Nga Alban Nuredini.
Poezia është art në vetësinë e saj. Kuptimi i saj është mesazhi, definimi e ndjeshmëria. Duke qenë e tillë ajo labiron kozmosin, gjithësinë dhe gjithçka përtej saj.
MOTIVE PARADOKSALE
Motivi i jetës i epikës dhe i lirikës apo ndjenjës së atdheut, jetesa larg tij, janë vetëm disa nga frazat hyrëse në poetikën e poetit Servet Bytyqi, të cilat mjeshtërisht identifikojnë frymëzimin e tij origjinal, mbi këto botëkuptime të hapura!
Duke qenë e tillë, atë e identifikon hapi i tij i guximshëm, për të shkruar këtë këmbim i cili refketon si vullkan poetik, brenda poetikës së tij universale. Dhe pyetjet lidhen me një retorikë të gjerë fjalësh, simboleve e metaforave të cilat tashmë identifikojnë rrugëtimin e poetit Bytyqi.
Para pak kohësh, ai botoi librin poetik, “ Lulëbozhuri i Dukagjjnit”, i cili u promovua, dhe u pritë nga lexuesi jashtëzakonisht mirë, po ashtu nga kritika letrare. Një vepër poetike e frymëzuar në motive të thella atdhetare. Më tepër kjo vepër poetike të lë përshtypjen, e poetëve tonë të mëdhenj romantik, të cilët i dhuruan letërsisë shqipe, vargun vetëdijësues, rreth atdheut, ndjeshmërisë, jetesës larg tij, robërimit, mungesës- lirisë etj. Po ashtu, vepra përveç motivit në fjalë, ajo shqipëron autor të ndryshëm tashmë të përkthyer nga mjeshtëria e zotit Bytyqi, të cilën e dëshmon me librin e dytë të përkthyer me autor binom të letërsisë botërore. E, kjo dëshmon leximin e tij fasionant për poezinë, dhe prezenca e tij në poezi nuk është rëndomë, por një kërkim i ri, i cili premton emër me poetikën e tij shkruese në poezinë shqipe, dhe atë ndërkombëtare.
UNI POETIK
“ (*)… kur të nisë e plaket dita / dielli kur te perendoj/ mbi çatinë e shtëpisë sime/ hënë e plotë do të ndriçojë“ ….”. Nostalgji për etnicitetin,filozofia , loja me fjalën, figura e pranverës merr konotimin e mallit për atdheun,e që për të është dhënë emër i cili tejkon secilin konstatim, si aperencë tenduese që nuk njeh kufi kozmognik e shpirtëror. ( f. 150)
“ Hëna do t’u bjerë reve përmes,
ndoshta nga kjo botë do të fshihet kushedi?!,
do mungojë një mbrëmje një mëngjes
do qajë Sadiu plak nga Gjylistan i tij”.
Sigurisht lirika e dashurisë zënë vend të veçantë në poezinë e Bytyqit. E tillë është poezia “ Rekuiem për shtatorin”, krijim intim i cili në formë paradokslale i vë në pah këto përvëlime të zjarrta. Për të forcuar këtë konstatim sjellim vargjet e fundit të kësaj poezie;
….(*) “ le të qajë me lot shiu e heshtje
për drenushën e trembur në korije”. ( f. 151).
Nga ky artikulim, theksojmë se lirika e zotit Bytyqi, ta kujton vargun e poetit, F. Rreshpës, bota e dashurisë vie kaq veçantë, dhe këto shprehje poetike gulqojnë plot afsh e frymëzim!
Po ashtu, një tjetër element veçues në poezinë e poetit Servet Bytyqi, është ndërlidhja me këngën popullore, traditat, jetesa shaiptare në përgjithësi. Krahas motivit lirik siç e theksuam më lartë, në veprën e tij ka të radhitura poezi nga historia e jonë e hershme shqiptare. Këtu veçojmë, atdheun, gjuhën dhe mërgimin. Një trini e cila pothuajse e bën të përsosur epikën e autorit. Rrugët djallkeqe larg atdheut që marrin të rinjët ku në vendlindjen e stërgjyshëve rrezikohen vlerat kombëtare, kjo është thirrje e hapur, pothuajse në çdo varg-poezi. ( f, 17,30).
SPROVA- NJOHJA POETIKE
Sprova me përkthimin, krijuesi tashmë përkthyesi Servet Bytyqi e ka nisur në formë tërësore me letërsinë angleze duke e nisur nga ekopa elizabetiane deri te modernizimi. Kjo punë është një vepër e përkryer dhe madhështore, e kryer nga një dorë e vetme, që përmbledh sintetikisht një pjesë të rëndësishme të perlave të letërsisë botërore dhe disa poezi nga autorë tanë shqiptarë. Seleksionimi duket rigorozisht, përzgjedhje në vlerat letrare, krijuesi ka eliminuar me kujdes çdo subjektivizëm. Për t’i hapur me një formë apo tjetër vetes mundësi, seleksionim kronologjik në një mundësi tjetër, autorëve në një qasje më gjithëpërfshirëse.
“ Dhe hëna prapë ndriçon njëlloj”, nga ku dhe mori titullin libri i tij i fundit, nga vargu i Xhorxh Bajronit, për të vazhduar me Shekspirin, Shellin, dhe autorë të tjerë, zoti Bytyqi nga një krijues poet, ai tashmë shndërrohet në një përkthyes pasionant. “ Të përkthesh vargje nga disa prej zërave më të fuqishëm të letërsisë britanike pasi këtë kohë më herët e kanë bërë Fan Noli, A. Plasari, P. Kolevica etj, së pari përkthimin duhet ta konsiderosh si gjest maturimi”, këtu, pajtohemi plotësisht me studiuesen Migena Arllati(. Por, të lexohet libri në përgjithësi, pavarësisht sfidave, duket se krijuesi Bytyqi ia ka dalur dhe me këtë ai ka bërë nder personalitetit të tij, dhe letërsisë në qasje të gjerë globale. Si do që të jetë, krijuesi Bytyqi, përveç punës së madhe që ka bërë me përkthimet nga anglishtja, ai po ashtu ka përkthyer edhe disa autorë shqiptarë në gjuhën angleze si;
I. Kadare, A. Shkreli, F. Rreshpja, M. Arllati, L. Berisha, dhe disa poezi të tijat, të cilat si nga forma ashtu dhe nga përmbajtja ruajnë sensin, dhe lexohen në çdo dimension edhe në gjuhën angleze.
Ky ishte një shënim i shkurtër për poezinë e poetit Servet Bytyqi, nëpërmjet këtyre rreshtave të përkthyer, nëpërmjet këtyre vargjeve brilante, mbyllim këtë kapitull të hapur rreth poezisë dhe përkthimit të z. Servet Bytyqi, për të iu qasur në një studim më më thellë.
“Tokë e Shqipes, më lejo të lëshoj sytë
mbi ty, o nënë e ashpër e burrave të rreptë
aty ku kryqi bie e ngrihen minarët
e atje në luginë ndriçon një hënë e zbetë
nëpër zabele me pisha
në të hyrë në qytet.
( Udhëtimet e çajld haroldit, f. 41)
Sigurisht se populli i Shqipërisë e mban në kujtesë vizitën e poetit anglez, Lord Bajronit,vizitën epike të tij në sarajët e Tepelenës.
Autori, Alban Nuredini ka mbaruar studimet e magjistraturës në Universitetin e Prishtinës. Po ashtu ka të botuara shtatë libra. Aktualisht vazhdon studimet në Britani, prej ku dhe jeton prej viteve.
