129 vjet më parë, më 3 tetor 1895, përfundonte punimet kongresi i parë gjuhësor shqiptar.
Ky kongres u mbajt në Koriliano Kalabro, të Provincës së Kozencës dhe u pasqyrua gjerësisht nga shtypi italian dhe europian i kohës si një ngjarje me rëndësi të veçantë. Tema e këtij Kongresi ishte prezantimi i aspekteve gramatikore, leksikore dhe fonetike të gjuhës shqipe, të asaj gjuhe të lashtë, të ëmbël e melodioze, që arbëreshët e ruanin dhe e kultivonin me dashuri dhe patriotizëm shembullor.
Kongresi i zhvilloi punimet në mjediset e gjimnazit ‘Garopoli’ dhe morën pjesë 25 kongresistë gjuhëtarë, shkrimtarë, poetë, gazetarë dhe klerikë të shquar të kishës arbëreshe.
Ky aktivitet shkencor gjuhësor dhe patriotik u ndoq nga afër nga rreth 500 pjesëmarrës të ardhur nga komuna të ndryshme të Kalabrisë, Kampanjës, Pulias dhe Siçilisë.
Pjesëmarrësit në Kongresin e Koriliano-Kalabro miratuan themelimin e Shoqërisë Kombëtare Shqiptare, statutin dhe këshillin drejtues me kryetar nderi një prej personaliteteve më të rëndësishëm të letërsisë shqipe të shekullit XIX dhe botës arbëreshe, Jeronim De Rada. Shoqëria Kombëtare Shqiptare, u themelua fill pas Kongresit Arbëresh, në 1895. /atsh/ KultPlus.com
Një eklips diellor i njohur si “Unaza e zjarrit” u pa nga Ishulli i Pashkëve, Kili dhe Buenos Aires dhe Argjentina më 2 tetor.
Eklipset diellore ndodhin kur Hëna hedh një hije në Tokë dhe në një eklips total, i gjithë disku i Diellit bllokohet.
Një eklips diellor unazor ndryshon sepse një pjesë e Diellit do të jetë ende e dukshme si një unazë spektakolare me qendrën e bllokuar nga Hëna, raporton BBC, transmeton Klankosova.tv.
Arsyeja për këtë unazë – e njohur si “unaza e zjarrit” – është sepse Hëna ndodh të jetë në pikën e saj më të largët nga Toka, e quajtur apogje, dhe për këtë arsye duket pak më e vogël në qiell./ KultPlus.com
Ambasadori i SHBA-së në Kosovë, Jeffrey Hovenier, ka marrë pjesë në inaugurimin e Institutit Antropologjik të Universitetit të Prishtinës, të cilit i është ndarë çmimi UlpianaFest.
Ai tha se ky institut do të luajë rol kyç në promovimin e kuptimit dhe vlerësimit të diversitetit kulturor.
“Ishte kënaqësi të marrë pjesë në inaugurimin e Institutit Antropologjik të Universitetit të Prishtinës dhe isha i nderuar të pranoja çmimin UlpianaFest. Ky institut do të luajë rol kyç në promovimin e kuptimit dhe vlerësimit të diversitetit kulturor përmes kërkimeve, edukimit dhe angazhimit publik. I impresionuar nga profesionalizmi, pasioni dhe angazhimi i gjithë të përfshirëve për të eksploruar dhe dokumentuar trashëgiminë e pastër kulturore të Kosovës”, tha Hovenier.
Ambasadorja e Kosovës në Itali, Nita Shala ka dorëzuar letrat kredenciale, e cila ka njoftuar se me këtë akt solemn edhe fillon zyrtarisht misioni i saj në përfaqësimin e Kosovës në shtetin e Italisë, shkruan KultPlus.
KultPlus ju sjell njoftimin e plotë të ambasadores Shala.
Pata nderin dhe privilegjin që në Pallatin Presidencial, t’i dorëzoj letrat kredenciale dhe t’ia prezantoj ekipin tim, Presidentit të Republikës së Italisë, Sh.T. Sergio Mattarella, në cilësinë e Ambasadores së Republikës të Kosovës në Itali.
Me këtë akt solemn, fillon zyrtarisht misioni im në përfaqësimin e Kosovës, një detyrë e lartë dhe përgjegjësi që e pranoj me përulësi dhe mirënjohje të thellë.
Gjatë bashkëbisedimit të ngrohtë me Presidentin Mattarella, figurë e lartë e kombit italian dhe një mik i çmuar i Kosovës, diskutuam për marrëdhëniet e shkëlqyera ndërmjet dy vendeve tona dhe për mundësitë e bashkëpunimit të mëtejshëm. Me përkushtim të plotë, do të punoj për të forcuar edhe më shumë këtë miqësi të veçantë midis dy kombeve tona./ KultPlus.com
Muzeu Historik Kombëtar përkujtoi sot 75-vjetorin e ndarjes nga jeta të publicistit, shkrimtarit, përkthyesit, albanologut, diplomatit dhe veprimtarit të çështjes kombëtare shqiptare, Mid’hat Frashëri (1880-1949).
Mid’hat Frashëri lindi në Janinë më 1880 dhe ishte i biri i Abdyl Frashërit, patriotit të shquar shqiptar. Mid’hat Frashëri njihet edhe me pseudonimet “Lumo Skëndo” dhe “Mali Kokojka”. Mësimet e para i mori nga xhaxhallarët, Naim dhe Sami Frashëri. Nën ndikimin e tyre, ai mori një kulturë të gjerë dhe zotëroi disa gjuhë të huaja. Në vitin 1908 themeloi gazetën “Liria” në Selanik. Nga viti 1897-1928 botoi me ndërprerje revistën “Kalendari Kombiar”. Në vitin 1909 botoi revistën “Diturija” në Selanik, në Konstancë dhe në Tiranë. Këto revista trajtuan çështje me rëndësi historike, gjuhësore, folkloristike dhe të traditave të popullit shqiptar.
Mid’hat Frashëri zhvilloi një veprimtari të gjerë letrare, kulturore dhe politike. Në Kongresin e Manastirit (1908) u zgjodh kryetar dhe u caktua në Komisionin e Alfabetit.
Mori pjesë në Kuvendin Kombëtar të Vlorës, më 28 nëntor 1912. U emërua ministër i Punëve Botore në Qeverinë e Përkohshme të Vlorës. Gjatë periudhës së Princ Vidit, u ngarkua me detyrën e ministrit të Postave dhe Punëve Botore.
Gjatë viteve të Luftës së Parë Botërore qëndroi në vende të ndryshme të Evropës. Në vitin 1918 u emërua ministër i qeverisë së Turhan pashë Përmetit dhe anëtar i delegacionit zyrtar shqiptar në Konferencën e Paqes në Paris. Në vitet 1923-25, mbajti detyrën e ministrit fuqiplotë të Shqipërisë në Athinë.
Gjatë ushtrimit të kësaj detyre, Mid’hat Frashëri protestoi për shpërnguljen me dhunë të shqiptarëve myslimanë të Çamërisë nga qeveria greke. Në vitet 1926-1939 hapi librarinë “Lumo Skëndo” në Tiranë. Gjatë Luftës së Dytë Botërore drejtoi organizatën e Ballit Kombëtar. Në përfundim të luftës, fillimisht shkoi në Itali dhe më pas në Londër, ku formoi Komitetin “Shqipëria e Lirë”.
Tetori, në të gjithë botën është muaji i ndërgjegjësimit për zbulimin e hershëm të kancerit të gjirit.
Muaji i ndërgjegjësimit për kancerin e gjirit është një fushatë vjetore ndërkombëtare që synon të shpërndajë informacion dhe të edukojë njerëzit për rëndësinë e shëndetit të gjirit, për zbulimin e hershëm të kancerit të gjirit te gratë dhe vajzat në të gjithë botën.
Çdo vit, kjo fushatë fillon më 1 tetor dhe përfundon më 31 tetor. Fushata organizohet edhe për të mbledhur fonde për kërkime shkencore për zbulimin e shkaqeve, parandalimin, diagnozën dhe trajtimin e këtij kanceri. Fushata gjithashtu ofron informacion dhe mbështetje për femrat që janë të prekura nga kanceri i gjirit.
Në vitin 1993, Fondacioni i kërkimeve mbi kancerin, themeloi fjongon rozë si simbol të kancerit të gjirit, edhe pse kjo nuk ishte hera e parë që kjo fjongo u përdor për të simbolizuar kancerin e gjirit. Që atëherë, fjongoja rozë u bё simboli ndërkombëtar i ndërgjegjësimit ndaj kancerit tё gjirit dhe i mbështetjes sё personave qё e vuanin atё.
Çdo Tetor me qindra e mijëra produkte tё pajisura me fjongon rozё, apo tё ngjyrosura me rozё, shërbejnë si simbolikë dhe shiten me qëllim qё njё pjesё e vogёl e të ardhurave tё grumbulluara tё jepet si donacion pёr tё mbështetur kërkimet apo fushatat ndërgjegjësuese tё kancerit tё gjirit./ KultPlus.com
Sonte Kosova KamerFest vazhdon me koncertin recital të violinistes së re 12 vjeçare, Sibora Resyli (laureate e çmimit “Grand Prix ArsKosova Competition 2024“ dhe çmimit të Kompozitorit “Akil Koci”) përcjell KultPlus.
Sibora Resyli, violiniste e talentuar 12 vjeçare nga Prishtina sonte me pianistin Melos Buza do të performojnë në Sallën e Amfiteatrit të Biblotekës Universitare, duke filluar nga ora 20:00, veprat e kompozitorëve: J.S.Bach, A.Vovzldi, J.Massenet dhe F.Mendelssohn.
Festivali bën të ditur se talentin e saj e ka zbuluar profesoresha Shqipe Bajraktari e cila me punë intensive pedagogjike të pakursyer nga mosha e saj 7 vjece, e avansoi. Ajo u vlerësua me çmime të para Apsolute si në Kosovë ashtu dhe konkurset e violinistëve të rinj në Evropë.
Sibora Resyli është nxënëse e Shkollës së muzikës “Prenk Jakova” Prishtinë.
Ndërsa tre koncertet e radhës të festivalit Kosova KamerFest do të realizohen në datat: 6, 8 dhe 26 Tetor me artistët: José Gallardo, Xhafer Xhaferi, Altin Tafilaj, Sihana Badivuku, Rron Bakalli, Orkestra harkore KamerFest, WBYO-Western Balkans Orchestra dhe “Les Essences “ ,Desar Sulejmani dhe Önder Baloglu. / KultPlus.com
Është plotësisht në fushën e mundësisë që një ditë mund të shohim Andrew Garfield të varur nga një rrokaqiell si ‘Spider-Man’ përsëri, transmeton KultPlus.
Kjo sipas vetë aktorit, i cili i tha “Esquire” në një intervistë të botuar të mërkurën se ai do të “kthehej 100 për qind” për të ripërsëritur përsëritjen e tij si superheroi i dashur në internet.
Ai do të kthehej, tha ai, “nëse do të ishte gjëja e duhur, nëse do t’i shtonte kulturës, nëse do të kishte një koncept të shkëlqyeshëm ose diçka që nuk është bërë më parë, në diçka që do të ishte unike, e çuditshme dhe emocionuese.
Edhe pse aktrimi i tij me Emma Stone në “The Amazing Spider-Man” të vitit 2012 u prit shumë mirë, vazhdimi dy vjet më vonë u prit me një pritje shumë më të ftohtë. Pritja ishte aq e ftohtë, në fakt, saqë një pjesë e tretë e ekskluzivitetit u la në sirtar nga Sony, studioja e filmit, dhe kthimi i Spider-Man-it të Garfield në atë kohë mbeti në harresë.
Por Garfield e gjeti rrugën e tij përsëri në kostumin e tij Spidey kur bëri një surprizë në “Spider-Man: No Way Home” të vitit 2021 së bashku me Maguire dhe Tom Holland.
Paraqitjet e tij dhe të Maguire në film u pritën me shumë entuziazëm nga fansat e “Spider-Man” dhe më gjerë, duke e bërë “No Way Home” filmin me fitimet më të mëdha të atij viti.
Të qenit në gjendje të banonte personazhin edhe një herë në film, Garfield tha: “ishte vërtet shëruese për mua”.
Është shumë herët për të thënë nëse “The Amazing Spider-Man 3” më në fund po bëhet realitet, por nëse bëhet, është shumë e sigurt të thuhet se shumë do të jenë mjaft të gëzuar. / KultPlus.com
Deputetja e parlamentit të Suedisë, Aida Birinxhiku bëhet anëtare e Komisionit Parlamentar për Çështjet e BE-së, transmeton KultPlus.
Lajmin e ka bërë të ditur vetë deputetja e cila tregon se është tejet e lumtur që tashmë ka një vend në komitetin e BE-së.
“Në një botë gjithnjë e më të pasigurt, ne përballemi me sfida të mëdha që kërkojnë zgjidhje të përbashkëta. Suedia dhe pjesa tjetër e Evropës duhet të qëndrojnë së bashku për të siguruar mbështetje për Ukrainën, për të luftuar krimin ndërkufitar dhe për të rritur ritmin e tranzicionit të gjelbër. Mezi pres t’i ndjek këto çështje të rëndësishme së bashku me kolegët e mi të komitetit socialdemokrat në komitetin e BE-së”, ka shkruar Birinxhiku.
Më poshtë gjeni postimin e saj të plotë:
Unë jam duke marrë një vend në komitetin e BE-së!
Unë mezi pres që, përveç detyrës sime në komitetin e biznesit, tani të kem vend edhe si anëtare e rregullt e komitetit të BE-së.
Në komitetin e BE-së të Riksdag-ut, qeveria konsultohet me Parlamentin se cilën linjë duhet të ndjekë Suedia në BE. Kryeministri e bën këtë përpara mbledhjeve të Këshillit Evropian dhe ministrat e tjerë përpara mbledhjeve dhe vendimeve të Këshillit të Ministrave.
Në një botë gjithnjë e më të pasigurt, ne përballemi me sfida të mëdha që kërkojnë zgjidhje të përbashkëta. Suedia dhe pjesa tjetër e Evropës duhet të qëndrojnë së bashku për të siguruar mbështetje për Ukrainën, për të luftuar krimin ndërkufitar dhe për të rritur ritmin e tranzicionit të gjelbër. Mezi pres t’i ndjek këto çështje të rëndësishme së bashku me kolegët e mi të komitetit socialdemokrat në komitetin e BE-së.
*Aida Birinxhiku (lindur më 1999) është një politikane suedeze. Ajo u zgjodh anëtare e Parlamentit Suedez (Riksdag) në shtator 2022. Ajo përfaqëson zonën elektorale të Qarkut Halland. Ajo u bë anëtarja më e re e parlamentit suedez pas zgjedhjeve të përgjithshme të vitit 2022./ KultPlus.com
Ministrja e Punëve të Jashtme, Donika Gërvalla, po merr pjesë në Konferencën e 45-të Ministrore të Organizatës Ndërkombëtare të Frankofonisë që po mbahet sot, më 3 tetor në Paris.
“Kjo pjesëmarrje është një mundësi e rëndësishme për Kosovën për të avancuar interesat e saj në skenën ndërkombëtare dhe për të krijuar lidhje të reja të rëndësishme bashkëpunimi me vendet anëtare të ONF”, thuhet në njoftim.
Gjatë kësaj konference, MPJ tha se Kosova do të promovojë aspiratat e saj për zhvillim të qëndrueshëm dhe të forcojë dialogun me vendet frankofone, duke përfituar nga përvoja dhe mbështetja e tyre në fusha kyçe si ekonomia, inovacioni dhe edukimi.
“Për më tepër, pjesëmarrja e Kosovës në këtë konferencë që mban moton “Krijoni, inovoni dhe ndërmerrni në frëngjisht” nënvizon përkushtimin e saj ndaj diversitetit kulturor dhe gjuhësor, si dhe përpjekjet për të zgjeruar hapësirat e diplomacisë ndërkombëtare”.
MPJ thotë se përfshirja e Kosovës në këtë konferencë është “një hap konkret në vazhdimin e rrugës së saj drejt integrimit më të thellë në organizatat ndërkombëtare, duke forcuar marrëdhëniet me partnerët aktualë dhe duke ndërtuar ura të reja bashkëpunimi me vendet e tjera anëtare të ONF”./KultPlus.com
Unë mendoja dikur se veprat më të mira të letërsisë shqiptare janë shkruar në të gjitha kohët jashtë Shqipërisë: Noli, Konica, Çajupi, Naimi, Asdreni, Lasgushi, si dhe gjithë kosovarët e shquar krijimet e tyre më të mira i kanë bërë larg Atdheut! Është e vërtetë se Fishta, Mjeda, Ali Asllani, Migjeni e të tjerë kanë krijuar këtu, po kishin qenë shumë herë jashtë Atdheut nëpër Europë, ose për studime, ose për të punuar… Kjo ishte një dukuri që shumë herë diskutohej nga Branko Merxhani me Odhise Paskalin, me Tajar Zavalanin e letrarë të tjerë. Shumica e veprave që janë themeli i kulturës sonë, janë shkruar jashtë Shqipërisë. Po të kishin lindur e jetuar këtu Rexhep Qosja, Ali Podrimja, Bekim Fehmiu e të tjerë, talenti i tyre do të ishte vrarë, ashtu siç u vra talenti dhe jeta e shumë e shumë bijve të talentuar të kësaj Shqipërie, që mbijetoi në këto vite në dallgët e historisë… / KultPlus.com
Giuseppe Verdi ishte dhe mbeti i plazmuar si një prej dy majave që rrokaqiellin me famë dhe madhështi eterin operistik të shekullit XIX. Viti 2013 ishte një vit kujtese për atë që do të skaliste në memorien e brezave shtatoren më të lartë të kumtimit mjeshtëror të një shekulli. 200 vjet në të ikur e naltësuan në apogje këtë figurë emblematike.
Gjunjëzohemi sot, besimplotë para kujtesës për këtë gjeni tokësor të operas italiane dhe botërore. Përbashkohemi krejt tok në këtë mbamëndje. Se kjo magji ngas në vetëdijen tonë artistike nderim të njëzëshëm, për Giuseppe Verdin, ateistin romantik, patriotin garibaldin, ngadhnjyesin vagnerian. Sot shënohen 211 vite nga lindja e Giuseppe Verdit, gjeniut të shekullit XIX.
Ngadhnjimtari i Apenineve
Giuseppe Verdi, italian kryekëput ishte ai. Qëndroi besnik deri në fund dhe mori meritimin e mirënjohjes të gjeneratave për krejtçfarë bëri dhe la trashëgim. Kjo botë perëndishë antike dhe rilindase, e cila vinte prej një mbamëndje të pashoqe, e ngjizur në havanin 2000-vjeçar të kohërave, s’kishte sesi të ndalte vërshimin e saj uturitës në historinë e Evropës plakë. Ky shpirt Apenin do të gufonte prej humusit të brezave. Do të rilindtte një vazhdues i lavdisë dhe memories artistike që ngasi dhe dalldisi shekuj dhe breza të tërë. Ngadhnjeu mes britmash dhe harrimit, mes paradoksit dhe groteskut. Erdhi si një gurë meteotiti që do të plotësonte atë pjesë mozaiku të mrekullisë italiane. Ai, Giuseppe Verdi, fshatari që i dha frymëmarrje metropolitane operas së një shekulli. Sizifi që nuk reshti së përpjekuri. Vegjelia e mjeshtrit, hekakeqe dhe rurale, e pamundur dhe nënshtruese e përndoqi gjatë. Hera-herësh i’a përfundi shtatin. Hendeqe të thella e barriera të larta i zunë rrugën në rëndien e tij të hovshme përgjatë Golgotës së ngjizjes së talentit, atij univers që do të shpërthente përdhunshëm si një shkreptimë eterne, për të mbetur atëherë e sot një dritim shndritës, në një prej ngulmeve artistike dhe estetike më të garrametshme të kohës. Për asnjë moment, përkundër asnjë rrethane dhe vështirësie, deri dhe në kushtet e mbijetesës, Giuseppe Verdi, nuk dredhoi. Ai u përball, u kacafyt me thonj e me dhëmbë dhe triumfoi. Fitoi vetveten dhe mëtoi përbotërisht talentin dhe vitalitetin e tij shpirtëror, duke e skalitur emrin dhe veprën në memorin e kohës, në mbamëndjen e gjenialiteteve që tokësoren e tyre e ngjitën në qiejt e lavdisë.
Emblematiku i skenave operistike
Pa emrin e Giuseppe Verdit, galeria e kryeveprave operistike botërore do të ishte e mangët. I zbrazët do të ishte qielli i bruztë i shekullit XIX pa Giuseppe Verdin dhe Richard wagnerin, emrat e të cilëve nuk na lidhin vetëm me operan, por me botkuptimin dhe filozofinë e përjetimeve dhe shijeve estetike të një shekulli. Bota Apenine pa Verdin nuk do të kishte kreshtë të krenarisë prejnga do të mësynte gjeneratave dhe botkuptimeve me një shëmbëllim të kësisojtë. Sot 200 vjet më parë lindi ai, ai dhe ato; “Rigoletto”, “Traviata”, “Trovatore”, “Nabuko”, “Makbeth”, “Aida”, “Don Carlo”, “Otello”. Pa këto kryevepra të memories operistike, pa këto kumte lirike do të mbyllnin dyert ata që sot mbahen sallat e shugurimit të shenjtorëve të artit. Saora do të shterronte forca e përceptimeve ndjesore, marrëdhënia e shënjtë e njeriut me muzikën dhe densitetin emocional që shpërthente nëpër këto salla, për tu kthyer më pas në energji dhe vitalitet vërshimi ndryshues dhe përqafës.
Viti 2013, viti “Viva Verdi”
Viti 2013 është viti verdian. Dyqindëvjetori i lindjes së Giuseppe Verdit u përkujtua dhe vazhdon të mbush sallat koncertore dhe operistike me shpirtin e kredhur në kryeveprat e tij. Në çdo cep të globit, ai do të rivijë në të tashmen e këtij brezi, mbamëndje dhe trashëgimi universale e njerëzimit. Në Italinë mëmë, “Viva Verdi” përciku me aktivitetet përkujtuese pëllëmbë për pëllëmbë Gadishullin Apenin. Nga Parma, vendlindja e kompozitorit më 12 janar, me një ballo me maska startoi ky vit festiv, për tu përmbyllur me Traviatën që do t’i besohet Daniele Gatti, në La Scala më 7 dhjetor 2013.
Giuseppe Verdi (1813-1901) është kompozitori me njohur i operës italiane dhe asaj botërore. Ai mbetet i tillë jo vetëm në kufinjtë shpirtëror dhe kalendarik të shekullit të XIX. Kapërceu me sharmin dhe kumtin e tij shekuj dhe gjenerata. Shkroi me shpirt dhe pasion ata që do të jenë sot e në përjetësi pjesë të fondit të artë të historisë së operas.
Vegjelia e mjeshtrit të madh
Giuseppe Verdi u lind me 10 tetor 1813 në fshatin La Ronkole të Italisë Veriore, në një familje të varfër. Prirja dhe dashuria e tij për muzikën u shfaqen qysh heret. Shkollimi i këtij vullneti ngashërues u vu përballë pamundësishë dhe vështirësishë. Paradoksale por jo e panjohur, kjo ngase ai kishte origjinë nga fshati. Në moshën 18-vjeçare dëshiron të regjistrohet në konservatorin e Milanos, por u refuzua për shkak se e kishte kaluar moshën e paraparë dhe se nuk zotëronte mirë pianon. Për këtë arsye Verdi u detyrua që muzikën ta mësoj privatisht dhe njëkohësisht të punojë që të sigurojë mbijetesën. Në saj të talentit të rrallë dhe zellit të madh, Verdi arriti të kompenzonte mësimet që do t’i bënte në konservator. Meqë punonte si instrumentist në qytetzën Buseto, arriti të krijonte operat e para që do të shfaqeshin në Milano. Veç punës për ngritjen profesionale, lexonte veprat e Hygos, Sherlit, Dymas, Shekspirit etj, kryevepra të letërsisë botërore që do të bëheshin mbështetje për krijimin e libreteve të operave të tij të njohura.
Kompozitori revolucionar dhe patriot
Veç origjinës që e torturoi, paradoksalisht rrugëtimin e tij promovues do ta tensiononte, por edhe do ta lartësonte pozita historike e Italisë. Verdi jetoj në kohën kur populli i tij po luftonte për çlirimin dhe bashkimin e atdheut. Ndaj kjo e bëri atë dëshmimtar dhe pjesëmarrës të zedhshëm në këto përpjekje dhe përleshje. Faza e parë e krijtarisë së Verdit frymëzohet nga këto ngjarje, ngjizej sakaq në flakadanin e kësaj “kacafytje”. Kësisoj kjo etapë mund të quhet si etapa revolucionare e Verdit. Asokohe ai arrin suksesin e vet të parë me operën “Nabuko”, e cila me përmbajtjen e saj alegorike aludonte lëvizjen revolucionare të Rilindjes. Nga kjo kryevepër operistike, emri i Verdit u be siombol i kësaj levizje që shprehej me “VIVA Vitori Emannuel”, mbreti i Italisë. Pra i brohorisnin mbretit të Italisë, në vend të atij të Austrisë, nën sundimin e të cilit osohere ishte Italia. Korali nga opera Nabuko këndohej si kënge patriotike nga masat italiane, duke e vendosur sakaq shpirtin verdian në vijën e parë të frontit patriotik.
Kapërthimi në kreshtën e lavdisë
Pas suksesit të parë të madh radhiten operat e tjera të Verdit, i cili u bë i njohur dhe i popullarizuar, jo vetëm në Itali por në të gjithë Evropën. Mjeshtri dallon nga bashkatdhetaret e vet, kompozitorët, të cilët vite të tëra jetonin dhe krijonin larg atdheut. Ai tërë jetën e tij e kaloi në atdhe, Itali, lidhur ngusht me popullin si një patriot i vërtetë. Ai u përkushtua sakaq në njohje me historinë e vendit të tij mbi te gjitha muzikën popullore dhe artistike të traditës, prej së cilës hoqi disa mangësi eventuale që vëreheshin, veçanërisht në operat seri. Ai bëri sintezën e vetive pozitive të operës italiane, veçmas duke ruajtur traditën e bel kantos, jo për qellim në vetvete, por për shërbim të përmbajtjes.
Meloditë e operave të Verdit ishin të çliruara nga virtuoziteti dhe koloraturat e tepruara dhe të dominimit të muzikës mbi përmbajtjen. Këto dy komponent njësues ishin të mishëruara mesvedi, ndaj ai me vëmendje zgjodhi tekstet që do t’i kompozonte, dhe bashkëpunoi ngusht me libretistin Piave dhe me shkrimtarin dhe kompozitorin Arigo Boito. Thelloi njëkohësisht anën dramatike dhe psikologjike të karaktereve të protagonistëve të operave të tij. Muzika e Verdit mbështetej veçmas në burimoren e traditës. Kësisoj ai erdhi për të mbetur një faktor i rëndësishëm i afrisë me njerëzit e thjeshtë. Kujtojmë kushtet dhe rrethanoren e asokohëshme, kur opera ishte një art vetmitar i ngushëllimit të tragjikes së një brezi.
Verdi kompozitori patriot
Origjina e tij do ta mbante shpirtërisht dhe artistikisht të lidhur me Italinë dhe popullin italian, historinë dhe traditën e kombit. Edhe vetë Verdi është kompozitor nacional me vlera polinacionale. Qysh gjate jetës se tij ai u bë i njohur dhe i popullarizuar si një ndër fytyrat më të njohura të Italisë dhe të Evropës. Pleqërinë e thellë e priti të qetë dhe pa trazira. Vdiq në moshë të shtyrë më 1901. Ai kompozoi 26 opera dhe një rekuiem të njohur. Të gjitha operat nuk kanë përmbajtje të përhershme. Në fillim dhe në mbarim të jetës së tij kompozoi opera komike ndërsa pjesa tjetër (shumica absolute) kane një përmbajtje serioze dhe disa sosh janë edhe tragjedi. Operat me të njohura të cilat radhiten ndër kryeveprat e muzikës operistike të botës janë: Nabuko, Rigoleto, Trubaduret, Traviata, ballo me maska, Aida, Othello Falstaf opere komike.
Në historinë e gjate të operës, Verdi zë vend të nderit, sepse arriti të bashkojë traditat me të bukura të operës Italiane, të mbetet thellësisht kombëtar, t’u shmanget elementeve negative të operës Italiane, të absorbojë elementet pozitive që ishin shfaqur ne artin e operës në shekullin e XIX, madje edhe disa elemente te reformës se Vagnerit dhe të realizimit të letërsisë së kohës.
Verdi dhe Wagneri polet e universit operistik
Ata ishin dhe mbetën më të mëdhenjt e një shekulli. Shkruesit me të zellshëm të historisë së operas evropiane dhe botërore. Ata jetuan si një binom paradoksal. Verdi dhe Wagneri, ishin udhëheqësit e shkollave të tyre përkatëse të muzikës. Dukshëm ata nuk e durojnë njëri-tjetrin në masë të madhe, edhe pse kurrë nuk u takuan. Komentet e Verdit mbi Wagner dhe muzikën e tij janë të pakta dhe aspak mirëdashëse “Ai gjithmonë zgjedh, të panevojshmen, rrugën e braktisjes, duke u përpjekur për të fluturuar ku një person racional do të ecte me rezultate më të mira, shkruan Verdi. Me të mësuar ndarjen nga jeta të Wagner, Verdi e derdhi brendinë: “Sad, i trishtuar, i trishtuar! Një emër që do të lërë një përshtypje të fuqishme në historinë e artit.” Prej komenteve të Wagner-së mbi Verdi, vetëm një është e mirënjohur. Pas dëgjimit të Requiem të Verdit, gjermanisht, pjellor dhe elokuent, në komentet e tij me disa kompozitorë të tjera deklaroi, “Ajo do të jetë e mirë për të mos thënë asgjë.”. I tillë ishte Wagner, sepse sintesë e këtij shpirti ishte dhe “Tristani dhe Izolta”, tragjik.
Verdi më shumë se një kujtesë
Sot kur njëzëshëm dhe vullnetlirë thërrasim dhe pranojmë atë, Giuseppe Verdi, si një korife i operas italiane dhe botërore, kujtesa do të ishte një prekje e përciptë e ngulmit që rreket të rrok të tashmën e një gjenerate. Ne i jemi më së shumti mirënjohës. Italia do t’i jetë borxhli, Giuseppe Verdit, atij që nuk i’a ktheu shpinën kurrë, atij që e ngriti me pasion dhe përkushtim vendlindjen e tij në pjedestalin e universit operistik. Mirënjohje dhe respekt për mjeshtrin, lirikun dhe romantikun ngadhnjimtar të shekullit XIX.
Poeti Arbër Selmani së shpejti do të përfaqësoj Kosovën në edicionin e 20-të të festivalit letrar “Revija malih književnosti” në Zagreb të Kroacisë, përcjell KultPlus.
Sipas njoftimit të poetit në rrjetet sociale, ky edicion do t’i mbledhë disa poetë e autorë prej Ballkanit, nën ombrellën e temës kryesore të festivalit, ‘Queer Literature’ (Letërsia Queer). Po ashtu, do të botohet edhe një antologji e pjesëmarrësve të këtij viti.
Më poshtë gjeni postimin e plotë të tij:
Jom i lumtur me tregu që do ta përfaqësoj Kosovën në edicionin e 20 të festivalit letrar – Revija malih književnosti – organizuar nga Booksa në Zagreb të Kroacisë. Ky edicion i mbledhë disa poetë e autorë prej Ballkanit, nën ombrellën e temës kryesore të festivalit – Queer Literature (Letërsia Queer). Faleminderit shumë Ivana Dražić dhe Lara Mitraković për ftesën në një festival me nam ku kanë parakalu edhe shumë autorë tjerë prej Ballkanit. Do të botohet edhe një antologji e pjesëmarrësve të këtij viti. / KultPlus.com
10 tetori është shpallur nga OKB si Dita Botërore e Shëndetit Mendor.
Kjo datë është e rëndësishme, veçanërisht për shoqëri ende të pa stabilizuara dhe që kanë dalë nga shoqëri të traumatizuara, siç janë vendet që kanë kaluar luftëra, apo konflikte.
Kjo datë shënohet zakonisht me aktivitete të shumta, ku institucionet shtetërore shfaqin kujdesin e tyre ndaj kësaj kategorie me rrezik, duke u bërë të qartë bartësve të problemeve të shëndetit mendor, se edhe ata, si gjithë të tjerët, mund ta çojnë jetën e tyre të përditshme sa më afër normales, me solidarizime, shfaqje publike, apo edhe protesta, transmeton KultPlus.
Shëndeti Mendor në epokën moderne është përherë e më shumë një shqetësim për autoritetet, meqenëse vlerësohet se sot në botë, vuajnë nga shqetësime mendore më shumë se 450 milionë njerëz./ KultPlus.com
Gjermania feston Ditën e Bashkimit. Por megjithë dinamikën e përgjithshme pozitive edhe 35 vjet pas rënies së Murit të Berlinit mes landeve lindore e perëndimore ka ende dallime politike, ekonomike dhe sociale.
Festimet e sivjetshme për Ditën e Bashkimit Gjerman zhvillohen në Shverin (Schwerin), në kryeqytetin e landit lindor Mecklenburg-Pommerani. Kryeministrja e landit Manuela Schwesig (SPD) tha se “Ne festojmë me të gjithë Gjermaninë”.
Dita e Bashkimit Gjerman është një ditë shumë e veçantë për të gjithë tha Schwesig, duke kujtuar guximin e atyre që dolën në rrugë për demokraci dhe liri në RDGJ në vitin 1989.
“Ne kemi privilegjin e madh të jetojmë në liri, paqe dhe demokraci”. – tha ajo. Gjermania Lindore dhe ajo Perëndimore ishin të ndara për 45 vjet me radhë
Scholz skeptik për propozimin për ndalimin e AfD-së
Në kuadër të festimeve për Ditën e Bashkimit Gjerman, kancelari Olaf Scholz (SPD) iu përgjigj pyetjeve të qytetarëve gjatë një takimi me ta që zhvillohet nën moton “Dialog me qytetarët”. Scholz tha se është skeptik për propozimin për ndalimin e AfD-së, por theksoi rëndësinë e mbikqyrjes së kësaj partie nga Zyra për Mbrojtjen e Kushtetutës. Scholz tha gjithashtu se pretendon të jetë kandidati i SPD-së për kancelar në zgjedhjet federale të vitit 2025.
Dita e Bashkimit të Gjermanisë është shpallur edhe festë kombëtare e Gjermanisë, sepse më 3 tetor 1990 hyri në fuqi Traktati i Bashkimit me të cilin ish-RDGJ iu bashkua Republikës Federale të Gjermanisë. Që nga kjo kohë është rritur një brez i tërë që nuk ka më kujtime nga Gjermania e ndarë.
Dallime politike, ekonomike dhe sociale
Megjithatë edhe 35 vjet pas rënies së Murit të Berlinit meslandeve lindore dhe perëndimore ka ende dallime politike, ekonomike dhe sociale. Gjithësesi dinamika e përgjithshme e rritjes është pozitive. Shumica e njerëzve në lindje e vlerësojnë gjendjen e tyre ekonomike si të mirë, por nuk ndihen të kuptuar siç duhet dhe sa duhet nga politika.
Gjermanolindorët kanë më pak besim tek institucionet demokratike sesa gjermanët në Perëndim dhe në landet e reja ka më pak njerëz që janë të kënaqur me sistemin politik të Republikës Federale të Gjermanisë. Këtë e treguan edhe zgjedhjet në Tyringi, Saksoni dhe Brandenburg, në të cilat partia ekstremiste e djathtë Alternativa për Gjermaninë (AfD) fitoi 29 deri në 33 për qind të votave, ndërsa partia Aleanca Sahra Wagenknecht (BSW) fitoi 12 deri 14 për qind të tyre.
“E lirë, e bashkuar dhe e papërfunduar”
Përfaqësuesi i qeverisë për Gjermaninë Lindore, Carsten Schneider, i cili është nga landi lindor i Tyringisë, ka analizuar së bashku me autorë të shumtë të shquar zhvillimin ekonomik dhe social të landeve lindore. Në raportin e tij për gjendjen në Lindje Schneider arrin në përfundimin se Gjermania është “e lirë, e bashkuar dhe e papërfunduar”.
Vendi ka ndryshuar shumë që nga viti 1990, përfshirë edhe ndryshimet në Perëndim, thotë Carsten Schneider. “Kështu demokracia favorizohet si modeli kryesor social si në Lindje dhe në Perëndim, por ka edhe pakënaqësi me politikat dhe me zbatimin e politikave.
Papunësia në lindje vazhdon të jetë ende më e lartë se në perëndim – por shumë të rinj që dikur u larguan për të punuar në landet perëndimore po rikthehen në landet lindore. /DW/ KultPlus.com
Mid’hat bej Frashëri i njohur me emrin e pendës Lumo Skëndo, ka qenë diplomat, shkrimtar dhe politikan shqiptar. Mes të tjerësh, ka qenë ndër etërit e nacionalizmit shqiptar.
Në rininë e tij ka qenë nëpunës i Perandorisë Osmane, veprimtar i Rilindjes Kombëtare dhe pjesëmarrës dhe kryetar i Kongresit të Manastirit, pas shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë qe ministër, diplomat i shtetit shqiptar, kryetar i Ballit Kombëtar dhe Komitetit “Shqipëria e Lirë”.
Ndërkaq, në botën e letrave ka kontributin e tij si publicist, shkrimtar, përkthyes dhe albanolog.
Ai është konsideruar si njëri nga intelektualët më të shquar të brezit të vet. Gjatë pesë dekadave të sundimit komunist, ai mbeti i hetuar dhe u quajt “reaksionar”, “tradhtar” etj.
Sot, në 75 vjetorin e vdekjes së Frashërit, KultPlus ju sjell disa nga thëniet më të fuqishme e më të njohura të tij.
“Shqiptarët do t’i fitojnë të gjitha betejat, pasi të mbarojnë betejën e fundit mes tyre”.
Kjo është thënia simbol e Mit’hat Frashërit, alias Lumo Skëndo, e thënë në vitet ’30 kur shkëlqeu një plejadë dhe traditë letrare, por dhe elitare në Shqipëri.
Ja çfarë thotë Mit’hat Frashëri për shqiptarët:
1- Shqiptari prej natyre është kotësidashës, plot vanitet dhe egoizëm. Nuk i pëlqen kurrë të shohë dhe të njohë fajin dhe të metën e tij: i pëlqen kurdoherë të ngarkojë një tjetër.
2- Shqiptarët, megjithëse në pjesën më të madhe myslimanë, nuk e kanë konsideruar veten kurrë turq. Në të kundërtën, ata kishin një nocion të qartë për individualitetin e tyre dhe një hendek i thellë i pengonte ata të ngatërroheshin me racën e pushtuesve.
3- Kur merr një detyrë, ki disiplinë e durim. Shqiptarin e ka prishur mungesa e disiplinës dhe zjarri i padurimit
4- Shqiptarin e ka prishur mosbindja dhe jo bindja. Nis ti më parë të japësh shembullin e bindjes jo të verbër.
5- Hiqe veten si pak të mençur dhe pak të ditur. Mendjemadhësia na ka çmendur gjer më sot.
6- Duhet të kemi kurajo të themi të vërtetën, të bardhës t’i themi të bardhë dhe të zezës – të zezë.
7- Mos e qorto dhe mos e shaj shqiptarin për fajin që ka bërë, se ajo është mënyra më e fortë që ta bësh të këmbëngulë në atë faj. Merre me të mirë dhe shiko ta bindësh, pa pasur as pamjen e të dhënit këshillë.
8- Shqiptari, duke mos qenë i mësuar me jetë politike, dua të them, duke mos pasur gjer më sot shtet, qeveri dhe independencë, s’ka kuptuar dot akoma barrën, detyrat dhe përgjegjësitë që rrjedhin nga një jetë indipendente.
9- Patrikularizma, lokalizma dhe ekskluzivizma tek shqiptari rrëfehen me atë mani që ka secilido të marrë emrin e fshatit ose të qytetit si emër familjeje. Kur piqen dy shqiptarë, pas gëzimit të parë, pyetja esenciale është: nga të kemi zotëri?
10 – Shumë herë ideali për shqiptarin është të qenët i zoti, me çdo mënyrë që të jetë. Pa dyshim, duke pasur horizontin të ngushtë, nuk mund të kërkojë veç sukseset e lehta.
11- Vetëm një proverb të mirë di: ”Trimi i mirë me shokë shumë”. Por kur mendoj fjalën e Ali Pashës: dy shqiptarë janë shumë! Atëherë kam dëshirë ta kthej proverbin: ”Trimi i mirë me shokë…pak!”
12 – Shpëtimi i Shqipërisë do të vijë me anë të vetes tonë.
13 – Mos u hidhëro po të shkoj tjetri para, edhe pse nuk ndenje dot në krye. Zilia na ka lënë të panderuar.
14 – Shpesh herë zemërimi ynë vjen jo se kemi të drejtë, po se kemi faj dhe na vjen ligsht që na e shohin të tjerët.
15 – Dhembja më e madhe është pikëllimi i brendshëm, jo ai qe rrëfehet./ KultPlus.com
Në Berlin u çel panairi më i madh shqiptar i gastronomisë Global Albanian Gastronomy Festival ku po prezantohen produktet bujqësore shqiptare.
Në hapjen e këtij panairi, mori pjesë edhe ministrja e Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural Anila Denaj, ministri për Evropën dhe Punët e Jashtme, Igli Hasani si dhe kryebashkiaku i Vlorës, Ermal Dredha, kryebashkiakja e Durrësit, Emiriana Sako dhe kryebashkiaku i Sarandës, Oltion Çaçi.
Gjithashtu, në panair merrnin pjesë edhe Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, ministri i Bujqësise, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural të Kosovës, Faton Peci, zv.kryeministri i Parë dhe ministër i Ambientit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor i Maqedonisë së Veriut, Izet Mexhiti.
Në panair marrin pjesë 22 subjekte shqiptare që prezantojnë produktet ‘Made in Albania’ për promovimin e traditave më të mira, duke njohur tregjet ndërkombëtare me cilësinë unike të produkteve të prodhuara me përkushtim e dashuri.
Ministrja Denaj u shpreh se, ky panair po shfrytëzohet si një mundësi shumë e mirë për nxitjen e bashkëpunimit mes subjekteve dhe njerëzve të punës.
Gjithashtu ministrja Denaj mori pjesë edhe në në panelin e diskutimit me homologun e Kosovës, Faton Peci, kryetarin e Unionit të Turizmit të Kosovës, Baki Hoti dhe Altini Prengën nga ‘Mrizi i Zanave Agroturizëm’, mbi zhvillimin e qëndrueshëm të agroturizmave.
Në këtë panel Denaj theksoi rëndësinë që qeveria shqiptare i ka dhënë mbështetjes së këtij sektori.
“Me lehtësitë fiskale, si 6% TVSH dhe 5% tatim mbi fitimin, po inkurajojmë rritjen e numrit të agroturizmave të certifikuar dhe përmirësimin e ofertës së subjekteve”, u shpreh Denaj.
“Agroturizmi, jo vetëm që ruan kapitalin njerëzor vendas, por gjithashtu gjeneron vende pune dhe mbështet ekonomikisht familjet fermere, me mesatarisht 22 familje që përfitojnë nga çdo njësi turistike”, nënvizoi Denaj.
Ministrja u shpreh se është koha të investojmë në zhvillimin e qëndrueshëm për të ardhmen./atsh/ KultPlus.com
Sonte, në Qendrën e Kulturës “Mensur Zyberaj” në Rahovec, u hap edicioni i 6-të i Festivalit Kombëtar të Këngës Popullore “N’Konak të Rahovecit na Bashkon Kënga Shqipe”.
Festivali do të vazhdojë edhe nesër, duke shfaqur vlera artistike nga ansamble dhe artistë nga vise të ndryshme shqiptare.
Kryetari i Komunës së Rahovecit, Smajl Latifi, me anë të një postimi në Facebook falënderoi artistët dhe organizatorët, duke theksuar rëndësinë e mbështetjes së Komunës për kulturën dhe traditat popullore në të ardhmen.
Zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë njofton se ka përgatitur dhuratë të veçantë për mysafirët.
Me anë të një postimi në Facebook bëhet e ditur se si shenjë mirënjohjeje për pjesëmarrësit që kanë udhëtuar nga e mbarë Evropa për të marrë pjesë në Konferencën për Edukimin Medial në Kosovë, janë prezantuar suvenirët e “Hyjneshës në Fron”.
“Ky simbol i bukur i Prishtinës e ngërthen frymën dhe kulturën e qytetit tonë . ‘Hyjnesha në Fron’ është frymëzuar nga artefaktet e lashta që janë zbuluar në rajon dhe që e simbolizojnë pjellorinë, prosperitetin dhe historinë e pasur të Kosovës. Ajo shërben si kujtim për të kaluarën e gjallërishme të Prishtinës dhe rrugëtimin e saj nëpër kohë. Këto suvenire janë punuar me dorë nga personat me nevoja të veçanta përmes OJQ-së ‘Dita’”, thuhet në postimin e zyrës së BE-së në Kosovë.
“Le të shërbejë kjo dhuratë si kujtim i çmuar për vizitën tuaj dhe për lidhjet që i keni krijuar këtu. Faleminderit që na u bashkuat! ”, thuhet më tej në postim.
Filharmonia e Kosovës ka njoftuar se koncertin e radhës do ta mbajë nën drejtimin e dirigjentit Dario Salvi me solistët mysafirë, violinistin Djafer Djaferi (Xhafer Xhaferi) dhe pianistin argjentinas José Gallardo.
Në këtë koncert, orkestra do të luajë “Valle Antike” nga Vasil Sofokli Tole, “Koncert për violinë, piano dhe harqe në d-mol” nga Felix Mendelssohn dhe “Simple Simphony” nga Benjamin Britten.
Koncerti mbahet më 4 tetor 2024, prej orës 19:30, në Atelienë e Pallatit të Rinisë në Prishtinë. / KultPlus.com
Ndërmarrësi i njohur dhe pronari i “Mrrizi i Zanave”, Altin Prenga, sot është shprehur i revoltuar ndaj gastronomëve shqiptarë që shërbejnë nëpër botë, kjo pasi pronari shqiptar i një restoranti në Berlin ka refuzuar t’i flasë në gjuhën shqipe, me arsyetimin se do t’i “prishej” biznesi.
Me këtë rast, ndërmarrësi Prenga ka apeluar gastronomët dhe kuzhinierët kudo nëpër botë që punën e tyre ta bëjnë me dinjitet, pa u ardhur ‘turp’ që janë shqiptarë.
Prenga po ashtu ka thënë se nëse gastronomët shqiptarë nëpër botë do t’i përdornin vetëm 20% të produkteve të trojeve shqiptare, Kosova dhe Shqipëria do të kishin dyfishin e ekonomisë aktuale.
Më poshtë gjeni shkrimin e plotë të Altin Prengës në rrjetin social “Facebook”:
Sot në restorantin e një shqiptari në Berlin, pronari nguroj t’na fliste shqip sepse banorët e zonës duhet të mendonin se ai ishte italian ndryshe i prishej biznesi.
Janë mbi 20 000 gastronomi shqiptarësh nëpër botë me guzhinë italiane, greke, turke, spanjolle, franceze, meksikane etj, por jo shqiptare.
Sikur këto restorante të konsumonin vetëm 20% të produktit të trojeve tona dhe të shiteshin si shqiptar, Shqiperia dhe Kosova do ishin vende me dyfishin e ekonomise aktuale per mendimin tim.
Sot dhe neser po zhvillohet Global Albanian Gastronomi ne Berlin, nje ide e mikut tim te arte @astritp per te filluar nje epoke te re ne kete drejtim. Nuk jam kundra kuzhinave tjera te mrekullueshme por bejeni me dinjitet punen tuaj pa ju ardhe marre se jeni Shqiptar. Ndryshe kot ankohemi duke ja lane tjereve fajin e braktisjes se trojeve tona dhe mungeses punesimit dhe ekonomise ne atdhe. Ju lus ta ndani kete status qe tju shkoje ne vesh atyre qe kane marre se jane Shqiptar. Dhe ju ftoj tna bashkoheni neser ne Berlin./ KultPlus.com
