Të uroj më së pari të duash E duke dashur, do të të duan edhe ty Dhe ata që s’të duan, harroji E përtej harrimit, mëritë e vjetra kurrë mos t’i kujtosh!
Të uroj të vazhdosh të duash pa u dëshpëruar Të uroj që edhe sikur mes miqve të tu Të ketë të pasjellshëm, të pamatur e t’pamend Ti, ti… qëndro gjithmonë trim e besnik Pse mes tyre ka për të qenë edhe një i vetëm Tek i cili ti mund të besosh padyshim Pse jeta vetë është e tillë.
Të uroj gjithashtu të kesh armiq Të shumtë, a një të vetëm, aq sa ti të kuptosh. E kështu të mund të mësosh zemërgjerësinë prej tyre Dhe ndër ta, të jetë qoftë edhe një i drejtë, Aq sa ti të mos ndjehesh krejt i sigurt.
Të uroj më shumë të jesh i vlefshëm, po jo i pashembullt E në çaste të vështira Kur asgjë nuk shkon si duhet Vlera jote të të japë forcë e kurajo të vazhdosh.
Të uroj po ashtu të jesh zemërgjerë Jo me ata që lajthisin pak Sepse kjo është e lehtë Por me ata që gabojnë trashë e janë të pandreqshëm Dhe duke shprehur zemërgjerësinë tënde Ti mund të shërbesh si shembull për të tjerë.
Të uroj gjithashtu që duke qenë i ri Të mos rrekesh të piqesh me të shpejtë E kur rritur të jesh Të mos këmbëngulësh të hiqesh më i ri E duke qenë plak, të mos pushtohesh prej dëshpërimit Sepse çdo moshë ka bukurinë e dhimbjen e saj.
Nuk të uroj të jesh i trishtuar. Oh jo! Jo gjithë vitin, por ta njohësh trishtimin veç një ditë! E kështu të çmosh Që e qeshura e rigjetur është edhe më e mirë Se një e qeshur e rëndomtë, e vakët, e shpëlarë që të dëmton.
Të uroj mes tjerash të mbjellësh një farë Një farë të vockël fare E ta shoqërosh gjithë rritjen e saj Për të zbuluar prej sa shumë jetësh është ndërtuar një pemë.
Të uroj gjithashtu të kesh edhe pak para Aq sa nevojiten e t’ia dalësh mbanë E që së paku një herë në vit të reflektosh Mbi ato para e të thuash: “Janë të miat, i kam fituar vetë!” Për ta bërë të qartë e të njohur:
Se kush është pronar i kujt! Të uroj gjithashtu të mbash sa më gjatë t’jetë e mundur Gjithçka që dashuron
E nëse dashuritë shkojnë, të mund të qash pa u ankuar E të vuash pa u ndjerë fajtor! Të uroj së fundmi
Që nëse je një burrë, të kesh një grua të mirë E nëse je një grua, të kesh një burrë të mirë. Nesër, pasnesër e sërish të pasnesërmen Edhe sikur rraskapitur të jeni
Ta gjeni buzëqeshjen si në t’parën ditë dashuruar të jeni gjithnjë! E nëse të gjitha këto ndodhin për ty Atëherë, s’do të kem më asgjë të të uroj!/KultPlus.com
Pikë së pari, të uroj dashuri. Dhe duke dashur, uroj të të duan.
Por nëse kjo nuk ndodh, atëherë tregohu i shkathët për të harruar. Dhe pasi të kesh harruar, uroj të mos pendohesh. Uroj vërtetë që kjo mos të të ndodhë, por nëse ndodh dhe ti harron, shpresoj të mos zhytesh në dëshpërim. Të uroj të kesh shumë miq. Edhe nëse ata janë të këqinj ose të parëndësishëm.
Uroj të kesh miq të guximshëm dhe të vërtetë. Dhe uroj që një prej tyre të jetë më i besueshmi. Por sepse jeta është në këtë mënyrë që është, të uroj armiq. As shumë, por as pak. Një numër i ndërmjetëm, që të të bëjë të pyesësh veten për të vërtetat dhe siguritë e tua. Dhe le të jetë mes tyre njëri që do jetë i drejtë, që të mos ndihesh kurrë i sigurtë në idetë e tua.
Uroj të jesh i dobishëm, por jo i pazëvendësueshëm. Dhe në momentet e tua më të këqija, kur të mos kesh asgjë, ajo dobishmëri të të mbajë në këmbë. Në proporcion me të, të uroj të jesh tolerant. Jo me ata që bëjnë gabime të vogla, sepse kjo është shumë e thjeshtë, por me ata që bëjnë gabime të mëdha, të cilat nuk mund të zhbëhen.
Përdore mirë tolerancën tënde që të bëhesh shembull për të tjerët. Uroj që kur të jesh i ri, të mos rritesh shpejt. Dhe atëherë kur të jesh rritur, mos këmbëngul të jesh sërish i vogël. Dhe kur të plakesh, mos u dëshpëro. Sepse çdo moshë ka kënaqësitë dhe dhembjet e veta, dhe ne kemi nevojë për të dyja këto në jetë. Gjithashtu, uroj të jesh i mërzitur, të paktën një ditë. Kështu në atë ditë do kuptosh se të qeshësh çdo ditë është mirë, të qeshësh shpesh është e mërzitshme dhe të qeshësh vazhdimisht është çmenduri.
Uroj që të zbulosh me shumë shpejtësi nga ajo që thashë më sipër, se në botë ka njerëz të palumtur, të depresionuar dhe të patrajtuar mirë. Të uroj të përkëdhelësh një qen, të ushqesh një zog e të dëgjosh cicërimën e tij, që dëgjohet në mënyrë triumfuese çdo mëngjes. Sepse në këtë mënyrë, do ndihesh mirë, pa arsye.
Dhe pastaj, uroj të ujisësh një farë, sado e vogël qoftë ajo. Dhe të jesh dëshmitar i rritjes së saj, që të shohësh se sa jetë jeton një pemë. Të uroj gjithashtu, të kesh pará, sepse duhet të jemi praktikë. Dhe të paktën, një herë në vit, t’i vendosësh përpara teje e të thuash “Këto janë të miat.”. Kështu, do kuptohet se kush zotëron kë. Uroj që asnjë nga të dashurit e tu të mos vdesë. Por nëse disa prej tyre vdesin, uroj të qash pa pendesë dhe pa u ndjerë në faj për fjalët që kurrë nuk ua the apo gjërat që kurrë nuk i bëre për ta.
Së fundmi, nëse je mashkull, të uroj një femër të mirë përkrah, e nëse je femër, të uroj një mashkull të mirë. Dhe ta doni njëri – tjetrin nesër, dhe ditën pas të nesërmes. Dhe kur të dy të jeni të lodhur e të buzëqeshur, uroj të keni sërish dashuri për t’ja nisur ditës tjetër nga e para. Nëse të ndodhin të gjitha këto, atëherë nuk të uroj asgjë më tepër se kaq. /KultPlus.com
Sot 137 vite më parë, më 22 maj 1885 ndali trokun e vet të drobitur nga vitet dhe dhimbjet, zemra 83-vjeçare, e Viktor Hygoit, babait të romantizmit dhe atit të kombit francez, dalëzotësit të paepur të të nëpërkëmburve, të varfërve, të gjithë atyre që i kishte ndëshkuar më shumë se fati, koha.
Bota e humanizmit me vdekjen e Viktor Hygo, ndahet me një emblem, me një shëmbëlltyrë të pashembullt dhe vetanake në udhëprirjen e njerëzimit përnga barazia, toleranca, drejtësia dhe besimi.
Karroca e të varfërve me kurmin e tretur së gjalli të Hygoi u vendos për një natë nën Harkun e Triumfit dhe u shoqërua nga 12 poetë. Dy milion persona asistuan në ceremoninë e lamtumirës. Franca dhe bota mbarë do të ishte dëshmitare e një prej akteve më solemne të mirënjohjes, e denjë për zotër dhe etër. Ai ishte ati i shpirtrave të shërbyer prej njerëzores. Nga çdo cep i Francës kishin ardhur atë ditë për tu ndarë me zërin e zemrave të tyre. Ajo ishte dhe mbeti për shumë kohë një nga ceremonitë e lamtumirës më madhështorja që njerëzimi kishte parë.
Viktor Hygoi iku për të mbetur jo vetëm në bibliotekë, në mëndje dhe në përjetime, por edhe në të tashmen, si i gjithkohëshëm.
Të 50.000 frangat që kishte kapital ai e la me amanet për të varfëritë. I tillë ishte ai. E tillë, pikëlluese dhe e pazëvendësueshme ishte humbja e tij. Me ikjen ai la kryeveprën monumentale, la personazhet, Zhan Valzhanin, Anzholrasin, Gavroshin, Mirielin, Guinplenin, Kazimodon, Esmeraldën, të cilët gjallojnë në frymimin e përgjithmonshëm të penës së tij humaniste, shpirtit të tij të madh, zemrës që troket atëditë e sot në kalldrëmet e fateve të krisura, që zvarget hekakeqe edhe tash mbas 135 vitesh në baltën që përlyen ndërgjegjen e kohërave, për të qenë përherë një zë denoncues, një ndëshkim, një fshikull, një akuzë. /albertvataj / KultPlus.com
“Vajtimi” është një ndër poezitë më të bukura të Viktor Hygosë, kushtuar boshllëkut që lë pas humbja e një personi të dashur. Që nga mungesa fizike, e deri tek ajo shpirtërore më së shumti në rrethin familjar, autori ka shkruar një elegji për vdekjen, e cila përjetohet si një ngulja e një thike të ftohtë drejt e në shpirt. Padyshim kjo elegji ndihet më shumë e dhimbshme nga ata që e kanë përjetuar një humbje aq të madhe, sa ajo e një familjari apo miku mjaft të dashur. Nga vargu në varg, dhimbja bëhet edhe më e fortë, teksa autori mundohet të kalojë nga e përgjithshmja (mungesa në natyrë) tek e veçanta (mungesa më e madhe që ndihet në familje).
“Vajtimi”
O shtigje ku lirshëm valëvitet bari, Lugina, kodra e ti pyll që oshëtin! Çfarë është me ju e gjithë kjo heshtje varri?! Për atë që iku e jo më nuk ka kthim!
Po pse kjo dritare tash vonë rri e mbyllur? Dhe pse ky kopsht rri i heshtur e i shkretë? O shtëpi, ku është i zoti që gjithmonë miqtë i ka pritur? “Di vetëm që s’është e kurrë më s’do të jetë”.
E ti qen besnik, kush për ty do kujdeset? S’ka dorë të të ushqejë më, këtu njeri s’ka. Fëmija i gjorë qan e kërkon të atin e vejushë e zezë e qan e mallkon fatin.
Si iku ai kështu në errësirë? O dhimbje që godet pareshtur pamëshirë! Ku shkoi vallë? S’përgjigjet asnjëri, Veç zërit tim të trishtuar, një dhimbje, elegji… / KultPlus.com
“Vajtimi” është një ndër poezitë më të bukura të Viktor Hygosë, kushtuar boshllëkut që lë pas humbja e një personi të dashur. Që nga mungesa fizike, e deri tek ajo shpirtërore më së shumti në rrethin familjar, autori ka shkruar një elegji për vdekjen, e cila përjetohet si një ngulja e një thike të ftohtë drejt e në shpirt. Padyshim kjo elegji ndihet më shumë e dhimbshme nga ata që e kanë përjetuar një humbje aq të madhe, sa ajo e një familjari apo miku mjaft të dashur. Nga vargu në varg, dhimbja bëhet edhe më e fortë, teksa autori mundohet të kalojë nga e përgjithshmja (mungesa në natyrë) tek e veçanta (mungesa më e madhe që ndihet në familje).
“Vajtimi”
O shtigje ku lirshëm valëvitet bari, Lugina, kodra e ti pyll që oshëtin! Çfarë është me ju e gjithë kjo heshtje varri?! Për atë që iku e jo më nuk ka kthim!
Po pse kjo dritare tash vonë rri e mbyllur? Dhe pse ky kopsht rri i heshtur e i shkretë? O shtëpi, ku është i zoti që gjithmonë miqtë i ka pritur? “Di vetëm që s’është e kurrë më s’do të jetë”.
E ti qen besnik, kush për ty do kujdeset? S’ka dorë të të ushqejë më, këtu njeri s’ka. Fëmija i gjorë qan e kërkon të atin e vejushë e zezë e qan e mallkon fatin.
Si iku ai kështu në errësirë? O dhimbje që godet pareshtur pamëshirë! Ku shkoi vallë? S’përgjigjet asnjëri, Veç zërit tim të trishtuar, një dhimbje, elegji… /bota.al/ KultPlus.com
Ndërgjegja njerëzore vdiq, qef o qef, Përkulet mbi të, kufoma i pëlqen; Fitimtar, me syt’ e skuqur vjen vërdallë, Pastaj kthehet i del kufomës përballë.
E ushqen kurvërimi i Drejtësisë. Priftat trullosin njerzit e Perëndisë; Pastaj rrëmojnë çantat të çakërritur; Sibour* shiti zotin, që Juda pat shitur.
Na thonë: Qezari mbret. Zot i ushtrive E zgjodhi. Binduni, bjerini burive! Dhe duar bashkuar këndojnë në kisha, Pa fshehur monedhat e arta ndër gishta.
Do ta shohim në fron këtë princ lipsar, Me bekim nga papa, këtë mbret zuzar, Në një dorë skeptrin, darët në tjetrën, Karl i Madh sajuar, nga shejtani vetë.
Sa kohë atje do të zhgrryhet si derr, Do të llupë besë, virtut, fe dhe nder, Dehur mbi lavdinë tonë do të vjellë; Në ndëjçim ta shohim si diell në qiell.
Kur ndër njerëz shtohet sa s’mban, poshtërimi N’atë pikë nis adhurohet mashtrimi; Pastaj dalin tok Angli dhe Amerikë Dhe i thonë mërgimtarit: Ik, kemi frikë!
Kur të bëhemi si kjo gjethe e tharë, Të rilindemi, si ka qef ky Qezar; Kur të ligjtë të shkojnë derë më derë, Ndër njerëz katandisur si zhel’ e mjerë;
Kur Zoti nga shkretinat qortime dërgon, Preja nis gjuan, hajni vjen arreston; Në fund, i trëmbur, më shumë se të tjerët, Varri jashtë, të vdekurit do t’i nxjerrë.
Por unë s’thyhem! Pa bërë fare zhurmë, Me brengë në zemër, do ta përbuz turmën, Ju përqafoj, nga i hidhuri mërgim, Atdhe, o altar! Liri, flamuri im!
E ruaj besën tuaj, o miq besnikë, S’harroj, ç’na bashkoi, qe kjo Republikë. Ata që vuajtën, do t’i lavdëroj, Ata q’u llastuan, do t’i poshtëroj!
Do të jetoj këtej, keq e mos më keq, Ca zëra thonë: mos! të tjerë: fatkeq! Kur servilët e tu Luvrin të rrëfejnë, Unë ty, Qezar, do të t’rrëfej halenë.
Para tradhtarëve dhe atyre që s’flasin, Gjithë pezm jam, por qetë, s’e çfaq marazin. Besnikëria pa fund për ç’u rrëzua, Qoftë mbështetja dhe fuqia për mua.
Ende je atje, dorzohesh, a qëndron Francë, që ke dashur të qajmë gjithmonë, Ku kanë folenë dashurit’ e mia, Mall edhe për varret, sa doja të t’shihja!
S’do ta shikoj më bregun, që aq fort më josh, Francë ku katandise, zor që ta harrosh. Do të gjej strehë mes atyre që iu dhëmb; Në mërgim mbetem, por gjithsesi më këmbë.
Gjithsesi, pranova mërgimin e hidhur, Pa marrë parasysh dhe pa llogaritur Që ndokush s’del aq i fortë sa mendojmë, Sado të shkojnë, ne duhet të qëndrojmë.
Do të rri dhe unë, në qofshin me mijra! Dhe me një qint qëndroj, më fort se sa Shila; Në qëndrofshin dhjetë, do të jem i dhjeti; Dhe një në qëndroftë, do të jem i vetmi!/ KultPlus.com
Poezi nga Viktor Hugo Përktheu nga origjinali Ermira Xhomaqi
Të uroj më së pari të duash E duke dashur, do të të duan edhe ty Dhe ata që s’të duan, harroji E përtej harrimit, mëritë e vjetra kurrë mos t’i kujtosh!
Të uroj të vazhdosh të duash pa u dëshpëruar Të uroj që edhe sikur mes miqve të tu Të ketë të pasjellshëm, të pamatur e t’pamend Ti, ti… qëndro gjithmonë trim e besnik Pse mes tyre ka për të qenë edhe një i vetëm Tek i cili ti mund të besosh padyshim Pse jeta vetë është e tillë.
Të uroj gjithashtu të kesh armiq Të shumtë, a një të vetëm, aq sa ti të kuptosh. E kështu të mund të mësosh zemërgjerësinë prej tyre Dhe ndër ta, të jetë qoftë edhe një i drejtë, Aq sa ti të mos ndjehesh krejt i sigurt.
Të uroj më shumë të jesh i vlefshëm, po jo i pashembullt E në çaste të vështira Kur asgjë nuk shkon si duhet Vlera jote të të japë forcë e kurajo të vazhdosh.
Të uroj po ashtu të jesh zemërgjerë Jo me ata që lajthisin pak Sepse kjo është e lehtë Por me ata që gabojnë trashë e janë të pandreqshëm Dhe duke shprehur zemërgjerësinë tënde Ti mund të shërbesh si shembull për të tjerë.
Të uroj gjithashtu që duke qenë i ri Të mos rrekesh të piqesh me të shpejtë E kur rritur të jesh Të mos këmbëngulësh të hiqesh më i ri E duke qenë plak, të mos pushtohesh prej dëshpërimit Sepse çdo moshë ka bukurinë e dhimbjen e saj.
Nuk të uroj të jesh i trishtuar. Oh jo! Jo gjithë vitin, por ta njohësh trishtimin veç një ditë! E kështu të çmosh Që e qeshura e rigjetur është edhe më e mire Se një e qeshur e rëndomtë, e vakët, e shpëlarë që të dëmton.
Të uroj mes tjerash të mbjellësh një fare Një farë të vockël fare E ta shoqërosh gjithë rritjen e saj Për të zbuluar prej sa shumë jetësh është ndërtuar një pemë.
Të uroj gjithashtu të kesh edhe pak para Aq sa nevojiten e t’ia dalësh mbanë E që së paku një herë në vit të reflektosh Mbi ato para e të thuash: “Janë të miat, i kam fituar vetë!” Për ta bërë të qartë e të njohur: Se kush është pronar i kujt!
Të uroj gjithashtu të mbash sa më gjatë t’jetë e mundur Gjithçka që dashuron E nëse dashuritë shkojnë, të mund të qash pa u ankuar E të vuash pa u ndjerë fajtor!
Të uroj së fundmi Që nëse je një burrë, të kesh një grua të mire E nëse je një grua, të kesh një burrë të mirë. Nesër, pasnesër e sërish të pasnesërmen Edhe sikur rraskapitur të jeni Ta gjeni buzëqeshjen si në t’parën ditë dashuruar të jeni gjithnjë!
E nëse të gjitha këto ndodhin për ty Atëherë, s’do të kem më asgjë të të uroj!./ KultPlus.com
…Uroj që kur të jesh i ri, të mos rritesh shpejt. Dhe atëherë kur të jesh rritur, mos këmbëngul të jesh sërish i vogël. Dhe kur të plakesh, mos u dëshpëro. Sepse çdo moshë ka kënaqësitë dhe dhembjet e veta, dhe ne kemi nevojë për të dyja këto në jetë.
Gjithashtu, uroj të jesh i mërzitur, të paktën një ditë. Kështu në atë ditë do kuptosh se të qeshësh çdo ditë është mirë, të qeshësh shpesh është e mërzitshme dhe të qeshësh vazhdimisht është çmenduri. Uroj që të zbulosh me shumë shpejtësi nga ajo që thashë më sipër, se në botë ka njerëz të palumtur, të depresionuar dhe të patrajtuar mirë.
Të uroj të përkëdhelësh një qen, të ushqesh një zog e të dëgjosh cicërimën e tij, që dëgjohet në mënyrë triumfuese çdo mëngjes. Sepse në këtë mënyrë, do ndihesh mirë, pa arsye. Dhe pastaj, uroj të ujisësh një farë, sado e vogël qoftë ajo. Dhe të jesh dëshmitar i rritjes së saj, që të shohësh se sa jetë jeton një pemë. Uroj që asnjë nga të dashurit e tu të mos vdesë. Por nëse disa prej tyre vdesin, uroj të qash pa pendesë dhe pa u ndjerë në faj për fjalët që kurrë nuk ua the apo gjërat që kurrë nuk i bëre për ta.
E, nëse je mashkull, të uroj një femër të mirë përkrah, e nëse je femër, të uroj një mashkull të mirë. Dhe ta doni njëri – tjetrin nesër, dhe ditën pas të nesërmes. Dhe kur të dy të jeni të lodhur e të buzëqeshur, uroj të keni sërish dashuri për t’ja nisur ditës tjetër nga e para…./ KultPlus.com
Të uroj më së pari të duash E duke dashur, do të të duan edhe ty Dhe ata që s’të duan, harroji E përtej harrimit, mëritë e vjetra kurrë mos t’i kujtosh!
Të uroj të vazhdosh të duash pa u dëshpëruar Të uroj që edhe sikur mes miqve të tu Të ketë të pasjellshëm, të pamatur e t’pamend Ti, ti… qëndro gjithmonë trim e besnik Pse mes tyre ka për të qenë edhe një i vetëm Tek i cili ti mund të besosh padyshim Pse jeta vetë është e tillë.
Të uroj gjithashtu të kesh armiq Të shumtë, a një të vetëm, aq sa ti të kuptosh. E kështu të mund të mësosh zemërgjerësinë prej tyre Dhe ndër ta, të jetë qoftë edhe një i drejtë, Aq sa ti të mos ndjehesh krejt i sigurt.
Të uroj më shumë të jesh i vlefshëm, po jo i pashembullt E në çaste të vështira Kur asgjë nuk shkon si duhet Vlera jote të të japë forcë e kurajo të vazhdosh.
Të uroj po ashtu të jesh zemërgjerë Jo me ata që lajthisin pak Sepse kjo është e lehtë Por me ata që gabojnë trashë e janë të pandreqshëm Dhe duke shprehur zemërgjerësinë tënde Ti mund të shërbesh si shembull për të tjerë.
Të uroj gjithashtu që duke qenë i ri Të mos rrekesh të piqesh me të shpejtë E kur rritur të jesh Të mos këmbëngulësh të hiqesh më i ri E duke qenë plak, të mos pushtohesh prej dëshpërimit Sepse çdo moshë ka bukurinë e dhimbjen e saj.
Nuk të uroj të jesh i trishtuar. Oh jo! Jo gjithë vitin, por ta njohësh trishtimin veç një ditë! E kështu të çmosh Që e qeshura e rigjetur është edhe më e mirë Se një e qeshur e rëndomtë, e vakët, e shpëlarë që të dëmton.
Të uroj mes tjerash të mbjellësh një farë Një farë të vockël fare E ta shoqërosh gjithë rritjen e saj Për të zbuluar prej sa shumë jetësh është ndërtuar një pemë.
Të uroj gjithashtu të kesh edhe pak para Aq sa nevojiten e t’ia dalësh mbanë E që së paku një herë në vit të reflektosh Mbi ato para e të thuash: “Janë të miat, i kam fituar vetë!” Për ta bërë të qartë e të njohur:
Se kush është pronar i kujt! Të uroj gjithashtu të mbash sa më gjatë t’jetë e mundur Gjithçka që dashuron
E nëse dashuritë shkojnë, të mund të qash pa u ankuar E të vuash pa u ndjerë fajtor! Të uroj së fundmi
Që nëse je një burrë, të kesh një grua të mirë E nëse je një grua, të kesh një burrë të mirë. Nesër, pasnesër e sërish të pasnesërmen Edhe sikur rraskapitur të jeni
Ta gjeni buzëqeshjen si në t’parën ditë dashuruar të jeni gjithnjë! E nëse të gjitha këto ndodhin për ty Atëherë, s’do të kem më asgjë të të uroj!/KultPlus.com
Shkrimtari i njohur francez Viktor Hygo vazhdon të mbetet ndër shkrimtarët më me rëndësi në letërsinë botërore, madje ka shumë prej kritikëve e studiueseve të letërsisë që e konsiderojnë edhe si ‘Babai i romantizmit’, shkruan KultPlus.
Në vijim, KultPlus ju sjell një fragment nga libri “Të mjerët” i Hygos.
“Për sa kohë që vete e vjen nëpër vendin tënd të lindjes, të duket se rrugët janë të rëndomta, se dritaret, pullazet e dyert nuk janë asgjë për ty, se muret janë të huaja, se pemët janë pemët e para që të zë syri, se shtëpitë ku ti nuk hyn, s’kanë të bëjnë me ty, se pllakat e rrugët ku ecën, janë gurë. Më vonë, kur nuk je më aty, atëherë e kupton se këto janë të dashurat e tua, se ke mall për këto pullaze, këto dritare e këto dyer, se këto mure janë bërë të domosdoshme, se këto pemë janë të dashurat e tua, se në këto shtëpi ku nuk hyje, në fakt kishe hyrë përditë, dhe se në këto pllaka të rrugës ke lënë një pjesë të trupit, të gjakut dhe të zemrës sate. Të gjitha këto vende, që njeriu s’i shikon më, që nuk do ti shikoj ndoshta kurrë ruan ninëzën në kujtesën e vet, marrin një hijeshi të dhimbshme, i rikthen ndërmend melankolinë e një fanitjeje; ia bënë tokën të shenjtë, të dukshme…”/ KultPlus.com
Kur ta lexosh këtë letër, engjëlli im, nuk do jem pranë teje. Nuk do jem pranë teje për të të thënë: mendo per mua ! Dua që kjo letër të ta thotë. Do doja që në këto gërma të shkruara për ty të mund ta gjesh krejt ç’kam në sy, krejt ç’kam në buzë, krejt ç’kam në zemër, krejt çfarë ndiej kur të them të dua. Do doja që kjo letër të hyjë në mendimet e tua ashtu si shikimi im, fryma ime, tingulli i zërit tim, për t’i thënë atij mendimi të bukur që e dashuroj : Mos harro!
Shkruamë kur s’jam pranë teje, folmë kur jam pranë teje, dashuromë gjithmonë.
Është ora dy e mëngjesit dhe jam duke punuar por kisha nevojë të të flas, të të shkruaj, të të drejtohem, të t’i puth permes mendimit ata sy të bukur të fjetur… (…). Kisha nevojë që shpirti të më pushonte mbi imazhin tënd dhe sytë (të më pushonin) mbi këtë letër që do ta shohësh.
Gjumë të ëmbël! Shpresoj të shihemi pas disa orëve, me të mbaruar. Më duken tejet të gjata (këto) disa orë! Shumë të shkurta do jenë kur të gjendem pranë teje…
Shkrimtari i njohur francez Viktor Hygo vazhdon të mbetet ndër shkrimtarët më me rëndësi në letërsinë botërore, madje ka shumë prej kritikëve e studiueseve të letërsisë që e konsiderojnë edhe si ‘Babai i romantizmit’, shkruan KultPlus.
Në vijim, KultPlus ju sjell një fragment nga libri “Të mjerët” i Hygos.
“Për sa kohë që vete e vjen nëpër vendin tënd të lindjes, të duket se rrugët janë të rëndomta, se dritaret, pullazet e dyert nuk janë asgjë për ty, se muret janë të huaja, se pemët janë pemët e para që të zë syri, se shtëpitë ku ti nuk hyn, s’kanë të bëjnë me ty, se pllakat e rrugët ku ecën, janë gurë. Më vonë, kur nuk je më aty, atëherë e kupton se këto janë të dashurat e tua, se ke mall për këto pullaze, këto dritare e këto dyer, se këto mure janë bërë të domosdoshme, se këto pemë janë të dashurat e tua, se në këto shtëpi ku nuk hyje, në fakt kishe hyrë përditë, dhe se në këto pllaka të rrugës ke lënë një pjesë të trupit, të gjakut dhe të zemrës sate. Të gjitha këto vende, që njeriu s’i shikon më, që nuk do ti shikoj ndoshta kurrë ruan ninëzën në kujtesën e vet, marrin një hijeshi të dhimbshme, i rikthen ndërmend melankolinë e një fanitjeje; ia bënë tokën të shenjtë, të dukshme…”/ KultPlus.com
Sot 136 vite më parë, më 22 maj 1885 ndali trokun e vet të drobitur nga vitet dhe dhimbjet, zemra 83-vjeçare, e Viktor Hygoit, babait të romantizmit dhe atit të kombit francez, dalëzotësit të paepur të të nëpërkëmburve, të varfërve, të gjithë atyre që i kishte ndëshkuar më shumë se fati, koha.
Bota e humanizmit me vdekjen e Viktor Hygo, ndahet me një emblem, me një shëmbëlltyrë të pashembullt dhe vetanake në udhëprirjen e njerëzimit përnga barazia, toleranca, drejtësia dhe besimi.
Karroca e të varfërve me kurmin e tretur së gjalli të Hygoi u vendos për një natë nën Harkun e Triumfit dhe u shoqërua nga 12 poetë. Dy milion persona asistuan në ceremoninë e lamtumirës. Franca dhe bota mbarë do të ishte dëshmitare e një prej akteve më solemne të mirënjohjes, e denjë për zotër dhe etër. Ai ishte ati i shpirtrave të shërbyer prej njerëzores. Nga çdo cep i Francës kishin ardhur atë ditë për tu ndarë me zërin e zemrave të tyre. Ajo ishte dhe mbeti për shumë kohë një nga ceremonitë e lamtumirës më madhështorja që njerëzimi kishte parë.
Viktor Hygoi iku për të mbetur jo vetëm në bibliotekë, në mëndje dhe në përjetime, por edhe në të tashmen, si i gjithkohëshëm.
Të 50.000 frangat që kishte kapital ai e la me amanet për të varfëritë. I tillë ishte ai. E tillë, pikëlluese dhe e pazëvendësueshme ishte humbja e tij. Me ikjen ai la kryeveprën monumentale, la personazhet, Zhan Valzhanin, Anzholrasin, Gavroshin, Mirielin, Guinplenin, Kazimodon, Esmeraldën, të cilët gjallojnë në frymimin e përgjithmonshëm të penës së tij humaniste, shpirtit të tij të madh, zemrës që troket atëditë e sot në kalldrëmet e fateve të krisura, që zvarget hekakeqe edhe tash mbas 135 vitesh në baltën që përlyen ndërgjegjen e kohërave, për të qenë përherë një zë denoncues, një ndëshkim, një fshikull, një akuzë. /albertvataj / KultPlus.com
Krejtçka na lidh me Viktor Hygoin, këtë personalitet të njimendtë të letërsisë, është ajo afri delikate e një shpirti rrapëllitës, i një pene tragjike që predikoi humanizmin si fe e gjithëkohësisë. Akti i krijimit, u shugurua prej tij si shërbesa e perëndishme e romantizmit. Ai u lind më 26 shkurt të vitit 1802. Franca e stuhishme priste atë që do të prekte zenitin si poet, dramaturg, novelist, eseist, artist vizual, burrë shteti, Viktor Hygoin, deshtazi, aktivistin e zellshëm të të drejtave dhe lirive të njeriut. Përpos të gjithash, ligjëruesin buzëhollë, poetin e patëdytë, vazhduesin e spikatun të romantizmit.
Në galerinë e veprës, përcjellim kjartësisht si figurë qendrore njeriun e mitizuar në Sizif. Ngarëndi për të rrëmuar mes rrënojave të kohës, e për të ç’burgosur së andejmi Golgotën e mundimshme të njeriut që gjen tek sekush, për ta vendosur atë gjithnjë mes rrëfimtarëve ngadhnjyes dhe përjetuesve fatkeq. Tipat, karakteret, figurat, episodet, etapat, datimet dhe rëndiet historike, janë jo vetëm lënda e parë e asaj përmendore shtatlartë, por edhe brumi i një doktrine që me romantizmin dhe me emrin e Viktor Hygoit, kërkuan dhe përftuan përjetësinë.
Edhe sot ndërsa matim kohën tone, në këtë turravrap të çmendur përnga zdiseku, përgjojmë pa shumë qëmtesë, praninë mes nesh të personazheve që skaliti mendja, zemra dhe pena e një prej shkrimtarëve më të rëndësishëm të shkullit XIX, këtij dishepulli të njimendtë të romantizmit. Në këtë 214-vjetor të lindjes së Viktor Hygoit, pakkush ka mbetur jashtë asaj bote ngjethëse që sendërtoi ai me landën e një vullkani. Kurrkush nuk bitisi atë realitet cingëritës, atë univers ku hovte një mllef dhe si një llavë flatëron gjithëkohësinë e gjëmimeve të brenshme të çdo shpirti. E gjithë kjo për t’i dhënë përmasat e qiellit vullnesës për të drejtë dhe liri, dinjitet dhe dashuri. Vepra, personazhet dhe trillet e një ngulmi reagues, u bënë udhërrëfyes të rëndjes së gjatë të një kreature letrare të tjetërqyshtë, që do ta ngjiste shumë shpejt të zotin e saj në fronin e famës.
Gjithëkjo ka në thelb njeriun, atë brenda dhe jashtë nesh, atë më fatkeqin në kohësinë e vet. Hygo e trajton njeriun në një mënyrë të tjetërsojtë nga sa e kishin mëtuar dhë qenë rrekur mbamëndjet kohore letrare të deatëhershme. Veçmas kur gjen shteg dhe depërton në brendinë e tij të mistershme, mëdyshjet që ka njeriu rreth zgjedhjeve në jetë, konfliktin që gjallon në vetëdije, dhe metamorfoza që e përndjek në të gjithë hapat në të gjallë.
Ai sheh anën vlertë të qënies, qëllimshëm për të nxjerrë që andej të virtytshmin. Nuk resht së lartësuar i shpirtin dhe dhimbjen, ndërgjegjes i jep kahje hyjnore duke e naltësuar dhehimnizuar këtë krijesë si gjithnjë të njëmendtë në mirësi. Sipas shkrimtaritnjeri mund të bëhet i madh, i urtë, i dobishëm për shoqërinë, pavarësisht sesika qenë ai më parë. Ai depërton më në thellësi, ndoshta shumë më shumë sekishte mbërritur tjetërkush më heret.
Lindja dhe rritja e një miti
Viktor Marie Hygo u lind në provincën Besanccon më 26 shkurt 1802 në Francë. Ai ishte i biri i Leopold-Sigisberg, një gjeneral i ushtrisë së Napoleonit dhe u inkurajua nga e ëma, Sofia Trebuchet, në kultivimin e talentit të tij letrar pranë oborrit të Burbonëve në Francë. Në moshën 18-vjeçare u bë i njohur dhe i rëndësishëm falë fitores në një konkurs kombëtar poezie dhe emri i tij tashmë u shënua në qarqet intelektuale franceze të kohës. Kjo famë e menjëhershme i siguroi atij mbështetjen nga familja mbretërore, për shumë vargje të krijuara prej tij në raste zyrtare. Në moshën 23-vjeçare hyn në Legjionin e Nderit. Ndërkohë, në vitin 1926 nxjerr për botim vëllimin poetik “Ode e balada”, në të cilat për herë të parë del në pah përjetimi mbi figurën e Napoleon Bonapartit dhe në mjedisin teatral drama “Kromuell” në 1927-ën, është vepra që e shquan atë drejt romantizmit.
Viktor Hygo krijoi novela dhe poema, të cilat përfshinin çështje të epërme dhe vorbulluese, ato politike dhe filozofike të historisë së asokohëshmes. I trajtoi ato me një stil të lartë dhe finesë, dritëpamësi dhe fondament. Ai shtjellon me një stilistikë aspak të mërzitshme edhe pse shpesh ndalet në detaje që dlirin dyshimin në trill dhe mishërojnë çdo çast me shkëlqimin e vet të ngrysët dhe trishtimin pikëllues. Gjithmonë në këtë lojë ligjëruese, ka ndopak andje dhe hir për tu përfshirë, gjithëpoaq ke diçka për të reflektuar mbi atë që trajtonme aq mjeshteri Viktor Hygoi. Mjafton vetem një sentencë që ka fuqinë e një bërthame shpërthimi brendie, që të ngas me forcën dhe magjinë e një Circe dhe të përfshijë në vorbullën e përjetimit.
Për formësimin e një botëkuptimi letrar, përvoja me kryeveprat e shkrimtarit të madh, “Njeriu qëqesh”, “Katedralja e Parisit” dhe “Të mjerët”, është kryekëput një ndikesë për nga përfundimet dalldisëse, të cilat lënë në gjurmëne kohës dhe në përcjelljen kundruese, gjurmë që drithërojnë. Gjithsesi këto tre vepra, dhe jo vetëm, ishin njëkohësisht dhe pasaporta ndërkombëtare e Hygoit. Mbeten sakaq emblematike për galerinë e shkrimtarit. Njëherash janë realitete letrare që paraprijnë në yshtjen e stuhishme drejt kreut këtë penë. Kohësia e këtyre veprave mëtoi në sentimentet e një qëmtese kushtruese. Pas personazhevetë skalitur me daltën e këtij dimensioni të gjithmonshëm letrar, asohere kur u botuan spariherë, u bënë yshtje e netëve pagjumë. Në të sotmen e përgjithkohë, mbeten të jashtëzakonshëm. Kuazimodo, Guinpleni dhe Gavroshi janë të përjetime që e bashkëshoqërojnë njeriun atëkohë e sot. Kumti i tyre ishte, është dhe mbetet në kohësinë e gjithë shtresime shoqërore, një shkundje nga themelet, një ndërmëndje që udhëton dhe jeton me elemnetin thelbësor të jetësores, njeriun, asohere, tash e në të përgjithmonshmen. Manteli që veshi këto personazhe është reja e zezë që noton edhe në qiejt modern, duke gërmushur me nervin e hakërrisë paqen e rrejshme sociale, patosin dhe shtrirjen jargavitëse ndjesore.
Viktor Hygo diti dhe ia doli t’i ikte modeleve të pështira dhe melankolike që mëkoi shpirtin kumtues të asokohjes së tekstshkruesve. Nuk hezitoi të hidhej në rrapëllimën e kohës, të përballet fyta-fytas me peripecitë, me jetësoren gjithnjë në zgrip të personazheve, për ti shndrruar ato hove në shkëndija të qenësishme të ndryshesave epokale historike.
Kreatura shkrimore dhe padyshim thellësisht ndjesore, arritën të mbulonin të gjitha gjinitë letrare, nga lirika tek tragjedia, nga zakonet tek satira politike, nga romani historik e social tek themelimi i një doktrine, duke ngjallur kësisoj një lloj njëmendësie të patjetërt evropiane.
Në kacarritjet drejt apogjeut të shkrimtarit, nga shumësia e faqeve që mëtojnë atë dhe veprën lexojmë se: Më 1827 do të merrte jetë një prej regëtimeve tekstshkruese të allasojta. Në këtë sprovë Hygoi orvatet të shtjellojë dramën historike për teatrin Kromuell, vepër e cila u konsiderua si manifestimi i teorive të reja romantike. Më 1843 mbytet e bija Leopoldinë dhe bashkëshorti i saj, lajm me të cilin shkrimtari u njoh nëpërmjet gazetës Siecle (Shekulli). Kjo humbje dhe rrëzimi me “I Burgravi”-n 1845, zymëtia që do ta mbanin qiellin e tij letrar për dhjetë vjet në natë ferri. Më 1848 Hygo e sheh veten si deputet në Asamblenë Konstitutive. Grushti i shtetit më1851 do të kurorëzonte në pushtet Napoleonin e III duke e vënë këtë në një pozitë duale. Lekundjet në politikë dhe qëmtesat oponente, nga njëra anë, reagimet që mbartnin zemëratë për regjimin, nga kahu tjetër, e detyruan të arratiset në ishullin Guernsey, ku jetoi me vragën e mërgimtarit 15 vjet. Këto vite i dhanë Hygoit statusin e babait të atdheut në mërgim. Sakaq kyçet një etapë me kontraste të forta për tu hapur një tjetër, e cila merret meformësimin e figurës së tij mitike, si poet dhe në të mëvonshmen, dorzania në traditën historike letrare. Sakaq është në fillesat e saj rëndia drejt famës, e cila ndiqet kronologjikisht me satirën “Napoleoni i vogël”, (1852),”Ndëshkimet” (1853) në vargje, për të vijuar me ndikesat humanitare te “Mendimet” (1856) dhe me ” Legjenda e shekujve”. Në këtë Viktor Hygo përshkoi mespërmes historinë e njerëzimit nga gjeneza deri në shekullin e XIX, trepjesësh që u mundësua për publikun, respektivisht(1859-1877-1883).
Në këtë të gjallë të tij përplot vrull letrar dhe kumte veshpërthyese do të merrni jetë kryeveprat e përbotshme “Të mjerët”(1862), “Punëtorët e detit” (1866), dhe “Njeriu që qesh”(1863). Këto kapërthime në lartësitë e krijimit do të përziheshin me një radhë fatesh të kobta që i krisën zemrën.
Romantizmi, rrymë letrarë që ushqeu me vetveten, Hygoi, ishte një lëvizje komplekse shpirtërore dhe kulturore që prodhoi një rinovim të thellë në letërsi, në art dhe në mendim, në politike dhe në zakone. Ishte në kryeherën e vet, një vullnesë për të ndryshuar, një rrjeshtim i zëshëm për të dëshmuar dhe për të mëtuar vetvetes dhe botës, kjartazi, gjithëkohësisë, të drejtën për të rendur gjithnjë përpara, për njeriun, brenda, thellë brendatijë. Romantizmi u zhvillua nga ai mutacion i shijeve dhe i ndjeshmërisë që u verifikua në Evropë në fund të shekullit të XVII, erdhi si domosdo dhe dishepull.
Mes poeteve të rinj të përfshire në rrymën e romantizmit spikaste Viktor Hygo, që atëherë ishte 25 vjeç. Në publikimet e tija lirike,diçka rreth 50 mije vargje, manifestohet Hygoi i rinisë dhe i theksimit të romantizmit, idhull i gjeneratës së re në vargjet shpreh brendësinë eshpirtit. Kumti i Hygoit shfaqet në mënyrën e trajtimit të materialit historik konkret. Ai bëhet mbrojtës i madh i të drejtave të njerëzve dhe shpreh “revoltëne shpirtit” për shtypjen e padurueshme të popullit të thjeshte. Hygoi kjo ajkë e këtij sistemi vlerash përfaqëson një sinteze fatesh të shekullit XIX. Krejt në mënyrë të beftë do ta shihte veten në shtjellën e “militantëve romantikë”, të cilët grupohen për ti dhënë shpirt drejtësisë, revolucionit.
Epilogu
Ai ishte dhe mbeti përjetuesi dhe kumtuesi më i pashoq i personazheve emblematike, jetëve dhe fateve të përgjithmonshme. Ata ishin në kohën e tij, në të atyren, në tonën, dhe ne do ti lejojmë të jenë të gjithkujt, jo vetëm si portrete, si personazhe, si ai, ata, ato që kemi njohur, nga Guimplen te Gavroshi, nga Kuazimodo te Tribuleti, nga Dea te Ursusi, nga Esmeralta te Xhoziana. Kuazimodot janë dukshëm në tashmën moderne teksa mëtojnë deri në plotësinë e personazhit që Hygoi e vendosi në shumëkohësi. Kjo ndoshta jo dhe aq nga ndonjë yshtje prej orakulli se sa një përkim ojnak që realitetet mveshin në të tashmen e tyne në gjithëkohësi. Përplotëson vetëvetja e epokës hygoiane, me Gavroshin që spërkat dhe njollos shkëlqimin mondan të qendrave urbane dhe ngrihet në kultin e periferisë, nën këmbët e vërshimit të një botë që ka në filozofinë e vet bërjen e maskave dhë çjerrjen e fytyrave, në një farë qasje prej Guimpleni.
Ndryshe nga pararëndës dhe passhkues, ai nuk ishte tragjik, thjeshtë jeta tek-tuk e çukiste me rrufe kreshtën e tij të fatit, përzhitje të cilat ai nuk i fshehu, përkundrazi i bëri limfë përmbajtësore të veprës. Viktor Hygo mbylli sytë më 22 mars 1885 në shtëpinë e tij në Paris. Trupi i tij uv endos për një natë nën Harkun e Triumfit dhe u shoqërua nga 12 poetë. Në ceremoninë e varrimit morën pjesë më shumë se dy milionë persona të ardhur nga çdo cep i Francës. Ishte dhe mbeti për shumë kohë një ceremoni lamtumire madhështore, si e meritonte Viktor Hygoi. Iku për të mbetur jo vetëm në bibliotekë, në mëndje dhe në përjetime, por edhe në të tashmen, si i përgjithmonshëm. / KultPlus.com
Mundi i përkthimit të një pjese të krijimtarisë së Viktor Hygo-it nga përkthyesi Primo Shllaku ishte kurorëzuar tanimë me botimin e veprës në shqip. “Katedralja Shën Mëria e Parisit” zbarkoi në Prishtinë, duke tubuar në një vend artdashësit e autorit me prejardhje franceze, shkruan KultPlus.
Shkrimtarë, muzikantë dhe miq të tjerë kishin marrë vendet e tyre në Soma Book Station, aty ku pritej të mbahej promovimi i organizuar nga Social Creativity bashkë me Alliance Française de Pristina.
Në tavolinën ku ishin renditur ekzemplarët e veprës “Katedralja Shën Mëria e Parisit”” u ulën edhe shkrimtari Primo Shllaku bashkë me moderatoren e ngjarjes, Vlora Ademin.
Ambienti i ngrohtë i krijuar dhe interesimi i publikimit për veprën bën që ky promovim të ‘rrjedh’ fjalë pas fjale, duke tentuar të përçohet mesazhi i dhënë vite më parë nga Viktor Hygo.
“Është shumë kënaqësi e madhe për mua të gjej në Prishtinë atë që s’e gjej në Tiranë, e që janë ngrohtësia dhe mirëkuptimi i kolegëve”, nisi miqësisht Primo Shllaku bisedën.
Shkrimtari nga Shqipëria nisi të fliste për veprën që kishte përkthyer, teksa para tij shpaloseshin ditët e kaluara mbi të, tematika, mesazhet dhe ndonjë problem eventual përgjatë gjithë procesit të dritë-daljes së librit.
Shllaku tha se përkthimi i kësaj vepre ka qenë i mundimshëm dhe se ia ka marrë gjithë kohën e karantimit nga Covid-19.
“Ndejta në shtëpi dhe punova intensivisht plotë 160 ditë, kam përkthyer nga pesë faqe nga origjinali brenda dite, që i bie 800 faqe gjithsej”, tregoi Shllaku.
Natyrisht siç ndodh rëndom me individët të cilët merren me linguistikën, përveç njohës të gjuhës, ata shpesh duhet të jenë edhe njohës të fushave të përgjithshme, në mënyrë që fjala e shkruar të jetë në kontekstin e duhur. Kësisoji, Shllaku përgjatë promovimit tha se iu është dashur të merr për bazë shumë tekste, për t’i kuptuar dhe përçuar drejtë problemet e arkitekturës, teknikës e alkimisë, të cilat kalojnë në vepër.
“Viktor Hygoi me këtë libër ka ndjekur traditën e enciklopedisë. Midis një romani dashurie futen edhe kundërvëniet arkitekturë-shtypshkronjë. Andaj, kjo vepër ka përsiatje të mrekullueshme, gjithmonë artistët prekin hamendje që nuk kanë nevojë të vërtetohen më vonë sepse kanë magjinë e profecisë”, vlerësoi përkthyesi.
Në anën tjetër, Shllaku problemet që trajtohen në vepër i vlerëson si të kaluara për kohën tonë por, që ka një rëndësi të veçantë për një kategori tjetër.
“Për shkollë, mesazhet e kësaj vepre janë të mira për shkak të horizonteve të mëdha që i jepin studentëve dhe nxënxëve, i fusin të shëtisin në livadhe pa fund dhe i përgatisin për shkrimtarë, ne nuk kemi mundur si nxënësë të asaj kohe t’i lexojmë”, thekson Primo Shllaku.
Mirëpo, për përkthyesin kjo vepër ka një tingull universal të spikatur.
“Unë në leximin e gjatë si përkthyes e kam dëgjuar pyetjen e tmerrshme në kokën e Viktor Hygoit se “Pse ndodhi Revolucioni francez?”, tha shkrimtari nga Shqipëria.
Tutje, Shllaku thekson se sipas tij, kjo vepër ka një ton tragjik dhe pasqyron mos rrugëdaljen e njerëzve në një shoqëri.
“Një vajzë e cila përfundon në litar dhe ata që e shikonin nga majat e kullave të Shën Mërisë shohin që njëri prej xhelatëve iu kacaviret në kurriz për t’ia këputur arshin e qafës. Kjo ashpërsi e tmerrshme që Viktori nuk ka dashur t’ia cenzuroi vetes tregon se ai kishte ndërtuar apo ‘gatuar’ këtë roman në një kuzhinë tragjike”, përfundon përkthyesi.
Në anën tjetër, kur pyetet se cilën metodologji e kishte përdorur gjatë përkthimit, Shllaku pati një përgjigje me mjeshtëri.
“Unë mendoj dhe ua rekomandoj që përkthyesi t’i qaset një vepre për përkthim jo në momentin kur ai kujton se e di mirë gjuhën e huaj, por në momentin kur ai kujton dhe beson se e di mirë gjuhën e vet”, thotë ai.
Promovimi mbaroi me diskutimin e mëtutjeshëm të dallimeve të kulturës franceze dhe shqiptare, si në rrafshin e letërsisë ashtu edhe në sferat tjera. Tingujt e ngrohtë të pianos shënuan edhe përfundimin e bisedës mes përkthyesit dhe moderatores, teksa u dëgjuan edhe cakërrimet e gotave mes miqsh për një vepër të shtuar në gjuhën shqipe. / KultPlus.com
Shkrimtari i njohur francez Viktor Hygo vazhdon të mbetet ndër shkrimtarët më me rëndësi në letërsinë botërore, madje ka shumë prej kritikëve e studiueseve të letërsisë që e konsiderojnë edhe si ‘Babai i romantizmit’, shkruan KultPlus.
Sot KultPlus ju sjellë nga shprehjet e tij më të famshme.
“Një mijë në qëndrofshin, do të qëndroj dhe vetë,
Po dhe njëqind në mbetshin, nuk tundem kurrsesi;
I dhjeti do të jem, po qe se mbeten dhjetë;
E në mbettë veç një, – unë do të jem ai!”/ KultPlus.com
Pikë së pari, të uroj dashuri. Dhe duke dashur, uroj të të duan.
Por nëse kjo nuk ndodh, atëherë tregohu i shkathët për të harruar. Dhe pasi të kesh harruar, uroj të mos pendohesh. Uroj vërtetë që kjo mos të të ndodhë, por nëse ndodh dhe ti harron, shpresoj të mos zhytesh në dëshpërim. Të uroj të kesh shumë miq. Edhe nëse ata janë të këqinj ose të parëndësishëm.
Uroj të kesh miq të guximshëm dhe të vërtetë. Dhe uroj që një prej tyre të jetë më i besueshmi. Por sepse jeta është në këtë mënyrë që është, të uroj armiq. As shumë, por as pak. Një numër i ndërmjetëm, që të të bëjë të pyesësh veten për të vërtetat dhe siguritë e tua. Dhe le të jetë mes tyre njëri që do jetë i drejtë, që të mos ndihesh kurrë i sigurtë në idetë e tua.
Uroj të jesh i dobishëm, por jo i pazëvendësueshëm. Dhe në momentet e tua më të këqija, kur të mos kesh asgjë, ajo dobishmëri të të mbajë në këmbë. Në proporcion me të, të uroj të jesh tolerant. Jo me ata që bëjnë gabime të vogla, sepse kjo është shumë e thjeshtë, por me ata që bëjnë gabime të mëdha, të cilat nuk mund të zhbëhen.
Përdore mirë tolerancën tënde që të bëhesh shembull për të tjerët. Uroj që kur të jesh i ri, të mos rritesh shpejt. Dhe atëherë kur të jesh rritur, mos këmbëngul të jesh sërish i vogël. Dhe kur të plakesh, mos u dëshpëro. Sepse çdo moshë ka kënaqësitë dhe dhembjet e veta, dhe ne kemi nevojë për të dyja këto në jetë. Gjithashtu, uroj të jesh i mërzitur, të paktën një ditë. Kështu në atë ditë do kuptosh se të qeshësh çdo ditë është mirë, të qeshësh shpesh është e mërzitshme dhe të qeshësh vazhdimisht është çmenduri.
Uroj që të zbulosh me shumë shpejtësi nga ajo që thashë më sipër, se në botë ka njerëz të palumtur, të depresionuar dhe të patrajtuar mirë. Të uroj të përkëdhelësh një qen, të ushqesh një zog e të dëgjosh cicërimën e tij, që dëgjohet në mënyrë triumfuese çdo mëngjes. Sepse në këtë mënyrë, do ndihesh mirë, pa arsye.
Dhe pastaj, uroj të ujisësh një farë, sado e vogël qoftë ajo. Dhe të jesh dëshmitar i rritjes së saj, që të shohësh se sa jetë jeton një pemë. Të uroj gjithashtu, të kesh pará, sepse duhet të jemi praktikë. Dhe të paktën, një herë në vit, t’i vendosësh përpara teje e të thuash “Këto janë të miat.”. Kështu, do kuptohet se kush zotëron kë. Uroj që asnjë nga të dashurit e tu të mos vdesë. Por nëse disa prej tyre vdesin, uroj të qash pa pendesë dhe pa u ndjerë në faj për fjalët që kurrë nuk ua the apo gjërat që kurrë nuk i bëre për ta.
Së fundmi, nëse je mashkull, të uroj një femër të mirë përkrah, e nëse je femër, të uroj një mashkull të mirë. Dhe ta doni njëri – tjetrin nesër, dhe ditën pas të nesërmes. Dhe kur të dy të jeni të lodhur e të buzëqeshur, uroj të keni sërish dashuri për t’ja nisur ditës tjetër nga e para. Nëse të ndodhin të gjitha këto, atëherë nuk të uroj asgjë më tepër se kaq./ KultPlus.com