Fragment nga romani ‘Nata e Ustikës’ i Petro Markos

Posted on by Kult Plus

Më duket se motori e rralloi forcën, – më thoshte Iloja.

U ngritëm të tërë më këmbë. Shikonim të gjithë lart, nga bukaporta e mbyllur.
-Sa natë e gjatë! – tha mbase kot, siç fliste kot Taqi.
Me duar të varura e të rënduara rrinim si ata besimtarët fanatikë që shikojnë ndaj qiellit. Lart dëgjoheshin zëra. Lart kishte jetë. Lart kishte erë dhe horizont. Kishte të qeshura dhe shakara.
Sa ndenjëm ashtu, s’dihet. Vetëm kur Iloia tha: “Pse s’ulemi?”, atëherë shikuam të gjithë nga ai dhe lëvizëm. Qeshnim. E pse të mos qeshnim? Ishim akoma gjallë. E kaluam Adriatikun. E kaluam vdekjen…
– Zoti e di se ku jemi!
– Unë them të shtrohemi e të hamë… Të hamë sa jemi këtu e sa i kemi këto ushqime… Më mirë t’i kemi në bark sesa…
Asnjë nuk e kundërshtoi këtë mendim. Mistoja çeli valixhen. Vuri përpara ushqimet. Cilido me mundime afrohej, merrte ç’i pëlqente… Edhe unë mora bukë e kaçkavall. Më pëlqente shumë kaçkavalli. Është si ullinjtë. Po të hash bukë e ullinj, s’ngopesh së ngrëni. Ashtu edhe me kaçkavallin… Po ujë? Ku ka ujë? Ç’bëra që hëngra kaq shumë.
Dhe pasi u paqosëm mirë, sikur të mos na kishte ngjarë natën asgjë, secili nisi të tregonte ato që kishte menduar gjatë natës.
Mistoja tha: – Isha i sigurt qind për qind se do të mbyteshím… Vrisja mendjen… dhe gjithnjë mallkoja veten që nuk sulmuam qysh në korridorin e burgut. Ose do të ishim vrarë, ose do të kishim shpëtuar… po do të linim nam.
Iloja tha: – As për një çast nuk e mendova vdekjen.
– Kadriu – unë kam frikë nga deti. Mirë që nuk e shihja. Kam udhëtuar natën me vapor. S’ka tmerr më të madh.
Alqi – Mua më ishte ngulitur në tru se si do të vinte siluri, si do të fundoseshim… si do të shuhej drita e nuk do të shikonim më njeri-tietrin.
Pastaj Mahmuti – Unë e ndieja veten mirë se isha në mes dhe falenderoja ata që na lidhën. Se, duke qenë të lidhur, më dukej vetja dhjetë herë më guximtar.
Tahiri – Që kur më zunë, e mora parasysh vdekjen… Prandaj gjithë natën s’më ra ndër mend mortja…
Bexhetit, kur i erdhi radha të thoshte edhe ai se ç’kishte menduar gjatë natës, duke qeshur, foli: – ja, i thatë ju të gjitha.
Kurse Taqi e tha që në fillim: -Unë flija.
Të gjithë kishin kaluar nga biruca nr. 8 Kishin biseduar ca minuta. Pastaj ishin caktuar në kaushet dhe qelitë e ndryshme. Përves Ilos dhe Kadriut, që ishin komunistë, ne të tjerët ishim si gjithë të burgosurit. Tani që na lidhte një zinxhir, tani që rrugën e kishim të përbashkët, do të njiheshim më shumë. Nata që kaluam sikur na afroi. Morëm frymë nga njëri-tjetri; u përgatitëm të vdisnim bashkë. Tani duhej të jetonim bashkë.
Bukaporta u hap. Ne u ngritëm më këmbë, kthyem kokat lart e pamë qiellin plot dritë. Pamë shumë ushtarakë e marinarë që na dukeshin… – si dukeshin ashtu? Këmbë të mëdha e kokë të vogla… sikur ishin gati për të na shtypur… Pamë litarë dhe direkun… Po ç’thoshin? Qeshnin me ne që u dukeshim si miza?
Pritëm e pritëm. Heshtjen tonë e prishi Iloja:
– Këtu kushedi se ku jemi e kushedi ku do të na shpien… Lart kokën, si shqiptarë që jemi…
Vinçi me magjen e madhe në formë vagoni minierash u fut në bukaportë, u ul poshtë gjer në dyshemenë e hambarit tonë. Ne bëmë mënjanë. Zbritën me të shpejtë nga shkalla disa karabinierë.
Na urdhëruan të futeshim në atë magje. Ne ngurruam. Po ara na kërcënuan e na thanë se ashtu do të dilnim më kollaj. Me një mijë mundime u futëm, gati njëri mbi tjetrin. Ata lart vazhdonin të qeshnin.
Vinçi ngrihej. Ne tundeshim në erë. Iu afruam bukaportës.
Pastaj na kthyen nga bankina. E, kur ishim mbi bankinën, na lanë aty në erë.
Përposh nesh britma. Hodha sytë, e, ç’të shikoje! Mijëra njerëz me grusht na kërcënonin.
– Spie! Spie!
– (It.: Spiunë! Spiunë!)
– A morte le spie che hanno causato miliaia di morti.
– (It.: Vdekje spiunëve që kanë shkaktuar me mijëra të vdekur).
– Traditori! Spie di un cane!
– (It.: Tradhëtarë! Spiunë të qenit!)
Po kjo? Ç’është kjo pritje në tokën italiane? Ne vareshim në erë e lëkundeshim si kufoma e Hamidit…
Një fishkëllimë e gjatë bilbili… Turma sikur deshi të na hante. Po ja që ne ishim lart. Vareshim e tundeshim në ajër.
Pushoni! Pushoni… – Vala zemërake e turmës sikur ra në bunacë. – Pushoni! Këta shqiptarë të mallkuar, këta banditë, këta spiunë na morën në qafë… Morën më qafë mijëra e mijëra bij të Italisë, se kapërcenin vijën e parë e i tregonin grekut pozitat tona… Pastaj na sulmonin nga shpina… – bërtiste me sa kishte në kokë një oficer aty mbi vapor.
Turma e ngriti më lart se ne, gjer në qiell, sharjen dhe mallkimin.
– Vdekje spiunëve! Vdekje banditëve!
U hutova. Nga fundi i detit, tani në qiell. Ç’kishin me ne? ç’kishte me ne ai oficer që lehte si i tërbuar?
– Ne nuk jemi banditë! – bërtiti me fuqi dhe me një italishte të bukur Mistoja. – Banditë janë ata që na zunë derën… që na vrasin, që na varin, që na arrestojnë.
Iloja, që ishte ngjitur fare me mua e ngriti zërin më lart:
– Ja ku janë banditët… ja ku janë kasapët e popullit italian! –dhe me të dyja duart e lidhura tregonte oficerin dhe karabinierët.
Ata poshtë, sikur do të na hanin me dhëmbë. Ne lart këndonim. I pari ia nisi Iloja:

Avanti, popolo,
alla riscossa
bandiera rossa
triomfera…

Lëshoje vinçin! Lëshoje shpejt! – urdhëronte oficeri me duar e këmbë…
Kënga ngrihej më lart se ne. Përhapej më tej vaporit nga shikonin të shastisur. Turma kishte heshtur e na shikonte gjithashtu e shastisur.
Ne tundeshim në erë duke kënduar. / KultPlus.com

Lasgush Poradeci: Poezia është hyjnore, prandaj kur shkruan poezi, duhet ta kesh shpirtin të shenjtëruar

Posted on by Kult Plus

Lasgush Poradeci, shkroi vargje që depërtuan aq thellë në shpirtin e shqiptarëve saqë ata vendosën, pa u marrë vesh me njëri-tjetrin, që një qytet të tërë ta quajnë: “Pogradeci i Lasgushit”.

Përveç poezive, Lagushi ka lënë si testament edhe këshilla për poetët.

Maria Poradeci, vajza e Lasgushit, pati ndarë dikur me ndjekësit e saj në Facebook një pjesë ku Lasgushi flet për poezinë dhe poetët.

“Poezia është hyjnore. Prandaj kur shkruan poezi, duhet ta kesh shpirtin të shenjtëruar. Çdo poezi, duhet të jetë një xhevahir dhe xhevahir duhet të jetë çdo varg i saj dhe çdo fjalë e saj. Prandaj poezi mund të shkruash vetëm pak, se ku t’i gjesh gjithë ata xhevahirë?

Mos ki frikë se ke shkrojtur gjatë jetës tënde vetëm dhjetë poezi. Frikë të kesh po të kesh shkrojtur njëqind poezi.”

Lasgush Poradeci / KultPlus.com

Petro Marko, shkrimtari rebel i “brezit të humbur”

Posted on by Kult Plus

 33 vjet më parë u nda nga jeta, poeti, prozatori dhe përkthyesi Petro Marko (25 nëntor 1913-27 dhjetor 1991).

Petro Marko lindi më 25 nëntor të vitit 1913, në fshatin Dhërmi të Himarës. Më 1 mars 1936 botoi numrin e parë të së përdyjavshmes letrare “ABC”. Po atë vit vajti në Luftën Civile të Spanjës me një grup prej dyzet shqiptarësh dhe hyri në repartin Garibaldi të Brigadave Internacionale. Në Madrid, së bashku me Skënder Luarasin, filloi botimin e një reviste njëzetfaqëshe në gjuhën shqipe me titullin “Vullnetari i Lirisë”, që doli vetëm dy numra. Më 1940 u shtrëngua të kthehej në atdhe nga mërgimi në Francë. Një vit më vonë u arrestua nga italianët dhe u internua bashkë me gjashtëqind të burgosur të tjerë nga vendet ballkanike në ishullin Ustika në detin Tirren. Në tetor 1944 u kthye në Shqipëri si partizan. Pas disa vitesh si kryeredaktor i gazetës “Bashkimi”, më 1947 u arrestua nga regjimi komunist dhe u burgos në Tiranë. Pas rënies së Koçi Xoxes, u lirua dhe u lejua të punonte si mësues në Tiranë. Pas botimit të romanit “Një emër në katër rrugë” (1973), iu ndalua botimi për një periudhë prej tetë vitesh. Vdiq në Tiranë, më 27 dhjetor 1991.

Veprat e tij më të mira janë cilësuar: “Hasta la vista”, Tiranë, 1958; “Qyteti i fundit”, Tiranë, 1960; “Rrugë pa rrugë”, Tiranë 1964; “Nata e Ustikës”, Tiranë 1989 etj./KultPlus.com

QKK organizon mbrëmjen e fundvitit, MKRS: U reflektua mbi arritjet e këtij viti dhe u nderua puna e artistëve tanë

Posted on by Kult Plus

Qendra Kinematografike e Kosovës ka organizuar mbrëmjen e fundvitit, përcjell KultPlus.

Nëpërmjet një postimi në Facebook, Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit tha se në këtë ngjarje u reflektua mbi arritjet e këtij viti dhe u nderua puna e artistëve tanë.

Në vijim gjeni postimin e plotë të MKRS-së:

Qendra Kinematografike e Kosovës organizoi mbrëmjen e fundvitit, një ngjarje ku u reflektua mbi arritjet e këtij viti dhe u nderua puna e artistëve tanë.

Në këtë aktivitet morën pjesë kryeministri i vendit, Albin Kurti, Ministri i Kulturës, Hajrulla Çeku, zëvendësministrja, Daulina Osmani, deputetë, përfaqësuses të tjerë të qeverisë si dhe drejtues të institucioneve kulturore e personalitete nga bota e filmit.

Gjatë mbrëmjes, u theksua se ky vit shënoi mbështetjen për 35 projekte filmike dhe nënshkrimin e marrëveshjes për bashkëprodhim me Bullgarinë, një hap historik për industrinë e filmit në Kosovë. Kjo arritje forcon pozicionin e vendit në skenën ndërkombëtare dhe hap rrugë për bashkëpunime të reja.

Ngjarja përmbylli një vit të suksesshëm për kinematografinë kosovare, duke shprehur vizionin për një të ardhme edhe më të ndritur në këtë fushë./KultPlus.com

453 vite më parë lindi astronomi Johannes Kepler

Posted on by Kult Plus

Johannes Kepler (27 dhjetor te vitit 1571 Gjermani) ishte një astronom, matematikan, astrolog, filozof natyror dhe shkrimtar gjerman në muzikë. Ai është një figurë kyçe në Revolucionin Shkencor të shekullit të 17-të, më i njohur për ligjet e tij të lëvizjes planetare dhe librat e tij Astronomia nova, Harmonice Mundi, dhe Epitome Astronomiae Copernicanae. Këto vepra gjithashtu dhanë një nga themelet për teorinë e Njutonit të gravitetit universal.

Kepler ishte një mësues matematike në një shkollë seminari në Graz, ku ai u bë një bashkëpunëtor i princit Hans Ulrich von Eggenberg. Më vonë ai u bë asistent i astronomit Tycho Brahe në Pragë, dhe përfundimisht matematikan perandorak i Perandorit Rudolf II dhe dy pasardhësve të tij Matthias dhe Ferdinand II.

Ai gjithashtu dha matematikë në Linz dhe ishte këshilltar i gjeneralit Wallenstein. Për më tepër, ai bëri punë themelore në fushën e optikës, shpiku një version të përmirësuar të teleskopit përthyes (ose Keplerian) dhe u përmend në zbulimet teleskopike të Galileo Galileit të tij bashkëkohor. Ai ishte një anëtar korrespondues i Accademia dei Lincei në Romë.

Kepleri jetoi në një epokë kur nuk kishte dallim të qartë midis astronomisë dhe astrologjisë, por kishte një ndarje të fortë midis astronomisë (një degë e matematikës brenda arteve të lira) dhe fizikës (një degë e filozofisë natyrore).

Kepleri gjithashtu përfshiu argumente dhe arsyetime fetare në punën e tij, të motivuar nga bindja dhe besimi fetar se Zoti e kishte krijuar botën sipas një plani të kuptueshëm që është i arritshëm përmes dritës natyrore të arsyes. Kepler e përshkroi astronominë e tij të re si “fizikë qiellore”, si “një ekskursion në metafizikën e Aristotelit”, dhe si “një shtesë e On the Heavens të Aristotelit”, duke transformuar traditën e lashtë të kozmologjisë fizike duke e trajtuar astronominë si pjesë e një fizikë matematikore universale.

Ai vdiq më 15 nëntor 1630 në Regensburg të Gjermanisë/KultPlus.com

Letra e rrallë e Lasgush Poradecit për vajzën e tij

Posted on by Kult Plus

Poeti dhe shkrimtari i madh shqiptar Lasgush Poradeci, i cili vdiq në vitin 1987, la pas vetës një trashëgimi të madhe të veprave të tij.

Ai ishte mjaft i veçantë në krijimet e tij dhe jo vetëm. Edhe në letrat që ua shkruante më të dashurve të tij i shkruante me mjaft përkushtim shkruan kultplus. Kësisoj sjellim një letër ku Lasgush Poradeci ia kishte shkruar vajzës së tij të madhe Kostandina, në vitin 1974.

Sjellim një pjesë nga kjo letër e shkruar nga Lasgush Poradeci:

“… që të jetë njeriu vetëm duhet fuqi e madhe e zemrës, si dhe fuqi e madhe e shpirtit, them që e kam atë fuqi durimtare aq të madhe, d.m.th.aq sa më duhet për valët e jetës. Shumë herë dëshpërohem me një dëshpërim humbas kurajën, kurajën e madhe, shumë herë më ka lëshuar kurajo po prapëseprapë kam mundur t’a marr veten, t’i kaloj valët, t’a kaloj ujin, edhe kështu, bijë e babit, jam si një gur në lumë, që uji shkon, po guri mbetet. Kjo është filozofija e babkës tënd, tjetër filozofi nuk gjeta dot, tjetër filozofi nuk kishte si të qëndroj të mos rrëzohem dhe të kaloj një çikë më tej”, kishte shkruar Poradeci. /KultPlus.com

Vunoi, fshati perlë i bregdetit shqiptar

Posted on by Kult Plus

Në listën e fshatrave më të bukur të Shqipërisë, është pa dyshim Vunoi.

Vunoi i fton vizitorët jo vetëm me bukurinë që ofron për sytë e për shpirtin, por edhe me historinë, kishat, njerëzit dhe kulinarinë. Mikpritja e kalldrëmeve të këtij vendi është ende dominuese. Njerëzit janë të ngrohtë dhe janë ata që bëjnë lidhjen mes detit të kaltër dhe gurëve të fshatit ku janë vendosur shtëpitë shekullore.

Pamja që të shpaloset nga Vunoi është mahnitëse dhe e pakohë. Ajo të magjeps si nën temperaturat e larta, kur vërshojnë turistët, ashtu edhe në kohë dimri ku duket se gjithkush e gjithçka struket në meditim. Edhe në këto ditë dhjetori, Vunoi nuk mbetet pa miq të ardhur enkas për këtë kënd parajse.

Çdo hap në Vuno, mban erë Jon dhe çdo drejtim që mund të marrësh të çon në një plazh të mahnitshëm ngjyrë blu.

Vunoi është një vendbanim i hershëm, vërtetuar kjo nga fortifikime paraurbane si dhe qeramika të periudhës së Bronzit. Për fshatin ekzistojnë dokumente në arkivat osmane, ku thuhet se në shekullin e 16-të kishte më shumë se 80 shtëpi.

Shenjti mbrojtës i Vunoit është Shën Spiridhoni që festohet më 12 dhjetor dhe i kushtohet një manastir në jug të fshatit. Manastiri i Shën Spiridhonit është kisha më e madhe e fshatit. Në një mbishkrim shkruhet se kjo kishë u rindërtua në vitin 1778 dhe u pikturua e gjitha në vitin 1784, financuar nga vetë banorët. Kisha është e tipit bazilikë e përbëhet nga hajati i mbështetur në arkada e kolonada, nga naosi i ndarë në tre nefe, altari dhe apsida. E gjithë kisha ruan vlerat arkitekturore dhe është e pasur me piktura murale. Por janë të shumta kishat që mund të vizitohen në këtë fshat, të cilat dëshmojnë për një kujdes të veçantë ndaj besimit dhe arkitekturës.

Vunoi përveç bukurisë së natyrës, shquhet edhe për një numër të madh intelektualësh të dalë nga kjo tokë. Disa prej tyre janë: Dhimitër Anagnosti, Odhise Grillo, Robert Ndrenika, Spiro Çomora, Anastas Kristofori e shumë të tjerë./atsh/KultPlus.com

Kisha e Shën Kollit në Lushnjë, perlë e arkitekturës së kulteve

Posted on by Kult Plus

Qarku i Fierit, i rrethuar nga antikiteti, po mikpret gjithnjë e më tepër turistë.

Zëvendëskryeministrja, njëherësh ministre e Infrastrukturës dhe Energjisë, Belinda Balluku ndau sot pamje të Kishës së Shën Kollit, një nga më të vjetrat në trevën e Myzeqesë.

“Kudo në qarkun e Fierit vizitorët mund të gjejnë perla të arkitekturës së kulteve, kryesisht kishat dhe manastiret ortodoksë. Kisha e Shën Kollit ndodhet në fshatin Toshkëz, të Bashkisë Lushnjë. Ajo është Monument Kulture i Kategorisë I, e shpallur nga Rektorati i Universitetit Shtetëror me vendim nr. 6 më datë 15.01.1963”, u shpreh zv/kryeministrja.

Kisha e Shën Kollit ndodhet në fshatin Toshkëz, si një nga më të vjetrat në trevën e Myzeqesë, e ndërtuar në shekullit XVIII dhe e afreskuar nga piktori Çetiri (Katro).

Ajo është variant i kishave të Myzeqesë, e përbërë nga naosi dhe hajatet që e rrethojnë në tri anë./KultPlus.com

Jusuf Buxhovi është shpallur laureat i çmimit letrar ‘Beqir Musliu’ për vitin 2024

Posted on by Kult Plus

Jusuf Buxhovi është shpallur laureat i çmimit letrar “Beqir Musliu” për vitin 2024.

Ky çmim, i cili ndahet nga Komuna e Gjilanit, është një nderim për autorët që kanë kontribuar në zhvillimin e letërsisë dhe kanë lënë gjurmë të dukshme përmes veprave të tyre.

Buxhovi, si shkrimtar dhe historian i njohur, është i njohur për angazhimin e tij intelektual dhe krijimtarinë letrare, sidomos në fushën e historisë dhe letërsisë, duke pasqyruar momente dhe periudha të rëndësishme të historisë shqiptare.

Ky çmim vjen si një vlerësim për kontributin e Buxhovit në letërsinë dhe kulturën shqiptare, dhe është një nder për të gjithë ata që mbështesin ruajtjen dhe zhvillimin e trashëgimisë kulturore dhe intelektuale shqiptare./KultPlus.com

Fejohet Dua Lipa, merr propozimin romantik në festën e Krishtlindjeve

Posted on by Kult Plus

Këngëtarja kosovare me famë botërore Dua Lipa raportohet se është fejuar.

Sipas raportimeve, Dua Lipa dhe Callum Turner janë fejuar pasi aktori bëri propozimin romantik gjatë festave të Krishtlindjeve, raporton Daily Mail.

Çifti i lumtur, që kanë qenë në një lidhje për më shumë se një vit, e kanë mbajtur lajmin të fshehtë dhe planifikojnë të festojnë me miqtë dhe familjen në prag të Vitit të Ri.

Këngëtarja e hitit Levitating dhe aktori i Fantastic Beasts, thuhet se janë “shumë të dashuruar” dhe miqtë e tyre janë “shumë të lumtur” pasi Callum bëri hapin e madh.

Një burim i tha gazetës The Sun: “Dua dhe Callum janë shumë të dashuruar dhe e dinë që kjo është përgjithmonë. Ata janë fejuar dhe nuk mund të jenë më të lumtur”.

“Dua ka pasur një nga vitet më të mira të karrierës së saj profesionale dhe kjo është qershia mbi tortë. Callum është një mbështetje e fortë për Duan dhe ata janë një çift i mrekullueshëm. Familjet dhe miqtë e tyre janë shumë të lumtur. Ka qenë një Krishtlindje e jashtëzakonshme për ta”./KultPlus.com

“Arrëthyesi”, përralla e dashur që mbush TKOB çdo fundviti

Posted on by Kult Plus

Në Teatrin Kombëtar të Operas dhe Baletit vijon të shfaqet baleti “Arrëthyesi”, një produksion i ri, që bëri të shiteshin në kohë rekord të gjitha biletat, megjithëse u vendos të kishte një maratonë prej 6 shfaqjesh.

“Nata e tretë e “Arrëthyesit” na gjeti sërish kështu; me sallën dhe zemrat plot. Falenderues për ju që na ndiqni dhe që keni nxjerrë prej një jave tashmë, të gjitha shfaqjet “sold out””, shkruhet në faqen online të TKOB.

“Arrëthyesi” me muzikën e magjishme të Çajkovskit, vjen në TKOB çdo fundviti, duke tërhequr gjithnjë e më shumë një publik të ri në moshë. Ky balet, me subjektin e një përralle, është kthyer tashmë në një ikonë të periudhës festive, në të gjitha teatrot anekënd botës dhe padyshim që edhe TKOB nuk mund ta prishte këtë zinxhir festiv mbarëbotëror./KultPlus.com

Letrat më të famshme të dashurisë: Nga Tolstoy deri te mbreti Henry VIII i Anglisë

Posted on by Kult Plus

Vincent Van Gogh, artisti i famshëm holandez i shkruan Theos, vëllait të tij, duke i përshkruar dashurinë për kushërirën e tij Kee, e cila nuk e pranoi kurrë, 1881.

I dashur Theo. Jeta është bërë shumë e dashur për mua, dhe jam shumë i lumtur që kam rënë në dashuri. Jeta ime dhe dashuria ime tani janë një. “Por ti je përballur me një ‘kurrën e kurrës’, më përgjigjesh ti. Përgjigjja ime për ty është: “Çunak i vjetër, tani për tani unë shikoj në ‘kurrën e kurrës’ një bllok akulli, të cilën zemra ime mund ta shkrijë.

Mark Twain, letër për Olivia Langdonin – bashkëshorten e tij të ardhshme, 1869

Përtej thellësive të zemrës sime të lumtur rrjedh një rrymë dashurie dhe lutjeje për këtë thesar të paçmuar që i është lënë në mirëbesim gjithë jetës sime. Ti nuk mund t’i shohësh valët e saj të pakapshme që rrjedhin drejt teje, e dashur, por në këto rreshta ti do ta dëgjosh valëzimin e largët të sipërfaqes.

***

Shkrimtari rus, Leo Tolstoy,, për të fejuarën e tij Valeria Arsenev, 1856

Tashmë unë dashuroj bukurinë tënde, por ky është vetëm fillimi i dashurisë në ty në atë çfarë është e përjetshme në zemrën dhe shpirtin tënd. Për bukurinë, njerëzit mund të bien në dashuri brenda një ore, dhe po aq shpejt kjo dashuri mund të mbarojë. Por shpirtin, njerëzit duhet të mësojnë ta njohin.
Besomë, asgjë në botë nuk fitohet pa punë, madje as dashuria, ndjenja më e bukur dhe më e natyrshme.

Johann Wolfgang von Goethe u njoh me Charlotte von Steinin, në vitin 1775, teksa jetonte në Vajmar. Ajo u bë frymëzimi për shumë heroina të veprave të tij, si dhe bashkëshortja e tij, 1784

Letrat e mia duhet të kenë treguar se sa i dashuruar jam. Nuk drekoj, takoj pak njerëz dhe për shëtitje dal vetëm dhe çdo vend i bukur që shoh ma shton dëshirën që ti të ishe aty. Nuk mund të mos të të dashuroj më shumë se sa duhet. Do të ndjej gjithë lumturinë kur të të shoh sërish. Jam gjithmonë i ndërgjegjshëm për afërsinë ndaj teje, prezenca jote nuk largohet asnjëherë.

Në ty, unë kam masën e çdo gruaje, për çdo njeri. Në dashurinë tënde, kam masën e gjithçkaje. Jo në kuptimin që pjesa tjetër e botës është një libër i madh e i mugët, përkundrazi, dashuria jote ma qartëson. Kuptoj qartë se si janë burrat dhe çfarë planifikojnë, dëshirojnë, bëjnë dhe çfarë i kënaq ata. S’i kam zili për çfarë kanë dhe duke i krahasuar me veten, është një gëzim i fshehtë për mua që kam një thesar aq të madh. Ti, në shtëpinë tënde, duhet të ndjehesh ashtu siç ndihem unë në punët e mia. Ne shpesh nuk i vëmë re disa sende, sepse nuk zgjedhim t’i shikojmë ato.

Por gjërat marrin kuptim, sa më shpejt të kuptojmë qartë mënyrën se si janë të lidhura me njëra-tjetrën. Ne na pëlqen gjithmonë t’i bashkohemi një grupi, dhe një burrë i mirë ka kënaqësi kur rregullon, përshtat të drejtën dhe drejtimin e tij të paqtë. Mirupafshim, ty të cilën të dashuroj me mijëra herë.

***

James Joyce i shkruan të dashurës që do të bëhet gruaja e tij, disa muaj takimit, 1904

E dashura ime Nora. Thjesht, më ka goditur. Erdha në 11 e gjysmë. Që atëherë jam i ulur në një karrige të thjeshtë si i budallepsur. S’mund të bëj asgjë. Nuk dëgjoj asgjë tjetër, përveç zërit tënd. Jam si një budalla duke të dëgjuar ty që më thua “i dashur”. Ofendova dy burra sot, duke i lënë në të ftohtë.

Doja të dëgjoja zërin tënd, jo të tyrin. Kur jam me ty e lë mënjanë natyrën time përçmuese dhe dyshuese. Do të doja të ndjeja kokën tënde në shpatullat e mia. Besoj tani do shkoj në krevat. Kam gjysmë ore duke shkruar këtë letër. Do të më shkruash diçka? Shpresoj që po. Si do ta nënshkruaj emrin tim? Nuk do ta nënshkruaj fare, sepse nuk di çfarë të nënshkruaj.

***

Shkrimtari francez Honore de Balzac, letër për konteshën polake Ewelina Hanska, 1836

Engjëlli im i dashur. Po çmendem për ty, aq sa një njeri mund të çmendet. Nuk mund t’i bëj bashkë dy ide pa qenë ti në mes të tyre. Tashmë s’mendoj dot asgjë për ty. Pavarësisht nga dëshira ime, imagjinata më sjell tek ty. Të shtrëngoj, të puth, kujdesem për ty, një mijë përkujdesje dashurie më kapin. Sa për zemrën time, aty do jesh gjithmonë. Kam një ndjesi të këndshme të të pasurit ty atje.

Por, Zot, çfarë do të bëhet me mua, tani që ti më ke privuar nga arsyeja? Kjo është mania që më ka terrorizuar këtë mëngjes. Çohem çdo moment duke i thënë vetes: “Hajde të shkojmë atje”. Më pas, ulem përsëri nga detyrimet e mia. Është një konflikt i frikshëm. Kjo s’është jetë. S’kam qenë kurrë më parë kështu. Ti ke gllabëruar gjithçka. Ndjehem i budallepsur dhe i lumtur sapo mendoj për ty. Sillem vërdallë në një ëndërr të këndshme në të cilën në një moment jetoj mijëra vjet. Çfarë situate e tmerrshme!

I mbuluar me dashuri, duke ndjerë dashuri në çdo gjë, por, duke jetuar vetëm për dashurinë, duke parë veten të konsumuar nga brengat, e gjej veten të kapur në njëmijë rrjeta merimangash. O, Evë e dashur, ti nuk e di. E mora kartolinën tënde. Është këtu para meje dhe unë flas me ty sikur t’i të ishe aty. Të pashë ty, si dje, të bukur, mahnitërisht të bukur. Dje, gjatë gjithë mbrëmjes i thashë vetes sime “ajo është e imja!” Ah! Engjëjt nuk janë aq të lumtur në parajsë, siç isha unë dje!

***

Mbreti Henry VIII i Anglisë u divorcua nga bashkëshortja e tij Chatherine, për t’u martuar me Anne Boleyn, 1528

E dashura dhe shoqja ime. Unë dhe zemra ime e vendosim veten tonë në duart e tua, duke t’u lutur që ti të kujdesesh për ne me mirësinë tënde dhe të mos lesh mungesën të zvogëlojë dashurinë tënde për ne. Për mua sëmbimi që më shkakton mungesa është shumë i madh, dhe kur mendoj për rritjen e asaj që më bën të vuaj, do të ishte krejt e patolerueshme nëse s’do ishte shpresa ime e vazhdueshme për të pandryshueshmen dashurinë tënde.

***

Shkrimtari i famshëm francez, Gustave Flaubert. i shkruan bashkëshortes së tij, Louise Colet, 1846

Do të të mbuloj me dashuri kur të të shoh herën tjetër. Me përkujdesje, me ekstazë. Dua të të mbush me gjithë gëzimet e mishit, aq sa ty të të bjerë të fikët e të vdesësh. Dua që ti të mahnitesh nga unë, dhe t’i thuash vetes tënde që as nuk i ke ëndërruar ngazëllime të tilla… Kur të plakesh, dua që ti t’i kujtosh ato pak orë. Dua që kockat e tua të thata të mbushen me gëzim kur të mendosh për to.

***

Dramaturgu irlandez, George Bernard Shaw, aktores Beatrice Campbell së cilës i drejtohet me pseudonimin “Stella”, 1913

Për Stelën,
Dua vagabondin zuzar brenda meje,
Dua zonjën time të errët
Dua engjëllin tim, joshjen time
Dua dritën e shtatë llambave: të bukurisë, të nderit, të qeshurës, të muzikës, të dashurisë, të jetës dhe të pavdekshmes…
Dua frymëzimin tim, marrëzinë time, gëzimin tim
hyjninë brenda meje, çmendurinë time, egoizmin tim
mendjen time të shëndoshë, shenjtërimin tim,
shpërfytyrimin tim, purfifikimin tim,
dritën time në mes të detit,
palmën time në mes të shkretëtirës
kopshtin tim me lulet e dashura
një mijë gëzimet e mia të paemërta
dërdëllitjet e mia të ditës,
ëndrrat e mia të natës
të dashurën time dhe yllin tim… Filzofial.al / KultPlus.com

Mustafa Kruja, patrioti i mohuar nga diktatura komuniste

Posted on by Kult Plus

Përkujtohet sot firmëtari, mësuesin, patriotin dhe politikanin Mustafa Merlika-Kruja, një figurë e mohuar dhe anatemuar nga regjimi komunist, të cilit edhe firma në Deklaratën e Shpalljes së Pavarësisë, ju fshi.

Lindi më 15 mars 1887 në qytetin e Krujës. Ndoqi mësimet e para në shkollat turke, respektivisht në Krujë dhe në Durrës. Vazhdoi studimet e larta në Stamboll, në shkollën e administratës. Si nëpunës, u caktua fillimisht drejtor i arsimit në Elbasan. Gjithashtu, punoi si mësues matematike e turqishteje në shkolla të ndryshme në Durrës.

Ishte ndër njerëzit që organizuan pritjen e Ismail Qemalit në Durrës pasi vinte nga Trieste dhe e shoqëron drejt Vlorës. Mori pjesë në Kuvendin e Vlorës më 28 nëntor 1912 si delegat i Krujës dhe është një nga firmëtarët e Deklaratës së Shpalljes së Pavarësisë. Me krijimin e qeverisë së re, u caktua sekretar i parë. Më 1913, u vendos si nënprefekt i Vlorës. Ushtroi dhe detyra të tjera të larta në fushën e arsimit.

U rikthye në politikë me anë të Kongresit të Durrësit më 1918. Në kabinetin e Turhan pashë Përmetit, Mustafa Kruja mbante postin e Ministrit të Postë-Telegrafit. Ishte pjesë e delegacionit qeveritar në Konferencën e Paqes në Paris më 1919. Ndonëse nuk mori pjesë në punimet e Kongresit të Lushnjës, Mustafa Kruja u angazhua në politikë si deputet i prefekturës së Kosovës i zgjedhur më 1921.

Mbështeti Revolucionin e Qershorit të 1924 dhe mbeti një kundërshtar politik i Ahmet Zogut, edhe gjatë kohës kur qëndronte në ekzil në Zara të Dalmacisë. U rikthye në Shqipëri me pushtimin italian, si një ndër themeluesit e Institutit Mbretëror të Studimeve Shqiptare, së bashku me figura të shquara si Ernest Koliqi, Ilo Mitkë Qafëzezi, Eqrem bej Vlora, Aleksandër Xhuvani, Patër Anton Harapi etj.

Më 1941, caktohet kryeministër i Shqipërisë, post të cilin e mbajti deri në vitin 1943. U largua nga Shqipëria në shtator të 1944 për shkak të sëmundjes të së birit në Austri, për t’u mos u rikthyer më në vendlindje.

Kontributi i Mustafa Krujës në fushën shkencore dhe publicistike është i konsiderueshëm. Ka botuar dhjetëra artikuj në revistat dhe organet e ndryshme të shtypit si Ora e Maleve, Leka, Përpjekja Shqiptare, Mbrojtja Kombëtare, Shqipëria e Re, Hylli i Dritës etj. Punoi për 15 vite për “Fjaluerin kritik të Gjuhës Shqipe” si dhe kreu një studim analitik mbi “Fjalorin e Frang Bardhit”. La shenjën e tij në historiografi duke përpiluar monografinë “Anthologji historike” dhe “Shkrime historike”, si dhe veprën “Aleksandr’i i madh”. Ka përkthyer veprën voluminoze nga gjermanishtja në shqip “Vëzhgime iliro-shqiptare” nga trio-ja e mirënjohur e albanologëve Thalloczy-Shuflaj-Jireçek.

Vdiq në Niagara të ShBA-së më 1958. / atsh / KultPlus.com

125 vite nga lindja e shkrimtarit Lasgush Poradeci

Posted on by Kult Plus

Llazar Gusho i njohur me pseudonimin Lasgush Poradeci, lindi në Pogradec më 27 dhjetor 1899 dhe u shua në Tiranë më 12 nëntor 1987. Veprimtaria e tij krijuese e cek atë si poet, shkrimtar dhe përkthyes.

Pseudonimi letrar me të cilin njihet, vjen nga rrudhja e emrit të tij përfshirë atësinë, Llazar Sotir Gusho (La-S-Gush) dhe si mbiemër ka përdorur endonimin e vendlindjes, Poradeci.

Lasgush Poradeci u lind në një familje me tradita atdhetare. Në moshën 10-vjeçare prindërit e dërguan për të vazhduar studimet në Manastir dhe më vonë në Athinë, ku mbaroi liceun.

Më 1921 ai shkoi në Rumani, për të ndjekur studimet e larta. Duke qenë pa bursë dhe pa asnjë ndihmë, ai u detyrua të punonte dhe njëkohësisht të studionte. Në Bukuresht ai u lidh me Lëvizjen Atdhetare të Kolonisë Shqiptare, u miqësua me Asdrenin e atdhetarë të tjerë shqiptarë dhe u zgjodh edhe sekretar i përgjithshëm i Kolonisë. Në verën e vitit 1924 Qeveria e Fan Nolit i dha bursë dhe kështu arriti t’i përfundojë studimet e larta në Grac (Austri) në Fakultetin e Filologjisë Romano-Gjermane.

Për dallim nga poetët e Rilindjes, që me gjithë origjinalitetin e tyre kishin tipare të përbashkëta, poetët e shquar të periudhës së Pavarësisë Noli, Fishta, Poradeci, Migjeni, janë krejtësisht të ndryshëm nga njëri-tjetri si nga formimi, nga prirja e tyre, ashtu edhe nga interesat e synimet.

Lasgush Poradeci e jetoi Rilindjen ne periudhën e shpërthimit të kryengritjeve të mëdha për liri. Në veprën e këtij liriku të madh të letërsisë sonë jetoi shqetësimi atdhetar i mbrojtjes së kombit dhe të traditës së Rilindjes, ashtu sikurse edhe dëshira për triumfin e pikëpamjeve demokratike, shqetësimi për një emancipim të përgjithshëm kulturor e shpirtëror të shoqërisë shqiptare.
Ai është nga lirikët tanë më të mëdhenj, i cili u shqua për sensibilitetin dhe ëmbëlsinë poetike me të cilën i këndoi Shqipërisë dhe dashurisë.

Në vitin 1933, u botua vëllimi i tij i parë “Vallja e yjeve”, dhe më 1937 u botua vëllimi i dytë “Ylli i zemrës”.

Pas Luftës së Dytë Botërore Lasgush Poradeci e vazhdoi veprimtarinë krijuese, por u mor edhe me përkthime. Ai shkroi, veç të tjerash, poemat “Eksursioni teologjik i Sokratit”, “Mbi ta”, “Kamadeva”, baladat për Muharrem e Reshit Çollakun. Gjithashtu, përktheu disa nga kryeveprat e letërsisë botërore si “Eugjen Onjegin” të Pushkinit, lirikat e Lermontovit, të Bllokut, Poemat e Hajnes, të Majakovskit e Mickieviçit, lirikat e Gëtes dhe Hajnes, poezi të Lanaut, Brehtit; Hygos, Mysesë, Bajronit; Shellit, Bërnsit, të Emineskut etj.

Më 12 nëntor të vitit 1987, Lasgush Poradeci, vdiq, duke lënë pas një krijimtari të bukur, e cila kishte fituar zemrën e lexuesit dhe kishte tërhequr vëmendjen e disa studiuesve të shquar të kulturës sonë si Eqrem Çabej, Skënder Luarasi, Mitrush Kuteli, Sabri Hamiti, Ismail Kadare etj./ KultPlus.com

Si sot, më 27 dhjetor 1923, Fan Noli u zgjodh deputet i Korçës

Posted on by Kult Plus

Jeta parlamentare e Nolit nisi me zgjedhjet e mbajtura më 5 prill 1921, kur mori detyrën si deputet i Kolonisë së Amerikës në legjislaturën e dytë (21 prill 1921-30 shtator 1923). Në vijim ai shërbeu për pak kohë si ministër i Jashtëm në qeverinë e Xhaferr Ypit. Ishte kryetar i Partisë Popullore.

Qe figura kryesore e Lëvizjes së Qershorit 1924. Pas Triumfit të Legalitetit, u dënua me vdekje në mungesë. Sipas vetë Nolit, programi i tij prej njëzet pikash (dokumenti më poshtë) për modernizimin dhe demokratizimin e Shqipërisë, çalonte tek theksi që i vinte reformës agrare.

Në shumatoren e angazhimit të tij të dendur pikëtakoheshin veprimtari të larmishme, siç qenë: poezia, filozofia, historia, politika dhe feja, të cilat priheshin në ansambël nga qëllimi i ngutshëm i konsolidimit të shtetit të ri shqiptar. Megjithëkëtë, vokacioni i tij i njëmendtë qe priftëria. / KultPlus.com

’Kam nevojë për ty’

Posted on by Kult Plus

Frederik Rreshpja

***
Kur ishim të vegjël
i shkruanim njëri-tjetrit nëpër avionë prej letre.
Tani avionët janë prej duralumini,
po të tërë janë bosh.

Je ftohur nga drurët, metalet dhe retë,
lartësive të mëdha.

Këto shpikje na ndanë;
Ishim aq mirë kur qemë të vegjël,
nuk na duheshin hapësirat dhe largësitë.

Bëje një letër, po jo prej duralumini:
Kam nevojë për ty, jo për metalet./ KultPlus.com

’Ndarja erdhi, po iki larg teje…’

Posted on by Kult Plus

Poezia “Edhe kur kujtesa” nga Ismail Kadare

Edhe kur kujtesa ime e lodhur
Ashtu si ato tramvajet e pasmesnatës
Vetëm në stacionet kryesore do të ndalojë,
Unë ty s’do të harroj.

Do të kujtoj
Mbrëmjen e heshtur, të pafund të syve të tu,
Dënesën e mbytur, rrëzuar mbi supin tim
Si një dëborë e pashkundshme.

Ndarja erdhi
Po iki larg teje…
Asgjë e jashtëzakonshme,
Veç ndonjë nate
Gishtat e dikujt do të mpleksen në flokët e tu
Me të largëtit gishtat e mi, me kilometra të gjatë… / KultPlus.com

Gjarpri i baladës shqiptare dhe hidhra e Lernës

Posted on by Kult Plus

Shkruan: Ilir Cenollari

Emrin e gjarprit “Stihia” e ndeshim në baladën shqiptare të Dhoqinës të studiuar imtësisht nga Fatos Arapi. Kënga shqiptare e Dhoqinës nis me vargjet:

“Ditën e Pashkës së madhe,

seç u ther një ka në fshat.

Vajta mora një ok mish,

e kërceva në kusit.

Mora një kërcu të zi,

atje ndodhej një stëhije,

helmoi dijemet e mijë…

Fatos Arapi (“Këngë të moçme shqiptare”, faqe 99. Botimet I – T 2007) në lidhje me këtë thekson: “Kjo hapje është e veçantë dhe nuk ndeshet gjëkundi në këngët e popujve të tjerë të Ballkanit”.[1] Ai vazhdon: “Kënga e Dhoqinës është zhvillimi i këngës së Halil Garrisë, që do të thotë se ajo i ka rrënjët në paganizëm, por që u korrektua me futjen e kristianizmit. Terreni artistik ku ka ndodhur ky proces është kënga e Dhoqinës, të cilën nuk e ka asnjë prej popujve të tjerë të Ballkanit. Kënga e Dhoqinës shtrihet në një zonë të gjerë që përfshin Durrësin, Gramshin, Pogradecin (gjurmë të saj gjejmë edhe në Korçë), Përmetin, Libohovën, Gjirokastrën, Beratin, Fierin, Vlorën, Sarandën, Çamërinë”.[2] Në shumicën e varianteve të këngës së Dhoqinës, vëllezërit vdesin nga stëhija, gjarpri, në disa raste nga murtaja ose kolera dhe më vonë nga lufta. Kjo ngjitje progresive kohore tregon karakterin origjinal, të lashtë të motivit, nga prehistoria në kohët e reja, tregon vazhdimësi kohore, traditë të ngulitur mirë në territorin vendas. Varianti i Zagorisë së kësaj kënge emrin e gjarprit mitologjik e jep në trajtën “Stihi”. Kënga nis kështu:

Ditën e Pashkës në drekë

seç u ther një ka në fshat.

Vajta mora një ok mish

dhe e hodha në kusi,

sakaq dola në avlli

të marr një krah me karthi.

Të më shpiket një stihi,

me vrap m’u hodh në kusi,

më helmoi djemtë e mi.

Nëndë djem e nëndë nuse,

të nënda me djem në duar;….”.[3

Në Zagori “Stihia” zihet në gojë si shprehje popullore: “Më doli përpara stihia ose stëhija”, më përpiu stihija, më zuri stëhija”, etj. Nuk dihet lidhja mes emrit të dragoit me fjalën shqipe “stuhi”. Nga e ka marrë këtë emër balada shqiptare? Sa e vjetër është kjo fjalë? Balada njihet dhe të arbëreshët e Italisë. Gavril Dara i Riu, poet i shquar arbëresh i shekullit të XIX, në poemën e mrekullueshme “Ashtu si kulshedrat natën, kthyer stihis’ së Himarës, i vërtiten duke i shtënë, Shi me breshër e me gjëmë…” Cila është gurra fillestare e saj? Kënga e Dhoqinës, sikurse konkludon Fatos Arapi është autentike shqiptare, fakt që flet në të mirë të gurrës vendase të kësaj fjale. Nga ana tjetër, dimë se gjarpri është simbol i ilirëve. Për këtë arsye, i kthejmë sytë nga letërsia antike dhe mitologjia pellasgo-ilire, ndoshta gjejmë gjurmë të këtij gjarpi. Te Virgjili, në veprën “Eneida”, Libri III, lexojmë: “Stygiis”, faqe 178: “Kurrë mos dil nga valët e Stigiis”. “Stygiamque paludem”, faqe 332, VI. “Këtu në Koqito të Thesprotisë, ti shikon ujrat e thellë e të ndenjur (Kënetor) të “Stigia”.

“Te Stygi tremure lacus, te ianitor Orci”, faqe 438, VII. “Dridhet liqeni nga gjarpri Stygi, Orci përgjon…ose Dridhet liqeni i Stihisë, Orci përgjon”. Nga leximi i vëmendshëm i vargjeve të mësipërme të Virgjilit kuptohet se bëhet fjalë për ujërat e Stihisë, pra, për një lumë, liqen, ose burim. Ky lumë, burim, liqen gjendet në Koqito, pra, vendoset në Thesproti, në lumin e nëndheshëm të Hadit, të Ferrit. Për ta sqaruar më tej këtë rrethanë duhet t’i drejtohemi mitologjisë, gurra nga është frymëzuar poeti. Perënditë në kohët e lashta premtimet i mbanin me betim. Betimi më i shenjtë ishte “Për ujërat e Styx”, shqiptimi “stih”~”stihi ose “stihe”. A. Suli, (“Mythologie grecque”, faqe 22-23. Tubi’s), thekosn se kur një Zot betohej për “ujrat e burimit të Styhit” betimi, besa, nuk thyhej për asnjë arsye. Zeusi i vinte në provë zotat duke i kërkuar ta shoqëronin betimin me pirjen e ujit të Stihe (të burimit). Dhe ja ku shfaqet një zakon tjetër, tepër i lashtë, autentik shqiptar, besa, betimi i mpleksur dhe i shkrirë me një element tjetër karakteristik të sferës së fesë dhe të mitologjisë, shenjtërisë së gjarprit.

Në mitologji “Styxi” është lumë në Ferr; sipas Hesiodit “Styxe” është fëmijë i Oqeanit dhe i Tethis; sipas disa të tjerëve i natës dhe i territ. “Stihe” figuron edhe si shoqëruese e Persefonës, bijës së Dhemetrës, banuese në vendin e Dhemetrës, hyjnisë dodonase të tokës. Pyetja që shtrohet këtu është: kush e helmonte ujin e burimit? Fryma e Kuçedrës! Po i referohemi përsëri traditës mitologjike. Sipas një varianti mitologjik Stihia u bashkua me Pira-n dhe lindën Ehidhnën, sipas një varianti tjetër Hidra është gjarpër uji, përbindësh i lindur nga çifti Tifon dhe Ehidhna. Gjarpri është rritur nga Hera në hijen e një rrapi, pranë një burimi, të quajtur Amimone. Hidra e Lernës paraqitet si një gjarpër me pesë deri në njëqind kokë, lëshonte zjarr nga goja, kur i prisje një kokë në vend të saj mbinin dy të tjera. Koka qendrore ishte e pavdekshme, me t’u prerë ajo u gropos thellë në tokë dhe u mbulua me një shkëmb gjigand. Hidra e Lernës shkretonte të korrat dhe shfaroste bagëtinë.

Herkuli u përkel me Kuçedrën e Lernës (Hidren e Lernës) dhe e vrau. Vetëm Herkuli zbriti në Had dhe voli mollët e Kopshtit të Heshperideve, që ruheshin nga kuçedra! Këtë dragua, kuçedër, e vrau dhe heroi tjetër pellasgo-iliroepirot, Kadmi, pikërisht pranë një burimi të shenjtë. Në përrallat shqiptare, kuçedra shter ujin e burimit, me të ndeshet heroi popullor njëlloj si Kadmi dhe Herakliu. Heroi legjendar i luftës së Trojës, Akili ajakidës, u zhyt nga e ëma në ujërat e Stigjës (Stihisë) të lumit të shenjtë Sperkio për ta bërë të pavdekshëm. Sipas Willy Borgeaud, gjarpri është Zot i Ujërave dhe i Detit, sikurse Engjela (ngjala). Kujtesa folklorike shqiptare ruan edhe sot mitin e Harmonisë; ajo cilësohet Feniçka. Harmonia dhe bashkëshorti i saj Kadmi pësojnë metamorfozën njerëzgjarpërinj. Kadmi lindi gjarpër njëlloj si Iliri, si Aleksandri i Madh.

Në traditën popullore të jugut, gjarpri quhet bir i Mbretit, i Bukuri i Dheut, por edhe nuse mbreti, e Bukura e Dheut, fakt që na kujton legjendën e Kadmit dhe rrënjosjen e mitit të gjarpërit në këto anë. Sipas mitit të lashtë të Kadmit, Iliri, i biri i tij, ishte rritur nga një gjarpër. Miti i gjarprit është i lidhur edhe me gurrën e shenjtë, me Kuçedrën që thante ujët e burimit, me Stihinë ose me Hidhrën. Në burimin e shenjtë qëndronte i fshehur Stihia, gjarpri, kuçedra e ujit, prandaj uji helmohej nga fryma e saj. Ja si ruhet fjala, miti, besimi, tradita. Stema mbretërore e Piros së Epirit është riprodhim besnik i stemës mbretërore të Herkulit, stemë që e ndeshim te principata e Gjin Bue Shpatës në shekullin e XIV. Burimi rridhte nga një shkëmb i lartë dhe humbiste thellë nën tokë. Ky përshkrim të kujton toponimin “Vrima e Kuçedrës” në gji të Tomorit, pranë fshatit Bogovë në rrethin e Skraparit. Johan Han dëshmon se toskët dhe dibranët besojnë se në tokë ka shumë thesare të fshehura, që ruhen nga gjarpërinjtë, që kanë pamje njeriu dhe nxjerrin zjarr nga goja: “stihjo” ”stihi”. Burimet latine e japin në trajtën “Stige”, ato greke me “Stihe”. Shkronja “x” duhet të jetë shqiptuar si një “kh”, që ka dhënë “h” në shqip. Letërsia gojore shqiptare tregon se kjo fjalë ka ardhur në ditët tona në trajtën origjinale të saj pa ndryshime fonetike.

Në Apolloni, gjatë një vëzhgimi rastësor, vërejta se legjenda e Gjarprit-Kuçedër është e gjallë në ditët tona. Poshtë rrapit të qytetit antik të Apollonisë, sipas besimit vendas, ndodhet një thesar i madh me flori, nga ku mund të shkohet nëpërmjet një hyrjeje sekrete. Thesari ruhet nga Gjarpri-Kuçedër, i cili fle mbi flori pasi ari e mban të freskët. Gjarpri ka pamje të lemerishme, është më shumë koka, nga gjuha nxjerr flakë. Sipas banorëve vendas deri tani numërohen katër-pesë viktima; ata kanë mundur të futen brenda hyrjes së fshehtë, por kanë mbetur përgjithmonë aty. Asnjeri sot nuk guxon të përsërisë veprimin e tyre. Thesari është i paprekshëm. Fshatarët e Pojanit, ku ndodhet qyteti antik e madhështor i Apollonisë së Ilirisë, nuk i dinë këto hollësira nga librat, por nga tradita gojore vendase të cilën e kanë trashëguar brez pas brezi. Mjafton edhe ky element për të vërtetuar lidhjet organike, të drejtpërdrejta, të shqiptarëve me dodonasit, hyllejtë dhe ilirët.

[1] Fatos Arapi “Këngë të moçme shqiptare”, faqe 99. Botimet I – T 2007.

[2] Po aty, faqe 75.

[3] Stefan Bulo “Këngë popullore nga Zagoria”. Albin 2000, faqe 352./ KultPlus.com

Kurti: Me Hovenierin, marrëdhënia me ShBA-në ka arritur në nivele të reja

Posted on by Kult Plus

Kryeministri i vendit, Albin Kurti, ka pritur në takim lamtumirës ambasadorin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Jeffrey Hovenier.

Kurti tha se me Hovenierin folën për progresin e arritur gjatë këtij mandati të Hovenierit dhe bashkëpunimin që kanë pasur gjatë kësaj kohe.

“Marrëdhënia ndërmjet Kosovës dhe Shteteve të Bashkuara ka arritur nivele të reja gjatë mandatit të tij, dhe kontributi i Ambasadorit Hovenier ka qenë thelbësor për forcimin e këtyre lidhjeve në fushat e mbrojtjes, sigurisë, inteligjencës, zhvillimit ekonomik dhe diplomacisë”, thuhet në njoftimin e qeverisë.

Më tej, bëhet e ditur se Kurti, i uroi Hovenierit dhe familjes së tij shëndet dhe se “Kosova do të jetë gjithmonë shtëpi e tyre”./ KultPlus.com

Koncerti në Shkodër me rastin e Krishtlindjes, qindra qytetarë në shesh

Posted on by Kult Plus

Shkodra është kthyer mbrëmë në një arenë festive, me muzikë dhe performanca të veçanta nga artistët më në zë të qytetit.

Bashkia e këtij qyteti, ka shpërndarë sot në rrjetet sociale, një fotoalbum me momentet më të bukura nga koncerti i mbrëmshëm me rastin e Krishtlindjes, ku mjeshtri i këngës Bujar Qamili dhe Justina Aliaj, sollën një performancë të mrekullueshme për publikun.

Hitet më të njohura të këngëtarit Qamili dhe performanca e Justina Aliajt u duartrokitën gjatë nga qytetarët, që kishin sfiduar temperaturat e ulta, për të shijuar një natë të veçantë me muzikë tradicionale shqiptare dhe shumë surpriza./ KultPlus.com

‘Nuk di si je dhe më mungon ta di’

Posted on by Kult Plus

Poezi nga Charles Bukowski

S’rreshta kurrë së menduari për ty,
do doja aq shumë të ta them.

Do doja të shkruaja se më pëlqen të kthehem,
Se më mungon dhe të mendoj.
Po s’të kërkoj.
Madje s’të shkruaj as njatjeta.
Nuk di si je.
Dhe më mungon ta di.

Ke projekte?
Buzëqeshe sot?
Ç’ëndërrove?
Do dalësh?
Ku do t’shkosh?
Ke ëndrra?
A hëngre?.

Do t’më pëlqente të mund të kërkoja.
Po s’kam forcë.
Dhe as ti nuk e ke.
Dhe at’herë rrimë e presim më kot.

Dhe mendojmë.
Dhe kujtomë.
Kujtohu se të mendoj, se ti nuk e di, por ty të jetoj çdo ditë, që shkruaj për ty.

Dhe kujtohu se të kërkosh e të mendosh, janë dy gjëra të ndryshme.
Dhe unë të mendoj, po s’të kërkoj./ KultPlus.com

Presidentja Osmani nesër pret në zyre Hovenierin- pas takimit lamtumirës do të bëjnë homazhe tek shtatorja e Presidentit Rugova

Posted on by Kult Plus

Zyra e Presidencës ka njoftuar se nesër presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani do të takohet me ambasadorin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë, Jeffrey Hovenier.

Ky takim lamtumirës do të mbahet në Presidencë në orën 10:00.

Tutje bëhet e ditur se pas takimit, Osmani e Hovenier do të bëjnë homazhe tek shtatorja e Presidentit historik, Dr. Ibrahim Rugova.

 Pas homazheve do të ketë deklarim për media./ KultPlus.com

“Enciklopedia shqiptare”, mbyllen punimet 3-ditore të redaksive Shqipëri-Kosovë

Posted on by Kult Plus

Qendra e Botimeve Enciklopedike Albanologjike (QBEA), në bashkëpunim me redaksitë vendore Tiranë-Prishtinë, organizoi takimet e dakordësuara mes drejtuesve të redaksive vendore gjegjëse dhe redaktorëve përgjegjës të disa redaksive.

Këto takime, me redaksitë e 8 grupeve të fushave, ishin pjesë e fazës përmbyllëse për finalizimin e punës me Fjalësin e bashkuar.

Në këto takime morën pjesë 32 përfaqësues të redaksive vendore, drejtuesit e redaksive dhe, aty ku ishte e nevojshme, morën pjesë edhe disa prej anëtarëve të redaksive të fushave (redaksia Mesjeta, Bizanti, Periudha osmane dhe Rilindja; redaksia e Arteve Skenike, Pamore dhe Multimediale) apo anëtarë të redaksisë vendore (Lashtësia).

Raundi i parë i këtyre takimeve bëri bashkë për 3 ditë, 8 redaksi, të cilat kishin ende problematika dhe çështje për të dakordësuar mes tyre.

Takimet u drejtuan nga akademiku Mehmet Kraja, njëherazi drejtues i redaksisë vendore Prishtinë, dhe zëvendëskryeredaktor i projektit Enciklopedia shqiptare, akad. Vasil Tole dhe dr. Arian Leka, drejtues i QBEA-së dhe anëtar i redaksisë vendore Tiranë.

Në fund u dhanë udhëzimet përkatëse që të gjitha redaksitë të plotësojnë me shënime sqaruese artikujt e propozuar, aty ku artikulli shfaqet jo i plotë, duke dhënë shpjegime mbi argumentin se çfarë përfaqëson artikulli i propozuar pse duhet të jetë artikull më vete apo përmbledhës në enciklopedi.

U dakordësua në parim që të ketë një tjetër raund takimesh në janar për redaksitë e Gjuhësisë/Albanologji, Arsimimit, Sistemet politike, Historisë ushtarake, Ekonomisë, disa redaksi të shkencave natyrore dhe shkencave ekzakte, përfshi këtu saktësimet përfundimtare re propozimet e ardhura nga redaksia e posaçme e Maqedonisë së Veriut, drejtuar nga prof. Aziz Pollozhani dhe prof. Valbona Toska.

U vendos që afati i dorëzimit të Fjalësit të jetë jo më vonë se 15 janari 2025. Versioni i Fjalësit të dorëzuar të jetë përfundimtar: i konverguar, i integruar dhe i njësuar.

Hartimi i “Enciklopedisë shqiptare” është një projekt i përbashkët i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë dhe i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës, i mbështetur dhe bashkëfinancuar nga qeveritë e Shqipërisë dhe Kosovës. Ajo është konceptuar si një tërësi njësish enciklopedike me rreth 300 artikuj të mëdhenj; 2000 artikuj të mesëm; 7000 artikuj të vegjël e rreth 600 artikuj përmbledhës./ KultPlus.com

CIA ka dokumente që tregojnë se jeta ka ekzistuar në Mars

Posted on by Kult Plus

Ndërsa NASA po kërkon për jetë në Mars, një dokument i CIA-s pretendon se ajo u zbulua 40 vjet më parë.

Raporti i quajtur “Eksplorimi i Marsit, 22 maj 1984,” detajon sesi agjencia përdori projeksionin astral—idenë që shpirti i një personi mund të udhëtojë në një plan astral—për të transportuar një ‘subjekt’ në Mars afërsisht një milion vite para Krishtit.

Studimi ishte pjesë e Projektit Stargate, një njësi sekrete e Ushtrisë Amerikane e krijuar në vitin 1977, e cila u fokusua në fenomene të jashtëzakonshme, përfshirë shikimin e largët, telepatinë dhe psikokinezën.

Pjesëmarrësit iu ekspozuan tingujve si ritmet binaurale dhe audio hemi-sync për të induktuar gjendje të ndryshuara të ndërgjegjes dhe për të nxitur aftësi psikike.

Gjatë eksperimentit, ‘subjekti’ u transportua në planetin Mars në vitin e specifikuar, duke raportuar një “pamje të pjerrët të një piramide” dhe një “rrugë shumë të madhe” me një monument të ngjashëm me ato të njohura midis egjiptianëve të lashtë në Tokë, sipas raportit.

Vizioni më pas kaloi te një popullatë e ‘njerëzve shumë të mëdhenj’ që kërkonin “një vend të ri për të jetuar pasi mjedisi i tyre ishte korruptuar.”

Projekti Stargate ishte arma e re e qeverisë amerikane kundër Bashkimit Sovjetik, me qëllim krijimin e spiunëve që mund të lexonin mendjen e armiqve të tyre.

Ky projekt i klasifikuar u zhvillua në Fort Meade, Maryland, duke rekrutuar burra dhe gra që pretendonin të kishin perceptim jashtë shqisave (ESP) për të zbuluar sekrete ushtarake dhe të inteligjencës vendase.

Ai u mbyll në vitin 1995, por gjatë më shumë se 10 viteve të ekzistencës së tij, psikiatër të njohur si “shikues të largët” morën pjesë në një gamë të gjerë operacionesh, nga gjetja e pengjeve të rrëmbyer nga grupet terroriste islamike deri te ndjekja e kriminelëve të arratisur në SHBA.

Një nga episodet e fundit ishte raporti “Eksplorimi i Marsit, 22 maj 1984,” i deklasifikuar në vitin 2017 dhe i rikthyer kohët e fundit online.

Dokumenti fillon me një përshkrim të shkurtër: “Metoda e marrjes së vendndodhjes: Zarf i mbyllur i çiftuar me koordinata gjeografike.”

Zarfi iu dha subjektit para intervistës, por nuk u hap deri pas saj.

“Brenda zarfit ishte një kartë 3×5 me informacionin e mëposhtëm: Planeti Mars. Koha e interesit: afërsisht një milion vite para Krishtit,” shkruhet në dokument, transmeton GazetaExpress.

Administratori i eksperimentit përcolli me zë përmbajtjen e zarfit dhe lejoi subjektin të jepte vëzhgimet e tij. Ora e fillimit ishte 10:09 paradite.

Subjekti u udhëzua të përqendronte vëmendjen te “40.89 gradë veri, 9.55 gradë perëndim.”

“Duket si… një pamje e pjerrët e një piramide ose forme piramide,” tha subjekti.

Ata përshkruan strukturën si me ngjyrë okër, një hije që varion nga e verdhë te portokallia e thellë dhe kafeja.

Subjekti më pas vëzhgoi hije të “njerëzve shumë të gjatë dhe të hollë” që mbanin veshje të çuditshme.

Lëvizja në një vend tjetër zbuloi një rrugë të gjatë me atë që dukej si Monumenti i Uashingtonit në fund.

“Është si një… obelisk,” tha subjekti, përpara se të përshkruante një stuhi të dhunshme që përfshinte Marsin dhe njerëz që përdornin piramidat gjigante si strehë.

“Njerëz shumë të gjatë… të hollë. Ata veshin si një lloj mëndafshi të lehtë,” përshkroi subjekti.

“Ata janë shumë filozofikë për këtë. Po kërkojnë një mënyrë për të mbijetuar, por nuk munden.”

Subjekti pretendoi të kishte komunikuar me një prej këtyre njerëzve, i cili i tha se një grup ishte larguar për të gjetur një vend tjetër për të jetuar.

“Udhëtova me ta dhe pashë një vend të çuditshëm me vullkane, gazra dhe bimë të çuditshme – shumë i paqëndrueshëm.”

Eksperimenti përfundoi me kthimin e subjektit në dhomë, duke lënë pas vetëm një mister të thellë mbi ekzistencën dhe historinë e lashtë të Marsit./ KultPlus.com