Burhan Spahiu, një nga artistët e skenës shqiptare, solist bariton i skenës së Teatrit të Operas dhe Baletit është ndarë nga jeta. Ai lindi në Berat më 5 Janar 1943. Shkollën e mesme e kreu në Liceun Artistik “Jordan Misja” në Tiranë dhe gjatë viteve 1962 – 1967 kryen studimet e larta për kanto në “Konservatorin Shtetëror të Tiranës”, në klasën e pedagogut Ramiz Kovaçi.
Pas mbarimit të studimeve emërohet solist në TOB, ku punon deri në vitin 1989. Gjatë periudhës 20 vjeçare, që ka punuar në TOB, baritoni Burhan Spahiu u dallua për realizimin e një numri të madh rolesh. Janë role nga operat shqiptare dhe nga kryeveprat botërore, ku u shqua për niveli të lartë artistik, si për vokalin, ashtu edhe për lojën skenike.
Baritoni Burhan Spahiu me zërin e tij kumbues, të ngrohtë, me lojën e shkathët, realizoi role, që kanë mbetur në mendjen e spektatorit. Të tilla janë rolet: Talipi, opera “Skënderbeu”; Shemshedini, opereta “Brigada e grave”; Frroku, opera “Përtej mjegullës”; Marcello, opera “La Boheme”; Papuli, opereta “Dhëndrri u transferua”;
Gjeta, opera “Mrika”; Shahin Miluka, opera “Zgjimi”; Kristoja, opera “Lulja e Kujtimit”; Figaro, opera “Berberi i Seviljes”; Rusbashi, opera “Goca e Kaçanikut”; Murrashi , opera “Toka Jonë”; Escamillo, opera “Carmen”; Germont, opera “La Traviata”; Mark Suta, opera “Borana”; Alfio, opera “Cavalleria Rusticana” dhe mjaft role të tjera.
Ka realizuar një numër shumë të madh koncertesh me një repertor të pasur edhe në gjini të tjera vokale si arie, duete, romanca e këngë popullore. Në fushën e pedagogjisë, është një ndër pedagogët më të suksesshëm të Akademisë së Arteve. Një numër i madh studentësh, që kanë mbaruar në klasën e tij, sot, janë artistë të TKOB-së, fitues çmimesh kombëtare dhe ndërkombëtare. Për aktivitetin e tij, Burhan Spahiu është vlerësuar me çmime e urdhëra të ndryshëm gjatë karrierës së tij artistike. Baritoni Burhan Spahiu ka vendin e tij të merituar në TKOB e artin shqiptar./gazeta-shqip/ KultPlus.com
Sot në ora 19:00 bëhet hapja e ekspozitës “Grafika nga Trashëgimia Kulturore e Qarkut Korçë”, e cila do të mbahet në Galerinë e Hamamit të Gazi Mehmet Pashë, në Prizren.
Përmes kësaj ekspozite do të shfaqen pjesë të trashëgimisë kulturore të Korçës.
Kjo ekspozitë organizohet në bashkëpunim me Qendrën Rajonale të Trashëgimisë Kulturore të Korcë-së dhe të Prizenit dhe mbahet në kuadër të kalendarit kulturor në mes Kosovës dhe Shqipërisë./ KultPlus.com
Një rol tjetër i rëndësishëm do i shtohet listës së roleve të shumta që ka interpretuar sopranoja e njohur kosovare, Marigona Qerkezi, shkruan KultPlus.
Qerkezi, do të ketë rolin e Donna Anna-së në operën “Don
Giovani” që do të mbahet në teatrin
nacional në Tokyo. Qerkezi është kosovarja e parë që performon në Operën e
Tokyos.
“Shumë e lumtur që të
debutoj një rol kaq të bukur në teatrin
e mrekullueshëm të operës në Tokyo”, është shprehu Qerkezi në një postim në Facebook.
Në Tokyo do të jepen gjithsej pesë shfaqje, e në të gjitha këto shfaqje sopranoja kosovare do të performojë në rolin e Donna Anna-s. Opera do të shfaqet më 17, 19, 22, 25, dhe 26 maj./ KultPlus.com
Violinisti shqiptar me famë botërore, Olen Çesari, ishte i ftuar në studion e “Ftesë në Pesë” për të rrëfyer fëmijërinë e tij dhe rrugëtimin e një karriere të suksesshme. Ai tregoi se ka nisur t’i bjerë violinës që në moshën 3-vjeçare dhe prej asaj kohe prindërit e kishin nxitur të studionte, pasi kishin kuptuar që kishte vesh për muzikë.
“Unë kisha një jetë ushtarake në atë periudhë, nuk ia këshilloj asnjë kalamani atë lloj jete. Zgjohesha shumë herët në mëngjes dhe dilja, bëja gjysmë ore vrap dhe pastaj bëja një orë – një orë e gjysmë violinë e më pas shkoja në shkollë”, tregoi Oleni, duke lënë të kuptohej se në fakt fëmijëria e tij ka qenë shumë ndryshe nga ajo e fëmijëve të tjerë, edhe pse sot, sipas tij, çdo gjë ia ka vlejtur.
“Them se kam qenë me fat që kam bërë atë lloj regjimi, që sot kam një zanat që e adhuroj dhe më lejon të xhiroj botën, të bëj koncerte” shtoi më tej ai.
Së fundmi, Oleni është rikthyer në Tiranë për të dhuruar spektakël në datat 23 dhe 24 Prill. Bashkë me të do të jetë edhe një grup muzikantësh që vijnë nga vende të ndryshme të botës, për të ndezur atmosferën në Pallatin e Kongreseve./javanews/KultPlus.com
Dje në Shtëpinë e Kulturës në qytetin e Shtimes, është hapur ekspozita e titulluar me emrin “Reinkarnacion Artistik”. Kjo ekspozitë është hapur për nder të 10 vjetorit të vdekjes së piktorit, Sherif Beqa shkruan KultPlus.
Në ambientet e galerisë së shtëpisë së kulturës në Shtime u ekspozuan mbi tridhjetë punime të realizuara nga piktori gjatë luftës së fundit në Kosovë dhe gjatë dhjetëvjetëshit të parë të lirisë. Veprat artistike të piktorit që u përkujtua, sa me mall, e po aq edhe me krenari, ishin të realizuara në teknika dhe materiale të kombinuara, tema boshte e të cilave ishte motivi i atdhedashurisë, duke pasqyruar vuajtjet e popullit të shtypur nga tirania serbe para çlirimit.
Në anën tjetër një pjesë e veprave kishin reflektimin e
realitetit të ri në vend, duke mos lënë anash as aspektin social dhe natyrën e
vdekur, të realizuara me mprehtësinë artistike që e shquan autorin e këtyre
veprave.
Në praninë e shumë qytetarëve të kësaj qyteze, mysafirëve të ftuar nga institucionet lokale dhe qendrore, bashkëkohësit e artistit adresuan para të pranishmëve evokime kujtimesh nga krijimtaria e profesor Sherif Beqës si piktor si dhe nga veprimtaria e tij si atdhetar.
Ekspozita “Reinkarnacion Artistik”, do të jetë e hapur edhe gjatë dy ditëve të ardhshme./KultPlus.com
Dio Dragaj është emri më i ri shqiptar që pritet të shijojë suksese në arenën ndërkombëtare në muzikë.
Talenti kosovar ka arritur që pas disa performancave të mrekullueshme të sigurojë pjesëmarrjen në finalen e “The Voice Kids” të Gjermanisë.
14-vjeçari, që është edhe i biri i Adnan Dragajt, ish-frontmenit të grupit të njohur “Humus”, në audicionet e fshehta kishte bërë që anëtarë të jurisë edhe të ngriheshin në këmbë duke kërkuar që ai të bëhej pjesë e grupeve të tyre.
Dragaj do të paraqitet në finalen e madhe të dielën e 21 prillit me fillim prej orës 20:15 në kanalin televiziv SAT1, ku edhe do të kuptohet si mund të votohet nga publiku për kosovarin.
Disa nga performancat e shkëlqyeshme të tij mund t’i ndiqni më poshtë./koha.net/ KultPlus.com
Për tri ditë radhazi Prishtina do të jetë qendër e letërsisë gjithë kjo falë edicionit të ri të Festivalit Ndërkombëtar të Letërsisë – POLIP. Duke filluar nga 10 maj shkrimtarë, muzikantë e artistë nga vende të ndryshme do të sjellin me të rejat e letërsisë në Qendrën Multimedia, shkruan KultPlus.
Festivali ‘polip’ është ngjarja më e madhe letrare në Kosovë. Në kuadër të festivalit ftohen shkrimtarë, muzikantë e artistë nga vende të ndryshme të botës. Hyrja për të gjithë të interesuarit është falas ndërsa të gjitha aktivitetet mbahen në shqip dhe anglisht. Veç leximeve, ashtu si çdo edicion edhe ky edicion i ri do të sjellë edhe diskutime shumë interesante.
Edicioni i IX i Festivalit Ndërkombëtar të Letërsisë – POLIP do të fillojë më 10 maj dhe do të përfundojë më 13 maj.
Vitin e kaluar motoja e këtij festivali ishte “Republika e Lirë e Letërsisë”, ndërsa në hapje të tij ishte kujtuar shkrimtarin Kujtim Paçaku./ KultPlus.com
Notre Dame dhe Franca kanë dhënë shumë për kulturën e përbotshme dhe për ne, ndaj, sado që të themi e bëjmë ne, është pak.
Notre Dame nuk i përket vetëm Parisit, Francës dhe të krishterëve. Notre Dame është vlerë e përbotshme dhe pasuri e njerëzimit. E miliona njerëzve që ndër shekuj janë ushqyer dhe formuar me poezi, muzikë, filma, romane, ese e piktura të frymëzuara nga madhështia e saj, prandaj të mërzitesh për të është detyrë njerëzore, që buron nga thellësia e secilit njeri që i ndjen dhe i çmon të mirat universale.
Parisi është mostër kulturore dhe estetike universale, është atdheu i shumë mrekullive artistike të përbotshme, por edhe atdhe i shumë mendimtarëve me peshë botërore. Kështu që, me të drejtë, Parisi konsiderohet busull orientimi, për shumë popuj dhe vende. Është referencë që s’mund të tejkalohet dhe e tillë duhet të jetë edhe për ne, nëse vërtet jemi të sinqertë me vetveten dhe nuk shtiremi në qenësinë tonë perëndimore, vetëm për punë interesash, vizash, sigurie dhe luksi. Të ndjesh dhimbje dhe mërzi për djegin e një pasuri të tillë është detyrë njerëzore, sepse ajo katedrale, ashtu si kryeveprat e njerëzimit, “Komedia Hyjnore”, “Hamleti”, “Fausti” nuk u përkasin vetëm italianëve, anglezëve, gjermanëve dhe danezeve…
Ndaj, ata që janë kënaqur estetikisth me këtë katedrale madhështore dhe me veprat që janë krijuar rreth saj- e besoj të tillë janë gjitha ata që e duan artin- nuk ka sesi të mos jenë të pikëlluar edhe me djegien apokaliptike të saj. Në anën tjetër, janë krejt anakronike, të mjera, të pakuptimta dhe të pakrahasueshme tentimet për krahasime që bëhen mes kësaj Katedrale dhe objekteve tjera ndër ne. Notre Dame nuk është rrëfim dosido, por është një kryerrëfim, një histori dhe identitet i një kulture të madhe dhe shkon përtej rrëfimeve lokale.
Kombi ynë ka problem të shumta me vetëdjen kulturore, kujtesën historike dhe me trashëgiminë kulture, meqë një pjesë e madhe e saj i është zhbërë, por kjo nuk do të thotë që ai të mos interesohet për të mirat e përbotshme, të kontinentit të cilit i përket. Sepse, nëse s’ dimë t’i çmojmë këto thesare që kanë formuar dhe ushqyer atë që sot është Europa, të cilën ne aspirojmë, sigurisht se do ta kemi të vështirë, në mos të pamundur, të orientohemi dhe të organizojmë kaosin tonë të thellë politik dhe estetik./ KultPlus.com
Sot bëhen 20 vjet nga beteja e zhvilluar te Shkëmbi i Gradinës, për të mos lejuar depërtimin e forcave armike në rrafshnaltën e Berishës, ku ndodhej SHP i UÇK-së, Spitali Ushtarak, Qeveria e Përkohshme e Kosovës, Agjencia e Lajmeve “KosovaPress”, Radio “Kosova e lirë” dhe rreth 100 mijë banorë nëpër grykat e maleve.
Në këtë betejë, pikërisht më 18 prill 1999,
kishin rënë heroikisht Islam Kastrati nga Kishnareka, Halim Bajraktari nga
Drenasi, Mentor Morina nga Bushati, Ramadan Bytyqi nga Gjergjica dhe Mentor
Gashi nga Llapushniku.
Luftimet e prillit 1999 në
këtë anë, kishin qenë vendimtare jo vetëm për rrjedhat e luftës çlirimtare, por
mbi të gjitha kishin qenë vendimtare për të shpëtuar jetën e njerëzve që kishin
qenë në këto gryka. Po ashtu, luftëtarët që e kishin bërë betejën e prillit
1999, kishin qenë muri i gjallë që nuk e kishin lejuar ushtrinë dhe policinë
serbe të depërtojë te popullata.
Të nesërmen në mëngjes, kur u zgjua, ajo e kuptoi që kishte fjetur dhe kjo gjë e çuditi. Esmeralda kishte kohë që nuk flinte. Një rreze gazmore e diellit, që po lindte, hyri nga dritarja dhe i ra asaj në fytyrë. Njëherësh me diellin, në dritare u duk edhe diçka tjetër, që i kalli frikën: fytyra e fatziut Kuazimodo. Padashur ajo i mbylli sytë përsëri. Por më kot.
I dukej sikur edhe përmes qepallave të saj ngjyrë trëndafili po e shihte atë maskë përbindëshi, i cili ishte qorr me një sy dhe i kishte dhëmbët si çataj. Atëherë, ndërsa po i mbante sytë mbyllur, ajo dëgjoi një zë të vrazhdë, që po fliste plot ëmbëlsi: – Mos u trembni, mua më keni mik. Erdha të shihja nëse po flinit. Unë nuk ju bëj ndonjë të keqe në qoftë se vij të shoh nëse flini, apo jo? Ç’punë ju prishet nëse unë rri këtu, kur ju i mbani sytë të mbyllur. Tani po iki.
Shikoni, tani jam prapa murit. Ju mund t’i hapni sytë. Dhe, më i përvajshëm se fjalët, ishte theksimi me të cilin ai i shqiptonte ato. Cigania, e ngashëryer, hapi sytë. Te dritarja nuk kishte asnjeri. Ajo u afrua atje dhe pa gungaçin e shkretë, që ishte strukur në një qoshe të murit, kryeulët dhe i brengosur. Atëherë vajza e mposhti me pahir neverinë që i ngjallte dhe i tha me ngadalë: – Ejani.
Nga lëvizja e buzëve të saj, Kuazimodo pandehu se ajo po e dëbonte; atëherë ai u ngrit dhe, duke ecur çalë – çalë, u largua kokëvarur, pa guxuar as t’i hidhte Esmeraldës vështrimin e tij, që ishte i mbushur me dëshpërim. – Ejani, pra!- thirri ajo. Por ai vazhdoi të largohej. Atëherë vajza doli nga qelia, e arriti atë dhe e zuri për krahu. Kur ndjeu dorën e saj, Kuazimodos i shkuan mornica në trup.
Ai i hodhi asaj një vështrim përgjërues me syrin e tij të vetëm dhe, duke parë se ajo po kërkonte ta afronte, i rrëzëlleu fytyra nga gëzimi dhe përmallimi. Ajo deshi ta fuste në qelinë e saj, por ai u tregua kokëfortë dhe qëndroi te pragu. – Jo, jo, – ia bëri ai, – bufi nuk mund të hyjë në folenë e laureshës. Atëherë ajo u ul hijshëm mbi shtrat bashkë me dhinë, të cilën e zuri gjumi te këmbët e saj. Që të dy ndenjën një copë herë pa lëvizur dhe në heshtje: ai duke soditur bukurinë e saj dhe ajo duke u habitur me shëmtimin e tij.
Vajza po zbulonte te Kuazimodo për çdo çast një shëmtim të ri. Vështrimi i saj hidhej prej atyre gjunjëve të shtrembër te shpina gungaçe, prej shpinës gungaçe te syri i vetëm. Ajo nuk arrinte ta kuptonte se si mund të kishte në botë një krijesë kaq të shëmtuar. Por këtë shëmtim e mbulonte një melankoli dhe një butësi aq e madhe, saqë pak nga pak ajo filloi të mësohej me të.
Gungaçi e theu heshtjen i pari: – Më thatë të kthehesha? – Po, – iu përgjigj ajo, duke pohuar me kokë. Ai e kuptoi atë pohim me kokë. – Medet!- vazhdoi të thoshte ai si me ngurrim. –Unë jam… shurdh. – I shkreti!- thirri vajza me një shprehje plot dashamirësi dhe dhimbsuri. Ai buzëqeshi me hidhërim. – Si ju duket: vetëm kjo më mungonte, apo jo? Kurse ju jeni kaq e bukur! Në zërin e atij fatziu ndihej një brengë aq e thellë, saqë ciganes nuk i bëri zemra të thoshte asnjë fjalë: le që Kuazimodua as që do ta kishte dëgjuar. Ai vazhdoi: – Kurrë s’e kisha ndjerë shëmtimin tim kaq fort sa tani. Kur e krahasoj veten me ju, më vjen keq për veten time, për një përbindësh të mjerë siç jam unë. Pa më thoni: unë ju dukem si ndonjë egërsirë pylli, apo jo? Ju jeni një rreze dielli, një cirkë vese, një këngë bilbili. Kurse unë jam diçka e llahtarshme, as njeri dhe as kafshë; jam një send më i vrazhdë, më i shëmtuar dhe më i përçmuar se një copë gur! Ai zuri të qeshte dhe asgjë në botë nuk mund të krahasohej me atë të qeshur, që të copëtonte zemrën./ bota.al
Ne fshatin Poklek i Vjetër komuna e Drenasit, ushtria barbare serbe ka masakruar dhe i ka vrarë, pastaj edhe i ka djegur kufomat e 53 shqiptarëve civil të parmatosur, duke filluar prej foshnjeve gjashtëmuajshe e deri te pleqët 75 vjeçar. Sipas dëshmitarëve të shumtë, masakra e Poklekut ka patur këtë rrjedhë:(…)
-Me 17 prill, diku rreth orës pesë të mëngjesit, familjet Muqolli,Caraku e Elshani, janë nisur të shkojnë prej Poklekut të Vjetër për në Drenas, ku ishte e tubuar dhe po mbahej peng popullata e fshatrave përreth Drenasit. Diku 1,5 Km larg fshatit, ka ardhur një picgauer me policë serb dhe i kaurdhëruar ata të kthehen nëpër shtëpia. Ata janë kthyer sepse janë kërcënuar, madje përanash është gjuajtur edhe me armë.Kur familjarët janë kthyer nëpër shtëpi, aty kanë ardhur, dy policë me shirita të zi në kokë. Në oborr e kanë vrarë qenin,pastaj e kanë thirrur Sinanin jashtë dhe me të kanë folur diç në gjuhën serbe. Pas kësaj këta dy policë kanë shkuar në oborrin e shkollës së fshatit, tek policët e tjerë që ndodheshin atje. Në ndërkohë Sinani është kthyer dhe u ka treguar familjeve se atë e kanë pyetur, “a ka këtu terroristë “?Në këtë gjendje ankthi e terrori, familjarët janë mbajtur tërë ditën deri rreth orës 17 e 30, atëherë ka ardhur njëri nga ata policët dhe në dhomën e shtëpisë së Sinanit, ku kanë qenë të grumbulluar të gjitha familjet, fëmijë, gra e pleq, polici e ka hedhur një bombë e cila nuk ka eksploduar. Pas kësaj polici ka hedhur edhe bombën tjetër, e cila ka rënë dhe ka eksploduar në prehrin e Miradije Rifat Muqollit (55). Menjëherë pas kësaj polici ka zbrazur mbi të gjithë ata që kanë qëlluar në dhomë,shtatë karikator të automatikut.Krimineli që kishte kryer masakrën, kishte hyrë në dhomë dhe me këmbë i kishte rrotulluar kufomat, se mos rastësisht dikush kishte mbetur i gjallë. Në ndërkohë, Elhemja e plagosur ka kërcyer nga dritarja e dhomës së masakrës dhe ka ikur. Pas dy orë e gjysëm të masakrës ka ikur edhe Lumnija me vajzën e vogël katër vjeçe,duke lënë të plagosur lehtë Eminen me Fatosin e vogël dy vjeçar. Më vonë sakoja e Emines është gjetur në bunarin e shtëpisë. Pas tri orësh, që kur është kryer masakra, policia është kthyer dhe e ka djegur dhomën me të gjitha kufomat që ishin në të. Natën e dytë të masakrës, kemi shkuar në shtëpi dhe aty kemi gjetur eshtrat e të masakruarve, kur kemi shkuar një ditë më vonë, më nuk kemi mundur të shohim as eshtra njerëzish. Tashmë nuk ishte djegur vetëm dhoma e koridori, por e tërë shtëpia. §Lista e plotë e masakrës në Poklekut të Vjetër më 17 prill 19991.Sinan Rexhep Muqolli (52), Poklek i Vjetër
2.Elheme Rifat Muqolli (50), Poklek i Vjetër
3.Emine Sinan Muqolli (22), Poklek i Vjetër
4.Elife Sinan Muqolli (18), Poklek i Vjetër
5.Sherife Sinan Muqolli (17), Poklek i Vjetër
6.Hafije Sinan Muqolli (10), Poklek i Vjetër
7.Feride Selman Muqolli (33), Poklek i Vjetër
8.Shehide Fadil Muqolli (13), Poklek i Vjetër
9.Naser Fadil Muqolli (12), Poklek i Vjetër
10.. Ylber Fadil Muqolli (10), Poklek i Vjetër
11.. Egzon Fadil Muqolli (4), Poklek i Vjetër
12.. Hyle Selman Muqolli (22), Poklek i Vjetër
13.. Florentina Qamil Muqolli (3), Poklek i Vjetër
14.. Lirie Qamil Muqolli (gjashtëmuajshe), Poklek i Vjetër
15.. Mehreme Muqolli (58), Poklek i Vjetër
16.. Bahrije Halil Muqolli (24), Poklek i Vjetër
17.. Naime Halil Muqolli (22), Poklek i Vjetër
18.. Hidajete Nebih Muqolli (33), Poklek i Vjetër
19.. Menduhie Liman Muqolli (11), Poklek i Vjetër
20.. Mirsad Liman Muqolli ( Poklek i Vjetër
21.. Mergim Liman Muqolli (5), Poklek i Vjetër
22.. Bahtije Halil Caraku (34), nga Dobrosheci
23.. Besart Ejup Caraku (13), nga Dobrosheci
24.. Hasan Ejup Caraku (12), nga Dobrosheci
25.. Kunata e Bahtije Halil Carakut- nuk i dihet emri (45),
26.. Miradije Rifat Muqolli (55), Poklek i Vjetër
27.. Zarife Rrahman Muqolli (23), Poklek i Vjetër
28.. Arife Rrahman Muqolli (20), Poklek i Vjetër
29.. Florije Salih Muqolli (23), Poklek i Vjetër
30.. Eronita Xhavit Muqolli (4), Poklek i Vjetër
31.. Fatos Xhavit Muqolli (1,5), Poklek i Vjetër
32.. Shemsije Muqolli (42), Poklek i Vjetër
33.. Vezire Ilmi Muqolli (20), Poklek i Vjetër
34.. Fatmire Ilmi Muqolli (17), Poklek i Vjetër
35.. Rexhep Ilmi Muqolli (12), Poklek i Vjetër
36.. Agron Ilmi Muqolli (10), Poklek i Vjetër
37.. Albulena Ilmi Muqolli (5), Poklek i Vjetër
38.. Nexhmije Ramadan Muqolli (25), Poklek i Vjetër
39.. Hasime Ramadan Muqolli (37), Poklek i Vjetër
40.. Avdullah Fehmi Muqolli (12), Poklek i Vjetër
41.. Shehrije Xhemail Muqolli (27), Poklek i Vjetër
42.. Vahide Mehdi Muqolli (4), Poklek i Vjetër
43.. Dy djem të Mehdiut, njëri 10 muj, Tjetri dy vjeçar, Poklek i Vjetër
44.. Ymer Elshani (55), Poklek i Vjetër
45.. Nafije Elshani (50), Poklek i Vjetër
46.. Shukrije Elshani (37), dhe katër djemët e Ymer Elshanit, prej 22 vjeç e më të rinjë
47.. Kimete Fadil Muqolli (20), Poklek i Vjetër
48.. Lindita Skender Hoxha (25), nga Korrotica e Epërme
Miguel de Cervantes Saavedra autori i “Don Kishotit” është autor edhe i shumë veprave të tilla si “La Galatea”, “Rinconete dhe Cortadillo” si dhe “Exemplary Novels”. Pavarsisht kontributit të tij në letërsinë dhe kulturën spanjolle dhe atë botërore shumë pak njerëz dinë mbi këtë njeri jashtë punës së tij si autor.
Ishte pjesë e një familje me shumë anëtarë. Miguel De Cervantes lindi në Alcalá de Henares dhe ishte fëmija i katërt nga 7 fëmjët e Rodrigo Cervantes që punonte si kirurg dhe i Leonor de Cortinas, e cila dinte të lexonte dhe të shkruante, një aftësi jo shumë e zakonshme për gratë e asaj epoke. Djali i madh, Andresi vdiq pak ditë pas lindjes. Në vitin 1544 lindi Andrea, vajza e madhe, më pas erdhi Luisa në 1546 që iu bashkua kishës katolike si murgeshë. Miguel de Cervantes, djali i madh i vëllezërve të mbijetuar lindi në 1547, tre vjet pas tij vëllai tjetër, Rodrigo. Më të vegjlit ndër fëmijët ishin Magdalena, e cila vdiq 5 vite më herët se Cervantes dhe më i vogli Juan që lindi në 1555, të cilit nuk i dihet data e vdekjes.
Në 29 shtator 1547 lindi Miguel de Cervantes Saavedra, autori i “Don Kishotit të Mançës”. Ja disa prej thënieve të tij:
“T’i bësh mirë të keqit është të hedhësh ujë në det”
“Ai që nuk di të shijojë lumturinë kur vjen, nuk duhet të ankohet kur ikën”
“Asnjë shkencë, përsa i përket shkencës, nuk mashtron: mashtrimi është tek ai që nuk e njeh.
“E vërteta dobëson dhe nuk djeg, gjithmonë qëndron mbi gënjeshtrën si vaji mbi ujë”
“Ai që lexon shumë dhe udhëton shumë, shikon shumë dhe di shumë”
“Bjeri shkurt arsyetimeve të tua sepse askush nuk gjen kënaqësi, nëse janë të gjata”
“Ha pak dhe darko më pak; shëndeti i të gjithë trupit farkëtohet në ofiçinën e stomakut”
“Gjithsecili është ashtu si Zoti e ka bërë dhe shumë herë, akoma më keq”
“Viti që është i bollshëm me poezi, zakonisht është nga uria”
“Ji i ngadaltë me gjuhën dhe i shpejtë me syrin”. / bota.al
Biblioteka publike “Ibrahim Rugova” në Gjakovë fton të gjithë adhuruesit e librit që të bëhen pjesë e programit të tyre me rastin e Ditës Botërore të Librit, shkruan KultPlus.
Më 23 prill bëhet
shënimi i Ditës Botërore të Librit, kështu Biblioteka publike e Gjakovës
do të organizojë një program i cili quhet
“Dhuro dhe ti së paku një libër për bibliotekën, pasuro shpirtin e
lexuesve”.
Programi do të fillojë në ora 12:00 ku do të
dhurohen edhe libra për bibliotekën,
shpallja e lexuesve më të mirë gjatë vitit si dhe krijuesit me poezi, ese,
rrëfime./ KultPlus.com
Varri i heroit kombëtar Shaban Polluzha është dëmtuar.
Kjo ndodhi si pasoj e punimeve që po bëhen në rrugën magjistrale Drenas-Skenderaj.
Mbikëqyrësit e punimeve nga ministria e Infrastrukturës dhe Transportit, thanë se kjo ndodhi pa qëllim dhe se pas asfaltimit të rrugës, varri do të rregullohet, njofton Klan Kosova.
Viktima e dhunës seksuale gjatë luftës në Kosovë, Vasfije Krasniqi – Goodman, ka themeluar organizatën “Drejtësi për të gjithë”. Përmes kësaj organizate, Krasniqi, thotë se do të mbështesë gratë që u dhunuan gjatë luftës.
Në emisionin Frontal, Vasfije Krasniqi ka treguar se pas gjashtë ditësh do të rikthehet në Shtetet e Bashkuara të Amerikës për të rrëfyer në Kongresin Amerikan përjetimin e saj gjatë luftës.
Ajo thotë se gratë e dhunuara në luftë, janë “ndëshkuar” edhe nga familjet e tyre, ani pse kanë qenë viktima.
Krasniqi – Goodman jeton në SHBA me bashkëshortin dhe fëmijët e saj, ndërsa për momentin ajo gjendet në Prishtinë me aktivitetet rreth organizatës.
Është një ndër
komplekset më të vjetra në Prishtinë, ndërsa legjenda thotë se i pari i
familjes aty ka qenë Emini. Emini, me shtat të vogël e trup thatanik, prej
familjarëve dhe të tjerëve është quajtur me pjesën ledhatuese ‘gjik gjik gjik’,
bash shkaku i trupit të shkurtër. Emini u bë Emin Gjiku, dhe kësisoj tërë
kompleksit i mbeti ky emër.
Historinë e
tregon Avni Emingjiku, i cili si 7 vjeçar, në vitin 1959 u largua nga ky
kompleks.
Ky kompleks sot
është pjesë e Qendrës Historike të Prishtinës, dikur e quajtur Çarshia, në të
cilën është investuar pak në krahasim me rëndësinë e trashëgimisë kulturore e
shpirtërore që kjo pjesë bartë me vete.
Nuk ka shenja se si të arrish deri atje, njëjtë siç shpesh gjen vetura që parkohen edhe jashtë kompleksit në parkingun e dedikuar për Muze, një mentalitet që nuk i ka hije shqiptarëve plot traditë. Traditë dhe kulturë është edhe Muzeu Etnologjik në Prishtinë, apo ndryshe i quajtur edhe Kompleksi Emin Gjiku.
Burimi: Wikipedia
Bekim Xhemili,
pjesë e stafit të Muzeut, shndritë kur duhet të tregojë për Muzeun, i cili
është pjesë e Muzeut të Kosovës por u pavarësua me objekt në vitin 2006.
Saktësisht, Muzeu i cili sot gjendet i pari në listën e TripAdvisor në mesin e
atraksioneve turistike në Kosovë dhe është i binjakëzuar me Cambridge Folk Museum
– Muzeun e Folklorit në Kembrixh të Anglisë, u hap me 11 shtator 2006.
“Kur e kemi bo
intervistën me Avniun, na ka tregu për këtë kompleks dhe për vazhdimësinë e
historisë familjare. Tregimi shkon deri në tri gjenerata, që nuk mjafton për të
ditur më shumë për historinë e kompleksit të vjetër 300 vjet. Gjyshi i Avniut,
Hajrullahu – (hafëz) e ka ditë Kuranin përmendësh dhe ka pasur dy djem, Hetemin
e Rexhepin (babai i Avniut), njëri berber e tjetri këpucëtar”.
“Kjo familje, në fillimin e viteve 40-të ka qenë një prej familjeve më të pasura në Prishtinë, dhe ka pasur në pronësi edhe prona tjera. Më pas familja e humbi primatin e familjes së pasur e të fuqishme ndërsa rreth viteve 1957-59 familja vendosë ta shesë kompleksin dhe shpërngulet për në Turqi. Që nga ajo kohë kompleksi është pronë e Muzeut të Kosovës. Thuhet se kontratën e ka nënshkruar vetë Fadil Hoxha, meqë ishte pronë me interes shtetëror, plot 21 ari” tregon tutje Bekimi.
Burimi: Muzeu Etnologjik / Facebook
I kthehemi më pas
kësaj historie, për të kaluar pak në njerëzit dhe copëzat e tregimeve që i
dhanë oksigjen e frymë jete Muzeut, i cili sot vizitohet prej 15-20 mijë
vizitorëve në vit, me rreth 80 % të tyre turistë dhe vizitorë të huaj.
Ndryshe përjetohet çdo emocion kur je brenda
Muzeut
Në librin e tyre
me titull “Kosovo – the Bradt Travel Guide’ – një lloj guide për vendet që një
turist duhet t’i vizitojë gjatë qëndrimit në Kosovë, autorët Verena Knaus dhe
Gail Warrander e përmendin patjetër edhe Kompleksin Emin Gjiku. “Lejojani vetes
së paku një orë për të shëtitur nëpër këtë kompleks ku vërehet ndikimi otoman”
shkruajnë autorët në këtë libër. [i]
Nuk është më pak i veçantë tregimi i Elizabeth Gowing. E ardhur në Kosovë para disa vitesh si turiste, Gowing ende jeton në Kosovë, e mahnitur sidomos me Muzeun Etnologjik të Kosovës.
Elizabeth Gowing. Burimi / Facebook / Muzeu Etnologjik
Sa për ta bërë
edhe më pikante dashurinë e saj për Kosovën, ditëlindja e Elizabeth është me 28
nëntor – ditën kur shqiptarët gjithandej e festojnë shtetin shqiptar dhe
flamurin me shqiponjë.
“Kur e kuptova
këtë rastësi të bukur vendosa që me 28 nëntor 2006 ta festoj ditëlindjen në
mënyrë më të madhe se zakonisht. Kam kërkue leje me e shfrytëzu hapësirën e
Muzeut Etnologjik për një ndejë. Ka qenë një natë shumë e ftohtë dhe me mjegull,
por kemi vendosur qirinjtë pranë shtegut që çon nga dyert e mëdha të Muzeut e
deri te dhoma e zjarrit, ku kemi shërbye verë të nxehtë, dhe gjithçka ka qenë
si përrallë” tregon Elizabeth.
Ajo ka punuar si
vullnetare për dy vite në Muze, në aspektin e promovimit të tij dhe poashtu
edhe si mësuese e gjuhës angleze. Elizabeth, ndër ato gratë e veçanta që nuk punon
në asnjë projekt nëse nuk lë një copëz shpirti brenda, e përmendë Muzeun
Etnologjik në katër libra të saj.
Një prej këtyre
librave është edhe ‘Travels in Blood and Honey: Becoming a Beekeeper in
Kosovo’.[ii]
“Muzeu Etnologjik është vendi im i preferuar në Prishtinë. Ndoshta jam personi i parë ndonjëherë që këtë pjesë të bukur e ka shfrytëzuar për festime ditëlindjesh (me përjashtim të familjes që ka jetuar aty)…..Po filloja të ndjeja se unë përkas këtu diku, në këtë pjesë të Evropës. Tash edhe po e ndjeja lidhjen e veçantë përtej Prishtinës” shkruan në këtë libër Elizabeth.
Burimi: David Mbyrne Photography
Ç’të bësh që
Muzeu i tillë nuk ka as faqe personale/website online, në një kohë moderne, por
megjithatë nuk e sheh këtë si problem. Kushdo që vjen në këtë Muze, mund të
gjejë histori, kulturë, arkeologji, gjeografi, eksponate, vjetërsi që nuk bëhet
asnjëherë e vjetër, retrospektivë e cila për fatin tonë është dokumentuar nga
të gjallët e të vdekurit.
Bashkim Tejeci –
filigranist nga Prizreni, tregon se Muzeu Etnologjik si i tillë është vlerë e
shtetit dhe duhet ruajtur e besa besa brenda tij edhe duhet investuar. Bashkimi
në rreth katër raste ka demonstruar zejen e filigranit – bashkë edhe me ekipin
e tij, për vizitorët por edhe për ata që duan ta shohin filigranin duke marrë
formën si foshnja e posalindur, brenda një objekti që është vatër meditimi edhe
kur ka plot zhurmë, njerëz, histori edhe në ajër e sipërfaqe.
“Unë kam demonstruar
disa herë në Muzeun Etnologjik, por edhe kam qenë në vizitë studimore në
Kembrixh kur Muzeu Etnologjik është binjakëzuar me Muzeun në Kembrixh. Kemi
shkëmbyer traditat dhe kulturat tona, duke i treguar anglezëve atje për
traditat tona kombëtare dhe për filigranin si një karakteristikë e veçantë”
tregon Tejeci, i cili vepron e jeton në Prizren.
Një muze i njohur ndërkombëtarisht, përzierja e
disciplinave dhe historia që nuk bën të stagnojë
Muzeu etnologjik
ose etnografik e nënkupton objektin në të cilin janë të konservuara dhe të
ekspozuara artefaktet që dëshmojnë për trashëgiminë kulturore të një etnie a
komuniteti. Ekzistenca e një muzeu të tillë sot është praktikë në shumë qytete
të Evropës, ku nëpërmjet muzeve etnografikë u rikujtojnë banorëve veçoritë dhe
mënyrën e jetesës së paraardhësve, siç edhe i njoftojnë vizitorët e huaj me
tiparet dhe mënyrën tradicionale të jetesës në atë qytet. Përzgjedhja e
artefakteve dhe eksponateve të veçanta identifikuese për banorët dhe jetën e
tyre në një kohë të kaluar, të cilat janë të konservuara dhe të tubuara në një
vend duke arritur ta improvizojnë të kaluarën si tërësi brenda një hapësire të
vogël siç mund të jetë një shtëpi tradicionale, është një njoftim shumë
lehtësues dhe konkret për të huajt që të marrin informacionin për qytetin,
kulturën dhe banorët e tij në të kaluarën. Pra muzeu etnografik si tillë, ka dy
role: kujtues e përkujtues për banorët vendas si edhe informues e turistik për
vizitorët e huaj. Kështu na tregon Arbnora Dushi, folkloriste në Institutin
Albanologjik në Prishtinë.
Bekimi, pjesë e Muzeut, na tregon tutje se si është i zhvilluar momentalisht Muzeu Etnologjik, në zemër të Prishtinës dhe i qasshëm për të gjithë ata që duan të kalojnë pak kohë duke u zhytur në etnologji, antropologji, mënyrë jetese të shqiptarëve ndër shekuj, eksponate, qypa e çardaka.
Arben Llapashtica
Kompleksi dikur
ka qenë Muze i Natyrës, me kopsht zoologjik, me arusha e me ujqër e kafshë të
tjera. Deri në vitin 2001, mbi 1 mijë eksponate të sektorit të natyrës i kanë
lënë vendin renovimit të të dyja objekteve, që ekspozita pasuese të jetë në
formën ideale për t`iu prezantuar vizitorëve.
Ndërtesa
kryesore, ku gjendet ekspozita kryesore, ka gjashtë dhoma, dy korridore e dy
çardaka. Ndërtesa përballë saj ka qenë e njohur si shtëpia e miqve – e
mysafirëve, e ndërtuar kuptueshëm në stilin e ndërtesave osmane.
Shtëpia e miqve,
të cilën e gjeni nëse futeni në Kompleks dhe shkoni deri në fund në anën e
majtë, ka tri dhoma: dhoma e zjarrit është e para, aty ku edhe është përgatitur
dhe është ngrënë ushqimi, aty ku sinijat e tepsijat janë prej bakri dhe janë
përdorur dukshëm asokohe vetëm prej familjeve më të pasura dhe me një status më
të lartë shoqëror. Janë dy hyrje, njëra për familjen dhe tjetra për mysafirët.
Maxhja është shfrytëzuar për përgatitjen e ushqimit dhe pijeve.
Jashtë, në hyrjen
tjetër me shkallë, është çardaku, afër pjesës në formën e verandës apo
terracës. Brenda objektit, dhoma e grave dhe fëmijëve është shfrytëzuar kur
gratë janë kujdesur për fëmijët e tyre. Dera e cila ndanë dhomën e fëmijëve –
grave dhe dhomën e mysafirëve (oda e burrave) është punuar me lesh të lëkurës
së dhisë, kjo për të ruajtur akustikën dhe larguar zhurmën si dhe për ta
mbajtur ngrohtë shtëpinë gjatë dimrit, freskinë gjatë verës.
Dyert e vogla
kanë qenë të tilla për shenjë respekti, sepse je përkulur për të dalë prej tyre
dhe ke qenë i përkulur kur je futur në dhomën tjetër.
Kur u rrit numri
i anëtarëve të kësaj familjeje e cila jetoi aty në shekullin 18, lindi nevoja
edhe për objektin tjetër, në këtë rast objektin kryesor dhe ahrin që gjendet në
anën e majtë në hyrje të Kompleksit.
Duke numëruar të
gjitha objektet, janë rreth 12 dhoma që ekspozojnë histori, rreth 1400
eksponate që presin shpirtat kurioz për vizitë.
“Prania e këtij
tip muzeu edhe në Prishtinë, siç është Muzeu Etnologjik, i jep një vulë
identifikuese qytetit tonë, duke e bërë të paharrueshëm për vizitorët. Të
paharrueshëm qytetin, jo Muzeun, sepse për një të huaj që e viziton Prishtinën
dhe largohet, Muzeu mbetet kujtimi i tij për Prishtinën. Besoj e kuptoni sa
është i rëndësishëm ky muze për trashëgiminë kulturore të Prishtinës në
veçanti, dhe të Kosovës në përgjithësi” vazhdon Arbnora Dushi.
***
Me gjithë fjalët e mira për Muzeun Etnologjik, nevojën për ndryshime brenda tij bashkë me rritjen e përgjegjësisë duke qenë vendi më i vizituar në Prishtinë në fushën e trashëgimisë kulturore e tregon Dushi.
Muzeu në dimër. Burimi: Bekim Xhelili
“Aty ku na shohin
të tjerët pse të mos mundohemi të dukemi më së miri që mundemi? E ne mundemi.
Një organizim për grumbullimin dhe blerjen e eksponateve, të cilat fatmirësisht
mund të gjenden tek familjet apo artizanët në Prishtinë e në Kosovë, do t’i
jepte më shumë ngjyra dhe shpirt Muzeut, por edhe do ta bënte më joshës dhe më
reprezentativ para vizitorëve. Unë besoj shumë që ka edhe njerëz të vullnetit
të mirë që do të ishin të gatshëm edhe të falnin eksponate, por kjo punë kërkon
një organizim dhe përkushtim serioz për pasurimin e Muzeut me eksponate, të
cilat do të shërbenin për pasurimin e tij me artefakte” përfundon Dushi.
“Dua që në këtë
Muze të ketë më shumë risi e freski. Duhet të bëjmë çmos që të ekspozojmë
gjërat e vjetra, të hulumtojmë edhe se si në treva të ndryshme punimet e vjetra
të bakrit shiten si hekurishte, duhet më shumë eksponate dhe të mos jenë
gjithmonë të njëjtat aty, duhet të sjellim qypa të rinj, valuta, eksponate. Në
Kembrixh, prej kurgjofit krijonin diçka, ndërsa këtu i kemi vlerat por po
punohet pak” tregon tutje Bashkimi – filigranist.
Bashkim Tejeci
flet edhe për filigranin, për të cilin thotë se si zeje duhet ruajtur e duhet
përkrahur edhe institucionalisht, meqë sipas tij pala serbe po e bën të
pamundurën ta bëjë të sajën, por edhe ta zhdukë një pjesë të mirë të traditës e
kulturës shqipe.
Duhet të kujtojmë
këtu se sipas shënimeve, Koleksioni Arkeologjik dhe Etnologjik i Kosovës( 676
eksponate arkeologjike dhe 571 eksponate etnologjike) vazhdon të mbahet në
Serbi.[iii]
E gjithë bota zbarkon herët e vonë në Muzeun
Etnologjik në Prishtinën simpatike
Te Muzeu
Etnologjik nëpër vite është mbledhur histori. Pazari i Grave ose pazari i
plaçkave dikur ishte traditë në qytete të ndryshme të Kosovës. Mbahej të
martave, herë në hapësirat e garazheve të sotme të RTK-së e herë në brendi të
lagjes në të djathtë të pikërisht Muzeut Etnologjik, e herë në hyrje të sokakut.
[iv]
Bekimi nga Muzeu
Etnologjik vazhdon të na tregojë tutje se si zhvillohet jeta brenda këtij
Muzeu. Vizitorët vijnë nga të gjitha anët, prej Tajvanit e deri në Japoni, prej
Kinës e deri në Malajzi, prej Signaporit e deri në Indonezi.
“Një pjesë e
njerëzve që vijnë këtu, pos interesimit për etnokulturën e popullit të Kosovës
në të kaluarën dhe sot, i kanë dy pyetje shtesë: cilat janë marrëdhëniet mes
Kosovës e Serbisë, dhe a dëshirojnë kosovarët bashkimin me Shqipërinë. Ne që
funksionojmë si Kustos – persona profesionistë që specializohen në fushë të
caktuar – në këtë rast në etnologji, dhe mund të bëjnë studimin e interpretimin
e eksponateve por edhe punën e ciceronit, dhe stafi që tani punon këtu me
fuqinë më të madhe që gjithçka të dalë mirë, e shpjegojmë Muzeun edhe duke u
bazuar në shtetin prej nga vijnë vizitorët” tregon Bekimi.
“Ne këtu flasim prej arkeologjisë deri te historia, gjeografia, popullata, mënyra e jetesës, pra jemi guidë më gjithëpërfshirëse. Prej këtu ne i shpjegojmë qytetet tjera, sado që kjo është e vështirë. Madje jemi një prej muzeve të vetme në rajon që funksionon me guidën e tillë, dhe jo me audio-guidë. Me ekspozitën tonë udhëtojmë bashkë me vizitorët duke folur për Evropën, Azinë, Afrikë, për lidhjen e kulturave, për diversitetin” vazhdon Bekimi.
Ndërtesa
kryesore, ekspozita ku tregohet jeta, lindja, vdekja, kultura shpirtërore në
tërësi, me rreth 60 % të eksponateve brenda tij, momentalisht është në renovim
e sipër, edhepse viti 2018 e ka gjetur këtë ndërtesa jo-funksionale dhe punimet
kanë ndaluar. E po në këtë ndërtesë flitet për Kosovën, rajonin, Ballkanin,
gjatë periudhave të kaluara.
“Ka qenë e
nevojshme të fillonte renovimi shkaku i fasadave, dritareve, drunjët dhe trajt
është dashur të ndërroheshin sepse ka filluar kalbja edhe nuk ka qenë as vend i
sigurt për turistët që vinin. Këto janë objekte që dëmtohen me kohën por duhet
ruajtur” shton Bekim Xhemili.
Bekimi është etnolog dhe pjesë e Muzeut, krahas edhe Ilir Sopjanit, Erodita Qorkadiu – Haxhiut, Fatos Bimbashit dhe Anduena Balaj – Thaçit.
Elizabeth Gowing
thotë se ky Muze, pa marrë parasysh zhagitjet e mëdha, investimet e vogla dhe
mbarëvajtjen e tij, e ka vlerën e vet dhe rëndësinë jetike.
“Mundesh me mësu
aty për domethënien e gjërave, dhe për kultura që pasqyrohet në të. Shembull,
me e pa dhomën e mysafirëve në shtëpinë e vjetër, me qasje nga rruga, me pa
vegëza ku varet arma (për shkak që mysafirët mbesin nën mbrojtjen e zotit të
shpisë), dera e vogël ku mysafirët duhet me e ulë kokën për me hy brenda ose mangalli
ku zoti i shtëpisë e ndezë cigaren… Mundesh me mësue shumë ma shumë për
mikpritjen tradicionale dhe rolet e njerëzve prej këtyre gjërave dhe vizitës në
Muze sesa nga një libër” thotë Gowing.
Gjatë verës, Muzeu bëhet edhe më i bukur. Oborri jashtë reflekton gjelbrim. E meqë Prishtinës i mungojnë hapësirat e gjelbërta në qendër të qytetit, është kënaqësi për secilin e secilën që ta vizitojë Muzeun dhe të ulet nën arrë, e të pushojë. Tregojnë se në këtë oborr njerëzit vijnë të shkruajnë poezi, të pikturojnë, të bëjnë ushtrime yoga e të meditojnë, në çdo stinë e mundësi, në këtë pjesë të qytetit ku zogjtë janë jehona e vetme kumbuese që e kap veshi.
Burimi: Facebook / Muzeu Etnologjik
Shumë ngjarje
nëpër vite kanë ndodhur në këtë Muze, të cilat veç sa ia kanë shtuar rëndësinë
dhe dashurinë e publikut. Ngjarje të ndryshme artistike e kulturore mbahen edhe
sot.
Këngëtarja Elina
Duni, shembull, në vitin 2016-të pati një mbrëmje muzikore në Muzeun Etnologjik
në kuadër të KAEF.
Po këtu u mbajtën
edhe “Java e Artizanateve”, “Rrëfimtari popullor”, një shfaqje e regjisorit
Bekim Lumi, “Gatimet tradicionale” apo edhe “Konkursi për fotografi të muzeut”.
Arbnora Dushi e kujton edhe një ngjarje tjetër. Instituti Albanologjik, në bashkëpunim me Komisionin ndërkombëtar të Baladës me qendër në Aberdeen të Skocisë, patën organizuar në vitin 2015 Konferencën e 45’të të Baladës. Ishin diku rreth tridhjetë pjesëmarrës nga të gjitha vendet e botës dhe për katër ditë u zhvilluan seanca akademike në sallën e Institutit. Komisioni ndërkombëtar i baladës, të cilët organizonin konferenca të këtilla për çdo vit në vende të ndryshme të botës, e kishin praktikë në kuadër të aktivitetit social të organizonin një mbrëmje të quajtur “Nata e baladave”, ku secili pjesëmarrës i konferencës i këndonte baladat e kulturës së vet.
Arbnora Dushi / Burimi: KultPlus
“Atë vit, ne që
ishim vendi nikoqir, për “Natën e baladave” vendosëm të zhvendosemi nga
Instituti në Muzeun Etnologjik, ku përpos baladave të njëri tjetrit studiuesit
e huaj, bashkë edhe me studiuesit shqiptarë që morën pjesë në atë konferencë,
patën rastin të vizitojnë Muzeun, të relaksohen në oborrin e rregulluar të tij
si dhe – më e bukura e asaj mbrëmjeje, të shijojnë ushqimet tona tradicionale,
ku dy zonja nikoqire nga Muzeu, që mbanin veshje kombëtare, për mysafirët, i përgatitën aty pitet e flijat me saç, duke
performuar kështu mikpritjen shqiptare krahas gastronomisë me recetat
tradicionale” kujton Dushi.
Më mirë se çdo
material a dorëshkrim tjetër, një vizitë në Muzeun Etnologjik do ta shuaj
kureshtjen e secilit, një mënyrë tjetër për ta mbajtur gjallë njohurinë për
traditën dhe kulturën e popullit dhe të parëve tanë.
( Ky botim është prodhuar me përkrahjen e
Bashkimit Evropian. Përmbajtja e këtij botimi është përgjegjësi e autorit Arbër
Selmani dhe në asnjë mënyrë nuk mund të konsiderohet si qëndrim i Bashkimit
Evropian ose BIRN-it ose AGK-së )
Një zjarr i madh ka përfshirë Katedralen Notre Dame në Paris. Sipas njoftimeve të para, zjarri ka lidhje me renovimet të cilat janë duke ndodhur në këtë katedrale.
Vitin e kaluar kjo katedrale kërkoi ndihmë urgjente për mirëmbajtjen dhe renovimin e saj. Zjarri fillimisht kishte përfshirë papfingon e katedrales. Menjëherë për të ndalur zjarrin ndërhynë zjarrfikësit të cilët edhe e krijuan një perimetër sigurie rreth katedrales./ KultPlus.com
Gati dy mijë vjet pasi u shkatërrua nga erupsioni i Vezuvit, Pompei antik ende vazhdon t’i nxjerrë sekretet e veta të varrosura.
Freska fantastike, mozaikë të ruajtur mirë, mbishkrimet mbresëlënëse janë vetëm disa prej gjetjeve në kuadër të hulumtimit më të madh për këtë lokalitet, që kanë nisur qysh prej viteve ‘50 të shekullit të kaluar.
Pompei tash e sa kohë vlon prej punëtorëve fizikë, arkeologëve e konservuesve.
Ky shpërthim aktivitetesh vjen në kuadër të projektit të madh për ruajtjen e Pompeit që ka nisur qysh prej vitit 2012, pas disa shembjeve të objekteve që ndodhën si pasojë e lënies pas dore të tyre, shkruan “Al Jazeera”, transmeton “Koha Ditore”. Bashkimi Evropian dhe Italia asokohe morën vendim që të investojnë 105 milionë euro për ta ndërprerë shkatërrimin e njërit prej lokaliteteve arkeologjike më madhështore në botë.
“Rreziku prej shembjeve me dëm të madh, tashmë i ka takon së kaluarës. Pompei tash është goxha i sigurt”, ka thënë arkeologu Francesco Muscolino.
Punimet e zgjeruara konservuese ua kanë mundësuar ekspertëve të zbulojnë pjesë të Pompeit, që deri më tash kanë të mbuluara përfshirë dy shtëpi të mëdha, rrugica dhe një kafehane antike.
Pompei u mbulua nga hiri vullkanik në erupsionin e Vezuvit në vitin 79.
Në qytet humbën jetën mijëra njerëz, që nuk e dinin se po jetojnë rrëzë njërin prej vullkaneve më të mëdha evropianë. Kujtimi për këtë katastrofë u zbeh me kohë dhe tek në vitin 1748 u kryen gërmimet e para që mund të cilësoheshin të rëndësishme, e ato më përmbajtjesore, tek pas një shekulli.
Por deri në fund të shekullit XX, neglizhenca, mosfinancimi dhe përmbytjet e shpeshta e bënë të veten.
Në vitin 2010, turistët kishin qasje vetëm në 15 për qind të lokalitetit që ishte e gërmuar, dhe për vizita ishin të hapura hiç më shumë se 10 shtëpi për dallim prej 64 sosh që ishin të qasshme para 50 vjetësh.
Sot, turistët mund të vizitojnë 70 për qind të qytetit të gërmuar dhe mbi 30 ndërtesa krejtësisht të rinovuara. Kjo ka ndikuar me rritjen e numrit të vizitorëve. Vitin e kaluar Pompein e vizituan 3.5 milionë vizitorë, trefish më shumë sesa para një dekade.
Në mesin e freskave të zbuluara së fundmi, e një rëndësie të veçantë është edhe ajo që portretizon Narcisin tek vështron reflektimin e vet në liqe, dhe atë që paraqet zotin antik grek Zeus që shndërrohet në mjellmë për ta joshur mbretëreshën spartane, Ledën.
“Ato ishin gjetje mbresëlënëse, sepse freskat janë fort të bukura dhe në gjendje të shkëlqyeshme”, ka thënë konservuesja Stefania Giudice.
Por mbase gjetja me e rëndësishme, në shikim të parë, dukej si diçka krejt tjetër. Bëhej fjalë për mbishkrim të shkurtër me thëngjill, në murin e një shtëpie ku u gjetën gjashtë trupa. Mbishkrimi mbante datën 17 tetor, dhe pasi arkeologët besojnë se është shkruar pak kohë para erupsionit, kjo do të thotë se katastrofa ka ngjarë dy muaj më vonë sesa koha për të cilën mendoj para kësaj gjetjeje.
Një e treta e Pompeit, qytetit që shtrihej në më shumë se 66 hektarë, nuk është gërmuar asnjëherë deri më tani. Tash për tash, nuk ka as plane për gërmime të reja pasi në fokus është konservimi.
“Lokalitetet arkeologjike janë si fëmijët. Duhet të kujdeseni për to. Nuk mund ta lini pas dore atë që është gërmuar e të nisni projekt tjetër”, ka thënë Giudice./ KultPlus.com
Game of Thrones është ndër serialet më të shikuara në botë për momentin. Kjo ka bërë që fansat e tij, sapo kuptuan që sezoni i 8 po fillon, të brohorasin e të shprehin dëshirën e flaktë që kanë për këtë serial.
Sezoni i tetë dhe i fundit, do të jetë më i shkurtri nga të gjitha sezonet e kaluara, por episode e tij do të jenë më të gjata në krahasim me të tjerat./Insajderi/ KultPlus
Pas dy promovimeve të suksesshme në Tiranë dhe Shkodër, këtë të dielë, më 14 prill, ora 12:00, në Qendrën “BogdaniPolis” pranë Katedrales Shën Nënë Tereza në Prishtinë , do të promovohet libri më i ri për martirin e fesë dhe lirisë “I lumi Dom Shtjefën Kurti, dëshmitar i kishës martire” vol.1, përgatitur nga studiuesit Nikollë Loka dhe Nikolin Kurti, botuar nga Instituti i Studimit të Krimeve dhe Pasojave të Komunizmit, Tiranë, 2018.
Për librin do të flasin Prof. As. Eugen Pepa, Dr. Albert Gjoka dhe Mons. Lush Gjergji. Aktori i teatrit të Durrësit Gjergj Doçi do të recitoj poezi kushtuar Don Shtjefën Kurtit. Promovimin do ta përshëndet SH. T. Imzot Dodë Gjergji, ipeshkëv i Dioqezës Prizren-Prishtinë.
Kush ishte Don Shtjefën Kurti?
Don Shtjefën Kurti u lind në Ferizaj më 24 dhjetor 1897, në një familje të mirë dhe të njohur, e cila pati tetë fëmijë, nga prindërit Jak dhe Katarina lind. Tuna – Kurti. Qysh në fëmijëri pati një edukim të shëndoshë njerëzor, kombëtar dhe fetar. Shkollën fillore e kreu në gjuhën shqipe pranë famullisë katolike të “Engjëllit Rojës” në Ferizaj. Gjimnazin klasik në Shkodër, ndërsa studimet filozofiko-teologjike i filloi në Austri, por pas Luftës së Parë Botërore, i vazhdoi dhe përfundoi në kolegjin dhe universitetin e famshëm “Propaganda Fide” në Romë. U shugurua meshtar në Romë dhe Meshën e Parë e kremtoi më 13 maj 1921. Së shpejti erdhi në vendlindje. Për një kohë punoi në zyre të ipeshkvisë në disa detyra të rëndësishme. Më vonë, vite me radhë ishte famullitar në Novosellë të Gjakovës (vendlindja e nënës së Nënës Tereze, Drane lind. Bernaj-Bojaxhiu). Përpos veprimtarisë së zellshme bariore, meshtarake, edukative, arsimore, ai së bashku me dy vëllezër meshtarë, Don Luigj Gashi (famullitar në Smaq) dhe Don Gjon Bisaku (famullitar në Bec), punoi ditë e natë, trimërisht dhe urtisht për ta mbrojtur popullin shqiptar nga sulmet e gjithanshme diktatoriale serbe.
Kjo veprimtari iu ra në sy të gjithëve, popullit, por edhe sundimtarit, i cili në çdo mënyrë dhe mundësi ua kufizonte dhe pengonte çdo veprimtari kombëtare dhe fetare. Për ta ndriçuar deri diku kohën dhe rrethanat e veprimtarisë së tyre mjafton të përmendim vrasjen mizore të Atë Luigj Palaj (1913), Atë Shtjefën Gjeçovit (1929) dhe të tjerëve. Edhe këta tre klerikë ishin në shënjestër. Një herë haptazi një xhandar i ka thënë Don Shtjefën Kurtit kështu: edhe Ju do të përfundoni si Frati i Zymit!
Kjo gjë jo vetëm se nuk i ka frikësuar, por u ka dhënë edhe më tepër vrull, zemër për ta mbrojtur popullin, e jo vetveten, si trima të vërtetë. Vite me radhë ata kanë mbledhur nëpër shumë vise dhe troje shqiptare shënime mbi maltretimet, keqpërdorimet, pësimet, dhuna ndaj popullit shqiptar. Këto materiale i kanë radhitur në mënyrë sistematike në MEMORANDUM të njohur drejtuar Shoqatës apo Lidhjes së Kombeve, me seli në Gjenevë (1930) mbi këto tema të rëndësishme:mbrojtja e jetës, lirisë, të drejtës në pronë, përdorimit të gjuhës, shkollimit, fesë, kuptohet për të gjithë shqiptarët pa kurrfarë dallimi.
Ky është dokumenti i parë, për fat të keq gjertani edhe i vetmi, mbi pozitën e shqiptarëve në ish-Jugosllavi. Pas Luftës së Dytë Botërore, fati i Don Shtjefën Kurtit, si dhe i tërë popullit shqiptar, ishte mjaft i mjerë. Së shpejti qe burgosur dhe dënuar. Faji më i madh dhe i vetmi ishte ky: prift katolik shqiptar, atdhetar, dashamir i Zotit dhe i popullit. Mirëpo, si gjithmonë, edhe në këtë rast, Don Shtjefën Kurti nuk lëshoi pe: më mirë vdekja, martirizimi, se tradhtimi! Një herë jam përbetuar dhe gjithmonë jam i gatshëm këtë besë shenjte ta vulosi me gjakun tim! (Lexo: Drita, Ferizaj, nr. 3-4/1983, f. 8-9).
Burrëria, trimëria dhe besnikërisë e tij u pengonte edhe në burg, prandaj përgatiten kurthin: pagëzimin e një foshnje. Për ato fjalë të shenjta fetare, të lashta dhe të shenjta edhe kulturore dhe kombëtare, si të parat të shkruara në gjuhën shqipe, prapë nga një prift shqiptar, qe dënuar me vdekje. Populli thotë: trimëria dëshmohet në vështirësi. Don Shtjefën Kurti s’ kërkoi amnisti, falje, por me krenari e pranoi: e kam krye detyrën time meshtarake! Jam krenar dhe fatlum që po vdes martir!
Jeta dhe shërbimi i tij fetare dhe kombëtar u zbatua në Kosovë dhe në Shqipëri. Gjaku i tij i begatoi analet edhe me një emër të shenjtë dhe martir. Shembulli i tij për shumë njerëz ishte dëshmi e gjallë e dashurisë, besnikërisë dhe pavdekësisë.
Kleri katolik shqiptar në çdo kohë është mishëruar me popull. Këtë më së miri e dëshmon dhe vërteton historia jonë: gjatë sundimit otoman, gjatë diktaturës në Jugosllavinë e vjetër tek ne, si dhe gjatë sundimit komunist dhe ateist, si në Shqipëri, po ashtu edhe në Kosovë.
Në këtë varg historik Don Shtjefën Kurti ishte një dhanti e Zotit për popullin. Jetoi, veproi dhe vdiq për ideale të shenjta, të larta, për të cilat lypset jetuar dhe vepruar edhe ne, të gjithë vëllazërisht, së bashku. Martirët, dëshmorët, trimat lindin rrallë e nuk vdesin kurrë.
Bibloteka Kombëtar e Kosovës sot ka mbajtur tryez shkencore për poezinë dhe prozën e shkrimtarit Agim Gjakova, të krijuara gjatë jetës dhe krijimtarisë së tij në Kosovë e në Shqipëri, shkruan Kult Plus.
Tryeza shkencore e titulluar “Agim Gjakova në letrat
shqipe” mblodhi shkrimtarë dhe studiues të gjuhës dhe letërsisë nga Kosova dhe Shqipëria për të interpretuar një pasqyrim sa më të thellë mbi veprat e Agim
Gjakovës.
Këtë tryezë e hapi gazetarja, Vera Pelaj e cila
shtjelloi tek publiku një pjesë të jetës dhe torturave nëpër të cilat kishte
kaluar shkrimtari atë kohë.
“Agim Gjakova mbaroi shkollën normale në Gjakovë, kurse studimet i ndoqi në Beograd në fakultetin filozofik, fryma atdhetare nuk e la të qetë edhe atje dhe bashkë me shokët formoi shoqatën e studentëve shqiptarë në Beograd “ Përpjekja në gojën e ujkut” në kohë kur sundonte Rankovici dhe torturoheshin e vriteshin shqiptarët e Kosovës në reprezalën e ashtuquajtur “Aksioni për Mbledhjen e Armëve”. U burgos tri herë me gjithë torturat ku ia thyen edhe dhëmbët nuk pranoi asgjë, kështu u munduan të ia shkatërronin edhe sistemin nervor për tu dorëzuar , por Agim Gjakova nuk firmosi asnjë shkresë, pasi ia hoqën shtetësinë me arsyetimin se kishte lindur jashtë Jugosllavisë, herën e tretë e arrestuan dhe e dërguan në kampin e përqëndrimit dhe i thanë se nuk del më kurrë i lirë në tokën e Jugosllavisë” tha Prelaj.
Më 27 maj të vitit 1960 zyrtarët e UDB-së e kishin nxjerrë shkrimtarin në kufirin shqipëtar
si person të padëshiruar për jugosllavin. Kështu duke dashur që ti bënin luftë
nervash e lanë për 3 muaj e gjysëm pa
punë dhe pa pagë. Por stoicizmi i Agim Gjakovës në përballje me buzëqeshje dhe
humorë aq karakteristike për të gjatë gjithë jetës edhe sot e kësaj dite e përballoj
edhe atë sfidë.
Një dosje prej 1128 faqesh e marrë nga Sigurimi i Shtetit tregon për
figurat publike të cilët janë marrë me Agim Gjakovën në kohën e Jugosllavi.
“Unë kam dosjen e sigurimit të shtetit për Agim Gjakovën, pothuajse mbi 20 vjet u mbikëqyrë, u vëzhgua u përgjua u hetua në Shkodër, në Kukës, Berat, Lushnjë, e Fier, Mirditë, Durrës, Kavajë. Për ndonjë lidhje të këtij agjenti të rrezikshëm. Në dosje janë 104 ermra ku përfshihen drejtorë, oficerë dhe operativ të sigurimit të shtetit, të cilët janë marrë drejtpërsëdrejti apo tërthorazi me Agim Gjakovën si armik i rrezikshëm kundër partisë së pushteti, si agjent i mundshëm i UDB-së” është shprehur Prelaj gjatë fjalimit.
Këto mbikëqyrje për shkrimtarin Gjakova kishin qenë
të egra, banale, vulgare dhe me presion psikologjik.
Për të vazhduar me tej, fjalën e morri akademiku Anton Nikë Berisha i
cili shprehi disa veçanti të poezisë së Agim Gjakovës.
“Poezia e Agim Gjakovës mundë të shërbej si
shembulli i mirëfilltë, e krijuar në një
kohë prej 60 vitesh, poezia e tij lindi, përftoj mbi plagët dhe dhembjet që
bartë poezia që në të njëjtën kohë kanë paraqitur plagët dhe dhimbjet e tij.
Poezia e tij si art i fjalës dëshmon se ajo është një nga format më të ngritura
dhe më të gjensishme për të shpluar botën e brendshme por edhe botën e njerëzve kudo që ata jetojnë e veprojnë. Ajo ndihmon
sa për të njohur më thellësisht botën po
aq edhe për ta krijuar atë përmes artit letrar. Poezia e Agimit na kujton atë që
thoshte një nga poetët më të mëdhenj Azem Shkreli, ‘mbase s’ishte fjala ishte
heshtja e tij’, nganjëherë poezia dhe heshtja te Agimi ka këtë kuptim” u shpreh
Berisha
Për ti dhënë një interpretim edhe më të thellë poezisë
së shkrimtarit Gjakova, fjalën e mori studiuesi Behar Gjoka, i cili interpretoi
në dy rrafshe veprimtarinë e shkrimtarit.
“Dimensionet shkrimore, marrëdhënia me shkrimin e veçmas
me letërsinë qysh në krye të herës ka zgjuar interes tek lexuesi kështu ka arritur
të tërheqë vëmendjen e kritikës dhe studimeve letrare, për labërimin e zhanreve,
parapëlqimi i vlerave të teksteve të shkruara së pari lidhet me laramaninë, epo
kaq ndërthuret me zërin e krijuesit të pa etur, poeti që ka shpërfaqur përmasat
e plota të epikës dhe lirikës. Në publicistikën e Gjakovës gjenë vend gjerësisht
edhe problematika e demokracisë e shoqërisë shqiptare duke u kthyer në një
trajtues mendjehollë i proceseve demokratike në të dy Shqipëritë, në atë
Londineze dhe Euroatlantike” tha Gjoka.
Studiuesi i letërsisë shqipe, Prend Buzhala gjatë
fjalimi të tij tregoi se si romanet e Gjakovës i bashkon njerëzorja.
“Të gjitha romanet e Agim Gjakoës i bashkon njerëzorja
si gurthemeltar i cilësisë njerëzore, ironizohet edhe si qetësi artistike, të
gjitha shtrihet për gërmimin e triumfin e vlerave etike të ndërgjegjes së pasur,
mbase ta ketë njohur të keqen dhe lirinë, të mirën dhe robërinë, gjithçka i
detyrohet një urdhëri etik të tmerrshëm, njerëzorja e mira dhe liria perceptohen
në radhë të parë si kategori estetike” u shpreh Buzhala
Krejt në fund një fjali për këtë tryezë shkencore
nuk la pa thënë edhe vetë autori i cili u shpreh tejet i kënaqur që është i
rrethuar nga miq të tillë që e vlerësojnë krijimtarinë e tij.
“Këtë organizim e kanë bërë shokët e mi, dhe jam
krenar që i kam shokët të tillë qoftë nga Shqipëria apo Kosova. Unë jam përpjekur që të ju lë
brezave që vijnë një porosi, një pjesë nga
përvoja jetësore e përplasjeve, e vuajtjeve jo vetëm të miat po edhe të
kombit dhe të popullit tim që ta dinë se çfarë kemi kaluar, sepse një popull që
nuk e njeh vetveten, ai vetëm fillon zbehet” është shprehur Gjakova për
KultPlus/ Xh.Uka
Simbolika e traditës për ta mbuluar fytyrën në ditën e martesës
Kemi parë se edhe tek ne është bërë zakon që nusja në ditën e martesës ta mbulojë fytyrën me një shami të kuqe apo më një material transparent nga pjesa e vellos së saj dhe sipas zakonit burri i saj është personi i parë që ia largon mbulesën nga fytyra.
Mirë, kështu më parë kemi gjetur se pse nuset në ceremoninë martesore vishen me të bardha, tani si dhe pse ka mbetur tradita e të mbuluarit të fytyrës do ta kuptojmë në vazhdim.
Dramatike, elegante, por ndoshta shumë irrituese në praktikë. Pse i veshin ato? Çfarë do të thotë?
Mbulesa e fytyrës në dasma filloi si një gjë në kohët romake, kur nuset ishin të mbuluara nga koka deri te këmbët me një vello masiv të quajtur “flammeum’.
Pse? Sepse romakët ishin të frikësuar nga shpirtërat e këqij në ceremoninë për të mallkuar çiftin.
Arsye tjetër ishte se në dasma e hershme, kur martesa bëhej tërësisht nëpërmjet etërve, me nusen e dhënë larg në këmbim të parave dhe mallrave, baballarët duke i dhënë vajzat e tyre kanë kërkuar t’ia fshehin fytyrën vajzave deri në minutën e fundit,
në mënyrë që një nuse më pak tërheqës nuk do ta prishë marreveshjen. Sa e ëmbël! Kjo përfundimisht u shndërrua në traditën e “bukur” që dekreton se njerëzit nuk mund ta shohin nusen e tyre para martesës. Romantike ?
Për disa të tjerë kjo mbulesë simbolizonte se nusja është e vir.gjër. Ndërsa në besimin hebre, perdet apo mbulesa e fytyrës simbolizon që dhëndëri nuk martohet për shkak të asaj se si nusja duket. Me këtë ai thotë “Të dua aq shumë, unë do të martohem edhe në qoftë se nuk mund të shoh fytyrën tuaj”. Per me shume lajme ndiqni linkun me poshte.
