Episodi i ri i Domenica In me Mara Venier, mirëpriti Anna Oksën me zemër të hapur, Oxa ajo foli për veten, transformimet, marrëdhënien e saj me muzikën dhe origjinën.
Me zërin e saj të pagabueshëm, Anna Oxa renditet ndër interpretueset më të mëdha të panoramës muzikore italiane. Falë talentit të saj mahnitës, këngëtarja puliane me origjinë shqiptare krenohet me një repertor të veçantë, i cili ka fituar zemrat e miliona dëgjuesve në të gjithë gadishullin dhe më gjerë.
Këngëtarja Anna Oxa ishte protagoniste e një interviste në sallonin e Mara Venier, në Domenica In, në puntatën e 17 dhjetorit, në Rai Uno. Këngëtarja riktheu karrierën e saj të gjatë artistike mes prezantueses televizive dhe pesëmbëdhjetë pjesëmarrjeve në Festivalin e Sanremos, përcjell KultPlus.
Anna Oxa në këtë intervistë flet për origjinën e saj
Gjatë intervistës, Venier i rrëfen asaj se kur e kishte lajmëruar se do ta kishte të ftuar, shumë i thanë se do të ishte e vështirë ta intervistonte: “Jam mësuar me këtë muhabet vulgar”, thotë këngëtarja që më pas shfrytëzon rastin për të shtuar një detaj për jetën e saj që pak e dinë:
Askush nuk e di që kam lindur në një familje në Bari, babai im është shqiptar, pasi në kohën kur ishte Konventa e Gjenevës, unë nuk mund të isha italiane, isha dhe jam shqiptar dhe është një gjë e rëndësishme, sepse jeta intensive që kisha ishte ajo e një të huaji në Itali.
Në intervistën me Mara Venier, Anna Oxa foli edhe për jetën e saj të re në kontakt me natyrën, aty ku gjen veten dhe thelbin e saj të vërtetë, me të cilin rilidhet edhe përmes muzikës: Të jetosh në qytet ishte shumë e rëndë, shumë kaotike.
“Natyrën e kam gjithmonë pranë, jetesa në qytet është bërë e rëndë, të jetosh në natyrë është shumë më e pëlqyeshme për mua, natyra ka diçka të veçantë, nuk ke nevojë të thuash kush je, çfarë bën. Natyra e di, dhe ti je i lirë ta perceptosh këtë heshtje që flet”, thotë Anna.
Të jetuarit në këtë mënyrë i lejoi asaj të transferonte plotësisht emocionet e saj dhe t’i transformonte ato në diçka që i përshtatej vërtet qenies së saj. / KultPlus.com
Guri i Kamjes, monument natyre tërheq nga viti në vit gjithnjë e më shumë turistë, gjatë verës dhe sezonit të dimrit.
Kryeministri Edi Rama ka publikuar në rrjetet sociale foto nga Guri i Kamjes ku natyra ka skalitur gjithë talentin e saj.
“Guri i Kamjes, një monument ku natyra ka skalitur gjithë talentin e saj për të qenë edhe një prej destinacioneve turistike malore më të veçanta të Pogradecit”, shprehet Rama.
Guri i Kamjes, me lartësi 1461 metra mbi nivelin e detit ndodhet në kufirin midis Malësisë së Mokrës në Pogradec dhe asaj të Gorës të rrethit të Korçës.
Shkëmbinjtë ranorë, më të qëndrueshëm ndaj gërryerjes, i kanë shpëtuar sheshimit duke u ngritur mbi zonën përreth si një ishull, në të cilin agjentët e ndryshëm atmosferikë (shiu, bora, era etj), kanë gdhendur forma të shumëllojshme mikrorelievi.
Distanca nga Pogradeci deri në Gurin e Kamjes është 12,7 km me automjet dhe 2,7 km të tjera janë shtigje shëtitjeje.
Ky shteg fillon nga qendra e qytetit të Pogradecit ku përshkohet me makinë për 30 minuta deri në kodrën afër Gurit të Kamjes, dhe pas kësaj shkojmë në shteg alpinizmi, i cili është një shteg i lehtë dhe ne rekomandojmë ta bëni këtë shteg me familjen tuaj./ atsh / KultPlus.com
Në fshatin Gjinar, në Elbasan kabinat alpine që mbajnë dyert çelur përgjatë gjithë vitit janë një tjetër shembull domethënës i forcës së pasionit për tokën e të parëve.
Kryeministri Edi Rama ndau sot pamje nga këto kabina.
“Kabinat alpine në Gjinar, janë kthyer në një nga destinacionet për turistët gjatë gjithë vitit”, u shpreh Rama në rrjetet sociale.
Agroturizmi është kthyer në një formë e shkëlqyer biznesi për të mbajtur njerëzit në fshat dhe për të siguruar një zhvillim të qëndrueshëm në zonat rurale. Interesimi për të bërë investime të tilla ka ardhur gjithnjë në rritje në zonat rurale./atsh/KultPlus.com
Regjisori gjeorgjian Otar Iosseliani, i njohur për filma si “Pastorale” dhe “Favorites of the Moon”, ka vdekur në moshën 89-vjeçare.
Vdekja e tij u njoftua nga miku i tij, fotografi, Yuri Rost, shkruan BBC, transmeton Klankosova.tv.
I lindur në Bashkimin Sovjetik, Iosseliani e kaloi pjesën më të madhe të karrierës së tij në Francë, ku fitoi një audiencë më të gjerë duke bërë filma që ishin më kritikë të hapur ndaj vendit që kishte lënë.
Ai u përqendrua te përditshmëria, por me një stil të shkëputur dhe ndonjëherë sarkastik.
“Ne jemi të pikëlluar. Otar Iosseliani, regjisori i madh i filmit, një person i mrekullueshëm dhe miku im shumë i ngushtë, ka ikur”, ka shkruar Rost në kanalin e tij Telegram.
Kryeministri i Gjeorgjisë, Irakli Garibashvili tha se ishte thellësisht i pikëlluar nga lajmi i vdekjes së Iosselianit, duke e përshkruar atë si një “figurë të nderuar” të artit gjeorgjian./KlanKosova/KultPlus.com
“Arrëthyesi” një nga shfaqjet më të njohura të repertorit botëror klasik, mbrëmë u dha premierë edhe në kryeqytet, e cila erdhi si bashkëpunim i Filharmonisë së Kosovës dhe Baletit Kombëtar të Kosovës, ku me magjinë dhe profesionalizmin e treguar, këto institucione veçse hodhën hapin e parë gjigand drejt përsosmërisë edhe në shfaqje të niveleve botërore, shkruan KultPlus.
Nata, atmosfera e ngrohtë e festave të fundvitit me borë, pemët e Vitit të Ri me drita, dhurata të festave të fundvitit, kostume tejet elegante, magji, zana, princa, princesha dhe muzikë fantastike të paraqitura në skenë, të dërgonin vërtetë në një botë ëndrrash.
Baleti “Arrëthyesi” është i bazuar në historinë “Arrëthyesi dhe Mbreti i Minjëve” nga E.T.A. Hoffmann, i kompozuar në vitet 1891-92 nga Çajkovski, ku tregohet historia e një vajze të re gjermane, e cila ëndërron një “Princ Arrëthyes” dhe një betejë të ashpër kundër një mbreti mi me shtatë koka.
Kjo premierë shënoi një ndër ngjarjet më të rëndësishme të historisë së Baletit Kombëtar të Kosovës, ku rëndësinë e saj e tregonte vetë prania e një publiku jashtëzakonisht të madh në numër, të cilët me padurim prisnin fillimin e saj.
Interpretimi i tingujve të qetë, nën drita të pakta blu shënoi fillimin e aktit të parë të shfaqjes, së cilës më vonë iu bashkuan edhe balerinët në një mënyrë të mistershme sikurse në ëndrra. Mjaftoi kjo skenë për të hipnotizuar publikun brenda magjisë dhe spektaklit të cilin do ta dhuronte pakëz më vonë trupa e Baletit Kombëtar të Kosovës në bashkëpunim me Filharmoninë e Kosovës dhe me Korin e Fëmijëve “Okarina”.
“Skena e Festës” në sfond me një pamje të një pallati madhështor, brenda së cilit familja Stahlabaum po organizonte festën e tyre vjetore të festave të fundvitit, ishte ndër më të të bukurat, e cila shikuesin e dërgonte drejt një bote përrallore. Familje të lumtura, me zonja me fustane tejet elegante dhe zotërinj me kostume që u jepnin pamje fisnike, duke festuar mes miqsh nën shoqërimin e muzikës, në një energji të pastër, jepnin panoramën e një jete ëndrrash, e cila kompletohej kur skenës i bashkëngjiteshin edhe fëmijët.
Kulmi i festës së tyre shënoi kur në skenë u paraqit kumbari Droselmajer, i cili ishte një krijues i aftë i lodrave, duke u dhuruar fëmijëve dhuratat e festave të fundvitit, ku Klarës ia dhuroi edhe Arrëthyesin duke e shndërruar në hit të festës. Mirëpo, për këtë dhuratë bëhet xheloz Fritzi, ku më pas edhe ia rrëmben lodrën, për t’ia thyer më pas.
Droselmajer, ishte ai që e riparoi lodrën e saj, me të cilën pas gostisë Klara ra në gjumë me të në krahun e saj poshtë pemës, nga ku edhe rrjedh historia tjetër si përrallë me Arrëthyesin i cili lufton dhe fiton kundrejt një ushtrie minjsh, ku pas fitores ai shndërrohet në një princ të bukur.
Më pas përmes një vallëzimi që shpinte drejt një jetese mbretërore, princi e dërgon Klarën në “Tokën e Borës” në një vend magjepsës, ku bora binte mbi balerinat me fustane zanash, në harmoni të plotë me muzikën fantastike në sfond, të cilën po e dhuronin Filharmonia e Kosovës, përderisa kulmin e paraqitjes e shënoi zëri kristal i fëmijëve të Korit “Okarina”.
Skena tjetër është “Toka e Ëmbëlsirave” në të cilën Princi e shoqëron Klarën në këtë tokë, në të cilën qëndronin Zana e Kumbullës dhe ajo e Sheqerit, ku përjetoheshin festa dhe vallëzime fantastike të zanave, nga ku edhe përfundon ëndrra e Klarës, e cila e gjen veten të zgjuar poshtë pemës së Krishtlindjes me Arrëthyesin e saj të dashur. Kjo shënoi edhe fundin e këtij spektakli fantastik të pa dhuruar më parë, në historinë e Baletit dhe të Filharmonisë së Kosovës.
Shfaqja në fund u duartrokit shumë, duke dhënë mesazhin që ajo çfarë iu dhurua për brenda dy orësh shfaqjeje qe diçka e mrekullueshme, dhe si e tillë do të mbahej në mend gjatë.
Krejt në fund të ngjarjes në një prononcim për KultPlus, foli edhe drejtori i Baletit të Kosovës, Sinan Kajtazi i cili tha se ndihej i lumtur me nivelin e balerinëve dhe të orkestrës së Filharmonisë së Kosovës, përkundër faktit se një shfaqje e tillë ishte shumë sfiduese dhe me kërkesa jashtëzakonisht të mëdha.
“Ka qenë përtej pritshmërive tona, edhe niveli i balerinëve por edhe niveli i Orkestrës së Filharmonisë së Kosovës, ky balet është sfidë për çdo teatër gjithandej nëpër botë, sigurisht ka qenë një sfidë e madhe edhe për ne, mirëpo jam shumë i lumtur që sonte kemi arritur ta kurorëzojmë në këtë formë para një audience të jashtëzakonshme, me një interesim shumë shumë të madh për shfaqjen Arrëthyesi. Po besoj që edhe duartrokitjet e publikut e treguan që me të vërtetë ky produksion i ka arritur edhe pritshmëritë edhe të atyre që kanë ardhur ta shohin”, tha Kajtazi i entuziazmuar me produktin final të institucionit të cilin ai e drejtonte.
Drejtori Kajtazi më tej tha se rruga për të sjellë shfaqjen deri në premierë, ishte e gjatë me vështirësi e sfida të shumta duke filluar nga mungesa e një salle adekuate.
“Procesi deri te nata finale është përcjell me sfida të shumta. Tashmë dihet problemi ynë i madh, e i vazhdueshëm me infrastrukturën, jemi munduar të adaptohemi në këtë sallë këtu e cila sigurisht nuk i ka kushtet e teatrit, pra në aspektin e skenografisë kemi qenë të cunguar, sepse nuk kemi pasur mundësi që të vendosim skenografi, kështu na është dashur të përdorim alternativa të tjera. Sfidë po ashtu ka qenë edhe pjesa e kostumeve e cila ka qenë një segment shumë i rëndësishëm i shfaqjes. Mund të them që ka qenë pjesa më e vështirë e realizuar, sepse ka pasur shumë kostume, pastaj lloji i kostumit që shfaqja kërkon po ashtu ishte shumë sfiduese si për rrobaqepësit ashtu edhe për kostumografen”, tha gjithashtu Kajtazi duke e potencuar edhe punën vetëmohuese të balerinëve, koreografit, asistentes, kostumografes, skenografes për të arritur nivelin e sapo prezantuar para publikut.
Kurse koreografi Ilir Kerni, vendosjen e Arrëthyesit në Baletin Kombëtar të Kosovës e ka quajtur moment historik për kulturën e vendit, e cila njëkohësisht e vendos edhe Prishtinën në nivel me kryeqytetet tjera ku tashmë kjo shfaqje jepet tradicionalisht, në muajin dhjetor me rastin e festave.
“Në këtë pikë jam shumë i lumtur që unë isha i pari që vendosi një gurëthemel në kuptimin e bashkëpunimit ndërmjet të gjithë sektorëve ku janë orkestra, baleti, teknika, ndriçimi. Kjo është hera e parë dhe me të vërtetë ndihem fatlum dhe i lumtur. Nuk mendoj të mbetem në histori, por mendoj që të mbetem si një kujtim i mirë i të gjithë njerëzve që kam punuar këtu. Historinë ia lëmë të tjerëve, unë jam për të bërë punën time në mënyrën më korrekte më të devotshme dhe më modeste të mundshme”, ka thënë Kerni.
Ai më tutje tha se ndihej jashtëzakonisht i kënaqur me performancën e balerinëve, duke uruar që rrugëtimin e tyre ta vazhdojnë me po të njëjtin pasion dhe punë, sepse sipas tij është është e vetmja gjë e cila të pajis me autoritet artistik
“Ky është një hap i parë gjigand mendoj unë, dhe pas kësaj çfarë? Sot, shtrohet kjo pyetje pas kësaj çfarë?, në ç’rrugë do të eci Baleti i Kosovës. Shpresoj shumë që ky të jetë një start për më lart, për më tej. Sigurisht që gjithmonë mundet për më shumë, problemi është që të mos ecim mbrapsht”, përfundoi koreografi Kerni.
Ndërsa solistja Jeta Musolli, balerinë e cila e luante rolin e Klarës tha që ndihej e privilegjuar për rolin që i ishte besuar, dhe po ashtu e kënaqur me mbarëvajtjen në tërësi të shfaqjes.
“Kanë qenë disa javë me të vërtetë intensive me një dinamikë të fortë, lodhje, emocion dhe intensitet tepër të lartë. Sonte jam ndier jashtëzakonisht mirë, edhe publiku është ndarë i kënaqur sonte. Kjo është ajo që ka rëndësi për ne, sepse të tjerat të gjitha harrohen pastaj”, ka deklaruar Musolli duke thënë që për mungesën e shfaqjeve të tilla klasike botërore para publikut, shkak është mungesa e sallës adekuate të përmasave aq sa kërkohen.
“Sa kemi qenë në TKK, kemi pasur një sallë pak më të vogël dhe skena nuk ka qenë e mjaftueshme për ne sepse i ka pasur dimensionet më të vogla. Këtu e bëmë skenën edhe sallën përafërsisht në dimensione të njëjta në mënyrë që të mos kishim probleme, dhe kjo ka ndihmuar shumë, sepse Arrëthyesi është një shfaqje botërore që kërkon shumë njerëz, dhe fatkeqësisht trupa jonë ka një numër të vogël, por që ja arritën ta realizojmë”, tha më tutje Balerina Musolli.
Ndërsa për dirigjentin Boian Videnoff shfaqja “Arrëthyesi” ishte një premierë e mrekullueshme.
“Është një premierë e mrekullueshme. Është mirë që pas kaq shumë vitesh e keni këtë produksion të baletit për herë të parë. Mendoj se ishte i veçantë për të gjithë. Është një kryevepër. Mendoj se ishte kënaqësi për të gjithë të shohin këtë produksion të plotë të bërë nga valltarët e mrekullueshëm, ishin edhe fëmijët. Kur erdha dje e pashë gjithë këtë hapësirë të mbushur me ta që dukeshin shumë të emocionuar”, tha dirigjenti Videnoff.
Shfaqjen e kishin shijuar shumë edhe balerinët mysafirë që kishin ardhur nga Bullgaria, për të qenë pjesë e shfaqjes “Arrëthyesi”, Marta Petkova dhe Nikola Hadjitanev
“E kam shijuar shumë këtë performancë, jam ndier princeshë e vërtetë me rolin tim, me shumë sharm, e kam shijuar pjesën time. Jam shumë e lumtur të shoh sallën e mbushur me njerëz, gjë që është shumë e rëndësishme për artistët. Kjo do të thotë se njerëzit në Prishtinë e kanë këtë kulturë gjë që është shumë me rëndësi për skenën artistike të baletit”, tha balerina Petkova , e cila pati rolin e princeshës Sheqerkë.
Ndërsa balerini Nikola Hadjitanev i cili luajti rolin e princit, tha që trupa e Baletit të Kosovës ka një potencial shumë të madh edhe përkundër mungesës së kushteve.
“Roli im është ai i princit që rritet dhe Klara e takon atë më pas. Teknikisht është shumë i komplikuar, me shumë shtresime dhe pjesë solo, por është një prej më të pëlqyerve të mi. Ne e kemi luajtur shpesh këtë pjesë, normalisht koreografia ka qenë pak më ndryshe, ndërsa sot e kemi sjellë saktësisht si version origjinal. Është hera e parë në Prishtinë. Mendoj se trupa ka shumë potencial, drejtori Sinani më tha se kjo është një ngjarje e madhe për ta, si diçka që e bëjnë për herë të parë, në këtë sallë që nuk është e duhura për një shfaqje të tillë, por janë munduar të bëjnë më të mirën sa i përket kësaj pjese”, ka thënë ai.
Kurse drejtori i Filharmonisë së Kosovës, Baki Jashari tha që gërshetimi i Baletit Kombëtar të Kosovës dhe Orkestrës së Filharmonisë së Kosovës paraqesin një moment historik për të realizuar veprën “Arrëthyesi”.
“Shënon një moment pothuajse historik në gërshetimin e dy institucioneve dhe realizimin një vepre madhore aspak të lehtë siç është “Arrëthyesi” i kompozicionit Çajkovski, një balet që realizohet në mbarë botën dhe që vjen për herë të parë para publikut tonë. Ishte një sfidë e jashtëzakonshme për Filharmoninë e Kosovës, një vepër me kërkesa të mëdha teknike, artistike dhe me kohëzgjatje” tha drejtori Jashari duke potencuar që premiera e mbrëmshme do të mbahet në mend, i cili edhe konsiderohet si gurthemel i bashkëpunimit të dy institucioneve, ngjashëm siç ndodh kudo në botë ku teatro të operës dhe baletit që realizojnë shfaqje, ku në të dyja rastet orkestra është ajo që i shoqëron.
Kurse Elikona Hysaj Shala, drejtoresha e Korit të Fëmijëve “Okarina” për pjesëmarrjen e fëmijëve të këtij kori në këtë projekt gjigand është shprehur të jetë shumë emocionuese, për faktin se fëmijët e korit “Okarina” do ta mbajnë në mend gjithë jetën se kanë qenë pjesë e këtij projekti kaq të rëndësishëm për baletin e Kosovës.
“Kori i Fëmijëve “Okarina” tashmë po merr pjesë pothuajse në të gjitha projektet më me rëndësi në vend, por pjesëmarrja në shfaqjen “Arrëthyesi” ka një rëndësi të madhe edhe për mua si udhëheqëse e korit, por edhe për fëmijët e korit, pasi që patën fatin të jenë pjesë e këtij projekti që ka gërshetuar kaq shumë institucione në një skenë”, ka thënë Hysaj Shala.
Edhe motrat Anna e Ninna Krasniqi, pjesë e korit të fëmijëve “Okarina” janë shprehur tejet të emocionuara për pjesëmarrjen e tyre në këtë shfaqje, të cilat shfaqjen “Arrëthyesi” e shpjeguan si shfaqjen me më shumë drita, ngjyra e kostume kaq të bukura.
Si solistë në shfaqje ishin: Princesha Sheqerkë- Marta Petkova & Mërgime Morina, Princi- Nikola Hadjitanev & Fatmir Sinani, Clara-Jeta Musolli, Drosselmeyer-Julind Dervishi & Fisnik Smani, Fritz-Muhamet Bikliqi, Arrëthyesi- Sead Buniqi & Isa Beg Gjocaj, Vallëzimi Arab- Leonora Rexhepi, Aulonë Nuhiu, Blerta Fanaj dhe Erza Limani, Kinezi- Muhamet Bikliqi, Vallëzimi Ukrainas-Sead Vuniqi, Kreshnik Musolli, Isa Beg Gjocaj, DonmirBilalli, Ilir Krasniqi, Mbreti i Minjëve-Ilir Krasniqi.
Përderisa pjesë e trupës së baletit janë: Aulonë Nuhiu, Behie Murtezi, Besarta Gashi, Donmir Bilalli, Drilon Podrimçaku, Elmedina Berisha, Fatmir Smani, Ilir Krasniqi, Jeta Musolli, Kreshnik Musolli Leonora Rexhepi, Liridon Mziu, Luljeta Ademi, Marigonë Hoxha Beha,Mërgime Morina, Muhamet Bikliqi, Nora Gashi Piraj, Sead Vuniqi, Vjollca Llugiqi, Teuta Krasniqi, Vlora Prizreni, Isa Beg Gjocaj, Erza Limani, Blerta Fanaj dhe Rigon Krasniqi.
Fëmijët të cilët morën pjesë në shfaqje ishin: Jana Përvetica, Erisa Ahmeti, Emy Rose Elshani, Dren Mustafa, Ami Gojani, Sira Rrahmani, Tiara Balaj, Alejna Prizreni dhe Ana Isufi.
Pjesë e stafit bazë me të cilin u realizua shfaqja ishin: Muzika: Pyotr Ilyich Tchaikovsky, Kostumografia:Elva Bella, Realizues i kostumeve: Shemsi Avdiu, Skenografia: Vesa Kraja, Asistent i koreografit:Rovena Shqevi, Fotograf Arben Llapashtica
Edhe sonte po vazhdon të jepet repriza e parë e shfaqjes “Arrëthyesi”, në sallën AMC./KultPlus.com
Jam i varfër, po i lire, ndaj më pëlqen varfëria; kush do të rrojë më mirë, s’urdhëron dot veten e tia. Mbreti, sikur të më thotë: «Hajde në pallat me mua, të gëzosh dhe ti në botë^, do t’i them: «Zot, nukë dua; për të ngrën’ e për të pirë nukë mund të shes lirinë; i varferi rron më mirë s’ai që do madhërinë. S’më duhet ergjëndi mua, dua lirine dhe ndere, dua te bej si te dua, jo si te duan te tjere. Kush mund e ben si do vete, ben si thote Perendia, nuke ka ne kete jete gje m’e vyer se liria. /KultPlus.com
Me pasuri të shumta natyrore, mikpritjes së banorëve të zonës, Kolonja po tërheq gjithnjë e më shumë vizitorë nëpërmjet zhvillimit të turizmit, jo vetëm në verë, por edhe gjatë stinës së dimrit.
Kryeministri Edi Rama ka publikuar në rrjetet sociale pamje nga Kolonja e mbuluar nga dëbora, një tjetër destinacion për turistët edhe gjatë sezonit të dimrit.
Rama thekson se Kolonja magjike, e bekuar nga natyra dhe e zhvilluar prej potencialit njerëzor, ju mirëpret për këto festa fundviti.
Rrugës për në Kolonjë, që në majën e Qarrit shfaqet përpara pllaja e bukur e kësaj zone.
Natyra e bukur, ushqimet tradicionale, bujtinat karakteristike dhe turizmi malor kanë bërë për vete shumë turistë të huaj.
Ndikim në zhvillimin e agriturizmit në Kolonjë ka dhënë edhe investimet në infrastrukturë, ku nga Korça sot mund të shkosh drejt Ersekës, kryeqendra e Kolonjës, vetëm për 30 minuta.
Malet e Kolonjës si ai i Gramozit mbi 2500 metra mbi nivelin e detit, mali i Shelegurit, Postenani apo Radomi janë destinacione të mrekullueshme për turistët e aventurës./atsh/KultPlus.com
Muharrem Qena është një nga artistët e njohur shqiptar. Ai lindi në Mitrovicë, në vitin 1930. Me talentin dhe punën e tij të madhe arriti të bëhet njëri prej themeluesve të skenës teatrore dhe të këngës argëtuese shqipe, shkruan KultPlus.
Krijimtaria e Qenës është mjaft e dendur, ai shkroi këngë, kompozoi, aktroi dhe ishte regjisor i shquar i më se 200 shfaqjeve teatrale.
Me shumë çmime të fituara gjatë karrierës së tij, Qena radhitet ndër krijuesit e mirënjohur kosovarë. Edhe në këngë ishte shumë produktiv.
Ai krijoi dhe këndoi një sërë këngësh argëtuese nën frymën bashkëkohore, të cilat frymëzuan shumë breza pasardhës.
Disa nga këngët e tij shumë të dëgjuara janë: “A thua”, “Mallëngjimi”, “Oj hanë”, “Kaçurrelja”, “Lamtumirë” e të tjera.
KultPlus jua sjellë këngën “Pa ty”, që është njëra nga më të famshmet e Qenës, këngë e cila u rikëndua edhe nga artistët e rinj, dhe mbetet gjithmonë këngë e dashur për publikun. / KultPlus.com
Qendra për Hapje dhe Dialog (COD) në Kryeministri zhvilloi eventin përmbyllës “FINISSAGE” të ekspozitës “Të prekësh të padukshmen – RETROSPEKTIVË”, me praninë e artistit Bujar Luca.
Pasqyrimi i rrugëtimit retrospektiv të artit të Lucës në botimin e realizuar nga Qendra për Hapje dhe Dialog ishte pjesë e këtij takimi.
Piktori, grafisti dhe poeti shqiptar Bujar Luca pas 33 vitesh jetesë në Francë erdhi për herë të dytë në Shqipëri dhe të parën në COD me krijimtarinë e tij artistike.
Kjo ekspozitë përmban gjithë jetën krijuese të piktorit, përfshirë dhe vepra të refuzuara përgjatë komunizmit.
Në këtë ekspozitë e cila do të qëndrojë e hapur për publikun deri në fund të këtij viti dhe që sjell për herë të parë edhe veprat e panjohura, janë të shfaqura 71 punime, vepra në vaj, vizatime me bojë kine dhe lapsa e vepra në akrilik.
“Të prekësh të padukshmen- Retrospektivë” dhe kujton kohët e vështira si student, kur për mungesë, letre kishte vizatuar në anën e pasme të letrës me figurën e Stalinit./atsh/KultPlus.com
Tefta Tashko-Koço, artistja që më zërin e saj të veçantë dhe tejet emocionues bëri për vete zemrat e publikut shqiptarë, njihet si një këngëtare e shquar lirike në interpretimin e këngës popullore qytetare mbarëshqiptare, shkruan KultPlus.
Interpretimet e saj janë vlerësuar gjithmonë dhe ende gjeneratat e kaluara e kujtojnë me mall dhe nostalgji kohën kur ajo interpretonte dhe vazhdojnë t’i dëgjojnë këngët e saj me shumë dashuri.
Tefta Tashko-Koço ishte sopranoja, që për herë të parë në repertorin e koncerteve të saj, krahas arieve të klasikëve botërore, futi dhe kënge popullore qytetare shqiptare. Janë të paktën 89 këngë nga të gjitha trevat e Shqipërisë që ajo i këndoi. Madje 36 prej tyre i regjistroi në pllaka gramafoni në Itali dhe Francë. Tefta ishte vajza e patriotit të shquar shqiptar nga Frashëri i Përmetit, Thanas Tashkos i cili prej vitit 1910 qe vendosur familjarisht në Egjipt. Me vdekjen e Thanas Tashkos më 1915, familja e tij kthehet në Korçë në vitin 1921. Në Korçë kemi aktivizimet e para të Teftës si këngëtare dhe data 26 qershor 1926 mbahet si koncerti i saj i parë në publik. Në shtator të vitit 1927, Tefta me gjithë familjen vendosen në Montpellier, Francë, ku ajo filloi edhe studimet muzikore, për t’i vazhduar ato me sukses në Konservatorin Superior të Parisit. Në vitin 1930, Tefta bën incizimet e para muzikore pranë shoqërisë diskografike “Pathe”-Paris, si pjesëmarrëse në grupin e këngëtarit të shquar të polifonisë himariote Neço Mukon.
Me përfundimin e studimeve, Tefta kthehet në atdhe ku më 26 nëntor 1935 shënohet edhe koncerti i saj i parë si këngëtare profesioniste në Shqipëri koncerte të cilat ajo i dha në shumicën e qyteteve shqiptare. Pikërisht në këto vite, Tefta futi në programet e saj krahas arieve lirike të autorëve të shquar botërorë si Moxart, Guno, Shubert, Verdi, Donixeti, Pergolezi, Belini, Puçini, Rosini, etj, dhe këngët popullore shqiptare, si pjesë integrale e kulturës muzikore popullore shqiptare. Janë rreth 89 këngë popullore të të gjithë qyteteve të Shqipërisë që Tefta i kishte në repertor dhe rreth 36 prej tyre ajo i regjistroi në pllaka gramafoni në vitet 1930, 1937 dhe 1942 në Paris, Francë dhe Milano, Itali. Ndër to po përmend: “Zare trëndafile”, Të dua, moj goc’ e vogël”, Bilbil çapkëni”, Qante lulja lulen”, “Kenke nur i bukurisë”,”As aman, moj lule” etj. Sipas Hysen Files: Tefta diti të nxirrte nga kënga popullore ndjenjën e thellë që populli kishte shkrirë në të. Njihet tanimë faktet se Tefta Tashko i ka mbledhur një shumicë këngësh direkt nga goja e muziktarëve të shuar popullore të vendit tonë. Një gjë të tillë e provon edhe pjesëmarrja e Teftës së bashku me këngëtaren tjetër të shquar Marie Kraja në festivalin e folklorit të mbajtur në Firence, Itali më 30 Maj 1939 krahas këngëtarëve dhe muziktarëve të shquar popullorë të atyre viteve si Adem Mani, Xhevat Boriçi, Kolë Vjerdha, Taip Kraja, Karlo Pali etj. Në listën e gjatë të këngëve popullore të kënduara nga Tefta do të bashkëngjisnim edhe këngët popullore të përpunuara nga kompozitori Kristo Kono me poezi të Lasgush Poradecit si p.sh “Kroi i fshatit tonë”, apo “Kur më vjen burri nga stani”. Krahas Teftës, do të përmendim edhe dy këngëtare të tjera të shquara në interpretimin e këngës popullore qytetare: Jorgjia Filçe Truja dhe Maria Paluca (Kraja). Në vitin 1945, Tefta këndon në operën e Beogradit me shumë sukses rolin e Mimisë nga opera “Bohemë” e Puçinit dhe atë të Rozinës nga opera “Berberi i Seviljes” e Rosinit. Në vitin e fundit të jetës ka qenë vazhdimisht e sëmurë. Vdiq në moshën 37-vjeçare. / KultPlus.com
Kryetari i Prishtinës, Përparim Rama me rastin e mbajtjes së ngjarjes “Vrapo Babadimër”, është shprehur që së bashku mund të arrihen gjëra të mëdha.
Sipas tij kjo u dëshmua me pjesëmarrjen e mbi 3 mijë e 500 qytetarëve.
Rama tha se rrugët e kryeqytetit u mbushën për një kauzë të madhe, atë të trajtimit të fëmijëve në Klinikën e Hematologjisë Pedritatike në QKUK.
“Sot mbushëm rrugët e kryeqytetit për kauzë të madhe, atë të ndihmës për fëmijë, të cilët po trajtohen në Klinikën e Hematologjisë Pediatrike në QKUK, e që ne përmes fondit të mbledhur nga të gjithë ne, janë siguruar shtretër për nënat që kujdesen për këta fëmijë në spital dhe po ashtu kemi siguruar pako ushqimore për 250 familje në nevojë”, kështu ka bërë të ditur i pari i kryeqytetit në një postim në Facebook.
Përndryshe ai iu falënderua edhe Jusuf Islamit, organizatorit të ngjarjes.
“Falënderim i madh për Jusuf Islamin, organizatorin e gjithë ngjarjes, i cili na bënë bashkë çdo vit për kauza të fisme e shumë të rëndësishme”, shkroi Rama.
Ti nuk je krijesë e përbuzun, e mbrapsht. Jo, as rob, as djall nuk je! Ti nuk je mallkim për njerëzimin.
Je pjesë e pandashme pa të cilën nuk mund të mendohet jeta e njeriut – pa të cilën ajo nuk mundet me qenë… Femën, ti hymn i përjetshëm i përtërimjes, i gëzimit njerëzor, i vet jetës!
Ti bashkëluftare në rrugët për qëllimet e nalta njerëzore, për mbërrijtjen e lumnisë së të gjithë njerëzve, mbarë njerëzimit!
Temperaturat në disa pjesë të Kinës, përfshirë provincat Shanksi, Hebei dhe Liaoning, kanë rënë në nivelet më të ulëta ndonjëherë, ka raportuar transmetuesi shtetëror të dielën.
Qytetin Jiçun mund të regjistrojë temperaturë edhe më të ulët sesa -49.9 gradë Celsius, e cila është regjistruar vetëm në janar të vitit 1980, kanë thënë meteorologët.
Ministria e Bujqësisë e ka vënë në zbatim përgjigjen emergjente, dhe ka kërkuar nga autoritetet të kenë në gatishmëri pajisjet për heqje të borës dhe akullit.
“Rezervat e thëngjillit duhet të sigurohen paraprakisht, për të garantuar që termocentralet do të jenë funksionale në periudha kritike”, kanë thënë autoritetet.
Të premten, presidenti kinez, Xi Jinping, ka bërë thirrje për përgjigje emergjente nga të gjithë për motin e ftohtë.
Rrugët me akull dhe mjegullat e mëdha kanë rezultuar me shumë aksidente të trafik./REL/ KultPlus.com
Në Shtetet e Bashkuara, skandalet seksuale janë përdorur shpesh për sulme politike që kanë çuar në shkatërrimin e kandidatëve si Gary Hart dhe kërkesa për shkarkimin e presidentëve të tillë si Bill Clinton. Libri Charlie Chaplin vs. Amerika, (nëntitulli është Kur Arti, Seksi dhe Politika u përplasën) e kthen këtë këndvështrim përmbys, duke teorizuar se ishte politika ajo që u përdor si pretekst për të ndëshkuar disa skandale seksuale.
Dihet mirë se Charlot kishte lidhje me të mitura dhe nuk mund të harrohet që dramaturgu Eugene O’Neill i dha fund marrëdhënieve me vajzën e tij Oona kur ajo, në moshën tetëmbëdhjetë vjeç, u martua me Chaplinin, i cili kishte mbyllur martesa me dy gra shumë të reja. Ka të ngjarë që vetë Chaplini të ketë qenë shënjestër e goditjes që vrau regjisorin William Ince në jahtin e William Randolph Hearst: siç shkruan Peter Bogdanovich në Hollywood Confidential, Chaplin ishte i dashuri i të dashurës së manjatit.
Krahasuar me këto ngjarje, libri bën një hap përpara, duke argumentuar se arsyeja pse leja e tij për t’u kthyer në Shtetet e Bashkuara u revokua pas premierës në Londër të “Limelight”, kishte të bënte shumë pak me idetë politike. Ostracizmi me sa duket ishte i motivuar nga një numër i pafund informacionesh në lidhje me sjelljen e tij seksuale, e cila megjithatë nuk arriti të shndërrohej kurrë në provë krimi, duke përkeqësuar indinjatën e botës puritane.
Guri themelor ishte gjyqi që Chaplini humbi me Joan Barry, një aspirante për t’u bërë aktore me të cilën pati një djalë: që nga ai moment, duke përfituar nga era e Makartizmit, iu atribua Chaplinit një ideologji që për të në fakt ishte shumë e largët, dhe për më shumë se njëzet vjet ai nuk mundi të kthehet në Shtetet e Bashkuara. Ai u ripranua vetëm kur tregoi se nuk ishte më një “kërcënim për kombin”. Por më pas, kur iu dha Oscari për Arritje Jetë, ai u duartrokit me ovacionet më të gjata në historinë e Akademisë. / KultPlus.com
“Kosova dhe Çamëria kanë çelë plagë të randa dhe të paharrueshme në trupin e popullit t’onë, por i kanë dhanë edhe eksperiencë të madhe Shqipnisë së lirë dhe të bashkueme sot e mbrapa me vendet që ia kishin grabitun. Po flas si djalosh i Kosovës shqiptare, i Kosovës qi në ditën e sodit po lirohet përgjithmonë prej zgjedhës, me dishirin e madh dhe të pashkimun qi Kosova shqiptare t’i bashkohet Shqipnisë së lirë, qi vllaznit tonë, të çdo feje qofshin, t’a ndjejnë me zemër se janë vllazen rreth qëllimit dhe punës së përbashkët.
Zemrat t’ona le të jenë të mëdhaja dhe veprat t’ona edhe ma të mëdhaja, terrori qi anmiqt mbuellën nëpër fushat tona të buta dhe pjellore le të jenë nji herë e mirë mësim për bashkimin t’onë rreth idealeve të përbashkëta. Besa dhe dashunija vllaznore le të jenë të mëdha, sikurse ka qenë e madhe vuejtja e jonë deri tash, pse Shqipnia duhet me kenë e njishme, e pandashme, e pacoptueme.”/ KultPlus.com
“50 të dielat e Prishtinës”, libri i parë me poezi nga gazetari dhe redaktori në RTK-Radio Kosova, Bajram Lani, u promovua sot në hapësirën tashmë të konsideruar si fole e artit dhe kulturës, KultPlus Caffe Gallery, me ç’rast poezia u bë elementi kyç që i afroi të pranishmit shpirtërisht. Gjithsej pesëdhjetë poezitë janë shkruar gjatë të dielave, diku nëpër kafenetë e kryeqytetit por thelbi që ka secila prej tyre, buron nga ndjesitë e autorit që i ka përjetuar në përditshmërinë e tij, shkruan KultPlus.
Copëzat e Prishtinës të mbledhura si një mozaik, vijnë në një përmbledhje me poezi që autori Bajram Lani ka vendosur t’i promovojë pikërisht në të dielën e 51-të, asisoj që të përkojë me gjithë esencën që është plasaritur edhe në vetë titullin e librit. Të gjitha poezitë, njashtu kanë titullin e njëjtë dhe shpalosin të dielat e autorit. Pra ka qenë një kohë kur secili teksa pi kafe për t’u kthjellur nga gjumi, e kthjell edhe mendjen dhe më lehtësisht i sheh të metat dhe përparësitë, shprehitë dhe dukuritë, të bukurën dhe të shëmtuarën që e karakterizon kryeqendrën e Kosovës.
KultPlus Caffe Gallery, vendi që i jep zë artit të shkruar dhe fytyrë artit pamor, qe i mbushur nga njëri qosh në cakun tjetër. Dashamirë të librit, autorë, familjarë e po ashtu edhe talentë të rinj, u bënë pjesë e kësaj ngjarje që filloi fiks në orën 12:00. Të gjithë njerëzit ndanë një të diele të tyren për t’iu bashkëngjitur të pesëdhjetë dielave të autorit me prejardhje nga Drenica, Bajram Lani që i ka thur vargje të bukura që i kushtohen tërësisht Prishtinës.
Herë-herë thumbues me satirën e tij, autori na sjell Prishtinën në të gjitha dimensionet e saj. Lexuesi përjeton anën e bukur, të shëmtuar, por edhe të metat që ka vendi, përparësitë që ka vendi. Të gjitha vijnë të bazuara në botën emocionale të autorit, i cili shpreson që edhe lexuesi ta gjejë veten përbrenda vargjeve. Por ai frymëzim ka gjetur edhe nëpër vargjet e shkrimtarëve të njohur shqiptar si: Fan Noli, Naim Frashëri, Migjeni, Kadare e të tjerë.
Në këtë promovim, autori Bajram Lani ishte në panel së bashku me kritikun e letërsisë dhe autorin e disa librave, Arben Veselaj, si dhe recensenten e librit dhe autoren e disa librave, Vera Pelaj.
Fillimisht, fjalën e mori gazetarja Vera Pelaj, e cila tha se autori ka një sy kritik të gazetarit, ku problemet dhe dobësitë e Prishtinës, ndoshta edhe nuk janë nuhatur nga të tjerët.
“Faleminderit të gjithëve për prezencën e juaj. Me Bajramin punojmë tash e disa vite bashkë, përveç që jemi kolegë, jemi edhe miq shumë të mirë. Unë kam qenë vazhdimisht në rrjedha të bërjes së këtij libri, qysh nga poezitë e para që janë të shkruara për këtë libër. Vazhdimisht e kam inkurajuar për ta botuar librin edhe pse pati hezitime, më në fund më dha lajmin e mirë që libri ka gjetur dritën e botimit. Ky libër ka pesëdhjetë poezi kushtuar kryeqytetit dhe janë shumë të veçanta pasi që i kushtohen Prishtinës, qyteti që për shumë njerëz ishte dhe është rilindje”, thotë Pelaj.
Sipas saj, Prishtina është qytet i studentëve, i dashurisë, i politikës, i kulturës dhe për syrin e autorit që po ashtu ka rolin e gazetarit, qyteti ka edhe problematikat e veta.
“Të gjitha problematikat, autori i ka shpreh natyrshëm në vargjet e tij, gjatë të dielave të tij, nëpër kafenetë diku nëpër Prishtinës, nëpërmjet ndjenjës së çastit. Kjo tregon syrin kritik të gazetarit, ku problemet dhe dobësitë e Prishtinës, ndoshta nuk nuhaten. Gjuha në vargje është hibridizuese, gazetareske dhe poetike, ku përdoren figura të ndryshme stilistike. Përmbylljen e librit, autori e bënë me poezinë e pesëdhjetë ku shpreh zhgënjimin përmes figurës së krahasimit në vargjet e strofës së dytë. Por, vargjet e fundit mbajnë edhe një shpresë më vete. Duket se autori është inspiruar nga ‘Mëngjeset në Kafe Rostand’ të Kadaresë, për t’i shkruar poezitë në këtë libër unik”, përfundon ajo.
Ndërsa, kritiku i letërsisë Arben Veselaj ka thënë se të pesëdhjetat poezitë e këtij libri përshkruajnë pesëdhjetë të diela të qeta, por përbrenda tyre ushtin një sfond dramatik.
“Përshëndetje për të gjithë ju. Poezitë e Bajramit, gjithmonë më kanë pëlqyer kur i kam parë në Facebook, sepse rrallë pëlqej gjëra që shkruhen aty. Disa herë nuk kam mundur as t’i kapërcej, pa e bërë ndonjë koment tek poezitë e tij, me qëllim për ta inkurajuar atë për të shkruar tutje”, thotë ai.
Sipas tij, për kohëra të vështira, satira është një lloj ilaçi për shpirtin e njeriut.
“Libri ’50 të dielat e Prishtinës’ është i shkruar me një dorë të lehtë, përmes një shqipe të thjeshtë dhe të këndshme, me një sistem unik frazash dhe figurash stilistike. Autori ka lënë dëshmi se gjuha shqipe është vërtetë gjuha e poezisë. Pesëdhjetë poezitë e këtij libri përshkruajnë pesëdhjetë të diela të qeta, por përbrenda tyre ushtin një sfond dramatik. Poezitë e autorit në këtë libër e kanë muzikën dhe kritikën në një vend; pra, muzikën e një poeti dhe kritikën e një gazetari. Unë qëmoti e kam ndarë mendjen me poetin Ezra Pound, i cili thotë se “Poezia që nuk e ka muzikën brenda, ose nuk është poezi fare, ose është poezi e dobët”. Libri i Bajram Lanit është një tregim satirik mbi një kryeqytet që i përket civilizimit bujqësor. Ai shkruan për Prishtinën e gëzuar, pikëlluar, ngrirë nga akulli, e zhuritur nga vapa, për Prishtinën e sëmurë, për kafenetë, qentë, pëllumbat e kobrat, lypsarët e qeveritarët që ka vendi. Prishtina këtu është metaforë, një vend ku ende ka bagëti që kullosin në skaje të trotuareve dhe profesionistë që në tokë pështyjnë çdo pesë metra. Prishtina është metaforë e një katundi imagjinar ku kanë zbritur të gjitha marrëzitë e Kosovës si dhe metafora e një metropoli imagjinar ku jo rrallë kryhen krime monstruoze”, përfundon Veselaj.
Ai po ashtu bëri të ditur se në këtë libër gjejmë pesëdhjetë poezi të shkruara në tri strofa, me katrena, në vargje dhjetërrokëshe e herë edhe njëmbëdhjetërrokëshe, me rimë të alternuar ABAB. Sipas tij, vargu është harmonik dhe poezitë kanë një frymë kaderiane.
Ai tutje potencoi se heroi letrar në libër është Prishtina, ndërsa vargjet përmbajnë motive e tematika të ndryshme, duke mos lënë anash talentin që ka autori ndaj zotërimit të satirës.
Gjithashtu, autori Bajram Lani krejt në fund tha se libri është botuar pikërisht më 29 nëntor, në datëlindjen e vajzave të tij dhe këtë libër ai e konsideron si një fëmijë tijin të tretë.
“Kam shkruar ulur por dua të flas në këmbë. U jam mirënjohës secilit që në këtë mëngjes, keni nda kohën këtë të diel me mua. Dua t’i falënderoj familjarët e mi dhe në mënyrë të veçantë, dua të shpreh mirënjohjen për njeriun tim, i cili edhe u bë vetë subjekt i poezisë pas poezisë së njëzetekatër. Bëhet fjalë për babin tim i cili ndërroi jetë në marsin e vitit 2022 dhe ai ka qenë një artdashës shumë i madh. E ka dashur shumë artin por jo edhe aq Prishtinën. Libri është botuar më 29 nëntor, në datëlindjen e vajzave të mia dhe këtë libër e konsideroj si një fëmijë timin të tretë. Mendoj se ky libër modest është një kontribut në krijimtarinë e Prishtinës. Unë jam marr me anën e errët të gjërave, në mënyrë që t’i nxjerrim në dritë, gjërat e bukura pastaj. Unë flas për Prishtinën ashtu sikurse një njeri flet me një të dashur, pra kam shprehur brengat e mia”, ka thënë Lani.
Promovimi në fund përfundoi me dy pika muzikore që këndshëm erdhën nëpërmjet dy vogëlushëve si: Dëbora Lani e cila interpretoi në kitarë si dhe Eris Lajçi i cili interpretoi në fizarmonikë, më pastaj për të vazhduar me një gotë verë dhe muzikë të mirëfilltë shqipe e franceze. / KultPlus.com
Kur përmendim emrat e artistëve të mirënjohur të së shkuarës, u referohemi veprave të tyre më të vlerësuara – për shembull, Orson Welles na kujton Qytetarin Kane ose Luftën e botëve, dhe H. G. Wells na kujton Makina e kohës ose… Luftën e botëve. Dhe kur të dy artistë u takuan në vitin 1940, zbuluan se botët e tyre, të cilat tashmë ishin ndërthurur në filmin famëkeq të Welles-it, kishin goxha për të folur së bashku, duke shkëmbyer përzemërsisht histori, idera dhe admirim reciprok.
Një tjetër takim historik ndërmjet dy artistëve të cilin mund ta konsiderojmë të ngjashëm, ai midis James Joyce-it që njihet për Uliksin, dhe Marcel Proust-it që njihet për Në kërkim të kohës së humbur, nuk solli një bisedë kaq të këndshme.
Siç ka vënë në dukje kritiku irlandez, Arthur Power:
“Ja tek takohen dy figurat më të mëdha të letërsisë së kohës sonë, dhe e pyesin njëri-tjetrin nëse i pëlqejnë tartufët.”
Ky të paktën është njëri version i kësaj ngjarjeje në maj të vitit 1922, kur Proust-i po i afrohej fundit të jetës. Takimi u bë në një një festë të organizuar për Igor Stravinsky-n dhe Sergei Diaghilev-in, në hotel Majestic. Të dy ishin lexues të etshëm, me memorie të shkëlqyera (siç e dimë me siguri për Proust-in) dhe i kuptonin me intuitë mekanizmat kulturorë të modernitetit. Ata mund të bënin biseda kaq serioze….
Megjithatë, një pjesëmarrës me emrin William Carlos Williams, e përshkruan në mënyrën më komike…..
Ben Jackson i London Review of Books shkruan: “Joyce-i mbërriti i dehur dhe i veshur keq, ndërsa Proust-i, me një gëzof të hedhur mbi supe, hapi derën”.
Më pas, shkruan Williams, “të dy burrat u ulën në karrige krah njëri-tjetrit, ndërsa “mbështetësit” prisnin “shkëndija prej fjalëve të mençura”.
Ndërsa ata biseduan për sportet e për motin, sikur të ishin dy të moshuar që po takoheshin në sallën e pritjes për t’u vizituar te doktori, apo dy personazhe të Samuel Beckett-it, të munduar nga ankesat e papërfillshme me rëndësi madhore.
“Kam përditë dhimbje koke. Sytë i ndiej shumë keq”, – tha Joyce-i.
Proust-i ia ktheu:
“Stomaku im i gjorë. Si do t’ia bëj? Po më dhemb. Në fakt, duhet të largohem menjëherë”.
“Ndodhem në të njëjtën situatë”,-iu përgjigj Joyce-i. “Sikur të gjej dikë që të më mbajë për krahu. Mirupafshim”!
Ford Madox Ford e konfirmon këtë version, por siç tregon Richard Ellmann, që është biografi më i respektuar i Joyce-it, organizatori i festës, romancieri Sydney Schiff, e mohon atë. Nuk duket se Ellmann favorizon ndonjë version të caktuar, megjithatë, ai na tregon versionin e Joyce-it, i cili është dhënë shumë herë.
Autori i Uliksit mbante mend se “biseda e tyre përmbante vetëm fjalën ‘Jo’. Proust-i më pyeti nëse e njihja filan njeri. I thashë, ‘Jo’”. Ndërsa Proust-i u pyet nëse e kishte lexuar Uliksin, dhe ai u përgjigj gjithashtu negativisht. “Ishte një situatë”, kujton Joyce-i, “e pamundur”. Të ftuar të tjerë e mbanin mend në mënyrë të ngjashme takimin.
Në një version tjetër ne shohim se çfarë ndodh pas diskutimit të tyre – një rrëfim që i përngjan një skenari të një mbrëmjeje që mbyllet me zhgënjim. Bashkëshortja e Sydney Schiff-it, Violeta, kujton se Joyce-i i dehur u fut në një taksi bashkë me këta të dy dhe Proust-in, e hapi direkt dritaren. “Duke ditur frikën paralizuese që Proust-i kishte ndaj rrymës së erës”, shkruan një faqe për Proust-in, Violeta “e mbylli menjëherë dritaren”. Kur taksia mbërriti tek apartamenti i Proust-it, romancieri francez e “nxiti irlandezin që ta lejonte taksistin ta çonte deri në shtëpi”, e më pas “shpejtoi për tek apartamenti i tij”.
Interpretimet e shumta kundërshtuese, duket se bashkohen në një pikë: takimi ishte i pavlerë. Megjithatë, një shkrimtar botoi së fundmi atë që pretendohet se është një libër i tërë mbi këtë temë. Edhe ai mbërrin në konkluzionin se “askush nuk mund ta thotë me siguri se çfarë folën me njëri-tjetrin”. Është tunduese të mendosh se mund të kishte shkuar ndryshe, nëse do të ishin takuar më herët ose në rrethana të tjera, duke marrë parasysh prirjen e Joyce-it për të pirë me tepri dhe shëndetin e dobët të Proust-it e antipatinë e tij ndaj shoqërisë. Revista The New Inquiry citon një koment që Joyce-i i bëri Samuel Beckett-it për Proust-in:
“Nëse do të na kishin lejuar të takoheshim e të bisedonim diku….”
Megjithëse thuhet që të dy shkrimtarët rrëfyen se nuk ia kishin lexuar librat njëri-tjetrit, Jackson vëren se kur Joyce-i “pranoi që u kishte hedhur një sy disa faqeve, deklaroi se nuk kishte dalluar ‘ndonjë talent të veçantë’”. Ai gjithashtu shfaqi njëfarë zilie për rrethanat e rehatshme të Proust-it. Proust-i, i cili vdiq gjashtë muaj më vonë, nuk përmendi ndonjë gjë për takimin që pati.
Aktorja e njohur shqiptare Tinka Kurti jo pak herë e ka kujtuar një puthje në jetën e saj.
Puthja e saj me Naim Frashërin ishte e para puthje në një film shqiptar, dhe kjo e theu një tabu të asaj kohe për mentalitetin sidomos shumë tradicional.
“Është e vërtetë dhe kjo më bën krenare. Nuk pata asnjë hezitim kur tek filmi “Tana”, nën një pemë i dhashë puthjen partnerit tim, aktorit të madh Naim Frashëri. Është puthja e parë në historinë e filmit shqiptar dhe kjo më bën të ndjehem vërtetë mirë. Ishte koha e tillë, mentaliteti që të pengonte për të realizuar skena të tilla. Megjithatë, edhe pse isha shumë e re, pasioni e bën aktorin të interpretojë edhe skena të tilla që tashmë janë të zakonshme” tregon aktorja Tinka Kurti.
“Sigurisht që nuk ishte e lehtë. Madje ju them se për të bërë atë puthje, na u desh të realizonim 29 dubla dhe fatkeqësisht skenën e hoqën më pas. Zemërohem me vete dhe them: “Mirë atëherë që nuk lejonte koha dhe regjimi, po sot, përse nuk jepet puthja ime me Naim Frashërin?” Për mua është një nga momentet më të bukura të karrierës sime si aktore, jo vetëm se kam partner një aktor të madh, porse isha një aktore e vërtetë që shkela çdo bestytni për të realizuar rolin. Dhe këtë nuk e bënte çdo femër aktore” tregon Kurti.
Filmi “Tana”, i cili u prodhua nga Kinostudio Shqipëria në vitin 1958, njihet si filmi i parë artistik i metrazhit të gjatë shqiptarë. Premiera e filmit është dhënë më 17 gusht të vitit 1958.
Ky film për regjisor kishte Kristaq Dhamo, skenari është punuar nga Kristaq Dhamo, Fatmir Gjata dhe Nasho Jorgaqi, ndërsa muzika nga Çesk Zadeja. / KultPlus.com
Helen Maria Turner e nisi pikturën në moshën 22-vjeçare dhe rrugëtoi në eterin e artit deri në vitin 1949, derikur katarakti do t’i dobësonte të parit deri në verbim.
Udhëtoi në art, modestish dhe ngulmueshëm, duke krijuar një emër dhe një identitet krijues unik.
Pavarësisht se modelet e saj ishin gratë dhe vajzat e familjes dhe tematika nuk e tejkaloi realitetit e përditshmërisë, realizimet punë mjeshtërore.
Bëri gjeniun pa ditur se çfarë saktësisht ishte ajo që po bënte.
Kujtojmë se ajo u gjet në art si një përjashtim, ndoshta nga një ëndërr, nga një goditje fati, apo diçka që shpesh kritikët nuk i gjejnë shpjegim, por nuk e përjashtojnë. Teknika e aplikuar dhe realizimi janë mbresëlënëse, janë mëtime të atyshme arti që marrin jetë në një dimension mistik. U tha dhe u provua se tablotë e Turner janë impresioniste dhe jo më impresionuese është e vetë artistja, te gruaja dhe mësuesja.
Çfarë bënë më shumë se Helen Maria Turner, etrit e impresionizmit, Claude Monet, Pierre-Auguste Renoir, Alfred Sisley, and Frédéric Bazille, apo Camille Pissarro, Paul Cézanne dhe Armand Guillaumin. Ndryshe nga Turner, ata e dini se ç’po bënin, gjithashtu ata e shitën poetikën e ngjyrës dhe befasinë e depërtimit të dritës, lojën e furçës dhe zhdërvjelltësinë e pastelit, dinamikën e panoramës dhe pulsin e portretit, me çmimin e lavdisë. E gjithë kjo gamë lexueshmërie e mjeshtërisë së pikturimit, në përgjithësi dhe impresionizmit në veçanti, ndodhen të shkrira në tablotë e amerikanes Helen Maria Turner.
Gratë në tablonë e Helen Turner kanë një statikë që përshkohet nga një dritë që reflekton çdo penelatë si në çdo pore, duke i bërë ata inkandeshente dhe të njëtrajtshme me sfondin. Ngjyra është shkrirë me dritën dhe hera-herës, ajo ndizet duke krijuar një lojë manipulimit të efektit mbi shkasin, të subjektit me sfodnin, të tipareve me njësimin e elementeve që interferojnë në tablo.
Punët e Helen Maria Turner dallojnë për natyrshmërinë e lojës endëse të ngjyrshmërisë që sendërgjon imazhin, për theksimin e butë dhe përshkues të dritës dhe efektet e perceptueshëm, të kësaj akrobacie në kohje dhe këndshikim. Njerëzorja merr shkas në tablotë e piktores me një atyshmëri dhe puls të gjallë, sikur mijëra penelat dalin nga spektri i shpërthimit të dritës, që godet duke e ngrirë çastin.
Cila është Helen Maria Turner?
Ndryshe nga artistë të tjerë të penelit, Helen Maria Turner e gjen veten në pikturë në një moshë kur zakonisht të tjerët kulmojnë. Megjithatë mosha 22-vjeçare kur ajo trokiti në portat e mëdha është një kapërcyell i hovshëm impulsesh dhe vetëdijësimesh. Pas ka mbetur rinia, kanë mbetur përvojat e netëve të gjata e ditëve zjarrvënëse të pasionit. Pas ka mbetur gjithçka dhe përpara ajo ka artistin, ka sfidën të bëhet një piktore që do të ketë emrin e famën e Helen Maria Turner. Mësuesja amerikane në pikturë, u bë e njohur për punët e saj në borja vaji, pastel, me të cilat ajo krijoi miniatura, peizazhe, dhe portrete, shpesh në stilin impresionist .
Jeta dhe karriera
Turner lindi më 13 nëntor 1858 në Louisville, Kentucky ndërsa prindërit e saj, Mortimer Turner dhe Helen Maria Davidson, ishin në një vizitë familjare në qytet. Ajo ishte stërmbesa e John Pintard nga Nju Jorku, mbesa e një mjeku të njohur të New Orleans dhe vajza e një biznesmeni të pasur nga Luiziana.
Turner kaloi pjesën më të madhe të fëmijërisë së saj të hershme, midis Aleksandrisë, Luiziana dhe Neë Orleans, dhe shumë shpejt u bë refugjate nga situata e provokuar e Luftës Civile Amerikane, e cila shkatërroi pasurinë e babait të saj dhe çoi në humbjen e biznesit të saj.
Nëna e saj vdiq në 1865 pas një sëmundjeje të gjatë. Ishte vetëm 13 vjeç kur humbi edhe babain, duke mbetur nën kujdesin e një xhaxhai beqar nga New Orleans, i cili jetonte në “varfëri fisnike”.
Si aspirante për piktore filloi të merrte mësime falas të ofruara nga Universiteti Tulane, duke vazhduar nën drejtimin e Andres Molinary dhe Bror Anders Wikstrom, Gjithashtu ajo studjoi në Shoqatën e Artistëve në New Orleans .
Vdekja e xhaxhait më 1890 i hodhi mbi supe gjithë barrën e jetës. Kosokohe ajo zuri një pozicion si mësuese arti në St. Mary’s Institute, një shkollë vajzash në Dallas, Texas, duke filluar nga viti 1893. U transferua në New York City më 1895 për studime të mëtejshme dhe ndoqi Lidhjen e Studentëve të Artit ku u pranua pavarësisht se ishte mbi kufirin e moshës, Cooper Union dhe Universiteti Columbia; mësuesit e tij përfshinin Arthur Wesley Dow, Kenyon Cox, William Merritt Chase dhe Douglas Volk.
Motra e saj Laurette, një artiste tekstili, erdhi më të në Nju Jork. Turner udhëtoi me Chase dhe klasën e tij në Itali më 1904, 1905 dhe 1911, një udhëtim që nuk la gjë tek ajo.
Turner dha mësim në YWCA për shtatëmbëdhjetë vjet, duke filluar me një kurs të ri në hartimin e kostumeve. Nga viti 1906 ajo qëndroi në Koloninë e Artistëve në Cragsmoor, Nju Jork, ku u prezantua nga Charles Courtney Curran, duke vazhdaur atje me pak ndërprerje, deri në vitin 1941.
Në vitet e hershme mori me qira një hapësirë atje, por më 1910 arriti të ndërtonte një shtëpi dhe studio të quajtur Takusan. Motra e saj Lettie vdiq në vitin 1920. Më 1926 ajo u kthye në New Orleans dhe u vendos atje, duke udhëtuar në veri vetëm për sezonin e verës. Në New Orleans ai vazhdoi të jepte mësim në Klubin e Arteve dhe Artizanatit.
Ajo u zgjodh anëtare e Akademisë Kombëtare të Dizajnit më 1913, duke marrë 61 nga 64 vota, dhe u zgjodh gjithashtu anëtare me të drejta të plota më 1921, duke qenë kështu gruaja e tretë me këtë status dhe një nga akademiket e para në Shtetet e Bashkuara jugore.
Për më tepër, mund të shtojmë se më 1916 William T. Evans e quajti atë Anëtare e Artistëve të Jetës në Klubin Kombëtar të Arteve, duke patur privilegjin të ishte gruaja e parë që ju dha ky nder.
Ajo vijoj të pikturonte deri në vitin 1930. Problemet me shikimin të cilat erdhën gjithnjë duke u agravuar e vranë përdhunshëm tek ajo të drejtën për të hedhur art në tablo. Vdes më 31 janar 1958. /albertvataj/ KultPlus.com
Ishte lëvizja e re e shekullit të 19-të, që revolucionarizoi historinë e artit. Kjo platformë e re – impresionizmi – u mundësoi një tjetër këndvështrim artistëve që ishin në kërkim të sfidave, kundër metodave dhe teknikave konvencionale të kohës. Megjithëse vetë Édouard Monet, nuk ishte impresionist, solli një lloj emancipimi për shumë artistë, përpjekjet krijuese të të cilëve, përballeshin me standardet e vjetra dhe tradicionale. Siç i pëlqente të thoshte Monet, për stilin e tij, ai “pikturon atë që sheh, jo atë që të tjerët pëlqejnë të shohin”.
Si lindi impresionizmi
Termin “impresionizëm” e kemi nga një artikull i shkruar më 1874, nga Louis Leroy, të titulluar “Ekspozita e impresionistëve”. Ai rrëfen mbi vizitën në punëtorinë e një fotografi, të quajtur Nadar. Në atelienë e Nadarit, Leroy sheh pikturën e Claude Monet-it, “Impression, Sunrise (1872)” dhe shkruan:
“Çfarë përfaqëson kjo pikturë? Kisha një përshtypja dhe për këtë isha i sigurt. Thjesht, po thoja me vete se, meqë më bëri përshtypje, brendia e veprës duhej të kishte njëfarë përshtypjeje.”
Kështu lindi përkufizimi, që u përdor në ekspozitat e ardhshme nga Claude Monet, mes figurave të tjera të shquara, të kësaj lëvizjeje.
Risi e diskutueshme
Artistët impresionistë, nuk u pritën me sukses të menjëhershëm. Veprat e tyre u shfaqën rrallë në Sallën Zyrtare të Pikturës dhe Skulpturës, e krijuar për të shërbyer si rruga drejt tregut të artit, për artistët që donin të bëheshin të famshëm. Ata u kritikuan nga juria për përdorimin e një teknike jo në përputhje me standardet akademike të kohës dhe për paraqitjen ambicioze të subjekteve moderne, që konsideroheshin të padenja për t’u përfaqësuar .
Por artistë të rinj, si Pierre Auguste Renoir, Camille Pissarro, Edgar Degas dhe Eugène Boudin, nuk do të linin që puna e tyre të shpërfillej kaq lehtë. Ata vendosën të krijojnë një shoqëri anonime, që organizonte ekspozita impresioniste, pavarësisht kritikave të vazhdueshme në adresë të tyre.
Teknikë e re
Edhe pse u nënvlerësuan kryesisht nga kritikët e artit, lëvizja impresioniste ngjalli shpejt admirimin në qarqet intelektuale. Aspekti i papërfunduar dhe tekstura disi e ashpër e artit impresionist, shërbeu si mjet për të zbuluar perceptimin e artistit brenda çdo kompozimi.
Duke krahasuar goditjet e ngjyrave, impresionistët u ndikuan shumë nga printimet japoneze me tone autentike dhe modele të thjeshtuara. Në mënyrën e tyre, këta artistë revolucionarizuan metodën në të cilën ne pikturojmë dhe perceptojmë realitetin. Kështu, impresionizmi la gjurmë dhe në çliroi pikturën nga konventat dhe etiketat e ditës.
Peizazhe dhe lumi i Senës…
Piktorët impresionistë ishin mjaft të dhënë pas peizazhit. Artistët filluan t’u largoheshin studiove dhe filluan të punojnë në natyrë, “en plein air”. Ata realizuan skena të jetës së përditshme, duke u përqendruar në efektin e dritës. Qëllimi i tyre. ishte të krijonin artin që portretizonte me saktësisht këndvështrimin e tyre, pa u përfshirë.
Tablotë në plazhet e Normandisë ose në brigjet e Senës, gjithashtu ishin shumë të njohura. Natyrisht, duhet përmendur këtu studimi i dritës nga Monet, në periudha të ndryshme të ditës, në serinë që paraqet Katedralen e Rouen-it.
Shumë më tepër!..
Impresionizmi, nuk kufizohet vetëm në skenat baritore, apo peizazhet rurale. Qytetet dhe mjediset urbane u bënë subjekte shumë të hasura, ndërsa lëvizja përparoi. Për shembull, në vitin 1877, stacioni i trenit “Saint-Lazare” shërbeu si subjekt i një serie pikturash nga Monet, gjatë ekspozitës së tretë impresioniste
Po ashtu, skena të jetës moderne dhe asaj të natës u shfaqën edhe në shumë piktura impresioniste. Të tilla portretizime i cilësuan si të njëanshme, për shkak të vizionit ekzagjeruar, të një realiteti të shkujdesur dhe të gëzueshëm. Viti 1886, shënoi fundin e impresionistëve si shoqëri bashkëpunuese edhe pse disa artistë vijuan në të njëjtin stil./ KultPlus.com
Pier-August Renuar, i njohur si August Renuar, lindi në 25 shkurt 1841 në Limoges në një familje artizanësh. Piktor, skulptor dhe skalitës i famshëm i artit figurativ francez, ku spikat shumëllojshmëria e ngjyrave dhe stilistika impresioniste, së cilës iu qas edhe botëkuptimi i tij krijues. August Renuar ishte një nga përfaqësuesit më të spikatur të impresionizmit, vëzhgues i mprehtë i bukurisë dhe sensualitetit, sidomos atij femëror. Prej vitit 1881, “Dreka e varkëtarëve” vijon të mbetet një nga pikturat më të famshme të Pier-August Renuar. I ruajtur në muzeun e parë të artit modern në Shtetet e Bashkuara, Philips Collection of Washington, piktura portretizon një skenë të jetës së përditshme, që zhvillohet në një fshat të vogël përgjatë Senës, ku lundruesit takohen për të drekuar me miqtë dhe të njohurit. Në atë që duket të jetë një fotografi e thjeshtë e një çasti, fshihen aluzione të ndryshme për biografinë e piktorit dhe për revolucionin që ai zbatoi në fushën e pikturës.
Autori bën të pavdekshëm një çast kalimtar
Përtej risive të pikturës, impresionistët qenë gjithashtu dëshmitarë të epokës së tyre. Renuarit i pëlqente të pikturonte Parisin dhe parizianët, vallëzimet, takimet në kafene, duke e trajtuar të përditshmen me të njëjtin dinjitet që piktura e kohës i rezervonte temave biblike, historike dhe mitologjike. Të themi të drejtën, “Dreka e varkëtarëve” përçon meritën e të kthyerit në të pavdekshëm një çast të jetës së përditshme për ta bërë atë të përjetshme. Edhe sot, kur shikojmë këtë pikturë, duket se perceptojmë nxehtësinë e rrezeve të diellit teksa depërton përmes perdeve të kuqe të restorantit, por edhe freskinë e gjelbërimit rreth e rrotull. Na krijohet përshtypja sikur dëgjojmë bërbëlitjet e hareshme, kundërmimin e verës dhe aromat e frutave që vijnë nga tryeza e shtruar. Në vitet në të cilat lindi fotografia, piktorët e shikuan realitetin me syrin e atyre që duan të ngrijnë atë që ia mbath dhe zgjatet në perceptimin e realitetit në ndryshimin e tij. Pra, për konturet parapëlqehet ngjyra, në vend të penelatave të gjata dhe solemne ato të shpejta dhe të shkurtra, vlerësimit të proporcioneve studimi i dritës dhe reflektimet e saj./Konica.al
Është vendosur në një fshat francez
Kjo është tabloja e fundit që Renuari pikturoi para se të nisej drejt Italisë dhe paraqet gjurmët e një ndryshimi që është në rrugë e sipër, duke përfshirë, për shembull, pëzgjedhjen e mjedisit. Në fakt, nga Parisi zhvendosemi në një fshat në ishullin Chatou, ku dikur ngrihej restoranti Fournaise, një vend takimi për lundërtarët dhe një vend i dashur dhe i frekuentuar prej kohësh nga piktori. I ndërtuar në vitin 1857 nga marangozi Alphonse Fournaise, fillimisht godina përdorej për dhënien e varkave me qira. Në ato vite kanotazhi po shndërrohej në një nga sportet e preferuara të parizianëve, kështu që shumë shpejt Fournaise u zgjerua në restorant dhe hotel të vogël. Renuarit i pëlqente të kalonte ditët në “Fournaise” me partneren Aline dhe e shlyente faturën e ushqimit me piktura që kishin si sfond lokalin ose peizazhin përreth.
Njerëzit në pikturë janë miq të Renuarit
Tablonë “Dreka e varkëtarëve” e gjallërojnë katërmbëdhjetë personazhe dhe, nëse i vëzhgojmë ata nga afër dallojmë fytyra të njohura. Rreth tryezës së shtruar, mblidhen miqtë dhe të njohurit e piktorit, mes të cilëve edhe shoqëruesja dhe gruaja e ardhshme Aline Charigot, e portretizuar në plan të parë ndërsa luante me qenin. Tek vajza e menduar mbështetur në balustradë dallohen qartë tiparet e Alphonsine Fournaise, më pas gjejmë Paul Lhote me kapelën në formë cilindri, Charles Eprussi (në sfond me borinë), një bankier pasanik, të cilin Renuari e njohu në sallonin e Charpentier, por edhe Antonio Maggiolo, gazetar i cili ishte larguar nga Italia për të provuar fatin e tij. Po ashtu edhe Alphonse Fournaise, djalin e pronarit të restorantit, mbështetur në balustradë veshur me kanotiere të bardhë lundërtari dhe një kapelë kashte. /KultPlus.com
Kalaja e Libohovës, Monument Kulture i kategorisë së parë ofron tashmë një pamje të re pas ndriçimit.
Ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro thekson se “për festat e ndriçuam edhe të bukurën Kala të Libohovës, ose siç quhet ndryshe Kalaja e Shanishasë, duke marrë emrin e motrës së Ali Pashait, i cili ia bëri dhuratë për martesën me pinjollin e familjes Libohova”.
Ky është një ndër projektet prioritare të bashkisë Libohovë me qëllim përmirësimin e infrastrukturës së qytetit dhe promovimit të turizmit në zonë.
Projekti përfshiu instalimin e ndriçimit të jashtëm në muret e saj. Ky ndriçim i jep një pamje të bukur dhe tërheqëse për turistët që vizitojnë Kalanë historike të Libohovës.
Punimet u kryen nga Agjencia e Shërbimeve dhe Mirëmbajtjes dhe pritet të përfundojnë brenda një periudhe të shkurtër kohore.
Me ndriçimin e realizuar kalaja e Libohovës do të jetë një atraksion turistik dhe pritet që turizmi në zonë të rritet e të kontribuojë në zhvillimin ekonomik dhe social të qytetit.
Kalaja e Libohovës u ndërtua në vitet 1796–1798, pra i përket fundshekullit të 18-të. Ali Pashë Tepelena urdhëroi ndërtimin e saj, për t’ia dhuruar më pas motrës së tij, Shanisha, e martuar në Libohovë.
Ajo është e pozicionuar në një pikë dominuese mbi qytetin e sotëm të Libohovës dhe dikur kontrollonte gjithë luginën e Drinos. Brenda kalasë, që sot është e zbrazët, dikur ndodhej rezidenca feudale.
Kalaja ka katër kulla shumëkëndëshe nëpër këndet e saj dhe është një fortesë me përmasa të konsiderueshme. / KultPlus.com
Shtatë këngë shqipe të kompozitorëve shqiptarë, të padëgjuara deri më tani, janë sjellur mrekullisht të përmbledhura në albumin e parë “Romanca shqiptare” të sopranos Vita Guhelli, shkruan KultPlus.
Mbrëmë, në ambientet e KultPlus Caffe Gallery, është bërë promovimi i albumit të parë të sopranos Vita Guhelli, PhD. e Shkencave të Muzikës në Universitetin e Sofjes, që me shijen e saj të hollë zgjodhi kompozime perlë, të kompozitorëve të pasur artistikisht shqiptarë.
Kënga “Bylbyli”, e kompozitorit Limoz Dizdari, e cila e kishte përcjellë sopranon gjatë gjithë studimeve, e që përkonte komplet me stilin e sopranos, mbrëmë u prezantua edhe me videoklip, përderisa këngët tjera të përfshira në album ishin: Elegji- Gjon Kapedani, Fryn Veri- Endri Sina, Këngë-Vasil Tole, N’mes dashurive- Tonin Zadea, Këto këngë t’i këndo- Dhora Leka dhë Mbrëmje në bregdet- Limos Dizdari.
Në një atmosferë të ngrohtë, të krijuar nga dekorimet e festave të fundvitit, në ambientet e mediumit KultPlus, mbrëmja u hap nga një fjalim i Vesa Guhellit, për të cilën ky promovim paraqiste një vepër madhore pasi publikut po i viheshin në dispozicion “Romanca shqiptare”, vepra margaritarë, që me kohë ishin lënë në harresë, e që më pastaj ishin edhe vështirë të qasshme, pas kërkimit në platformat muzikore.
“Romancat Shqiptare e kanë ruajtur shpirtin e lirë të artistit me një kujdes të veçantë, duke e shpërfaqur përjetimin e brendshëm dhe realitetin e dhimbshëm shqiptarë, përmes shkrirjes së vargjeve në nota muzikore. E gjitha kjo në një periudhë të vështirë për artistët si ajo e Komunizmit. Vargjet në “Romancat shqiptare”, autorëve të mëdhenj shqiptarë ia zbërthejnë lajt-motivin e veprës muzikore” tha më tej prezantuesja.
Më pas ngjarja u koncentrua në një bashkëbisedim mes drejtoreshës së mediumit KultPlus, Ardianë Pajaziti dhe sopranos Vita Guhelli, për t’i informuar më shumë publikun për përmbajtjen e këtij albumi, si një përmbajtje mjaft unike dhe e pa trajtuar deri më tani.
“Është kënaqësi shumë e madhe që në kohën të cilën po jetojmë, në kohën ku jemi duke pasur prurje jo të mira, të kemi një album të tillë. Kjo është një kënaqësi e dyfishtë sidomos për artistët me shije të hollë. Vita me këngët e përfshira, sonte ka sjellur perla të zgjedhura shqipe”, tha fillimisht drejtoresha Pajaziti e cila si rrallë herë kishte përzgjedhur që të ishte në rolin e moderueses së ngjarjes.
Më tej sopranoja Guhelli, tha se një projekt i tillë që i kishte munguar tregut të muzikës serioze, dhe se dëshira e saj për të sjellë në duart e publikut një produkt të tillë kishte filluar vetëm pasi kishte hasur në to gjatë studimeve të doktoraturës në Universitetin e Sofjes, e që të cilat i kishin habitur edhe profesorët e universitetit.
“Në kohën që po jetojmë, duke pasur parasysh prurjet që po i dëgjomë, e shihim ndoshta ka qenë momenti i duhur për një album të tillë. Dëshira ka ardhur qysh para tre vitesh kur fillova studimet e doktoratës dhe hasa në një literaturë brilante në vepra fantastike shqipe që nuk janë publikuar asnjëherë. I takonin arkivës shqiptare mirëpo nuk ishin publikuar dhe mendova që t’i sjellë, dhe ky ishte momenti i duhur”, tha më tej Guhelli duke shtuar se këngët janë një përmbajtje që përpos publikut me kënaqësi do t’i dëgjojnë edhe studentët e muzikës, të cilët më pas kanë mundësi edhe t’i punojnë.
E pyetur për shkakun që solli deri te krijimi i këtij albumi me plotë vlerë, sopranoja Guhelli tha që ruajtja e shpirtit të lirë artistik të kompozitorëve në fjalë, në një kohë izolimi siç ishte ajo e komunizmit ka qenë provokim, që ka lënë gjurmë në shpirtin e saj.
“Fryma stilistike që e sjellin kompozitorët si Gjon Kapedanit, Vasil Tolen, Endri Sinën kanë një frymë stilistike shumë moderne. Këta kompozitor kanë qenë shumë disident. Artistë disident. Pra, nuk e kanë përqafuar ideologjinë e realizmit socialist të asaj periudhe. Kanë shkruar vërtetë muzikë në rrethana aspak të favorshme dhe këto vepra i kanë fshehur sepse kanë qenë të ndaluara në periudhën e komunizmit të shkruash muzikë moderne nuk ka qenë as në plan-programin mësimor të studentëve të kompozimit, në muzikën e gjysmës së dytë të shekullit 20-të, ku çdo gjë inovative ka qenë e ndaluar. Ky ndoshta ka qenë provokimi më i madh që më ka ngacmuar thellë në shpirt”, tha gjithashtu Guhelli duke shprehur mirënjohje edhe për prindërit e saj të cilët vazhdimisht e kishin ushqyer me ndjenja atdhedashurie, që ishte një shkak tjetër po ashtu, që publiku të mund të mbante në duar albumin e saj.
Ndërsa në një fjalë për kompozitorët, veprat e të cilave i kishte studiuar me kënaqësi, sopranoja Guhelli i quante si njerëz të jashtëzakonshëm me bagazh të madh artistik, ku si bazë të krijimtarisë së tyre e cilësonte letërsinë.
“Unë jam e fasionuar me vargjet të cilat i kanë përzgjedhur këta kompozitorë.Për shkak të hulumtimit shkencor më është dashur të kem kontakte të vazhdueshme me ta. Unë kam vërejtur një botë të papërshkrueshme artistike të tyre. Nëse flasim për Limoz Dizdarin, nuk ka poezi që ai njeri nuk e di. Ai është i lidhur shumë me letërsinë. Letërsia ndikon shumë në prurjet e tij kompozicionale. Po ashtu edhe Endri Sina. Do të thotë janë shumë të lidhur me poezinë. Ndërsa Gjon Kapedani flet për njeriun e ngopur, “Mbinjeriun”, sepse njeriu është i pangopur për nga natyrë, ndërsa ai flet për një “Mbinjeri” i cili është i ngopur, e i cili nuk i dëshiron gjërat matëriale në jetë, ndaj thotë: “Unë do të vdes mes njerëzve gjithmonë të ngijshëm, ndaj në drekët e mija shtoni vetëm kafe të idhëta”. Kjo ka qenë një ndër vargjet që më ka emocionu”, tha Guhelli më tej drejtuar publikut i cili po e shijonte pafund mbrëmjen.
Sopranoja më tej tregoi që studentët ishin targeti i synuar për këtë album, pasi sipas saj ata do të kishin mundësi që më pas t’i studionin, duke e përqafuar fillimisht muzikën e tyre, për të dal më pastaj edhe atë botërore.
“Komuniteti i parë i cili më ka rënë ndër mend kanë qenë studentët, vetë si studente kam pasur dëshirë me pas shumë vepra shqipe për t’i elaboruar, për t’i pasur në youtube në platformat muzikore, që unë gjatë studimeve të mija nuk mbërrija t’i gjeja. Studenti së pari ka nevojë që të dëgjojë veprën muzikore, për të pasur një qasje se si të fillojë të studiojë veprën”, shtoi ajo.
Për kontribut në projektin e finalizuar u përmendën edhe bashkëpunëtorët si dhe familjarët të cilët ishin mbështetja me e madhe gjatë gjithë rrugëtimit Vita Guhellit, e cila tha se nuk do të ndalej së sjelluri vepra me vlerë, duke e pasuruar edhe më shumë muzikën vendore dhe pastaj edhe atë botërore.
Krejt në fund, publikut iu prezantua edhe videoklipi i këngës “Bylbyli”, nga ku edhe ceremonia e promovimit shënoi mbyllje, duke u pasuar pastaj me biseda të lira mes miqsh të shoqëruara me gota vere/ KultPlus.com
Sivjet, me mikun tim holandez, Jan Jansen, i cili përkthen veprat e mia në holandisht, isha për herë të parë në Manastirin e Deçanit. U befasova nga pritja e ngrohtë që na bënë. Prifti malazez, Petar, sapo kuptoi që jam shqiptar, nisi të flasë shqip dhe, sapo kuptoi që jam profesor letërsie, shkoi dhe e mori një libër shqip dhe ma solli për ta parë. E shikova: Dhiata e Re e zotit edhe shëlbuesit t’ynë Iesu Krishtit, këthyem prei greqishtesë vietër shqip ndë gjuhë gegënishte, prei Konstantinit Kristoforidit, Elbasanasit (1872).
Prifti e dinte që ishte shqip, por s’mund ta lexonte, sepse ishte një shqipe e vjetër dhe aty-këtu me shkronja greke. E lexova, meqë mund të lexoj greqisht; e kuptova, meqë, pavarësisht alfabetit, fjalët ishin shqip. Dhe e diskutuam, pimë raki, hëngrëm disa brumëra të shijshëm. Prifti na priti dhe na përcolli me një përzemërsi të madhe.
Një ditë tjetër, me mikun holandez, shkuam në Mitrovicë të Veriut. Ende pa kaluar urën, më zunë sytë një mbishkrim serbisht që thoshte “Ratko Mladiç, heroi ynë”. Pra, kishim hyrë në një zonë ku krimineli çmohej si hero. Pastaj rrugës pamë parulla kundër shqiptarëve, si “Krimea është Rusi, Kosova është Serbi”, dhe fjalë kundër NATO-s.
Thirrje kaq haptazi kundër shqiptarëve dhe NATO-s, nuk do të duhej të lejoheshin nga ndërkombëtarët, ashtu siç nuk lejohen sot në vendet gjermane të shkruhen parulla kundër hebrenjve. Ata që kanë bërë gjenocid, zakonisht pas luftës kërkojnë falje, nuk kërcënojnë. Për t’u pajtuar shqiptarët me serbët, duhet që serbët ta hedhin hapin e parë, duke i fshirë parullat naciste e raciste (ata racë hyjnore, ne – tokësore); duke kërkuar falje për gjenocidin që kanë bërë nacionalistët e tyre; duke u sjellë si qytetarë normalë. Me këtë lloj të urrejtjes, ata janë turpi i Evropës, e cila, duke mos i ndëshkuar (madje duke i privilegjuar), po i harron dhe po i rrezikon vlerat e qytetërimit të vet. Nëse në një vend të Evropës ka thirrje kaq haptazi kundër një popullsie, dhe adhurim për një kriminel, asnjë vend në Evropë nuk duhet të rrijë indiferent.
Në fillim të këtij viti, unë, nëpërmjet një romani dokumentar të përkthyer holandisht, kam dëshmuar në Hagë për krimet që janë bërë mbi shqiptarët. Gjashtë muaj më vonë, bashkë me përkthyesin holandez, i pamë thirrjet e serbëve kundër shqiptarëve, thirrje që mund të lexohen si kushtrim për krime të reja ndaj shqiptarëve. Kjo tash më bën të kuptoj pse romanit tim dokumentar nuk po i mundësohet botimi në Serbi, edhe pse është përkthyer në serbisht që disa muaj. Serbët promillosheviqianë s’po i lënë bashkëkombësit e tyre normalë që ta kuptojnë të vërtetën, dhe ky është krimi i tyre i radhës.
Nuk e di nëse po ta dinin serbët që e mbanin si hero Ratko Mladić-in, se dy “të huajt” që po shëtisnin atë ditë gushti nëpër Mitrovicë të Veriut, ishin denoncues të krimeve në Kosovë, do të na linin të pinim birra mes tyre, por e di që ata e duan vetëm “të vërtetën” e tyre, jo të vërtetën objektive.
Një përvojë të tillë, me mospërputhje mbi të vërtetën, kishte pasur edhe Jan Jansen (i cili ka punuar si aktivist për të drejtat e njeriut, hulumtues, gazetar, përkthyes dhe, për 25 vjet, si ekspert i Amnesty International, 1979-2004). Gjatë punës së tij në Kosovë, ai ishte përballur edhe me kërcënime nga militarët serbë. Madje njëherë, bashkë me një ekip ndërkombëtar, ishte zënë nga militarët serbë, të cilët, duke ia drejtuar armën, e kishin kërcënuar. “Shkruajeni vetëm të vërtetën, përndryshe do t’ju vrasim,” i kishin thënë ata. Atij ky kërcënim absurd i ishte dukur paradoksal dhe qesharak, sepse prej vitesh po e shkruante vetëm të vërtetën. E, e vërteta ishte se serbët po ushtronin dhunë mbi shqiptarët, dhe ai po e informonte botën për këtë. Shumë raporte ndërkombëtare mbi gjendjen në Kosovë buronin nga hulumtimet e tij. Jan-i ishte dhe mbeti mik i së vërtetës. Por serbët kanë një “të vërtetë” tjetër, që vetëm ata e dinë.
Falë punës së përkushtuar të Jan Jansen-it, romani im shfaqi të vërtetën para lexuesve holandezë duke u promovuar në Hagë, ku më 2017 “heroi” i serbëve u dënua me burg të përjetshëm për shumë krime, përfshirë edhe atë për gjenocid dhe krime kundër njerëzimit. E vërteta objektive triumfoi mbi “të vërtetën” serbe. / KultPlus.com
