Gratë shqiptare në diasporë bashkohen në një ekspozitë, përçojnë traditat shqiptare

Trashëgimia kulturore është kujtesë dhe identitet historik, duke qenë dëshmitare e jetës socio-kulturore të popujve. Madje ajo që i dhuron më shumë madhështi kësaj sfere është rifreskimi i të vjetrës. Shoqata “Swiss Albania Event” për të sjellur këtë freski, ka organizuar ekspozitën online me punime artizanale “Tradita dhe roli i gruas në diasporë”, shkruan KultPlus.

E veçanta e punimeve të cilat përbëjnë trashëgimi kulturore qëndron në përcjelljen e tyre brez pas brezi. Grepin, rruazat, manovrimet me ngjyra, qilimat, qepjen në familjet shqiptare do të mund ta shihnim te vajza, nëna dhe gjyshja ndër histori. Mirëpo, përveç promovimit të punës së gruas, kjo ekspozitë koncentrohet edhe te një kategori tjetër, e të cilat janë gratë e diasporës.

Në kohën kur organizatorët pranonin punimet e grave të diasporës, gjatë muajve qershor-gusht, janë grumbulluar 200 punime, mirëpo 80 prej tyre do të jenë të parat që do të ekspozohen online në faqen e shoqatës “Swiss Albania Event”, për t’ua lënë vendin të tjerave tutje. Për përfshirjen dhe promovimin e kësaj pjese të shoqërisë padyshim që kishte ndikim edhe historia personale e organizatores, Aina Hoti, e cila qysh prej moshës 10 vjeçare jeton dhe vepron në diasporë.

“Në fakt e gjithë ideja e kësaj ekspozite online më ka ardhur pikërisht kur bisedonim me kolege e mikesha, se si duhej t’i ekspozoja këto punime sepse po të shikoni me detaje aty ka traditë dhe fantazi brenda familjes shqiptare”, thekson organizatorja Hoti për KultPlus.

Drejtoresha e shoqatës “Swiss Albania Event” për ekspozitën e përkrahur nga Ambasada e Shqipërisë në Bern, shpjegon procedurën e grumbullimit të punimeve, duke e vlerësuar si të lehtë këtë periudhë për shkak të komunikimit me miq dhe familjarë të cilët kishin ruajtur këso lloj punimesh nga e kaluara. Për përfshirjen e vajzave dhe grave të diasporës në këtë ekspozitë, Aina shprehet se ato janë trashëgimtare të kulturës dhe traditës përmes këtyre punimeve.

“Femrat shqiptare janë gra të rralla nga duart dhe shpirti për atë çfarë krijojnë. Që të dyja i prodhojnë art: artin e punës së dorës dhe artin e mikpritjes e buzëqeshjes”, vlerëson Hoti. Aina rrëfen se si kjo kategori është përherë e përfshirë në çdo ide të organizimeve të saja. Këtë ia lehtëson asaj entuziazmi i grave dhe vajzave të diasporës, të cilat bëjnë përpjekje që trashëgimia mos të mbetet në qarqet familjare, por të depërtoj në hallkat kulturore. Poashtu, qëllimi kryesor mbetet ruajtja dhe përcjellja e traditës kulturore të diasporës.

“Gratë në diasporë kanë një prurje të re në trashëgimi përmes realizimeve të tyre artizanale-kulturore. Në to përfshihet vlerësimi historik, bashkimi me të sotmen, ndjesia e besimit dhe krenarisë për të përshfaqur origjinën e kulturës që i dallon me pasurinë identitare të saj. Kjo ndjehet edhe në motivet e ngjyrat”, thekson Hoti.

Ekspozita e cila përfshin mosha të ndryshme, është e përbërë nga punimet prej rruazave, grepi, përdorimi i ngjyrave.

“Ndjehet në këto punime eleganca e prekjes të rruazave dhe e kombinimit të tyre, ritmi i grepit me ndjesinë e inspirimit dhe ngjyrat e theksuara, që i bëjnë këto krijime të rrezatojnë”, vlerëson Aina teksa shpjegon për punimet e grave dhe vajzave. Ajo e ndjen veten përgjegjëse për organizime dhe promovime të tilla kulturore sepse e sheh trashëgiminë si burim identitar dhe diferencial. Madje ajo mendon se rrugëtimi individual nuk është i plotë pa trashëgiminë përbrenda komunitetit.

“Misionin që një popull e ka kryer në një epokë të caktuar është kthyer në trashëgimi, dhe ajo çfarë të gjithë ne sot e kryejmë si angazhim objektiv e kulturor-identitar, do të kthehet në trashëgimi”, thekson organizatorja e ekspozitës online “Tradita dhe roli i gruas në diasporë”.

Dashurinë për kulturën Aina e ka të trashëguar nga babai i tij, Rajmond Hoti, i cili kishte qenë piktor. Krijuesit artistik ende i ekspozohen veprat e tij nëpër institucione kulturore, ndër të cilat vajza e tij përmend se ai ishte krijues i shpatës dhe mburojës së Skënderbeut në Muzeun Kombëtar dhe atë të Krujës.

“Nuk transmetuam pasionin e tij, por për mua është shembull i krijimit të një gjëje të bukur, mbase është dhe një nga arsyet që gjithmonë me pëlqen të krijoj gjëra të bukura e sigurisht me vlerë”, shprehet me mallëngjim Aina. Me KultPlus ajo ndan edhe përvojën e themelit të shoqatës “Swiss Albania Event” në vitin 2017, teksa thekson se synimi kryesor i tyre mbetet promovimi i vlerave të mirëfillta kulturore.

“Fokusi i “Swiss Albania Event” është arti, në veçanti muzika dhe veglat tradicionale muzikore, kulinaria dhe turizmi në përgjithësi”, thekson drejtoresha e “Swiss Albania Event”/Medina Pasoma/ KultPlus.com

‘Arts&Crafts’ solli tradicionalen e modernen përmes gjashtë artisteve në Muzeun e Kosovës

Sarandë Selimi

Muzeu i Kosovës, në kuadër të Ditëve të Trashëgimisë Evropiane me moton ‘Ditët e Hapura’, nisi mbrëmë me hapjen e ekspozitën me fotografi të autori nga Turqia, Erhan Bayladi. Ndërsa sot ditën e dytë nga katër ditë sa do të zgjasin këto aktivitete Muzeu i Kosovës e nisi me aktivitetin ‘Arts&Crafts’, ku solli gjashtë artiste të ndryshme që janë inspiruar nga tradita për të sjellë gjëra interesante e të veçanta për qytetarët.

Salla e madhe e Muzeut të Kosovës, ishte mbushe me tavolina pune, aty ku edhe prezantoheshin punimet më të hershme të artistëve. Ato përveç punimeve që kishin sjellë me vete për tri ditë sa do të jenë pjesë e aktiviteteve të Muzeut të Kosovës, do të krijojnë aty për aty punime si: varëse, byzylyk, unaza, pjata nga dheu, kartolina… Sot në këtë aktivitet përpos shumë qytetarëve që ishin të pranishëm morën pjesë edhe fëmijët e shkollave fillore në kryeqytet. Ata përpos që patën rastin të shohin se si bëhen këto krijime artistike, edhe vetë provuan të bëjnë diçka të tillë.

Vlora Hajredini-Hajrullahu, Saba Berisha-Ismaili, Mire Canolli, Ilire Lepaja, Granita Grezda-Lila, Dafina Vitija dhe Ardita Begu janë artistët e këtij aktiviteti në Muzeun e Kosovës.

KultPlus, vizitoi sot këtë punëtori, ku edhe bisedoi me dy artiste. Saba Berisha Ismaili e cila solli në muze Hand Made Accessories ‘Terra’, e cila tregoi për KultPlus, se me këtë punë ka filluar të merret si e vogël. Ajo ka studiuar për pikturë dhe kjo pak a shumë i ka ndihmuar që ta perfeksionoi këtë zanat.

“Interesimi për stoli ka ekzistuar që nga kohërat parahistorike si te femrat si te meshkujt varësisht prej statusit si luftarake apo statuse të ndryshme, stoli për evente të ndryshme, martesa etj.. interesimi është gjithmonë në rritje kërkesat më të shumta janë ndërmjet modernes dhe elementeve nga e kaluara”, u shpreh Saba, e cila falënderoi shumë Muzeun e Kosovës për këtë mundësi që punimet e tyre të prezantohen në një event të tillë siç është ai i Ditëve të Trashëgimisë Evropiane.

Ndërkohë në këtë workshop kishte edhe pjata të bëra me argjilë. Është Granita Grezda Lila që solli ‘DHE-by Granita’ në Muzeun e Kosovës. Punimet e saj ishin mjaft të veçanta, të bëra krejt në mënyrë natyrale.

“Të gjitha punimet i ndërtoj prej argjilës edhe terrakot apo argjile e bardh dhe kuqe. E gjithë puna bëhet me dorë ku i jepet forma, terja bëhet në mënyrë natyrale e cila merr pak kohë. Në fund e bëjë dizajnin dhe i jap një glazurë që të ketë shkëlqimin e duhur”, tregoi procesin Granita, duke vazhduar tutje të thotë se me këtë profesion ka nisë të merret që të përmbushë nevojën e sa si artiste pasi që, është e diplomuar në pikturë dhe kjo që e bënë ka goxha lidhje me atë që ka studiuar.

“Kjo është hera e parë që mu dha mundësia të kem një ekspozitë, pasi që, punën e bëjë në shtëpi, por besoj që në të ardhmen të kem një dyqan apo atele ku njerëzit mund t’i shohin punimet nga afër”, u shpreh ajo.

Për krejt këto aktivitete KultPlus, foli edhe me drejtorin e Muzeut të Kosovës Skënder Boshtrakaj. Boshtrakaj, tha se është shumë e rëndësishme që si muze çdo vit gjatë Ditëve të Trashëgimisë Evropiane të prezantojnë risi, si për muzeun ashtu edhe për opinioni. Ai tha se këto që paraqiten në muzeu gjatë këtyre ditëve janë mesazhe të shumëfishta, si për muzeun ashtu edhe për opinionin brenda dhe jashtë Kosovës.

“Sivjet kemi vendos që t’i ftojmë artizanët tonë që trashëgiminë kulturore e përdorin për shprehje arti. Është një formë e re e shprehjes nëpër Evropë, ajo haset kudo por në Kosovë ka filluar pak të paraqitet në formë të suvenir-shop, nëpër qytet të Prishtinës, e vende të tjera. Në këtë rast në muze i kemi ftuar gjashtë duar të arta, që janë artiste shumë të mira dhe trashëgiminë kulturore dhe motivet e trashëgimisë i përdorin për shprehje artistike dhe sjellin produkte që janë atraktive për treg”, pohoi Boshtrakaj duke vazhduar tutje të thotë se sot patën vizitorë nga Kina, Spanja, Malajzia, dhe pa përjashtim të gjithë, sipas tij, ishin të interesuar ku edhe blenë gjëra të ndryshme.

“Kjo na inkurajoi që ne sa më shpejt të hapim një dyqan të muzeut dhe një pjesë të madhe të këtyre vlerave që në një mënyrë përfaqësojnë traditën e vendit t’i kemi në Muzeun e Kosovës në dispozicion të publikut dhe turistit. Këto shprehje në një formë e bëjnë pak më prezent Kosovën në një hartë të turizmit dhe vizitorin e rastit e dërgon me një shenjë të këtij vendi duke sjellë promovime të reja për kulturën dhe imazhin tonë”, përfundoi ai.

Këto gjashtë artiste të cilat po prezantojnë artin e tyre në kuadër të Ditëve të Trashëgimisë Evropiane në Muzeun e Kosovës, do të keni mundësi t’i takoni edhe në ekspozitën e tyre që do të hapet të shtunën mbrëma në muze me fillim nga ora 19:30 ./ KultPlus.com