Në Përmet, thellë në luginën spektakolare të Vjosës në jug të Shqipërisë, trëndafilat çmohen dhe përfshihen më shumë se kudo tjetër, qoftë për parfume, për t’i dhënë shije ujit, apo për ëmbëlsirat që kërkohen prej mijëra turistëve.
“Këtu gjithçka rrotullohet rreth trëndafilave, prej përfshirjes në gatime, e deri te produktet mjekësore – gjithçka shihet nën reflektim të trëndafilit”, ka thënë me shaka mësuesja e biologjisë, Ariana Nikolla, në disa përgjigje për agjencinë e lajmeve AFP.
Prej kur ishte e vogël, 57-vjeçarja i ka mbledhur me delikatesë petalet e llojit të saj të preferuar “Trëndafilit të Dhëndrit”, siç njihet një lloj trëndafili rozë, për shkak të aromës së veçantë.
Në Përmet, trëndafilat janë ritual – dhurata e parë për njeriun e zemrës. Dhe ata duhet të jenë rozë, ngjyrë që simbolizon dashurinë dhe besnikërinë.
Secila familje kultivon dhjetëra lloje të trëndafilave nëpër kopshte, përfshirë atë të Damaskut, që njihet për aromën e fortë, duke e bërë shumë të njohur këtë qytet të Ballkanit për ujin e tij artizanal me trëndafila.
Megjithatë, është pothuajse e pamundshme ta blesh – ky ujë konsiderohet me vlerë të lartë, thonë banorët, të cilët mund t’i bëjnë dikujt dhuratë disa pika, dhe atë herë pas here, pasi e ruajnë me shumë xhelozi sasinë që kanë.
“Uji i trëndafilit është dashuri”
“Uji i trëndafilit është sikurse dashuria, duhet të trajtohet me shumë kujdes”, ka thënë veteranja, Resmie Tuci.
“Procesi i përgatitjes së ujit me trëndafila është shumë i vështirë. Duhet të ruhen nëpër enë të veçanta bakri, duhet zgjedhur trëndafilat e freskët, sidomos ata që kanë petalet më aromatike”, ka thënë 70-vjeçarja.
Kjo metodë tradicionale, e përcjellë nga një gjeneratë në tjetrën, është e renditur në inventarin kombëtar të trashëgimisë kulturore jomateriale të Shqipërisë.
Sipas traditës, secili trëndafil duhet të vendoset në një tas bakri të lidhur me fije, i cili vetë është vendosur brenda një legeni të madh me fund të sheshtë të mbushur me ujë.
Pastaj, petalet e trëndafilave të mbledhura me dorë vendosen me kujdes mbi pëlhurë dhe mbulohen me një gur të sheshtë, mbi të cilin hidhet hi i nxehtë nga zjarri.
Vetëm atëherë, petalet nisin të lëshojnë ujin e tyre të çmuar të trëndafilit nëpërmjet kondensimit.
“Është proces që zgjat me orë”, ka thënë Tuci për AFP-në. “Por, çdo pikë është shumë e çmuar”, ka thënë Nikolla, teksa ka mbushur një shishe të vogël me ujë trëndafili, të cilën e ka vendosur më pas në ambient me rreze të diellit për disa javë, sepse vetëm ashtu bëhet gati për përdorim.
“Është i çmueshëm sikurse ari”, ka shtuar ai.
Ëmbëlsirat – kënaqësitë e vogla të jetës
Banorët e përdorin ujin e trëndafilit për gjithçka dhe përmendin të mirat e tij, për zbutjen e irritimit të syve, apo edhe për përzije si krem qetësues për lëkurën e skuqur. Dhe natyrisht, për gatim.
Eftali Qerimi, 63-vjeçare, betohet në këtë produkt.
Ëmbëlsirave që përgatit ajo me ujë të trëndafilit dhe bajame nuk u afrohet asgjë tjetër.
Të përgatitura vetëm me pluhur të bajameve, sheqer dhe ujë trëndafili, këto lloj ëmbëlsirash në formë trëndafili janë në menynë kryesore të familjeve të këtij rajoni, sa herë të ketë ndonjë datë të rëndësishme.
Të njohura si hajmalitë e fatit, ato shërbehen në ditëlindje, dasma dhe festa kur lindin fëmijët. Bashkë me gratë tjera në punëtorinë e saj, Qerimi prodhon deri në 10 kilogramë copa bakllavash turke në ditë, dhe një kilogramë e shet 50 euro.
Ajo shpesh përgatit edhe versionet e vogla në formën e këmbës së foshnjave – një tjetër mënyrë si u urohet bebeve jetë e gjatë.
Disa gra përgatisin edhe reçel të trëndafilit dhe aroma e tij e mbush gjithë punishten.
“Trëndafili është gjithçka për neve, simbolizon zemrën, dashurinë dhe lumturinë në jetë”, ka thënë Qerimi, e cila është shumë e zënë në prag të sezonit veror që është gati të nisë.
” Turistët dynden në qytet dhe tundohen pas bukurive natyrore të luginës, me grykat e saj të famshme dhe parkun natyror, por më pas ata duan të shijojnë edhe kënaqësitë e saj kulinare”, ka thënë Eftali duke buzëqeshur./REL/ KultPlus.com
