Kazuo Ishiguro (石黒 一雄; lindur më 8 Nëntor 1954) është shkrimtar britanik me origjinë japoneze. U lind në Nagasaki, Japoni dhe në moshën 5-vjeçare u shpërngul bashkë me familjen e tij në Angli. Në vitin 1978 diplomoi në Universitetin e Kentit, dega Gjuhë Angleze dhe Filozofi, kurse më 1980 kreu studimet Master në drejtimin shkrim kreativ.
Ishiguro konsiderohet si një nga shkrimtarët më të shquar të sferës anglishtfolëse, i nominuar katër herë për çmimin Man Booker, të cilin arriti ta fitojë më 1989 me romanin “Mbetjet e ditës”. Romani i tij Mos më lër të shkoj (2005), u vlerësua nga Revista Times si romani më i mirë i vitit 2005, dhe u përfshi në listën e 100 romaneve më të mira në gjuhën angleze nga 1923 deri 2005.
Në vitin 2017 fitoi Çmimin Nobel për letërsi me motivacionin: “në romane që përshkohen nga një fuqi e madhe emocionale na e ka zbuluar humnerën që fshihet pas ndjesisë së rreme të lidhjes sonë me botën.”
Ndonëse në dy romanet e para të Ishiguros ngjarjet zhvillohen në Japoni, në disa intervista ai ka sqaruar se nuk ka ndonjë familiaritet me të shkruarit japonez dhe që veprat e tij kanë fare pak ngjashmëri me prozën japoneze. Në një intervistë të vitit 1989, përderisa po fliste për prejardhjen japoneze dhe ndikimin e saj në edukimin e tij, mes tjerash tha,”unë nuk jam krejt si anglezët sepse jam rritur dhe edukuar nga prindër japonezë në një shtëpi ku flitej japonisht. Ata nuk e dinin që ne do të rrinim në këtë vend kaq gjatë, ata ndjenë përgjegjësi të më mbanin në kontakt me vlerat japoneze. Unë kam një sfond të veçantë. Unë mendoj ndryshe, kam një botëkuptim pakëz më ndryshe.”
I pyetur për identitetin e tij, ai u përgjigj:
Njerëzit nuk janë dy të tretat diçka, e pjesa tjetër diçka tjetër. Temperamenti, personaliteti ose botëkuptimi nuk ndahen ashtu. Pjesëzat nuk ndahen aq qartë. Ju përfundoni me një përzierje homgjene qesharake. Njerëzit me prejardhje kulturore të përzier dhe me prejardhje racore të përzier do të bëhen gjë e zakonshme në fund të këtij shekulli. Në atë drejtim po shkon bota.
Në një intervistë të vitit 1990, ai u shpreh: “Sikur të shkruaja nën një pseudonim dhe dikush tjetër të pozonte në vendin tim për fotografinë e kapakut të pasëm të librit, jam i sigurt se askush s’do të thoshte, “ky tipi më kujton filan shkrimtar japonez.” Ndonëse disa shkrimtarë kanë pasur një ndikim të largët –në mesin e tyre Ishiguro e përmend Tanizakin më së shumti- Ishiguro ka thënë se më shumë kanë ndikuar tek ai filmat japonezë, posaçërisht ata të Yasujirō Ozu dhe Mikio Naruse.
Një numër i romaneve të tij janë të vendosura në të shkuarën. “Mos më lër të shkoj” ka disa veçori të fanta-shkencës dhe një ton futurist; sidoqoftë, është e vendosur në vitet e 1980-ta dhe 1990-ta dhe zhvillohet në një univers paralel shumë të ngjashëm. Romani i katërt, “Të pangushëlluarit” zhvillohet në një qytet anonim të Evropës Qendrore. / KultPlus.com
Po kërkon një rekomandim të ri leximi? Këtu janë disa libra të ri tërheqës, duke përfshirë biografi të ndershme dhe qesharake dhe romane magjepsëse.
Stephen Hawking Leonard Mlodinow
Një kujtim miqësie
Ne të gjithë mendojmë se e dimë historinë e Stephen Hawking: vitet e tij universitare në Oksford; Diagnoza tronditëse e sëmundjes së neuroneve motorike kur ishte 21 vjeç dhe rënia e ngadaltë e trupit të tij për gjysmë shekulli; dy martesat e tij; kërkimet e tij në natyrën e vrimave të zeza që e vendosën atë si një nga shkencëtarët më të shkëlqyer të brezit të tij; dhe sigurisht botimi i një historie të shkurtër të kohës, që e ktheu atë në një ikonë, gjeniun në karrocë. Tashmë ekzistojnë një numër biografish dhe ekziston një kujtim me titull, në mënyrë të pashmangshme, Historia ime e shkurtër, si dhe filmi biografik, Teoria e Gjithçkaje, në të cilin Hawking interpretohet nga Eddie Redmayne. Por ky libër i fundit, shumë i këndshëm, është ndryshe.
Ajo që është freskuese është mungesa e admirimit të zakonshëm të një mendjeje të jashtëzakonshme dhe festimi i triumfit mbi fatkeqësinë. Në vend të tyre është një rrëfim i butë, plot dashuri të vërtetë, që nuk i shmanget fokusit intensiv të Hawking, egocentrizmit, paparashikueshmërisë dhe vështirësive me të cilat përballen gratë dhe kujdestarët e tij.
Klara dhe Dielli Kazuo Ishiguro
Çfarë është të jesh njeri
Klara dhe Dielli u kërkon lexuesve të duan një robot dhe, gjëja qesharake është se ne e duam. Ky është një roman jo vetëm për një makinë, por i rrëfyer nga një makinë, megjithëse fjala nuk përdoret për të deri vonë në libër, kur përdoret nga një i huaj si një fyerje. Njerëzit nuk kanë besim dhe më pas fillojnë ta pëlqejnë atë: “A je mirë, Klara?” Përveç kalimit të herëpashershëm në ngacmim ose indiferencë, njerëzit janë të interesuar për ndjenjat e Klarës – nëse ato janë ndjenja. Klara është ndërtuar për të vëzhguar dhe kuptuar njerëzit, dhe këto veprime janë aq afër ndjeshmërisë saqë mund të jenë të njëjta gjë. “Unë besoj se kam shumë ndjenja,” thotë ajo. “Sa më shumë vëzhgoj, aq më shumë ndjenja bëhen të disponueshme për mua.”
Ka diçka kaq të qëndrueshme dhe të bukur në mënyrën se si Klara i afrohet gjithmonë lidhjes, si shigjeta e zemrës së Zenos. Njerëzit do ta duan absolutisht këtë libër, pjesërisht sepse ai paraqet mënyrën se si ne mësojmë se si të duam. Klara dhe Dielli janë të mençur si një fëmijë që vendos, vetëm për pak kohë, ta dojë kukullën e tyre. “Çfarë mund të dinë fëmijët për dashurinë e vërtetë?” pyet Klara. Përgjigja, natyrisht, është gjithçka.
Faktori njeri Archie Brown
Në prag të luftës bërthamore
Më 15 dhjetor 1986, një telefon u instalua papritur në apartamentin Gorky të fizikanit të njohur dhe aktivistit të të drejtave të njeriut Andrei Sakharov. Ai dhe gruaja e tij ishin internuar atje që nga viti 1980, të shkëputur nga bota e jashtme. Të nesërmen Sakharov mori një telefonatë nga Mikhail Gorbachev duke i thënë se ata ishin të lirë të ktheheshin në shtëpinë e tyre në Moskë dhe të rifillonin jetën e tyre të mëparshme, pa kufizime.
Sipas Archie Brown, një autoritet udhëheqës për Gerbaçovin dhe Bashkimin Sovjetik, ishte një sinjal i qartë për Perëndimin se udhëheqësi i ri i Bashkimit Sovjetik ishte serioz për reformën politike.
Studimi magjepsës i Brown fokusohet në marrëdhëniet midis tre liderëve që sollën fundin e Luftës së Ftohtë. Gorbaçovi ishte i adaptueshëm, i guximshëm dhe krejt ndryshe nga çdo lider i mëparshëm sovjetik: ai kishte një “mendje jashtëzakonisht të hapur”. Në të vërtetë, Brown e kishte këshilluar Margaret Thatcher në vitin 1983 se Gorbaçovi ishte një udhëheqës i ardhshëm me mendje reformash. Edhe pse ajo “nuk ishte një nga diplomatet e natyrës”, Thatcher shpejt kuptoi se Gorbaçovi ishte i sinqertë në dëshirën e tij për ndryshim dhe ajo u bë “një avokate efektive e Reganit tek Gorbaçovi dhe e Gorbaçovit për Reganin”.
Në mars 1983, Regan e kishte denoncuar në mënyrë të famshme Bashkimin Sovjetik si “një perandori e keqe”. Por brenda pesë vjetësh, ai ishte duke shëtitur nëpër Sheshin e Kuq me liderin e Partisë Komuniste. Si një konservator, Regan ishte lehtësisht në gjendje t’i hiqte poshtë akuzat se ai ishte i butë ndaj sovjetikëve.
Studimi i Brown është një kontribut i madh për të kuptuarit tonë të fundit të Luftës së Ftohtë: studimor, por shumë i lexueshëm dhe plot anekdota të paharrueshme për tre liderët. Ai tregon se ai që Gerbaçovi e quajti “faktori njerëzor” lejoi rritjen e besimit midis ish-kundërshtarëve, duke krijuar një mundësi unike për paqen në një kohë kur bota ishte në prag të luftës bërthamore.
Magjistari Colm Tóibín
Brenda mendjes së Thomas Mann
Kjo është hera e dytë që Tóibín përdor trillimin për të imagjinuar rrugën e tij në mendjen e një romancieri të kaluar. Në “Mjeshtri” të vitit 2004 ai i futi lexuesit e tij brenda Henry James. Tani ai ka zgjedhur Thomas Mann. Të dy burrat shkruan në mënyrë të zhdrejtë për dëshirën homoseksuale pa e pranuar publikisht atë në vetvete. Të dy kaluan pjesën më të madhe të jetës së tyre larg atdheut. Të dy kishin vëllezër më të mëdhenj, të cilët ishin gjithashtu autorë të dalluar (William James, Heinrich Mann) me të cilët kishin marrëdhënie komplekse dhe konkurruese. Të dy ishin kozmopolitë, me lidhje shoqërore dhe interesa intelektuale që i lejonin ata të shihnin përtej botëve izoluese, të lidhura me klasa që përshkruanin.
Një tjetër gjë që ata kishin të përbashkët ishte dëshira për racionalitet të mundimshëm dhe dënime shumë të gjata. Këtu interesi i Tóibín për ta bëhet më befasues. Vetë proza e Tóibín-it mund të jetë olimpike në thjeshtësinë e saj të lezetshme, por është thjeshtë. Tregimet dhe romanet e tij të shkurtra, të tilla si Brooklyn, fuqia emocionale e të cilit varet kryesisht nga modestia e stilit të tij, vështirë se mund të jenë më të ndryshme nga krijimet e përpunuara emocionalisht dhe gjuhësore të James, ose nga toni i trazuar i Dr Faustus të Mann ose mendimet labirintike të Mali Magjik. Por është e mundur të admirosh paraardhësit e mëdhenj pa i imituar ata saktësisht. Në Magjistari Tóibín e bën Mann të reflektojë, pasi fitoi çmimin Nobel në 1929, se toni i tij letrar – “i rëndë, ceremonial, i qytetëruar” – e identifikon atë si pikërisht atë që nazistët e sapolindur e urrejnë më shumë. Një stil mandarine, një mënyrë e rezervuar, një mospëlqim i pasionit politik – këto janë atribute të qeta, jo të ndezura, por, siç sugjeron bindshëm Tóibín, ato duhet të vlerësohen si mburoja kundër gjumit të arsyes dhe përbindëshave që ajo lind.
Ky është një libër jashtëzakonisht ambicioz, në të cilin intime dhe e rëndësishme janë të balancuara jashtëzakonisht. Është historia e një burri që e kaloi pothuajse të gjithë jetën e tij të rritur pas një tavoline ose duke bërë shëtitje të vogla pas ngrënies me gruan e tij. Nga kjo ekzistencë e ulur Tóibín ka krijuar një epikë.
Self Contained Emma John
Jeta pa princin e kaltër
Është shumë mirë t’i lini fëmijët të lexojnë libra, por ata i krijojnë disa ide të çuditshme, siç thekson Emma John kur përshkruan përrallat që ne ushqejmë me mendjet mbresëlënëse. “Ne ua përcjellim fëmijëve këto histori të romancës epike, që sfidon rrethanat, jo vetëm para se të lexojnë, por vite përpara se të kenë ndonjë koncept të tërheqjes seksuale.” Tinder do të jetë një zhgënjim i madh në krahasim.
Kujtimet e Gjonit me skena nga beqaria e saj rrjedhin nga fëmijëria e saj me libra dhe vetëbesim, motra më e madhe e rritur nga prindër që e inkurajojnë pavarësinë e saj, në të njëzetat si gazetare sportive, kur ajo “shoqëron veten mendërisht” me çdo mashkull që njeh deri në të dyzetat e saj, në të cilat, sipas një biografie të shkurtër të autorit, ajo “mbetet beqare”. Gjuha gjithashtu evulon, nga vorbulla e çuditshme e shokëve të banesës dhe koktejeve dhe pluhurosja e vetes, për t’u bërë më e ashpër. “Nëse nuk do të isha princesha në historinë time… ka shumë të ngjarë që unë të isha pjesa paralajmëruese e përrallës: shtriga, ndoshta, e ngrënë nga hidhërimi në një botë që nuk e vlerësonte atë.”
Kjo nuk është një përrallë e një jete beqare a la Bryony Gordon apo Bridget Jones, por as nuk është aspak e hidhur. Është një ekzaminim vetë-reflektues i një gjendjeje që përkufizohet vetëm si ajo që nuk është – një meditim mbi të jetuarit e një jete të plotë dhe të veçantë në një botë të krijuar për çifte. Diskutimi premton një eksplorim të “si duket për fat të mirë kur Princi juaj Charming nuk shfaqet”, por libri ka të bëjë shumë më tepër me miqësitë dhe familjen dhe udhëtimin nëpër botë sesa me partnerët romantikë ose mungesën e tyre. Një ose dy burra vijnë dhe shkojnë, por ata kurrë nuk u mungojnë apo vizatohen aq shumë sa miqtë që largohen ose vazhdojnë.
Ndërsa Gjoni rritet, janë miqtë dhe familja ata që frenojnë dëshirën e saj të bredhjes dhe krijojnë një dëshirë për t’u qetësuar: diagnoza e kancerit të një shoku; sëmundja e nënës së saj; lindja e një mbese të dashur. Ajo shkruan në mënyrë prekëse për sikletin, panatyrshmërinë dhe frikën nga vetmia, dhe për realitetin paksa marramendës të rritjes së një niveli në familjen e saj kur nuk ka fëmijë që ta zënë vendin e saj. “Nëse ndonjë gjë, titulli ime e re [tezja] dukej se më shtyu nga korniza me lëvizjen e kalorësit – një lart, dy matanë”.
Një kapitull i fundit, i shkruar gjatë bllokimit, duket se e gjen Gjonin në më të mirën e tij. Pasi ka jetuar vetëm, sipas kushteve të saj, ajo e kupton: “Unë ndoshta kam qenë në stërvitje për këtë krizë gjatë gjithë jetës sime beqare”. Ajo gjithashtu po praktikon të ekzaminojë zgjedhjet dhe vendin e saj në botë në një mënyrë që disa çifte të lumtur nuk duhet ta bëjnë kurrë, dhe ka gjetur se ato janë mjaft të kënaqshme, në fund të fundit. “Nuk kam jetuar një jetë të përcaktuar nga mungesa dhe nuk do ta kaloj pjesën tjetër të saj duke pritur për një të ardhme të padukshme”, deklaron ajo. Na vjen keq, princ simpatik, por kjo princeshë u zgjua dhe shkroi një histori të re.
Lamplighters Emma Stonex
Një debutim i shkëlqyer
Në natën e Vitit të Ri 1972, një varkë mbërrin në farin Maiden Rock, 15 milje detare në jugperëndim të Land’s End, për të lehtësuar ndihmësin e portierit dhe burrit të familjes Bill Walker nga një turne dy-mujor në detyrë. Por Walker, portieri kryesor Arthur Black dhe i riu i tyre Vincent Bourne janë zhdukur të gjithë pa gjurmë, duke e lënë derën të mbyllur, tavolinën të shtrirë dhe orët janë ndalur në një çerek para nëntë. Njëzet vjet më vonë, në një përpjekje për të zgjidhur misterin kokëfortë, një shkrimtar i ri i tregimeve aventureske detare vjen për të intervistuar gratë që lanë pas fenerët – dhe kështu prezantohet romani debutues i shkëlqyer i Ema Stonex, The Lamplighters.
Ashtu si me veprën e Shirley Jackson ose me kryeveprën Affinity të Sarah Waters, në duart e Stonex-it bota e pashprehur, e pashqyrtuar, e paparë që mund ta quajmë e mbinatyrshme, një botë e ushqyer nga shtypja dhe gënjeshtra, bëhet tmerrësisht e prekshme. Furçon kundër nesh ndërsa flemë, më e vërtetë se shtëpia, më e rrezikshme se arma në sirtar.
Brown Baby Nikesh Shukla
Nikesh Shukla e nis Brown Baby duke rrëfyer se, kur ishte më i vogël, nuk e kishte menduar kurrë të bëhej prind. Më pas, në vitin 2010, vetëm një javë pasi u botua romani i tij i parë, nëna e tij vdiq nga kanceri në mushkëri. Ajo ishte “shtylla e familjes sime”, thotë ai. “Rrahjet e zemrës, thelbi i saj. Unë isha tridhjetë. Dhe padyshim që isha i humbur.” Dhjetë vjet më vonë, ai është baba i dy vajzave të vogla. Ai është duke punuar shumë dhe kryesisht shumë i lodhur. Ai e gjen veten duke kaluar kohën që nuk po mendon për fëmijët e tij duke menduar për nënën e tij. Ai është kapur mes pikëllimit dhe habisë, kujtimeve të pafundme për të dhe shpresave të pafundme për nipërit e mbesat që nuk jetoi kurrë për t’i parë.
Në një kapitull tejet absurdist, ai përshkruan një shëtitje në mbrëmje vonë nëpër Bristol: ai ka veshur pizhame Avengers dhe një bluzë të vjetër, vajza e tij është në një karrocë fëmijësh, klubet po derdhen në rrugë. Së shpejti një grup adoleshentësh – të udhëhequr nga një vajzë aziatike – i rrethojnë. “Raspekt për fëmijën,” i urdhëron ajo. “Ajo është e ardhmja jonë dhe ne duhet ta mbrojmë atë.”
Akoma më mirë është një kapitull i jashtëzakonshëm, i botuar fillimisht si novela, në të cilin Shukla evokon nënën e tij përmes ushqimit që ajo gatuante. Lëvizja e farave të mustardës dhe qimnonit në kuzhinën e saj, mënyra se si preu patatet, listat e blerjeve të shkruara gabimisht që ajo përpiloi: të gjitha kujtohen në mënyrë të shkëlqyer. Pas vdekjes së saj, ai gjen disa enë të papërdorura në frigorifer dhe vendos të gatuajë përmbajtjen e tyre. Në rrëfimin e tij, mikrovala zhbllokon erërat, duke krijuar jo aq një portal për të kaluarën, sa një bashkësi kalimtare dhe të athët. Është shkrim i mrekullueshëm, një dhuratë e mrekullueshme për vajzat e tij.
Bright Burning Things Lisa Harding
Kërkim i mbërthyer për vetënjohje
Ashtu si Masha në Pulëbardhë, Sonya, heroina e romanit të dytë intensiv dhe shqetësues të Lisa Harding, është në zi për jetën e saj. Emri i saj çehovian duket i përshtatshëm kur mësojmë se “aktorja e dështuar, nëna e dështuar” Sonya triumfoi dikur në produksionet e Chekhov dhe Ibsen në skenën e Londrës, përpara se ta gjente veten e vetme duke rritur djalin e saj katërvjeçar Tommy në periferi të Dublinit, duke luftuar. varësia nga alkooli. Ka shumë për të qarë, dhe akoma më shumë për të kundërshtuar, në një roman që bëhet një jeremiadë e egër kundër forcave mbytëse të jetës.
Ndërkohë që janë bërë krahasime midis Sonya-s dhe Agnes, nënës alkoolike në Shuggie Bain të Douglas Stuart-it, fitues i Booker-it, protagonisti i Harding është një krijim i veçantë: kompleks, përkundrazi, tepër qesharak në një mënyrë karakteristike irlandeze. E shkruar me energji dhe bujari të madhe, Bright Burning Things është historia e papërpunuar dhe emocionale e kërkimit të një gruaje për vetënjohje; ai që kapet që në fillim.
Crying in H Mart Michelle Zauner
Vetë-përçmues dhe i ndershëm
Ku shkoni pasi jeni dëshmitar i vdekjes?” Michelle Zauner pyet veten në Crying in H Mart, libri i saj i parë, i cili hapet me esenë virale të New Yorker me të njëjtin emër. Pas humbjes së nënës së saj Chongmi nga kanceri, si dhe vdekjes së gjyshes dhe hallës së saj, Zauner e gjeti veten duke shkuar rregullisht në H Mart, zinxhiri i supermarketeve aziatike i mbushur me aq shije nostalgjie sa ka lloje të petëve të çastit. Të shtresuara emocionalisht, këto pelegrinazhe janë të mbushura me pikëllimin, zemërimin dhe ankthin që mbështesin “kapitullin e parë të tregimit që dua të tregoj për nënën time”. Kjo histori është gjithashtu e vetë Zauner-it, duke treguar jo vetëm se ku shkoi më pas, por nga vjen dhe kush është.
Për shkrimtarin koreano-amerikan, artistin muzikor dhe themeluesin e grupit Japanese Breakfast, ushqimi është një portal: “Kur shkoj në H Mart, nuk jam vetëm në gjueti për sepje dhe tre tufa qepash për një dollar: Unë Po kërkoj kujtime. Unë po mbledh prova që gjysma koreane e identitetit tim nuk vdiq kur ata vdiqën.”
Pas kimioterapisë, Chongmi thotë se venat e saj duken të zeza, sikur toksinat kalojnë nëpër to. “Mjekësi,” korrigjon Zauner. “Vrasja e të gjitha të këqijave.” Natyra e këtij konfuzioni shprehet në pharmakon: një term grek që do të thotë edhe helm edhe ilaç, dhe që, sipas Zhak Derridës, përfaqëson edhe vetë shkrimin. Një histori e humbjes dhe rritjes së madhe, Crying in H Mart e mban gjithashtu këtë paqartësi. Me albumin e fundit të Mëngjesi Japonez Jubilee, i përshkruar nga Zauner si “për gëzimin”, në vazhdim të librit (për të cilin të drejtat e filmit janë zgjedhur gjithashtu), duket se në artin e saj, ajo ka gjetur çelësin e ndërlikuar por transformues të trashëgimisë së saj.
Whereabouts Jhumpa Lahiri
Një zhvendosje magjepsëse
Gjuhëtarët na thonë se gjuha nuk mësohet, ajo rritet natyrshëm, si trupat tanë. Të ndërrosh gjuhën e dikujt me një të re duket, pra, nëse jo e pakonceptueshme, sigurisht një sprovë e vështirë dhe e rrezikshme sa një transplant zemre.
Në mënyrë të pabesueshme, disa shkrimtarë bëjnë pikërisht këtë. Por është gjithmonë e njëjta klikë e grands hommes që na vjen ndërmend: Conrad, Nabokov, Beckett. Asnjëherë Chinua Achebe, kurrë RK Narayan – shkrimtari i zi apo aziatik pritet thjesht të adoptojë anglishten.
Është në këtë sfond që shkrimtarja bengali-amerikane Jhumpa Lahiri ka hequr dorë nga gjuha në të cilën fjalitë e saj të buta si mëndafsh fituan një çmim Pulitzer. Vendndodhja ishte shkruar në italisht, si esetë që përfshinin librin e saj të fundit, Me fjalë të tjera. Është përkthyer në anglisht nga vetë autorja; në të vërtetë, të vetmet fjali në anglisht që shkruan Lahiri tani janë të përkthyera nga italishtja.
Ky roman intrigues portretizon ekzistencën e vetmuar, në një vend pa emër, të një tregimtari pa emër. Ne e dimë se ajo është një grua dhe, në një lëshim të rrallë për detajet biografike, një mësuese universiteti, në mesin e të 40-ave. Ajo praktikisht nuk ka asnjë familje, asnjë lidhje, vetëm miq, të cilët janë gjithashtu pa emër dhe të karakterizuar hollë, me një element projeksioni: një fqinj i martuar është, sipas mendimit të saj, i gatshëm të ketë një lidhje me të, ndërsa një shoqe duhet, ajo. imagjinon, të mërzitet nga martesa.
Aty ku anglishtja e saj lulëzoi në veçanti, italishtja e Lahirit arrin drejt universales. Çuditërisht, Vendndodhja nuk përmban asnjë emër të vetëm përkatës: asgjë për të identifikuar individë apo vende. Megjithatë, me një breshëri mbiemrash, ai arrin të gozhdojë përvojën e të gjithëve ne që kalojmë nëpër modernitetin likuid: “të çorientuar, të humbur, në det, në mosmarrëveshje, të humbur, të humbur, të hutuar, të hutuar, të shkëputur”. Kur Lahiri krahason një hotel me “një garazh parkimi të krijuar për qeniet njerëzore” – i zbatueshëm në zonën e biznesit të çdo qyteti bashkëkohor në mbarë botën – imazhi duket emblematik i vizionit universalist që tani i jep formë shkrimit të saj./ Përktheu: Taunita Xhukolli/ KultPlus.com
Shumë njerëz duhet të punojnë me orar të gjatë. Kur bëhet fjalë për shkrimin e romaneve, duket që pajtueshmëria thotë se pas katër orëve, apo kështu disi, të shkrimit të pandërprerë, zë vend puna që ka vlerë më pak se mundi. Unë, pak a shumë, gjithmonë jam pajtuar me këtë pikëpamje, por pasi që vera e vitit 1987 po afrohej, u binda se ekzistonte nevoja për një qasje drastike. Lorna, gruaja ime, u pajtua.
Deri në atë moment, pasi që e kisha lënë punën e përditshme para pesë viteve, do t’ia dilja mjaft arsyeshëm që ta mbaja një ritëm të balancuar të punës dhe produktivitetit. Por, vala e parë e suksesit tim publik, që erdhi pas romanit tim të dytë, solli me vete shumë shqetësime. Propozimet për zgjerimin e karrierës, ftesat për darka dhe festa, atraksioni për udhëtime jashtë vendit dhe grumbujt e letrave, të gjitha i kishin dhënë fund punës sime të ‘duhur’. Gjatë verës së kaluar e kisha shkruar një kaptinë hyrëse për romanin e ri, por, tashti, gati pas një viti, nuk kisha shkuar më tej.
Dhe, kështu, unë dhe Lorna bëmë një plan. Për një periudhë katërjavore, unë do ta pastroja ditarin e takimeve në mënyrë të rreptë dhe të vazhdoja me diçka që disi në mënyrë misterioze e quajtëm ‘Përplasje’. Gjatë Përplasjes nuk do të bëja gjë tjetër pos të shkruaja nga ora 9:00 para dite deri në orën 10:30 të mbrëmjes, nga dita e hënë deri të shtunën. Do ta kisha pushim një orë për drekë dhe dy për darkë. Nuk do t’i shikoja letrat, e lere më t’i lexoja, dhe nuk do të shkoja as afër telefonit. Askush nuk do të vinte në shtëpi. Lorna, përkundër orarit të saj të zënë, për këtë periudhë do ta merrte edhe hisen time të kuzhinës dhe punëve tjera. Në këtë mënyrë, siç shpresonim, unë jo vetëm që do të kryeja më shumë punë kuantitative, por edhe do ta arrija një gjendje mendore në të cilën bota ime fiktive do të ishte më reale se kjo aktualja.
Atëherë isha 32 vjeç dhe sapo kishim dalë në një shtëpi në Sydenham, në jug të Londrës, ku për herë të parë në jetën time kisha dhomë të posaçme të punës (dy romanet e para i pata shkruar në tavolinë të kuzhinës). Dhoma e punës në fakt ishte një lloj ormani i madh në gjysmë pushimoren e shkallëve dhe nuk kishte derë. Por, unë isha në qejf pasi që kisha hapësirë ku do t’i shtrija letrat përreth sipas dëshirës dhe se nuk do të më duhej t’i mbledhja në fund të çdo dite. I ngjita grafikët dhe shënimet në tërë murin me lëvore dhe fillova shkrimin.
Në mënyrë fondamentale, kështu është mënyra se si u shkrua ‘The Remains of the Day’. Gjatë tërë Përplasjes shkruaja dorëlirë duke mos u kujdesur për stilin e as për diçka që pasdite krijonte kontradiktë në tregimin e themeluar gjatë atij mëngjesi. Qëllimi ishte që thjeshtë të nxirrej ideja në sipërfaqe dhe të rritej. Fjalitë e tmerrshme, dialogjet e shëmtuara, skenat që qonin askund – i lija të qëndronin dhe vazhdoja lëvrimin.
Në ditën e tretë, gjatë pushimit tim të mbrëmjes, Lorna kishte vërejtur se unë po sillesha çuditshëm. Të dielën e parë dola jashtë shtëpisë në qendër të Sydenhamit dhe në mënyrë të pandërprerë vëzhgoja – kështu më ka thënë Lorna- faktin se rruga nuk ishte e ndërtuar në nivel të njëjtë, kështu që njerëzit që zbritnin poshtë rrugës dukeshin sikur që ecnin mbi njëri tjetrin kurse ata që ngjiteshin, dihatnin dhe i jepnin zor me tërë forcën. Lorna merakosej që unë kisha edhe tri këso javë të mbetura, por ia shpjegova se isha shumë mirë dhe se java e parë kishte qenë e suksesshme.
U mbajta për katër javë dhe në fund, pak a shumë, e kisha tërë romanin përpara: natyrisht që kërkohej shumë më tepër kohë që të shkruhej siç duhet, por depërtimi i rëndësishëm i imagjinatës, i tëri ishte bërë gjatë Përplasjes.
Duhet të them se nga koha kur fillova Përplasjen kisha konsumuar një sasi substanciale të ‘hulumtimit’: libra nga dhe për shërbëtorët britanikë, për politikën e brendshme dhe të jashtme në mes dy luftërave, shumë pamflete dhe ese nga koha, përfshirë një të Harold Laskit për “The Dangers of Being a Gentleman”. I kam bastisur raftet e librarive lokale të librave të dorës së dytë (Kirkdale Books, ende duke përparuar në mënyrë të pavarur) për udhërrëfimet në lidhje me fshatrat angleze nga vitet ’30-ta deri në vitet e ’50-ta. Vendimi se kur duhet të fillohet me shkrimin e romanit – të fillohet me kompozimin e vet tregimit – gjithmonë më duket shumë i rëndësishëm. Sa duhet dikush të dijë para se të filloj të shkruaj prozë? Është e dëmshme të fillohet shumë herët, njësoj sikur që është kur fillohet shumë vonë. Mendoj që me ‘Remains’ kam pasë fat: Përplasja erdhi mu në momentin e duhur, kur unë dija mjaft.
Kur e kujtoj këtë, i shoh të gjitha llojet e influencave dhe burimet e inspirimit. Ja ku janë dy nga ato më pak të njohura:
1) Në mesin e viteve të ‘70-ta, si tinejxher, e kam pa një film që quhet ‘The Conversation’, një triler nën regjinë e Francis Ford Coppolas. Në të, Gene Hackman e luan rolin e një eksperti monitorues që shkon te njerëzit të cilët dëshirojnë t’i incizojnë bisedat sekrete të tjerëve. Hackman, në mënyrë fanatike, dëshiron të bëhet më i miri në fushën e tij – ‘Përgjuesi më i madh në Amerikë’ – po gradualisht kaplohet nga ideja se incizimet që ua jep klientëve të tij të fuqishëm mund të çojnë në pasoja të errëta, përfshirë vrasjen. Besoj që karakteri i Hackamanit ka qenë modeli i hershëm i shërbëtorit Stevens.
2) Mendova që e kisha kryer ‘Remains’ por një natë e dëgjova Tom Waits-in duke kënduar këngën e tij ‘Ruby’s Arms’. Është një baladë për një ushtar që e lë të dashurën duke fjetur në mëngjesin e hershëm për t’u larguar me tren. Asgjë e pazakonshme në këtë. Por, kënga këndohet me një zë të vrazhdë të një lloj udhëtari të pastrehë amerikan i cili është tërësisht i pafamiljarizuar me shfaqjen e emocioneve publikisht. Dhe, vjen një moment kur këngëtari deklaron se zemra e tij po thyhej dhe kjo është gati e padurueshme prekëse për shkak të tensionit në mes vet sendimentit dhe një rezistence të madhe që shprehet qartazi kundër mposhtjes. Waits e këndon rreshtin me katarzë madhështore sa që mund ta ndjeni jetën stoike të një burri të fortë që shkapërderdhet para një trishtimi të madh. E dëgjova këtë dhe e ndërrova vendimin që e kisha marrë që Stevens të mbetej siç e kisha planifikuar, si vendim i vështirë deri në fund. Vendosa që vetëm në një pikë – të cilën duhet ta zgjedhja me kujdes – mbrojtja e plogësht do të plasaritej dhe kështu romantizmi tragjik i fshehur do të shfaqej pjesërisht. /KultPlus.com
Kazuo Ishiguro, laureati i këtij viti për çmimin prestigjioz Nobel për Letërsi, me fillim prej orës 17:30 do të pranojë çmimin në një ceremoni në Stokholm.
Ishiguro do të flasë në Akademinë Suedeze dhe kësisoj do ta pranojë çmimin që këtë vit e morri në mesin e konkurrentëve tjerë.
Ishiguro, i njohur edhe për lexuesin shqiptar, e morri çmimin në muajin tetor për forcën emocionale brenda veprave të tij, dhe për shpërfaqjen e humnerës nën ndjenjat tona të iluzionit në lidhje me botën, shkruan KultPlus.
Ishiguro e ka lënë Japoninë vetëm 5 vjeç, viti 1959, për tu vendosur në Britaninë e Madhe, që u bë atdheu i tij i dytë dhe gjuha në të cilën shkruan.
Në vitin 1982 fitoi çmimin Winifred Holtby. Në vitin 1983, ai u përfshi në listën e shkrimtarëve më të mirë të rinj britanikë, së bashku me Martin Amis, Ian McEwan, Salman Rushdie, Julian Barnes, Graham Swift, Rose Tremain dhe Pat Barker. Tre vjet më vonë, romani i tij i dytë, “An Artist of the Floating World” mori çmimin “Whitbread” dhe në vitin 1989 romani “The Remains of the Day” fitoi Booker. / KultPlus.com
Shumë njerëz duhet të punojnë me orar të gjatë. Kur bëhet fjalë për shkrimin e romaneve, duket që pajtueshmëria thotë se pas katër orëve, apo kështu disi, të shkrimit të pandërprerë, zë vend puna që ka vlerë më pak se mundi. Unë, pak a shumë, gjithmonë jam pajtuar me këtë pikëpamje, por pasi që vera e vitit 1987 po afrohej, u binda se ekzistonte nevoja për një qasje drastike. Lorna, gruaja ime, u pajtua.
Deri në atë moment, pasi që e kisha lënë punën e përditshme para pesë viteve, do t’ia dilja mjaft arsyeshëm që ta mbaja një ritëm të balancuar të punës dhe produktivitetit. Por, vala e parë e suksesit tim publik, që erdhi pas romanit tim të dytë, solli me vete shumë shqetësime. Propozimet për zgjerimin e karrierës, ftesat për darka dhe festa, atraksioni për udhëtime jashtë vendit dhe grumbujt e letrave, të gjitha i kishin dhënë fund punës sime të “duhur’. Gjatë verës së kaluar e kisha shkruar një kaptinë hyrëse për romanin e ri, por, tashti, gati pas një viti, nuk kisha shkuar më tej.
Dhe, kështu, unë dhe Lorna bëmë një plan. Për një periudhë katër javore, unë do ta pastroja ditarin e takimeve në mënyrë të rreptë dhe të vazhdoja me diçka që disi në mënyrë misterioze e quajtëm “Përplasje’. Gjatë Përplasjes nuk do të bëja gjë tjetër pos të shkruaja nga ora 9:00 para dite deri në orën 10:30 të mbrëmjes, nga dita e hënë deri të shtunën. Do ta kisha pushim një orë për drekë dhe dy për darkë. Nuk do t’i shikoja letrat, e lëre më t’i lexoja, dhe nuk do të shkoja as afër telefonit. Askush nuk do të vinte në shtëpi. Lorna, përkundër orarit të saj të zënë, për këtë periudhë do ta merrte edhe hisen time të kuzhinës dhe punëve tjera. Në këtë mënyrë, siç shpresonim, unë jo vetëm që do të kryeja më shumë punë kuantitative, por edhe do ta arrija një gjendje mendore në të cilën bota ime fiktive do të ishte më reale se kjo aktualja.
Atëherë isha 32 vjeç dhe sapo kishim dalë në një shtëpi në Sydenham, në jug të Londrës, ku për herë të parë në jetën time kisha dhomë të posaçme të punës (dy romanet e para i pata shkruar në tavolinë të kuzhinës). Dhoma e punës në fakt ishte një lloj ormani i madh në gjysmë pushimoren e shkallëve dhe nuk kishte derë. Por, unë isha në qejf pasi që kisha hapësirë ku do t’i shtrija letrat përreth sipas dëshirës dhe se nuk do të më duhej t’i mblidhja në fund të çdo dite. I ngjita grafikët dhe shënimet në tërë murin me lëvore dhe fillova shkrimin.
Në mënyrë fondamentale, kështu është mënyra se si u shkrua “The Remains of the Day’. Gjatë tërë “Përplasjes” shkruaja dorëlirë duke mos u kujdesur për stilin e as për diçka që pasdite krijonte kontradiktë në tregimin e themeluar gjatë atij mëngjesi. Qëllimi ishte që thjeshtë të nxirrej ideja në sipërfaqe dhe të rritej. Fjalitë e tmerrshme, dialogjet e shëmtuara, skenat që çonin askund – i lija të qëndronin dhe vazhdoja lëvrimin.
Ditën e tretë, gjatë pushimit tim të mbrëmjes, Lorna kishte vërejtur se unë po sillesha çuditshëm. Të dielën e parë dola jashtë shtëpisë në qendër të Sydenhamit dhe në mënyrë të pandërprerë vëzhgoja – kështu më ka thënë Lorna – faktin se rruga nuk ishte e ndërtuar në nivel të njëjtë, kështu që njerëzit që zbritnin poshtë rrugës dukeshin sikur ecnin mbi njëri-tjetrin kurse ata që ngjiteshin, dihatnin dhe i jepnin zor me tërë forcën. Lorna merakosej që unë kisha edhe tri këso javësh të mbetura, por ia shpjegova se isha shumë mirë dhe se java e parë kishte qenë e suksesshme.
U mbajta për katër javë dhe në fund, pak a shumë, e kisha tërë romanin përpara: natyrisht që kërkohej shumë më tepër kohë që të shkruhej siç duhet, por depërtimi i rëndësishëm i imagjinatës, i tëri ishte bërë gjatë “Përplasjes”.
Duhet të them se nga koha kur fillova “Përplasjen” kisha konsumuar një sasi substanciale të “hulumtimit”: libra nga dhe për shërbëtorët britanikë, për politikën e brendshme dhe të jashtme në mes dy luftërave, shumë pamflete dhe ese të kohës, përfshirë një të Harold Laskit për “The Dangers of Being a Gentleman”. I kam bastisur raftet e librarive lokale të librave të dorës së dytë (Kirkdale Books, ende duke përparuar në mënyrë të pavarur) për udhërrëfimet në lidhje me fshatrat angleze nga vitet 1930-ta deri në vitet e 50-ta. Vendimi se kur duhet të fillohet me shkrimin e romanit – të fillohet me kompozimin e vet tregimit – gjithmonë më duket shumë i rëndësishëm. Sa duhet dikush të dijë para se të fillojë të shkruaj prozë? Është e dëmshme të fillohet shumë herët, njësoj sikur që është kur fillohet shumë vonë. Mendoj që me “Remains’ kam pasur fat: “Përplasja” erdhi mu në momentin e duhur, kur unë dija mjaft.
Kur e kujtoj këtë, i shoh të gjitha llojet e influencave dhe burimet e inspirimit. Ja ku janë dy nga ato më pak të njohura:
1) Në mesin e viteve të ‘70-ta, si tinejxher, e kam parë një film me titull “The Conversation”, një triler në regji të Francis Ford Coppola-s. Në të, Gene Hackman e luan rolin e një eksperti monitorues që shkon te njerëzit të cilët dëshirojnë t’i incizojnë bisedat sekrete të të tjerëve. Hackman, në mënyrë fanatike, dëshiron të bëhet më i miri në fushën e tij, “Përgjuesi më i madh në Amerikë”, po gradualisht kaplohet nga ideja se incizimet që ua jep klientëve të tij të fuqishëm mund të çojnë në pasoja të errëta, përfshirë vrasjet. Besoj që karakteri i Hackamanit ka qenë modeli i hershëm i shërbëtorit Stevens.
2) Mendova që e kisha kryer “Remains”, por një natë e dëgjova Tom Waits-in duke e kënduar këngën e tij “Ruby’s Arms”.
Është një baladë për një ushtar që e lë të dashurën duke fjetur në mëngjesin e hershëm për t’u larguar me tren. Asgjë e pazakonshme në këtë. Por, kënga këndohet me një zë të vrazhdë të një lloj udhëtari amerikan të pastrehë, i cili është tërësisht i pafamiljarizuar me shfaqjen e emocioneve publikisht. Dhe vjen një moment kur këngëtari deklaron se zemra e tij po thyhej dhe kjo është prekëse gati e padurueshme për shkak të tensionit nës mes vetë sentimentit dhe një rezistence të madhe që shprehet qartazi kundër mposhtjes.
Waits e këndon rreshtin me katarzë madhështore sa që mund ta ndjeni jetën stoike të një burri të fortë që shkapërderdhet para një trishtimi të madh. E dëgjova këtë dhe e ndërrova vendimin që e kisha marrë që Stevens të mbetej siç e kisha planifikuar, si vendim i vështirë deri në fund. Vendosa që vetëm në një pikë – të cilën duhet ta zgjedhja me kujdes – mbrojtja e plogësht do të plasaritej dhe kështu romantizmi tragjik i fshehur do të shfaqej pjesërisht.(Marrë nga Telegrafi.com: https://telegrafi.com/kazuo-ishiguro-si-e-shkrova-remains-day-per-kater-jave/)/ KultPlus.com
Çmimi Nobel për Letërsi për vitin 2017 ka shkuar për shkrimtarin britanik, Kazuo Ishiguro, i cili sipas Akademisë Suedeze, me romanin e tij “Mos më lër të shkoj”, është konsideruar si një nga romanet me fuqi të madhe emocionale.
Stili i tij i shkrimit u përshkrua nga sekretarja e Akademisë, Sara Daniusi, si një përzierje e novelistes Jane Austen, novelistit gjerman Franz Kafka si dhe atij francez Marcel Proust, raporton Insajderi.
Ishiguro, ka lindur në Nagasaki në Japoni. Ndërsa kur fituesit i Nobelit mbushi pesë vjet, familja e tij u shpërngul në Britani të Madhe. Ai u diplomua në Universitetin e Kentit në vitin 1978 dhe përfundoi masterin në Universitetin e Anglisë më 1980.
Akademika ka vlerësuar se temat e laureatit të letërisës Kazuo Ishiguro për vitin 2017, janë të lidhura me kujtesën, kohën dhe vetë-mashtrimin.
Novela e fundit e Ishiguros “The Buried Giant” e botuar në vitin 2015, flet për harresën që lidhet me harresën, historinë e të tashmes dhe fantazisë ndaj realitetit.
Ndërsa në romanin “Never Let Me Go” të botuar në vitin 2005, Ishiguro, ka prezantuar një ndjenjë të ftoftë me punën që ka bërë.
Po ashtu libri i tij “The White Countess” u shfaq edhe në ekrane, në vitin 2005 nga regjisori James Ivory. Po ashtu edhe romani “Never Let Me Go”, në vititn 2010 u bë film nga regjisori, Mark Romanek, ku luajtën aktorët, Carey Mulligan, Keira Knightley dhe Andrew Garfield.
Ishiguro pas marrjes së çmimit ka thënë për BBC-në se fitimi i këtij çmimi është një nder madhështore, sepse kjo do të thotë se jam në gjurmët e autorëve më të mëdhenj që kanë jetuar.
“Bota është në një moment shumë të pasigurt dhe shpresoj që të gjitha çmimet Nobel të jenë një forcë për diçka pozitive në botë siç është në këtë moment”, ka vazhduar fjalimin e tij, Ishiguro.
Salman Rushdie, një mik i autorit, ka thënë për “The Guardian” se i uron mikut të tij për çmimin e fituar.
“Shumë urime për mikun tim të vjetër, punën e të cilit unë e kam dashur dhe admiruar, ai është një shkrimtar mjaft i mirë dhe sigurisht nuk e meriton mospërfillje”, ka thënë Salman Rushdie.
Ishiguro ka përfunduar shtatë romane dhe disa skenarë, tregime dhe këngë.
Duke shpenzuar pjesën më të madhe të jetës së tij në Britani, 62-vjeçari ka hedhur poshtë krahasimet me autorë të tjerë japonezë, duke thënë në një intervistë në vitin 1990.
Në garë kanë qenë Don DeLillo i Amerikës, Margaret Atëood e Kanadasë, poeti i lindur në Siri, Adonis, romancieri japonez Haruki Murakami, shkrimtari nga Kenya, Ngugi Wa Thiong’o, Amos Oz dhe David Grossman të Izraelit, Claudio Magris i Italisë, Ismail Kadare i Shqipërisë dhe Michel Houellebecq i Francës.
Vitin e kaluar, çmimi Nobel për Letërsi iu kishte dhënë, këngëtarit dhe kompozitorit Bob Dylan. / KultPlus.com
Ishiguro shkrimtari britanik, i cili qysh i vogël kishte shkuar nga Britania në Japoni, sapo është shpallur fitues i çmimit prestigjioz Nobel, shkruan KultPlus.
Përpos romaneve që kanë marë çmime të shumta, Ishiguro ka shkruar edhe skenarë për filma dhe për televizione. Mirëpo, romani “The Remains of the Day”, i cili u botua në vitin 1980 dhe ka marë çmimin Man Booker Prize, më pas është shndërruar edhe film, po me të njëjtin titull, dhe sikurse që ka pasë sukses si roman, edhe si film ka bërë jehonë, duke u nominuar edhe për çmimin Oscar. Në këtë film kanë luajtur aktorët e njohur Anthony Hopkins dhe Emma Thompson./KultPlus.com
