Etiketë: Shkrimtarja

169 vjet nga vdekja e shkrimtares së shquar, Charlotte Brontë

Posted on by Kult Plus

Charlotte Brontë ka qenë noveliste dhe poete angleze, e njohur në mbarë botën, shkruan KultPlus.

Romani i saj më i njohur është “Xhejn Er”, të cilin ajo e botoi nën emrin artistik Currer Bell.

Një jetime e vuajtur ngrihet në rangun e një heroine, e cila, guximtare, e çiltër dhe krenare, na tregon se si integriteti i një shpirti të dëlirë nuk komprometohet përballë asnjë tundimi, as atij që premton lumturinë. Libri, i kritikuar nga bashkëkohësit si një roman që përmbante nxitje revolucionare, të pamoralshme dhe antifetare, “Xhejn Er”, është sot një nga veprat më të kremtuara të të gjitha kohërave. I ekranizuar më shumë se çdo klasik i shekullit XIX, “Xhejn Er” solli një revolucion në artin e rrëfimit.

Falë tij, autorja Charlotte Brontë konsiderohet si “një nga historianet e para të ndërgjegjes individuale” dhe pararendësja letrare e shkrimtarëve si Joyce-i dhe Proust-i.

Kjo është historia e një jetimeje të zgjuar dhe plot temperament, megjithëse trupvogël e

shëmtaraqe. E abuzuar dhe e braktisur nga të afërmit e saj, heroina jonë lufton e patundur për një jetë të pavarur e dinjitoze. Xhejni do të kërkojë lumturinë me ngulmin e një shpirti rebel, por pa pranuar kurrë të bëjë kompromis me moralin e saj. Rrëfimi i apasionuar rrotullohet rreth historisë së dashurisë së Xhejn Erit me punëdhënësin e saj, zotin Roçester, një aristokrat arrogant dhe hijerëndë.

Romani përshëndeste një figurë heroike të panjohur më parë; një figurë e cila, falë integritetit virtuoz, intelektit të mprehtë dhe këmbënguljes së palodhur, arrinte të çante përmes barrierave të klasave sociale për të fituar një pozicion të barabartë me njeriun që dashuronte. Dhe pikërisht kjo është arsyeja pse kaq shumë njerëz e duan Xhejn Erin: ata mund të identifikohen me të. Ajo nuk është e bukur, shtatlartë apo e hijshme. Ajo është një vajzë fare e rëndomtë, nga ato që nuk bien në sy. E megjithatë, ajo gjen lumturinë romantike. Është një përrallë për të pasigurtët, për të gjithë njerëzit e zakontë. I lavdëruar nga William Makepeace Thackeray si “kryevepra e një gjeniu të madh”, romani “Xhejn Er” konsiderohet ende sot, më shumë se një shekull më vonë, një nga veprat më të hijshme të letërsisë angleze. /KultPlus.com

34 vjet nga vdekja e shkrimtares dhe aktivistes së shquar, Simone de Beauvoir

Posted on by Kult Plus

Simone de Beauvoir ishte një shkrimtare franceze, intelektuale, filozofe ekzistencialiste, aktiviste politike, feministe dhe teoriciente shoqërore.

Megjithëse ajo nuk e konsideronte veten një filozofe, ajo kishte një ndikim të rëndësishëm në ekzistencializmin feminist dhe teorinë feministe.

Simone de Beauvoir u lind në Paris më 9 janar 1908.

Prindërit e saj ishin njëri sekretar ligjor dhe e ëma vajza e një bankieri të pasur dhe katolike e devotshme. Familja luftoi për të ruajtur statusin e tyre borgjez pas humbjes së pasurisë së tyre menjëherë pas Luftës së Parë Botërore. De Beauvoir vetë ishte thellësisht fetare si një fëmijë, madje dikur ajo synonte të bëhej murgeshë. Nga viti 1929 deri më 1943, De Beauvoir jepte mësim në lice. Ajo dha mësim në Marsejë, Rouen dhe Paris.

De Beauvoir shkroi novela, ese, biografi, autobiografi dhe monografi mbi filozofinë, politikën dhe çështjet sociale. Ajo ishte e njohur për traktatin e saj të vitit 1949, “Seksi i Dytë”,gjithashtu për romanet e saj, duke përfshirë “Ajo erdhi për të qëndruar” dhe “Mandarins”.

Libri i saj “Seksi i dytë” pati tepër jehonë. Pati reagime dhe qëndrime ndaj tij , duke përfshitë edhe ndalimin e tij nga Vatikani, dhe ato ishin rrjedhojë e diskutimit të hapur nga autorja mbi seksualitetin femëror, përfshirë homoseksualitetin. Por në fakt, libri “Seksi i dytë” është shumë më tepër se kaq. Libri ngre pyetjen më thelbësore të feminizmit: Çfarë do të thotë të jesh grua? De Beauvoir e refuzon ekzistencën thjesht biologjike dhe përqendrohet në cilësinë e feminitetit, duke arritur kështu në thënien e saj më të famshme: “Një njeri nuk lind, por bëhet grua”.

De Beauvoir e krahason shtypjen e grave me atë të hebrenjve, njerëzve me ngjyrë dhe popullsive të kolonizuara. Por ajo konkludon se seksizmi është një forcë unike, sepse gratë jetojnë, madje edhe i dashurojnë, shtypësit e tyre. Në këtë libër, autorja bën një panoramë të jetës së grave: puna, mëmësia, pavarësia ekonomike, krijimtaria, seksualiteti, plakja dhe mërzia si rezultat i punëve shtëpiake.

Proza e De Beauvoir është depërtuese. Përgjigjet e saj janë të thjeshta: gratë duhet të arsimohen njëlloj si burrat, të paguhen njëlloj me burrat dhe t’u krijohet qasje e lirë mbi planifikimin familjar dhe divorcin. Në kohën kur u publikua, “Seksi i dytë” ishte një sukses. Shiti 22 mijë kopje në javën e parë në Paris në vitin 1949, ndërsa përkthimi në anglisht u bë menjëherë bestseller në Amerikë. Libri ka influencuar shkrimtare dhe feministe të brezave të mëvonshëm.

Ajo gjithashtu ishte e njohur për marrëdhënien e saj të hapur gjatë gjithë jetës me filozofin francez Jean-Paul Sartre. Gjatë tetorit 1929, Jean-Paul Sartre dhe De Beauvoir u bënë çift dhe, pasi u ballafaquan nga babai i saj, Sartri i kërkoi asaj të martohej me të. Por afër fundit të jetës së saj, de Beauvoir tha, “Martesa ishte e pamundur, nuk kisha asnjë dhunti”. De Beauvoir zgjodhi të mos martohej kurrë dhe të mos krijonte një familje të përbashkët me Sartrin. Ajo nuk bëri as fëmijë.

Pas vdekjes më saj, më 14 prill 1986, shumë vepra kanë hedhur dritë në disa aspekte të rrugëtimit të Beauvoir. Pas vdekjes, vepra e saj reziston më mirë se ajo e Sartrit. Më rastin e 100- vjetorit të lindjes, asaj i janë kushtuar disa libra të famshëm.

Simone de Beauvoir ishte një fenomen, një kapërcyell i kohës. Përkundër nënshtrimit dhe diskriminimit ndaj gruas, shkrimtare franceze, intelektualja, filozofja ekzistencialiste, aktivistja politike, veprimtarja e lëvizjes feministe dhe teoricienja sociale, i vuri pasionin dhe forcën e saj, energjinë dhe kurajon. Edhe pse ajo refuzoi ta konsideronte veten si filozofe, ndikimi që patën dy teoritë e ekzistencializmit feminist e vendosin atë në një vend të privilegjuar. Simone de Beauvoir mbetet ikonë e feminizmit, model i gruas së lirë që ka lënë gjurmë në disa breza femërorë./KultPlus.com

Vdes Lucinda Riley, mbretëresha e romaneve rozë

Posted on by Kult Plus

Vdiq sot në moshën 55-vjeçare Lucinda Riley, mbretëresha e romanit të famshëm rozë ”Shtatë motrat”, dhe jo i vetmi, që e bëri të famshme në të gjithë botën.

”Me shumë keqardhje që po ju komunikojmë që Lucilda ndërroi jetë paqësisht këtë mëngjes e rrethuar nga familja e saj që ishte aq e rëndësishme për të”, shkroi familia e saj përmes një postimi në rrjete sociale, përcjell KultPlus.

”E kuptojmë që kjo do të jetë një tronditje e tmerrshme për shumë njerëz që nuk ishin në dijeni të gjendjes të saj shëndetësore në luftë me kancerin”, shtuan familjarët.

Në vitin 2020 ajo mori çmimin ”Dutch Platinum” për shitjen e mbi 300 000 kopjeve për një roman të vetëm në një vit.

”Lucinda preku jetën e të gjithëve që takoi dhe e atyre që kanë lexuar faqet e tregimeve të saj. Ajo lëvdoi dashurinë dhe mirësinë në gjithçka që ajo bëri dhe do të vazhdojë të jetë na frymëzojnë përgjithmonë”, deklaroi familja e saj.

E lindur në Lisburn, Irlandë më 16 shkurt 1966, Riley, e cila pati edhe një karrierë aktrimi në film, teatër dhe televizion, e kishte shkruar librin e saj të parë në moshën 24-vjeçare.

Romanet e saj janë përkthyer në 37 gjuhë dhe janë shitur në mbi 30 milionë kopje në të gjithë botën. / KultPlus.com

Mary Ann Evans, një grua që shkëlqeu në epokën viktoriane

Posted on by Kult Plus

Mary Ann Evans, u lind më 22 nëntor 1819 dhe vdiq më 22 dhjetor 1880. Ajo njihej ndryshe me emrin Mary Anne ose Marian, e njohur gjithashtu me emrin e saj të artit, George Eliot.

Eliot ishte një romanciere, poete, gazetare, përkthyese dhe një nga shkrimtarët kryesorë të periudhës Viktoriane. Gjatë karrierës së saj si shkrimtare atë e përfaqëson një galeri prej shtatë romanesh, shumica e të cilave trajtojnë histori të vendosura në Anglinë provinciale dhe janë të njohur për realizmin e një pasqyrimi të mprehtë psikologjik dhe një pene të hollë e mbrujtur prej një shpirti të ndezur atij pasioni që e shoqëroi prej fillimit deri në mbarim udhëtimin e saj krijues në një periudhë shumë të tendosur zhvillimesh dhe sfidash krijuese.

Ajo ia arriti të shpëtonte stereotipit të shkrimtareve gra, të cilat kufizoheshin vetëm tek romancat e dashurisë, pathosi i një zemre delikate dhe një dritëpamësia të botës të ndryshtë dhe të tejparë në thellësi dhe shtrirje të brendisë së tekstit dhe shpirtit, atij që i blatohej rrëfimit dhe atij që e hymnizonte përmes idesë dhe mendimit.

George Eliot dëshironte që trilli i saj të trajtohej shkëputur nga puna që bënte, tashmë gjerësisht e njohur si redaktore dhe kritike. Një faktor tjetër në përdorimin e një emri të artit mund të ketë qenë një dëshirë për të mbrojtur jetën e saj private nga shqyrtimi publik, duke shmangur kështu skandalin që do të dilte për shkak të marrëdhënies së saj me George Henry Lewes.

“Eliot’s Middlemarch” i George Eliot është konsideruar nga romanicierët, Martin Amis dhe Julian Barnes, si romani më i madh në gjuhën angleze.
Lexuesit në epokën viktoriane vlerësuan romanet e saj për përshkrimet e tyre të shoqërisë rurale. Pjesa më e madhe e materialit për prozën e Eliot u nxor nga përvoja e saj personale. Ajo ndau me Wordsworth besimin se kishte shumë vlera dhe bukuri për t’u shpërfaqur nga jeta dhe zakonet e vendit. Sidoqoftë, Eliot nuk e kufizoi krijimtarinë e saj vetëm me histori të fshatit anglez. “Romola”, është një roman historik i vendosur në Francën e fundit të shekullit të pesëmbëdhjetë, e cila u bazua në jetën e priftit italian Girolamo Savonarola.

Në librin “Cigani spanjoll”, ajo bëri një përmbledhje në vargje, por popullariteti fillestar që ajo pati si poete.

Në kohën e Daniel Deronda, shitjet e Eliot po binin dhe ajo ishte zbehur nga interesi i publikut. Kjo situatë mbeti e tillë edhe pas publikimit të një libri biografik pas vdekjes së saj nga bashkëshorti, e cila e portretizoi atë si një grua e mrekullueshme, gati shenjtërore, krejtësisht në kundërshtim me jetën skandaloze që njerëzit e dinin që ajo kishte bërë.

Në shekullin e 20-të ajo u rikonsiderua nga një kastë e re e kritikës, më së shumti nga Virginia Woolf, e cila e quajti “Middlemarch” “një nga romanet angleze të shkruara për njerëzit e rritur”. Më 1994, kritiku i famshëm letrar, Harold Bloom e vendosi Eliotin ndër shkrimtarët më të rëndësishëm perëndimore të të gjitha kohërave.

Gjithashtu, në një sondazh të autorëve më 2007 nga TIME, romani “Middlemarch” u votua si vepra e dhjetë më e madhe letrare e shkruar ndonjëherë. Në vitin 2015, shkrimtarët nga jashtë Mbretërisë së Bashkuar e votuan atë si e para nga të gjithë romanet britanike. Përshtatjet e ndryshme filmike dhe televizive të librave të Eliot e kanë riprezantuar atë në publikun më të gjerë të leximit./albertvataj/ KultPlus.com

Shkrimtarja me origjinë shqiptare, kandidate për kryeministre të Libanit

Posted on by Kult Plus

Ghada Arnaut (Xhada Arnauti) është një nga kandidatet për kryeministre të Libanit. Ajo ka një biografi të pasur, duke qenë emër i njohur në Liban dhe më gjerë në Lindjen e Mesme, ndërsa dekadat e fundit ishte larguar në ekzil në Kanada. Xhada Arnauti është shkrimtare, drejtuese e mediave liberale dhe shkencëtare në Universitetin e Albertas në Kanada.

Ajo konsiderohet si një zë i rëndësishëm kritik në mbrojtje të të drejtave të njeriut, për demokracinë dhe kundër qeverive të trashëguara diktatoriale. Xhada Arnauti në një prononcim për gazetën ”INA”, ka konfirmuar se është propozuar për postin e kryeministrit pas tërheqjes së Sadi Haririt, i cili ka qenë në shënjestër të kritikave dhe sulmeve nga protestat që nuk po ndalen rrugëve të Libanit.

“Po është e vërtetë. Ditët e ardhshme do t’ju konfirmoj të ardhmen time se a do të jem kryeministre e Libanit”, theksoi Xhada Arnauti. Ajo pranoi se ka origjinë të pastër shqiptare dhe se nuk heziton të flasë për këtë, sepse nuk i ka harruar rrënjët që ka. Kandidatura e saj është nominuar nga koalicioni i ri qeverisës dhe se ajo do të kthehet në Liban për të qeverisur të rinjtë që kanë pushtuar rrugët e Bejrutit.

Siç mësohet nuk është vetëm Xhada Arnauti që identifikohet me Libanin, pasi ishte edhe Pashko Vasa guvernator i Libanit në periudhën e perandorisë osmane (1883-1892). /KultPlus.com

Tri gjëra që do të mësosh pasi nëna juaj të mos jetë më

Posted on by Kult Plus

Vdekja është e pashmangshme për të gjithë dhe madje edhe nëse jemi të vetëdijshëm për këtë, është e vështirë të humbasim dikë që e duam.

Ju përjetoni dhimbjen e humbjes dhe, në një farë mënyre, doni të shkoni mbrapa në kohë. Kur nëna juaj, personi që ju dha jetën, largohet, emocionet dhe ndjenjat tuaja bëhen gati të patolerueshme. Ju nuk mund të shmangni së menduari “Si mund të kapërcehet kjo dhimbje?”

Nëna e një shkrimtareje shumë të njohur vdiq nga kanceri i vezoreve, kur ajo ishte ende shumë e vogël, kështu që shkrimtarja vendosi për të ndarë tre mësimet e jetës që mësoi pas vdekjes së nënës së saj.

Mësimi i parë që mësoni pas humbjes së nënës suaj është që ti e kupton se fazat e dhimbjes nuk janë lineare: Nuk përjetoni dhimbje në pikën më të lartë menjëherë pas vdekjes, kjo sasi e dhimbjes do të vazhdojë të rritet në mënyrë progresive. Në të vërtetë, është e mundur që dhimbja të mos zhduket plotësisht ose se kulmi i dhimbjes nuk arrihet kurrë.

Ju do të mësoni se dhimbja është një proces i natyrshëm, ka emocione të lidhura me këtë dhe duhet të lejoni që ata të shprehin veten plotësisht për të qenë në gjendje të mbyllin rrethin e dhimbjes.

Do të përjetoni emocione trishtimi, faji, frike, zemërimi dhe, në disa raste, paqe. Mund të jetë një proces rraskapitës që do t’ju lejojë të njihni dhe shprehni këto emocione, por duke vepruar kështu, do të arrini mbylljen e rrethit dhe shërimin që ju nevojitet pas vdekjes së nënës suaj.

Së dyti, edhe pse ju nuk mund të zëvendësojë nënën tuaj, në fund do të jeni në gjendje të vazhdoni të ecni përpara. Një teknikë që mund të ndihmojë do të jetë për të gjetur cilësitë dhe aftësitë e tjera që posedonte nëna juaj, ata që admiroje dhe që ju ndihmuan. Sigurisht që nuk do të jetë e njëjtë sikur të keni nënën tuaj pranë, por kjo do t’ju ndihmojë të plotësoni zbrazëtinë që do të ndjeni.

Së treti, sigurohuni që të njihni njerëzit që keni pranë, të cilët me të vërtetë ju duan dhe ju mbështesin. Kjo mund të përfshijë babanë, vëllezërit, partnerin ose anëtarët e tjerë të familjes. Këta janë njerëzit me të cilët do të keni më shumë mundësi për të kuptuar rrugën që po kaloni, sepse ata vetë do të kenë përjetuar tashmë fazat e dhimbshme pas humbjes së nënës suaj. Ata do të jenë atje për ju në momentet tuaja më të këqija./ KultPlus.com