Zigmund Frojd: Vetëm duke u parë sy më sy me demonin që të mban të nënshtruar mund t’ia dalësh të fitosh vetveten

Posted on by Kult Plus

Sa të vërteta përballon një mëndje, sa të vërteta guxon te thote ajo? Për mua kjo është bërë gjithnjë e më tepër masa e vërtetë e vlerave njerëzore. Gabimi, besimi në një ideal nuk është verbim, gabimi është paburrëri. Çdo ide, çdo hap përpara drejt njohjes rrjedh nga guximi, nga rreptësia ndaj vetvetes, nga pastërtia ndaj saj, kumton Fridrih Niçe. Nëpër këtë synaps kalon gjithçka që përshkruan simbolikën e këtij gjeniu, kësaj shkrepëtime drite të fillimshekullit.

Masa me e sigurt e çdo force ështe qëndresa që ajo mposht. Kështu, veprimi fillimisht përmbysës, pastaj rindërtues i Zigmund Frojdit kuptohet me të vërtetë vetëm po të përfytyrojmë moralin e një periudhe të mëhershme dhe të tashmes kur merr zë guximi i një mjeku që do të shkundte nga themelet jo vetëm pikpamjet e deriatëhershme për psikoanalizën por do të shtangte gjithë botkuptimin akademik që strukej pas panevojës për ta njohur njeriun me atë çfarë ai është.

“Instinktet nuk lejohen t’i shtypësh, dhe është e kotë të supozosh se kur i shtyp, ata ikin e zhduken përgjithmonë. E shumta, mund t’i ndrydhësh, duke i kaluar nga vetëdija në pavetëdije.

Por duke iu nënshtruar kësaj shmangieje të rrezikshme, ata grumbullohen në thellësi të shpirtit dhe, duke fermentuar vazhdimisht, krijojnë shqetësime nervore, çrregullime dhe sëmundje.

Forca e instinkteve të epshit, të damkosura nga morali, përbëjnë një pjesë të pashkatërrueshme të qenies njerëzore që rilind në çdo embrion, se ky element nuk mund të shmanget kurrë, por në disa raste arrin të zbutet veprimi i tij duke kaluar në vetëdije.

Instinktet mund t’i disiplinojë vetëm ai që i njeh, demonët mund t’i zbusë vetëm ai që i nxjerr nga honi i tyre i errët në dritë dhe i sheh në fytyrë. E rëndësishme nuk është t’i mbytësh në heshtje të fshehtat më të mistershme të njeriut, por t’i detyrojë ata të flasin.”

… dhe ai Zigmund Frojd (6 maj 1856 – 23 shtator 1939) mjeku, neurologu udhe pionieri i psikanalizës, i vetëm kundër të gjithëve, i’a arriti kësaj sfide, e çliroi njeriu nga robëria e kahershme për t’i dhënë lirinë e themeltë si shpërblim.

Idetë e Frojdit për shumë vite vazhuan të trajtoheshin si blasfemi. Ai kishte nxjerrë nga terri një ushtri të pamatë ligësie që fshihej brenda “homo sapiens”. Ai çliroi njeriun nga alogjizmi trashanik sipas së cilës, kur një gjë e fsheh, ajo nuk ekziston. Sipas tij vetëm duke u parë sy më sy me demonin që të mban të nënshtruar mund t’ia dalësh të fitosh vetveten.

***

Në vitin 1923 Zigmund Frojdi u diagnostikua me kancer në gojë dhe për këtë shkak ai bëri me dhjetera operacione që në fillimet e para të sëmundjes në Austri. Pak pasi ai mbërriti në Angli, dhimbjet u rritën aq shumë saqë ndikuan që te kërkonte nga mjeku i tij aplikimin e një doze morfine vdekjeprurëse. Më 23 shtator të vitit 1939 ai shpëtoi nga dhimbjet dhe vuajtja që zgjatonte me agoninë e një fati pa shpresë, duke u shuar.

Ai është në gjithçka i përkorë, edhe në guximin për të ngritur zërin, dhe në kushtrimin që lëshon përbindshëm në kllapinë ku dergjet vetëdija e kohës.

Ai ishte i vetmi që mundi të depërtonte më thellë se askush tjetër më parë në vetëdijen dhe nënvetëdijen e njeriut. Nuk qe aspak e lehtë udha që do të merrte ky Odise i shpërfaqjes së fatit dhe fatalitetit, ku padija e kishte kyçur njeriun, këtë krijesë sa prepotente aq dhe inferiore.

Kaluar mbi një energji të pashtershme angazhimi vetëmohues, ai do të rrëmonte zhguallin e trashë ku njeriu strukej e të nxirrte që andej, ta ç’burgoste prej misterit dhe bestytnishë, frikës për të hyrë brenda vetes dhe ndjellakeqes për ta nxjerrë prej skutave të errëta e për ta shpaluar faqe dritet. Si asnjëherë më parë, si të vetmen shtangie që bota do ta kundronte gojëhapur dhe anatemuese, ai guxoi dhe triumfoi. E denoncoi njeriu e nënvetëdijes dhe vetëdijes, para vetvetes. E shfletoi atë si një libër të dënuar të mbetej i mbyllur. E tregoi me gisht. E përzuri me shqelma nga skutat ku kishte shekuj që strukej. I dha dritë që i duhej për të parë dhe të vërtetën e tronditëse për të ardhur në vete.

Mendimet ushqehen po aq me përgënjeshtrime sa me vërtetime, një vepër ekziston jo më pak nga urrejtja sesa nga dashuria që zgjon. I vetmi triumf vendimtar i një ideje, i vetmi gjithashtu që jemi të gatshëm edhe ta adhurojmë, është shkrirja e saj në jetë. Sepse asgjë, në kohën tonë të një drejtësie të pasigurt, nuk e rindez dhe aq besimin në epërsinë e mendjes sesa shembulli i gjallë i njeriut të vetëm që ka gjithnjë guxim të thotë të vërtetën për ta përhapur në tërë gjithësinë.

Ai ishte Zigmund Frojd. / Nga Albert Vataj / KultPlus.com

Shkolla e Muzikës ‘Amadeus’ nënshkruan marrëveshjen për projektin ‘Musikos’, mbështetur nga Ambasada e Gjermanisë dhe Francës

Posted on by Kult Plus

Sot u nënshkrua marrëveshja për projektin “MUSIKOS” i cili ka filluar te implementohet nga Shkolla e Muzikës “Amadeus” dhe me mbështetjen e Ambasadës Gjermane në Kosovë, Ambasadës së Francës, Institutit Francez dhe Goethe-Zentrum.

Projekti “MUSIKOS” momentalisht është duke përfshirë në mësime të këndimit koral nxënës të talentuar nga shkollat fillore të Prishtinës.
Faza e dytë e projektit do të fillojë në muajin Gusht 2025.

Me Ambasadorët e dy vendeve dhe drejtoreshën Hana Petrovci u diskutua edhe për fazën momentale të implementimit dhe planet e të ardhmes së afërt./KultPlus.com

Kurti: Gjergj Kastrioti ishte hero për së gjalli dhe do të mbetet heroi kombëtar i shqiptarëve në të gjitha kohërat

Posted on by Kult Plus

Sot përkujtohet dita e lindjes së heroit kombëtar, Gjergj Kastrioti Skëndërbeu, përcjell KultPlus.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, nëpërmjet një postimi në Facebook ka shkruar se Skënderbeu është shqiptari për të cilin është shkruar më së shumti në histori dhe njëri nga personalitetet historike në përgjithësi për të cilin janë shkruar më së shumti libra.

Në vijim KultPlus ua sjell postimin e kryeministrit Kurti:

Gjergj Kastrioti ka lindur para 620 vitesh, me shumë gjasë në një ditë sikur sot, në Ditën e Shën Gjergjit, siç na bën të besojmë emri i tij, prej nga mund të jetë pagëzuar “Gjergj”, sipas traditave mesjetare të krishtera. Me origjinë fisnike nga familja e Kastriotëve, Gjergj Kastrioti do të bëhej një nga figurat më të njohura ushtarake dhe politike në Evropë, në shekullin e fundit të epokës së mesjetës.

Për një çerekshekulli, ai i priu kryengritjes dhe rezistencës kundërosmane të arbërve, duke dhënë shembull se si luftohet për liri, atdhe dhe bashkim politik. Ndër shekuj, emri i Gjergj Kastriotit – Skënderbeut, u bë referencë për strategji ushtarake, ideale politike, guxim në veprime dhe konsistencë në rezistencë.

Në këtë ditëlindje të tij, Skënderbeun po e kujtojmë me këtë portret të punuar në vitin 1533. Kjo gravurë është realizuar nga artisti gjerman Hans Weiditz, për të ilustruar botimin e parë në gjermanisht të biografisë për Skënderbeun që e shkroi Marin Barleti.

Skënderbeu është shqiptari për të cilin është shkruar më së shumti në histori dhe njëri nga personalitetet historike në përgjithësi për të cilin janë shkruar më së shumti libra. Në historinë e kombformimit te shqiptarët, figura e Skënderbeut është një nga shtyllat mbi të cilat është ngritur dhe qëndron kombi shqiptar. Gjergj Kastrioti ishte hero për së gjalli dhe do të mbetet heroi kombëtar i shqiptarëve në të gjitha kohërat. U kujtoftë dhe u nderoftë me lavdi Skënderbeu ndër breza!/KultPlus.com

Shpallen fituesit e edicionit të 4-t të panairit “Kamza Lexon”

Posted on by Kult Plus

Ka mbyllur siparin edicioni i katërt i panairit ”Kamza Lexon”.

Aktiviteti u organizua nga Bashkia e Kamzës, ndërsa u zhvillua dhe një ceremoni për shpalljen e fituesve të “festivalit” letrar, të kurorëzuar nga juria e përbërë nga Ermir Nika, Alda Bardhyli dhe Arta Marku (Qëndro).

Në aktivitetin e organizuar, kryebashkiaku i Kamzës, Rakip Suli theksoi rëndësinë e promovimit të jetës kulturore në qytet, ndërsa nisma të shumta për mbështetjen e shkrimtarëve të rinjë, por edhe atyre të afirmuar.

Në fjalën e tij kryetari i bashkisë Kamëz, Rakip Suli theksoi se është i vendosur që të vazhdojë ta mbështesë këtë panair, si dhe arsimin në tërësi në territorin e Kamzës.

“Janë mbi 40 objekte arsimore të ndërtuara me të gjithë parametrat bashkëkohore shoqëruar dhe me infrastrukturën e duhur përfshi dhe bibliotekat apo dhe sallat ku mund të bëhen promovime librash apo të llojeve të ndryshme”, bëri të ditur Suli.

Shkrimtari dhe publicisti Ben Blushi kërkoi nga kryetari i bashkisë Kamzë një rrugë të dedikuar për shkrimtarët.

Blushi tha se në Kamëz sot “gjen një panair, shumë lexues, debat për librin, stenda, shkolla të angazhuara, mësues letërsie të qeshur, vajza që kërkojnë autografe, dhe mbi të gjitha një respekt për shkrimtarët të cilët nderohen me çmime. I frymëzuar nga kjo atmosferë e bukur, i propozova kryetarit të këtij qyteti Rakip Sulit, t’i zerojë taksat për libraritë dhe mundësisht të krijojë në këtë qytet të ri një rrugë shkrimtarësh”.

Nata e tretë e Panairit IV të Librit “Kamza Lexon” 2025 u kurorëzua me ndarjen e çmimeve letrare.

Çmimet e Panairit IV të librit “KAMZA LEXON” 2025:

Çmimi “PANTEON” për karrierën i jepet  Fatos Kongolit “Për kontributin e jashtëzakonshëm, me gjurmë të pashlyeshme, në shkrimin e një pjese të rëndësishme të historisë së letërsisë shqipe.

Çmimi “LITTERA” për prozën e gjatë  i jepet Ben Blushit: “Për mjeshtërinë e rrëfimit, stilin e ndërtuar mes dialogësh që udhëtojnë në të ardhmen, që e bëjnë romanin “Parajsa artificiale” një vepër ku letërsia bashkëkohore shqipe shënjon arritjen e saj më të lartë“.

Çmimi “KOLEKSION” për prozën e shkurtër i jepet  Diana Çulit: – Për lëvrimin mjeshtëror të prozës së shkurtër, ndërtimin autentik të subjekteve dhe karaktereve, për stilistikën e përkorë që ekuilibron raportin mes formës dhe strukturës së rrëfimit në vëllimin “I panjohuri”.

Çmimi “KACAMISRI” për letërsinë për fëmijë i jepet Xhevahir Spahiut: “Për muzikalitetin e fjalës, për natyrshmërinë në komunikim me lexuesit e vegjël, për filozofinë e perceptueshme prej tyre, për edukimin e ndjenjave atdhetare… përmes vjershave të librit “Një mijë dashuri””.

Çmimi ”BABEL” për përkthimin i jepet Zija Vukajt: “Për sfidën e përmbushur për të risjellë në shqip një kryevepër botërore të letërsisë për fëmijë, sikurse “Pinoku” i Carlo Collodi-t, duke i qëndruar me dinjitet ballafaqimit me përkthimet më të mira paralele“.

Çmimi “MEHR LICHT” për librin studimor i jepet Ardian Vehbiut: “Për këmbënguljen profesionale dhe intelektuale në funksion të vendosjes së ekuilibrave mbi të vërtetat shkencore lidhur me gjuhën shqipe, të shpalosura në vëllimin “Përrallëtarët e gjuhës shqipe”.

Shkrimtarit dhe publicistit të talentuar Shefqet Meko, i cili jeton dhe punon në Minneapolis (SHBA) i është dhënë “Çmim Nderi”: “Në vlerësim të kontributit të tij të jashtëzakonshëm në letërsinë shqiptare me romanin “Rënia”, një vepër që shndërron kujtesën historike në art të vërtetë, duke ndriçuar me guxim përmbysjen e regjimit komunist.

Çmimi “Shkrimtari në komunitet” i jepet Caush Kullafi për vlerat e krijuara në përshkrimin mjeshtëror të botëkuptimit njerëzor, nëpërmjet artit të fjalës”.

Çmimi Letrar “Horizont” i jepet shkrimtarit të ri Hamdi Skeja si protagonist i spikatur në letërsinë e brezit të ri, për veçanti të stilit dhe këndvështrimin origjinal në trajtimin e realitetit./KultPlus.com

“New York Times” nderohet me katër çmime “Pulitzer”, “Washington Post” vlerësohet për artikullin e Trump

Posted on by Kult Plus

Gazetat amerikane “Washington Post”, “Wall Street Journal” dhe “New York Times” ishin ndër fitueset kryesore të çmimeve “Pulitzer” të këtij viti – duke vlerësuar gazetarinë e shquar.

“Washington Post” mori çmimin për “Raportimin e Lajmeve të Fundit” për mbulimin e tentativës së vrasjes së kandidatit të atëhershëm presidencial të SHBA-së, Donald Trump.

“Wall Street Journal” fitoi çmimin “Pulitzer” për “Raportimin Kombëtar” lidhur me ngritjen e shpejtë të miliarderit të teknologjisë, Elon Musk në politikën amerikane.

“New York Times” kryesoi me katër çmime. Ekipi i saj ndërkombëtar u njoh për “Raportimin e Luftës Civile në Sudan”, ndërsa gazetarët e saj vendas u vlerësuan për “Raportimet mbi rritjen e vdekjeve nga droga midis komuniteteve me ngjyrë në Baltimor, Marilend”.

“Times” gjithashtu mori çmimin për “Raportimin Shpjegues” për një zhytje të thellë në operacionet ushtarake amerikane në Afganistan.

Doug Mills, fotografi i “New York Times”, u vlerësua për fotografitë e tij gjatë tentativës së për vrasje ndaj Trump, duke përfshirë një foto ku plumbi kapej në ajër.

Agjencia e lajmeve “Reuters” mori çmimin “Pulitzer” për “Raportimin Investigativ”, për gazetarinë hetimore lidhur me ndikimin vdekjeprurës të drogës, fentanil.

Gazetarja, Ann Telnaes u vlerësua në kategorinë e “Raportimit dhe Komentimit të Ilustruar” pasi u largua nga “Washington Post” – pas një mosmarrëveshjeje mbi një karikaturë të pabotuar kritike ndaj Trump. Telnaes punoi për gazetën për 17 vjet.

Romani i autorit amerikan, Percival Everett “James”, një riimagjinatë e “Aventurave të Huckleberry Finn”, u vlerësua me çmimin “Pulitzer” për Trillim.

Çmimi i romanit Jo-Trillim iu dha Benjamin Nathans për “Për Suksesin e Kauzës Sonë të Pashpresë”, “To the Success of Our Hopeless Cause”, një kronikë e disidentëve rusë që nga vitet 1960.

Çmimet “Pulitzer” u dhanë për herë të 109-të këtë vit. Fituesit u zgjodhën nga një juri me seli në Universitetin Kolumbia, në Nju Jork./KultPlus.com

Zigmund Frojdi babai i psikoanalizës dhe luftërat e tij të brendshme

Posted on by Kult Plus

Ka një pikë në të cilën të gjithë bien dakord: Qoftë mirë apo i sëmurë, Sigmund Frojdi, më shumë se çdo eksplorues tjetër i psiqikës njerëzore, ka hartuar mendjen e shekullit XX.

Nuk ka neutralë në luftën e Frojdit. Admirimi dhe lajkat në njërën anë; skepticizmi dhe përçmimi në anën tjetër. Nuk ka asnjë hiperbolë. Një psikoanalist që aktualisht po mundohet ta mbajë Frojdin në panteonin e heronjve kulturorë mund të kënaqet vetëm me kritika të pamëshirshme kundër atyre që e kalojnë jetën, duke e shfaqur Frojdin si një sharlatan. Por, ka një pikë, në të cilën të dyja palët bien dakord: Qoftë mirë apo i sëmurë, Sigmund Frojdi, më shumë se çdo eksplorues tjetër i psiqikës njerëzore, ka hartuar mendjen e shekullit XX. Vetë egërsia dhe qëndrueshmëria e diktatorëve të tij ishte një atribut i dhunshëm i faktit që idetë e Frojdit vazhdojnë të jenë në fuqi.

Nuk ka asgjë të re rreth këtyre konfrontimeve të acaruara; ata kanë ndjekur një pas një hapat e Frojdit, që kur zhvilloi vargun e tij të teorive, të cilat i quajti psikoanalizë. Ideja e tij thelbësore, që të gjitha qeniet njerëzore janë të pajisura me të pavetëdijshmen ku potenca seksuale dhe agresive dhe mbrojtja kundër tyre ndeshen me njëri-tjetrin për epërsi sikur të jetonin pas shpinës së një personi, është parë nga disa njerëz si një nocion romantik i paprovuar shkencërisht. Kundërshtimi i tij se, katalogu i sëmundjeve neurotike prej së cilave njerëzit janë shumë të prekshëm, është gati gjithmonë i lidhur me çrregullimet seksuale dhe se dëshira erotike nuk fillon në pubertet, por që në foshnjëri, është komentuar nga të respektueshmit si asgjë më shumë se një paturpësi.

Evokimi i tij dramatik i kompleksit universal të Edipit, në të cilin një djalë i vogël dashuron të ëmën dhe urren të atin, duket më shumë si një mendjemadhësi e thjeshtë se sa një tezë që ia vlen të studiohet shkencërisht nga psikologët.

Frojdi e përdori për herë të parë termin psikoanalizë në vitin 1896, kur kishte mbushur të dyzetat. Ai ishte drejtuar nga ambicia në fillim të karrierës së tij dhe ishte nxitur nga prindërit e tij të marrosur që ta mbivlerëzonte veten. I lindur më 1856, në një familje të varfër çifute në fshatin e vogël Moravian të Freiberg (tashmë Pribor e Republikës çeke), ai u zhvendos me rrymën e shpejtë të emigrantëve në Vjenë. Ai ishte fëmija i parë i nënës së tij, “Djaloshi i saj i Artë”. Pasi arritën të vinin re brilancën dhe gjenialitetin e tij, prindërit e trajtonin si të privilegjuar nga fëmijët e tjerë, duke i dhuruar një dhomë të veçantë ku të mund të studionte në paqe. Natyrisht, që ai nuk e zhgënjeu pritshmërinë e prindërve të tij. Pas një karriere të mahnitshme në shkollë, ai u diplomua në vitin 1873, në Universitetin e Vjenës… /Albert Vataj /KultPlus.com

MusArb, Muzeu i Kulturës arbëreshe si pikë referimi për ruajtjen dhe promovimin e kulturës arbëreshe

Posted on by Kult Plus

Shkruan Shqipe Bytyqi

Në Horën e Arbëreshëve (Piana degli Albanesi), një nga qendrat më të rëndësishme të kulturës arbëreshe në Sicili, ndodhet Muzeu i Kulturës Arbëreshe, i njohur si MusArb. Ky muze shërben si një pikë referimi për ruajtjen dhe promovimin e trashëgimisë kulturore të komunitetit arbëresh.

SHTËPIA E HERSHME ARBËRESHE

( fotot nga një hapsirë banimi arberesh, ekspozuar në muzeun MusArb)

Një shtëpi e hershme arbëreshe nga brenda ishte e thjeshtë, funksionale dhe e ndërtuar për të përballuar jetesën e një familjeje fshatare në kushte të ashpra ekonomike e natyrore, por gjithnjë me një ndjenjë të fortë mikpritjeje.

– Zemra e shtëpisë ishte oxhaku (vatra), zakonisht i ndërtuar prej guri në një qoshe ose në murin qendror të shtëpisë.

Rreth oxhakut vendosej ulësja prej druri ku mblidhej familja për të ngrënë, për të biseduar, e për të kaluar mbrëmjet. Mbi oxhakun ndodhej shpesh një rafte ku vendoseshin vegla të gatimit, kanaçe uji, ose objekte simbolike si ikona fetare apo relike familjare.

– Mobilimi ishte modest: tryezë druri, karrige të punuara me dorë, arkë për ruajtjen e rrobave ose sendeve me vlerë.

Përdoreshin rafte muri për enët prej balte ose qelqi, shpesh të zbukuruara.

Muret zakonisht ishin të suvatuara me gëlqere dhe të bardha, për të ruajtur freskinë dhe pastërtinë. Në mure ndodheshin ikona ose kryqe, që dëshmonin besimin bizantin të familjes.

-Dhomat e gjumit:

Kishte zakonisht një ose dy dhoma gjumi, me krevat prej druri, shpesh me kashtë. Në këtė muze paraqitet vetëm një hapsirë banimi, ku të gjitha elementet janë të komprimuara. Përndryshe dhomat ishin të vogla, me dritare të vogla për të ruajtur nxehtësinë. Në disa raste, fëmijët flinin në dhomë më vete ose në të njëjtin ambient me prindërit, të ndarë me perde ose me mure të pjesshme.

-Ngjyrat dhe tekstilet:

Ngjyrat ishin natyrore: e bardha, kafeja e drurit, ngjyra e gurit, e kuqja e qilimave ose e rrobave popullore. Përdorej tekstil tradicional i qëndisur, i trashëguar brez pas brezi.

Kjo shtëpi, sado e thjeshtë, mbante gjallë shpirtin familjar, kulturën arbëreshe dhe ndjenjën e bashkësisë, duke ruajtur elementë të trashëguar nga Shqipëria e para shek. XV, por të përshtatur me mjedisin e Italisë së Jugut.

Dip.Ing. Shqipe Bytyqi

29.04.2025, Hora e Arbëreshëve./KultPlus.com

‘Nga palci i urrejtjes dëshiroj me dalë, si bima prej fare në pranverë’

Posted on by Kult Plus

Poezi nga Martin Camaj

Më falni diçka

Më falni diçkà që më kënaq
si puthja e nanës në ballë;
më gëzoni nji herë
si gëzohet gjethi i njomë në puhí,
më shikoni si hana nëpër rremba
e kam me u falë gjithçka:
mordjen do të puthi ndër buzët e ngrime
dhe në zgavrrat e synit të sáj
do të derdhi lòt.
Avitu, njerí!
Nga palci i urrejtjes dëshiroj me dalë
si bima prej fare në pranverë. / KultPlus.com

Ramadan Nishori: Dh*nimi, dita më e rëndë e jetës sime (VIDEO)

Posted on by KultPlus

Ramadan Nishori, burri që theu heshtjen për përjetimet e tij gjatë luftës do të mbetet si burri i parë që pranoi publikisht për dh*nimin që i është bërë nga forcat serbe përgjatë luftës në Kosovë.

Në luftën e fundit në Kosovë, numërohen të jenë rreth 20 mijë viktima të dh*nës seksuale, e Ramadani është burri i parë që ka folë për përjetimin e tij të rëndë, e që edhe në rrëfimin e tij me gazetarin Milot Hasimja ai thotë se ajo ditë mbetet si dita më e rëndë në jetën e tij.

KultPlus ju sjell intervistën e Ramadan Nishorit të realizuar nga Milot Hasimja./ KultPlus.com

Ornela Sinameta: “Kësulëkuqja për të rritur”, një përrallë që të përplas me realitetin

Posted on by KultPlus

Ornela Sinameta

Eseja e mëposhtme është shkruar nga studentja Ornela Sinameta, bazuar mbi romanin “Kësulëkuqja, përrallë për të rritur”, për të zbërthyer përmasat postmoderniste të tij dhe për të reflektuar mbi transformimin e një përralle fëmijësh në një rrëfim tronditës për realitetin e dhunës dhe përdhunimit.

Përgjatë përkundjes në procesin e leximit të “Kësulëkuqja, përrallë për të rritur”, të ndodh ta gjesh veten shpesh të mbërthyer në grackat e shkapërcimit të kufijve midis fiction-it dhe jo fiction-it. Ndonëse është një roman që të mban pezull gjer në mbarim të tij, nuk mund të thuhet se është lehtësisht i përtypshëm nga çdo kategori lexuesish. Në vepër dallon veçan nga tiparet e tjera defamiljarizimi, pra paraqitja e së panjohurës si e njohur. Të duket sikur e njeh fund e krye përrallën e Kësulëkuqes, mirëpo, kur vihesh përballë me të, variantet e shumta dhe interpretimet që i janë bërë prej studiuesish të ndryshëm, disa prej të cilëve përmenden edhe në vepër (Maria Tatar, Paul Delarue, Charles Perrault) (1) , kupton një të vërtetë të hidhur: që realiteti i fëmijëve nuk na qenka aq i pastër sa e kishe pandehur.  

Megjithatë, kjo është vetëm maja e ajsbergut të strukturës narrative të romanit. Në bazën e këtij ajsbergu qëndron konceptimi mbi fenomenin e përdhunimit, në luftën e zhvilluar në vitet e përgjakshme 1998-’99 në Kosovë sidomos. Përmes gjuhës ironike, hera-herës përplasesh me një realitet të pazakontë; ti pret të të shpalohet një variant romantik i përrallës, ashtu siç aludohet në titull, por në vend të kësaj, vihesh para një historie të errët dhe destabilizuese. Përralla e Kësulëkuqes, e cila në rrënjën e saj kishte pasur një histori përdhunimi, përvijohet në tri nivele në roman: 

1. Varianti i vjetër: historia e përdhunimit të një vajze para njëmijë vjetësh në Francë. “Kësulëkuqja para se të bëhej përrallë për fëmijë ishte histori për të rritur. E tregonin fshatarët francezë. Argëtoheshin me një histori përdhunimi, ose thjesht me një histori erotike, meqë shumë interpretues thonë se Kësulëkuqja e lejon veten qëllimisht të joshet nga Ujku, dhe kështu, duke ba dashni me të, kalon nga faza e adoleshencës në fazën e pjekurisë. […] Bile, krejt në fillim, antagonisti nuk ishte krejt ujk, po një njeri-ujk, lykantropos, ose werewolf.” (2)

2. Varianti aktual: Përshtatja në përrallën për fëmijë që njohim sot. 

3. Varianti i ri: Përralla nga e ardhmja. 

“NA ISHTE NJËHERË një vajzë e vogël që mbante kësulë të kuqe, dhe që të gjithë e thërrisnin Kësulëkuqe. Një ditë gjyshja i tregoi që burri dhe gruaja që e rritën nuk ishin prindërit e saj, të cilët i kishte ngrënë një përbindësh i madh. Atë natë, ajo pa pyetur askënd, kishte marrë një shportë me verë dhe keksa, kishte bërë rrotull dyshekun, e kishte vënë në shpinë dhe kishte shkuar te shpella e Ujkut, i cili para ca kohe ishte ligë, por s’ishte i lig. Ata hëngrën keksat, pinë verën, qeshën, vallëzuan së bashku dhe folën për ujq e për gjyshe. […] (3)

Si një vepër përfaqësuese e letërsisë postmoderniste, “Kësulëkuqja” është bartëse e një veçorie tepër të rëndësishme: ka vend leximi për të gjitha kategoritë e lexuesve. Dikush mund të mjaftohet me rikonceptimin e përrallës, me historinë e dashurisë mes Maksit dhe Loritës, dikush mund t’i mbivendosë kësaj të fundit edhe dramën kolektive të historive të përdhunimeve gjatë luftës, e dikush tjetër mund të thellohet deri në trajtesat e inter dhe intratekstualitetit, parimit të brikolazhit, invarianteve të përrallave të tjera, të cilat nganjëherë përzihen me njëra-tjetrën (Borëbardha-Kësulëkuqja-Kapuçkuqi-E Bukura dhe Bisha). 

Përgjatë leximit arrin të shquash edhe nota autobiografike, veçanërisht në konceptimin e rolit të shkrimtarit-dramaturgut. Identifikimi me Ujkun, tjetërmendsin, të veçuarin nga turma e tejmbushur me të ngjashëm, është tipar karakterizues të cilin nuk e hasim vetëm te “Kësulëkuqja, përrallë për të rritur”, por edhe tek “Ulurima e ujkut”.Shkrirja e së vërtetës, pra non-fiction me fiction-in, siç u cek më sipër, është një shkapërcim i kufijve që përkthehet në mëdyshje nga pala lexuese, ngase i bashkëngjitet edhe refuzimi i një të vërtete absolute, duke qenë se qëllimi kryesor duket të jetë paraqitja e një bote ku nuk ka një të vërtetë të vetme dhe gjithçka është relative dhe e diskutueshme. 

Sa i përket themelit konceptual mbi të cilin ngrihet gjithë struktura narrative, përdhunimit, ky i fundit nuk paraqitet vetëm si akt fizik dhune, por si simbol i pushtetit dhe nënshtrimit të një populli të tërë, pa përkatësi gjinore dhe moshore. Zëri rrëfimtar i referohet përdhunimit si një formë shtetërore e manifestimit të dhunës, e cila prodhon vazhdimisht abuzim dhe bartet në formën e traumës kolektive në çdo individ të shoqërisë, qoftë ai viktimë e drejtpërdrejtë e tij, ose jo. Ky është rasti i Loritës: ajo është gjithnjë e mbërthyer në prangat e pasigurisë dhe krizës, dhe e lidh pa vetëdije ekzistencën e vet me Ujkun. Kjo për shkak se tek ajo është e ngulitur trauma e lindur nga të qenit produkt i një përdhunimi. Në ADN-në e saj është bartëse e pasojave të tij, gjë që reflektohet edhe në gjendjen dhe sjelljet e saj psiko-somatike në të tashmen. Ky është një konceptim i ngjashëm me kujtesën dhe traumën kolektive të brezave post-diktatoriale në Shqipëri. Gjurmët e komunizmit dallohen edhe në qenien tonë, sado që ne nuk e kemi përjetuar për së gjalli atë periudhë. Kështu edhe Lorita është bartëse e një pasoje që nuk e ka hequr drejtpërdrejt në trupin e vet. 

Prandaj “Kësulëkuqja” nuk është thjesht një përrallë për të rritur, ajo është një jehonë e një realiteti të errët, një kërcënimi dhe shtypjeje të vazhdueshme etnike, që nuk mund të lihet kurrsesi në hije./ KultPlus.com

Presidentja Osmani uron Kancelarin Merz: Presim me padurim forcimin e partneritetit dhe bashkëpunimit tonë

Posted on by Kult Plus

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, në emër të popullit të Kosovës, ka uruar Kancelarin e Gjermanisë, Friedrich Merz me rastin e marrjes së detyrës.

Urimi i plotë i Presidentes Osmani:

Në emër të popullit të Kosovës, i uroj suksese Kancelarit Friedrich Merz me rastin e marrjes së detyrës dhe fillimit të mandatit të qeverisë së re gjermane.

Në një moment përcaktues për unitetin dhe sigurinë e Evropës, udhëheqja e vazhdueshme e Gjermanisë është më e rëndësishme se kurrë. Si një nga aleatët më të rëndësishëm të Kosovës, presim me padurim forcimin e partneritetit dhe bashkëpunimit tonë për ta çuar përpara rrugëtimin legjitim të Kosovës drejt anëtarësimit në BE dhe NATO./KultPlus.com

Kryeministri Kurti përkujton Luan Haradinaj: 6 maji i vitit 1997 është shënimi i humbjes së një atdhetari e patrioti të kombit

Posted on by Kult Plus

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ka përkujtuar heroin Luan Haradinaj në 27-vjetorin e rënies së tij, duke e cilësuar atë si simbol të guximit dhe përkushtimit për liri.

Në postimin e tij, Kurti tha se Luan Haradinaj, ndonëse i ri në moshë, ishte një luftëtar i palodhur për çlirimin e Kosovës. Ai përshkroi jetën e tij si të ndarë mes studimeve dhe aksioneve guerile kundër regjimit serb, të cilat i kryente me përkushtim të plotë ndaj atdheut.

“Guximtar dhe trim, ndonëse në një moshë të re. Student e luftëtar: jeta e tij ishte e ndarë mes zjarrit të dijes dhe zjarrit të luftës. Luani i mbronte shokët, e mbronte atdheun e luftonte për liri”, është shprehur Kurti.

Tutje, ai u shpreh se Haradinaj u vra kur i kishte 23 vjeç teksa kalonte kufirin e ish-Jugosllavisë që ndante shqiptarët në Kosovë dhe Shqipëri, të cilin e përshkonte shpesh për shkak të studimeve por edhe rastit për të realizuar aksione kundër forcave serbe e bartur armatim për të furnizuar luftëtarët e UÇK-së.

Kryeministri Kurti përkujton Fehmi Aganin: Krimet e Serbisë nuk falen e harrohen

Posted on by Kult Plus

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ka përkujtuar 25-vjetorin e vrasjes së intelektualit dhe politikanit të shquar, Fehmi Agani, i cili u rrëmbye dhe u vra nga forcat serbe më 6 maj të vitit 1999, gjatë kohës së luftës në Kosovë.

Në një postim në rrjetet sociale, Kurti kujtoi momentet tragjike të ndaljes së trenit që po udhëtonte drejt Maqedonisë dhe rrëmbimit të pasagjerëve, mes të cilëve ishte edhe Agani. Ai theksoi se humbja e tij përfaqëson një plagë të thellë për popullin shqiptar, duke e quajtur atë një figurë me rëndësi të jashtëzakonshme për politikën dhe shkencën në Kosovë.

“Ishte 6 maji i vitit 1999, pak më shumë se një muaj para mposhtjes dhe largimit përfundimtar të forcave serbe nga Kosova, kur ata e ndalën një tren që po shkonte drejt Maqedonisë. Mes shumë qytetarëve të tjerë që po udhëtonin atë ditë, ishte dhe politikani i shquar dhe sociologu i mprehtë Fehmi Agani, i cili periudhën e atëhershme po e bashkëvuante me të gjithë të tjerët edhe pse angazhimin e kishte të një dinamike dhe rezonance aq të madhe për kohën. Nga ndalja e trenit, ndërrimit të kahjes së tij, kthimit të detyruar në Fushë Kosovë dhe rrëmbimit të pasagjerëve, ishte një çast. Një çast që zgjati sa një përjetësi, e që mori me vete dhe veprimtarin tonë të shtrenjtë. Trupi i Fehmi Aganit u gjet të nesërmen në afërsi të Lipjanit”, ka shkruar Kurti.

Tutje, ai është shprehur se me këto akte kriminale dhe masakra të njëpasnjëshme, regjimi serb tentoi të linte plagë të thella e të na privonte nga mendjet e shquara e të ndritura të vendit.

Kurti ka shtuar se humbja e Aganit ishte më shumë se humbje njerëzore, sepse ishte humbja e një filozofi, magjistri të shkencave politike e doktor shkencash të sociologjisë.

“Krimet e Serbisë nuk falen e harrohen. Plagët janë të pashërueshme. Mungesa e drejtësisë vendore e ndërkombëtare duhet të marrë fund. Lavdi për jetën, veprën dhe sakrificën e Fehmi Aganit!”, ka përfunduar Kurti.

Ndahen çmimet e Festivalit Teatror të shkollave të mesme të Tiranës

Posted on by Kult Plus

U mbyll edicioni i 8-të i Festivalit Teatror të Shkollave të Mesme të Tiranës, Rin-Art.

Një muaj i mbushur me pasion, kreativitet dhe talent rinor u kurorëzua me sukses në ambientet e Teatrit Kombëtar dhe Teatrit Kombëtar Eksperimental “Kujtim Spahivogli”, ku nxënës nga shkolla të ndryshme të mesme sollën në skenë vepra artistike me nivel të lartë interpretimi dhe përkushtimi.

Gjatë ceremonisë finale u bë dhe ndarja e çmimeve për kategoritë më të spikatura, duke vlerësuar aktorët e rinj, regjisorët dhe trupat teatrale që shkëlqyen në këtë edicion. Në një postim në rrjetet sociale, Teatri Kombëtar uroi të gjitha shkollat pjesëmarrëse si edhe fituesit me fjalët “Ju jeni e ardhmja e artit skenik shqiptar”.

Aktorja më mirë e karakterit u vlerësua Marsela Bicja nga “Petro Nini Luarasi”. Aktori më i mirë i karakterit u vlerësua Gledis Hajdinaj nga shkolla “Sami Frashëri”.

Juria vlerësoi si aktoren më të mirë joprotagoniste Nikol Sula nga shkolla “Sami Frashëri”, ndërsa aktori më i mirë joprotagonist, Arbian Lleshi, nxënës në të njëjtën shkollë.

Aktorët më të mirë protagonistë u shpallën Esli Vahidi e “Arben Brocit” dhe Metis Shaba i “Sami Frashërit”.

Si shfaqja më e mirë u votua “Elektra” e vënë në skenë nga shkolla “Petro Nini Luarasi” dhe regjisori më i mirë, Kleard Gërmenji./atsh/KultPlus.com

Bebe Rexha për herë të parë në Met Gala 2025, shkëlqen me veshjen e saj

Posted on by Kult Plus

Bebe Rexha ka marrë pjesë për herë të parë në Met Gala, duke tërhequr vëmendje me një paraqitje të veçantë në tapetin e kuq. Këngëtarja shqiptare u shfaq me një fustan të zi të dizajnuar nga Christian Siriano, i cili kombinonte një xhaketë elegante dhe një fund të gjatë prej tyli.

Pamja u plotësua me doreza rrjetë dhe një model flokësh klasik, ndërsa Rexha tha se dizajneri “gjithmonë e bën të duket mirë”. Ajo ndoqi me finesë temën e këtij viti “Superfine: Tailoring Black Style”, që nderon ndikimin e stilit “dandy” në modë.

Met Gala 2025 u mbajt në Muzeun Metropolitan të Artit në Nju Jork dhe u bashkëkryesua nga emra të njohur si Colman Domingo, A$AP Rocky, Lewis Hamilton, Pharrell Williams dhe Anna Wintour, me LeBron James si kryetar nderi.

Debutimi i Bebe Rexhës u prit mirë nga publiku, duke shënuar një moment të veçantë në rrugëtimin e saj në botën e modës./KultPlus.com

‘Pemët në verë’ nga Vehbi Kikaj

Posted on by Kult Plus

Poezi nga Vehbi Kikaj

Mollës së hollës
iu ka tharë fyti,
për një gotë ujë
Dielli e mbyti.

Dardhës -së bardhës
iu ka tharë dora
nga vapë e verës
lëngon e gjora.

Kumbulla -sumbulla
s’mund t’i thotë kuj:
si t’shkojë të lumi
të pi pakëz ujë.

I pari -kopshtari
zgjohet që më natë,
pemëve të etura
u jep limonatë…/KultPlus.com

‘Trim mbi trima, ai Gjergj Kastrioti, fuqí t’madhe që m’i dhanë ka Zoti’

Posted on by Kult Plus

Filmi për Gjergj Kastriotin është një film historik që trajton jetën dhe veprën e heroit tonë kombëtar, Gjergj Kastrioti, shkruan KultPlus.

Në film Gjergj Kastioti bashkon princërit shqiptarë duke u martuar me Donika Kastriotin dhe duke organizuar Besëlidhjen e Lezhës, por përballet edhe me tradhtinë e Hamza Kastrioti, nipi i tij.

Filmi ka skena masive të betejave historike dhe rrethimit të Krujës. Është filmi i parë artistik, frut i bashkëpunimit shqiptaro-sovjetik.

KultPlus ju sjell këngën e Gjergj Kastriotit, e cila është edhe kolona zanore e këtij filmi.

Bashkangjitur gjeni videon e shkëputur nga filmi dhe tekstin e këngës:

Trim mbi trima, ai Gjergj Kastrioti,
fuqí t’ madhe që m’i dhanë ka Zoti,
s’e djeg flaka e s’e djeg baroti,
shpata e tij than malin n’dysh e çán,
me nji t’ râme nji ushtrí perlán.

Lavd’ ô Gjergj, ô Skanderbe drangoi,
krahu yt çdo dit’ u përforcoftë,
gjithë ku janë armiqt ai i çfaroftë,
Lavdi yt, ô, brez mas brezi u knoftë. / KultPlus.com

Adrian Paci ka realizuar videoklipin e këngës “Zjerm”, një prurje e jashtëzakonshme (VIDEO)

Posted on by KultPlus

“Zjerm”, kënga fitues e Shqipërisë për Eurovision 2025 e sjell nga “Shkodra Elektronike” po konsiderohet një ndër këngët favorite të këtij edicioni, shkruan KultPlus.

Me tekst të veçantë e me performancë të jashtëzakonshme nga Beatrice Gjergji e Kole Laca, kjo këngë po sjell shumë emocione për audiencën e gjerë, ku sipas sondazheve po renditet në mes dhjetëshes më të mirë të këtij edicioni, konkretisht me vendin e pestë.

Dhe krejt këtij shkëlqimi i është bashkuar edhe një videoklip tjetër, i realizuar nga artisti i njohur Adrian Paci, e që tashmë është lansuar në YouTube.

KultPlus ju sjell këtë realizim për të parë më afër se për çfarë pune bëhet fjale./ KultPlus.com

Fjalimi i rrallë i Gjergj Kastriotit – Skënderbeu

Posted on by Kult Plus

Ai lindi në vitin 1405 dhe ishte fëmija i parafundit në familjen me shumë fëmijë të Gjonit e të Vojsavës. Këta kishin katër djem (Stanishën, Reposhin, Konstandinin e Gjergjin) dhe pesë vajza (Marën, Jellën, Angjelinën, Vlajkën e Mamicën).

Kur lindi Gjergji, i ati Gjon Kastrioti, ishte sundimtar i një shteti të rëndësishëm, që shtrihej së paku nga rrethinat e Prizrenit e të Tetovës në lindje, deri në detin Adriatik në perëndim. Qendra administrative e tij duhet të ketë qenë Prizreni. Për ditën e vdekjes së Gjerg Kastriotit ka shumë legjenda dhe pak burime historike serioze.

Gjithsesi studiuesi i kësaj periudhe veçanërisht i jetës së Skënderbeut, Aurenc Bebja që jeton dhe punon prej vitesh në Francë ka mundur të zbulojë vitin e shkuar, një tekst të botuar 238 vite më parë në Gjermani ku përshkruhen fjalët e fundit të Gjergj Kastriotit në shtratin e vdekjes.

Fjalimi i më poshtëm është marrë nga libri i autorit Stephan Zannowich, me titullin “Le Grand Castriotto d’Albanie, Histoire”. Teksti prej 131 faqesh është botuar në vitin 1779 nga shtëpia botuese J. J.Kesler, Frankfurt.

Gjergj Kastrioti, i sëmurë, nuk mund ti shmangej vdekjes dhe për këtë arsye fton në vatrën e tij princat, ambasadorët, gjeneralët, dhe drejtuesit kryesorë të vendit që tu lë amanetet e fundit ashtu siç i ka hije një luftëtari të madh. Para se heroi ynë të fillonte fjalimin, urdhëron që djali i tij i vetëm, Gjoni, asokohe dhjetë vjeç, të ndodhej mes të ftuarve.

Fjalimin e Princit të Matit dhe mbretit të shqiptarëve e gjejmë në faqet 70 – 89 të librit, i shkruar në gjuhën frënge. Sipas autorit të veprës, ja si është shprehur Gjergj Kastrioti:

“Jam në prag të varrit. Po ju lë një mbretëri me forca të afta për ta mbrojtur, por me një pasardhës të paaftë nga mosha për ta drejtuar. Megjithatë, në qoftë se në të ardhmen ju bëheni trima dhe të virtytshëm, ju mund të përballoni të gjitha sulmet e armiqve tuaj.

Nuk është sipërfaqja e vendit ajo që bën një fron të respektueshëm, por aftësia e atij që ulet mbi të. Në qoftë se ju jeni i djallëzuar, shërbëtor i ministrave tuaj, dhe naiv i lajkave të oborrtarëve tuaj, atëherë asgjë nuk do të jetë më e lehtë sesa përmbysja nga maja më e lartë ku ju ndodheni.

Duhet të jetë virtyti themel i fronit. Virtyti nuk është fantazi. Ndoshta do ju a thonë një ditë, por mos harroni se ai që do ju a thotë, është një tradhtar, një dinak, që për të mbretëruar në vendin tuaj, do ju sugjerojë maksima të rreme, të cilat herët a vonë do të shkaktojnë përmbysjen tuaj.

Duke pasur virtytin si udhërrëfyes, lajkatarët dhe të pabesët do të largohen prej jush…Të virtytshëm, ju mund të mbani lehtë perandorinë që po ju lë të tronditur nga lufta e vazhdueshme ; ta përforconi, ta rimëkëmbni nëpërmjet pushimit dhe qetësisë…

Krijoni vendshkrime të pacensuruara në të gjithë sipërfaqen e mbretërisë ku mund të publikohen të gjitha padrejtësitë dhe dhuna që mund të ushtrohen nga drejtuesit e krahinave tuaja. Bëni këtë edhe për miqtë apo familjarët e tyre që jetojnë në oborrin tuaj, të cilët i fshehin këto shkelje apo i përdorin nën pretekstin e drejtësisë dhe të domosdoshmërisë.

Shqyrtoni gjithçka nga ju vetë, dhe nëse magjistrati, ushtari apo kleriku janë mashtrues dhe të padrejtë, atëherë pa mëshirë varini në shtyllë në vendin e krimit : ju do të vini re se pasardhësi i tij do të bëhet i drejtë dhe i njerëzishëm…Kur sapo të keni marrë drejtimin e pushtetit, ju do të kujdeseni për Drejtësinë, e cila është themeli i të gjitha virtyteve.

Ju do të mbroni artizanët, si njerëzit më të dobishëm të zonave të pushtetit tuaj, dhe do të parandaloni shtypjen e tyre nga pasanikët. Krenaria dhe luksi i bën pasanikët të pandjeshëm ndaj fatkeqësive të varfërve, të cilët nuk kanë as tituj (grada) e as mbështetje.

Duhet të jeni të butë dhe të dashur me njerëzit tuaj ; dukuni shpesh mes tyre, bisedoni me ta, pyesni ata nëse dëshirat tuaja për drejtësi janë ekzekutuar nga ministrat tuaj.

Princi që qëndron i mbyllur me oborrtarët e tij shikohet nga populli i tij si armik dhe tiran…Dëgjoni ankesat dhe kërkesat e popullit tuaj me qetësi sa që ti frymëzoni besim atij për t’ju ndihmuar të korrigjoni abuzimet dhe fatkeqësitë e shtetit.

Kujdesuni që Kombi juaj të rritet nëpërmjet fesë katolike, por mos persekutoni asnjeri që ta ndjekë atë me detyrim. Dielli, që është shëmbëllimi i Perëndisë, shkëlqen pa dallim për turkun ashtu si për të krishterin.

Kushdo që këshillon për të luftuar për hir të Perëndisë është një mashtrues i cili dëshiron të sakrifikojë të vërtetën për interesat e tij. Zoti është i fuqishëm, ai mund të bëjë gjithçka vetë, pa ndihmën e askujt…Në qoftë se fati ju bën endacak, të varfër apo nevojtar kurrë mos e ndryshoni fenë për interes…Mbyllini që në origjinë mosmarrëveshjet e teologëve dhe hipokritëve, të cilat janë më të rrezikshmet për lumturinë e një shteti. Kemi parë perandoritë më të lulëzuara të përçahen dhe të tronditen nga këta fanatikë…

Shihni Perandorinë e Konstandinit të rrënuar nga Muhamedi, dhe princin Jean Paléologue (Gjon Paleologu) i shkelur nga kuajt e Arabëve. Ai ishte supersticioz, priftërinjtë e tij ambiciozë dhe injorantë, oborrtarët e tij të rremë dhe të shthurur nga luksi, dhe tani princi, priftërinjtë dhe oborrtarët kanë vdekur dhe po vdesin në skllavëri.

Nëse keni fat të mjaftueshëm për të pasur filozofë në vendqeverisjet tuaja, të cilët janë të ndriçuar nga drita e arsyes dhe jo nga sistemet e rreme, le të shkruajnë në paqe dhe të reagojnë ndaj paragjykimeve dhe makinacioneve të kujtdo që flet në emër të
Zotit me qëllim për të heshtur mbretin dhe drejtësinë. Ju do t’i mbroni ata kundra zellit të tepruar të drejtuesve hipokritë duke i shpërblyer me vende pune në gjykatat dhe oborret tuaja.

Kur të ju flasin keq për dikë, ju do ta dëgjoni me gjysmë veshi… Ju do të jeni të sjellshëm me të gjithë shtresat popullore. Si arsye e dallimit të gradës që do të keni së shpejti në shoqëri, ju duhet të dalloheni nga të tjerët nëpërmjet bujarisë, i cili është karakteri dallues i princave. Një monark, edhe i varfër, duhet të jetë bujar…

Mbroni meritën dhe shpërblejeni atë kudo që ajo ndodhet. Mirësia duhet të shoqërohet me një zemër bujare. Njeriu ndërton tempuj, ngre altarë për Zotin falë mirësisë së tij. Evitoni për gjithmonë shekullit, rrethit dhe racës tuaj turpin për të pasur njerëz të dëshpëruar nga mizoria, krenaria apo injoranca juaj. Mos harroni se njeriu lind për lumturinë e njëri-tjetrit…

Armatosuni nga guximi dhe vendosmëria në mjerim, me maturi në mirëqenie. Mos u zhytuni në përtaci, ajo është nëna e të gjitha veseve…Mos mbyllni sytë ndaj fqinjëve dhe traktateve të tyre : ata do të presin momentin kur ju do të jeni të brishtë për t’ju akuzuar dhe do të pohojnë pretendime të rreme mbi trashëgiminë që po ju lë. Mos përdorni spiunë për të ditur se çfarë thonë njerëzit në lidhje me administrimin tuaj. Bëni punën tuaj ashtu si duhet, njerëzia le të flasin dhe të shkruajë çfarë të dëshirojë…

Ti jepet mundësia gjithsecilit prej rrethit tuaj që të ju shkruajë ; Ju do të punësoni sekretarët tuaj që të përgjigjen për çështje të ndryshme ose publike, por sekretet e shtetit duhen të mbeten mes jush…

Mos përbuzni askënd ; më i vogli dhe më i varfëri mund të ju rrëzojë, ashtu si dhe mund të ju ndihmojë me këshillat dhe kurajon e tij.

Jeni të durueshëm në çështjet e luftës, të patrembur në rreziqe, të butë dhe humanë, kurrë mizorë dhe gjaknxehtë. Fshihni dhimbjen që fatkeqësitë tuaja mund të ju shkaktojnë. Armiqtë tuaj do të jenë gjithmonë të gatshëm të ju fyejnë për fatkeqësitë, dhe ministrat të ju tradhtojnë. Ftoni mes jush të huaj të arsimuar duke u dhënë një rol këshilltari edhe në rast kur ata nuk janë fisnikë e të pasur. Kompetencat që i akordohen fisnikërisë janë prodhim i politikës. Ju mund të përdorni fisnikët si të dëshironi. Pasanikët injorantë do t’i ledhatoni, kështu do të kurseni pasurinë tuaj për mirëmbajtjen e ushtrisë, dhe do të keni një oborr të shkëlqyeshëm falë krenarëve por dhe budallenjve, që nuk kanë asnjë lloj virtyti përveçse floririt.

Mos jeni të ndrojtur ndaj ndjenjave tuaja. Deklaroni haptazi oborrtarëve tuaj, se ai që do të ju gënjejë dhe do të ju dërgojë në rrugën e gabuar në administrim, pa asnjë falje do të varet në shtyllë.

Poetëve që do të ju thurin vargje, për të ju bindur se jeni më i madhi, më bujari, më i mrekullueshmi, luftëtari më i madh ndër të gjithë mbretërit, u dërgoni në këmbim një copë letër, bojë dhe një pendë nga një oborrtar i panjohur, me urdhrin për të dëshmuar të vërtetën e asaj që shkruajnë, dhe në qoftë se nuk mund të bëjnë një gjë të tillë, të kufizojnë veten në dhënien e këshillave, duke u lënë të kuptohet së nëse vazhdojnë të shkruajnë marrëzira të tilla të rrezikshme, ata do të mbyten nga vetë ju si person i shenjtë i të vërtetës.

Kujdesuni që të keni gjithmonë ushtarë të mirë dhe të disiplinuar ; që ushtarët tuaj të mos bëhen përtacë, ti stërvitni dhe ti trajtoni jo si skllevër por si shokët tuaj. Kur të jeni në luftë, ju do të udhëhiqni ushtrinë si gjeneral dhe në betejë do të luftoni si ushtar. Emri i mbretit është një titull shumë i nderuar, por ky titull ka peshë të madhe dhe detyra të vështira për të realizuar. Kryesorja është të pranohesh dhe të respektohesh në rrethin tënd. Zoti nuk ka dhënë fuqinë supreme për të na zhytur në qullësi, për që të jemi mbrojtës të çështjes publike. Për një zemër të butë dhe një shpirt të virtytshëm, mirëqenia e përgjithshme e popullit tënd është kënaqësia më e madhe që mund të përjetohet. Neglizhenca dhe një lloj mirësie që e thërrasim « mendjelehtësia e një princi », u shkaktojnë dëme njerëzve ; dhe ju e dini se roli i mbretit është t’i mbrojë

Dëboni larg jush astrologët gjykatës dhe kimistët prodhues ari dhe diamantesh. Një princ është gjithmonë i pasur, kur ai është i mençur dhe i lartësuar shpirtërisht.

Emri juaj do të jetë i shkruar në një pllakë prej mermeri të bardhë me shkronja të zeza mbi dyert e kështjellave tuaja të destinuara për të burgosurit. Mjerim për guvernatorin që i fshehu mbretit pafajësinë, që përkeqësoi nga koprracia dhe zelli i tij dënimin e fajtorëve…

Mbroni njerëzit e dashur dhe të mirë, ndëshkoni shpirtrat e këqij. Jeni të ndjeshëm ndaj lëndimit, por akoma dhe më shumë ndaj shërbimit të popullit tuaj dhe miqësisë të njerëzve të ngjashëm me ju.

Pika kulmore e një lufte është çorientuese, duhet ndjerë pasiguria (rreziku). Atëherë kujdesi dhe guximi do të ju shërbejnë më mirë se sa pasuria. Duhet të dish të fitosh, por mos harroni se edhe mund të mposhtesh. Sfidoni veten tuaj : mos e humbisni toruan nga zemërimi, sepse atëherë i thjeshti bëhet i keq dhe mbreti një përbindësh…

Mos harroni se politika turke është për të mbjellë përçarje mes princave të krishterë ; e gjithë madhështia e tyre gjendet në këtë politikë të shkëlqyeshme, e cila bën me shumë pushtime sesa armët e tyre. Së fundi, në qoftë se jeni xheloz se po ju lë një trashëgimtar që ju pengon për të marrë fronin, mos harroni se kam qenë babai juaj, dhe shpatën do e përdorni vetëm për të rrëzuar armikun.

Ju do të keni lidhje të shumta me oborrin e Romës, që unë kam qenë deri tani mbështetës dhe mbrojtës. Interesat e mia më kanë detyruar të përshtat politikën time me të sajën. Rrethanat në të cilat jam gjetur veten nuk më kanë lejuar të luftoj uzurpimet turke dhe pretendimet e papës.
Për të mirën e krahinave të mia kam qenë gjithmonë i lumtur me veprimet që kam ndërmarrë. Roma është fodulle vetëm me princat e dështuar. Roma, duke më pasur frikë, më ka bërë gjithmonë lajka.

Ajo ndryshon maksimat dhe pozicionet sipas rasteve, por frika se humb tokat e saj ndaj sulmeve të Muhamedit, e ka detyruar atë të qëndrojë modeste ndaj meje, duke më njohur të gjitha të drejtat, titujt, dhe zotërimet e realizuara gjatë betejave të mia. Papët nuk kanë arritur kurrë të manipulojnë një ushtar të vjetër si unë, por nuk do të hezitojnë të bëjnë një gjë të tillë ndaj jush si arsye e moshës së re dhe mungesës së eksperiencës për të qeverisur, për të shërbyer.
Mos harroni, se me praktikat e shumta që ata përdorin për të arritur qëllimet e tyre, më e forta, është rrëfimi. Por është e lehtë ta kuptoni : kur prifti do të dojë të dijë më shumë sesa mëkatet tuaja, kthejeni si një mashtrues në vendin e tij, dhe dënojeni si të tillë, që të shërbejë si shembull për pasardhësin e tij.

…Megjithatë, është shumë e rrezikshme të kundërshtosh hapur Papën, këtë idhull të madh të fesë sonë. Ai është një njeri si të tjerët, me pasionet dhe dobësitë e tij… Nëse Papa ju dërgon faljet, reliket, bekimet, merrni ato me respekt, dhe i nderoni me njerëzit tuaj duke e dhënë ju shembullin kryesor… Por në qoftë se Papa përpiqet të rrisë numrin e priftërinjve dhe murgjve për të nxjerrë para nga krahinat tuaja…ose ju nxit që të hapni luftëra në emër të Zotit, rrufeja hakmarrëse qëlloftë mbi ju dhe pasardhësit tuaj në rast pranimi.

Zoti hakmerret ndaj fyersve të tij, pra nuk ka nevojë për ndihmën e njeriut. Mos kërcënoni Romën, kur ajo nuk ju kërcënon. Por shpallni luftë ndaj kujtdo që mundohet të prishë harenë e popullit, dhe legjitimitetin e fronit.

Ju do të ndaloni çdo banor i cili ndodhet nën qeverisjen tuaj, që të mos bëhet as prift e as murg pa arritur moshën dyzet vjeçare. Për tu ushqyer nga puna e të tjerëve, duhet më parë që njeriu (mashkulli) të ketë kontribuar në mbështetjen e komunitetit, prej të cilit dëshiron të ndahet për të shijuar jetën e tij…

Këta priftërinj dhe murgj duhet të ju ndihmojnë të mbroni kombin në kohë lufte, sepse në kohë paqeje po ky komb i ushqen pa i përdorur.

Nëse Papa kundërshton, bindeni atë me butësi, dhe vetëm në qoftë se është e nevojshme përdorni shpatën… Një politikë e tillë do të ju pajtojë me dashurinë atërore të pasardhësve të tij, dhe do të bëheni shembull dhe lider për të gjithë mbretërit, të cilët frikacakë, të dobët, injorantë, budallenj, u uzurpohet nga Papa dhe ministrat e tyre, fuqia që Zoti u ka dhënë për të përhapur lumturinë e Kombeve, ku ata duhet të jenë zotërit dhe etërit./ KultPlus.com

“Skënderbeu, identiteti dhe bashkëkohësia”, historiani Xhufi me të rinjtë në QKLL

Posted on by Kult Plus

Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit zhvilloi aktivitetin me temë “Skënderbeu, identiteti dhe bashkëkohësia”, në kuadër të 620-vjetorit të lindjes së Heroit tonë Kombëtar, Gjergj Kastriot Skënderbeu.

I ftuar në këtë aktivitet ishte historiani i mirënjohur, Pëllumb Xhufi, i cili shpalosi sot në hapësirat e QKLL-së përballë një audience të rinjsh, një histori të jashtëzakonshme të Skënderbeut, si një figurë madhore, unifikuese të kombit shqiptar, e cila është një pikë e rëndësishme referimi modelesh për historinë, politikë, kulturën sot.

Mes të tjerash, në takim u kujtua fakti se si Indro Montanelli, gazetari i njohur italian, e quante Skënderbeun si “poetin e madh të politikës shqiptare”.

I cilësuar si shqiptari më i njohur në botë ndër shekuj, Skënderbeu nderohet si prijës ushtarak dhe strateg i fortë i mbrojtjes së interesave të popullit shqiptar.

Rëndësia e Skënderbeut në historinë e popullit shqiptar, ndërkaq, nuk është vetëm ushtarake, por edhe politike, shtetkrijuese, diplomatike e qytetëruese.

Për shekuj me radhë shërbeu si burim frymëzimi i intelektualëve pasardhës, të cilët luftuan për lirinë dhe formimin e shtetit të pavarur shqiptar./atsh/KultPlus.com

Botohen procesverbalet e Kinostudios “Shqipëria e re”

Posted on by Kult Plus

Procesverbalet e dikurshme të Kinostudios “Shqipëria e re”, tashmë janë transformuar në një libër, shkruar nga arkivistja e AQSHF-së, Eriona Vyshka.

Libri titullohet “Dokumente arkivore në fondin e Arkivit Qendror Shtetëror të Filmit 1954-1994; Procesverbale të mbledhjeve në Kinostudion “Shqipëria e re”.

Procesverbalet e mbledhjeve në Kinostudio përfshijnë periudhën 1973 – 1994, ndërsa dokumentacioni tjetër, përfshirë këtu edhe skenarët e parealizuar, shtyhen më herët në kohë, deri në vitin 1954.

Ky libër synon të organizojë të dhënat që gjenden në këto dokumente të shkruara, që përfshijnë periudhën 40-vjeçare, 1954 – 1994, të dhëna që në fakt janë tepër të shpërndara dhe të pamundura për t’u qasur lehtësisht nga studiuesit. Kjo ka qenë edhe arsyeja që për një kohë shumë të gjatë këto dokumente, edhe pse kanë qenë gjithnjë në dispozicion, janë shfrytëzuar shumë pak nga studiuesit e kinematografisë shqiptare.

Procesverbalet janë mbajtur gjatë mbledhjeve të redaksive për shqyrtimin e skenarëve të paraqitur për t’u bërë film, dhe jo vetëm mbledhje për shqyrtim skenarësh por edhe për çështje nga më të ndryshme të ndërmarrjes Kinostudio “Shqipëria e re”: që nga çështjet e organizimit të punës, ndjekje të detyrave, takime politike, analiza pune, projekt – plane, realizime apo mos realizime planesh, madje edhe “gjyqe kolektive” për veprime të ndonjë punonjësi.

Libri i botuar nga AQSHF jep një tablo të qartë të punës në Kinostudio, në të gjitha nivelet, dhe sidomos të frymës që mbizotëronte aty, nën mbikëqyrjen e Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve, që përveçse ishte një organizatë arti e kulture, ishte edhe thellësisht politike, si dhe të Ministrisë së Arsimit e Kulturës dhe Drejtorisë së saj të Arteve./atsh/KultPlus.com

Presidentja Osmani nderon heroin Luan Haradinaj në përvjetorin e rënies: Ai zgjodhi lirinë mbi jetën

Posted on by Kult Plus

Në përvjetorin e rënies së heroit të kombit, Luan Haradinaj, presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, ka shprehur nderim dhe mirënjohje për jetën dhe sakrificën e tij në shërbim të lirisë dhe pavarësisë së vendit. Përmes një postimi, Osmani ka theksuar se Haradinaj ishte ndër të parët që zgjodhi lirinë mbi jetën dhe atdheun mbi gjithçka tjetër.

“Në përvjetorin e rënies së Heroit Luan Haradinaj, përkulemi me nderim para jetës dhe sakrificës së tij. Ai ishte ndër të parët që zgjodhi lirinë mbi jetën, atdheun mbi gjithçka,” ka shkruar presidentja Osmani.

Ajo është shprehur se gjaku i tij dhe i të gjithë dëshmorëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës është gurthemel i lirisë së Kosovës. Sipas saj, sakrifica e Haradinajt dhe e bashkëluftëtarëve të tij ka hapur rrugën për çlirimin dhe pavarësinë e vendit.

“Gjaku i tij dhe i të gjithë heronjve të UÇK-së, është gurthemel i lirisë sonë,” ka shtuar ajo, duke përfunduar me fjalët: “Lavdi e përjetshme Heroit të Kombit, Luan Haradinaj!”, ka shtuar Osmani./KultPlus.com

169 vite nga lindja e babait të psikoanalizës, Zigmund Frojd

Posted on by Kult Plus

Sot, në 169 vjetorin e lindjes kujtojmë babain e psikoanalizës, Sigmund Frojd, shkruan KultPlus.

Ai ka lindur më 6 maj të vitit 1856 në Freiberg, një qytet në Mähren (Çekia e sotme). Ishte mjek, neurolog austriak dhe pionier i psikoanalizës.

Familja e tij i takonte kulturës hebraike në ketë qytet dhe ky ishte një nga 130 judenj në një qytet të banuar nga 4500 banorë. Frojdi filloi universitetin në moshën 17 vjeçare, por nuk u promovua si mjek pas provimeve derisa i plotësoi 25 vjet. Por kur u promovua, ai u punësua menjëherë në spitalin e Vjenës. Në vitin 1903 Frojdin e takojmë si profesor, pas 17 vitesh përvoje pune në profesion (koha normale ishte tetë vjet), ndërsa në vitin 1886 u martua dhe kishte gjithsejt gjashtë fëmijë.

Puna e parë e Frojdit në teorinë e psikoanalizës ishte ”Studie über Hysterie” të cilën e shkroi së bashku me kolegun e tij të punës Joseph Breuer (Jozef Brojer). Ky libër u botua në vitin 1895, pra nëntë vite, pas hapjes së klinikës së tij private. Libri i parë të cilin ai e shkroi vetë ishte ”Traumdeutung” – “Ëndërrshpjegim” që doli në qarkullim në vitin 1899.

Në fillim më 1902 një grup studjuesish u interesua aq shumë rreth këtij libri saqë filluan të takohen me Freudin çdo javë në shtëpinë e tij për të diskutuar idenë e librit të ëndrrave dhe shkrimet e tjera në të.

Frojdi shkroi edhe një sasi të madhe librash dhe artikujsh mbi psikoanalizën në fillim të vitit 1900. Në këtë kohë, ai ishte 40 vjeç, që zakonisht mendohej si një moshë produktive në bazat shoqërore.

Në vitin 1908 u formua shoqata e psikoanalistëve, ku në fakt, shumë studiues të jashtëm udhëtonin shpesh në Vjenë për të studjuar tek Frojdi dhe për ketë edhe mori edhe shumë urime dhe premtime dhe komplimente.

Në vitin 1909 Frojdi u bë mjek nderi në Clark University në Amerikë dhe po në të njëjtin vit u mbajt edhe kongresi i parë mbi psikoanalizën në Salzburg të Austrisë. Frojdi u propozua edhe për marrjen e çmimit Nobel, por edhe pse zbuloi shumë, kontribuoi shumë dhe dha teori të rëndesishme, ai nuk e mori kurrë ketë çmim.

E bija e tij Anna Freud filloi që të shkojë së bashku me të nëpër seminare të ndryshme dhe e zëvendësonte edhe atë nganjëherë. Anna e cila shkoi për analiza tek babai i saj dhe e studijoi psikoanalizen tek ai, ishte edhe si sekretare e tij, infermiere por edhe si kolege më e besuara e tij.

Përforcimi i nazistëve në Gjermani dhe përndjekja e judenjve krijoi një pasiguri tek Frojdi. Në një bashkëpunim të hershëm në lidhje me një libër Woodrow Wilson (kryetar i Amerikës) Frojdi e njihte ambasadorin amerikan në Francë William Bullin dhe kishte marrëdhënje të mira me të. Ky e ndihmoi Frojdin që të dalë në Angli për shkak të pasigurisë së tij në Gjermani, e gjithë kjo ndodhi në vitin 1938, kur ai kaloi në Angli.

Në vitin 1923 Frojdi u diagnostikua me kancer në gojë dhe për këtë shkak ai bëri me dhjetëra operacione që në fillimet e para të sëmundjes në Austri. Pak pasi mbërritjes së tij në Angli, dhimbjet e tij u rritën aq shumë saqë ndikuan që te kërkonte nga mjeku i tij, aplikimin e një doze morfine vdekjeprurëse më 23 shtator të vitit 1939./KultPlus.com

“Kurrë s’ka për të dalë më mbi tokë një luan i tillë”, thënie të të huajve për Skënderbeun

Posted on by Kult Plus

Mit, strateg, hero i kombit, shqiptari më i famshëm në histori, është Gjergj Kastriot Skënderbeu.

Sot, kemi zgjedhur thënie, vlerësime, përcaktime dhe përfundime që janë bërë për figurën e tij. Studiues, historianë, ushtarakë, shkrimtarë, filozofë, gazetarë, shqiptarë dhe të huaj, të cilët jetojnë ose jo, i kemi bërë bashkë në një formë të përmbledhur tashmë, se çfarë menduan dhe çfarë mendojnë për Skënderbeun. Dy Papë, mbretëresha Elisabetë e Anglisë, Sulltan Mehmeti, shkrimtari francez, Volter, deri te Aleks Buda, Artan Fuga, Ismail Kadare, Marin Barleti, Gjergj Zheji dhe Faik Konica. Një udhëtim, jo vetëm në histori, por edhe në mendimin shqiptar dhe botëror, për heroin tonë kombëtar. Sigurisht, mes tyre ka edhe kundërshti dhe debat.

Papa Kalikst i III

“Si një pendë e patundshme, Gjergj Kastrioti ndaloi furinë e sulmeve turke dhe i pengoi të zaptonin Europën Kristjane!

Papa Piu I II

“Gjergj Kastrioti kaloi gati gjithë jetën e tij, duke luftuar për kauzën kristiane. Është zor me gjetë një prijës kryqëzate, që mund të krahasohet me të!”

Mbretëresha e Anglisë, Elisabeth, në librin e lutjeve, botuar më 1559

“17 janar. Si sot, vdiq princi i mirë, Skënderbeu, mbreti i Epirit dhe shfarosësi i turqve”.

Sulltan Mehmeti II

“Kurrë s’ka për të dalë më mbi tokë një luan i tillë!”

Voltaire, (Volter) François-Marie Arouet, shkrimtar francez

“Sikur ta kishte mbrojtur Skënderbeu Konstantinopolin, turqit nuk do të kishin mundur ta merrnin në maj 1453”.

Gjenerali Xhejms Volfi, heroi i Kebekut

“Ai (Skënderbeu) ua kalon gjithë oficerëve, të lashtë e të sotëm, për drejtimin e një ushtrie të vogël mbrojtëse!” 

Sër Uiliam Tempël, në punimin mbi “Virtytin heroik”

“Skënderbeu është një ndër shtatë mbretërit e pakurorëzuar të Europës …, bëmat dhe virtytet e të cilëve mund t’u lejojnë atyre me të drejtë, të renditen krahas kaq mbretërve e perandorëve… Gjergj Kastrioti, i quajtur zakonisht Skënderbeu, princ i Epirit, dhe Huniadi, mëkëmbës i mbretit të Hungarisë, që kanë qenë dy kapedanët më ngadhënjimtarë dhe burra të shkëlqyer, kampionë të vërtetë të krishtërimit sa qenë gjallë dhe tmerr i turqve, sepse me forca të pakta, iu bënë ledh për aq shumë vite, gjithë fuqive të Perandorisë Osmane… dhe Skënderbeu asnjëherë nuk mblodhi bashkë mbi gjashtëmbëdhjetë mijë vetë, për të gjitha fitoret e famshme që korri kundër turqve, të cilët ishin disa herë më shumë si numër, mbi njëqind mijë!”

Thomas Townshend, sekretar i Britanisë për Luftën

“Njohuri të mëdha të artit ushtarak, mund të nxirren nga jeta e Gustav Adolfit dhe nga ajo e Karlit XII, mbretit të Suedisë, si dhe nga jeta e Ziskës së Bohemias. Dhe do të ishte një punë e paçmueshme, po mund të sigurohej një përshkrim i mjaftueshëm i bëmave të Skënderbeut, sepse ai shkëlqen midis gjithë gjeneralëve të kohërave të vjetra dhe të sotme, si udhëheqës i një ushtri të vogël mbrojtëse. Skënderbeun e kam gjetur në historinë e Turqisë, por askund gjetkë. ”

Milan Shuflaj, albanolog nga Kroacia

“Është e kotë të kërkosh dokumente në Shqipëri për Skënderbeun, përveç atyre që janë shkruar nëpër shkëmbinj, sepse çdo gjë që ishte e shkruar, u dogj nga turku!”

Kostandin Jiriçek, historian dhe albanolog nga Çekia, në librin “Historia e Serbëve”

“Venedikasit shpallën si çmim, pagesë të përjetshme prej 100 dukatësh, për vrasjen e Skënderbeut.” / KultPus.com