‘Me fmi, as mbreti s’ka mujt me shty’, fjalë të urta popullore nga Medvegja

Një lloj i veçantë i krijimtarisë gojore janë edhe fjalët e urta popullore, të cilat me pak fjalë shprehin domethënie të madhe.

Të tilla hasen edhe në trevën e Medvegjës, përmes së cilave janë shprehur të gjitha aspektet jetësore, si: puna e mospuna, shkathtësia e dembelia, besa e pabesia, miqësia e armiqësia, e drejta dhe padrejtësia dhe shumë e shumë aspekte jetësore që janë dëshmi e mendjehollësisë dhe vigjilencës së popullatës së kësaj treve.

Duke e parë rëndësinë që kanë fjalët tona të urta, por edhe krijimtaria jonë gojore në tërësi, kohë pas kohe kam vjelë diçka nga e gjithë ajo pasuri, që na e kanë lënë trashëgimi të parët tanë:

Kamlamja, gojëthamja
Ma mier laknuer per veti, se pite ngjeti
Dy t’game sa ni e pame
Qeni i keq ta bjen ukin n’shpi
Fjala e njerkes si dielli i vjeshtes
Miku mikut i get 40 vjet perpara
Kanari nuk ka vlla
Hajduk aga s’i kan thanë kurkuj
Mishi i fukaras asht batha
S’ka mish pa asht, as fjalë pa bisht
Si t’martohesh t’zihet bishti me derë

Nusja ni ditë kshyret per dokë

Gjarpni s’ kapet per bishti
Sa t’ken ujë n’deti s’nalet ryshfeti
Grat e fisit si degt e lisit
I meçmi sheh edhe mas kodre

Me pas ba burr dika leshi, e kish ba dashin
Me fmi s’un e ka shty as mreti
Pasqyrja e burrit asht grueja
Puna e mier flet vet
Buka asht veç per t’untin

Bukë t’lig e nuse t’keqe s’ka
Bane kmish per veti, toni qite ngjeti
Grues t’krehne e udhes t’rrehne mos ju daj
Pej hajni rueje kuleten, pej shtiesit jeten
I keshni t’kesh
Njerit mos ja kshyr gunën, po punën
Njerit si kshyret doka, po baroka
N’darzum pa thirr nuk shkohet
Sivjet merr n’thue e n’mot rrxohesh
Tuxhari as anrrat s’t’i kallxon
Çka ban nata, kallxon dita
Peni kputet ku asht mas holli

Kur martohet fukaraja, edhe tupani çkyhet
Harrna jemi, harrna s’kemi
Pa e dhanë t’pakten, s’e merr t’shumten
Ha bukë, po le ven per ujë
Me mik ha e pi, po pazar mos ba
Ma mier me t’lyp veni ty, se ti venin

Çka e bjen vera, e han dimni
Pazari e dimni han gjithçka
Syni asht i vllai detit
Hirra e kosi ni nanë e kanë, po njajt s’janë
Musteqe ka edhe maqorri
Nana e tokes asht puntori
Pika, pika mushet pusi
Gjumi asht gjysë deke
Shit e ble, dekë e le s’nalen kurr
Sahati i fukarasë asht knuesi

Ftyra nuk asht ni ekter ven
I ngiti t’untit s’ja beson
Hajduki ta vjedh dhevn ner kam
Kur t’djeg tamli, i fryn edhe kosit
Edhe rrena don kryp
Fjala ner sy asht hallall
Kur tutesh se po fikesh, koritesh
Grueja sunin e ka pej babes
Musafiri nuk t’fik
I forti t’rreh e s’t’len me kajt
Miku ta thot ner sy, armiku pas shpine
Me zjerm e ujë lojë nuk ka
Lakna për laknuer, burrnia për burr
Qeizi i nuses asht qiknia
Teshat s’t’bajn nuse, ori puse
Skamja asht derë hekri

E shënoi Bafti Krasniqi gjatë viteve 1956-1965

BAFTI I KRASNIQI
DHE
GJENEALOGJIA FAMILJARE
(MONOGRAFI)/KultPlus.com

‘Ishin kan vllaznue dielli e hana’

Ishin kan vllaznue dielli e hana. Shkon hana ni dite per qef tu dielli edhe ja con ni pare tesha bakshish. Dielli gzohet edhe e pret mire. Mbas disa dite vjen dielli m’e pa hanen. S’i bjen kurgja. Hana i thot:
Qysh u ba puna kshtu? Une erdha e t’i pruna ni pare tesha bakshish, e ti s’um prune kurgja!
Dielli i tha:
Po ti kurre njejte s’po rrin: here hic, her n’ngjys, here e plote e nuk dita qysh me t’i pre teshat, per qata s’t’i pruna.

Marrë nga: Anton Çetta, “Prozë popullore nga Drenica”, Prishtinë, 1963.

Anton Çetta, lindi në vitin 1920 në Gjakovë dhe vdiq në vitin 1995 në Prishtinë, ishte shkrimtar, profesor letërsie e patriot shqiptar, i njohur për pajtimin e gjaqeve në Kosovë.
Ai mbaroi shkollën fillore në vendlindje, ndërsa të mesmen në Tiranë dhe Korçë. Studimet i mbaroi në Universitetin e Beogradit, ku diplomoi në gjuhë dhe kulturë romane. Për një kohë punoi si asistent në degën e gjuhës shqipe. Nga viti 1960 deri më 1968 ai ligjëroi lëndët: Letërsia e vjetër shqiptare, Histori e letërsisë dhe Gjuhë latine në Universitetin e Prishtinës. Libri i parë iu botua më 1953 dhe deri në vitin 1987, Çetta botoi 16 libra me përmbledhje folklori nga të gjitha viset shqiptare të Kosovës, Malit të Zi dhe Maqedonisë. / KultPlus.com

‘Zhak’ filmi i bazuar në përrallat shqiptare, rrëfehet për botën

Sarandë Selimi

Me skenar e regji nga Ilirjana Bejta dhe Dalip Gashi, filmi i animuar i metrazhit të gjatë, zhanër realizëm magjik ‘Zhak’, tashmë ka nis xhirimet.

‘Zhak’ është një film i animuar që është i bazuar në përrallat shqiptare popullore. Koha e ngjarjes bie diku në fillimet e mesjetës ndërsa për KultPlus, vetë regjisorja Ilirjana Bejta ka treguar që është një ngjarje universale, pa një vend të caktuar.

“Filmi është në gjuhën angleze dhe është duke u punuar për tregun amerikan, marrëveshjet për distribuim është eventualisht co-produksionet do të bëhen publike në funt ë muajit nëntor të këtij viti”, tha për KultPlus Bejta e cila vazhdoi tutje të tregoi se një pjesë e vogël nga filmi ‘Zhak’, është realizuar dje me aktorët Rebeka Qena si Goldenhair dhe Dukagjin Podrimja si Zhak.

“Kjo pjesë është realizuar me teknologjinë e avancuar për animacion Body Motion Capture, e para e këtij lloji në Kosovë dhe qëllimi i kësaj pjese është dëshmia e natyrshmërisë së lëvizjeve, e cila do të prezantohet në Los Angeles muajin e ardhshëm”, theksoi skenaristja dhe regjisorja e filmit.
‘Zhak’ është realizim i neoFILMS, me producent Dalip Gashi ndërsa filmi ka nis të punohet që nga fillimi i vitit 2016-të dhe pritet të përfundohet në fund të vitit 2018.

“Kualiteti i fotografisë është 4K, ndërsa pamja është 3D mbështetur nga teknologjia RealD 3D dhe IMAX”, u shpreh Ilirjana.

Krejt në fund, Ilirjana Bejta, përmendi më meritorët për realizimin dhe mundësimin teknik dhe teknologjik të projektit 3D, artistët dhe në përgjithësi stafin e neoFILMS që janë:
Valon Iseni, Ardian Gashi, Jeton Dajakaj, Kujtim Makolli, Dardan Ejupi, Diar Pepiqi, Valmir Gashi, Yll Sulejmani, Denis Deliu, Visar Zeqiri, Viktor Gashi, Arber Hashani, Malsor Bejta, Dardan Rexha, Elvi Krasniqi, Sadik Sejdiu, Valon Ymeri./ KultPlus.com