Apple ndalon mediat e krijuara nga inteligjenca artificiale

Apple ka pezulluar njoftimet e mediave të krijuara nga inteligjenca artificiale pas gabimeve të përsëritura.

Kompania amerikane e teknologjisë Apple ka pezulluar njoftimet e lajmeve dhe argëtimit pasi u përball me kritika dhe ankesa për gabime të përsëritura në përmbledhjet e lajmeve të saj.

Përveç kësaj, kompania po bën ndryshime në njoftimet përmbledhëse në të gjithë bordin për të lejuar transparencë më të madhe, raporton Tech Crunch.

“Përmbledhjet e njoftimeve për kategorinë e lajmeve dhe argëtimit do të jenë përkohësisht të padisponueshme dhe do të riaktivizohen në një përditësim të ardhshëm pasi të përpunohen”, tha një zëdhënës i Apple.

Ndryshimi vjen disa javë pasi BBC iu ankua Apple se inteligjenca artificiale e kompanisë me bazë në Cupertino kishte keqinterpretuar një nga artikujt e shërbimit publik britanik dhe pretendoi në mënyrë të rreme në titull se Luigi Mangione, njeriu i arrestuar në lidhje me vrasjen e CEO të UnitedHealthCare, Brian Thompson. , u vetëvra me armë zjarri në burg.

AI i Apple gjithashtu përmblodhi gabimisht artikujt nga The New York Times dhe The Washington Post, sipas raporteve nga gazetarët.

“Ne jemi të kënaqur që Apple i është përgjigjur shqetësimeve tona dhe ka ndaluar funksionin e Përmbledhjes së Lajmeve”, tha një zëdhënës i BBC.

Ai njoftoi se shërbimi publik britanik po pret me padurim një “bashkëpunim konstruktiv” me Apple në hapat e ardhshëm.

“Prioriteti ynë është saktësia e lajmeve që i përcjellim audiencës, gjë që është thelbësore për ndërtimin dhe ruajtjen e besimit”, përfundoi një zëdhënës i shërbimit mediatik britanik.

Takimet kulturore ‘Pena e Dritës’ me ligjëratë për shkrimtarin Anton Pashku në muajin e tij të lindjes

Në vazhdën e takimeve kulturore “Pena e Dritës” do të organizohet ligjëratë për shkrimtarin e shquar shqiptar, Anton Pashku, me rastin e muajit të tij të lindjes, shkruan KultPlus.

Në këtë takim, dramaturgu dhe skenaristi Arian Krasniqi do të paraqitet me ligjëratën “Kritika filmike e Anton Pashkut”. Kjo ligjëratë shoqërohet edhe me një program artistik, kurse në mbarim të saj do të ketë edhe një kohë diskutimi me audiencën.

Ligjërata mbahet më 23 janar 2025, në bibliotekën “Ernest Koliqi” në Prishtinë, në orën 19:00. / KultPlus.com

Trishtime të hënës

Poezi nga Sharl Bodler

Sonte hëna ëndërron e lodhur, e mërzitur
Si një grua e bukur që mes jastëkësh t’butë
Përkëdhel gjijt butësisht e lehtë, e dremitur,
Ndërsa ledhatimi ëmbël në ëndrra e fut.

Mbi supin –saten të reshmeve të bardheme,
Syri i saj mashtrohet me pamje të rreme
Ajo tretet e tëra në prehrin e zalisë,
Që lulëzojnë , ngjitjen e drejt kaltërisisë.

N’këtë molisje t’ëmbël, ashtu tinës e kot,
Kur ajo ndonjëherë lëshon një pikë lot,
Një poet besnik, që tërë natën s’ka fjetur,

Në dorën e vet na e merr lotin e trishtimit,
Me një shkëlqim ylberi si t’ish prej rrezatimit,
Dhe e shtrëngon në zemër, nga sytë e djellit fshehur./ KultPlus.com

Zbulohet një fosil peshkaqeni 9 milionë vjeçar

Në Lima, kryeqytetin e shtetin latino-amerikan Peru, është zbuluar fosil 9 milionë vjeçar i peshkaqenit.

Ndërkaq, me rastin e Ditës Kombëtare të Paleontologëve, që shënohet më 20 janar, në Lima, një grup vizitorësh morën pjesë në ekspozitën e fosileve.

Institucionet kushtuar paleontologjisë në Peru bashkuan forcat për të shënuar Ditën Kombëtare të Paleontologjisë me një ekspozitë që shfaq ekzemplarë të jashtëzakonshëm, duke përfshirë fosilin e një peshkaqeni 9 milionë vjeçar (Cosmopolitodus hastalis).

Mes tjerash në ekspozitë u shfaqën edhe një krokodil i mitur (Piscogavialis) dhe dhëmbi i fosilizuar i një megalodoni, një specie e zhdukur e peshkaqenit gjigant.

Aktiviteti u organizua në Institutin Gjeologjik, Minierash dhe Metalurgjik të Perusë (INGEMMET). /atsh/ KultPlus.com

‘Shqipëria turistike’ në Madrid/ Merr pjesë në panairin ndërkombëtar ‘Fitur 2025’

Bukuritë natyrore dhe oferta turistike Shqipërisë do të jenë pjesë e panairit global që do të mbahet në Madrit.

Shqipëria do të prezantohet para 9000 ekspozuesve të këtij panairi.

Ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro ndau sot në rrjetet sociale videon promovuese për pjesëmarrjen në këtë panair, që do të mbahet nga 22 deri në 26 janar.

Me sloganin “Albania, all senses”, Shqipëria synon të tërheqjen e më shumë vizitorëve gjatë vitit 2025  me anë të ofertave të larmishme natyrore, prodhimeve  lokale, ushqimin mesdhetar dhe produktet artizanale.

Ky është viti I dytë që vendi ynë prezantohet me një ofertë turistike në panairin e Madridit.Shqipëria priti gjatë vitit 2024 11.7 milionë turistë të huaj duke pësuar një rrtije me mbi 15% krahasuar kjo me një vit më parë.

Gjatë viti të kaluar u vu re një shtim i numrit të vizitorëve nga vendet e Europës perndimore  si Italia,Gjermania apo Franca por edhe nga vendet e largëta aziatike./abcnews.la/ KultPlus.com

Një episod nga jeta dhe shprehje e shpirtit të madh të këngëtares së famshme italiane, Giuditta Pasta

Nga Albert Vataj

Zemra e madhe ishte mësuesi i vërtetë në artin dramatik të këngëtares së famshme italiane, Giuditta Angiola Maria Costanza Pasta (26 Tetor 1797 -1 prill 1865). Pa atë shpirt mëkuar bekimesh mirësie, dhe zërin e saj virtuoz, ajo nuk do të rritej në shtatoren e lavdisë dhe përjetësohej në kujtesën e kohës. Episodet nga jeta e saj tregojnë për bujarinë dhe shpirtin e mirë.

Një pasdite të kthjellët, gjatë një shëtitjeje përgjatë bregut të Triestes, Giuditta Pasta, këngëtarja e madhe e operës, u ndal papritur kur iu afrua një vajzë e vogël, rreth katër a pesë vjeçe. Vajza, e veshur me rroba të grisura, shtriu dorën dhe i foli me një zë të dridhur, por të mbushur me dinjitet:

“Më ndihmoni, zonjë, për nënën time. Ajo është e verbër dhe nuk mund të kujdeset për ne.”

Pasta mbeti e ngrirë për një çast, sikur fjalët e vajzës kishin depërtuar përtej dëgjimit, drejt zemrës së saj. Ajo e vështroi fëmijën dhe, në atë çast, pa më shumë se një vajzë të vogël që kërkonte lëmoshë. Ajo pa një botë të tërë vuajtjesh: nënën e saj të verbër, një dhomë të ftohtë dhe të varfër, netët e gjata pa ngrohje dhe mungesën e ushqimit.

Sytë e Pasta-s u mbushën me lot. Pa thënë asgjë, ajo zgjati duart dhe i dha vajzës gjithçka kishte me vete – monedha, bizhuteri, gjithçka që mund të kishte vlerë.

Shokët e saj, të cilët po e shoqëronin në këtë shëtitje, mbetën të shtangur nga ky gjest i papritur. Njëri prej tyre guxoi të pyeste:

“Giuditta, pse gjithë kjo zemërgjerësi? Vajza ishte vetëm një lypëse.”

Pasta, ende e prekur, iu përgjigj me një ton solemn:

“Fëmija nuk më kërkoi vetëm lëmoshë. Ajo më foli me një madhështi që s’e kam dëgjuar kurrë më parë, as në skenat më dramatike. Në sytë dhe zërin e saj ishte gjithë dhimbja e botës, por edhe një forcë që e bënte të pamundur të mos përgjigjesha. Nëse do të mund të arrija një theks të tillë dramatik, do të isha një artiste edhe më e madhe.”

Ky episod mbeti si një kujtim i përjetshëm i thellësisë së shpirtit të Giuditta Pasta, një grua që jo vetëm e jetonte artin, por e gjente atë edhe në dhimbjen dhe forcën e njerëzve të zakonshëm.

Kjo anekdotë mbeti emblematike për Giuditta Pasta, një nga këngëtaret më të mëdha operistike të shekullit të 19-të, është një episod që shpesh përmendet për të ilustruar ndjeshmërinë dhe humanizmin e saj të thellë. Pasta, e njohur jo vetëm për zërin e saj të jashtëzakonshëm, por edhe për aftësinë e saj dramatike, duket se e ka vlerësuar emocionin dhe shpirtin e pastër të vajzës së vogël, që përmes thjeshtësisë dhe dhimbjes së saj, arriti të shprehë një patos të papërsëritshëm./ KultPlus.com

‘Thelbi i të qenit njeri është se nuk kërkon përsosmëri’

Thënie nga George Orwell 

Kush kontrollon të kaluarën kontrollon të ardhmen. Kush kontrollon të tashmen kontrollon të kaluarën.

Një popull që zgjedh politikanë të korruptuar, mashtrues, hajdutë dhe tradhtarë nuk janë viktima, por bashkëpunëtorë.

Liria është liria për të thënë se dy plus dy bëjnë katër.

Thelbi i të qenit njeri është se nuk kërkon përsosmëri.

Të gjitha kafshët janë të barabarta, por disa janë më të barabarta se të tjerat.

Udhëheqësit që frikësojnë njerëzit e tyre me gjak, punë të palodhur, lot dhe djersë janë më të besuar se politikanët që premtojnë mirëqenie dhe prosperitet.

Çdo brez e konsideron veten më të zgjuar se ai i mëparshmi dhe më i mençur se tjetri.

E vërteta është se për shumë njerëz që e quajnë veten socialistë, revolucioni nuk do të thotë lëvizje e masave me të cilat ata shpresojnë të shoqërohen; do të thotë një sërë reformash që “ne”, ata të zgjuarit, do t’i imponojmë “atyre”, qenie të një rendi më të ulët.

Një shoqëri bëhet totalitare kur struktura e saj bëhet në mënyrë flagrante artificiale: kjo është kur klasa e saj sunduese ka humbur funksionin e saj, por arrin të kapet në pushtet me forcë ose mashtrim.

Nëse liri do të thotë diçka, do të thotë e drejta për t’u thënë njerëzve atë që ata nuk duan të dëgjojnë.

Njerëzit sakrifikojnë jetën e tyre për hir të komuniteteve të caktuara – për hir të kombit, njerëzve, bashkëbesimtarëve, klasës – dhe ata e kuptojnë se kanë pushuar së qeni individë vetëm në momentin kur plumbat fishkëllijnë. Ndjeni ata edhe pak më thellë, dhe ky përkushtim ndaj komunitetit do të bëhej një përkushtim ndaj vetë njerëzimit, i cili nuk është aspak një abstraksion.

Duke parë të gjithë botën në tërësi, lëvizja për shumë dekada nuk ka qenë drejt anarkisë, por drejt rivendosjes së skllavërisë.

Askush nuk mund të ngjallë shumë entuziazëm për një Qeveri e cila ju fut në burg nëse hapni gojën.

Zgjedhja për njerëzimin qëndron midis lirisë dhe lumturisë dhe për pjesën më të madhe të njerëzimit, lumturia është më e mirë.

Gabimi është të besosh se nën një qeveri diktatoriale mund të jesh i lirë brenda.

Imagjinata, si kafshë të egra të caktuara, nuk do të shumohet në robëri.

Kishte një besim në revolucionin dhe të ardhmen, një ndjenjë se papritmas u shfaq në një epokë barazie dhe lirie.

Mendimi i dyfishtë nënkupton fuqinë e mbajtjes së dy besimeve kontradiktore në mendjen e dikujt, dhe pranimin e të dyjave.

Nëse doni një fotografi të së ardhmes, imagjinoni një çizme që shtamposur në fytyrën e njeriut – përgjithmonë.

Fuqia qëndron në copëtimin e mendjeve njerëzore dhe bashkimin e tyre përsëri në forma të reja sipas zgjedhjes suaj.

Në secilën prej atyre kutive të vogla të llaçit, ka një bastard të varfër që nuk është kurrë i lirë, përveç kur ai është duke fjetur dhe ëndërruar.

Fuqia nuk është mjet; eshte një qëllim. Dikush nuk vendos një diktaturë për të mbrojtur një revolucion, ai bën revolucionin për të vendosur diktaturën.

Kërcënimet ndaj lirisë së fjalës, shkrimit dhe veprimit, edhe pse shpesh të parëndësishme në izolim, janë kumulative në efektin e tyre, dhe nëse nuk kontrollohen, çojnë në një mosrespektim të përgjithshëm të të drejtave të qytetarit.

Ne e dimë se askush nuk e merr pushtetin me qëllim që të heqë dorë prej tij.

Çdo brez imagjinon veten të jetë më inteligjent se ai që shkoi para tij dhe më i mençur se ai që vjen pas tij. Ky është një iluzion.

Nëse doni të mbani një sekret, duhet gjithashtu ta fshehni nga vetja.

Përballë dhimbjes nuk ka heronj.

Nuk është e mundur që çdo person që mendon të jetojë në një shoqëri të tillë si e jona, pa dashur ta ndryshojë atë.

Në tërësi qeniet njerëzore duan të jenë të mira, por jo shumë të mira, dhe jo gjatë gjithë kohës.

Njerëzit mund të parashikojnë të ardhmen vetëm kur ajo përkon me dëshirat e tyre, dhe faktet më të dukshme mund të injorohen kur ato janë të padëshirueshme.

Ndoshta dikush nuk do donte ta donin më shumë sa të kuptonin.

Kombi është i lidhur së bashku nga një zinxhir i padukshëm.

Mendoni për jetën ashtu siç është në të vërtetë, mendoni për detajet e jetës; dhe pastaj mendoni se nuk ka kuptim në të, asnjë qëllim, asnjë përfundim përveç varrit. Me siguri vetëm budallenjtë ose vetë-mashtruesit, ose ata, jeta e të cilëve është jashtëzakonisht me fat, mund ta përballojnë këtë mendim pa u dridhur.

Ne tani jemi zhytur në një thellësi në të cilën ripërsëritja e së dukshmes është detyra e parë e njerëzve inteligjentë.

Në Angli ende besohen koncepte të tilla si drejtësia, liria dhe e vërteta objektive. Ato mund të jenë iluzione, por janë iluzione shumë të fuqishme.

Realiteti ekziston në mendjen e njeriut, dhe askund tjetër.

Çështja është se ne të gjithë jemi të aftë të besojmë gjëra për të cilat ne dimë se janë të pavërteta, dhe pastaj, kur më në fund vërtetohemi se jemi të gabuar, duke i shtrembëruar në mënyrë të paturpshme faktet në mënyrë që të tregojmë se kishim të drejtë. Intelektualisht, është e mundur të vazhdosh këtë proces për një kohë të pacaktuar: kontrolli i vetëm mbi të është se herët a vonë, një besim i rremë përplaset me realitetin solid, zakonisht në fushën e betejës.

Shenja dalluese e një njeriu është dora, instrumenti me të cilin ai bën gjithë ligësinë e tij.

A do të ndiejë ndonjëherë njeriu në rrugë se liria e mendjes është po aq e rëndësishme dhe po aq e nevojshme për t’u mbrojtur sa buka e tij e përditshme?

Gjithçka rezulton e parëndësishme nëse shihni gjënë kryesore: lufta e njerëzve duke fituar gradualisht vetëdije me pronarët, me gënjeshtarët e tyre të paguar, me përkrahësit e tyre. Pyetja është e thjeshtë. A do të njohin njerëzit një jetë dinjitoze, vërtet njerëzore që mund të sigurohet sot, apo nuk u është dhënë atyre? A do të kthehen njerëzit e thjeshtë në lagjet e varfra, apo do të dështojnë? Unë vetë, ndoshta pa arsye të mjaftueshme, besoj se herët a vonë një person i zakonshëm do të fitojë luftën e tij, dhe unë dua që kjo të ndodhë jo më vonë, por më herët – të themi, në njëqind vitet e ardhshme, dhe jo në dhjetë mijëvjeçarët e ardhshëm. Ky ishte qëllimi i vërtetë i luftës në Spanjë, ky është qëllimi i vërtetë i luftës aktuale dhe luftërave të mundshme të së ardhmes./ KultPlus.com

TKOB nis sezonin, vihet në skenë koncerti simfonik ‘Rachmaninoff dhe Tchaikovsky’ 

Tingujt e dy gjigantëve të muzikës klasike, Sergei Rachmaninoff dhe Pyotr Ilyich Tchaikovsky mbrëmjen e të dielës siparin e këtij viti në Teatrin Kombëtar të Operës dhe Baletit.

Interpretuar nga pianisti virtuoz Giovanni Bertolazzi, Koncerti nr. 3 për piano dhe orkestër i Rachmaninoff-it është një kryevepër që emocionoi publikun me ndjeshmërinë dhe fuqinë e saj dramatike, duke sjellë çdo notë të kësaj vepre në një udhëtim intensiv shpirtëror.

Simfonia nr. 5 e Tchaikovsky-t, një vepër e mbushur me pasion, trishtim dhe triumf, që përshkruan betejën e njeriut me fatin, erdhi fuqishëm nga Orkestra Simfonike e Teatrit Kombëtar të Operës dhe Baletit nën drejtimin mjeshtëror të dirigjentit Sergio Alapont.

Edhe pse Teatri Kombëtar i Operës dhe Baletit nuk ka ende një kalendar të përcaktuar shfaqjesh për vitin 2025, ai do të jetë i hapur për publikun me shfaqje gjatë fundjavave.

Nga ana tjetër Ansambli Popullor i Këngëve dhe Valleve do të vijojë me një kalendar artistik të shkëputur nga ai i Teatrit Kombëtar të Operës dhe Baletit.

Në 25 janar ai do të sjellë koncertin “Trëndafilin kur ta dhashë”, një udhëtim emocionues që përfshin të gjitha trevat shqiptare./ euronews/ KultPlus.com

S’kam nevojë për para, kam nevojë për ndjenja…

Poezi nga Alda Merini

S’kam nevojë për para,
kam nevojë për ndjenja, fjalë,
fjalë të zgjedhura mençurisht.
Lule mendimesh,
trëndafila pranie,
pemë banuar me ëndrra.
Këngë që bëjnë të vallëzojnë statujat,
yje që u pëshpërisin në vesh të dashuruarve.
Kam nevojë për poezi,
këtë magji që përvëlon thellësinë e fjalës,
që rizgjon e ngjyros emocionet./ KultPlus.com

Vdes në moshën 65-vjeçare kitaristi i Whitesnake, John Sykes

Kitaristi britanik i rock-ut, John Sykeska vdekur në moshën 65-vjeçare, shkruan BBC.

Një deklaratë në faqen e tij të internetit tha se Sykes “u nda nga jeta pas një beteje të vështirë me kancerin”.

‘’Ai ishte një burrë i kujdesshëm, i sjellshëm dhe karizmatik dhe në ditët e tij të fundit shprehu një dashuri dhe mirënjohje të sinqertë për fansat e tij”, thuhet në shënim.

Sykes u shfaq në dy albume ‘’Whitesnake’’ dhe bashkë-shkroi disa nga këngët më të njohura të grupit, duke përfshirë ‘’Still Of The Night’’ dhe ‘’Is This Love’.’

Ai e filloi karrierën e tij në 1980 me grupin heavy metal ‘’Tygers Of Pan Tang’’, duke regjistruar dy albume përpara se të bashkohej me Thin Lizzy në 1982.

Në vitin 1984 ai u bashkua me Whitesnake me ftesë të themeluesit dhe frontmanit David Coverdale, duke regjistruar pjesë për albumin e tyre ‘’Slide It In’’ dhe më vonë albumin e tyre me titull të vitit 1987, i cili ishte një sukses kritik dhe komercial.

Kitaristi i Guns N’ Roses Slash ndau një foto të Sykes duke performuar dhe thjesht shkroi: “RIP”.   /atsh/ KultPlus.com

Hap dyert Galeria e Artit në Lezhë, restaurohet fondi prej 86 veprash artistike

Pas rikonstruksionit të plotë, Galeria e Artit në Lezhë ka hapur dyert për artistët dhe vizitorët.

I gjithë ambienti, i cili ndodhet në katin e parë të Pallatit të Kulturës “Ded Ndue Lazri” është rinovuar.

Krahas vendosjes së kornizave të reja dhe ndriçimit modern, janë restauruar të gjitha veprat dhe skulpturat të cilat kishin pësuar dëmtime, duke e kthyer Galerinë në një qendër të vërtetë të kulturës dhe krijimtarisë.

Kemi eliminuar edhe kurbaturat e pikturave të realizuara në fibër, të krijuara për arsye lagështie, kohe, amortizimi,” tregon Elona Kamshi, përgjegjëse e Pallatit të Kulturës.

Ky ambient i transformuar tërësisht do të jetë në dispozicion të të gjithë artistëve të artit pamor.

Uroj që piktorët të na qasen, të vijnë, sepse këtu do të kenë dyert e hapura, por edhe një ambient komplet komod e bashkëkohor, që do u vihet në dispozicion,” shton znj. Kamshi.

Galeria e Artit në Lezhë ka në fond prej 86 pikturash dhe skulpturash, ku me një hapësirë të rinovuar, vepra të përkujdesura dhe një përkushtim ndaj pasurimit të trashëgimisë artistike, është kthyer në një destinacion ideal për të gjithë ata që duan të zbulojnë dhe të përjetojnë bukurinë e artit./rtsh/ KultPlus.com

U mbyll faza e aplikimeve për Çmimin Kadare 2025, në garë 39 shkrimtarë

Edicioni i 11-të i Çmimit Letrar Kadare sapo ka mbyllur fazën e parë, atë të pranimit të dorëshkrimeve. Janë 39 shkrimtarët të cilët kanë dërguar veprat e tyre në prozë, që sipas kritereve të këtij çmimi, janë të pabotuara më parë, transmeton Portalb.mk.

Shkrimtarë të njohur si Mimoza Ahmeti, Stefan Çapaliku, Gazmend Krasniqi, Marçel Hila apo dramaturgë si Armand Bora dhe shumë të rinj kanë sjellë dorëshkrime në prozë të gjinisë së romanit, novelave, tregimeve e dramave, ndërsa juria i ka marrë në shqyrtim për të përzgjedhur prej tyre pesëshen finaliste në mes të muajt shkurt.

Numri i konkurrentëve edhe këtë edicion ka qenë i lartë, duke treguar jo vetëm interesin e prozatorëve nga e gjithë hapësira shqiptare por edhe emrin dhe prestigjin që ka fituar Çmimi Kadare, që prej themelimit, si një nxitje për prozën shqipe.

Në këtë edicion të 11-të juria përbëhet nga fituesit e edicioneve të shkuara dhe kryesohet nga shkrimtarja Vera Bekteshi, e cila së bashku me anëtarët Loer Kume e Dionis Prifti po punojnë për të përzgjedhur në fazën e dytë pesë dorëshkrimet më të mira. Në javën e tretë të muajit shkurt, gjatë aktivitetit “Shkolla Dimërore e Humaniteteve”, që mbahet në Llogora, do të shpallet vepra fituese për vitin 2025.

Në fund të 2024-s, Çmimi Kadare kremtoi 10 vjetorin e themelimit të tij ndërsa akordoi edhe një çmim special për poetin Preç Zogaj dhe veprën e tij antologjike “Në çdo pasqyrë na sheh mëkati”.

I pari fitues i këtij çmimi, u shpall shkrimtari Rudolf Marku me romanin e tij “Tre divorcet e zotit Viktor N.”, më 2025-n, duke vijuar me Shkëlqim Çelën dhe përmbledhjen me tregime “Embriologji, Virgjil Muçi me “Piramida e Shpirtrave”, autori nga Kosova Musa Ramadani me “Profeti nga Praga”, Loer Kume me “Amigdala Mandala, Gani Mehmetaj po ashtu nga Kosova me romanin “Zogjtë e Qyqes”, shkrimtarja Vera Bekteshi me romanin “Pusulla të Verdha”, poetja e re nga Maqedonia e Veriut e cila debutoi me romanin “Duhet të jetë dashuri” dhe së fundi prozatori i ri Dionis Prifti me romanin “Dy javë nën balonë”.

Në dhjetë vjet jetë, prej krijimit të tij, për Çmimin Letrar Kadare kanë konkurruar më shumë se 400 vepra në prozë, të pabotuara më parë, duke e shndërruar kështu në një nxitje të rëndësishme krijimtarie për shkrimtarët shqiptarë nga Shqipëria, Kosova e Maqedonia e Veriut. Vlera totale e këtij Çmimi vlerësohet të jetë 10 mijë euro ku krahas vlerës monetare, fituesit i sigurohet botimi i veprës nga shtëpia botuese UET PRESS dhe promovimi i saj përmes turesh e takimesh me lexuesit në të gjithë Shqipërinë./Portal.mk/ KultPlus.com

‘Më të mirët e Sportit 2024’, mbahet në Korçë mbrëmja gala

Për të dytin vit radhazi, në qytetin e Korçës u zhvillua të hënën mbrëmja gala “Më të mirët e Sportit 2024”, ku u vlerësuan 10 sportistët më të mirë të qarkut, përfaqësues nga disiplina të ndryshme sportive.

Një iniciativë e RTSH Korça, mbështetur nga Këshilli i Qarkut, që është pritur shumë mirë nga i gjithë komuniteti sportiv në Korçë.

Aktiviteti u mbajt në teatrin “Andon Zako Çajupi” me pjesëmarrjen e personaliteteve të sportit dhe shumë të ftuarve të tjerë.

I pranishëm në këtë ceremoni Presidenti i KOKSH, Fidel Ylli vlerësoi arritjet e sportistëve për vitin 2024 dhe shprehu mbështetjen e institucionit që ai drejton.

Presidenti i FSHF-së, Armand Duka e përshëndeti Mbrëmja Gala përmes një video-mesazhi, duke vlerësuar organizatorët dhe duke përgëzuar sportistët për sukseset e tyre gjatë vitit 2024.

Në mesazhin e tij, ai theksoi rëndësinë e investimeve të mëtejshme në infrastrukturën sportive për t’i hapur rrugë arritjeve të tjera në të ardhmen.

Ceremoninë e nderuan me praninë e tyre edhe drejtuesit lokalë, Kryetari i Bashkisë së Korçës, Prefekti, Kreu i Këshillit të Qarkut, presidentë të Federatave, rektorët e Universiteteve të Korçës dhe të Sporteve, si edhe shumë sportistë e trajnerë. /atsh/ KultPlus.com

“Elementi më i dhunshëm në një shoqëri është injoranca”

Thënie nga Emma Goldman

Ajo luajti një rol të rëndësishëm në zhvillimin e filozofisë politike anarkiste në Amerikën e Veriut dhe Evropë në gjysmën e parë të shekullit të 20. Lindur në Kovno, Perandoria Ruse (sot Kaunas, Lituani), Goldman emigroi në Shtetet e Bashkuara në vitin 1885.

Më poshtë po i sjellim disa thënie të kësaj aktivisteje të njohur:

“Njerëzit kanë aq liri sa guxojnë për ta kërkuar dhe për ta marrë”

“Më shumë do të doja të kisha trëndafila në tryezën time sesa diamante në qafë”

“Para se ta falim njëri-tjetrin, duhet ta kuptojmë njëri-tjetrin”

“Elementi më i dhunshëm në një shoqëri është injoranca” /KultPlus.com

Ikona e skenës dhe ekranit, Ndriçim Xhepa, feston sot ditëlindjen

Teatri Kombëtar uroi sot ikonën e skenës dhe filmit shqiptar Ndriçim Xhepën, me rastin e ditëlindjes.

Aktori i njohur i dhjetëra roleve në kinema e teatër, lindi në Tiranë më 21 janar të vitit 1957.

Që pas mbarimit të studimeve për Dramë në Akademinë e Arteve të Bukura në vitin 1979, Xhepa u shqua për rolet e tij të spikatura si aktor i Teatrit Kombëtar dhe për personazhet e luajtura mjeshtërisht në mbi 30 filma, duke u kthyer në një nga aktorët më të preferuar të publikut dhe regjisorëve.

Në teatër, Xhepa ka interpretuar rreth 40 role, nga të cilët veçohen interpretimet tek “Nata e dymbëdhjetë”, “Romeo e Xhulieta”, “Prometeu”, “Në jetë”, “Monserrati”, “Vdekja e një komisioneri”, “Nën dritat e skenës”, “Nesër është vonë”, “Shkallët” etj.

Në vitin 1995 ai fiton çmimin “Aleksandër Moisiu” për aktorin më të mirë për shfaqjen “Fernando Krafti më ka shkruar këtë letër”.

Prej vitit 1988 u bë pedagog i jashtëm në Akademinë e Arteve, në Fakultetin e Artit Skenik. Në vitet ’90 interpretoi role protagoniste edhe në produksione të pavarura në Shqipëri dhe hapësirat shqipfolëse.

Ndriçim Xhepa ka ndërtuar karaktere personazhesh që mbetën në kujtesën e publikut, si per shembull në filmat: “Shokët”, “Kohë e Largët”, “Treni niset në shtatë pa pesë”, “Përdhunuesit”, “Duaje emrin tënd”, “Telefoni i një mëngjesi”, “Hije që mbeten pas”, “Flutura në kabinën time”, “Dasma e Sakos”, “Kthimi i Ushtrisë së Vdekur”, “Unë e dua Erën”, “I dashur armik”, “Lindje – Perëndim – Lindje” etj.

Ai është gjithashtu tre herë fitues i Kupës për Aktorin më të Mirë në Festivalet e Filmit në vitet 1987, 1989 e 2000./atsh/KultPlus.com

Dhjetë kërkesat urgjente që Ibrahim Rugova ia kishte bërë Perëndimit në vitin 1993 (Dokument)

Presidenti historik i Kosovës, Ibrahim Rugova, në vitin 1993 ia kishte bërë dhjetë kërkesa urgjente shteteve perëndimore për ta zgjidhur problemin e Kosovës, që në atë kohë ishte futur në një krizë të thellë politike.

Një dokument i bërë viral tashmë, Rugova kishte përmendur se Kosova është në krizë për shkak të disa arsyeve, ku ka përmendur se tensione janë rritur për shkak të 30 mijë ushtarë serbë dhe 25 mijë policë patrullojnë në Kosovë.

Si arsye që e thellon krizën, Rugova ka listuar edhe faktin se serbët lokalë janë të armatosur. Pastaj, thotë se forcat paramilitare të Arkanit ia mësyjnë fshatrave shqiptarë për të bërë punë të pista.

Ndër të tjera thuhet se pasi Millosheviqi “kreu” punën e tij në Bosnjë dhe Hercegovinë, do të drejtohet kah Kosova.

Rrjedhimisht, Rugova përmes 10 kërkesave urgjente u tregoi shteteve të perëndimit se çfarë duhet bërë.

Vendosjen e një numri të konsiderueshëm forcash të OKB-së dhe NATO-s në Kosovë.

Vendosjen e Kosovës nën protektoratin e OKB-së.

Vendosjen e misioneve të jashtme (ndërkombëtare) në Kosovë.

Rritjen e zonës “të mos fluturohet” përmbi Kosovë.

Të ndalet pastrimi etnik nga Serbia në Kosovë.

Të çarmatosen strukturat paramilitare serbe, të vendoset artileria e rëndë nën kontrollin ndërkombëtar.

Të rihapet aeroporti i Prishtinës për fluturimin e ndihmave humanitare.

Të ndalet kolonizimi i Kosovës nga Serbia.

Të lejohet që lirshëm Kuvendi dhe përfaqësuesit e popullit të mbajnë mbledhje.

Të përjashtohet Kosova nga sanksionet ndërkombëtare që i janë vendosur Serbisë dhe Malit të Zi.

Pesë vjet më vonë në Kosovë krisi lufta. Faktori ndërkombëtar luajti rol kyç në çlirimin e Kosovës, bashkë me UÇK-në si organizatë ushtarake e lindur nga populli kryengritës.

Pas qershorit të vitit 1999, Kosova u shpall zonë e administruar nga OKB-ja deri më 2008, kur edhe u shpall Pavarësia e Kosovës./ KultPlus.com

Kryeministri Kurti përkujton ish-presidentin Rugova: Figura e tij më ka mbetur në kujtesë në trajtën e njeriut të urtë, paqësor e besnik

Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, ka përkujtuar ish-presidentin Ibrahim Rugova, në 19-vjetorin e vdekjes së tij, duke kujtuar takimet e tyre në vitin 1997.

Kurti ka shkruar se prej asaj kohe, figura e tij i ka mbetur në kujtesë në trajtën e imazhit të një njeriu të urtë e paqësor.

“Në fillet e angazhimit tim politik, më 1997, kam patur rastin ta takoj dy herë Presidentin Ibrahim Rugova, prej kur figura e tij më ka mbetur në kujtesë në trajtën e imazhit të një njeriu të urtë, paqësor dhe besnik ndaj rrugës së dialogimit në politikë. Sot janë bërë 19 vite nga 21 janari i vitit 2006, kur Dr. Ibrahim Rugova vdiq në moshën 61 vjeçare, duke lënë pas infrastrukturën e një tradite të madhe politike, institucionale dhe studimore”, ka shkruar Kurti.

Tutje, kryeministri Kurti ka shkruar se Rugova, si kryetar i parë i Lidhjes Demokratike të Kosovës, që nga themelimi i saj më 1989 dhe më pas si Presidenti i Parë i Kosovës nga viti 1992 e tutje, ka luajtur rol kyç në ndërkombëtarizmin e çështjes së Kosovës në vitet e ’90.

“Konsistenca e tij retorike me kërkesa për liri, pavarësi dhe demokraci për Kosovën, u dëgjua si një mesazh autentik dhe i besueshëm në të gjitha kancelaritë e shteteve të Evropës dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Në historinë moderne të Kosovës, një dekadë e gjysmë (1989-2006) e saj është e lidhur ngushtë me emrin e Presidentit Rugova, periudhë kjo që fillon me rezistencën paqësore të viteve ’90 dhe përfundon me periudhën e ndërtimit të institucioneve të Kosovës që kulmoi me shpalljen e pavarësisë së saj më 2008”, ka shkruar kryeministri.

Më tej, Kurti ka shkruar se Dr. Ibrahim Rugova i ka lënë Kosovës një trashëgimi të madhe politike, institucionale dhe letrare e studimore, e cila është mbledhur dhe studiuar, por që edhe më tutje pritet të njihet dhe të studiohet nga politologët, historianët, filozofët dhe kritikët e letërsisë.

Ndër të tjera, ai ka treguar se korpusit të botimeve për Presidentin Rugova, u është shtuar edhe një botim i veçantë për raportimet e shtypit italian dhe gjerman.

“I përgatitur për botim nga studiuesi Bejtullah Destani, ky libër mund të merret si një hyrje e mirë për t’u njohur me profilin politik të Presidentit Rugova, parë nga perspektiva e raportimeve të mediave ndërkombëtare dhe si një mënyrë për ta kujtuar atë në këtë përvjetor të vdekjes së tij”, ka treguar ai./KultPlus.com

Presidentja Osmani viziton familjen e Ibrahim Rugovës në 19-vjetorin e tij: Kujtimi për presidentin historik është busulla jonë nacionale

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, ka vizituar familjen e presidentit Ibrahim Rugova, në 19-vjetorin e vdekjes së tij.

Përmes rrjeteve sociale, Osmani ka shkruar se kujtimi për presidentin historik, Ibrahim Rugova, nuk është vetëm histori por edhe busulla jonë nacionale.

“Në përvjetorin e ndarjes së tij nga jeta, vizitova familjen e tij, në të cilën edhe më shumë e kuptojmë madhështinë dhe urtësinë me të cilën ai ndërtoi vizionin që na frymëzoi ne dhe do t’i fyrmëzojë brezat që vijnë për dashurinë e pakusht ndaj Kosovës”, ka shkruar Osmani.

Ekspozita “Perceive, Record, Imagine” hapet nesër në Galerinë 17

Të mërkurën, me datë 22 janar, duke filluar nga ora 19:00 do të hapet ekspozita “Perceive, Record, Imagine”, në Galerinë 17. Ekspozita është kuruar nga Tevž Logar.

Kjo ekspozitë përpiqet të pasqyrojë qëllimet e serisë së ekspozitave Skanimi i Rajonit, një nismë e konceptuar nga Shtatëmbëdhjetë (17), e cila fokusohet në shqyrtimin dhe ruajtjen e historive dhe identiteteve të shumëfishta brenda rajonit. Kjo seri synon të thellohet në narrativat lokale shpesh të lëna pas dore në historitë më të gjera, duke vënë në pah zërat e prekur nga shpërngulja, konfliktet dhe fshirja.

Një rajon, sipas përkufizimit të tij të thatë, është një zonë e përcaktuar që karakterizohet nga kritere ose veçori specifike, të cilat mund të përfshijnë atribute fizike, kulturore, ekonomike ose politike. Megjithatë, kur mendojmë për një rajon, shpesh na vjen ndër mend peizazhi i tij, pasi peizazhet ofrojnë shprehje të prekshme, të dukshme dhe fizike të thelbit të një rajoni, duke formësuar identitetin, aktivitetet dhe kuptimin e tij. Kjo lidhje lind nga ndërvarësia midis mjedisit fizik, ndikimeve kulturore dhe ndërveprimeve njerëzore brenda një hapësire të caktuar. Ndërsa rajonet shpesh janë konstrukte konceptuale të krijuara për qëllime administrative ose analitike, peizazhet shërbejnë si dëshmi fizike e asaj që e bën një rajon të veçantë.

Të menduarit për një rajon përmes peizazheve e lidh idenë abstrakte me realitetin e vëzhgueshëm, gjithashtu përmes prizmit të artit, ku peizazhet nuk janë thjesht regjistrime vizuale, por edhe pasqyrime të ndërveprimit dhe interpretimit të njerëzimit me gjithçka që na rrethon. Ky është gjithashtu interesi kryesor i ekspozitës Percieve, Record, Imagine që përmes perspektivës së peizazhit, tregon se si perceptimi ynë informon dokumentimin, si regjistrimi çon në reinterpretim dhe si imagjinata mund të rimodelojë botën që perceptojmë. Si një motiv, peizazhet kanë një traditë të rrënjosur thellë në shprehjen e një game të gjerë temash dhe përmbushjen e qëllimeve të ndryshme.

Qëllimi pas paraqitjes së peizazheve ka ndryshuar në kultura, stile dhe periudha të ndryshme, me artistët që shpesh i përdorin ato për të komunikuar ide personale, sociale, politike ose estetike. Veçanërisht, peizazhet shpesh shërbejnë si mediume për të zbuluar histori që historikisht janë lënë pas dore ose janë shtypur. Pikërisht për këtë arsye, sot peizazhet mbajnë një rëndësi të thellë, duke vepruar si pika qendrore në diskutime të ndryshme kulturore, sociale, ekonomike dhe politike, duke u angazhuar me çështje identiteti, pronësie, shqetësime mjedisore dhe migracion.

Migrimi është fokusi i prezantimit të punës së Jošt Franko brenda ekspozitës, praktika e të cilit trajton tema të fshehura, të anashkaluara dhe të padukshme. Projektet e tij Memory Without Evidence dhe Until I Become Home, gazeta bashkëpunuese, eksplorojnë përvojat e komuniteteve dhe individëve që navigojnë në rrugën e refugjatëve në Ballkan. Kjo qasje bashkëpunuese dhe ndërdisiplinore vë në pah sfidat me të cilat përballen njerëzit në lëvizje dhe komunitetet që i mbështesin ata, duke hedhur dritë mbi udhëtimet e gjata dhe shpesh të rrezikshme për të gjetur një hapësirë të sigurt në Evropë. Nëse praktika e Frankos përqendrohet në punën me individë dhe komunitete në margjina të shoqërisë, puna e Mila Panić mund të shihet më shumë si një narrativë intime, por kritike, që eksploron ndërthurjet e historive të saj personale dhe kolektive. Ajo shpesh trajton çështje si puna, mobiliteti dhe efektet e mbetura të kapitalizmit, duke sfiduar nocionet tradicionale të shtëpisë dhe identitetit. Në veprën e saj Burning Field, e paraqitur në këtë ekspozitë, Panić ngre pyetje mbi përgjegjësinë e saj ndaj trashëgimisë dhe të drejtës përballë shpërnguljes dhe se si marrëdhënia jonë me peizazhin shpesh pasqyron një mall të thellë për tokën që ka formuar identitetin tonë — një vend që e njohim në mënyrë intime dhe që mund të ketë qenë ose ende është i yni.

Intimiteti i mendimit mund të lidhet gjithashtu me punën e Blerta Hashanit, qasja e së cilës ofron një perspektivë të saj intime mbi natyrën përreth, që tejkalon përshkrimin e thjeshtë të peizazhit, duke shërbyer si një eksplorim i thellë i lidhjeve njerëzore me natyrën, kujtesën dhe kontemplimin. Peizazhet shpesh përcjellin jo vetëm gjeografinë fizike, por edhe peizazhet e brendshme të emocioneve, perspektivave dhe nënvetëdijes së artistit. Duke përzier format natyrore, transformimet e mjedisit të përditshëm të Hashanit me emocionet njerëzore, ajo na fton të angazhohemi si me aspektet fizike, ashtu edhe me ato metafizike të botës, duke i ofruar spektatorit një shteg drejt një imazherie që mund të rimodelojë botën që perceptojmë. Pikërisht për këtë arsye, peizazhet e saj në ekspozitë nuk janë thjesht përfaqësime të gjeografisë, por bëhen “porta” drejt kujtesës, kontemplimit dhe imagjinatës.

Duke u angazhuar me secilën nga tre historitë, ekspozita inkurajon spektatorin të reflektojë mbi mënyrat e veta të vëzhgimit, ruajtjes dhe rimagjinimit të mjedisit përreth, duke krijuar një dialog midis përvojave individuale dhe temave që janë “të shkruara” në hapësirën që na rrethon. Në përputhje me misionin e Shtatëmbëdhjetë, edhe kjo ekspozitë funksionon si ruajtje dhe reinterpretim, duke vënë në pah historitë personale dhe kolektive që vazhdojnë të formësojnë mozaikun kulturor dhe historik të rajonit. Pikërisht për këtë arsye, Percieve, Record, Imagine nuk duhet lexuar thjesht si një sekuencë, por si një cikël.

Tevž Logar

Tevž Logar

Tevž Logar (1979) punon si kurator i pavarur, redaktor dhe autor. Ai ka kuruar ose bashkëkuruar një numër ekspozitash grupore dhe individuale dhe ka bashkëpunuar me institucione, galeri, koleksione dhe botues, si: Muzeu i Artit Modern dhe Bashkëkohor, Łódź; Moderna galerija, Lubjanë; Fondazione Sandretto Re Rebaudengo, Torino; Kunsthalle Praha; TBA21, Vjenë; Koleksioni Ovidiu Șandor, Timișoara; Kunsthalle, Bratislava; Bienalja e Artit Grafik, Lubjanë; Muzeu i Artit Modern dhe Bashkëkohor, Rijeka; Muzeu Ludwig, Budapest; Galeria James, New York; VOX, Montreal; Galeria Cooper, Dundee; Universiteti Amerikan në Bejrut; CAC Gjenevë; Kontakt Collection, Vjenë; Galeria Kombëtare e Kosovës; Galerija Gregor Podnar; Suprainfinit, Bukuresht; Mousse Publishing, Milano; Routledge, New York; dhe Artforum, New York. Në Bienalen e 55-të të Venecias (2013), ai punoi si kurator i pavijonit slloven, ndërsa në Bienalen e 58-të të Venecias (2019), bashkëpunoi me Pavijonin e Republikës së Maqedonisë së Veriut si konsulent kuratorial dhe me Pavijonin e Republikës së Kosovës si shkrimtar. Nga viti 2009 deri në vitin 2014, ai ishte drejtor artistik i Galerisë Škuc në Lubjanë, Slloveni, dhe ligjërues i Historisë së Artit të Shekullit XX në Akademinë e Arteve Vizuale (AVA) në të njëjtin qytet.

Ai është skenaristi i dokumentarit artistik me metrazh të plotë Projekti Kancer: Ditari i Ulay nga nëntori në nëntor (2013) dhe është bashkëthemelues i Fondacionit Ulay (2014) në Amsterdam, ku aktualisht shërben si anëtar i Bordit Këshillimor. Që nga viti 2023, ai vepron si president i bordit të blerjeve të Koleksionit të NLB Bank SEE në Lubjanë, Slloveni. Në vitin 2014, ai u nominua për çmimin Gerrit Lansing Independent Vision Award (Independent Curators International) në New York. Ai jeton në Rijeka të Kroacisë.

Jošt Franko

Jošt Franko (lindur më 1993, në Lubjanë) është artist vizual dhe fotograf që hulumton migrimet, zhvendosjet e detyruara, të drejtat e punëtorëve, narrativat kundërshtuese dhe diskutimet komunitare mbi jetët e pasigurta. Duke përdorur fotografi, tekst, punë terreni, elemente të praktikës sociale dhe bashkëpunime si një formë angazhimi me çështje sociale, praktika e tij artistike fokusohet te shumë narrativa të humbura, të pathëna ose të padëgjuara të komuniteteve të zhvendosura në Gadishullin Ballkanik.

Franko është fitues i TED Fellowship, i disa granteve të Qendrës Pulitzer, grantit të The Aftermath Project, si dhe është vlerësuar nga Çmimi Lange-Taylor i Universitetit të Dukës dhe Çmimi për Ese Dokumentare. Puna e tij është ekspozuar në muze dhe festivale ndërkombëtare, duke përfshirë New York Photo Festival, Muzeun Finlandez të Fotografisë, Muzeun e Artit Modern dhe Bashkëkohor Koroška, Muzeun e Artit Modern Klagenfurt, Muzeun e Artit Bashkëkohor në Lubjanë +MSUM, etj.

Punimet e Frankos janë profiluar nga shumë media ndërkombëtare, duke përfshirë e-Flux, TIME Magazine (Jošt Franko, The Young Slovenian), The New Yorker (Jost Franko’s Disappearing Slovenia), The New York Times, La Repubblica, Washington Post, Delo, PDN, NPR, etj. Ai ka një diplomë Master nga Goldsmiths dhe është kandidat për doktoraturë në Universitetin e Arteve të Aplikuara në Vjenë.

Blerta Hashani

Blerta Hashani (lindur në 1997) është artiste nga Mirashi, Kosovë. E diplomuar në Akademinë e Arteve të Bukura në Prishtinë në vitin 2019. Ajo praktikon pikturën, vizatimin dhe fotografinë për të eksploruar konceptet e mistikës dhe simbolizmit. Me ndjeshmërinë e dritës, ngjyrës, materialit, harmoninë dhe thjeshtësinë kompozicionale në hapësirë, reflekton rutinën dhe mjedisin natyror rreth saj duke transmetuar impulset e brendshme në një formë estetike dhe minimale.

Hashani ka marrë pjesë në ekspozita individuale dhe grupore, si dhe në disa programe rezidenciale në Kosovë dhe Evropë. Disa nga ekspozitat e saj më të fundit përfshijnë: MEMORIZONIM (LambdaLambdaLambda, Prishtinë), Rezidencë Artistike (Milvus Artistic Research Center, Knislinge, Suedi), Known/Unknown Worlds (Kulturpunkt PROGR, Bern), A Story upon the Green (Mill of Nazif, Mirash), how would you know? (Paper Gallery, Prishtina), feel more (LA MAISON DE RENDEZ-VOUS, Brussels), Ambient (LambdaLambdaLambda, Prishtina), Tools for Conviviality (Am Schwarzenbergplatz, Vienna), Au hasard Balthazar (Friche la Belle de Mai, Marseille), It’s Not the Heat, It’s the Dust (GROVE, London), dhe New Grand (Manifesta 14, Prishtina), etj. Blerta jeton dhe vepron në Mirash dhe përfaqësohet nga Galeria LambdaLambdaLambda.

Mila Panić

Mila Panić është një artiste dhe stand-up komediane e lindur në Bosnjë. Praktika e saj artistike përfshin dokumentimin personal, elemente vizuale poetike dhe diskursive, përmes të cilave ajo krijon një cikël që interpreton trashëgimitë e ndryshme të migrimit. Ajo është bashkëthemeluese e kolektivit dhe asociacionit Fully Funded Residencies e.V..

Ekspozitat e saj më të fundit janë mbajtur në eastcontemporary Gallery (Milano), Künstlerhaus Sootburn (Hamburg), Autostrada Biennale, etj. Panić është fituese e çmimit ZVONO YVVA të Bosnjës dhe Hercegovinës dhe përfituese e një sërë bursash, si Stiftung Kunstfond Bonn grant për vitin 2023, Braunschweig Projects artist grant 2022/23, Künstlerhaus Lukas, Ahrenshoop, Residency Unlimited, New York (SHBA), etj./KultPlus.com

George Orwell dhe alegoria politike te vepra monumentale, ‘Ferma e Kafshëve’

Letërsia botërore ka tituj dhe autorë, të cilët kanë vënë gurthemele të mëdhenj të mendimit dhe shprehjes, të idesë dhe filozofisë, të mesazhit dhe figurshmërisë, alegorisë dhe groteskut… të gjithë atij ansambli vlerash dhe qëllimsishë., Në këtë univers të parrokshëm, “Ferma e Kafshëve” e George Orwell ka ardhur për të mbetur një shënjim të atij misioni të lartë që pena mëton, urtësisht, artistikisht dhe kurajshëm.

“Ferma e Kafshëve” është një novelë alegorike nga George Orwell. Ajo u botua s’pariherë në Angli më 17 gusht 1945. Sipas shkrimtarit, libri reflekton ngjarjet që çuan në Revolucionin Rus të vitit 1917 dhe më pas në epokën staliniste të Bashkimi Sovjetik. Orwell si një socialdemokrat, ishte një kritik i ashpër i Josif Stalin, gjithashtu dhe armiqësor ndaj Moskës, drejtuar stalinizmit. Qëndrim, i cili ishte formuar në mënyrë kritike nga përvoja e tij personale gjatë Luftës Civile Spanjolle. Ai besonte se në Bashkimi Sovjetik ishte instaluar një diktaturë brutale, e ndërtuar mbi një kult të personalitetit dhe i zbatuar nga një sundim terrori. Në një letër drejtuar Yvonne Davet, Orwell e përshkroi librin “Ferma e Kafshëve” si një përrallë satirike kundër Stalinit. Në esse-në e tij “Pse unë shkruaj ” (1946), George Orwell shkroi se “Ferma e Kafshëve” ishte i pari libër, në të cilin ai u përpoq, me vetëdijen e plotë të asaj që po bënte, “për të bashkuar qëllimin politik dhe qëllimin artistik në një tërësi”.
“Ferma e Kafshëve” ka fituar statusin si një prej 100 romaneve më të mira në gjuhën angleze, sipas “Time Magazine.

Idenë e këtij libri ai e kristalizoi në kohën kur ai detyrohej që të ikte nga spastrimet e komunistëve në Spanjë, e kishte inspiruar atë që të kuptojë se “sa lehtë propaganda totalitare mund ta kontrollojë mendimin e njërzve të ditur në vendet demokratike”.

Për këtë ‘përrallë satirike në fermë’ Orwell u inspirua pasi që e pa një djalë të vogël që e rrahte kalin çdo herë kur ai nuk e merrte drejtimin që i thoshte djaloshi. “E kuptova se nëse edhe kafshët e kuptojnë fuqinë e tyre ne njerëzit nuk do kishin fuqi mbi ta, dhe se njerëzit i shfrytëzojnë kafshët njëjtë si të pasurit që e shfrytëzojnë proletariatin”. Orwell fillimisht kishte shumë vështirësi në marrjen e dorëshkrimit për këtë libër, e kryesisht kjo frikë ishte për shkak të ndjenjave të tij anti-ruse.
Libri më në fund u pranua për t’u botuar nga botuesi britanik, Jonathan Cape. Mirëpo edhe kësaj kompanie nuk i’u deshtë shumë për të ndryshuar mendje. Kjo sepse botuesi u kërcënua nga Peter Smollet, një zyrtar i qeverisë ruse.

Bota përball këtij libri u nda më dysh. Kritika nuk u kursye ta fshikullojë. E megjithatë ai pati një sukses të padikutueshëm. Ai vërtetë nuk arriti të rrëzonte stalinizmin nga sundimi gjakatar dhe mizoritë që ushtroi ndaj popullit rus, por ama e denoncoi atë botërisht. Si pakkush, ai guxoi të sulmonte me penë një armik dhe një barbar. Gjithashtu ai i dha botës një mësim të vyer. “Ferma e Kafshëve” është alegoria politike më e famshme e shekullit të XX. /Albert Vataj/ KultPlus.com

Rugova: Nuk mund të merrem me letërsi kur shoh se nëpër rrugë vdesin njerëzit e mi

Ish-presidenti historik i Kosovës, Ibrahim Rugova, ishte artist, intelektual dhe politikan.

Ibrahim Rugova udhëhoqi popullin e Kosovës në momentet e rënda para dhe pas shkatërrimit të ish-Jugosllavisë.

Gjatë studimeve postdiplomike në Francë, ka qenë student i një prej filozofëve më të mëdhenj të shekullit XX, Roland Barthes.

Shquhej jo vetëm për rezistencën paqësore kundër Serbisë po edhe për diskurs paqësor politik.

Pas vetes Rugova la shumë thënie, ku shumica prej tyre qëndrojnë edhe sot.

Më poshtë ju sjellim disa prej thënieve të tij:

-Kokën mund të ma ndërrojnë, por mendimin kurrë.

– Arti është si jeta, secili e gjen kuptimin e tij për vete.

– Kosova është një vend i vogël, por ajo gjithashtu ka shumë pasuri që janë dhënë për ne nga Perëndia.

– Është rrezik kur cilido religjion fillon të bëhet politikë.

– Pushteti i mirë i dëgjon intelektualët e vërtetë, të cilët udhëhiqen nga ideja universale e progresit njerëzor.

– Nuk mund të merrem me letërsi, kur shoh se nëpër rrugë vdesin njerëzit e mi.

– Vizioni im është që të kemi një Kosovë të pavarur, demokratike, me një shoqëri politikisht tolerante dhe me një ekonomi solide, e integruar në BE, në NATO dhe të vazhdojmë marrëdhëniet tona të mira me SHBA-të.

– Unë dua të theksoj faktin se pavarësia e Kosovës duhet dhe do të njihet.

– Kuçedra e Anadollit na gëlltiti ç’patëm. Po ajo mori shumëçka, gati na zhbiu, por s’mund të na marrë atë më të vlefshmen, më madhështoren – fuqinë, trimërinë që i çoi në këmbë prore shpirtrat tanë të djegur për tokën e stërgjyshërve.

– Shqiptarët nuk i bashkon vetëm feja apo ideologjia. Qysh në shekullin e nëntëmbëdhjetë, në kohën e Rilindjes kombëtare, gjuha, kultura dhe tradita ishin elemente lidhëse kombëtare, kurse feja nuk ishte forca absolute e bashkimit.”

– Si president i Kosovës, unë jam shumë i shqetësuar në lidhje me situatën aktuale të punësimit, në rreth 70 për qind të popullsisë, e cila është e re, me potencial të madh, flet shumë gjuhë të huaja dhe që janë ekspertë në shumë fusha.

– Ministritë e ndryshme duhet të punojnë më shumë në promovimin e vendit, për të ndërtuar imazhin publik të Kosovës. Projekte konkrete duhet të shpalosen, në mënyrë që të aktivizoni biznesmenët tanë të kenë më shumë kontakte. Ne na duhet të krijojmë një imazh pozitiv për veten.

– Vizioni im është që vendi të integrohet në BE, për të transferuar një pjesë të pavarësisë sonë atje. Është gjithashtu detyra jonë për ta bërë këtë, nëse dëshirojmë të krijojmë një tregti dhe një ekonomi të shëndoshë. Ky është vizioni për të cilin po punoj dhe do të vazhdoj të punoj në të ardhmen.

– Kishim ndihmë ndërkombëtare sidomos nga BE dhe SHBA-t[, të cilat na ndihmuan të dilnim nga kjo fazë e emergjencës, për t’i dhënë dinamizëm Kosovës.

– Problemet politike lidhen ngushtë me problemet ekonomike. Me ndihmën e politikës, ne do të hapim rrugën për ekonominë. / KultPlus.com

Tri fragmente nga kryeveprat e George Orwell

George Orwell, pa dyshim se do të mbahet në mend për  kryeveprat e tij si “1984” dhe “Ferma e kafshëve”, pa lënë anash autobiografinë “Rruga për në skelën Uigan”.

Dhe këto janë tri thënie nga librat më të njohur të tij, të përzgjedhur nga Libraria Buzuku.

“Jetojmë në një botë ku kurrkush nuk është i lirë, ku vështirë të ketë ndokënd që të jetë i sigurt, ku nuk është aspak e mundur të jesh i ndershëm dhe të mbetesh gjallë.” (Rruga për në skelën Uigan)

“Kush kontrollon të shkuarën, kontrollon të ardhmen: kush kontrollon të tashmen, kontrollon edhe të shkuarën.” (1984)

“Të gjitha kafshët janë të barabarta por disa kafshë janë më të barabarta se të tjerat.” (Ferma e kafshëve)./ KultPlus.com

Rexhep Qosja, Ibrahim Rugova e Idriz Ajeti në një fotografi të vetme

Në këtë fotografi, të publikuar kohë më parë nga Instituti Albanologjik i Prishtinës, shohim tok në një tribunë shkencore Rexhep Qosjen, Ibrahim Rugovën dhe Idriz Ajetin.

“Vitet kur këta tre mendimtarë ishin pjesë të stafit shkencor të IAP-it, padyshim se mund të cilësohen si vite të arta të këtij institucioni akedemik, kur pa as më të voglën mëdyshje IAP-i ishte kryeqendra e studimeve albanologjike”, pati shkruar në profilin e tij studiuesi i letërsisë Adil Olluri.

“Punonjësit e tij shkencorë ishin të pranishëm në shumë konferenca shkencore kombëtare e ndërkombëtare. Ky vit i dha shenjat e një rikthimi të IAP-it në vendin që i takon. Pra, të rikthimit të sigurtë në një qendër kryesore të studimeve dhe mendimit shqiptar. Viti 2018 qoftë i begatshëm për të gjithë dashamirësit e librit dhe albanologjisë”, kishte shkruar tutje Olluri. / KultPlus.com

19-vjetori i vdekjes së Rugovës, Osmani: Ati themeltar shquhej për vizionin e tij largpamës për një Kosovë të lirë e të pavarur

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, ka kryer homazhe tek varri i Ibrahim Rugovës, në nder të 19-vjetorit të vdekjes së tij.

Në rrjete sociale, Osmani është shprehur se me përfaqësues të korit diplomatik, kanë kryer homazhe tek varri i njerit që udhëhoqi popullin e Kosovës në rrugën drejt lirisë.

“Me krenari dhe respekt të thellë, bashkë me përfaqësues të korit diplomatik, bëmë homazhe në nderim të Presidentit historik, Dr. Ibrahim Rugova, njeriut që udhëhoqi popullin e Kosovës në rrugën drejt lirisë dhe pavarësisë”, ka shkruar Osmani.

Tutje, ajo u shpreh se ai shquhej për vizionin e tij largpamës për një Kosovë të lirë, të pavarur e demokratike.

“Ati themeltar shquhej për vizionin e tij largpamës për një Kosovë të lirë, të pavarur, demokratike dhe të integruar në familjen euroatlantike. Ai mbetet simbol i paqes e lirisë, ndaj lavdia e tij është e përhershme!”, ka shtuar në fund presidentja./KultPlus.com