Lucius Annaeus Seneca i Ri, i njohur zakonisht si Seneca, ishte një filozof romak stoik, burrë shteti, dramaturg dhe satirist, në epokën pas-Agustiniane të letërsisë latine.
Seneca lindi në Cordoba në Hispania dhe u rrit në Romë, ku u edukuar në retorikë dhe filozofi.
Për kënaqësinë e lexuesve tanë kemi sjellë disa prej thënieve të tij më të njohura, ne presim nga ju të na thoni cilën prej tyre nuk do të doni ta harronit kurrë.
Nëse vërtet dëshironi të shpëtoni nga gjërat që ju shqetësojnë, ajo që ju nevojitet nuk është të jeni në një vend tjetër, por të jeni një person tjetër.
Ndonjëherë edhe të jetosh është një akt guximi.
Fat quhet ajo që ndodh kur përgatitja takon rastësinë.
E gjithë mizoria buron nga dobësia.
Vështirësitë forcojnë mendjen, ashtu siç puna trupin.
Ne vuajmë më shumë në imagjinatë sesa në realitet.
Ju veproni si të vdekshëm në gjithçka që keni frikë, dhe si të pavdekshëm në gjithçka që dëshironi.
Siç është një përrallë, ashtu është edhe jeta: ajo që ka rëndësi është jo sa e gjatë është, por sa e mirë është.
Nëse një burrë nuk e di se në cilin port lundron, asnjë erë nuk është e favorshme.
Eshtë fuqia e mendjes për të qenë e pamposhtur.
Nuk është njeriu që ka shumë pak, por njeriu që dëshiron më shumë, që është i varfër.
Filloni menjëherë për të jetuar dhe llogarisni çdo ditë të veçantë si një jetë të veçantë.
Ai që është trim është i lirë.
Asnjë njeri nuk ishte kurrë i mençur rastësisht.
Ata e humbin ditën në pritje të natës dhe natën nga frika e agimit.
Shoqërohuni me njerëz që ka të ngjarë t’ju përmirësojnë.
Vuan më shumë sesa është e nevojshme, ai i cili vuan para se të jetë e nevojshme.
Unë kurrë nuk do të turpërohem të citoj një autor të keq nëse rreshti është i mirë.
Vetëm koha mund të shërojë atë që arsyeja nuk mundet.
Jeta është si një shfaqje: nuk është gjatësia, por përsosmëria e aktrimit që ka rëndësi.
Nëse jetoni në harmoni me natyrën nuk do të jeni kurrë të varfër; nëse jetoni sipas asaj që mendojnë të tjerët, nuk do të jeni kurrë të pasur.
Shijoni kënaqësitë e tanishme në një mënyrë të tillë që të mos lëndoni të ardhmen.
Pasuria është shërbërtorja e një njeriu të mençuri. Pronarja e një budallai.
Për sa kohë që jetoni, vazhdoni të mësoni se si të jetoni.
Fati i prin vullnetmadhit dhe zvarrit ngurruesit.
Dielli shkëlqen edhe mbi të pabesët.
Çdo fillim i ri vjen nga fundi i një fillimi tjetër.
Shpesh një burrë shumë i moshuar nuk ka asnjë provë tjetër të jetës së tij të gjatë përveç moshës së tij.
Ne mësojmë jo në shkollë, por në jetë.
Një dhuratë nuk konsiston në atë që është bërë ose dhënë, por në qëllimin e dhuruesit ose bërësit.
Ne shpesh trembemi sesa lëndohemi; dhe ne vuajmë më shumë nga imagjinata sesa nga realiteti.
Zemërimi, nëse nuk përmbahet, shpesh është më i dëmshëm për ne sesa dëmtimi që e provokon atë.
Jeta është e gjatë nëse dini si ta përdorni.
Asgjë nuk është më e nderuar sesa një zemër mirënjohëse.
Të dëshirosh të jesh mirë është një pjesë e të bërit mirë.
Ndërsa presim jetën, jeta kalon.
Por jeta është shumë e shkurtër dhe e shqetësuar për ata që harrojnë të kaluarën, lënë pas dore të tashmen dhe i tremben të ardhmes./Shkollaesukeseit/KultPlus.com
Seneka (Lucius Annaeus Seneka), i quajtur zakonisht Seneka Filozofi, është një nga personalitetet më komplekse dhe më interesante të lashtësisë.
Jeta e tij qe e jashtëzakonshme për nga ngjarjet dhe personazhet që e shoqëruan, për nga shtrirja dhe larmia e veprimtarisë mendore që ai zhvilloi, për nga armiqësia e dhunshme që e ndoqi gjatë gjithë jetës me një forcë të papërfytyrueshme. Seneka qe një mendimtar, që guxoi i pari të lidhte filozofinë me politikën, gjë kjo që përbën një nga ndihmesat e tij më të thella në mendimin modern.
Në vijim, do të mund të njiheni me 23 nga thëniet më të mençura të Senekës, të cilat mbeten aktuale dhe duket se do të mbeten gjithnjë kështu..
1. Tragjedia në jetë nuk është të mos arrish objektivin. Tragjedia është të mos kesh një objektiv për të arritur.
2. Gjithçka që ti dëshiron, ndodhet në anën tjetër të murit të frikës.
3. Sa më shumë flet për gjëra negative në jetën tënde, aq më shumë i afron ato. Fol për fitore, jo për humbje.
4. Zjarri është prova e floririt. Vështirësitë janë prova e njerëzve të fortë.
5. Një prej cilësive më të bukura të miqësisë së vërtetë është të kuptosh dhe të të kuptojnë.
6. Eshtë rrugë e vështirë ajo, që të shpie në lartësitë e madhështisë.
7. Lumturia e vërtetë është… të shijosh të tashmen, pa varësinë plot ankth prej të nesërmes.
8. Asnjë njeri nuk ka qenë ndonjëherë rastësisht i mençur.
9. Shpata nuk vret asnjëherë askënd; ajo është një mjet në duart e vrasësit.
10. Nëse nuk e di në cilin port po shkon, atëherë asnjë erë nuk është e favorshme.
11. Për babëzinë, e gjithë natyra është shumë pak.
12. E gjithë mizoria buron prej dobësië.
13. Sa më pak e meritojmë fatin e mirë, aq më shumë shpresojmë për të.
14. Ne jemi më shpesh të trembur, se sa të lënduar; dhe ne vuajmë më shumë nga imagjinata, se sa nga realiteti.
15. Nuk është se, për shkak se gjërat janë të vështira, ne nuk guxojmë; është për shkak se ne nuk guxojmë, që gjërat janë të vështira.
16. I shkon më shumë një burri që të qeshë me jetën, se sa të qahet prej saj.
17. Zemërimi është si ato rrënojat që shemben dhe përplasen me gjithçka që gjejnë poshtë.
18. Ne shpesh herë duam një gjë dhe lutemi për një tjetër, duke mos ua thënë të vërtetën as Perëndive.
19. Dita të cilës i trembemi si dita jonë e fundit, është në fakt lindja e përjetësisë.
20. Nuk ka asgjë në botë që të admirohet aq shumë, sa një burrë që di si të përballojë palumturinë me kurajë.
21. Për shumë njerëz, rritja e pasurisë nuk u jep fund telasheve të tyre, vetëm sa ua ndryshon.
22. Vdekja është dëshira e disave, çlirimi i të shumtëve, dhe fundi i të gjithëve.
23. Edhe pas një të korre të keqe, duhet të ketë sërish mbjellje. /shkollaejetes/KultPlus.com
Ne e ndiejmë çdo ditë të jetës sonë fuqinë bezdisëse të fatit. Na prishet ombrella pak minuta para fillimit të shiut, dera e ashensorit na mbyllet në fytyrë, ngecim në trafik kur duhet të jemi shpejt dikur, na anulohet fluturimi me avion. Është nënatyrën tonë të ndihemi të mërzitur dhe të vuajmë kur përballemi me gjëra të tilla.
Megjithatë për filozofët stoikë, konsumimi i energjive tuaja përmes reagimeve negative, nuk ju ndihmon aspak që të ndreqni problemet tuaja apo të gjeni paqen me veten. Sigurisht, shumë nga gjërat që ndodhin në jetë është jashtë kontrollit tonë.
Por ne mund ta kontrollojmë mënyrën se si reagojmë ndaj problemeve dhe tragjedive, që na hedh fati nërrugëtimin tonë. Seneka, një filozof stoik dhe burrështetas romak i shekullit I, thoshte se një nga mënyrat më të mira për të reaguar ndaj problemeve është e qeshura ndaj tyre:”Ne duhet t’i marrim gjërat më lehtë, sepse është më njerëzore të qeshësh me jetën sesa të vajtosh për të… E qeshura i krijon asaj një perspektivë të drejtë shprese, ndërsa vajtimi për gjërat që nuk mund të shpresosh se do të korrigjohen është diçka pa vlerë”.
Për të ilustruar mendimin e tij, imagjinojeni veten duke kaluar një ditë të tmerrshme në punë. Ju përpiqeni të jepni më të mirën, por asgjë nuk duket se shkon në favorin tuaj. Ndiheni më të lodhur dhe të frustruar çdo orë që kalon, dhe mezi prisni që të përfundojë dita e punës. Më pas, ndërsa jeni duke u kthyer në shtëpi i zemëruar, një zog fluturonrastësisht aty pranë dhe ju lëshon një glasë mbi kokë.
Në fillim ngrini. Është diçka aq e papritur saqë në fillim tronditesh. Por pastaj, ju nisni të qeshni me mosbesim. Dhe nuk mund të mos shpërtheni në një të qeshur të lirshme qëshpreh dorëzim përballë asaj që ndodhi:“E qeshura shpreh ndjenjat tona më të buta, dhe tregon se asgjë nuk është e madhe,serioze apo edhe e mjerë në të gjitha kurthet eekzistencës sonë”.
E qeshura – me veten apo situatën ku gjendeni – tregon një mirëkuptim të papritur të brendshëm. Më në fund ju e kuptoni, në çdo qelizë të trupit tuaj, se asgjë nuk mund ta kishte penguar që të ndodhte ajo që ndodhi. E megjithatë, ju jeni ende mirë. Dhe e qeshura juaj që ju del nga shpirti, ju çliron nga një tension që po krijohej ngadalë gjatë gjithë ditës:konflikti juaj me fatin dhe pranimi i tij.
Siç shprehet psikiatri austriak dhe i mbijetuari i holokaustit Viktor Frankel në librin “Kërkimi i njeriut mbi kuptimin e jetës”:”T’i shohësh gjërat në kuadrin e humorit, është një lloj manipulimi që mësohet dukee zotëruar artin e të jetuarit”.
“Ajo që dëshironi është aq shumë është e madhe,supreme dhe gati hyjnore, ndaj nuk duhet braktisur”- e nis Seneka esenë me titull “Mbi qetësinë e mendjes”. Ai vë në dukje se gjetja e paqes së brendshme është një synim i natyrshëm injeriut, dhe që përfshin historitë, kulturat dhe klasat shoqërore.
Seneka thoshte se shumë pak njerëz janë në rrugën e duhur drejt paqes dhe lumturisë sëqëndrueshme. Ndërkohë shumica e njerëzve janë të zënë duke ndjekur kënaqësitë boshe, duke u shqetësuar nga dëshirat e trazuara apo për pasuritë e tyre. Pse?
Një arsye është dështimi për të përqafuar një parim qendror të shkollës stoike të filozofisë: ndërgjegjësimi se pjesa më e madhe e jetës udhëhiqet nga fati dhe probabilitetet. Stoikët besonin që ne duhet të mësojmë ta pranojmë dhe përqafojmë këtë fakt, në vend se të përpiqemi taluftojmë atë që nuk mund të ndryshohet.
Të gjithë, pavarësisht nga pasuria, reputacioni apo aftësitë e tyre, janë në mëshirën e fatit. Dhe kjo pasiguri për jetën dhe vdekjen, fatin e mirë dhe fatkeqësinë, janë në qendër të asaj se si është që të jesh njeri. E megjithatë, shumica e njerëzve vuajnë kur gjërat nuk shkojnë ashtu siç dëshirojnë.
Ata janë të zhgënjyer dhe të zemëruar, pasi nuk mund ta pranojnë fuqinë e rastësisë, diçka mbi të cilën duket qartazi që nuk kanë asnjë kontroll. Dhe të luftosh kundër të pandryshueshmes – si e kaluara, një sëmundje e keqe apo vendimet e njerëzve të tjerë – nuk është vetëm e kotë, por edhe rraskapitëse.
Ky argument vjen nga thellësia e përvojës personale të Senekës. Si një avokat i ri që po përgatitej për jetën publike në Romë, plani i tij i jetës u prish për një dekadë nga një sëmundje. Më vonë, pasi kishte grumbulluar pasuri dhe ndikim në perandori, ra viktimë elojërave të pushtetit:U internua dy herë nga studenti i tij, perandorit famëkeq romak Neron, që e persekutoi dhe në fund e urdhëroi të vriste veten.
Pavarësisht nga fatkeqësia e tij, Seneka dukej se kishte gjetur shumë hapësirë për të manovruar në kuadrin mbizotërues të fatit. Ai ishte një filozof i mprehtë, i kënaqur me jetën, por edhe një personazh publik shumë aktiv në politikë. Ai e përqafoi pasigurinë e jetës së tij,dhe e gjeti qetësinë brenda vetes së tej.
Që të jemi të lumtur, thoshte ai, ne duhet të përqendrohemi vetëm tek ajo që është në fuqinë tonë:si e perceptojmë botën dhe si zgjedhim të veprojmë. Pra përballë fatkeqësisë, duhet të mësojmë se si të qeshim.
Ajo çka Seneka përshkruan në librin “Mbi qetësinë e mendjes” është një dashuri e pandarë mbi jetën e dikujt, si në fat ashtu edhe në fatkeqësi, në atë masë sa që as diçka tragjike nuk mund ta kërcënojë atë. Ky është interpretimi më stoik i “Amor fati”, ose të duash fatin tënd,një term që i atribuohet filozofit gjerman të shekullit XIX-të, Fridrih Niçe, që shkroi gjerësisht mbi vlerën e të qeshurit.
Megjithëse ai nuk e pëlqente Senekën dhe shumicën e stoikëve të tjerë për shkak tëpikëpamjes së tyre të zymtë dhe dorëheqëse ndaj jetës, që të dy duket se pajtohen mbi fuqinë e të qeshurit për të përballuar vështirësitë e jetës. Në kryeveprën e tij, Kështu foli Zarathustra, Niçe aludon mbi fuqinë e madhe të Djallit në shkaktimin e vështirësive në jetën e njerëzve.
Dhe përmes të qeshurës, dhe jo urrejtjes, mund tëzhduket graviteti i Djallit në jetën tonë:“Njeriu nuk vret nga inati, por nga e qeshura. Pra le të vrasim frymën e gravitetit të tij!”. E njëjta gjë vlen edhe për lirinë e zgjedhjes në jetën e dikujt. Niçe diskuton mbi synimin madhështor të të jetuarit me gjithë zemërdhe me guxim.
Sipas tij, njerëzit duhet të përpiqen ta kanalizojnë fuqinë e tyre të natyrshme për të ndërmarrë rreziqe dhe përpjekje, sepse të dështosh është më mirë sesa të mos provosh. Dhe dështimet nuk duhet t’i pengojnë njerëzit të përpiqen sërish, dhe me të njëjtin gëzim për ta jetuar.
Niçe shkruan:“O ju njerëz më të lartë, a nuk keni dështuar që të gjithë? Bëhuni të gëzuar, pavarësisht çfarë ndodh! Mësoni të qeshni me veten tuaj siç duhet të qeshni!”. Niçe e kuptoi, ashtu si Seneka më herët, se nëse jeni të mbingarkuar nga ajo që nuk mund të ndryshoni, atëherë nuk do të arrini të veproni mbi gjërat që mund të ndryshoni, si për shembull të bëni jetën që dëshironi.
Fati ka një kontroll të ngushtë mbi të gjithë, dhe jeta nuk është gjithmonë e drejtë apo e lehtë, por ta jetosh atë mund të jetë ende e mrekullueshme. Në vend se të ndiheni të mposhtur nga fatkeqësitë, mund t’i mirëprisni ato me besim, të buzëqeshni dhe të vazhdoni të përpiqeni për më mirë pas saj. Fati dhe dështimi lëndojnë vetëm ata që nuk mund të pajtohen me to. / “Big Think” / KultPlus.com
Seneka (Lucius Annaeus Seneka), i quajtur zakonisht Seneka Filozofi, është një nga personalitetet më komplekse dhe më interesante të lashtësisë.
Jeta e tij qe e jashtëzakonshme për nga ngjarjet dhe personazhet që e shoqëruan, për nga shtrirja dhe larmia e veprimtarisë mendore që ai zhvilloi, për nga armiqësia e dhunshme që e ndoqi gjatë gjithë jetës me një forcë të papërfytyrueshme. Seneka qe një mendimtar, që guxoi i pari të lidhte filozofinë me politikën, gjë kjo që përbën një nga ndihmesat e tij më të thella në mendimin modern.
Në vijim, do të mund të njiheni me 23 nga thëniet më të mençura të Senekës, të cilat mbeten aktuale dhe duket se do të mbeten gjithnjë kështu..
1. Tragjedia në jetë nuk është të mos arrish objektivin. Tragjedia është të mos kesh një objektiv për të arritur.
2. Gjithçka që ti dëshiron, ndodhet në anën tjetër të murit të frikës.
3. Sa më shumë flet për gjëra negative në jetën tënde, aq më shumë i afron ato. Fol për fitore, jo për humbje.
4. Zjarri është prova e floririt. Vështirësitë janë prova e njerëzve të fortë.
5. Një prej cilësive më të bukura të miqësisë së vërtetë është të kuptosh dhe të të kuptojnë.
6. Eshtë rrugë e vështirë ajo, që të shpie në lartësitë e madhështisë.
7. Lumturia e vërtetë është… të shijosh të tashmen, pa varësinë plot ankth prej të nesërmes.
8. Asnjë njeri nuk ka qenë ndonjëherë rastësisht i mençur.
9. Shpata nuk vret asnjëherë askënd; ajo është një mjet në duart e vrasësit.
10. Nëse nuk e di në cilin port po shkon, atëherë asnjë erë nuk është e favorshme.
11. Për babëzinë, e gjithë natyra është shumë pak.
12. E gjithë mizoria buron prej dobësië.
13. Sa më pak e meritojmë fatin e mirë, aq më shumë shpresojmë për të.
14. Ne jemi më shpesh të trembur, se sa të lënduar; dhe ne vuajmë më shumë nga imagjinata, se sa nga realiteti.
15. Nuk është se, për shkak se gjërat janë të vështira, ne nuk guxojmë; është për shkak se ne nuk guxojmë, që gjërat janë të vështira.
16. I shkon më shumë një burri që të qeshë me jetën, se sa të qahet prej saj.
17. Zemërimi është si ato rrënojat që shemben dhe përplasen me gjithçka që gjejnë poshtë.
18. Ne shpesh herë duam një gjë dhe lutemi për një tjetër, duke mos ua thënë të vërtetën as Perëndive.
19. Dita të cilës i trembemi si dita jonë e fundit, është në fakt lindja e përjetësisë.
20. Nuk ka asgjë në botë që të admirohet aq shumë, sa një burrë që di si të përballojë palumturinë me kurajë.
21. Për shumë njerëz, rritja e pasurisë nuk u jep fund telasheve të tyre, vetëm sa ua ndryshon.
22. Vdekja është dëshira e disave, çlirimi i të shumtëve, dhe fundi i të gjithëve.
23. Edhe pas një të korre të keqe, duhet të ketë sërish mbjellje.
Seneka (Lucius Annaeus Seneka), i quajtur zakonisht Seneka Filozofi, është një nga personalitetet më komplekse dhe më interesante të lashtësisë.
Jeta e tij qe e jashtëzakonshme për nga ngjarjet dhe personazhet që e shoqëruan, për nga shtrirja dhe larmia e veprimtarisë mendore që ai zhvilloi, për nga armiqësia e dhunshme që e ndoqi gjatë gjithë jetës me një forcë të papërfytyrueshme. Seneka qe një mendimtar, që guxoi i pari të lidhte filozofinë me politikën, gjë kjo që përbën një nga ndihmesat e tij më të thella në mendimin modern.
Në vijim, do të mund të njiheni me 23 nga thëniet më të mençura të Senekës, të cilat mbeten aktuale dhe duket se do të mbeten gjithnjë kështu..
1. Tragjedia në jetë nuk është të mos arrish objektivin. Tragjedia është të mos kesh një objektiv për të arritur.
2. Gjithçka që ti dëshiron, ndodhet në anën tjetër të murit të frikës.
3. Sa më shumë flet për gjëra negative në jetën tënde, aq më shumë i afron ato. Fol për fitore, jo për humbje.
4. Zjarri është prova e floririt. Vështirësitë janë prova e njerëzve të fortë.
5. Një prej cilësive më të bukura të miqësisë së vërtetë është të kuptosh dhe të të kuptojnë.
6. Eshtë rrugë e vështirë ajo, që të shpie në lartësitë e madhështisë.
7. Lumturia e vërtetë është… të shijosh të tashmen, pa varësinë plot ankth prej të nesërmes.
8. Asnjë njeri nuk ka qenë ndonjëherë rastësisht i mençur.
9. Shpata nuk vret asnjëherë askënd; ajo është një mjet në duart e vrasësit.
10. Nëse nuk e di në cilin port po shkon, atëherë asnjë erë nuk është e favorshme.
11. Për babëzinë, e gjithë natyra është shumë pak.
12. E gjithë mizoria buron prej dobësië.
13. Sa më pak e meritojmë fatin e mirë, aq më shumë shpresojmë për të.
14. Ne jemi më shpesh të trembur, se sa të lënduar; dhe ne vuajmë më shumë nga imagjinata, se sa nga realiteti.
15. Nuk është se, për shkak se gjërat janë të vështira, ne nuk guxojmë; është për shkak se ne nuk guxojmë, që gjërat janë të vështira.
16. I shkon më shumë një burri që të qeshë me jetën, se sa të qahet prej saj.
17. Zemërimi është si ato rrënojat që shemben dhe përplasen me gjithçka që gjejnë poshtë.
18. Ne shpesh herë duam një gjë dhe lutemi për një tjetër, duke mos ua thënë të vërtetën as Perëndive.
19. Dita të cilës i trembemi si dita jonë e fundit, është në fakt lindja e përjetësisë.
20. Nuk ka asgjë në botë që të admirohet aq shumë, sa një burrë që di si të përballojë palumturinë me kurajë.
21. Për shumë njerëz, rritja e pasurisë nuk u jep fund telasheve të tyre, vetëm sa ua ndryshon.
22. Vdekja është dëshira e disave, çlirimi i të shumtëve, dhe fundi i të gjithëve.
23. Edhe pas një të korre të keqe, duhet të ketë sërish mbjellje. /shkollaejetes/KultPlus.com
