Natën kur binte borë shtëllungë

Poezi nga Donjeta Mejtani

të prita jashtë teatrit
me gotën e venës së nxehtë n’dorë
dhe zemrën e shtrëngueme n’gjoks.
të prita me afshin e fshehun nën mangë,
e m’u duk sikur t’kam pritë ashtu
edhe nëpër jetë të tjera
jashtë portave të drunjta
diku nëpër qytete tashma t’shembuna t’botës.

por fjala jote e ashpër, e ftohtë
si tehu i nji brisku të mprehtë
m’u duk se e shqeu vellon e qiellit
e ma shembi me krejt çka kish në të mbi kokë
re të bardha zbarkuen si kuaj të tërbuem teposhtë
natën kur më the që na s’bahemi dot,
natën kur binte borë shtëllungë.

kerri yt endej e endej në rrugët e ngushta
në periferi të këtij qyteti t’dërrmuem
në atë ftohtësi rrëshqitëse
bora hidhej rreptë mbi xhamin e përparmë,
fshirëset edhe ma rreptë e heqnin tutje
e ti si statujë më dukeshe,
si statujë e krisun, si statujë e ngrirë
ulun pranë meje në trishtim,
me mendjen e ikun në dëlir./KultPlus.com

“Fiamuri Arbërit”, revista e parë shqiptare e themeluar nga De Rada

Më 20 korrik 1883, doli numri i parë i revistës së përmuajshme “Fiamuri Arbërit”.

Kjo reviste njihet si revista e parë shqiptare, në numrat e së cilës ngulmohej për autonominë e Shqipërisë. “Fiamuri Arbërit” ishte e natyrës politike, shoqërore, kulturore dhe letrare në gjuhën shqipe (arbëreshe) dhe në italisht.

Fillimisht u botua në Koriliano Kalabro dhe nga shtatori i vitit 1885 në Kozenca. Botimi i saj u ndërmor nga personaliteti i botës arbëreshe, Jeronim de Rada.

De Rada, i cili gëzon atributet e “babait” të gazetarisë shqiptare, kish konceptuar edhe “L’albanese d’Italia”, të përditshmen e parë në historinë e shtypit shqiptar./ KultPlus.com

Alphonse De Lamartine: Skënderbeu politikani e mbreti i shqiptarëve

Në faqen n°314 të librit me titull “Histoire de la Turquie II – Historia e Turqisë II”, të poetit, romancierit, dramaturgut dhe politikanit të njohur francez, Alphonse De Lamartine, botuar në Paris në 1862, gjejmë një përshkrim të veçantë për heroin tonë kombëtar, Gjergj Kastriotin, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar:

“Skënderbeu nuk ishte vetëm një konspirator gjakatar, një dezertor i pabesë, një vrasës nokturn; ai ishte gjithashtu një hero dhe një politikan. Ai e pa stuhinë që kishte tërhequr në vendin e tij, dhe u betua ndaj popullit të tij që të shlyejë krimin e tij deri në fund.

Disa mijëra shqiptarë, më të kaliturit, u vendosën prej tij, si më parë grekët në Termopilët (Termophyles), që t’i bllokonin ushtrisë osmane grykën e ngushtë dhe të thellë që ngrihet nga Maqedonia në Epir.

Ai thirri në Krujë pesë motrat e tij, të martuara me krerë të tjerë shqiptarë të krahinave fqinje, vëllezërit, nipat, prindërit e tij, miqtë dhe klientët e shtëpisë së tij, të gjithë krerët e qyteteve, fshatrave, fiseve malësore, të bashkuar nga shpirti i racës dhe britmës së gjakut.

Dymbëdhjetë mijë shqiptarë dhe shqiptare nga të gjitha radhët dhe moshat shkuan me armët në dorë, me fenë ose me lirinë në zemër, në këtë këshill të madh të kombit në Krujë.

Emri i Skënderbeut, rinia, figura, elokuenca, grada e tij në Shqipëri, suksesi i tij në ushtritë turke, ku vetëm ai kishte sekretin për t’i mundur, nga që vetë i pati habitur me guximin e tij, prestigjin e dëbimit, gjakun e vezirit të therur me dorën e tij, kufomat e dhjetë mijë otomanëve të Muratit të II, animuan këtë asamble popullore me një heroizëm, i cili u përcjell të nesërmen nga gratë, pleqtë, fëmijët, deri në shkëmbinjtë më të fundit të Shqipërisë.

Me një zë unanim, motori i kryengritjes u shpall lider. Shqipëria nuk njohu më asnjë princ tjetër kombëtar përveç atij që i solli kombësinë dhe fenë e saj; thesare, armë, krahë, zemra, jetë e vdekje, gjithçka ishte e tij. Skënderbeu u bë në një ditë jo vetëm mbreti, por edhe emri i shqiptarëve”, shkruan Darsiani.com./ KultPlus.com

Vepra “15 ditë prilli” nga Anisa Markarian, në teatrin “Aleksandër Moisiu” të Durrësit

“Një ngjarje që nuk duhet humbur”, e ka cilësuar teatri “Aleksandër Moisiu”, dramën e vënë në skenë nga regjisorja Driada Dervishi.

“15 ditë prilli” është dramatizimi i romanit me të njëjtin titull të autores Anisa Markarian dhe vjen premierë absolute në teatrin “Aleksandër Moisiu” në datat 1, 2, 3, 4 mars. Ngjarjet tregojnë 15 ditët e festimit të ditëlindjes së udhëheqësit të lavdishëm, që zhvillohet gjatë një periudhe dyjavore, duke përshkruar ngjarje të ndryshme që ndodhin brenda kësaj periudhe.

Teksti është një gërshetim i situatave sa dramatike, aq groteske e me nota humori që e bëjnë shikuesin të buzëqeshë.

Autorja Anisa Markarian, e njohur nga publiku i gjerë si aktore protagoniste e kinematografisë, prej vitesh i është kushtuar shkrimit, duke botuar “Sënduku i kujtimeve’, “15 ditë prilli”, “Shtëpia tek Selvia”, “Më përfytyrohesh” etj.

Vetë autorja e veprës, e konsideron “15 ditë prilli” si një detyrim moral për të transmetuar kujtimet dhe përvojat e saj te brezat e ardhshëm, ndërsa regjisorja Driada Dervishi e cilëson si produksion të jashtëzakonshëm për shkak edhe të pjesëmarrjes së 12 aktorëve dhe njëkohësisht një sfidë të veçantë për të.

Në shfaqje interpretojnë: Yllka Mujo, Hervin Çuli, Alesia Xhemalaj, Romir Zalla, Suela Bako, Mimoza Marjanaku, Amos Zaharia, Adelina Muça, Xhuliano Brisku, Aleksandër Seitaj, Sanie Hoti, Jaho Guma.

“15 ditë prilli” vjen me muzikën e Rona Castrioti dhe me skenografi të Beqo Nanaj./ KultPlus.com

“Karnavalet e Korçës” në Teatrin Kombëtar

U shfaq mbrëmë në Teatrin Kombëtar, komedia “Karnavalet e Korçës” me regji të Erion Isait. Shfaqja do të vihet në skenën e ArTurbina edhe 3 netët në vazhdim (28 shkurt dhe 1, 2 mars).

“Karnavalet e Korçës” nga Erion Isai ka korrur sukses gjatë vënieve në skenë brenda dhe jashtë vendit (Athinë). Ajo ishte vepra më e mirë edhe në Festivalin Mbarëkombëtar të Komedisë “Koko Fest”, në edicionin e tij të 11-të.

Nikollaqi, Olimbia, Afroviti, si dhe personazhet e tjerë u ngjitën në skenë nga një kast aktorësh të përzgjedhur.

Aktori korçar Arben Dervishi, i cili u rikthye në skenë pas 12 vitesh shkëputje ishte në rolin e tregtarit Nikollaq Jorganxhi, aktorja Zamira Kita në rolin e Olimbisë, aktorja Paola Kodra në rolin e Afrovitit.

Shfaqja ngrihet mbi personazhet që krijoi Spiro Çomora: Nikollaq dhe Olimbi Jorganxhi; tregtarë të fuqishëm në Korçë, kërkojnë dhëndër për vajzën e tyre 36-vjeçare, Afrovitin.

Martesa has në pengesat e përzgjedhjes së kandidaturave për shkak të dëshirës pa kompromis së Olimbisë për t’i blerë vajzës piano përveç prikës. Risjellja e veprës “Karnavalet e Korçës” vjen ndryshe; si një rreth i madh vicioz bullizimi, deprimimi social, viziv, virtual, shoqëror dhe ekonomik. / KultPlus.com

Restaurimi i Kullës së Sulejman Vokshit, monument i trashëgimisë kulturore

Kulla e Sulejman Vokshit në Gjakovë po restaurohet. Lajmin e dha ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit të Republikës së Kosovës, Hajrulla Çeku. Ministri Çeku tha se para shumë vitesh, kishte nisur projekti i restaurimit me operator të papërgjegjshëm, duke lënë pasoja të shumta dhe duke shkaktuar vonesa të panevojshme.

“Tashmë, punimet do të bëhen në mënyrë profesionale, gjithnjë në respekt për vlerat e kësaj ndërtese që lidhet me një ndër figurat qendrore të historisë sonë kombëtare”, u shpreh në rrjetet sociale ministri Hajrulla Çeku.

Kulla e Sulejman Vokshit është një monument i trashëgimisë kulturore dhe gjendet në hyrjen e Çarshisë së Vjetër në Gjakovë. Objekti është ndërtuar në fillim të shek. XVIII dhe ka rëndësi të madhe historike sepse aty u lind heroi ynë kombëtar Sulejman Vokshi, i cili ishte njëri ndër themeluesit e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit.

Objekti ka vlera arkitektonike, është ndërtuar me tulla të pjekura, gurë natyralë, dru, llaç gëlqere, kurse mbulesa është me qeramidhe tradicionale. Objekti është në dy etazhe, e drejtuar në perëndim-jug, me dritare katërkëndëshe. Bodrumi gjendet mbi tokë dhe ka shërbyer për ruajtjen e ushqimit. Objekti ka pësuar disa transformime të vogla, sidomos në enterierin e brendshëm dhe në dyer e dritare.

Sulejman Vokshi ishte në vijën e parë të luftës për pavarësinë e plotë të trojeve shqiptare. Themeloi dhe priu, politikisht dhe ushtarakisht, Lidhjen e Prizrenit.

Në një hark kohor të shkurtër, nën drejtimin e tij, pushteti administrativ e ushtarak i Lidhjes së Prizrenit mundi të konsolidohej duke u shtrirë drejt Shkupit, Prishtinës, Mitrovicës, Gucit, Vuçiternës, Preshevës etj.

Në cilësinë e kryetarit të shtabit të forcave shqiptare, Sulejman Vokshi mori pjesë në luftën e zhvilluar kundër forcave osmane të Dervish Pashës, për mbrojtjen e Lidhjes në Shtimje e Slivovë. Shfaqi qëndresë të patundur ndaj pushtuesit osman, edhe pas shpërndarjes së qeverisë së Lidhjes. Në vitin 1885 organizoi në Kosovë kryengritjen e radhës kundër zgjedhës së huaj. Për aktivitetin e tij atdhetar, Gjykata e Jashtëzakonshme e Prizrenit e dënoi me vdekje, vendim ky që nuk gjeti zbatim, pasi Vokshi u lirua nga burgimi.

Figura e tij u përjetësua jo vetëm në historiografi, por edhe në këngët popullore historike të asaj periudhe, dramaturgji etj./ KultPlus.com

Jeronim De Rada, ideologu i Rilindjes Kombëtare

Jeronim De Rada, një ndër figurat më të ndritura të botës arbëreshe, themeluesi i Rilindjes tonë Kombëtare, mësues, botues, folklorist, filolog dhe poet i shquar kishte vdekur më 28 shkurt të vitit 1903.

Ai kishte lindur më 29 dhjetor 1814 në komunën e Maqit, (Macchia) në Kozenca të Italisë.

De Rada që herët iu përkushtuar çështjes shqiptare.  Aktivitetet e tij publicistike, letrare dhe politike, ishin thelbësore jo vetëm për  ndërgjegjësimin rreth minoritetit Arbëresh në Itali, por edhe për vendosjen e themeleve të një letërsie kombëtare shqiptare.

Veprat e tij, në të cilat mbizotëron dashuria e zjarrtë për prejardhjen e tij, janë një dëshmi e mbijetesës së identitetit shqiptar, i vënë përballë sfidave të shumta gjatë historisë. Në tetor të 1934-s, me dëshirë të babait të tij, u regjistrua në Fakultetin e Drejtësisë së Napolit, por fokusi kryesor i tij mbeti mbledhja e materialeve folklorike dhe letërsia.

Pikërisht në Napoli, më 1836 nxori botimin e parë të poemës së tij më të njohur në shqip “Këngët e Milosaos”, me titullin Poezi shqiptare të shekullit XV. Vepra e tij e dytë, Këngë historike shqiptare të Serafina Topisë, grua e princit Nikollë Dukagjini, Napoli 1839 nuk u la të qarkullojë nga autoritetet burbone nën pretekstin se De Rada kishte lidhje me grupet komplotiste gjatë të ashtuquajturit ‘Risorgimento’ në Itali.

Në vitin e revolucioneve në Evropë, më 1848 De Rada themeloi gazetën “Shqiptari i Italisë” (L’Albanese d’Italia), ku u përfshinë artikuj në gjuhën shqipe. Kjo gazetë dygjuhëshe, me karakter ‘politik, moral e letrar’ e me një tirazh prej 3200 kopjesh, ishte i pari periodik në gjuhën shqipe i botuar ndokund. Më 1883 themeloi revistën mujore dygjuhëshe “Fiamri Arbërit”.

Ky periodik, i botuar në fillim në Macchia e më pas në Kozencë, zgjati deri në nëntor të vitit 1887 dhe me gjithë censurën turke e greke, lexohej gjerësisht edhe nga shqiptarët në Ballkan. Më 1892 De Rada u riemërua mësues i gjuhës dhe i letërsisë shqiptare në kolegjin e Shën Adrianit në Shën Mitër dhe më 1895 organizoi të parin kongres gjuhësor arbëresh në Koriliano Kalabro./ KultPlus.com

Enver Petrovci sot feston 71 vjetorin

Enver Petrovci lindi më 28 shkurt 1954 në Prishtinë. Është një aktor dhe regjisor shqiptar. Fillimisht studioi në Shkollën e Lartë Pedagogjike në Prishtinë në degën e aktrimit, më pastaj mbaroi studimet Universitare për aktor edhe në Fakultetin e Arteve Dramatike në Universitetin e Beogradit.

Ka arritur karrierë shumë të suksesshme në teatër, sidomos në atë “Atelieja 212” me rolet e luajtuara aty u bë i njohur në mbarë ish Jugosllavinë duke u vlerësuar si një nga aktorët me të famshëm të asaj kohe. Pas mbarimit të luftës në ish Jugosllavi, pas vitit 1999 vazhdoi me sukses karrierën e tij artistike kryesisht në trojet shqiptare, në Kosovë, Shqipëri por edhe më gjerë.

Interpretimet e tij në film ishin gjithashtu shumë të mirëpritura duke arritur famë shumë të madhe në kinematografinë ish jugosllave, shqiptare dhe ndërkombëtare.

Është njëri nga themeluesit dhe profesorët e parë të degës së Artit Dramatik pranë Fakultetit të Arteve në Univerisitetin e Prishtinës. Pra, në vitin 1989 ai kthehet nga Beogradi për të ligjëruar lëndën e aktrimit në Universitetin e Prishtinës, ku dhe formohen kuadro të reja të aktorëve në Kosovë./ KultPlus.com

Presidentja Osmani: Alban Bujari e bëri historinë të pavdekshme përmes imazhit

Presidentja Osmani ngushëllon familjen, Grupin “Koha” dhe komunitetin e gazetarëve për ndarjen e parakohshme nga jeta të fotoreporterit Alban Bujari.

“Me dhembje të thellë morëm lajmin për ndarjen e parakohshme nga jeta të Alban Bujarit, ikonës së fotografisë dhe dëshmitarit të pashoq të historisë sonë më të re.

Nëpërmjet objektivit, ai dokumentoi të vërtetën e Kosovës në vitet më të vështira, duke na lënë një arkiv të jashtëzakonshëm kujtese dhe historie. Nga momentet e para të luftës së UÇK-së, ai rrezikoi jetën e tij për t`ia treguar botës imazhet që dëshmuan luftën, sakrificën dhe vuajtjen e popullit tonë.

Përmes fotografive të tij, masakrat në Prekaz, Reçak dhe Rogovë nuk mbetën vetëm plagë të kujtesës sonë, por u bënë dëshmi e krimeve ndaj Kosovës para syve të botës. Me profesionalizëm dhe guxim të rrallë, ai e bëri historinë të pavdekshme përmes imazhit, duke na lënë një trashëgimi të çmuar për brezat që do të vijnë.

Ju shpreh ngushëllime të sinqerta familjes, Grupit “Koha”, si dhe komunitetit të gazetarëve e fotoreporterëve!

I përhershëm qoftë kujtimi për Alban Bujarin!”, thuhet në postim./ KultPlus.com

156 vite nga vdekja e romancierit francez Alphonse de Lamartine

Alphonse de Lamartine, me emrin e tij të plotë Alphonse Marie Louis nga Prat de Lamartine, i lindur në Mâcon më 21 tetor 1790 është një poet, romancier, dramaturg francez, si dhe një personalitet politik që mori pjesë në Revolucionin e shkurtit 1848 dhe shpalli Republikën e Dytë. Ai është një nga figurat e shkëlqyera të romantizmit në Francë.

Ai e kaloi fëmijërinë e tij në Burgonjën jugore, veçanërisht Milly2, i cili ushqeu frymëzimin e tij poetik, dhe u formua në kolegj në Lyon dhe Belley.

Ai udhëton për në Itali dhe zë një funksion ushtarak epemeral me Louis XVIII. Në tetor 1816, në një kurë në Aix-les-Bains, takimi me një grua të re të martuar, Julie Charles, shënon një pikë kthese vendimtare në jetën e poetit, por historia e tyre pasionante e dashurisë kthehet në tragjedi kur Julie, mbeti në Paris, vdiq në dhjetor 1817. Atëherë Alphonse de Lamartine shkroi poezitë e Meditimeve, koleksioni i të cilave u botua në 1820 dhe arriti një sukses të mrekullueshëm.

 Ai u martua në të njëjtin vit Mary Ann Elisa Birch, një angleze e re dhe mbajti pozicionin e sekretarit të ambasadës në Itali përpara se të jepte dorëheqjen në 1830. Ai botoi gjatë kësaj periudhe vepra të tjera poetike si, në 1823, Meditimet e reja poetike dhe Vdekja e Sokratit, ose përsëri, në Qershor 1830, Harmonitë Poetike dhe Fetare pasi u zgjodhën në Akademinë Franceze në 1823.

Poema e tij e fundit e shkëlqyer, Vreshta dhe Shtëpia është shkruar në 1857. Alphonse de Lamartine vdes më 1869.

Lirika e tij e kombinuar me një shprehje harmonike është cilësia e poezive të Lamartine, pjesa më befasuese e veprës së tij janë poezitë plot ndjeshmëri të frymëzuar nga Julie Charles, të gërshetuara me temat romantike të natyrës, vdekjes, etj.

Ishte mjeshtër i lirikës romantike dhe kampion i dashurisë, natyrës dhe vdekjes, Alphonse de Lamartine shënon një moment historik në historinë e poezisë franceze me muzikën e tij. Në të vërtetë “Revolucioni Francez i Poezisë mund të datohet në Meditimet Poetike të Lamartinës: kjo pllakë e hollë pati një efekt edhe duke shpërthyer dhe themeluar në ripërcaktimin e ngadaltë të poezisë që shekulli XIX”.

Ai mbetet i admiruar gjerësisht për fuqinë e gjenialitetit të tij poetik dhe pa dyshim numëron ndër poetët më të mëdhenj francezë të shekullit XIX./KultPlus.com

Përditësimi i fundit pas numërimit të 93% të votave në përfaqësi diplomatike

Janë numëruar mbi 93% e votave të hedhura në përfaqësitë diplomatike të Kosovës nëpër botë, ku VV prin bindshëm. Përditësimi i fundit është bërë mëngjesin e sotëm në orën 07:59 minuta.

Pas numërimit të 40 nga 43 vendvotimeve, VV ka marrë mbi 80% të votave ose pothuajse 11 mijë sosh.

PDK është e dyta në diasporë me 1010 vota, ndërsa LDK e treta me 1006 vota.

AAK-NISMA ka marrë deri më tash 260 vota.

Vlen të theksohet se votat e diasporës me postë do të fillojnë të numërohen sot./ KultPlus.com

Vdes Alban Bujari, fotoreporteri që solli kujtimet e luftës përmes fotografive

Ka ndërruar jetë fotoreporteri i “Koha Ditore”, Alban Bujari.

Lajmin për vdekjen e tij e bënë të ditur familjarët dhe të afërmit, derisa u bë e ditur se i ndjeri varroset sot në varrezat e Dragodanit.

I ndjeri ishte fotoreporter gjatë luftës së fundit në Kosovë, ku dhe hapi ekspozitën e quajtur “Erë Gjaku”, ku u kujtua Masakra e Rogovës së Hasit në Gjakovë, aty ku forcat serbe vranë e më pas masakruan 21 luftëtarë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe disa civilë të këtij fshati./ KultPlus.com

Presidentja Osmani kujton përvjetorin e Masakrës së Likoshanit dhe Qirezit

Më 28 shkurt 1998, regjimi gjenocidal i Millosheviqit kreu një nga aktet më të rënda të terrorit shtetëror, duke vrarë mizorisht 24 banorë të Likoshanit dhe Qirezit, në vatrën e rezistencës, në Drenicë.

Presidentja Vjosa Osmani ka thënë se aty ku dhimbja dhe guximi u ndërthurën, vajzat dhe djemtë e UÇK-së, bënë sakrificën më të madhe për çlirimin e Kosovës, ndaj në këtë 27-vjetor nderohen me respekt të thellë ata që ranë për liri.

“Masakra në Likoshan dhe Qirez mbetet një dëshmi e brutalitetit të ushtruar mbi popullin tonë, por edhe një moment kur vendosmëria për liri u bë e pathyeshme.

Kujtimi për martirët mbetet i gjallë, ndërsa amaneti i tyre na obligon të vazhdojmë kërkimin e drejtësisë”, thuhet në njoftim./ KultPlus.com

51 vjet nga Kushtetuta e Krahinës Socialiste Autonome të Kosovës e vitit 1974

-Me këtë dokument politik-juridik, Kosova barazohej me njësitë tjera të federatës jugosllave

Shkruan: Jusuf Buxhovi

Në historikun e shtetndërtimit të Kosovës, kushtetuta që Kuvendi i KSA të Kosovës e miratoi më 27 shkurt 1974, shënon gurëthemelin e saj institucional, së cilës do t’i referohen: Deklarata e Pavarësisë e 2 korrikut 1990 dhe Kushtetuta e Kaçanikut e 7 shtatorit 1990. Me këtë dokument politik-juridik, Kosova barazohej me njësitë tjera të federatës jugosllave, ndonëse ruante gjendjen duale në raport me Serbinë (në kuadër të saj), por si subjekt konstituiv i federalizmit jugosllav. Kjo pasqyrohej në nenin 1 të kushtetutës federative në paragrafin e parë kur ajo radhitej bashkë me gjashtë republikat e tjera, ndërsa paragrafi i dytë theksonte (përbërjen) në kuadër të RS të Serbisë.

Kryetar i Komisionit që kishte përgatitur debatin publik ishte Fadil Hoxha. Ndërsa në punën e Komisionit Federativ për hartimin e Kushtetutës ishte përfshirë akademikët Gazmend Zajmi, Syrja Popovci, Esad Stavileci, juristët Kurtesh Saliu, Iliaz Kurteshi e të tjerë.

Siç dihet, pozita kushtetuese e KS të Kosovës në përputhje me kushtetutën e vitit 1974, u rrënua dhunshëm, me ndërhyrjen e Serbisë, më 23 mars 1989. Ishte ky një puç ndaj kushtetutës federative dhe ndaj rendit kushtetues, që i hapi rrugën shpërbërjes së federatës jugosllave në gusht të viti 1991 pas agresionit të Armatës Jugosllave në Slloveni.

Ndaj këtij veprimi, intelektualët e Kosovës, reaguan me themelimin e Lidhjes Demokratike të Kosovës, më 23 dhjetor 1989, koncepti i së cilës për barazi, u formula në kërkesën për avancimin e pozitës së saj kushtetuese në federatë, kërkesë kjo që politikisht evuloi nga barazia tek pavarësia pas vendimeve të Konferencës së Hagës të gushtit të vitit 1991 kur u pranua shpërbërja e federatës jugosllave. Me këtë rast edhe Kosova, Komisionit të Badinterit, ia paraqiti kërkesën për njohjen e shkëputjes nga kjo federatë në përputhje me Deklaratën Kushtetuese të 2 korrikut 1990, vendimin e Kuvendit të Kaçanikut të 7 shtator 1990 si dhe Referendumin për Pavarësi të shtatorit 1991.

Ndonëse Komisioni i Badinterit nuk e shqyrtoi kërkesën e Kosovës, megjithatë nuk e refuzoi, pikërisht duke u mbështetur mbi paragrafin e parë të nenit 1 të kushtetutës federative të vitit 1974 ku edhe dy krahinat (ajo e Kosovës dhe e Vojvodinës), bashkë me gjashtë republikat, theksoheshin pjesë e konstitucionalizmit federativ. Madje, edhe GJND e Hagës, në vitin 2010, të drejtën e Kosovës për shpallen e pavarësisë, që nuk bie ndesh me të drejtën ndërkombëtare, pos tjerash, do ta arsyetojë edhe mbi këtë fakt./ KultPlus.com

Katër gjërat që duhet t’i dini për Trumpin, Ukrainën dhe diplomacinë e shpejtë

Mediat po prodhojnë lajme me shpejtësi dhe çdo ditë sjellin informacione të reja për presidentin amerikan, Donald Trump, luftën në Ukrainë, NATO-n, Rusinë dhe për diplomacinë me ritëm të shpejtë.

Është e vështirë të jesh i informuar për të gjitha zhvillimet, por në këtë tekst po ju sjellim katër gjëra që duhet t’i dini.

Mineralet

Administrata paraprake amerikane e pa luftën e Rusisë ndaj Ukrainës si një pushtim të paprovokuar që duhej të kundërshtohej për të ruajtur ligjin ndërkombëtar, duke përdorur sanksione për ta izoluar dhe ndëshkuar Moskën.

Trump ka adoptuar një diplomaci transaksionale. Ai ka vendosur përpara një marrëveshje për zhvillimin e përbashkët të mineraleve të rralla të Ukrainës, si një pikë kryesore për përfundimin e luftës.

Presidenti ka thënë se nënshkrimi i kësaj marrëveshjeje, që i jep Uashingtonit qasje në këto minerale, ka të bëjë me rikuperimin e shumave të mëdha të parave që ka investuar në mbrojtjen e Ukrainës. Kjo, praktikisht është një qasje e politikës Amerika e Para.

Për Ukrainën, hyrja e presidentit Volodymyr Zelensky, në Shtëpinë e Bardhë për të nënshkruar marrëveshjen është një çështje për të shpëtuar një aleancë që kohët e fundit duket se është prishur.

Macron dhe Starmer

Vizitorët e tjerë të Trumpit në Zyrën Ovale këtë javë ishin edhe krerët e aleatëve të kamotshëm të SHBA-së. Ata, po ashtu, po tentojnë t’i shpëtojnë raportet, pasi Trumpi vazhdimisht i ka kritikuar aleatët e NATO-s se po përdorin paratë e SHBA-së për mbrojtje.

Presidenti francez, Emmanuel Macron, mori shumë buzëqeshje dhe shtrëngim duarsh. Por, nuk ishte menjëherë e qartë nëse nga takimi me Trumpin doli diçka thelbësore. Dhe, të dy u përplasën – ndonëse në një mënyrë të sjellshme – për atë se kush kishte dhënë më shumë ndihmë për Ukrainën.

Trump e lavdëroi kryeministrin britanik, Keir Starmer, për zotimin se do të rrisë shpenzimet për mbrojtje të Mbretërisë së Bashkuar. Vizita e 27 shkurtit nga disa media britanike u cilësua si më e rëndësishmja në karrierën e Starmerit.

Një nga qëllimet kyç të Starmerit ishte të fitojë “sigurinë” e SHBA-së për një mision të mundshëm ushtarak evropian në Ukrainë, që do të vendosej për të mbrojtur një marrëveshje të mundshme armëpushimi apo të paqes.

Trupat në Ukrainë

Siguria është e nevojshme sepse forcat evropiane nuk do të mund t’ia dilnin vetë. Analistët ushtarakë kanë përmendur fusha si inteligjenca, logjistika dhe mbështetja ajrore ku nuk ka mbulim të plotë në krahët evropianë të NATO-s.

Ende është e paqartë nëse një gjë e tillë mund të ndodhë. Macroni e kishte sugjeruar këtë mision një vit më parë, por vetëm tani udhëheqësit kanë filluar të flasin hapur për të si një opsion i mundshëm.

Trump tha se e ka pyetur për forcat evropiane presidentin rus, Vladimir Putin, dhe ai është i gatshëm që ta pranojë një mision të tillë. Që atëherë, zyrtarët rusë kanë ngritur dyshime mbi këtë deklaratë: fillimisht zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, e më pas ministri i Jashtëm, Sergei Lavrov.

Ende jemi në pritje që Putini t’u përgjigjet deklaratave të Trumpit.

Trump dhe Putin

Bisedat e drejtpërdrejta telefonike mes Trumpit dhe Putinit, të zhvilluara javëve të fundit, kanë trazuar gjërat dhe kanë çuar në mbajtjen e bisedimeve të nivelit të lartë mes SHBA-së dhe Rusisë javën e kaluar në Riad. Komunikimi dypalësh është diçka e re dhe ka ndryshuar gjithë dinamikën.

Papritur, ideja e bisedimeve të paqes më nuk është vetëm teorike. Uashingtoni ka thënë se po ndjek dy qasje për të ulur në tavolinën e negociatave Ukrainën dhe Rusinë.

Por, është e qartë se qasja ndaj Rusisë shkon përtej çështjes së Ukrainës. Pas Riadit, kanë filluar lëvizjet për riorganizimin e ambasadave që mbetën me pak anëtarë stafi pas dëbimeve të diplomatëve nga të dyja palët. Po ashtu, ka lëvizje për mundësinë e raporteve ekonomike.

Kjo ka tronditur, si Ukrainën, ashtu edhe shtetet evropiane, duke çuar në shumë ndryshime të shpejta që u përmendën më sipër./REL/ KultPlus.com

‘Para se të dashuroja, gjithçka ishte bosh’

Poezi e shkruar nga Pablo Neruda

Para se të dashuroja, e dashur,
Asgjë s’ishte e imja:
endesha rrugëve, midis sendeve
asgjë s’kishte vlerë, as emër nuk kishte:
vetëm ajër që priste ishte bota.
Unë pashë sallone në ngjyrë hiri,
galeri të banuara prej hënës,
hangare të pashpirt në ndarje,
pyetje që ngulnin këmbë në rërë.
Gjithçka ishte bosh, e vdekur, e heshtur,
rrëzuar, braktisur, lëshuar;
gjithçka ishte e huaj, tjetërsim,
e të tjerëve ishte dhe e askujt, –
gjersa bukuria jote dhe varfëria
e mbushën vjeshtën me dhurata./ KultPlus.com

Teodor Drajzer: Në qetësinë shpirtërore njeriu gjen mençurinë

Në çastet e trysnive të mëdha shpirtërore, njeriu gjithmonë rritet në mënyrë më të dukshme. Ai ndjen një hov të fuqishëm forcash e aftësish. Ne ende dridhemi, ende kemi frikë të ndërmarrim hapin e parë, e megjithatë, rritemi.

Na udhëheqin shkëndijat e frymëzimit. Natyra nuk hedh poshtë asnjë. Edhe nëse mjedisi apo shoqëria na kthen shpinën, ne përsëri mbetemi në shoqërinë e gjithçkaje të gjallë. Ji veç i mirë e i ndjeshëm – dhe do ta arrish të vërtetën e madhe; mbase ajo do të vijë tek ty, jo me anë formulash të ndërlikuara, por nëpërmjet ndjeshmërisë së gëzimit dhe të qetësisë, të cilat, në fund të fundit, përbëjnë vetë thelbin e njohjes. Në qetësinë shpirtërore, njeriu gjen mënçurinë.

Citime nga romani “Një Tragjedi Amerikane”

Njerezit fillojne te te bejne ndere kur shohin se ti qendron pak me lart se ta.

Kuptova me dhimbje qe me theri ne zemer se cdo te thote te lakmosh ate qe nuk e arrin dot.

C’brenge te ngjall ne shpirt kur sheh se te gjithe flasin e qeshin, ndersa ti rron fill i vetem.

Kjo histori e jona qe nje vegim i mrekullueshem qe doli befas nga hici, nje pjelle e fantazise se ndezur qe ka marre trajten e nje te vertete te gjalle.

Ata i ndante nje mur i pakapercyeshem, qe ai e kish ngritur me duart e veta…

Ishte e para here ne jete qe realiteti i ashper e i pameshirshem po i jepte endrrave te asaj nje grusht kaq te eger.

Qofshi i kulluar si engjell apo i zi si djalli vete, gjeja me e keqe qe mund te besh eshte te qash ne sy te ndokujt.

Mos gjykoni qe te mos ju gjykojne dhe me masen qe te matni me ate do t’ju matin.

Sa ngadale vinte mbremja, sa ngadale gdhihej mengjesi! Sa e gjate ishte nata! C’psheretima dhe renkime! C’torture nate e dite pa ty…

Ai i qe nenshtruar fatit me gjithe mend e me gjithe zemer. I’u zhduk edhe shpresa e fundit e endrres se tij. Mbaroi gjithcka! Keshtu ndodh kur nata e shuan vezullimin e fundit te muzgut ne horizont.

Njerezit me ndjeshmeri te semure dhe me imagjinate te acaruar, ne rast se mendja e tyre has ne ndonje problem te koklavitur, kane nga caste te tilla: tronditen dhe ndergjegjia e tyre dehat aq sa te pakten perkohesisht marrezija ose lajthitja merr frerin ne dore. Ne te tilla raste vullneti e guximi ikin me nxitim per te ja lene vendin panikut dhe cmendurise se perkohshme. /KultPlus.com

‘Kur tretesha dhe digjesha për ty, nga njëri-tjetri letrat vinin vonë…’

Poezi nga Dritëro Agolli

Kur dashuroheshim në kohën tonë,
Kur tretesha dhe digjesha për ty,
Nga njëri-tjetri letrat vinin vonë,
… Kalonte dhe një muaj apo dy.

Po ndofta dashuria mbahej gjallë,
Se zjarrin mbanin letrat në udhëtim
Me biçikletë a mushkë apo me kalë
Në vapë e shi, dëborë dhe thëllim.

Kur dashuroheshim në kohën tonë
Me zor na vinin letrat fshat-qytet
Nuk kishim nëpër dhomë telefon
Dhe në ëndërr s’kishte faks dhe internet.

Megjithatë më mirë që nuk kishte
As telefon, as internet, as faks,
Se fjalë e nisur shpejt dhe mund ta vriste
Një dashuri të vjetër për një çast. /KultPlus.com

Çelet në Galerinë e Artit ekspozita “Dinastia Marubi – Njëqind vite të studios fotografike shqiptare”

Në Galerinë e Artit, në Tiranë u çel sot një nga ekspozitat më të rralla e të ngjyrshme në emocione nga bardhë e zi-ja e “Dinastia Marubi – Njëqind vite të studios fotografike shqiptare” në Galerinë e Artit Tiranë.

Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, i cili vizitoi sot në mbrëmje ekspozitën, e cilësoi atë “një udhëtim unik nëpër historinë e Shqipërisë”.

“Një udhëtim unik nëpër historinë e Shqipërisë, kapur mjeshtërisht nga objektivi i familjes Marubi, që sjell në dritë një shekull kujtimesh, traditash dhe artit fotografik”, tha ai.

Në ekspozitën “Dinastia Marubi – Njëqind vite të studios fotografike shqiptare” po shfaqen fotografi të jashtëzakonshme nga koleksionet e tre gjeneratave të fotografëve të Dinastisë Marubi, Pietro, Kel dhe Gegë Marubi, imazhe nga arkiva (1865-1959) me mbi 150 mijë xhama negativë të Muzeut Kombëtar “Marubi” në Shkodër.

Këto imazhe, në vitin 2016 u ekspozuan në Muzeun e Fotografisë të Amsterdamit FOAM dhe në Muzeun Kombëtar të Fotografisë “Marubi” në 2019./atsh/KultPlus.com

Ekspozita “Bashkë” sjell veprat e dy mjeshtërve të pikturës, Guri Madhi dhe Abaz Hado

Tirana mirëpriti dje një nga ngjarjet më të rëndësishme në fushën e artit, me hapjen e ekspozitës “Bashkë”, e cila sjell veprat e dy mjeshtërve të pikturës shqiptare, Guri Madhi dhe Abaz Hado. Kjo ekspozitë u organizua në kuadër të shpalljes së Tiranës si “Kryeqyteti Mesdhetar i Kulturës dhe Dialogut për vitin 2025”, një titull që synon të promovojë diversitetin artistik dhe ndërveprimin kulturor mes vendeve mesdhetare.

“Ne kemi bashkëpunuar edhe herë të tjera me ekspozita të tjera, por këtë herë kemi vendosur të sjellim një bashkëpunim shumë më të gjerë dhe të detajuar në shumë aspekte. Në këtë ekspozitë kryesisht kemi zbuluar secili karakteret dhe konceptet e veta, si dy artistë të epokave të ndryshme”, u shpreh piktori Abaz Hado.

Ekspozita solli një numër të konsiderueshëm vizitorësh, mes tyre figura të njohura të artit, kulturës dhe politikës, të cilët gjatë fjalës së tyre theksuan rëndësinë e ekspozitës si një mundësi për të rikthyer në vëmendje dy emra të shquar të pikturës shqiptare, të cilët me veprat e tyre kanë lënë një gjurmë të pashlyeshme në artin kombëtar.

“Kjo ekspozitë është një ekspozitë e jashtëzakonshme për një takim në kohë. Çdo imazh mban premisat për të kujtuar dhe risjellë në vëmendje ngjarje të rëndësishme dhe profesor Guri më këto piktura na e jep këtë dimension kënaqësie”, u shpreh Dekani i Arteve të Bukura, Artan Peqini.

Guri Madhi, i njohur për ndjeshmërinë e tij të lartë artistike dhe përdorimin e ngjyrave të forta, vjen në këtë ekspozitë me disa nga punët e tij më përfaqësuese, të cilat pasqyrojnë jo vetëm mjeshtërinë teknike, por edhe ndjeshmërinë e tij sociale dhe historike.

Nga ana tjetër, Abaz Hado, i cili njihet për stilin e tij modern dhe eksperimentues, sjell një qasje të veçantë në pikturë, duke e bërë këtë ekspozitë një ndërthurje të bukur mes dy qasjeve të ndryshme artistike, por që bashkohen përmes fuqisë së artit./tema/KultPlus.com

Përzgjidhet logoja fituese e Muzeut të Artit Bashkëkohor

Logoja e fituese e Muzeut të Artit Bashkëkohor është zgjedhur ajo e dizajnerit që jeton dhe punon në Zvicër, Valon Kurteshi.

Sipas njoftimit të ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit, pas përfundimit të fazës së parë të vlerësimit të dyzet (40) aplikimeve për logo të Muzeut të Artit Bashkëkohor, u kualifikuan dhe publikuan tri (3) shifrat e logove me potencial të përzgjedhjes në fazën e dytë (përfundimtare) të vlerësimit.

“Pas prezantimit mjaft serioz të autorëve rreth zhvillimit të idesë së logos dhe asaj që përfaqësohet përmes logos, juria vlerësuese unanimisht përzgjodhi aplikacionin më të suksesshëm, i cili plotësonte kriteret estetike, përmbajtësore, kreative dhe institucionale (sipas thirrjes publike), ku fitues i konkursit për logon e Muzeut të Artit Bashkëkohor u shpall logo nën shifrën 811984998, konkretisht, dizajnerit që punon dhe vepron në Zvicër, z. Valon Kurteshi”, thuhet në njoftim.

Logo e përzgjedhur cilësohet me:

– Origjinalitet;

– Nivel kreativ dhe estetik;

– Identitet të theksuar në aplikim;

– Pasqyrim artistik të veprimtarisë së Muzeut të Artit Bashkëkohor;

– Promovim të diversitetit dhe barazisë;

– Është dinjitoze dhe reprezentative;

– Shprehë fuqinë transformuese të institucionit

Koncepti, fonti dhe ngjyrat e projektit shpjegohen në faqen: https://www.mkrs-ks.org/repository/docs/Logo_e_perzgjedhur-MAB.pdf /KultPlus.com

‘E mban mend moj Marë, dashurinë e parë’

Poezi nga Andon Z. Çajupi

E mban mend, moj Marë,
dashurin’ e parë?
Njeri nuk e gjegji,
se jeshmë te vegji.
Unë pa ty s’rroj,
vij’ e të kërkoj;
tl pa mua s’rroje,
vij’ e me kërkoje.
Në lule me erë
putheshim ngahere,
dhe si burr’ e grua
losnim nënë ftua.
Një ditë, të dyza
losnim mbylla-syza:
U fshyem pa dukur
Cinë të besoj taninë,
perëndin’ a dashurinë?
Perëndi në këte jetë
është dashuria vetë.
——
Bukuria jote, leshërat e tua
posi pëndë korbi, të gjata
mbi thua,ballëtë si diell,
faqetë si mollë,qafa jot’ e gjatë,
mesi yt i hollë,sisëtë si shegë,
dhëmbët si thëlpënjë,buzët si
burbuqe, sytë si gështënjë,
dora si dëborë, fjala jote mjaltë,
kurmi yt i derdhur, shtati yt i naltë;
gjithë më kënaqin, të tëra t’i dua,
po zëmëra jote u bë gur për mua!
—–
Pika-pika bie shiu
dhe dëbora flokë-flokë,
vetëtin e fryn veriu,
breshëri kërcet mi tokë!
Le të fryjë er’ e ftohtë,
s’ka ç’më bën dimëri mua:
Dashuria më mban ngrohtë,
se pushtoj atë që dua.
Kur fryn era me tallas,
kur bie dëbor’ e shi,
sa flë njeriu me gas,
kur ka mikenë në gji!/ KultPlus.com

Më fal trëndafil

Poezi nga Rifat Kukaj

Ç’po të buzqëshin petalet
Trëndafil bukurosh,
Si re të buta mbi male
Petalet që më shohin prore
Më ngjyrën rozë
Si npër qepallat qumështore

Më fal o mik për ngrysjen
Time dhe drithërime…
Unë do të t’shoh dhe verën tjetër
Po kurrë me sytë e nënës sime. / KultPlus.com