Pasi fitoi çmimin Nobel, Albert Camus shkroi një letër të mrekullueshme për mësuesin e fëmijërisë

Një nga shembujt më të bukur të kësaj mirënjohjeje vjen nga Albert Camus, njeriu me dhuntinë e miqësive të rralla, që e kaloi jetën duke mësuar si të jetonte me një qëllim dhe duke kërkuar kuptimin e lumturisë dhe dashurisë.

Kur Camus nuk ishte as një vjeç, i ati u vra në betejë gjatë LIB. Ai dhe i vëllai u rritën nga një mama analfabete, pothuajse e shurdhër dhe një gjyshe despotike, kushte ku nuk mund të pretendohej  një e ardhme e ndritur, por si provë e asaj që mund të ndodhë kur arsimi nxit potencialin më të mirë të një njeriu duke fisnikëruar shpirtin, një mësues, Louis Germaine, pa te Albert-i i ri diçka të veçantë dhe ndërmori detyrën për të nxjerrë një thelb të konsoliduar  dhe një qëllim nga ai djalë, detyra e çdo mentori të mirë. Nën krahët e mësuesit të tij, Camus i i hodhi poshtë letrat e errëta që i kishin ngecur në duar dhe filloi të shndërrohej në gjeniun e ardhshëm që të gjithë e njohim.

Tridhjetë vjet më vonë, Camus u bë njeriu i dytë më i ri në botë që kishte fituar çmimin Nobel, që iu dha për “seriozitetin e sinqertë” të punës së tij, që “ndriçon problemet e koshencës së njeriut.” Pak ditë pasi kishte marrë vlerësimin më të lartë të njerëzimit, Camus bëri të njohur ndikimin e mësuesit të tij me ka “seriozitet të sinqertë” në një letër të mahnitshme, që është përfshirë në faqet e fundit të librit të tij The First Man.

19 nëntor, 1957

I dashur Zoti Germain,

Po i lë emocionet e forta të këtyre ditëve të qetohen pak para se t’ju flas nga thellësia e zemrës sime. Mua, sapo më kanë dhënë një nderim shumë të madh, që as e kisha kërkuar dhe as isha përpjekur ta merrja, por kur e mora vesh lajmin, mendimi im i parë, pas mamasë sime, ishit ju. Pa ju, pa dorën plot dashuri që ju i zgjatët atij djali të vogël të varfër që isha unë, pa mësimet dhe shembullin tuaj, asgjë nga të gjitha këto, nuk do kishte ndodhur. Unë nuk para bëj shumë nga këto lloj falënderimesh, por të paktën ky më jep mundësinë t’ju tregoj çfarë keni qenë dhe çfarë ende jeni për mua dhe t’ju siguroj që përpjekjet tuaja, puna juaj dhe zemra bujare që vutë në të, jeton ende te një prej nxënësve të vegjël, i cili, pavarësisht që kanë kaluar shumë vite, nuk ka ndaluar kurrë së qeni nxënësi juaj mirënjohës. Ju përqafoj me gjithë zemrën time.

/ KultPlus.com

Luigi Pirandello: Para se të gjykosh jetën time, vish këpucët e mia, ec rrugëve ku kam ecur unë, jeto dhimbjen, dyshimet, të qeshurat e mia

Narrator dhe autor teatral, revolucionarizoi teatrin e shekullit XX, duke u bërë një nga dramaturgët më të mëdhenj të të gjitha kohërave. Më 1934 iu dha çmimi Nobel për letërsinë. Ndër romanet e tij më të famshme, ne kujtojmë “Il fu Mattia Pascal” dhe “Uno, nessuno e centomila”.

Më poshtë mund të lexoni disa nga thëniet e tij më të famshme:

Para se të gjykosh jetën time apo karakterin tim, vish këpucët e mia, ec rrugëve ku kam ecur unë, jeto dhimbjen, dyshimet, të qeshurat e mia. Jeto vitet që kam jetuar unë, rrëzohu atje ku jam rrëzuar dhe ringrihu ashtu si unë.

Kushdo mund të jetë hero herë pas here, por të jesh zotëri është diçka që duhet t’a kesh gjatë gjithë kohës.

Kur thua që je i dashuruar me njerëzimin, je më se i kënaqur me veten tënde.

E paraqes veten tek ju në formën më të përshtatshme për marrëdhëniet që dëshiroj të arrij me ju.

Një fakt është si një thes – nuk do të ngrihet nëse është i zbrazët. Për ta bërë atë të ngrihet, së pari duhet të vendosni në të të gjitha arsyet dhe ndjenjat që çuan atë në atë gjendje.

Në çmendurinë e tij ai u bë një aktor i tmerrshëm!

Dashuria ime e vërtetë ka qenë gjithmonë gjumi që më shpëtoi duke më lënë të ëndërroja.

Ju nuk e vlerësoni faktin që çmendurit janë me shumë fat.

Drama është veprim, zotëri, veprim dhe jo filozofi e hutuar.

Dhe askush nuk e kupton se ne të gjithë, gjithmonë, duhet të dukemi kështu, secili me sytë e tij plot tmerr në vetminë e tij, të pashmangshme.

Logjika është e ndarë nga kafsha njerëzore. Ju mjaft lehtë mund të propozoni një zgjidhje logjike për diçka dhe në të njëjtën kohë të shpresoni me zemrën tuaj që nuk do të funksionojë.

Historia e njerëzimit është historia e ideve.

Njeriu, shkrimtari, instrumenti i krijimit do të vdesë, por krijimi i tij nuk vdes.

Asgjëkund! Tregon thjesht se njeriu lind në jetë në shumë trajta, në shumë forma, si pemë, ose si gur, si ujë, si flutur, ose si grua. Kështu që dikush mund të lindë një personazh në një shfaqje.

Jeta është plot me absurditete të çuditshme, të cilat, për habi, nuk kanë nevojë as të duken të besueshme, pasi ato janë të vërteta.

Secili nga ne, kur është përballë të tjerëve, është i veshur me një lloj dinjiteti, por ne i njohim shumë mirë të gjitha gjërat e papërshkrueshme që ndodhin në zemër.

Nëse shikoni në sytë e një kafshe, të gjitha sistemet filozofike rrëzohen.

Besnikëria, besnikëria është një borxh, dhe më e shenjta, ndaj vetvetes, madje edhe para të tjerëve. Tradhëtia është e tmerrshme. Tradhëtia është e tmerrshme.

Natyra përdor imagjinatën njerëzore për të ngritur punën e saj të krijimit në nivele edhe më të larta.

Do të më pëlqente të të shkruar gajtë gjithë kohës; Do të doja të ndaja me ty gjithçka që kalon në mendjen time, gjithçka që peshon në zemrën time, gjithçka që i jep oksigjen shpirtit tim; fantazmat e artit, ëndrrat që do të ishin aq të bukura nëse do të mund të realizoheshin.

Do të mësoni se në udhëtimin e gjatë të jetës do të hasni shumë maska dhe pak fytyra.

Asgjë nuk është më e ndërlikuar se sinqeriteti.

Ka një maskë për familjen, një për shoqërinë, një për punë. Dhe kur jeni vetëm, askush nuk mbetet.

Gratë, si ëndrrat, nuk janë kurrë siç i dëshironi. / KultPlus.com

RrGK i bashkohet thirrjes për tërheqjen e Çmimit Nobel për Handke

Rrjeti i Grave të Kosovës (RrGK) përmes kësaj letre u bashkohet zërave vendorë dhe atyre ndërkombëtarë duke dënuar ashpër ndarjen e Çmimit Nobel për Letërsi për vitin 2019 për shkrimtarin austriak, Peter Handke.

Handke, i njohur si përkrahës i regjimit të Sllobodan Millosheviqit, haptasi mohoi masakrat që ndodhën ne Ballkan, duke u deklaruar edhe kundër bombardimeve të NATO-s në Kosovë. Ai publikisht sygjeroi se myslimanët e Sarajevës masakruan vetveten, si dhe mori pjesë në varrimin e kriminelit të luftës, Millosheviq.

RrGK sjell ndër mend se gjatë regjimit të Millosheviqit në Kosovë janë dhunuar seksualisht 20 mijë persona, si dhe sot 20 vjet pas përfundimit të luftës, mbi 1600 persona janë akoma të zhdukur. Duke kujtuar aktivizmin dhe përpjekjet që RrGK ka bërë për më shumë se dy dekada në emër të kërkimit të barazisë, lirisë dhe vlerave demokratike, RrGK konsideron se ndarja e këtij çmimi për Handke është fyerje e madhe për secilën viktimë të shovinizmit serb.

Kritika ndaj këtij vendimi të Akademisë Suedeze merr fuqi edhe më të madhe kur kujtojmë skandalin me abuzime seksuale që ndodhi vitin e kaluar në këtë institucion, si dhe kur përmendim se në 120 vite punë laureate të çmimit Nobel janë vetëm 15 gra.

Në shenjë solidariteti me të gjithë botën që lufton për liri dhe barazi si vlera thelbësore demokratike, RrGK kërkon tërheqjen e këtij vendimi të Akademisë Suedeze.

Gjithashtu, KultPlus dje ka organizuar peticion për tërheqjen e çmimit “Nobel” për Peter Handke. Të gjithë ata që dëshirojnë t’i bashkohen kësaj thirrje më poshtë po ju sjellim vegëza (linku) i këtij peticioni: https://www.change.org/p/akademis%C3%AB-suedeze-t%C3%AB-komitetit-nobel-peticion-p%C3%ABr-t%C3%ABrheqjen-e-%C3%A7mimit-nobel-p%C3%ABr-peter-handke-shkrimtarit-q%C3%AB-p%C3%ABrkrahte-hapur-i?recruiter=1008841095&utm_source=share_petition&utm_medium=copylink&utm_campaign=share_petition&fbclid=IwAR13FEA5YshIgn3EFI0fZi4_1OgJGl_NsQBJNTQ33qbpnoRnI4AzrWbmcuY&use_react=false

Një Nobel alternativ për Letërsinë

Pasi Akademia suedeze i anuloi planet e dhënies së Nobelit të Letërsisë këtë vit, një grup figurash të njohura në vend janë mbledhur bashkë për të krijuar një version alternativ të ceremonisë së çmimeve prestigjioze, në shenjë proteste ndaj skandalit që ka paralizuar këtë institucion.

Njoftimi i pezullimit u dha në muajin maj dhe ishte pasojë e akuzave për ngacmim seksual ndaj Jean-Claude Arnault, bashkëshorti i njërës prej anëtareve të jurisë, Katarina Frostenson.

Ngjarja shkaktoi një tërmet të vërtetë, duke sjellë një valë dorëheqjesh dhe shtyrjen e ceremonisë së sivjetshme. Por tani, më shumë se 100 shkrimtarë, aktorë, gazetarë e figura të tjera nga fusha e kulturës kanë krijuar një akademi të re, e cila do ta dorëzojë çmimin e saj këtë vjeshtë, duke respektuar kështu afatin e përhershëm të Nobelit.

Në një deklaratë të përbashkët, ata thonë se vendosën ta hidhnin këtë hap me qëllimin që t’u rikujtojnë njerëzve se letërsia dhe kultura duhet të promovojnë demokracinë, transparencën, empatinë dhe respektin, pa asnjë privilegj, arrogancë apo gjurmë seksizmi, shkruan Koha.net.

“Në një kohë kur vlerat njerëzore po vihen çdo ditë e më shumë në dyshim, letërsia – theksohet aty, – bëhet një kundërforcë edhe më e rëndësishme në luftën kundër kulturës së heshtjes dhe nëpërkëmbjes”.

Akademia e re i ka ftuar të gjitha bibliotekat e Suedisë që të dërgojnë listat e tyre me autorët më të mirë, që duhet të kenë shkruar të paktën dy libra, një prej të cilëve të jetë botuar gjatë 10 viteve të fundit, shkruan Koha.net /KultPlus.com

Faleminderit, por nuk e dua! Kur Zhan Pol Sartri refuzonte Çmimin Nobel

Në vitin 1964, Çmimin Nobel për Letërsi, Akademia Suedeze ia dha shkrimtarit francez Zhan Pol Sartër, për veprën e tij, e cila, e mbushur me frymën e lirisë dhe kërkimin për të vërtetën, ka ushtruar një ndikim shumë të gjerë në kohën tonë.

Në një njoftim publik, të botuar në “Le Figaro” të datës 23 tetor 1964, Sartri shprehu keqardhjen e tij, bashkë me arsyet e refuzimit të çmimit, dhe dëshironte që ato të bëheshin të ditura. Ai kishte dërguar një letër në adresë të Akademisë Suedeze, për të penguar zgjedhjen e tyre. Në këtë letër, ai specifikoi se refuzimi i tij nuk vinte për shkak të Akademisë Suedeze, por ishte i bazuar në arsye personale dhe objektive të tijat.
Letra e Sartrit drejtuar Akademisë Suedeze:

“Më vjen shumë keq, për faktin se incidenti është bërë pjesë e një skandali: Çmimi u dha, por unë nuk pranoj atë.

Kjo ndodhi sepse unë nuk isha i informuar më herët, për atë që ishte në proces. Kur kam lexuar më 15 tetor në “Figaro littéraire”, në kolonën Korrespondenti i Suedisë , se zgjedhja e Akademisë Suedeze ishte duke u vërtitur përreth emrit tim, por se nuk ishte vendosur ende, kam menduar t’i shkruaj një letër Akademisë, dhe ua kam dërguar një ditë më pas. Në letër i kam bërë gjërat e qarta dhe se nuk do të kishte diskutime të mëtejshme.
Unë nuk isha në dijeni në atë kohë se Çmimi Nobel jepej pa u konsultuar me mendimin e marrësit, dhe kam besuar se ishte koha për të parandaluar që të ndodhte kjo gjë. Por unë tani e kuptoj se Akademia Suedeze ka marrë një vendim, të cilin nuk munda ta anuloj më herët. Arsyet e mia për refuzimin e çmimit nuk kanë të bëjnë as me Akademinë suedeze, as me Çmimin Nobel në vetvete, siç kam shpjeguar në letrën time drejtuar Akademisë. Në të, unë aludoj për dy lloje arsyesh: personale dhe objektive.

Arsyet personale janë këto: refuzimi im nuk është një gjest impulsiv, gjithmonë i kam refuzuar medaljet zyrtare. Në vitin 1945, pas luftës, kur më është ofruar “Legjioni i Nderit”, e kam refuzuar edhe atë, edhe pse ishte në favor të qeverisë. Në mënyrë të ngjashme, unë kurrë nuk kam kërkuar që të hyj në College de France, si disa nga miqtë e mi. Ky qëndrim është bazuar në konceptin tim të sipërmarrjes së shkrimtarit.

Një shkrimtar i cili miraton poste politike, sociale, ose letrare duhet të veprojë vetëm me mjete që janë të tijat – domethënë fjala e tij e shkruar. Të gjitha nderimet që ai mund të marrë, e ekspozojnë lexuesin e tij ndaj një presioni, që unë nuk e konsideroj të dëshirueshëm. Nëse unë firmos për veten time me “Zhan Pol Sartri”, kjo nuk është e njëjta gjë, sukur të firmos me “Zhan Pol Sartri, fitues i çmimit Nobël”.

Shkrimtari pra nuk duhet të lërë veten të shndërrohet në një institucion, edhe në qoftë se kjo ndodh në rrethanat më të nderuara, si në rastin në fjalë. Ky qëndrim është sigurisht tërësisht i imi, dhe nuk përmban kritika ndaj atyre që e kanë marrë çmimin. Unë kam shumë respekt dhe admirim për disa nga laureatët, të cilët kam nderin t’i njoh. Arsyet e mia objektive janë si më poshte:

Beteja e vetme e mundshme sot në frontin kulturor, është beteja për bashkëjetesën paqësore të të dy kulturave, asaj të Lindjes dhe të Perëndimit. Unë nuk po them që ato duhet të përqafojnë njëra-tjetrën – unë e di se konfrontimi i këtyre dy kulturave nuk duhet domosdoshmërisht të marrë formën e një konflikti – por ky konfrontim duhet të ndodhë mes njerëzve dhe midis kulturave, pa ndërhyrjen e institucioneve.
Unë vetë jam thellësisht i prekur nga kontradikta mes dy kulturave: unë jam i përbërë nga kontradikta të tilla. Simpatitë e mia të pamohueshme shkojnë drejt socializmit dhe atij që quhet blloku Lindor,por unë jam lindur në një familje borgjeze dhe në një kulturë borgjeze. Kjo më lejon që të bashkëpunoj me të gjithë ata që kërkojnë të afrojnë dy kulturat. Unë ende shpresoj, natyrisht, se “njeriu më i mirë fiton.” Ky është socializmi.
Kjo është arsyeja pse unë nuk mund të pranoj një nder të dhënë nga autoritetet kulturore, ato të Perëndimit më shumë se sa ato të Lindjes, edhe në qoftë se jam në favor të ekzistencës së tyre. Edhe pse të gjithë simpatitë e mia janë në anën socialiste, në të njëjtën mënyrë, unë duhet të jem po aq refuzues për të pranuar, për shembull Çmimin Lenin, në qoftë se dikush do të donte ë ma jepte, gjë që nuk ndodh.

Unë e di se Çmimi Nobel në vetvete nuk është një çmim letrar i bllokut perëndimor, por kjo është bërë prej tij, dhe ka ngjarje të cilat mund të ndodhin janë jashtë krahinës së anëtarëve të Akademisë Suedeze. Kjo është arsyeja pse, në gjendjen e tanishme, Çmimi Nobel qëndron objektivisht, si një vlerësim i rezervuar për shkrimtarët e perëndimit apo rebelët e Lindjes. Çmimi nuk i është dhënë për shembull, Nerudës, i cili është një prej poetëve më të mëdhenj të Amerikës së Jugut. Nuk ka qënë kurrë çështje serioze as për Louis Aragon, edhe pse ai me siguri e meriton atë.

Është për të ardhur keq se çmimi i është dhënë Pasternakut dhe jo Sholokhovit, dhe se e vetmja vepër sovjetike e nderuar në këtë mënyrë dueht të jetë ajo e botuar jashtë dhe ndaluar në vendin e vet. Një ekuilibër mund të krijohej nga një gjest i ngjashëm në drejtimin tjetër. Gjatë luftës në Algjeri, kur ne kishim firmosur “deklaratën 121”, unë duhet të kisha pranuar një mirënjohje apo çmim, sepse kjo do të kishte nderuar jo vetëm mua, por edhe lirinë për të cilën ne ishim duke luftuar. Por gjërat nuk shkuan në këtë mënyrë, dhe vetëm pasi që beteja përfundoi, mua mu dha medalja.
Në diskutimet e motiveve të përmendura nga Akademia Suedeze për lirinë, sugjerohen shumë interpretime. Në perëndim nënkuptohet vetëm një liri e përgjithshme. Përsonalisht, unë do të doja një liri më konkrete, e cila përbëhet nga e drejta për të pasur më shumë se një palë këpucë për të ngrënë më mirë. Mua më duket më pak e rrezikshme që ta refuzoj çmimin, se sa ta pranoj atë. Nëse unë e pranoj, unë e ofroj veten time për atë që unë do e quaj “një rehabilitim objektiv.” Sipas artikullit të “Figaro littéraire”, “një e kaluar e diskutueshme politike nuk do të përmendet si argument kundër meje”. Unë e di se ky artikull nuk shpreh mendimin e Akademisë, por në mënyrë të qartë tregon se pranimi im do të interpretohet nga qarqe të caktuara të djathta.

Unë e konsuideroj këtë “të kaluarën e diskutueshme politike” si ende të vlefshme, edhe në qoftë se unë jam mjaft i përgatitur që të pranoj gabimet e shokëve të mi në të kaluarën. Rrjedhimisht nuk po them se Çmimi Nobël është një “Çmim borgjez”, por interpretimi është borgjez, pasi në mënyrë të pashmangshme jepet nga qarqe të caktuara me të cilat unë jam shumë i njohur.

Së fundi, kam ardhur tek çështja e parave; ajo është një barrë shumë e rëndë që Akademia imponon mbi laureatin, teksa i cili shoqëron medaljen e tij me një shumë të madhe, dhe ky problem më ka torturuar, ose e pranon Çmimin dhe me partë e Çmimit mund të mbështetësh organizata apo lëvozje që i konsideron të rëndësishme – mendimi im shkoi tek komiteti i Aparteidit në Londër. Ose nuk e pranon Çmimin mbi parime bujare, dhe në këtë mënyrë privon një lëvizje nga mbështetja që e ka kaq të nevojshme. Por, unë besoj që ky është problem i gënjeshtërt.

Padyshim heq dorë nga 250.000 korona, sepse unë nuk dua që të instucializohem, në Lindje apo Perëndim. Por, nga na tjetër, nuk mund të më kërkohet që, për 250.00 korona, të heq dorë nga parime të cilat janë jo vetëm të miat, por edhe ndahen nga ë gjithë miqtë e mi. Kjo është ajo që e ka bërë aq të dhimbshëm për mua Çmimin dhe refuzimin e tij, që jam i detyruar ta bëj.

Unë dëshiroj që ta përfundoj këtë deklaratë me një mesazh të ndjerë për publikun suedez.

Zhan Pol Sartri

Profili i fituesit Nobel për letërsi që mposhti Ismail Kadarenë

Çmimi Nobel për Letërsi për vitin 2017 ka shkuar për shkrimtarin britanik, Kazuo Ishiguro, i cili sipas Akademisë Suedeze, me romanin e tij “Mos më lër të shkoj”, është konsideruar si një nga romanet me fuqi të madhe emocionale.

Stili i tij i shkrimit u përshkrua nga sekretarja e Akademisë, Sara Daniusi, si një përzierje e novelistes Jane Austen, novelistit gjerman Franz Kafka si dhe atij francez Marcel Proust, raporton Insajderi.

Ishiguro, ka lindur në Nagasaki në Japoni. Ndërsa kur fituesit i Nobelit mbushi pesë vjet, familja e tij u shpërngul në Britani të Madhe. Ai u diplomua në Universitetin e Kentit në vitin 1978 dhe përfundoi masterin në Universitetin e Anglisë më 1980.

Akademika ka vlerësuar se temat e laureatit të letërisës Kazuo Ishiguro për vitin 2017, janë të lidhura me kujtesën, kohën dhe vetë-mashtrimin.

Novela e fundit e Ishiguros “The Buried Giant” e botuar në vitin 2015, flet për harresën që lidhet me harresën, historinë e të tashmes dhe fantazisë ndaj realitetit.

Ndërsa në romanin “Never Let Me Go” të botuar në vitin 2005, Ishiguro, ka prezantuar një ndjenjë të ftoftë me punën që ka bërë.

Po ashtu libri i tij “The White Countess” u shfaq edhe në ekrane, në vitin 2005 nga regjisori James Ivory. Po ashtu edhe romani “Never Let Me Go”, në vititn 2010 u bë film nga regjisori, Mark Romanek, ku luajtën aktorët, Carey Mulligan, Keira Knightley dhe Andrew Garfield.

Ishiguro pas marrjes së çmimit ka thënë për BBC-në se fitimi i këtij çmimi është një nder madhështore, sepse kjo do të thotë se jam në gjurmët e autorëve më të mëdhenj që kanë jetuar.

“Bota është në një moment shumë të pasigurt dhe shpresoj që të gjitha çmimet Nobel të jenë një forcë për diçka pozitive në botë siç është në këtë moment”, ka vazhduar fjalimin e tij, Ishiguro.

Salman Rushdie, një mik i autorit, ka thënë për “The Guardian” se i uron mikut të tij për çmimin e fituar.

“Shumë urime për mikun tim të vjetër, punën e të cilit unë e kam dashur dhe admiruar, ai është një shkrimtar mjaft i mirë dhe sigurisht nuk e meriton mospërfillje”, ka thënë Salman Rushdie.

Ishiguro ka përfunduar shtatë romane dhe disa skenarë, tregime dhe këngë.

Duke shpenzuar pjesën më të madhe të jetës së tij në Britani, 62-vjeçari ka hedhur poshtë krahasimet me autorë të tjerë japonezë, duke thënë në një intervistë në vitin 1990.

Në garë kanë qenë Don DeLillo i Amerikës, Margaret Atëood e Kanadasë, poeti i lindur në Siri, Adonis, romancieri japonez Haruki Murakami, shkrimtari nga Kenya, Ngugi Wa Thiong’o, Amos Oz dhe David Grossman të Izraelit, Claudio Magris i Italisë, Ismail Kadare i Shqipërisë dhe Michel Houellebecq i Francës.

Vitin e kaluar, çmimi Nobel për Letërsi iu kishte dhënë, këngëtarit dhe kompozitorit Bob Dylan. / KultPlus.com

Dikush e refuzon Nobelin për Letërsi, këto janë gjashtë skandalet e çmimit

Kjo është java e Nobelit. Çmimet Nobel do të ndahen këtë javë, madje dy prej tyre tanimë janë ndarë, ndërsa për neve është më interesanti Nobeli për Letërsi.

Ky çmim nënkupton që autori do të marrë për disa kohë vëmendjen e botës. Juria e vlerëson autorin a autoren me një qëllim, që zakonisht është i arsyetueshëm.

Deri ta njohim shkrimtarin që këtë vit e fiton Nobelin për Letërsi, e me shpresë se edhe Kadareja shqiptar mund të jetë fatlumi, po u kthehemi disa momenteve dhe debateve mbi Nobelin për Letërsi.

– Në vitin 1964, Jean Paul Sartre e refuzoi çmimin Nobel për Letërsi. Filozofi francez nuk ka pranuar çmime të tilla dhe mbetet deri sot i vetmi që e ka refuzuar çmimin prestigjioz

– Në vitin 1989, dy anëtarë të Akademisë që e ndan çmimin Nobel dhanë dorëheqje pasi çmimin nuk e morri Salman Rushdie. Asokohe, shkrimtari Rushdie ishte edhe cak i një letre publike për ta vrarë, me iniciativë nga Imami Khomeiny, shkruan KultPlus.

Salman Rushdie

– Kur nuk pritej fare të fitonte, fitues u bë Bob Dylan. Në dy raste ka ndodhur që publiku dhe parallogaritë të mos përputhen aspak me triumfuesin. Kjo ka ndodhur me Dylan, vitin e kaluar, dhe me Dario Fo në vitin 1997.

– Një problem i madh me çmimin Nobel për Letërsi është fakti që shpesh akademikët e harrojnë një pjesë të botës. Për vite, Akademia është akuzuar se është e dhënë pas perëndimit, dhe vetëm perëndimit. Ishte një kohë kur ishte e vështirë të vlerësohej letërsia arabe, ose ajo e vendeve tjera të Lindjes, shkaku i përkthimit. Gjithçka ndërroi kur fitoi Naguib Mahfouz në vitin 1988 dhe më pas Orhan Pamuk në vitin 2013.

Orhan Pamuk

– E kur flasim për gratë, janë fort të rralla në çmim. Janë vetëm 14-të fituese gra në Nobelin për Letërsi, ndërsa vetëm gjashtë në mes të viteve 1901-1990. Viteve të fundit, Svetlana Alexievich, Alice Munro, Doris Lessing apo Herta Muller e kanë thyer akullin. Në vitin 1993, Toni Morrison megjithatë bëri revolucion, njëjtë si Nadine Gordimer dy vite para saj.

– Institucioni i Nobelit e mban veten goxha apolitik. Megjithatë, akuzat nuk kanë munguar se me anë të politikës po ndahet edhe çmimi. Në Luftën e Ftohtë, disa prej fituesve nuk janë gjithsesi të lidhur me letërsi, si Brodsky apo Milosz. Për pak Solzhenjicini në vitin 1974 nuk mundi ta merrte çmimin shkaku i presionit sovjetik, njëjtë sikur Pasternaku. / KultPlus.com