Merre këtë të puthur në ballë! Dhe prej teje tash duke u ndarë, Më lejo të të them kaq fjalë— Ti nuk ke faj, që shpesh kujton Se ditë e jetës n’andërr m’kalon; Edhe nëse shpresa ka fluturu tej Në ditën, o në natën andej, Në një mirazh, o në askund, A është kështu më pak e fund? Krejt çka shohim ose vjen si vegim Është veç andërr brenda n’andrrim.
Midis gjëmimit të prajshëm ndal Në bregun e të rënkueshmes valë, Dhe në brendi të duarve mbaj Kokërrzat e rërës vesh në ar— Ashtu pak! Shkojnë duke u zvarritë Gishtave të mi ua prekin thellësitë, Tek shkrihem në vaj—në vaj tek zbrit! O Zot! A nuk mundem t’i afroj Ato më fortë në duar t’i shtrëngoj? O Zot! A nuk mundem veç një me shpëtu Që mos ta marrë vala që është duke u afru? Krejt çka shohim ose vjen si vegim A është veç andërr brenda n’andrrim?
Këtë puthje time merre në ballë! dhe duke u ndarë nga ti, lejome që të të them që nuk gabon nëse mendon që ditet e mia ishin një endërr, dhe nëse shpresa fluturoi larg në një natë apo në një ditë, në një vegim apo hiq gjë, a është për këtë me pak e zhdukur Gjithçka që shohim, ajo çfarë ngjajmë nuk është tjetër veç se një ëndërr brenda ëndrrës. Qëndroj në mes së ushëtimës të një bregu të munduar nga perplasja e dallgës, dhe shtrëngoj në njerën dorë kokrra të arta rëre vetëm disa! E sesi rreshqasin, nëpërmes gishterinjëve të mi, bien në thellësi! dhe une qaj – unë qaj! O Zot! A nuk mund i mbaj më një të shtrenguar më të fortë? O Zot! A do mundem ndonjeherë ta shpëtoj të paktën një, nga e pameshirshmja dallgë? gjithçka që shohim, ajo çfarë ngjajmë nuk është tjetër veç së një endërr brenda ëndrrës? /KultPlus.com
Edgar Alan Poe ishte shkrimtar, poet, kritik dhe redaktor amerikan, kryesisht i njohur për tregimet e shkurtra evokuese, apo poezitë që rrëmbyen imagjinatën dhe interesin e mbarë lexuesve në të gjithë botën.
Edgar Alan Poe lindi në Boston, më 19 janar 1809 dhe vdiq në Baltimorë, më 7 tetor 1849, njihet si ati i romanit policesk, i letërsisë së trillit artistik e misterit psikologjik. Ai përfundoi duke u bërë njëri prej përfaqësuesve kryesorë të përrallës gotike. Një gjeni, i cili, si shumë të tjerë, nuk ka pasur fatin e mirë që të ketë mundësi të shijojë suksesin e kryeveprave të tij, por përfundoi duke vdekur në mjerim dhe në dëshpërim të thellë. Histori mizore që na godet dhe na shtyn të reflektojmë për faktin, se, Poe, si shumë gjeni të tjerë në historinë njerëzore, ka jetuar në varfëri, pa pasur fatin të shijojë suksesin e veprave të tij.
Tregimet imagjinare, rrëfimet e misterit dhe tmerrit i dhanë jetë historisë moderne të romanit policesk. Shkrimtari vdiq më 7 tetor 1849 në Virxhinia, në moshën 40-vjeçare
Përkundër natyrës problematike të shkrimtarit, “Anabel Li” ardhur në shqip nga Noli i ndritur – sikurse edhe “Korbi” shqipëruar po prej tij – konsiderohet jo vetëm si poezia (poemë) më e dhimbshme e dashurisë dhe vdekjes, por një ndër më të bukura poezi e shkruar.
Anabel Le (Annabel Lee)
Ka shumë e shumë vjet Në një vent afër në det, Ish një vajzë që mundni ta njini tani Nënë emërin Annabel Li; Dhe kjo vajzë më donte edhe tjetër s’kërkonte Vec ta deshja sikundër më desh.
Isha i vogël dhe ish e vogël në vjet N’atë vent afër në det; Po duheshim më tepër se me dashuri Unë dhe imja Annabel Li; Me një dashuri që edhe Engjëjtë lart në lavdi Që të dyve na kishin zili.
Andaj, tani e shumë vjet, Tek ky vent afër në det, Fryri veriu nga ret’ e ma ngriu Të bukurën Annabel Li; Edhe motrat e saj engjëllesha Ma rrëmbyen, ma mbyllën në varr se e desha, Dhe kështu më la shendet Nga ky vent afër në det.
Engjëjt që s’kishin sa në dashuri Që të dyve na mbanin mëri. Po përandaj, sic e dini vërtet, Tek ky vent afër në det Fryri veriu një nat’ e ma ngriu E ma vrau tim Annabel Li.
Dashuria që kishim ish m’e forte se çdo dashuri, S’e ka patur as plak as i ri, As i marr’ as i urtë njeri Dhe as Engjëjt e qiellit në erë, As demonët përposh në skëterrë; Shpirtin tim s’mund ta shqitin nga shpirti I së bukurës Annabel Li.
Se tek hëna që ndrit, syri im endërrit Për të bukurën Annabel Li; Dhe çdo yll që shkëlqen syt’ e embël rrëfen Të së bukurës Annabel Li; Nat’ e ditë e shoh, edhe zemrën ma ngroh, Shoq’ e dashura ime, e mjera jetime, Përmi varrin ku deti buçet, I rri pranë mi varrin në det./ KultPlus.com
Bukuria jote Elenë asht për mue Si njato drrasat e Nikeas së dikurshme që tspërkunduna lehtë prej nji deti erëmirë e shtyjnë lundërtarin e lodhun e temërzitun drejt bregjeve t’vendlindjes. Ndër dete të dëshprueme rreshkun n’gabime, flokët e tu të zymbyltë, ftyra jot’e pastër, hiret e tua prej Najade mikanë kthye mbas te lavdia e dikurshme e Greqisë dhe madhëshba e Romës. Dhe ja! N’nji nikie ti shndrit aq bukur e krejt si nji statujë m’je shfaqë me Ilampën e Agatas ndër duer! Eh, ti Psyke, e zbritun prej njatyne vendesh që quhen Tokë e Shenjtë…/ KultPlus.com
Edgar Alan Poe ishte shkrimtar, poet, kritik dhe redaktor amerikan, kryesisht i njohur për tregimet e shkurtra evokuese, apo poezitë që rrëmbyen imagjinatën dhe interesin e mbarë lexuesve në të gjithë botën.
Edgar Alan Poe lindi në Boston, më 19 janar 1809 dhe vdiq në Baltimorë, më 7 tetor 1849, njihet si ati i romanit policesk, i letërsisë së trillit artistik e misterit psikologjik. Ai përfundoi duke u bërë njëri prej përfaqësuesve kryesorë të përrallës gotike. Një gjeni, i cili, si shumë të tjerë, nuk ka pasur fatin e mirë që të ketë mundësi të shijojë suksesin e kryeveprave të tij, por përfundoi duke vdekur në mjerim dhe në dëshpërim të thellë. Histori mizore që na godet dhe na shtyn të reflektojmë për faktin, se, Poe, si shumë gjeni të tjerë në historinë njerëzore, ka jetuar në varfëri, pa pasur fatin të shijojë suksesin e veprave të tij.
Tregimet imagjinare, rrëfimet e misterit dhe tmerrit i dhanë jetë historisë moderne të romanit policesk. Shkrimtari vdiq më 7 tetor 1849 në Virxhinia, në moshën 40-vjeçare
Përkundër natyrës problematike të shkrimtarit, “Anabel Li” ardhur në shqip nga Noli i ndritur – sikurse edhe “Korbi” shqipëruar po prej tij – konsiderohet jo vetëm si poezia (poemë) më e dhimbshme e dashurisë dhe vdekjes, por një ndër më të bukura poezi e shkruar.
Anabel Le (Annabel Lee)
Ka shumë e shumë vjet Në një vent afër në det, Ish një vajzë që mundni ta njini tani Nënë emërin Annabel Li; Dhe kjo vajzë më donte edhe tjetër s’kërkonte Vec ta deshja sikundër më desh.
Isha i vogël dhe ish e vogël në vjet N’atë vent afër në det; Po duheshim më tepër se me dashuri Unë dhe imja Annabel Li; Me një dashuri që edhe Engjëjtë lart në lavdi Që të dyve na kishin zili.
Andaj, tani e shumë vjet, Tek ky vent afër në det, Fryri veriu nga ret’ e ma ngriu Të bukurën Annabel Li; Edhe motrat e saj engjëllesha Ma rrëmbyen, ma mbyllën në varr se e desha, Dhe kështu më la shendet Nga ky vent afër në det.
Engjëjt që s’kishin sa në dashuri Që të dyve na mbanin mëri. Po përandaj, sic e dini vërtet, Tek ky vent afër në det Fryri veriu një nat’ e ma ngriu E ma vrau tim Annabel Li.
Dashuria që kishim ish m’e forte se çdo dashuri, S’e ka patur as plak as i ri, As i marr’ as i urtë njeri Dhe as Engjëjt e qiellit në erë, As demonët përposh në skëterrë; Shpirtin tim s’mund ta shqitin nga shpirti I së bukurës Annabel Li.
Se tek hëna që ndrit, syri im endërrit Për të bukurën Annabel Li; Dhe çdo yll që shkëlqen syt’ e embël rrëfen Të së bukurës Annabel Li; Nat’ e ditë e shoh, edhe zemrën ma ngroh, Shoq’ e dashura ime, e mjera jetime, Përmi varrin ku deti buçet, I rri pranë mi varrin në det./ KultPlus.com
Merre këtë të puthur në ballë! Dhe prej teje tash duke u ndarë, Më lejo të të them kaq fjalë— Ti nuk ke faj, që shpesh kujton Se ditë e jetës n’andërr m’kalon; Edhe nëse shpresa ka fluturu tej Në ditën, o në natën andej, Në një mirazh, o në askund, A është kështu më pak e fund? Krejt çka shohim ose vjen si vegim Është veç andërr brenda n’andrrim.
Midis gjëmimit të prajshëm ndal Në bregun e të rënkueshmes valë, Dhe në brendi të duarve mbaj Kokërrzat e rërës vesh në ar— Ashtu pak! Shkojnë duke u zvarritë Gishtave të mi ua prekin thellësitë, Tek shkrihem në vaj—në vaj tek zbrit! O Zot! A nuk mundem t’i afroj Ato më fortë në duar t’i shtrëngoj? O Zot! A nuk mundem veç një me shpëtu Që mos ta marrë vala që është duke u afru? Krejt çka shohim ose vjen si vegim A është veç andërr brenda n’andrrim?
T’pashë në ditë të dasmës tande, nji kuqlim i ndezun t’kish përfshi të tanën, eh sa lumtunia t’vezullonte përqark, e krejt bota shfaqej si dashni para teje.
Dhe shkreptima digjej n’sytë e tu, (Ndoshta edhe ajo ishte e gjitha imja), qyshse njajo Bukuri aq e përsosun, i shfaqej përplot dhimbje shikimit tim.
Ishte njaj kuqlim, mendoj, shfaqje vajznie – aq lehtë binte n’sy se ishte i tillë. Po njat zjarr krenar, ajo shkreptimë ah – mjerisht – n’gjoks të tjetër kujt e ndezi Pse t’pashë në ditë të dasmës tande, befas ndjeva at kuqlimin tand të ndezun, eh sa lumtunia t’vezullonte përqark, dhe bota krejt si dashni shfaqej para teje./KultPlus.com
Ah e thyme âsht kupa e florinjtë! shpirti ka fluturu përgjithmonë! Le t’jehojë kâmbana!–në lumin stigjian nji shpirt engjëllor po noton; Dhe, ti i fejum i saj, si s’nxjerr lot?– vajto tash ose kurrë mâ! Shif! atje zymtë dhe shtangët n’çivur e dashuna jote, Lenorë u thâ Ejani! le të nis riti i varrimit-vajtimet le t’marrin erë!– Nji himn për dekën ma mbretnore që ka ngja ndoj’herë– Nji elegji për dekën e dyfishtë pse kaq e re u bâ e ndjerë.
“Të mjerë! e deshët për kamjen e saj dhe i patët smirë kryenaltësinë, “Dhe kur vinte tu u tret shëndetligë, e nemtë- sa vdiç çupëlinë! “Si t’nis, atëherë, kjo ceremoni?–si t’knohet ky psalm “Nga ju- nga sytë nakar t’juj,–nga llapitja juj e përdalë “Që bânën me dekë nji çupë, kaq e re pa faj?”
Kemi m’katnue; mos shfreni veç kshtu! nisni nji kangë t’shtunës s’bekume T’kumboj dej te Zoti sa vetë deka t’duket e gabume! E âmbla Lenorë ka “shku m’parë” me Shpresën ngjit ngat Tu ta lanë ty marrinë për çupën e artë që ke mujt nuse me pas– Për ta, të ndershmen dhe shpirtmirën, që shtrihet tash poshtë; Jeta vezullon mbi floktë e saj verdhak, por jo mrena syve t’saj foshnjor– Jeta aty hale, mbi flokët e saj– deka shtri mbi sytë e saj skaj m’skaj
“Ikni! Sonte zemra m’o zdrit. S’kam m’i ngrit asnji elegji, “Por përcillne me nji himn apollonian shpirtin e saj prej engjëlli! “Mos t’jehojë kâmbana-që shpirti i saj i âmbël, midis haresë t’hyjnume, “Të arrijë t’klithë, sa t’ik nga kjo Botë e mallkume. “Për miqtë e qiellit, nga djajtë e tokës nji hije e xhindosun krejt e gri– “Nga Ferri ngrit midis Parajsës vesh n’madhështi– “Nga lot e ofshama, në nji fron të artë tash ngat Zotit rri.”
Qysh fmi s’kam pas nji natyrë me tjert’-S’ kam kqyr Si tjert’ kanë kqyr- S’kam mujt m’i vezullu- Pasionet e mia nji pranverë me ta tu dashunu Nga nji burim rranjë s’ka lshu Dhembja jem- S’kam mujt me zgju N’zemrën tem me knu me ta nji melodi- Dhe krejt çka kam dashtë- E kam dashtë n’vetmi Vërtet’-n’fmininë tem-n’ag Midis furtunash jeta- m’u shfaq Nga nji oqean engjëjsh dhe djajsh Me nji fshehtësi që hale m’përqas- Nga nji çutërr o nji shatërvan- Nga nji shkamb i kuq n’malin azgan- Nga nji diell që m’vinte rreth mbi fron Me të artë e nji vjeshte kur agon- Nga shndrritja e qiellit n’terrim Që m’kaloi para syve fluturim- Nga bubullimë e rrebesh- Që lind renë gollomesh (Kur gjithë parajsa ish e kaltër) N’sytë e mi si djall me flatër.-
Edgar Alan Poe ishte shkrimtar, poet, kritik dhe redaktor amerikan, kryesisht i njohur për tregimet e shkurtra evokuese, apo poezitë që rrëmbyen imagjinatën dhe interesin e mbarë lexuesve në të gjithë botën.
Edgar Alan Poe lindi në Boston, më 19 janar 1809 dhe vdiq në Baltimorë, më 7 tetor 1849, njihet si ati i romanit policesk, i letërsisë së trillit artistik e misterit psikologjik. Ai përfundoi duke u bërë njëri prej përfaqësuesve kryesorë të përrallës gotike. Një gjeni, i cili, si shumë të tjerë, nuk ka pasur fatin e mirë që të ketë mundësi të shijojë suksesin e kryeveprave të tij, por përfundoi duke vdekur në mjerim dhe në dëshpërim të thellë. Histori mizore që na godet dhe na shtyn të reflektojmë për faktin, se, Poe, si shumë gjeni të tjerë në historinë njerëzore, ka jetuar në varfëri, pa pasur fatin të shijojë suksesin e veprave të tij.
Tregimet imagjinare, rrëfimet e misterit dhe tmerrit i dhanë jetë historisë moderne të romanit policesk. Shkrimtari vdiq më 7 tetor 1849 në Virxhinia, në moshën 40-vjeçare
Përkundër natyrës problematike të shkrimtarit, “Anabel Li” ardhur në shqip nga Noli i ndritur – sikurse edhe “Korbi” shqipëruar po prej tij – konsiderohet jo vetëm si poezia (poemë) më e dhimbshme e dashurisë dhe vdekjes, por një ndër më të bukura poezi e shkruar.
Anabel Le (Annabel Lee)
Ka shumë e shumë vjet Në një vent afër në det, Ish një vajzë që mundni ta njini tani Nënë emërin Annabel Li; Dhe kjo vajzë më donte edhe tjetër s’kërkonte Vec ta deshja sikundër më desh.
Isha i vogël dhe ish e vogël në vjet N’atë vent afër në det; Po duheshim më tepër se me dashuri Unë dhe imja Annabel Li; Me një dashuri që edhe Engjëjtë lart në lavdi Që të dyve na kishin zili.
Andaj, tani e shumë vjet, Tek ky vent afër në det, Fryri veriu nga ret’ e ma ngriu Të bukurën Annabel Li; Edhe motrat e saj engjëllesha Ma rrëmbyen, ma mbyllën në varr se e desha, Dhe kështu më la shendet Nga ky vent afër në det.
Engjëjt që s’kishin sa në dashuri Që të dyve na mbanin mëri. Po përandaj, sic e dini vërtet, Tek ky vent afër në det Fryri veriu një nat’ e ma ngriu E ma vrau tim Annabel Li.
Dashuria që kishim ish m’e forte se çdo dashuri, S’e ka patur as plak as i ri, As i marr’ as i urtë njeri Dhe as Engjëjt e qiellit në erë, As demonët përposh në skëterrë; Shpirtin tim s’mund ta shqitin nga shpirti I së bukurës Annabel Li.
Se tek hëna që ndrit, syri im endërrit Për të bukurën Annabel Li; Dhe çdo yll që shkëlqen syt’ e embël rrëfen Të së bukurës Annabel Li; Nat’ e ditë e shoh, edhe zemrën ma ngroh, Shoq’ e dashura ime, e mjera jetime, Përmi varrin ku deti buçet, I rri pranë mi varrin në det./ KultPlus.com
Edgar Allan Poe, një shkrimtar, poet, e kritik amerikan i tregimeve të shkurtra, i cili është i famshëm për misteret dhe ngjarjet e tmerrshme që krijon në shkrimet e tij.
Trillimi i tij “Vrasjet në Rrugën e Morgut” nisi historinë moderne detektive dhe atmosfera në trillimet e tij të tmerrit është e pakonkurueshme në trillimet amerikane. “Korbi” i tij numërohet ndër poezitë më të njohura në letërsinë kombëtare.
Kontributi më i dukshëm i Poes në letërsinë botërore rrjedh nga metoda analitike që ai praktikoi si autor krijues, ashtu edhe si kritik i veprave të bashkëkohësve të tij.
Synimi i tij i vetëdeklaruar ishte të formulonte ideale rreptësisht artistike në një mjedis që ai mendonte se kishte të bënte tepër me vlerën utilitare të letërsisë, një tendencë që ai e quajti “herezi e Didaktikës”.
Ndërsa pozicioni i Poe-s përfshin kushtet kryesore të estetizmit të pastër, theksi i tij mbi formalizmin letrar ishte i lidhur drejtpërdrejt me idealet e tij filozofike, përmes përdorimit të llogaritur të gjuhës mund të shprehet, edhe pse gjithmonë në mënyrë të papërsosur, një vizion i së vërtetës dhe kushtit thelbësor të ekzistencës njerëzore.
Ndërsa Poe kujtohet më shpesh për trillimet e tij të shkurtra, dashuria e tij e parë si shkrimtar ishte poezia, të cilën ai filloi ta shkruante gjatë adoleshencës së tij.
Vargu i tij i hershëm pasqyron ndikimin e romantikëve të tillë anglezë si Lord Bajroni, John Keats dhe Percy Bysshe Shelley, megjithatë paralajmëron poezinë e tij të mëvonshme e cila demonstron një vështrim subjektiv dhe vizion surrealist, mistik. “Tamerlane” dhe “Al Aaraaf” ilustrojnë evolucionin e Poe nga portretizimi i heronjve bajronikë në përshkrimin e udhëtimeve brenda imagjinatës dhe nënvetëdijes së tij.
Në poezi të tjera “Për Helenën”, “Lenore” dhe “Korbi” në veçanti vëzhgojnë humbjen e bukurisë ideale dhe vështirësinë për ta rimarrë atë.
Këto pjesë zakonisht rrëfehen nga një i ri i cili vajton për vdekjen e parakohshme të të dashurës së tij. “Helen” është një lirikë me tri strofa që është quajtur një nga poezitë më të bukura të dashurisë në gjuhën angleze.
Në “Lenore” paraqet mënyrën se si të vdekurit mbahen mend më mirë, ose duke mbajtur zi ose duke festuar jetën përtej kufijve tokësorë.
Në “Korbi”, Poe bashkon me sukses idealet e tij filozofike dhe estetike. Në këtë pjesë psikologjike, një studiues i ri torturohet emocionalisht nga përsëritja ogurzezë e korbit “kurrë më”.
Charles Baudelaire, poeti francez që përktheu veprat e Poe, vuri në dukje poezinë e tij “Korbi” duke e cilësuar si me të vërtetë poemën e pagjumësisë së dëshpërimit, që nuk i mungon asgjë, as ethet e ideve, as dhuna e ngjyrave, as arsyetimi i sëmurë, as terrori nxitës, madje as lavdia e çuditshme e vuajtjeve që e bën atë më të tmerrshme.
‘U çudita fort, pa masë
Kur dëgjova Korb të flas
Ndonëse ajo përgjigjie
S’ kishte as kuptim as lidhje;
Se asnjë s’ munt të më thotë
Që nonjë njeri në botë
Gjer tani ka parë shpendë
Mun mi derë t’ odës tij,
Shpend’ a shtazë mi statujë
Mun mi dere t’ odës tij,
T’ emëruar “Kurrë më.”
Ndërsa veprat e tij nuk u vlerësuan në mënyrë të dukshme gjatë jetës së tij, Poe fitoi respektin e duhur si një shkrimtar i talentuar i trillimeve, poet dhe herë pas here ai arrinte një masë të suksesit popullor, veçanërisht pas botimit të “Korbit”.
Identifikimi i Poe me vrasësit dhe të çmendurit e veprave të tij mbijetoi dhe lulëzoi në shekullin e XX-të, në mënyrë të dukshme në formën e studimeve psikoanalitike si ato të Marie Bonaparte dhe Joseph Wood Krutch.
Sot, Poe njihet si një nga paraardhësit kryesorë të letërsisë moderne, si në format e tij, të tilla si trillimet detektive, ashtu edhe në format më komplekse dhe të vetëdijshme, të cilat përfaqësojnë mënyrën thelbësore artistike të shekullit të XX-të. / cbc.al / KultPlus.com
Ngaqë në parajsat lart dëgjoj ëngjëjt njëri tjetrit nën zë duke i thënë mes fjalëve të tyre zhuritëse nuk gjej dot asnjë kaq të dashur sa fjala “Nënë”
Prandaj me k’të emër të dashur kaq shumë të thërrita TY që më shumë se një nënë u bëre për mua thelbin e zemrës m’a mbushe, kur vdekja të vuri ty pranë shpirtit të Virxhinias që në fluturim u lëshua…
Nëna ime, e vërteta nëna ime që herët më la s’ishte vecse nëna vetë, por ti je nëna që unë desha aq dashurisht prandaj je dhe më e dashur se ajo që mend mbaj ashtu si edhe gruaja ime pafundësisht më e dashur më ishte shpirtit, se sa jetës shpirti i saj…
( perktheu dhe pershtati nga origjinali: Artan Gjyzel Hasani) / KultPlus.com
POE…** FILE ** Edgar Allen Poe is pictured in this undated file photo. A letter bearing the swirling black signature of Poe could bring a church $20,000 or more at an auction this week. Paul Haubrich found the letter 15 months ago inside a walk-in safe at St. Paul’s Episcopal Church in Milwaukee. Christie’s in New York will auction the letter Tuesday, April 8, 2003, with other literary materials. (AP Photo, File)
