Liqeni i Shkodrës ofron mundësi argëtimi dhe kënaqësie për të gjithë ata që dëshirojnë të shijojnë turizmin aktiv.
Një ndër itineraret më të vizituara të këtij liqeni është ai në pjesën lindore, ku ndodhen edhe zambakët.
Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale pamje nga kjo pjesë e liqenit, që për turistët që e vizitojnë mbetet një eksperiencë unike.
“Pamje magjepsëse nga Liqeni i Zambakëve në Shkodër”, shkruan Rama.
Duke qenë se Liqeni i Shkodrës është zonë e mbrojtur, është habitati i disa shpendëve, por edhe i zambakut të bardhë dhe të verdhë, të cilët ndodhen në pjesën lindore të liqenit.
Zambaku si i bardhë ashtu dhe i verdhë shtrihen në një pjesë të konsiderueshme në pjesën lindore të liqenit. E veçantë e këtyre zambakëve është se ata ndryshojnë nga njëri-tjetri, si nga forma, ngjyra gjethja dhe madhësia.
Por e rëndësishme është se zambaku i bardhë është habitati kryesor ku folezon dallëndyshja faqebardhë (Chlidonias hybrida), e vetmja familje e këtij shpendi që folezon në Liqenin e Shkodrës.
Liqeni i Shkodrës është liqeni më i madhi në Gadishullin e Ballkanit dhe shtrihet në kufirin ndërmjet Shqipërisë dhe Malit të Zi. Fauna e liqenit është e shumëllojshme dhe e pasur me 45 lloje peshqish e 270 lloje shpendësh. Këto shpendë përbëjnë 87% të gjithë Ornitofaunës të Shqipërisë. Një perlë e kësaj pasurie është pa dyshim pelikani, zogu më i madh në Europë. Pika më e thellë e liqenit është rreth 45 metra. Në skajin juglindor shtrihet qyteti i Shkodrës, nga i cili ka marrë edhe emrin.
Mijëra besimtarë nga e gjithë bota kanë udhëtuar për në Dharamshala, qytetin e vogël indian rrëzë të Himalajeve ku jeton Dalai Lama, për të shënuar këtë rast.
Këtu përfshihet edhe ndjekësi i tij i hershëm dhe ylli i Hollivudit, Richard Gere, i cili do të flasë gjatë festimeve për laureatin e Çmimit Nobel, i cili konsiderohet si një nga udhëheqësit fetarë më me ndikim në botë dhe adhurohet nga miliona budistë tibetianë si manifestimi i gjallë i Chenrezig, perëndisë budiste të dhembshurisë.
Eventet për ditëlindjen e Dalai Lamës filluan të hënën, gjë që shënoi 90-vjetorin e tij në kalendarin tibetian, gjashtë ditë para ditëlindjes së tij në kalendarin gregorian të dielën.
Të shtunën, Dalai Lama tha se shpresonte të jetonte edhe për dekada të tëra, deri në moshën 130 vjeç, transmeton Klankosova.tv.
Tani unë ngjitem lart dhe s’kam asnjë gëzim. Këtu ku kam arritur më ftohtë është, me vetmi. E dija këtë, por padurimi i vdekur Më shtynte të shpejtoj te ky sinor i kotë.
Krahë grashë të thyera mbi supe si të prera nga një morg Më japin një gëzim po aq të vdekur. Më duket ende dimër ndonëse është prill. Kam ftohtë. Kam ftohtë./KultPlus.com
Rruga rreth e rrotull zjente e zhurmonte. Veshur në të zeza në dhimbje madhështore, një grua shkoi duke tundur plot salltanet, kindet e dantellat e fustanit të saj të gjatë
Po pija në mejhane i përhumbur, tapë e ekstravagant kur ajo kaloi para meje, me kembë prej statuje e fisnike si shqiponjë. E, thellë në sytë e saj, qiell gri ku lind urugani, pashë embëlsinë që magjeps e epshin që vret…
Ish një vetëtimë verbuese e pastaj u bë… natë! O bukuri kalimtare që më bëre të fluturoj me krahë, vallë, s’do të shoh më, në këtë jete a në eternitet?
Ajo iku e humbi mes turmës! S’do t’a shihja kurrë! Nuk dija ku vinte e as ajo s’dinte ku shkoja unë. Por, oh, qeshë i bindur! Po, qeshë i sigurtë! Ajo do ish gruaja që do të kisha dashuruar…/KultPlus.com
Henrik Johan Ibsen ishte një dramaturg norvegjez dhe drejtor teatri.
Si një nga themeluesit e modernizmit në teatër, Ibsen shpesh quhet “babai i realizmit” dhe një nga dramaturgët më me ndikim të kohës së tij.
Për kënaqësinë e lexuesve tanë kemi sjellë një përzgjedhje të thënieve më të bukura të tij:
“Asnjëherë nuk duhet të vishni pantallonat tuaja më të mira kur dilni për të luftuar për lirinë dhe të vërtetën.”
“Eshtë shenja e shpirtit të rebelimit të kërkosh lumturi në këtë jetë.”
“Mendoj se ju nuk do të kundërshtoni faktin se për momentin njerëzit budallenj janë në një shumicë absolutisht dërrmuese në të gjithë botën.”
“E shihni, çështja është se njeriu më i fortë në botë është ai që qëndron më i vetëm.”
“Ti nuk me ke dashur kurre. Ju keni menduar vetëm se është e këndshme të jesh i dashuruar me mua.”
“Një mijë fjalë nuk lënë të njëjtën përshtypje të thellë si një vepër e vetme.”
“E shihni, ka disa njerëz që dikush i do dhe të tjerë me të cilët ndoshta do të preferonte të ishte me ta.”
“Unë duhet të vendos se kush ka të drejtë – shoqëria apo unë.”
“Burrat më të fortë janë më të vetmuarit.”
“Unë besoj se para çdo gjëje jam një qenie njerëzore e arsyeshme, ashtu si ju-ose, në çdo rast, që duhet të përpiqem dhe të bëhem një.”
“Paraja mund të jetë lëvozhga e shumë gjërave, por jo thelbi. Ju sjell ushqim, por jo oreks; mjekim, por jo shëndet; njohje, por jo miq; shërbëtorë, por jo besnikëri; ditë gëzimi, por jo paqe apo lumturi.”
“Nuk është vetëm ajo që kemi trashëguar nga babai dhe nëna jonë që ecën në ne. Janë të gjitha llojet e ideve të vdekura, dhe besimet e vjetra pa jetë, e kështu me radhë. Ato nuk kanë vitalitet, por na ngjiten të gjithë njësoj, dhe ne nuk mund t’i heqim qafe.”
“Opinioni publik është një gjë jashtëzakonisht e ndryshueshme.”
“Me mua mund të ishe një person tjetër.”
“Armiku më i rrezikshëm i së vërtetës dhe lirisë mes nesh është shumica kompakte.”
“Kafazoni një shqiponjë dhe do të kafshojë telat, qofshin ato hekuri ose ari.”
“Është çlirim të dish se një akt guximi spontan është ende i mundur në këtë botë. Një akt që ka diçka të bukurisë së pakushtëzuar.”
“Jeta e një personi është një çmimi i rëndë për të paguar që lindëm.”
“Unë jam në revoltë kundër gënjeshtrës shekullore se shumica ka gjithmonë të drejtë.”
“Ka kaq shumë gënjeshtra si në shtëpi ashtu edhe në shkollë. Në shtëpi nuk duhet të flasësh, dhe në shkollë duhet të qëndrojmë dhe t’u themi gënjeshtra fëmijëve.”
“Unë do të rrezikoj gjithçka së bashku me ty.”
“Ka njerëz që i do dhe të tjerë me të cilët të pëlqen të flasësh.”
“Mos më thuaj që hëna po shkëlqen; më trego dritë që shkëlqen në xhamin e thyer.”
“Kushdo që e ka shitur veten për dikë tjetër nuk do ta bëjë përsëri.”
“Njerëzit duan vetëm revolucione të veçanta, në ato të jashtme, në politikë, etj. Por kjo është vetëm ngatërrim. Ajo për të cilën vërtet kërkohet është një revolucion i mendjes njerëzore.”
“Çdo gjë që prek duket se është e destinuar të kthehet në diçka të poshtër dhe farsë.”
“Idhulli i Autoritetit duhet të thyhet në këtë qytet.”
“Shumica gabon gjithmonë; pakica ka rrallë të drejtë.”
“Janë humbjet e vogla në jetë që e prenë zemrën.”
“Burrat janë personazhe qesharakë, ata gjithmonë duhet të kenë diçka për t’i habitur.”
“Ti ke bërë një vend bosh brenda meje; dhe duhet të përpiqem ta mbush me diçka – me diçka që është paksa si dashuria.”
“Mendova se e kuptove se ku e kisha humbur atë që ti e quaje zemrën time në atë kohë.”
“Sado i mjerë të ndihem, dua të zgjas agoninë sa më gjatë që të jetë e mundur. Të gjithë pacientët e mi janë të tillë. Dhe kështu janë ata që janë të sëmurë moralë ..”
“Zot i mirë, njerëzit nuk bëjnë gjëra të tilla!”/KultPlus.com
Një poemë është një qytet i mbushur me rrugë dhe kanale me shenjtorë, heronj, lypës, të çmendur, me banalitet dhe dehje sarhoshësh, me shi dhe bubullima dhe periudha thatësire, një poemë është një qytet në luftë, … një poemë është një qytet që i kërkon përsenë një ore, një poemë është një qytet në flakë, një poemë është një qytet në armë berberhanet e saj për burra të mbushura me pijanecë cinikë, një poemë është një qytet ku Zoti kalëron lakuriq nëpër rrugë si Lady Godiva, ku qentë lehin natën, dhe përndjekin flamurin ; një poemë është një qytet poetësh, shumica mjaft të ngjashëm dhe ziliqarë e idhnakë… një poemë është ky qytet tani, 50 milje larg nga askund, në 9.09 të mëngjesit, shija e alkoolit dhe cigareve, pa polici, pa të dashuruar, duke ecur nëpër rrugë, kjo poemë, ky qytet, që i mbyll dyert, i barrikaduar, pothuaj bosh, funebër pa lot, që mplaket pa mëshirë, malet prej shkëmbi të ashpër, oqeani si një flakë lavande, një hënë pa madhështi, një muzikë e vogël e ardhur nga dritare të thyera… një poemë është një qytet, një poemë është një komb, një poemë është bota… dhe tani po e fus këtë nën gotë për shqyrtimin e hollësishëm të botuesit të çmendur, dhe nata është gjithandej dhe ca zonja të zbehta të thinjura mbajnë radhën, një qen ndjek një qen deri në gji, trompetat thërrasin trekëmbëshin, ndërkohë që ca njerëz të vegjël dërdëllisin mbi gjëra që s’mund t’i bëjnë./KultPlus.com
Do vijë një ditë kur, tërë hare, vetvetes do i thuash tungjatjeta në prag të derës tënde, para pasqyrës tënde, dhe do i uroni mirëseardhjen njeri-tjetrit, duke i thënë, pa ulu ca. Ha diçka. Do e duash përsëri të panjohurin, vetveten. Nxirr verë. Nxirr bukën. Ktheja zemrën që i ke marrë vetvetes, këtij të panjohuri që të ka dashur gjithë jetën tënde, dhe ti s’e ke përfillur ngase doje dikë tjetër, që të njihte me sy mbyllur. Hiq letrat e dashurisë nga rafti fotografitë, shënimet dëshpërake, qëroje pamjen tënde prej pasqyrës. Ulu. Kremto jetën. Shqipërim nga Edon Qesari./KultPlus.com
Romani “Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit” i autorit Jusuf Buxhovi, i përkthyer në gjuhën frënge nga Odette Marquet, i cili mban titullin “Qui resiste a la peste resiste au diable” (Ai që i bën ballë murtajës i bën ballë edhe djallit), është botuar nga botuesi i njohur francez “L’Harmattan” në Paris.
Nga Alfred Beka
Pas botimit në serbokroatisht (1986) dhe në sllovenisht (1990), romani i shkrimtarit të mirënjohu Jusuf Buxhovi, “Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit”, u botua edhe në gjuhën frënge. I përkthyer në gjuhën frënge nga Odette Marquet, romani mban titullin “Quie resiste a la peste resiste au diable” (Ai që i bën ballë murtajës i bën ballë edhe djallit). Krahas përkthimit, romani shoqëroret me pasthënien e eseistit shqiptar Alexsandre Zotos (profesor në Universitetin Saint Etienne të Parisit) si dhe një bisedë të gjatë të publicistit Michel Riviere me autorin rreth problemeve kulturore dhe politike të botës shqiptare në raport me qytetërimin perëndimor.
Botuesi i njohur i Parisit “L’Harmattan”, i cili është botuesi i dytë frankofon në botë, është përkujdesur që prezantimi i autori Buxhovi në Paris të jetë në një nivel sa më të lartë. Kështu, promovimi i veprës “Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit”, në “Theatre du Lucernaire” në qendër të Parisit, ku rëndom paraqiten autorët e rëndësishëm botëror.
Në këtë promovim morën pjesë edhe ambasadorët e dy shteteve shqiptare në Paris, ai i Kosovës, Muhamedin Kullashi dhe ai i Shqipërisë, Ylljet Aliçkaj.
“Edhe kur dua t‘i iki historisë, ajo më ndjek dhe sikur nuk bën pa të”, kështu shprehej shkrimtari i madh gjerman, Gynter Gras, gjatë kohës kur sapo kishte botuar një prej romaneve të tij më të rinj, ku trajtonte ngjarjet që deri vonë ishin të paprekura që lidheshin me gjenocidin që është ushtruar ndaj gjermanëve të Prusisë dhe vendeve të tjera lindore, në prag të mbarimit të Luftës së Dytë Botërore nga ana e rusëve, çekëve, por edhe e fitimtarëve. Kur nisi të shkruante “Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit”, Jusuf Buxhovi e dinte se nuk mund t‘i shmangej historisë së vendit të tij, sado që personazhet që kërkonte të krijonte i donte të çliruar nga ajo çfarë ndodhte përditë me të. Historia është diçka e pashmangshme, aq më tepër për një shkrimtar që vjen në letërsi pas studimeve për histori. Por marrja me të do të thotë një hulumtim në gjërat e shkuara, ndoshta dhe për të korrigjuar ato mesazhe që janë përcjellë jo në mënyrën e duhur në kohët tona. Ndoshta kjo ishte ajo që e ngacmonte në kohët kur nisi të hidhte për herë të parë në letër “Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit”, shënime që më pas do të ktheheshin në një nga romanet më të njohura të prozatorit kosovar. Libri, i cili vazhdon të jetë interesant edhe sot për mënyrën sesi tenton të ofrojë realitetin e një kohe, personazhet e së cilës janë realë në histori, vazhdon të mbetet si një nga prodhimet më të mira të prozës së Buxhovit, i cili vazhdon të jetë koherent në jetën artistike kosovare. Ish-gazetari i njohur, por dhe një figurë e rëndësishme e jetës intelektuale të Prishtinës, është shprehur kohë më parë se këtë roman, e ka parë edhe si një rrugëtim për të treguar rëndësinë që kanë proceset intelektuale në jetën e një vendi dhe që lëvizje të tilla gjithnjë janë progresive dhe të rëndësishme për rezultatet që sjellin. Dhe ndërsa ti je duke shfletuar këtë libër, të cilin ai e shkroi më shumë se 20 vjet më parë, kur për disa vjet jetoi në Gjermani, kupton se udhëtimi në personazhet historike, gjithnjë është një mënyrë për të kuptuar të tashmen. Historia mbart gjithnjë diçka përtej asaj që duket. Dhe librat që rreken të tregojnë këtë gjë, më shumë se historianët edhe në format e tyre letrare e tregojnë këtë gjë. “Ngado që sillesh ndodh historia, ndaj së cilës askush nuk mund të jetë indiferent. Në përputhje me këtë qëndrim sillem dhe do të sillem, gjë që faktet, kronikat, si dhe dokumentet e kohës paraqesin atë burimin e pashtershëm të vokacionit tim krijues me përkushtimin që ngjarjet t‘i kthej në të vërteta artistike”, shprehet Buxhovi në një intervistë. Dhe Gjon Nikollë Kazazi nuk është një emër i zakonshëm personazhi. Ai është një figurë e njohur historike që jo pa qëllim është marrë nga Buxhovi për të udhëtuar në viset e Kosovës ku e ndalon shkrimtari. Ai ishte një perlat i lartë katolik që shërbeu në Ballkan dhe u shqua për zbulimin e “Mesharit” të Gjon Buzukut, por edhe për qëndrimin prej një intelektuali që ishte i përcaktuar t‘u rrijë përballë lëvizjeve intelektuale dhe kulturore në ato rrethana. Nëse u referohemi zhvillimeve historike, veprimet e tij do të jenë të ngjashme me atë të pararendësve të tij si Budi, Bogdani dhe më vonë edhe Gjeçovi dhe të tjerët që ishin shkolluar në perëndim dhe përpiqeshin që kujtesën shpirtërore ta ushqenin me kulturën perëndimore, gjë që nuk ishte punë e lehtë. Por nuk është vetëm ky karakter një fakt historik në këtë roman. Sipas Buxhovit, fakti historik është edhe çështja e përhapjes së sëmundjes së murtajës në viset shqiptare në shekullin shtatëmbëdhjetë, e cila në disa relacione perëndimore vlerësohet “si e mundur pjesërisht nga mbrojtja që i është bërë nga njëfarë grrithjeje”, që nga aspekti i shkencës së mjekësisë shpjegohet me njëfarë autovaksinimi, që më vonë është përqafuar nga mjekësia me çka është aplikuar vaksinimi në masë, që njerëzimin e ka shpëtuar nga shkatërrimet. Kjo është gjuha e fakteve përzgjedhur nga Buxhovi. “Natyrisht se personaliteti i Kazazit dhe murtaja janë shfrytëzuar në kontekste që lidhen me të keqen që kërcënohet, që nuk mund të jetë spontane, por nga dika, si dhe të mirën, që po ashtu duhet të mos jetë spontane, por e organizuar dhe kjo mund të bëhet vetëm nga forcat intelektuale dhe të përgjegjshmit”, shprehet ai. Nëse u referohemi rrëfimeve që ai ka dhënë për këtë roman, duket se tendenca për të evidentuar një pjesë të historisë, e cila mund t‘i flasë të sotmes ka qenë qëllim i tij kur nisi të shkruante rreshtat e parë të këtij romani. Si një historian i mirë, ai e di se lëvizjet historike nuk mund të ndodhin pa praninë e intelektualëve. Lëvizjet të tilla intelektuale apo kulturore janë shenjat e para të atyre lëvizjeve që më vonë mund të shënohen në histori. Gjithçka nis nga revolucioni i mendjes, ndaj nuk mund të kemi procese nëse mendja nuk nis të lëvizë. Ndoshta suksesi i librave të tij qëndron ndoshta edhe te mënyra se si ai orvatet për të treguar se çfarë sjellin realisht lëvizjet intelektuale në jetën e një vendi që ka nevojë për këto lëvizje. “Kazazi, por edhe personazhet e tjera që qëllimisht i kam veçuar nga historia, janë bartës të frymës civilizuese, që janë intelektualë të lartë dhe me sjelljet dhe veprat e tyre i takojnë kujtesës historike, ndërsa të tjerët janë revolucionarë, që rrënojnë për ‘të ndërtuar”‘ sistemet totalitare dhe ato që dihet se ku kanë çuar dhe ku kanë përfunduar”, rrëfen ai.
Libri i botuar n; vitin 1982, vazhdon të mbetet si një nga botimet më të mira të penës së Buxhovit, një botim të cilit mund t‘i rikthehesh shpesh për të evidentuar nëpërmjet laboratorit të tij krijues, ndodhi dhe fenomene që kanë shoqëruar jo vetëm jetën e Kosovës, por dhe historinë tonë të përbashkët. Me një stil të thjeshtë, Buxhovi na fton të ndjekim një botë ndoshta të panjohur për lexuesin shqiptar, ajo botë e burrave dhe odave të Kosovës, apo botën e shqetësuar të një shkrimtari për fatin e vendit të vet, i cili gjen të gjitha mënyrat duke thirrur në ndihmë edhe historinë për të përcjellë një mesazh nëpërmjet përfytyrimeve të fantazisë. Kjo është letërsia e Buxhovit, e cila nuk ka si të mos jetë një kontribut më tepër në situatat delikate që përcjellin vit pas viti a kohë pas kohe vendin më të brishtë të Ballkanit. “Dimri i fortë e sjell verën e mirë”, shkruan diku Buxhovi. Të shpresojmë se këto dimra do të jenë një verë e pafund jo vetëm për Kosovën, por edhe për letërsinë e saj, e cila njihet shumë pak në gjysmën tjetër të saj. Dhe botimin e “Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit” ne e gjetëm në fondin e librave të mbetura nga shtëpia botuese “Naim Frashëri” e vetmja që botonte shkrimtarët kosovarë. Ndërsa sot që rrugët dhe komunikimi është i hapur është e vështirë të gjesh në libraritë e Tiranës libra të autorëve përtej kufirit. Ndërsa “Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit” edhe pse i vjetruar në letër, na rrëfen se në vendin ku krizat politike vazhdojnë letërsia qenka më e butë e më ekspresive se në vendet kur gjithçka shkon lehtë.(Gazeta “Shqip”)./KultPlus.com
Më 5 korrik 1987, u nda nga jeta Vexhi Buharaja, poet, përkthyes, shkrimtar, historian dhe orientalist, njohës i dhjetë gjuhëve kryesore lindore e perëndimore.
Buharaja lindi më 12 maj të vitit 1920, në lagjen “Murat Çelepi” në Berat. Rridhte prej një familjeje intelektuale, me trashëgimi të pasur fetare, kulturore e atdhetare. Babai i tij, Ibrahim Efendi, ishte hoxhë, myderriz, atdhetar, si edhe gjyshi i tij, Ismail Efendi, që të dy, burra të përmendur për dituri, në Berat e nëpër Shqipëri.
Mësimet fillestare i kreu në vendlindje, në Berat. Pas kësaj vazhdoi studimet në Medresenë e Përgjithshme në Tiranë, ku u diplomua në vitin 1940 si një nga studentët më të dalluar.
Menjëherë pas diplomimit, në moshën 20-vjeçare, u punësua në redaksinë e revistës “Kultura Islame”, e përmuajshme fetare, diturore, artistike, letrare, organ i Komunitetit Mysliman Shqiptar në Tiranë.
Në rrafshin e përkthimit njihet ndër të tjera për shqipërimin nga gjuha perse të veprave të Naim Frashërit. Në shtypin shqiptar, emri i tij do të lakohej më së shumti me publikimet e tij në revistën “Kultura Islame”, kryesisht gjatë Luftës së Dytë Botërore. Gjithashtu, Buharaja ka kontribuar në përkthimin në shqip të dokumenteve në gjuhën osmane të Insitutit të Historisë dhe të Arkivit Qendror të Shtetit./atsh/KultPlus.com
Më 5 korrik të vitit 1990, forcat serbe me urdhër të Qeverisë së tyre ndaluan transmetimin e Radio Televizionet të Prishtinës.
RTP ishte radio televizioni i parë shqiptar i Kosovës. Ndërprerja e programeve nga ky televizion u realizua me masa të dhunshme të ndërmarra nga qeveria serbe në vitin 1990.
Radio Prishtina filloi punë menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore më 1945 në Prizren, pastaj u transferua në Prishtinë.
Pas luftës në Kosovë materiali dhe ndërtesat e Radio Televizionit të Prishtinës janë nën administrimin e Radio Televizionit të Kosovës.
Deri atëherë, i vetmi medium informativ ishte Radio Prishtina (në funksion prej vitit 1945). Do të kalonin 19 vjet deri kur Televizioni i Prishtinës filloi transmetimin në vitin 1974.
Pas mbarimit të luftës së Kosovës në vitin 1999, u hap rruga për themelimin e televizioneve kosovare në mënyrë të lirë. Njëri prej tyre ishte Radio Televizioni i Kosovës i cili mori vend në të njëjtën ndërtesë si ish-RTP, në rrugën “Xhemajl Prishtina” në Prishtinë.
Në fillim të vitit 1974, RTP nuk ka pasur teknologji elektronike, por i gjithë materiali për program xhirohej me teknikë filmike e pastaj dërgohej në TV Beograd ku filmi zhvillohej e më vonë montohej për transmetim.
Transmetimi deri më 29 nëntor 1975 bëhej nga TV Beogradi.
Në verën e vitit 1974 nga Anglia pati ardhur autoreportazhi (OB Van) i parë me 4 kamera bardhë-e-zi.
Në objektin e RTP-së sot, punon Radio Televizioni Publik i Kosovës./ KultPlus.com
Nga Rahoveci i vogël i Kosovës, i njohur për heshtjen e mençur, vreshtat e tij të përjetshëm dhe gjurmët e thella shpirtërore , ka shpërthyer një zë që tejkalon kufijtë kombëtarë dhe disiplinorë, zëri i Fahredin Shehut. Në këtë vend të heshtur, ku fryma e natyrës jehon më thellë se zhurma e qyteteve, është pjekur një vetëdije që rezonon me universin.. Rahoveci nuk është vetëm vendlindje e autorit; është trualli metafizik ku është ngjizur mendimi i tij. Aty ka marrë frymë për herë të parë dija që më pas u artikulua në veprën ANI!, një nga librat më të guximshëm dhe origjinalë të mendimit bashkëkohor shqiptar dhe më gjerë.
Shkruan: Musa Bushrani
Libri ANI! i autorit Fahredin Shehu është një ndër veprat më novatore të mendimit bashkëkohor filozofik, shpirtëror dhe kognitiv. Strukturuar në dymbëdhjetë libra tematikë, ai përshkon një udhëtim tridhjetëvjeçar që tejkalon kufijtë e letërsisë, shkencës, mistikës dhe estetikës, për të ndërtuar një paradigmë të re që autori e quan Observimi i një Universi Asemik. ANI! nuk është thjesht libër, por një manifest meditativ dhe epistemologjik, që trajton temat e mistikës, okultizmit, teurgjisë, mirëmbajtjes së trupit e mendjes dhe shpalos nocione origjinale si Këtutania, Vetëmashtrimi, Zoorkanah dhe ANI – një formulë e përmbledhur e vetëdijes kozmike.
Libri ANI! i Fahredin Shehut shpaloset në formën e një udhëtimi të thellë shpirtëror dhe filozofik, të ndarë në dymbëdhjetë libra tematikë që përbëjnë bashkë një korpus unik të dijes dhe të ndërgjegjes. Secila pjesë ndërton shtresë mbi shtresë një vizion të ri për njeriun, universin dhe vetëdijen.
Pjesa hyrëse vendos themelet e kësaj vepre monumentale. Ajo përvijon qëllimin e përgjithshëm të librit: të zgjojë vetëdijen universale përmes një paradigme të re që autori e quan “observim asemik”. Kjo hyrje nuk është vetëm prezantim, por manifest filozofik që sfidon kufijtë e sistemeve tradicionale të mendimit.
Më tej, kjo pjesë shpalos Zoorkanah-in si një udhë drejt ndriçimit të brendshëm, ku njeriu shndërrohet në një qenie që harmonizohet me frekuencat e universit.. Zoorkanah përfaqëson fuqinë krijuese që zhvillohet në heshtje dhe vepron në thellësi të shpirtit.
Në pjesën që trajton Vetëmashtimin, autori na përball me dramat e brendshme të ekzistencës. Ai eksploron mekanizmat e vetëkufizimit dhe iluzionet që njeriu ndërton rreth vetes, duke theksuar se vetëmashtimi është një nga pengesat më të mëdha në rrugën drejt qartësisë shpirtërore.
Këtutania, një nga konceptet origjinale të Shehut, paraqitet si një topografi e shpirtit. Ajo është hapësira imagjinare ku ndërtohen peizazhet e brendshme të përjetimit. Kjo pjesë i fton lexuesit të ecin në një hartë poetike të shpirtërores, ku çdo vend ka domethënie simbolike dhe përvojë të thellë.
Pjesa mbi Teurgjinë zhbiron ndërveprimin e njeriut me forcat e padukshme përmes riteve të pastra dhe qëllimeve të ndriçuara. Teurgjia këtu nuk është thjesht ritualizim, por një akt krijues që bart përgjegjësi të thellë shpirtërore dhe etikë hyjnore.
Marrëdhënia mes trupit dhe shpirtit trajtohet në një mënyrë të veçantë në kapitullin përkatës. Trupi, sipas Shehut, nuk është thjesht materie e rëndomtë, por një tempull i ndërgjegjes — një instrument përçues i energjisë hyjnore që duhet trajtuar me dashuri dhe vetëdije.
Në pjesën për etikën kozmike, autori ndërton një koncept të moralit që shkon përtej ligjeve njerëzore. Ai propozon një sistem të brendshëm harmonie dhe drejtpeshimi, të rrënjosur në strukturën shpirtërore të qenies dhe në rezonancë me ligjet universale.
Fjala, si një nga elementët themelorë të komunikimit dhe krijimit, trajtohet si një entitet i gjallë. Ajo ka energji, vibrim dhe ndikim real. Gjuha për Shehun është portë drejt transformimit dhe një ndër mjetet më të fuqishme për të shprehur të padukshmen.
Kapitulli mbi numerologjinë e trajton numrin si shprehje të rendit hyjnor. Kjo pjesë paraqet një vizion të thellë të lidhjes mes strukturës matematikore të realitetit dhe kuptimit të brendshëm që ajo mbart — një kod ezoterik për të lexuar jetën.
Kujtesa gjenetike është një nga pjesët më origjinale të librit, ku autori e sheh vetëdijen si bartëse të informacioneve të lashta përtej biologjisë. Shehu propozon që njeriu mund të qaset në këtë arkiv shpirtëror për të njohur më mirë veten dhe origjinën e vet.
Arti, sipas Shehut, nuk është thjesht përjetim estetik, por një gjuhë e të padukshmes. Në këtë pjesë, ai e koncepton artin si meditim, si mjet shpërfaqës i shenjtës dhe si mënyrë për të kapur atë që fjalët nuk arrijnë ta shprehin.
Libri përmbyllet me kapitullin për harmoninë, që paraqet një vizion të shoqërisë së ardhshme, ku dijet shkencore dhe përvojat shpirtërore bashkëjetojnë në ekuilibër. Harmonia për Shehun është qëllimi i lartë i evolucionit të vetëdijes njerëzore — një epokë e re teurgjike ku njeriu i ri do të jetojë në rezonancë me gjithësinë.
Nëpërmjet një qasjeje integruese ndaj dijes, Shehu sintetizon burime nga traditat lindore dhe perëndimore: nga filozofia klasike te neuroshkenca moderne, nga sofizmi te gnosticizmi, nga kabala e numerologjia, nga Pitagora e Ibn Sina te Tesla, Gregg Braden e Carl Sagan. Ai ndërton një estetikë artistiko-kognitive dhe artikulon një filozofi sintetike post-Spenceriane, duke çliruar vetëdijen nga iluzionet e modernitetit përmes një gjuhe poetike dhe reflektimi të thellë shpirtëror.
Autori vetë e përkufizon veprën si një DIVAN bashkëkohor, ku proza, poezia, eseja, drama, aforizmi, metafora dhe ndikimet janë të ndërthurura për të artikuluar të heshturën, të dukshmen, gjysmë të dukshmen dhe të padukshmen. Ky është një mekanizëm i tërë qenësor që ngërthen tinguj, vibrime, imazhe dhe e vendos lexuesin përballë një vetëdijeje që është fraktal i universit, ku artikulohet shenjtëria e hapësirës dhe relativizohet koha.
Fahredin Shehu i percepton brezat e njerëzimit si valë vetëdijeje. Ai fillon nga zaratustrianët dhe magët – dijetarët e Iranit të Lashtë – si bartës të dijes ezoterike dhe etikës kozmike. Brezat pasues janë mistikët e mëdhenj, të cilët transmetuan dijen hyjnore përmes formave fetare dhe rrugëve shpirtërore. Ndërkohë, brezi modern jeton në një krizë ku informacioni e ka zëvendësuar përvojën dhe fjala e tepërt e ka zbehur kuptimin: “Jetojmë në teprinë e informacioneve… në këtë shumësi fjalësh njeriu ndien nevojën që të izolohet, të dëgjojë vetveten.”
Në vizionin e Shehut, brezat e ardhshëm janë thirrur për të ndërtuar një vetëdije globale, ku dija dhe shpirti bashkëjetojnë në ekuilibër, në një epokë teurgjike të njerëzimit të ri.
Në këtë vepër, Shehu i ndan brezat sipas thellësisë së vetëdijes:
Zaratustrianët / Magët: bartës të dijes së heshtur dhe të ndriçuar.
Mistikët e mëdhenj: përçues të dijes hyjnore në format shpirtërore.
Brezat modernë: të zhytur në sipërfaqësi informacioni dhe imazhesh.
Brezat e ardhshëm: të thirrur për harmonizimin shkencor-shpirtëror.
Për lexuesin që pas ANI! kërkon të vazhdojë udhëtimin e vetëdijes dhe eksplorimit shpirtëror, pasues të natyrshëm janë vepra si The Book of Secrets nga Deepak Chopra, The Fourth Way nga G.I. Gurdjieff dhe Masnavi e Rumi-t. Këto vepra gërshetojnë përvojën mistike dhe qasjen holistike ndaj qenies njerëzore, duke e zgjatur jehonën që Shehu e fillon me ANI! – një jehonë që vazhdon të thërrasë lexuesin në një përfshirje të brendshme dhe universale.
Fahredin Shehu e shkroi veprën ANI! jo për t’u bërë i lexuar, por për t’u kuptuar. Ai e shkroi për kërkuesit që nuk kënaqen me dogma, që kërkojnë domethënie përtej fjalës, dije përtej librit dhe njohje përtej mendjes. “Nëse do të përmblidhej në një fjali thelbësore, atëherë: “Shehu e shkroi veprën ANI për ta shpëtuar të padukshmen nga heshtja dhe për t’i dhënë formë asaj që nuk ka fjalë.
Në fund të këtij udhëtimi përmes faqeve të librit ANI!, nuk mbetet veçse ta falënderojmë Fahredin Shehun, jo vetëm si autor, por si një mik të dijes, një njeri që e ka kthyer jetën në përsiatje dhe përsiatjen në dritë. Ky libër nuk është një përmbyllje, por një fillim për të gjithë ata që guxojnë të mendojnë përtej të dukshmes, që kërkojnë të shohin atje ku të tjerët shohin errësirë. Me ANI!, Shehu na fton të bëhemi bashkudhëtarë në një univers të brendshëm ku fjala nuk mbaron te tingulli, por fillon te kuptimi. Ky është një libër që të shikon ndërsa ti e lexon dhe një mik që të flet edhe kur je vetëm./KultPlus.com
Më 25 tetor 1881, lindi Pablo Picasso, një nga artistët më të mëdhenj të historisë, themeluesi i kubizmit. Ai hapi studion e tij të parë në moshën 16-vjeçare dhe vdiq në moshën 92-vjeçare, duke lënë rreth pesëmbëdhjetë mijë vepra, përfshirë piktura, vizatime, skica, qeramikë. Fiksimi i tij – përveç artit – ishin femrat, burimi i krijimtarisë së tij.
“Për mua, ekzistojnë vetëm dy lloje të grave: perëndesha dhe lecka”, tha Pablo Picasso. Burri që i donte gratë, ose ndoshta i urrente ato. Në moshën 85-vjeçare, në një intervistë të rrallë televizive, ai tha: “E vetmja gjë që ka rëndësi për mua është dashuria”.
Gjatë gjithë ekzistencës së tij, eksperimentimi i shkëlqyer artistik i piktorit që simbolizon shekullin e njëzetë, shkon paralelisht me udhëtimin e bërë në kufijtë ekstremë të universit femëror. Gruaja, dashnorja, partnerja, frymëzuesja, gruaja për t’u përdorur, intelektualja, muza, modelja. Gratë në zemër të imagjinatës së tij, nga periudha blu dhe rozë deri te kubizmi, nga përvoja e Guernicës te qindra vizatime dhe skica, por edhe gra me të cilat u martua, i tradhtoi, i la, i çmendi.
Gratë me të cilat ai pati përvojat e para seksuale përmes shtëpive publike kur ishte 13 vjeç, së bashku me të atin. Femra të tërhequra nga gjenialiteti i tij, të joshura nga sytë e tij të ndezur nga pasioni. Gratë që kur ishte fëmijë ishin në qendër të një ekzistence unike: doña Maria, nëna që ai adhuronte dhe nga e cila mori mbiemrin, tezja Pepa, motrat Lola dhe Conchita.
“Ndjeshmëria e Picasso-s ndaj grave varionte nga butësia ekstreme në njërën anë deri tek urrejtja e dhunshme në tjetrën. Rruga e mesme ishte e pamundur, nëse jo e egër”, shkroi Patrick O’Brian, një nga biografët e tij.
“Pas Pikasos vetëm Zoti”, tha Dora Maar, një nga perëndeshat e shumta të tradhtuara, e paaftë për të pranuar botën pa të. Edhe ajo, si gjithë të tjerët, është viktima e një ndërthurjeje fatale të trupit dhe shpirtit, mishit të gjallë dhe përfaqësimit në imazh, të rrëmbyer nga një forcë jetike, e cila më pas shndërrohet në të kundërtën e saj. Artisti i madh andaluzian joshi, por nuk ia lejoi vetes, të shihte të tjerët të shndërroheshin në të varur nga Pikaso.
Në vitin 1881, kur u transferua në Paris në moshën 19-vjeçare, talenti i tij ishte i padiskutueshëm, por gjithashtu edhe oreksi i tij i pangopur seksual. Pasioni i tij i parë i vërtetë ishte për modelen Fernande Olivier. Ishte viti 1904, të dy ishin 23 vjeç. Ai i dashuruar marrëzisht nuk donte që ajo të pozonte për të tjerët. Ishin tetë vite intensive, por të mjaftueshme për të shteruar shtytjen erotike të Pikasos, i cili e braktisi papritur të dashurën e tij të parë në vitin 1912. Një histori, ajo e Fernandes, e cila vdiq në vitin 1966 e varfër dhe e vetme, është një ogur i asaj që do të ndodhë në vijim, nga ato që iu afruan shumë piktorit. Por për cilën muzë e la Pikaso modelen? E dashura e re quhej Marcelle Humbert, por ai e quajti atë Evë dhe për artistin ajo ishte perëndeshë e dashurisë.
“Bota fillon tani dhe ti je Eva”, tha ai. Ajo e frymëzoi atë me një seri pikturash që shënuan një kthim në ngjyra të ndritshme, në pointilizëm. “J’aime Eva”, “Ma jolie”, gjejmë të shkruara në shumë prej veprave të tij, sikur të ishte një tatuazh dashurie: një pasion i dëshpëruar dhe i shkurtër, që kur Marcelle vdiq nga tuberkulozi në 1915.
Për Pikason humbja ishte e madhe. Por ndërsa Lufta e Parë Botërore po përparonte në Evropë dhe artisti po punonte në skenografinë e Paradës me muzikantin Erik Satie dhe shkrimtarin Jean Cocteau, për kompaninë “Ballets russes” nga Sergej Djagilev, gjatë një qëndrimi në Romë ai u mahnit nga balerina Olga Khokhlova. Ishte viti 1917. Rusja e ndoqi në Barcelonë dhe më pas në Paris, ai u martua me të vitin e ardhshëm në prani të Guillaume Apollinaire dhe Cocteau. Në një kohë kur arti i tij luhatet midis natyralizmit dhe kubizmit, ai pikturoi “Portreti i Olgës në një kolltuk”. Një martesë që nuk ishte në gjendje të frenonte vrullshmërinë e saj: instinkti erotik u sublimua duke krijuar qindra vizatime grash lakmitare, të rrethuara nga simbole falike apo figura groteske të organeve gjenitale femërore.
Në vitin 1921 lindi Paulo, djali i parë i Pikasos, i përfaqësuar në krahët e nënës së tij në veprat simbolike të pikturës moderne. Dhe ndoshta atëherë Picasso ishte shumë i matur në lidhje me punët e tij dashurore, por teksa shëtiste nëpër bulevard, artisti pa një pamje të re. Ishte Marie-Thérèse Walter, një vazjë e mitur bionde, me sy blu.
“Unë jam Picasso, do të doja të të pikturoja një portret”, i tha ai. Për vajzën, e cila jetonte me nënën e saj dhe nuk e kishte njohur kurrë të atin, transferimi me atë burrë tridhjetë vjet më të madh se ajo ishte i menjëhershëm.
Marie-Thérèse, dashnorja-fëmijë, e portretizuar në piktura të tilla si “Brenda me një vajzë që vizaton”, i riktheu piktorit energjinë e humbur. Picasso filloi të përjetonte një rigjenerim të jashtëzakonshëm të stilit që e çoi në simbolikën e minotaurit dhe krijimin e Guernicës. Marie-Thérèse, e cila pranoi të jetonte në hije pa ndërhyrë në jetën e të dashurit të saj, ishte perfekte për Picasso-n. Por kur ajo i tha se ishte në pritje të një fëmije dhe Olga e mori vesh, nisi ferri. Gruaja e tërhoqi zvarrë piktorin në gjyq dhe ia vulosën të gjitha pronat në emër të saj, përfshirë bojërat, penelat dhe pikturat në punim e sipër.
“Sa herë që ndërroj femrat, duhet ta djeg të parën. Kështu që unë do t’i hiqja qafe dhe nuk do të ishin të gjithë aty për të komplikuar ekzistencën time. Kjo ndoshta do të më rikthente edhe rininë. Gruaja vritet dhe e kaluara që ajo përfaqëson, fshihet”, tha Picasso. Fjalë profetike. Olga, e cila e kishte bërë të jetonte atë që ai e quajti “koha më e keqe e jetës së tij”, vdiq e çmendur 20 vjet më vonë. Edhe Walter nuk kaloi më mirë. Në fakt Pikaso, të cilit Maya e vogël i lindi në 1935, nuk u ngop kurrë.
Në vitin 1936, një grua tjetër i ndryshoi jetën. Ishte Dora Maar, 29 vjeç. Ai e takoi atë në një kafene në Paris. E shkurtër, me kurba, brune, sy blu, ajo ishte e kundërta e Marie-Thérèse dhe përfaqësonte sfidën intelektuale që kërkonte Picasso. Fotografe, elegante, e kulturuar, e pavarur, ajo ishte vajza e një arkitekti kroat, që kishte jetuar në Argjentinë dhe fliste spanjisht. Pa ndërprerë lidhjen me Walter-in, për të cilën ai gjeti hapësirën për të enjten dhe të dielën edhe për të parë vajzën e tij, Picasso filloi lidhjen me Dorën.
Një histori që zgjati 7 vjet në të cilën artisti gjithmonë e vinte përballë me Marie-Thérèse, duke i detyruar të dy gratë të darkonin së bashku. Ose i ka çmendur nga xhelozia duke i portretizuar në të njëjtën pozë, deri në përplasje fizike. “Vetëm unë e di se çfarë është ai. Është një instrument vdekjeje. Nuk është burrë, është sëmundje”, tha më vonë Dora, e cila në atë kohë u bë subjekti kryesor femëror i pikturave të tij.
Ndërkohë, i tronditur nga Lufta Civile Spanjolle, në vitin 1937 Picasso kishte pikturuar Guernicën, telajon që denonconte masakrën e civilëve në qytetin bask pas bombardimeve ajrore gjermane. Dhe Dora ishte aty, duke fotografuar fazat e veprës në një seri fotosh që janë bërë legjendare. Megjithatë, pak pasi ai e bindi atë të braktiste fotografinë dhe të rifillonte pikturën, duke e detyruar atë të vuante kritikat e tij shkatërruese. Por fati po përgatiste një hakmarrje për Pikason mizor.
Një tjetër grua që shenjoi jetën e tij quhej Françoise Gilot. Një nxënëse e një mikut të tij piktor kur e takoi, në vitin 1944, ai ishte 63 vjeç dhe ajo 22. Ata e gjetën veten të ngatërruar në një dashuri që për Picasson-n përfaqësonte një rinovim të ngarkesës sensuale. Françoise i lindi dy fëmijë të tjerë: Claude (1947) dhe Paloma (1949). Në pikturat e kësaj periudhe u kthyen temat e nënës me fëmijën. Por edhe me Françoise mekanizmi i vëmendjes së pakufishme dhe mizorisë së pashoqe u riaktivizua: kur ishte shtatzënë, Picasso e adhuroi, e refuzoi pas shtatzënive. Tejet xheloz, ai donte që ajo të vishej në mënyrë monastike, duke ndërthurur marrëdhëniet me të tjerët.
“Gratë vinin e shkonin në jetën e tij si xixëllonja të tërhequr nga një fener; i shikonte në telajo, i përdorte seksualisht dhe kur lodhej i hidhte”, tha Françoise, tashmë njëqindvjeçare. Paloma ishte 4 vjeç kur Gilot bëri një gjest të paprecedentë. Ajo u largua nga Picasso, duke i thënë gjithashtu se e urrente pikturën e tij. Nga inati i fiku një cigare në faqe dhe u përpoq ta bindte të qëndronte. Por Françoise nuk u dorëzua dhe u lirua duke u martuar me një tjetër dhe duke botuar Vita con Picasso, librin për të cilin piktori e çoi në gjykatë.
Në moshën 70-vjeçare, gratë nuk ishin një kapitull i mbyllur për Picasso-n. Ai iu afrua atyre, edhe kur ato ishin shumë të reja. Takimi me perëndeshën e fundit u zhvillua në vitin 1954 në rivierën franceze, ku ajo kishte jetuar prej vitesh midis Antibes, Mougins dhe Vallauris, duke krijuar qeramikë. Dashuri me shikim të parë mes vazove me 28-vjeçaren e divorcuar Jacqueline Roque. Për të ai bleu një kështjellë përrallash në Vallauris. Ai u martua me të në vitin 1961, pas vdekjes së Olgës më 1955, nga e cila nuk ishte divorcuar kurrë.
“I pabesi i pashërueshëm”, Pikaso kishte marrëdhënie të tjera. Por Jacqueline kurrë nuk e la atë dhe artistja kaloi periudhën më paqësore të jetës së saj me të. Kur vdiq më 8 prill 1973 në Mougins, sikur ajo që kishte mbjellë në jetë vazhdonte të prodhonte fruta të helmuara. Në vitin 1975, djali i tij Paulo vret veten. Në 1977 Marie-Thérèse u vetëvar. Në vitin 1986, Jacqueline bëri vetëvrasje me një të shtënë pistolete. Dora, e cila kishte bërë trajtime psikoanalitike, elektroshok, konvertime fetare, vdiq e vetme në vitin 1997, e harruar nga bota, por besnike e një pakti me veten: “Të gjithë menduan se do të vrisja veten pas braktisjes së tij. Pikaso gjithashtu. Arsyeja kryesore për të mos e bërë këtë ishte për t’i hequr atij këtë kënaqësi”. /a2news/ KultPlus.com
Unë jam në një arkë, kjo është arka jonë mbushur me këmishë të bardha dhe sallatë jeshile troket kutia e akullit nga lëvizjet tona prej kënaqësisë dhe unë kam filmat në sytë e mi dhe ti ke vezët në tunelin tënd dhe kemi luajtur me çarcafë, me çarçafë, me çarçafë tërë ditën, dhe në vaskë si lunatikë. Por sot e lashë shtratin në flakë dhe tymi mbushi dhomën. Aq nxehtë u bë sa muret u shkrinë dhe kutia e akullit u shkri dhe një dhëmb i bardhë që e kisha të ngjitur.
Unë vë një maskë për të shkruar fjalët e fundit që janë për ty dhe i vendos në kutinë e akullit ku lemë vodkën dhe domatet. Dhe ndoshta janë vërtet fjalët e fundit. Qeni s’duket gjëkundi. Gjurmët e tij janë zhdukur. Letrat e vjetra janë kthyer në një bletë të zezë fustanet e natës janë grirë e bërë letra; të verdha, të kuqe, të purpurta shtrati duket kaq i bukur, çarcafët janë kthyer në ar- në ar të forte, të fortë dhe dysheku po puthet me një gur.
Sa për mua, i dashur Foxx vjershat e mia për ty, edhe mbërrijnë, edhe s’mbërrijnë te kutia e akullit. Dhe shpresa për një përjetësi divine a është e mjaftueshme për ty? Po emri yt krahas emrit tim për të drejtat e autorit? Në qofte se gishtat e mi s’të ngrenë dot unë do të tregoj tërë historitë- jo vetëm historinë e çarçafëve po dhe historinë e bizhusë në kërthizë dhe historinë qepallave të lyera të wiskit-thartuckave- historinë e thithkave të gjinjve- ta marrin me lopatë dashurinë tonë dhe ta flakin atje ku i takon.
Pavarësisht dorezave të mia prej asbesti nga kollitjet e shpeshta më mbushen mushkëritë me pluhur të kuq dhe të zi arka jonë e vogël zbret poshtë e më poshtë publikisht sa, pa kuptuar asgje, ju do te shikoni, në një akt solo krematoriumin e dashurisë. Ne, përkundrazi, na duket se po zbresim në një rrugë në Rusi flakët nxjerrin fshikullima kamzhikësh mbi kuaj kamzhikësh që rrahin e rrahin e ngjallin admirim të triumfit njerëzor ndersa mizat presin, plima plima vijnë drejt e nga United Fruit, Inc./KultPlus.com
Vanë mënt e mija vanë! Një mejtim më prishi trutë: gjithë profitët pse janë ja Arapë, ja Çifutë? Pse s’ka profitë të tjerë? Këtë s’e kupëtoj dot… Gjëra q’u bënë njëherë, pse nukë bënen dhe sot?Gjëra që s’i kupëtoj, – mos u habitni me mua, – ndë duhet që t’i besoj, do t’i besoj dua, s’dua. Do të besoj Shën Marinë, këtë grua të bekuar, e cila polli Mesinë me Frymën e Shëntëruar! Do të besoj, or të mjerë, Krishti vdiq (gjë e vërtetë), dhe, që të mos zëmëroni, besoj q’u ngjall prapë vetë! Si gjithë besoj dhe unë sa shëntorë kanë qënë, po besoj dhe tjatër punë, besoj që mëndja na ka lënë!./KultPlus.com
Ka shumë gjëra për të mësuar në lidhje me Artin e të Jetuarit nga Lufta dhe Paqja e Tolstoit – për kotësinë dhe budallallëkun, xhelozinë seksuale dhe marrëdhëniet familjare. Por ne mund të mësojmë gjithashtu nga jeta e vetë mjeshtrit të romaneve.
Roman Krznaric
Tolstoi është anëtar i fisnikërisë ruse, nga një familje që zotëronte një pronë dhe qindra shërbëtorë. Jeta e hershme e kontit të ri ishte e zhurmshme, imorale dhe e dhunshme. “Unë vrisja njerëz në luftëra dhe i sfidoja njerëzit në duele me qëllim që t’i vrisja”, shkruante ai.
“Unë humbisja në bixhoz, konsumoja punën e fshatarëve, i dënoja me ndëshkime, jetoja i lirë, dhe i mashtroja njerëzit… kështu jetova për dhjetë vjet.” Por ai gradualisht filloi t’i largohej këtij stili jete prej racisti dekadent dhe i hodhi poshtë besimet e marrë prej tabanit aristokratik, duke adoptuar një këndvështrim jotradicional të botës, i cili i trondiste bashkëmoshatarët. Ja çfarë këshillash mund të na ofrojë rrugëtimi personal i Leon Tolstoit, për të riparë filozofinë tonë të jetës.
1. Qëndroni mendjehapur
Një nga dhuntitë më të mëdha të Tostoit ishte aftësia dhe dëshira e tij për të ndryshuar mendjen, bazuar në eksperienca të reja. Gjakderdhja e tmerrshme që ai pa ndërsa luftonte në Luftën e Krimesë në 1850-ën e shndërroi në një pacifist për gjithë jetën.
Në 1857-ën, pasi pa një ndëshkim publik në gijotinë në Paris – ai nuk e harroi kurrë zhurmën e kokës së prerë ndërsa binte në kutinë poshtë – ai u bë një kundërshtar i bindur i shtetit dhe i ligjeve të tij, duke besuar që qeveritë nuk ishin vetëm brutale, por në esencë i shërbenin interesave të të pasurve dhe të fuqishmëve. “Shteti është një komplot,” i shkroi ai një miku.
“Prandaj, unë kurrë nuk do t’i shërbej ndonjë qeverie ndokund”. Tolstoi ishte në rrugën e shndërrimit në anarkist. Ai ishte i pari që do të na nxiste të vinim në dyshim besimet themeltarë dhe dogmat me të cilat jemi rritur.
2. Praktikoni ndjeshmërinë
Tolstoi shfaqi një kapacitet të pazakontë për t’u prekur duke e vënë veten në vendin e njerëzve, jeta e të cilëve ishte shumë e ndryshme nga e tija. Në 1860-ën ai jo vetëm adoptoi veshjen fshatare, por filloi të punonte krahpërkrah me punëtorët e sapoemancipuar në pronën e tij, duke punuar me parmëndë fushat dhe duke riparuar shtëpitë e tyre me duart e tij.
Sigurisht që kishte një element paternalizmi, por e vërteta është se ai e shijonte shoqërinë e fshatarëve dhe në mënyrë të vetëdijshme i largohej elitës letrare dhe aristokratike në qytete. Tolstoi besonte se ju nuk mundet kurrë të kuptoni realitetin e jetës së njerëzve të tjerë, nëse nuk e provoni vetë atë.
3. Bëni ndryshimin
Ai u dallua nga moshatarët e tij të kastës së lartë duke ndërmarrë veprime praktike për të lehtësuar vuajtjen e njerëzve të tjerë, më evidente ishte puna e tij për lehtësimin e urisë. Pas dështimit të të lashtave në 1873-shin, Tolstoi ndaloi së shkruari Ana Kareninë-n për një vit, me qëllim që të organizonte ndihmë për ata që vdisnin urie. Në këtë kohë, ai i shkruante një të afërmi: “Nuk mund të shkëputem nga krijesa që janë reale, për t’iu kushtuar krijesave imagjinare”. Shokët e tij, ashtu si edhe familja, menduan se ishte çmenduri që njëri nga romancierët më të mirë t’i vendoste veprat e tij gjeniale në plan të dytë.
Ai e përsëriti këtë gjë gjatë zisë së bukës së 1891-shit, kohë kur kaloi dy vite duke punuar në “kazanët e supës” dhe për mbledhje fondesh. A mund ta imagjinoni dot një shkrimtar të sotëm, nga ata që shesin shumë kopje, që të lënë mënjanë librin dhe t’i kushtohen për dy vite punës humanitare?
4. Zotëroni artin e të jetuarit thjeshtë
Pas një krize nervore në fundin e vitit 1870, Tolstoi hodhi poshtë gjithë fenë e organizuar, duke përfshirë Kishën Ortodokse në të cilën ai ishte rritur. Ai adoptoi një lloj revolucionar të Kristianizmit i bazuar në jetën e thjeshtë shpirtërore e materiale. Ai i dha fund alkoolit, duhanit dhe u bë një vegjetarian.
Tolstoi frymëzoi gjithashtu krijimin e komuniteteve utopike të jetesës së thjeshtë, ku pasuria ishte e përbashkët. Këto komunitete “Tolstojane” u përhapën rreth e rrotull botës dhe e shtynë Gandin të themelonte një vendbanim fetar në 1910-ën, me emrin Ferma “Leo Tolstoi”.
5. Kujdes nga kontradiktat tuaja
Kjo jetë e re, më e thjeshtë nuk ishte pa mundime dhe kontradikta. Tolstoi predikonte dashuri universale, megjithatë ishte në mënyrë konstante në luftë me të shoqen. Veç kësaj, apostulli i barazisë nuk ishte kurrë i aftë të braktiste plotësisht pasurinë dhe jetën e privilegjuar.
Ai jetoi deri në moshë të madhe në një shtëpi të madhe me shërbëtorë. Por në fillim të 1890-ës ia doli – kundër dëshirës së familjes së tij – të hiqte dorë nga e drejta e autorësisë për një pjesë të madhe të veprave të tij letrare, si pasojë duke sakrifikuar një pasuri të tërë. Duke marrë me mend pozicionin e privilegjuar në të cilin Tolstoi e filloi jetën, transformimi i tij shpirtëror, gjithësesi është për t’u admiruar.
6. Bëhuni zanatçi
Tolstoi kuptoi që arritja e një ekuilibri midis mendjes dhe trupit ishte një pjesë thelbësore e procesit të tij krijues. Ai jo vetëm e linte vazhdimisht penën për të marrë plugun mespërmes fushës, por mbante një kosë dhe priste me sharrë duke u mbështetur pas murit ngjitur me tavolinën e shkrimit.
Në vitet e tij të fundit, kur gazetarë e shkrimtarë vinin të respektonin plakun e zgjuar me mjekër, ata gjithmonë befasoheshin kur gjenin një nga autorët më të famshëm botërorë të mbledhur kruspull mbi veglat e punës, duke bërë një palë çizme.
Nëse Tolstoi do të ishte këtu sot, ai pa dyshim do të na sugjeronte të fusnim ndonjë zanat në jetën. Më mirë se sa të kalonim kaq shumë kohë në twitter apo duke bërë mesazhe. /KultPlus.com
Nata e parë e “Vala Fest” solli një atmosferë fantastike në sheshin “Sfinksi” në Durrës, së cilës iu bashkuan turistë dhe pushues të shumtë.
Kryebashkiakja Emirana Sako tha se Durrësi mirëpret sot, në natën e dytë të festivalit, të gjithë dashamirësit e muzikës, teksa artistë si Alban Skënderaj dhe Semi Jaupaj, apo grupet Hot Stuff Band dhe DJ Wise & Vlnondrums do të dhurojnë performancat e tyre artistike.
Sheshi “Sfinksi” u kthye mbrëmjen e kaluar në fokus të argëtimit, teksa nisi nata e parë e festivalit “Vala Fest”. Qytetarë durrsakë dhe turistë të shumtë, që po e vizitojnë qytetin bregdetar në këto ditë të nxehta vere, kanë krijuar një atmosferë të zjarrtë nën ritmet e muzikës më të mirë shqiptare.
Për disa orë me radhë, të pranishmit kanë kërcyer dhe kënduar bashkë me këngëtarët dhe DJ-të më të njohur të skenës muzikore shqiptare, duke e shndërruar sheshin në një hapësirë festive dhe energjike.
Në këtë event kulturor, që tashmë po kthehet në një traditë të dashur për qytetin bregdetar, nata e dytë sot pritet të sjellë edhe më shumë emocione./atsh/ KultPlus.com
Kostumi i plazhit, bikini, i shpikur më 5 korrik 1946 në Paris “mbush” sot 79 vjeç. Një veshje ikonike dhe sinonim i lirisë dhe emancipimit, sipas “iodonna.it”.
Një veshje e preferuar e yjeve të Hollivudit dhe çdo gruaje të zakonshme, të çdo moshe dhe origjine, bikini u shfaq në verën e vitit 1946 – falë stilistit francez i cili krijoi prototipin e parë, të quajtur Atome.
Më 5 korrik, Louis Réard i ofroi një striptisteje 18-vjeçare nga Casino de Paris – Micheline Bernardini, të pozonte me rroba banje më të vogla se prototipi ekzistues.
Një prototip që vetë rrobaqepësi e kishte përcaktuar si “rrobat e banjës më të vogla në botë”.
Parada në ambjentin e pishinave Molitor ishte e paharrueshme, aq sa në vitin 2015, në të njëjtin vend, u mbajt një festë për atë ngjarje historike.
Ndërsa shumë figura e quajtën atë një skandal – Vatikani e quajti atë një veshje imorale dhe mëkatare – suksesi ishte i pabesueshëm.
Vetë Micheline Bernardini mori 50 mijë letra, shumë deklarata dashurie dhe po aq shumë propozime martese.
Prototipi i Réard – i përbërë nga trekëndësha pëlhure të fiksuara së bashku me spango – u quajt “bikini”, njësoj si Atoli i Paqësorit – ku vetëm pak ditë më parë Shtetet e Bashkuara të Amerikës kishin kryer bombardimin e parë të “Operacionit Crossroads”, si një test bërthamor.
Kontributi i kinemasë dhe Brigitte Bardot
Një nxitje e rëndësishme drejt hyrjes së bikinit në kulturën e kostumeve të banjos popullore – erdhi falë kinemasë.
Ndër aktoret e para që shpallën publikisht dashurinë e tyre për këtë veshje inovative – ishte Brigitte Bardot.
Ajo e veshi atë në Rivierën Franceze gjatë pushimeve të saj dhe gjithashtu në filmin “Manina, Vajza me Bikini” në vitin 1952.
Në ato vite, shumë plazhe në Australi, Belgjikë, Spanjë, Portugali dhe Itali ende e kishin të ndaluar përdorimin e këtij kostumi në publik.
Ndërsa vitet kalonin, gjithnjë e më shumë aktore e zgjodhën atë në ekranin e madh dhe në jetën reale.
Ndër më ikoniket në vitin 1962, ishte Ursula Andress – e veshur me një bikini të bardhë me kupa të mbushura – në “Dr. No”, seria e parë e sagës “James Bond”.
Bikini tani është një nga artikujt e veshjeve më “popullor” dhe sinonim i normalitetit për shumë gra me pushime në plazh.
Por për të arritur në këtë pikë, iu desh t’i rezistonte kohës, të kapërcente paragjykimet, të ecte në valën e emancipimit femëror./atsh/
Presidentja Vjosa Osmani, ka pritur në takim përfaqësuesit e Shoqatës për Mbrojtjen e të Drejtave të Pacientëve, me të cilët diskutoi për sfidat aktuale në sistemin shëndetësor dhe nevojën për fuqizimin e të drejtave të pacientëve në vend.
Sipas një njoftimi nga ana e Presidencës, në takim Osmani theksoi rëndësinë e ngritjes së vetëdijes publike për të drejtat e pacientëve, si dhe nevojën për përmirësimin e qasjes në shërbime cilësore, transparente dhe të barabarta shëndetësore për të gjithë qytetarët, transmeton Klankosova.tv.
Më tej, sipas njoftimit, Osmani ritheksoi përkushtimin e saj për një sistem shëndetësor që vendos pacientin në qendër të vëmendjes dhe garanton trajtim dinjitoz për çdo qytetar, pa dallim.
Mbrojtja e të drejtave të pacientëve, sipas presidentes është një indikator i rëndësishëm i funksionimit demokratik dhe etik të shtetit.
Fshati turistik i Voskopojës në Korçë, mbetet një nga qendrat më të rëndësishme kulturore, artistike e historike të Ballkanit, një perlë e kulturës ballkanike dhe evropiane.
Ky fshat malor ofron mundësi për të shijuar natyrën, kulturën dhe historinë dhe mund të vizitohet çdo periudhë të vitit pasi secila stinë sjell një përvojë të veçantë.
Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, në një postim në rrjetet sociale ndau sot pamje nga turistët e shumtë që po vizitojnë kishat dhe manastiret në zonë.
Gonxhja thekson se Voskpoja është “një nga thesaret më të bukura të juglindjes shqiptare që mikpret vizitorë çdo ditë të vitit”, shkruan Gonxhja.
E veçanta e Voskopojës, janë objektet e kultit, kishat, të cilat i kanë shpëtuar deri diku rrënimit dhe këto janë: ”Shën Nikolla”, ”Shën Maria”, ”Shën Ilia”, manastiri i ”Shën Prodhromit”, ”Shën Thanasi”, ”Shën Mehilli”, të cilat janë monument kulture të kategorisë I dhe për të cilat në vazhdimësi është treguar kujdes për t’i restauruar dhe për t’i ruajtur vlerat arkitekturore të këtyre monumenteve.
Në fshatin turistik të Voskopojës, përveç bukurisë, argëtimit me dëborën shijohen edhe gatime tradicionale si lakrorët e ushqime të tjera me produkte bio të prodhuara në fshat.
Adam Zagajewski (1945 – 2021), poet, përkthyes dhe esesit polak.
POETË TË RINJ, JU LUTEM LEXONI GJITHÇKA
Nga Adam Zagajevski
Ndiej të paktën një rrezik këtu. Duke diskutuar mënyrat e leximit, ose thjesht duke skicuar një portret të një “lexuesi të mirë”, unë mund të jap përshtypjen, pavetëdijshëm, se unë vetë jam një lexues i përsosur. S’ka asgjë më larg së vërtetës se kjo. Unë jam lexues kaotik dhe vrimat në edukimin tim marrin frymë më thellë se sa Alpet zvicerane. Vërejtja ime pra mund të shihet thua se i përket mbretërisë së ëndrrave, një lloj utopie personale, më parë se sa si një përshkrim i togës sime njëmend të vockël të virtyteve.
Të lexosh në mënyrë kaotike!
Kohë më parë i hoqa gjërat nga valixhja e pushimeve verore. Le t’ua hedhim një sy librave që i kisha marrë me vete në Zvicër, bri liqenit të Gjenevës. Me gjasë duhej të kisha marrë Jean-Jacques Rousseaun, Byronin, Madame de Staëlin, Juliusz Slowackin, Adam Mickiewiczin, Gibbonin dhe Nabokovin, duke qenë se të gjithë këta janë të lidhur me këtë liqe me nam në një mënyrë a tjetër. Por asnjëri prej tyre në të vërtetë nuk u mbudh me mua. Në vend të tyre shoh në dyshemenë e studios sime Grekët dhe qytetërimi grek të Jacob Burckhardit (po, në përkthimin në anglisht, e pata gjetur në një librari të librave të përdorur në Houston); një përzgjedhje të eseve të Emersonit, poezi të Baudelairet në frëngjisht, poezitë e Stefan Georget në polonisht, librin klasim mbi gnosticizmin të Hans Jonasit (gjermanisht), disa poezi të Zbigniew Herbertit dhe Veprën komplete voluminoze të Hugo von Hofmannsthalit (Gesammelte Werke) që përmban esetë e tij të paharrueshme. Disa prej këtyre librave u përkasin biblotekave të ndryshme parisiene. Kjo nënkupton se unë jam më shumë një lexues kaotik që shpesh shmang përgjegjësitë e zotërimit në favor të librave të bibliotekave, thua se leximi i librave që nuk më përkasin mua më dhuron njëfarë mase shtesë të lirisë (bibliotekat – skena e vetme ku projekti socialist ka korrur sukses).
Por pse lexoj unë? A kam nevojë përnjëmend të përgjigjem në këtë pyetje? Më duket se poetët lexojnë për të gjitha arsyet e mundshme, ca nga të cilat janë të lidhura drejtpërdrejt me punën dhe nuk dallojnë nga motivet e çdo vdekatari tjetër. Por, leximet tona zënë vend kryesisht përposh dy shenjash: shenjës së kujtesës dhe shenjës së ekstazës. Ne lexojmë më shumë kujtime (për njohuri, edikim), ngase jemi kureshtarë rreth asaj se çka kanë prodhuar shumë pararendës tanë para se të hapeshin mendjet tona. Kjo është ajo që ne e quajmë traditë – ose histori.
Ne po ashtu lexojmë për ekstazë. Pse? Thjesht ashtu. Ngase librat përmbajnë jo vetëm mençuri dhe informacione të rregulluara mirë, por po ashtu edhe një lloj energjie që është afër vallëzimit dhe dehjes shamanistike. Kjo është posaçërisht e vërtetë për (një pjesë të) poezinë. Ngase ne vetë i përjetojmë ato momente të çuditshme kur udhëhiqemi nga një forcë që kërkon dëgjueshmëri strikte dhe nganjëherë, pra jo gjithmonë, lë mbrapa vetes njolla të zeza në letër ashtu siç zjarri lë hirin (noircir le papier, siç e quajnë francezët aktin fisnik të shkrimit). Dhe kur e ke pësuar njëherë një moment të shkrimit ekstazik, atëherë nis të veprosh si një i varur nga droga që lakmon gjithnjë e më shumë. Do të bëje çkado për pak më shumë nga ajo gjë; e leximi nuk duket si një flijim i tepërt.
Librat që unë i lexoj – nëse një rrëfim i tillë është i kërkuar dhe dëshiruar – përkasin në këto dy kategori, libra kujtese dhe ekstaze. S’mund të lexosh një libër ekstazik natën vonë: pason pagjumësia. Mund të lexosh histori para se të biesh në gjumë dhe ta ruash Rimabaudin për në mesditë. Marrëdhënia mes kujtesës dhe ekstazës është e pasur, paradoksale dhe angazhuese. Nganjëherë ekstaza rritet nga kujtesa dhe atëherë shpërthen si zjarr pylli – një sonet i vjetër i kapur nga një sy lakmitar mund të ndezë shkëndijën e një poezie të re. Por kujtesa dhe ekstaza nuk përkojnë gjithmonë. Nganjëherë i ndan një det indiference.
Ka studiues kujtesa e të cilëve është habitshmërisht e gjerë dhe prapëseprapë ata prodhojnë bukur pak. Nganjëherë në bibliotekë mund të ta zërë syri ndonjë të moshuar që mban një kravatë flutur, i kërrusur nga pesha e viteve, dhe ti mendon: Ky person i di të gjitha. Dhe disa prej atyre lexuesve të moçëm me syze të trasha njëmend i dinë bukur do gjëra (megjithëse ndoshta jo ai burri i vogël i moçëm që të ra në sy dje). Por kjo është me lega larg kreativitetit. Në skajin tjetër të spektrit i kemi adoleshentët që hallakaten pas hip-hopit, por ne nuk presim të kemi të vjela artistike nga një pasion i këtij lloji.
Me gjasë kujtesa dhe ekstaza ia kanë nevojën njëra-tjetrës dëshpërimisht. Ekstaza kërkon një njohje të vogël dhe kujtesa nuk humb asgjë kur ngjyroset nga emocionet e forta. Problemi i leximit është aq vital për ne – ne do të thotë poetët, por po ashtu thjesht njerëzit që kanë qejf të mendojnë, të meditojnë – ngase edukimi ynë ka qenë aq i mangët. Shkollat liberale që ju i ndiqni (ose shkollat komuniste ku kam studiuar unë) s’e çajnë kokën fort për klasikët dhe janë fare pak të interesuara për gjigantët e modernitetit. Shkollat tona janë krenare që nxjerrin anëtarë efikasë të asaj Kafshës së Madhe, shoqërisë së re të konsumuesve krenarë. Është e vërtetë se ne nuk jemi torturuar si adoleshenët në shekullin XIX në Angli (ose Francë, Gjermani, ose mbase edhe në Poloni): s‘ishim të detyruar të mësonim përmendësh tërë Virgjilin a Ovidin. Duhet të jemi të vetë-edukuar; dallimi mes dikujt si Josef Brodskij, i cili e kishte lënë shkollën në moshën pesëmbëdhjetëvjeçare dhe kishte vijuar së lëxuari gjithçka që i kishte rënë në dorë dhe dikujt ka kaluar me sukses nëpër të gjithë arsimimin modern amerikan, përfshirë Ph.D-në, pa e nxjerr pothuajse këmbën jashtë gardhit të sigurt të Ivy League, nuk ka nevojë për shumë koment. Ne i bëjmë leximet tona kryesisht jashtë kampusit dhe në jetët tona të post-kamousit. Poetët amerikanë që unë i njoh janë shumë të lexueshëm po prapë e shoh qartë se ata i kanë fituar njohuritë e tyre në inervalin mes diplomimit dhe hyrjes në zonën e moshës së mesme. Shumica e stuentëve të diplomua ramerikanë dinë bukur më pak, më pak se kundërpjesa e tyre evropiane, por shumë prej tyre do të do ta kompensojnë këtë në vitet në vijim.
Po ashtu kam përshtypjen se shumë poetë të rinj amerikanë lexojnë më shumë vetëm gjëra të caktuara sot; kryesisht lexojnë poezi dhe jo shumë nga fushat e tjera, përveç ndoshta pakëy kritikë. Që të jemi të sinqertë, s’ka asgjë të keqe të lexosh poezi nga Homrei te Zbigniew Herberti dhe Anne Carson, po prapë më duket se se kjo mënzrë e leximti është tejet e specializuar. Është njëjtë si kur një student biologjiej ju thotë: unë lexoj vetëm biologji. Ose një astronom i ri që lexon veç astronomi. Ose një atlet që lexon vetëm rubrikën e sportit të The New York Timesit. S’ka asgjë tmerrësisht të gabuar të lexosh “vetëm” poezi – po prapë një hije e profesionalizimit të parakohshëm rri pezull mbi këtë praktikë. Një hije e cektësisë.
Të lexosh “vetëm” poezi nënkupton se ka diçka të ngurrtë dhe të veçuar rreth natyrës praktiksës së poezisë bashkëkohore, se poezia është ndarë nga pyetjet themelore të filozofisë, nga ankthet e historianit, mëdyshjet e piktorit, skrupujt e politikanit të ndershëm, për shembull, nga burimi i thellë i përbashkët i kulturës. Mënyra se si një poet i ri e organizon leximin e tij është në të vërtetë thelbësore për vendin e poezisë në mesin e arteve të tjera. Mund të përcaktojë – dhe jo vetëm për një individ të vetëm – nëse poezia është një disiplinë qendrore (edhe nëse lexohet prej pak vetave të lumtur), duke iu përgjigjur impulseve çelës të njoë momenti të dhënë historik, ose të një forme pak a shumë interesante të angarisë që për ndonjë arsye vazhdon të tërheqë pak adhurues të palumtur.
A me gjasë është krejt e kundërta. Modelet tona të leximti reflektojnë konkluzionet tona më të thella, ndoshta jo tërësisht të vetëdijshme, mbi vendin qendror – ose periferik – të poezisë. A jemi të kënaqur me qasjen e druajtur specialistike, me marrëdhënien sektare të kujdesshme me letërsinë, tipike për ata shkrimtarë që pajtohen ta kufizojnë veten në rrëfime të vockla zemërthyese? Apo më parë do të aspirojmë stancën gjeneroze të poetit të cilit i pikon zemra të mendojë, të këndojë, të ndërmarrë rrezikun, të përqafojë bujarisht dhe guximshëm njerëzimin heqakeq të kohës sonë (pa i harruar yemrat e thyera)? Pra, poetë të rinj, ju lutem, lexoni gjithçka, lexojeni Platonin dhe Ortega y Gassetin, Horacin dhe Hölderlinin, Ronsardin dhe Pascalin, Dostojevskin dhe Tolstoin, Oscar Miloszin dhe Czeslaw Miloszin, Keatsin dhe Wittgensteinin, Emersonin dhe Emily Dickinsonin, T. S. Eliotin dhe Umberto Saban, Tukididin dhe Coletten, Apollinairen dhe Virginia Woolfin, Anna Akhmatovan dhe Danten, Pasternakun dhe Machadon, Montaignen dhe Shën Agustinin, Proustin dhe Hofmannsthalin, Safon dhe Szymborskan, Thomas Mannin dhe Eskilin, lexoni biografi dhe traktate, ese dhe analiza politike. Lexoni për veten tuaj, lexoni për hir të frymëzimit tuaj, për trazinë e ëmbël në trurin tuaj të dashur. Po po ashtu lexoni kundër vetes suaj, lexoni për të vënët në pikëpyetje dhe nga impotenca, lexoni nga dëshpërimi dhe për shkak të erudionit, lexojini vërejtjet e thata sardonike të filozofëve cinikë si Ciorani, madje edhe si Carl Schmitti, lexojini gazetat, lexojini ata që përçmojnë, e përjashtojnë, ose thjesht e injorojnë poezinë dhe mundohuni ta kuptoni pse e bëjnë atë gjë. Lexojini armiqtë tuaj dhe miqtë tuaj, lexojini ata që e përforcojnë ndjesinë tuaj mbi atë se çka është të evoulosh në poezi dh epo ashtu lexojini ata zymtësinë ose dashakeqësinë ose marrëzinë ose madhështinë e të cilëve s’mund ta kuptoni, ngase vetëm në këtë mënyrë do të rriteni, do ta tejkaloni veten dhe do të bëheni ata që jeni.
/Adam Zagajewski, ‘A Defense of Ardor’, Ferras, Strauss and Giroaux, 2005
Nora Visoka-Weller, eksperte në mbrojtjen e trashëgimisë kulturore, kërkon bashkëpunim nga Komanda e Karabinerëve italianë për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore, në kthimin e artefakteve nga Serbia në Muzeun Kombëtar të Kosovës.
Më 1-2 korrik 2025, Komanda e Karabinierëve për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore dhe Instituti Ndërkombëtar i Trashëgimisë kanë organizuar një konferencë ndërkombëtare të nivelit të lartë mbi Parandalimin e Trafikimit të Paligjshëm të Trashëgimisë Kulturore.
Eventi u hap nga Presidenti i Rajonit të Lacios, Francesco Rocca, dhe Zëvendësministri i Punëve të Jashtme dhe Bashkëpunimit Ndërkombëtar, Edmondo Cirielli.
Fjala kryesore u mbajt nga Dr. Nora Visoka-Weller, eksperte kosovare për mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore me bazë në Universitetin e Kembrixhit, e cila diskutoi heqjen e objekteve të çmuara nga Muzeu Kombëtar i Kosovës gjatë vitit 1998, nga Ushtria Serbe. Në këtë ngjarje ishte e pranishme edhe Ambasadorja e Kosovës në Romë, znj. Nita Shala dhe z. Lorik Cana, filantrop dhe ish-lojtar profesionist i futbollit.
Kjo ishte një mundësi për të diskutuar rëndësinë e kthimit të thesareve të Kosovës, bazuar në të drejtën ndërkombëtare dhe parimet morale që i detyrohen popullit të Kosovës, në prani të akterëve të rëndësishëm ndërkombëtarë. Dr. Visoka-Weller, është pedagoge në Universitetin e Kembrixhit, dhe është zë i fuqishëm në skenën diplomatike ndërkombëtare rreth politikave mbi mbrojtjen e trashegimisë kulturore të Kosovës.
Aktori australian Julian McMahon, i famshëm për rolet në seriale të njohura si “Nip/Tuck” dhe “Charmed”, ka vdekur në moshën 56-vjeçare, sipas BBC.
Bashkëshortja e tij tha se aktori vdiq të mërkurën në Clearwater, Florida. Ai ishte diagnostikuar me kancer.
“Julian e donte jetën. Ai e donte familjen e tij. Ai i donte miqtë e tij. Ai e donte punën e tij dhe i donte fansat e tij. Dëshira e tij më e thellë ishte të sillte gëzim në sa më shumë jetë të ishte e mundur”, tha Kelly Paniagua në një deklaratë të publikuar nga “Deadline”.
Karriera e McMahon mori hov me serialin televiziv mbinatyror “Charmed” përpara se të fitonte njohje më të gjerë me “Nip/Tuck”, dramën mjekësore në të cilën ai luajti rolin e kirurgut plastik, Dr. Christian Troy.
Për gjashtë sezone nga viti 2003 deri në vitin 2010, seriali i dha atij një nominim për “Golden Globe”.
McMahon gjithashtu luajti rolin e Dr. Doom në dy filma “Fantastic Four” në 2005 dhe 2007 dhe më vonë u shfaq në tre sezone të “FBI: Most Wanted”.
McMahon ishte djali i një ish-kryeministri australian. Ai luajti rolin e një kryeministri australian në “The Residence” në Netflix – një nga rolet e tij të fundit.
McMahon u martua tre herë – bashkëshortja e tij e parë ishte këngëtarja dhe aktorja australiane Danni Minogue, e cila është motra e Kylie Minogue. /atsh/ KultPlus.com
“Kanga eme”, e grupit ATA dhe Elsa Demos, një shfaqje teatrale minimaliste solli në skenë këtë ‘Javë të Evropës’ zërin e një vajze 23-vjeçare në Shqipërinë e viteve 40.
E bazuar në ditarin intim të Bedi Pipës, vepra u rrëfye përmes një kori zërash mbi lirinë, ndjeshmërinë dhe të drejtën për të ndier e menduar lirshëm.
“Kanga eme”, vjen në skenë për ‘Javën e Evropës’. Ky produksion sjell në jetë fjalët e saj përmes zërave të tre aktoreve, në një skenografi minimaliste.
Përmes një game të pasur dhe të larmishme disiplinash artistike, temash dhe vendndodhjesh, ‘Java e Evropës 2025’ shfaqi fuqinë transformuese të kulturës në shoqëri. Programi syno të frymëzonte kreativitetin, të promovonte diversitetin, të nxiste dialogun progresin, si dhe të inkurajonte reflektimin dhe të menduarit kritik./atsh/ KultPlus.com
