Fjalë e mbajtur me rastin e hapjes së ekspozitës “Shpirti Dervish” të artistit Fahredin Spahija, në mjediset e Bibliotekës “Marin Barleti”-Shkodër, me 18 nëntor 2024
Shkruan: Xhahid Bushati
Mirë se erdhe në Shkodër, i nderuari Fahredin Spahija, Mjeshtër dhe Artist i Fotografisë artistike, ndonëse ke ardhur shumë kohë më parë. Lidhja me këtë qytet mikpritës dhe kulturor, të dha motiv, që kësaj here të vish me një ekspozitë fotografike të titulluar “Shpirti – Dervish”, ku i qaseni një realiteti që nuk është i njohur dhe aq, që, siç thotë poeti Fahredin Shehu, në parathënien e katalogut të Ekspozitës: “Sufizmi si fenomen i takon subkulturës shqiptare në shekuj, i cili asnjëherë nuk ka prozelituar për ta përhapur në masë, por ka qenë i rezervuar për një rreth të caktuar shoqëror. [… …] Në esencë, Sufizmi ende mbetet mister, pavarësisht se janë bërë dokumentarë (edhe foto, edhe video), ai është shkollë e psikologjisë personale [… …].”
Fotografia dhe dimensioni i saj është pjesë e shpirtit artistik të Mjeshtrit Fahredin Spahija. Kjo është e kudoshfaqshme në çdo foto. Në këtë këndvështrim, dua të bëj një qasje, dhe për këtë qasje do të më mirëkuptoni, sepse realisht unë vij nga komuniteti i shkrimtarëve. Qasja është kjo: – Para ca ditësh, për çështje të mia studimore, po shfletoja një gazetë kryesore të vitit 1957. U ndala te një shkrim, i cili fliste për ardhjen e eshtrave të patriotit Luigj Gurakuqi dhe varrosjen në qytetin e tij të lindjes. Njëri nga kumtuesit ishte i dituri Kolë Kamsi. Ai e niste fjalimin e tij kështu: “Fjala ime është e vogël para madhështisë e veprimtarisë tënde, o Gurakuq…” Kështu po ndodh edhe me fjalën time për figurën dhe personalitetin shumështresor e hapësinor të Fahredin Spahisë. Është një Artist, që në rrugën e tij misionare ka lëvruar me sukses disa gjini e zhanre piktorike, me arsimim që do ia kishte zili gjithësekush, po edhe me një kulturë gjithashtu. Shenjat e artit të tij në vite e dekada (e kështu do të jenë në të ardhmen) janë të atilla, se në radhë të parë i përkasin historisë, mjediseve që i njeh aq mirë, po ashtu dhe botës lirike… etj.; mbartin vlera dhe mesazhe por të përcjella si vlera kujtesore e bashkëkohore, plot jetë e plot botë.
Duke “lexuar” çdo foto, që të ngjallin kuriozitet dhe mbresëlënie, po ndalem tek disa tipare të autorit, që mendoj se shfaqen dukshëm në këtë Ekspozitë.
E para, nuk është kollaj që një botë e panjohur, ku mbretëron mistikja, të bëhet e njohur. E, autori me syrin e tij mjeshtëror, atë realitet pak të largët, na e ofron me dashuri. Kjo na bën të mendojmë dhe është realitet, fotografimi me të gjitha këndet e shikimit, na sjellë dukurinë e njohjes së kësaj problematike “të panjohur” plotësisht. Kjo është arsyeja që një foto është më shumë se një foto. Një foto “flet” dhe kjo ” e folur” përcillet si mision tek fotot-motra, të çilat ruajnë sa të përbashkëtën aq dhe individualen. Fotot “flasin” për një botë personazhesh (të njohur e të panjohur), realë dhe mistikë, ku paqja shpirtërore ka një dimension të tillë, sa vetëm aparati i Mjeshtrit e di dhe e shpërfaq madhërisht e bindshëm. Kjo është arsyeja që “Shpirti – Dervish” peshon rëndë artistikisht. Këto arritje çilësore pasqyrimi janë rrjedhojë e udhëtimeve të Artistit Spahija te Teqja e Sheh Hyseinit (Tarikati Rufai), tek Teqja e Sheh Eminit (Tarikati Saadi), tek Teqja e Sheh Ilazit, tek Dervishët rrotullues (Tarikati Mevlevi), tek Teqja e Sheh Ademit… etj.
E dyta, Autori për ta bërë më bindshëm krijimin (foton) e tij artistik portretin e personazhit (individ apo end bllok) kujdesshëm e vë në plan të parë. Konceptuar e strukturuar përmes kontrasteve bardh e zi. Plani i parë është më bisedor me dashamirësitë e fotografisë. Vështrimet dhe komunikimet janë të afërta. Gjithashtu, tonaliteti i së bardhës në raport me sfondin “puthet” e harmonizohet artistikisht, edhe pse foto-ja dhe skena e saj është lirike, epike, dramatike, paqësore. Në të gjitha këto “oaze” gjinish apo zhanresh, në këto foto shëtit shpirtërorja, ku shndrit sufizmi që pasuron shpirtin e botën e personazheve. Dhe këto personazhe përfaqësojnë mosha të thyera, më të reja, më të vogla. Psikologjia e përftuar e personazhit, mënyra e shprehjes, detaji që vazhdimisht kërkohet nga autori janë vlera që plotësojnë “pasaportën” e Dervishit (dervishëve).
E treta, figurativja te sytë, çfarë mbartin e çfarë thonë ata sy..? Po t’i shikoni me kujdes fotot: personazhet paraqiten: duke buzëqeshur, humbur në kujtime, në meditime, në heshtje, në kundrime, në trishtime, në dhimbje, … etj. Të gjitha këto dukuri që përmenda jetojnë tek sytë dhe sytë shprehin botë. Janë sy që flasin, janë sy shpirti… Dhe t’u sillemi shkrepjeve të aparatit të Artistit, fiksohen: çaste të ndryshme pozicionesh, skena, bashkëbisedime, përjetime, filozofi shprehësore etj. , të cilat së bashku formojnë një emblemë, ku përmes momentit kulmor të ndriçimit që “rreh” në sfondin e zi, ashtu ëmbël e ëmbël peshon tek themelorja – te sufizmi i personazhit, i cili prehet në paqen e ëndërruar, paqe që e ka pushtuar totalisht. Sepse Artisti Spahija me pasion e talent të pashoq hulumton dhe zbulon jo vetëm motivin që fotografon, por edhe formën që e zbulon me thyerje artistike të motivit natyral.
Në mbyllje të fjalës sime dua të përmend edhe dy vlerësime për Mjeshtrin e Fotografisë Fahredin Spahija. – Akademiku Rexhep Ferri, piktor; ka thënë: “Fotografinë bardh e zi e kemi harruar apo do ta harrojmë. Për këtë poetikë edhe sot po kujdeset Fahredin Spahija. [… …] Fotografitë bardh e zi janë shumë më dramatike, ekspresive dhe më të thella”. – Ndërsa vlerësimi i dytë vjen nga kritiku i fotografisë artistike, Qerim Vrioni, i çili shprehet: “Mbetja në kujtesë për një farë kohe e shumicës së portreteve të ekspozitës flet, përpos vlerave artistike që mbartin, edhe për dashurinë e madhe që ka për njeriun në përgjithësi, autori Spahija. [… …] Pa mëdyshje Fahredin Spahija zë një vend dinjitoz ndër fotoportretistët shqiptarë të shekullit XX dhe fillimshekullit XXI.”
Mjeshtër Spahija, paç jetë të gjatë, e suksese të përhershme në misionin tënd të fotografisë!/ KultPlus.com
Një bashkëbisedim i ngrohtë, i rrallë dhe i jashtëzakonshëm është mbajtur mbrëmë me regjisorin e madh, Isa Qosja, në ambientet e KultPlus Caffe Gallery. Në këtë ndejë e cila u organizuar me rastin e 40-të vjetorit të filmit ‘Proka’ u shfaq papritur edhe malli i sa e sa viteve të mungesës së regjisorit të mirënjohur, i cili ka kohë që është tërhequr nga adhuruesit e tij dhe nga jeta publike në përgjithësi, të cilës për vite me radhë i kishte dhënë aq shumë.
Filmi ‘Proka’ është filmi i parë i regjisorit Qosja, i cili edhe pse i realizuar në fillim të karrierës së tij si regjisor, para katër dekadash, vazhdon të kryesojë listën e filmave më të mirë të kinematografisë tonë. Kjo prurje flet për një artist të papërsëritshëm, e i cili konsiderohet “numri një” i filmit. Përmes një rrëfimi jetësor të sinqertë e të përzemërt me aktoren Vlora Merovci, regjisori Qosja i tregoi prapaskenat dhe detajet e filmit ‘Proka’ dhe të filmografisë si asnjëherë më parë.
Regjisori Qosja në këtë rrëfim intim me adhuruesit e tij, tregoi që ideja për të krijuar skenarin e filmit “Proka” i kishte lindur pasi i ishte dhënë ta lexonte një libër të Filip Papajanit.
“Te ‘Proka’ ka parë një njeri që rebelohet në mënyrë të heshtur, rebelohet në mënyrë të qetë, mu duk pak si personazh antik. Kisha dëshirë ta shihja një personazh të tillë, dhe fillova të bëj skica, në këtë kontekst Azem Shkreli ishte gjithnjë pranë krijuesve, i cili ishte edhe arkivë e diturisë edhe për rrjedhat shoqërore edhe për letërsinë mos të flasim për poezinë. Ishte artist në shpirt nganjëherë edhe bohem. Një njeri i jashtëzonshëm në gjeneratën e krijuesve që atëherë erdhën nga shkolla të ndryshme që i kishin kryer në Ballkan. Më sugjeroi të bashkëpunoj me Eqerem Bashën me këtë ide dhe filluam e bëmë skenarin”, ka thënë regjisori Qosja.
Filmi “Proka” është realizuar në vitin 1984, në të cilin trajtohet një ngjarje simbolike e filozofike, që përqendrohet në betejën mes individit dhe shoqërisë, si dhe në çështjen e lirisë dhe ekzistencës. Aty tregohet historia e një burri të thjeshtë, i cili përballet me sfidat e jetës dhe me presionet e një jete të mbyllur. ‘Proka’ gjykohet sepse ai e prish mentalitetin e provincës me atë qe nuk lutet për të rënë shi, i cili vazhdon të punojë përkundër një thatësire të madhe. Rrethi social me të cilin ai ballafaqohet në film e shpallin të rrezikshëm dhe psiqikisht të sëmurë.
Profesor Qosja ka thënë që gjatë realizimit të filmit i dukej që po artikulohej dhe se po e gjente vetveten si artist dhe si njeri. Mbi të gjitha ai tha që këtë film e kishte realizuar me zemër, duke iu referuar regjisorit Ingmar Bergman mbi filozofinë se filmat bëhen me zemër ose me mendje.
“”Proka” është ai që iu bën ballë padrejtësive por edhe mënyra se si iu bën ballë është ajo metoda të cilën unë e preferoja. Nuk mund të shkëputet asnjë vepër e një krijuesi prej krijuesit. Nuk mund të jetë vetëm prodhim për një qëllim.
Unë e gjeta veten në një mënyrë, aty flitet edhe për njeriun që dëshiron të dallohet nga mjedisi, për diçka qoftë për sjellje, për angazhim të vetin, për emocion, për dashurinë ndaj të tjerëve, për dashurinë ndaj vetvetes ose për përkushtim. Dhe natyrisht ti duhet ta gjesh vetveten në krejt këto dimensione për të patur filmi atë pjesë që e themi ne është e zemrës, e kam punuar me zemër. Kur themi e kam punuar me zemër nënkupton që ti nuk e ke të rëndësishme a do të vlerësohet kështu apo ashtu, apo do të gjykohet”.
Mbi këtë qështje ai më tutje thotë që regjisorët të cilët kanë arritur që të gjejnë hamoninë mes mendjes dhe zemrës kanë arritur të krijojnë vepra të gjithmonshme dhe të gjithhershme, të tillë si: Ingmar Bergman, Federico Fellini dhe Andrei Tarkovsky.
Në filmin e ‘Prokës’ përkundër konflikteve personale, reflektohen edhe tensionet shoqërore të kohës kur është krijuar si projekt.
“Secili nga ne në një mënyrë ka kontribuar në atë mision, në atë që quhet dëshmi për përkushtimin atdhetar. I pari që e jep dëshminë e tij është populli, populli i shpreh së pari të gjitha pakënaqësitë, natyrisht pjesë e popullit jemi të gjithë ne dhe po nuk fole me gjuhën e popullit është anakronizëm. Ne e kemi ndier që duhet të themi diçka edhe ne si krijues, por kjo që duhet të themi diçka në një mënyrë e zbehë autorësinë në një film. Në një vepër artistike, sepse të bart gjendja emocionale për të thënë dicka më fuqishëm, për të dërguar një mesazh”, ka thënë më tej profesor Qosja.
Më tutje, profesor Qosja ka thënë që filmi Proka përmban shumë arte të veçanta ne vetvete duke përfshirë artin e muzikës, letërsisë, fotografisë të cilat filmin e bëjnë një art vërtetë madhështorë, shumë domethënës dhe kuptimplotë me mesazh.
“Sa herë i shoh filmat e mij, shoh që kam shumë gabime, shumë kisha me i ndryshu, është atësi e pandershme, por ja që ne i shohim shumë më shpesh gabimet se ato që ja vlenë. Megjithatë, “Proka” ka një të mirë. Atë kundërshtinë e tij të heshtur, e cila është mesazh i përhershëm. Ajo më pëlqen si vijë gjenerale, si vijë e përgjithshme. Ajo më pëlqen, ndoshta për faktin që unë nuk jam njeri që shërbehem me potera. I marr në heshtje të gjitha, gjërat, natyrisht thonë që ato që shkarkohen në heshtje bëjnë më keq, por shumë më mirë është me e mbajtë të keqen në vetvete, se më ju përplasë të tjerëve. Kështuqë “Proka” e ka këtë vlerë për mua dhe ka vlerën e freskave në kuptimin e rëndësisë së fotografisë”, ka thënë profesor Qosja duke e zgjeruar rëndësinë e fotografisë në film.
“Secila pamje ka pasur në vetvete një mesazh të vogël. Këta filma të vegjël e bëjnë një film më të gjatë. Te dikush kjo mund të mos funksionjë, unë mbetem në atë rrugën e vjetër të filmit i cili shprehet me fotografi në mënyrën më kuptimplote. E di që ka teksti shumë rëndësi, por nganjëherë ndodhë që ne duke u marrë me tekstin ne harrojmë përmbajtjen, posaqërisht aktorët e kanë këtë veti. Aktorët që e trajtojnë më shumë tekstin se sa përmbajtjen nga pak kalojnë në skenën teatrale. Fotografia është ajo që e gëlltitë tekstin, andaj në situata të tilla duhet pasur kujdes”, ka thënë ai.
Profesor Qosjen e frikëson plani i afërt në krijimin e filmit, pasi sipas tij është një teknikë e cila kushton shtrenjtë.
“Duhet pasur kujdes nga plani i afërt. Unë e kam frikë planin e afërt. Fakti që me plan të afërt ti i sheh sytë e njeriut prej të cilëve nuk mund të ikësh, nuk ke nga ja mban, sytë e njeriut janë pasqyra e brendshme dhe po i pe sytë e njeriut nëse ata sy nuk ta sjellin gjendjen spontane, qetësinë, po të shqetësojnë automatikisht ke dalë prej linje. Planet e afërta janë të shtrenjtë”.
Natyra si element përbërës i çdo kuadri, lidhshmëria e regjisorit Isa Qosja me natyrën
Për regjisorin Isa Qosja, natyra përbën një element shumë të rëndësishëm krijues, qoftë në aspektin e formësimit të njeriut, qoftë në aspektin e inspirimit të artistit për të realizuar vepër arti.
“Natyra është pjesë e asaj që unë e konsideroj ngjarje, tregim. Natyra ndikon në secilin njeri, në secilin nga ne. Ne jetojmë së bashku me natyrën dhe në momentin që e ndiejmë fuqinë e natyrës, ne shprehemi ndryshe. Kjo është përshtypja ime. Është një intuitë brenda njeriut, brenda natyrës që shpalos dashurinë me natyrë të veçantë. Në natyrë të veçantë e shpalos edhe mos durimin, emocionin që se ka njohur. Natyra ka ndikim të jashtëzakonshëm, prandaj e konsideroj si një element themelor në një kuadër”, ka thënë ai.
Profesor Qosja ka lindur në vitin 1949 në Vuthaj të “Malit të Zi”, fshat ky i cili është i njohur për natyrën e tij të mahnitshme dhe të paprekur. Ky fshat ndodhet në zemër të Alpeve Shqiptare dhe ka një peizazh të mrekullueshëm malor me male të larta dhe maja mbresëlënëse.
“Nganjëherë mund të duket një lloj western-i i vogël sepse është element konstituiv i përmbajtjes brenda asaj që e quajmë brendësi të njeriut. Është e pamundur ta evitosh. Është e pamundur ta evitosh edhe fuqinë e natyrës, është themelore ajo dhe nganjëherë dijmë me besu në fuqinë e natyrës dhe në unifikimin e ndjenjës sonë me reagimin e natyrës. Mund të reagojë natyra. Një shi mund të bie rastësisht por që përputhet me momentin e gjendjes sonë emocionale”, ka thënë ai.
Heshtja, mençuria më e madhe e njeriut
Profesor Qosja në pjesën më të madhe të jetës së vetë thotë se ka qenë oportunist, dhe se më të dobishëm për shoqërinë sipas regjisorit janë njerëzit e kundërt me të.
“Diku të mësojnë, sepse heshtja është menquria më e madhe, ajo që nuk thuhet shpeshherë është ideja më e menqur. Dhe nëse ajo depërton te bashëbiseduesi ose bashkëbiseduesi te të tjerët, atëherë ne me të vërtetë hipotetikisht po themi një teori që për mua funksionon shpesh. Në zhargonin modern mund të quhet edhe oportunizëm që është veti e keqe thonë, por mua më ka ndodhur në shumicën e jetës time të jem oportunist. Është veti e keqe por që ndodh edhe tani. Janë shumë më të drejtëpërdrejt, më të dobishëm ata që nuk janë të tillë, ata që e thonë atë që mendojnë. Epo njerëzit janë të ndryshëm për aq mund të jenë të dobishëm ose jo. Në këtë kahje, në këtë mënyrë unë nuk jam i dobishëm”, ka thënë profesor Qosja.
Kukumi, një dilemë për njerëzit e pasluftës
Një film tjetër të cilin e ka realizar Profesor Qosja është “Kukumi”, në vitin 2005, që trajton një histori të thellë mbi pasojat e luftës, dhe ato të cilat priteshin të barteshin pas luftës te një popull i cili do të ishte komplet i lirë.
“Kukumi ka qenë një dilemë për të gjithë. Kam qenë edhe unë. Pas luftës ka pasur shumë kukuma, për atë e ka edhe emrin e tillë. E ka më shumë tingëllimë se sa emër të vertetë. Sepse ka pasur edhe shumë paqartësi. Droja ime ka qenë që ndoshta ne nuk do të sillemi mirë në momentin kur do të jemi plotësisht të lirë, sepse do ta konsiderojmë që gjithçka na takon përnjëherë dhe gjithcka mund të bëjmë përnjëherë. Ka qenë kjo pyetja ime a do ta qëndrojmë të tillë çfarë jemi treguar një kohë shumë të gjatë, shumë unik, shumë së bashku, shumë pranë, a do të qëndrojmë edhe më tutje dhe kam pasur frikë të dehumanizimit të shoqërisë, dhe për fat të keq ajo urë për të cilën mendojsha se do të kalojmë sigurtë tash në anën tjetër, që shumë gjatë kemi qëndruar në një anë, ajo urë filloi të lëkundet”, ka thënë Qosja, duke potencuar që në këtë projekt ka punuar edhe me mendje edhe me zemër.
Profesor Qosja më tej ka thënë se mesazhi i fundit i Kukumit sado i vrazhdë të ketë qenë, ende mbetet i tillë, dhe është i qëndrueshëm.
Parametrat e paevitueshëm që e përkufizojnë një film të mirë:
Profesori Isa Qoja ka thënë që në filamt e tij gjithmon më shumë i vë re gjërat të cilat do të donte t’i ndryshonte se sa ato që realisht vlejnë. Nisur nga kjo ai tha që nëse do të mund t’i bashkonte të gjithë filmat e tij në një, do të kishte arritur të krijonte një film ashtu siq do të dëshironte vërtetë.
Sipas tij parametrat e pazëvendësueshëm për të krijuar një film të mirë janë: skenari i mirë, interpretimi i mirë i aktorëve dhe fotografia e mirë.
Nuk e përmenda regjinë, pasi regjia i ka të gjitha këto në distribuim. Pra, skenari që është thelbësor, pa skenar të mirë, s’ka film të mirë, prej skenarit të mirë mund të bëhet edhe film i keq, jo shumë por prej skenarit të keq kurrë film të mirë s’mund të bëjmë. Fotografia e mirë prej së cilës varen emocionet tona, pra ne mundemi me e ndëgju rrëfimin e dikujt si vokal pa fotografi, po e zëmë, por neve na bën përshtypje vazhdimisht se kush qëndron prapa atij territ. Pra na duhet fotografia, na duhet ajo dritë në hije që e themi. Dhe natyrisht ai që e bartë vetitë e një njeriu, e një personazhi nji karakteri, pra aktori për mua këto janë tri ememente konstante fanatike”, ka thënë Qosja.
Filmat mbi luftën e Kosovës, tema kryesore e luftës dhunimi i 20 mijë grave
Nisur nga përvoja e amerikanëve të cilët vetëm pas 50 vitesh nga Lufta e Dytë Botërore kanë arritur rezultatet maksimale të të krijuarit film mbi temat e luftës, Regjisori Qosja ka thënë që për të sjellë një film të madh për temën e luftës së Kosovës nuk është koha e duhur tani.
“Unë mendoj që lufta jonë është tema e dhunimit të 20-mijë grave. Ajo është lufta më e tmerrshme që e kemi përjetuar, mendoj që për atë temë duhet me pas akoma kohë dhe duhet të vijë një film i madh në atë degë. Duhet të vijë sado që është punuar, punohet dhe janë filma me të vërtetë me arritje të mira të gjithë, por që është tema më e madhe të cilës i duhet përkushtuar jo tani, më vonë, ashtu qysh mendoj që nuk i duhet tani Kosovës një film për luftën sepse është herët. Janë gjiruar shumë emisione, aq sa njerëzit janë të ngopur me informacione. Duhet ato informacione të hyjë pak në arkivë që të harrohen pak, që më pas të vijmë me një kujtesë përmes një filmi i cili e ka një fuqi, që vetëm filmi mund të ketë. Natyrisht filmi dhe vetëm filmi”, ka përfunduar Qosja.
Ky bashkëbisedim i këndshëm për të gjithë audiencën ka qenë projket i aktores Vlora Merovci, të cilin e ka mbështetur Komuna e Prishtinës./ KultPlus.com
Shmangia politike e shkrimtarëve për t’i bërë të padukshëm dhe të padëgjueshëm është projekt shtypës që sjell si pasojë atë që mund të quhet padukshmëri publike, e rrënjosur në rrethana të jashtme, tek paragjykimet e egra të gangsterëve që drejtojnë regjime të kalbura, tek paragjykimet hakmarrëse të akademikëve të korruptuar që propozojnë bojkotime intelektuale, tek paragjykimet e cekëta të lordëve botues në gjuhët sot mbizotëruese, dhe së fundi (reductio ad absurdum!) tek paragjykimet ideologjikisht të ngushta të disa botuesve të revistave letrare. Të gjitha këto ndodhin në mënyrë të shfrenuar, skandaloze dhe shkatërruese. Por çfarë mund të thuhet për një padukshmëri vetjake, të brendshme, të ndjeshme dhe shumë më të përhapur? Vladimir Nabokovi ishte dikur shkrimtar i padukshëm i cili vuante nga tre prej këtyre rrethanave të pafavorshme: padukshmëria nga publiku, padukshmëria vetjake dhe ajo gjuhësore. Si emigrant që u largua nga trazirat bolshevike dhe më vonë si refugjat që u largua nga nazistët, ai u shpëtoi dy tiranive më të mëdha të shekullit XX. Dhe si emigrant që shkruante në rusisht, në Berlin dhe Paris, mbeti i padukshëm gati për të gjithë, me përjashtim të bashkatdhetarëve në mërgim. Vetëm pasi vajti në Amerikë, termi diskriminues “emigrant” filloi të zhdukej, duke u zëvendësuar së pari me nocionin e qytetarit, dhe në fund fare me atë të shkrimtarit amerikan, sepse ndodhi që në Amerikë, nga i padukshëm Nabokovi jo vetëm u bë i dukshëm, por edhe i pathyeshëm. /Hejza/ KultPlus.com
Artistë nga 25 shtete morën pjesë në festivalin e katërt ndërkombëtar të Prishtinës, duke prezantuar tema të ndryshme përmes punimeve të tyre në posterë.
“Synohet që edhe Prishtina të jetë pikë referuese e artit dhe e kulturës”, u tha me këtë rast.
Drejtuesi i festivalit Rrezart Galica, tha se këto tema ndërlidhen me temën kryesore “Harmoninë”, dhe kështu si penalizim dhe si përmbledhje e kualitetit dhe kreativitetit mund të konsiderojmë se ky festival ka arritur qëllimin e tij.
Galica shtoi se në këtë edicion është fuqizua juria ndërkombëtare ku janë pranuar profesionist me renome në fushën e dizajnit grafik.
“Ata me vlerësimin e tyre cilësor dhe profesionalizmin kanë arritur që të krijojnë një numër posterësh të cilët kemi vendosur që t’i ekspozojmë në këtë edicion”, tha ai./rtk
“Të njohim vlerat natyrore dhe kulturore të qytetit të Kukësit” ishte qëllimi i ekspozitës së piktorit Ilmi Halilaj.
Nëpërmjet kolorit dhe ngjyrave autori ka përcjellë mesazhin e vlerave natyrore e traditave të trevës nga vendlindja.
Për vet autorin e kësaj ekspozite Ilmi Halilajn, pikturat përcjellin jo vetëm peizazhin e bukur natyror por edhe vlerat e vendit tonë që duhet të ruhen nga brezi i ri.
Punimet e piktorit Halilaj gjenden në koleksionet private në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni e Veriut, Itali e më gjerë./ TopChanel/ KultPlus.com
Kryeministri Albin Kurti bashkë me ministrin e Kulturës, Hajrulla Çekun, kanë pritur në takim arkitektin kroat, Andrija Mutnjakoviq, i cili ka dizajnuar e ideuar godinën e Bibliotekës Kombëtare të Kosovës.
Nëpërmjet një postimi në Facebook, Kurti tregon se nga Mutnjakoviqi pranoi librin që përmban planimetri e skica të Bibliotekës, një pasqyrim i punës komplekse dhe dizajnit të veçantë.
Në takim u trajtua dhe nevoja e rëndësia për renovimin e Bibliotekës dhe hartimit të projektit arkitektonik, proces në të cilin ka qenë i përfshirë dhe është konsultuar edhe arkitekti e akademiku kroat, si ideues i këtij objekti.
“Shënimi i 80-vjetorit të Bibliotekës Kombëtare të Kosovës, na bëri bashkë edhe me arkitektin vizionar e akademikun kroat Andrija Mutnjaković, i cili ka dizajnuar e ideuar këtë godinë ikonike. Me ministrin e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Hajrulla Çeku, sot e mirëpritëm për të diskutuar përzemërsisht e shprehur mirënjohjen për kontributin dhe vlerën e tij tash edhe në renovimin e tërësishëm të objektit, gjersa hartimi i projektit arkitektonik është shumë afër përfundimit. Me kënaqësi pranova nga ai librin që përmban planimetri e skica të Bibliotekës, një pasqyrim i punës komplekse dhe dizajnit të veçantë. Biblioteka Kombëtare e Kosovës qëndron si një simbol i përhershëm i identitetit tonë dhe arkitekti Andrija Mutnjaković si një mik i vendit të cilin e mirëpresim kurdoherë”, ka shkruar Kurti.
Aktore të njohura nga vendi ynë, por edhe nga rajoni u bënë bashkë për të sjellë në Korçë veprën dramatike ‘Pëshpërima’.
Shfaqja sjell histori të ndryshme të grave që nuk dorëzohen përballë dhunës. Historitë janë nga më të dhimbshmet, ndërsa përcillet mesazhi që gratë duhet të qëndrojnë të forta. Regjisorja Adriada Dervishi tregon edhe arsyen pse është zgjedhur ky titull.
“Pëshpërima të grave, histori të vërteta që nuk janë më, kanë lënë gjurmë dhe të tjera që janë pasardhëse të këtyrë pëshpërimave duke u bërë bashkë me idenë për të dhënë një zë më të fortë.”
Vetë aktoret japin mesazhin që duhet ti thuhet stop dhunës.
“Është një emocion shumë i madh dhe do doja që shfaqje të tilla të ishin në çdo cep të çdo qyteti. Uroj që nëpërmjet artit të zbusim sadopak gjithë këtë gjuhë, dhunë. Jo vetëm gjuhë, por veprime të tmerrshme kundrejt grave.”
“Historitë janë të tirshta, të dhimbshme, të frikshme, por edhe të bukura dhe sigurisht që nëpërmjët tyre ne do ta përcjellim këtë mesazh që përkon pikërisht me luftën kundër dhunës me bazë gjinore. Mos e prek gruan, vajzën.”
Pjesë e kastit ishin edhe aktore nga Kosova e Serbia.
“Nesër do të qëndroj e ta shoh Korçën se këto 2-3 ditë kemi qenë duke punuar gjithë kohës me këtë ambjent kaq të bukur saqë më duket sikur jemi në Londër.”
Shfaqja erdhi edhe në kuadër të 16 ditëve të aktivizimit kundër dhunës me bazë gjinore./ KlanNews/ KultPlus.com
Kinema Jusuf Gërvalla, si e vetme në qytetin e Pejës, përveç funksionit të saj, shpeshherë hapësirat e saj adaptohen për forma të tjera të aktiviteteve kulturore, duke funksionuar edhe si qendër multidisiplinare.
Në javën e fundit të nëntorit, përkatësisht në datat 29-30 nëntor dhe me 1 dhjetor, do të shfaqet premier filmi ‘Okarina’, me regji të Alban Zogjanit.
Filmi paraqet një histori për problemet familjare, që lindin si pasojë e ndryshimit në stilin e tyre të jetesës, pas zhvendosjes në një vend të ri, të shtyrë nga një dëshirë e fortë për të përmirësuar kushtet e jetesës.
Shaqa dhe Selvia zgjedhin të sfidojnë ndjenjën e tyre të ‘moralit’ në kërkim të një të ardhmeje më të ndritur. Nga ana tjetër, përfshirja e pavullnetshme e Giovanni-t e drejton rrugën e tyre të zgjedhur në një drejtim të paparashikuar. Megjithatë, udhëtimi i tyre nuk përfundon ashtu siç e kishin pritur.
Bisedë dhe sesion dëgjimi me Anna Bromley dhe Michael Fesca mbahet sot në Hapësirën 17, më fillim nga ora 18:00
Artistja dhe shkrimtarja Anna Bromley do të prezantojë librin e saj më të fundit që ka të bëjë rreth shëtitjeve dhe bisedave të saj radiofonike A Voice Exists in Voicing (e porositur nga Manifesta 14 Prishtina në 2022). Libri përmban tekste radiofonike për gjuhën dhe zërin në kontekstin e zërit, politikës dhe jetës së përditshme – për të cilat ajo shpesh bashkëpunon me (zërat e) artistëve, aktivistëve dhe studiuesve të ftuar. Një nga kapitujt zhvillohet mes Tiffany`s në Prizren dhe Galeria 17 me zërat dhe mendimet e Alisa dhe Shkëlzen Maliqit si dhe Sihana Klisuricës. Kështu që është e natyrshme ta lansojmë librin në Residencën 17 në Prishtinës!
Anna Bromley është artiste dhe shkrimtare nga Berlini. Dëgjimi i fshehtë i radios gjatë shpërbërjes së RDGj-së shërben si pikënisje për kërkimin e saj artistik mbi radion e fshehtë të protestës. Duke ndjekur një qasje ndërdisiplinore dhe bashkëpunuese, ajo e dërgon zërin e saj radiofonik në kërkim të gjuhës së improvizuar të radios përtej transmetuesve të mbështetur nga shteti, amplifikatorëve të salduar me dorë, protokolleve të mbikëqyrjes policore dhe kujtimeve polifonike. Gjatë këtij procesi, ajo kombinon esenë e saj dëgjimore me objekte dhe instalacione, performanca dhe vizatime procesuale. Asambletë radiofonike të Bromley kohët e fundit janë dëgjuar dhe parë në pavijonin gjerman në Trienalen e 23-të të Milanos, në Manifesta 14 në Prishtinë, në beuys2021 në Düsseldorf, Bienalen e Tbilisit, në ADKW në Këln, në Akademie der Künste dhe HKW – të dyja në Berlin, dhe documenta14 në Kassel.
Nën drejtimin e mjeshtrit skocez-italian Dario Salvi, Orkestra Frymore e Filharmonisë së Kosovës do të mbajë një koncert më 28 nëntor 2024, në Atelienë e Pallatit të Rinisë në Prishtinë, duke filluar nga ora 19:30.
Programi përfshinë vepra të jashtëzakonshme nga kompozitorët: Beethoven, Holst, Ketèlbey, Jones etj.
Mbrëmja do ta kulmojë me premierën kosovare të veprës “Illyrian Dances (Valle ilire)” nga kompozitori Guy Woolfenden.
Mysafir special i mbrëmjes do të jetë gajdexhiu nga Malta, Stefan Mercieca, ndërsa pjesë e koncertit do të jetë edhe Kori i Meshkujve i Filharmonisë së Kosovës.
Koncerti do të përsëritet në Mitrovicë më 30 nëntor 2024, në sallën e rinovuar të Teatrit të Qytetit të Mitrovicës “Muharrem Qena”, duke filluar nga ora 19:30./express/KultPlus.com
Si shumica e ikonave më të mëdha pop, Tina Turner, e cila vdiq më 24 maj të këtij viti në moshën 83 vjeçare, kishte më shumë se një karrierë të thjeshtë.
Ajo filloi si një këngëtare R&B dhe si një kërcimtare e pakapërcyeshme, që bashkë me bashkëshortin e saj Ike, bëri shfaqjen më të emocionueshme në skenë, anëtare e James Brown. Pastaj ajo u bë një heroinë rok, që këndoi në turne me Rolling Stones dhe shërbeu si Rregjina e Acidit për grupin The Who. Dhe në fund ajo u bë e mbijetuara përfundimtare – gruaja e abuzuar që e braktisi burrin e saj dhe, pa kërkuar falje, mori një kurorë vetëm për vete, shkruan The New York Times, transmeton KultPlus.
Këtu janë disa nga momentet më të mëdha muzikore të Tina Turner.
Hitet e hershme R&B të Ike dhe Tina janë momente elektrizuese të fuqisë muzikore të papërpunuara, por retrospektivisht ato gjithashtu janë thellësisht të shqetësueshme në përmbajtjen e tyre lirike. Singlli i parë i duetit paraqet vokalin e shënuar të Tinës dhe e lë të këndojë për një marrëdhënie të trazuar në të cilën burri i saj e keqtrajton dhe “më bën të buzëqesh edhe pse zemra ime vuan”, megjithatë ajo ende premton të “bëj çdo gjë që ai dëshiron”. Fjalët janë shkruar nga Ike Turner, i cili ka kredi të vetme si autor i këngëve.
Tekst më i çuditshëm dhe i pakëndshëm: Tina pranon jo dashurinë, por adhurimin dhe thotë se në këmbim, “vetëm pak vëmendje, ti e di, do të më ndihmojë të kaloj”. Qarja e thellë e Tinës mbi një linjë basi kërcuese ishte tingulli më i seksit dhe më i pakontrolluar në muzikë në atë kohë, por është pothuajse e pamundur të dëgjosh këto këngë tani pa nxirë fytyrën nga spektakli i tmerrshëm që Tinë më vonë do të përshkruante për martesën e saj me Ike.
Hiti më i madh i viteve të hershme të Ike & Tina – ai shkoi në vendin e dytë në tabelën R&B të Billboard dhe u rendit në Top 20 pop – është një rutinë më e lehtë për një çift që ngulmon në problemet e tyre. Përsëri, epo. Por të paktën këtë herë kënga nuk ishte e Ike. Ai u shkrua nga Rose Marie McCoy së bashku me Joe Seneca dhe James Lee, dhe dyshja R&B Mickey & Sylvia u përfshinë në regjistrim.
Phil Spector e kishe parë drejtpërdrejtë këtë shfaqje me një energji të lartë. Ajo regjistroi ketë këngë të shkruar nga Jeff Barry dhe Ellie Greenëich,në bashkëpunim më labelin, Philles. Kjo këngë cilësohet si dështim, gjë që bëri që albumi që mban të njëjtin titull, të vonohej të dilte në treg për 3 viteve.
Këngë tjetër kemi Ike dhe Tina Turner, me “Proud Mary”, 1971
Për të prezantuar këtë hit, Tina u shpreh: “Ne kurrë nuk bëjmë asgjë të këndshme dhe të lehtë. Ne e bëjmë gjithmonë mirë dhe ashpër.”
Tina si kantautore e vlerësuar tregon për herë të parë historinë e saj, duke treguar edukimin e saj në fshatin Tennessee, ku tregon se shkonte në fushë gjatë ditëve të javës. Kënga tregon një përfytyrim, duke mos imagjinuar kurrë një jetë përtej thjeshtësisë së qytetit të vogël.
Këngë që ishte pjesë e versionit filmik “Tommy”,ku Tina luan rolin e ”ciganës’ .Ajo përdor seks dhe drogë për të kuruar djalin. Tina pas kësaj, del si simbol i seksit dhe famës botërore. Pak kohë pas kësaj ajo u largua nga Ike.
Kjo këngë doli kur Tina ishte diku 40 vjeçare dhe marka e saj ishte mbijetesa. Këngët ne albumin “Privat Dancer”, u shkruan kryesisht nga burrat, por u përshtaten në mënyrë të përkryer me rolin e një gruaje të pavarur që nuk heq dorë nga të qenurit vetëm. Kjo këngë tregon historinë e një gruaje me zemër të thyer, e cila dhe pse tundohet ka frikë të provojë dashurinë përsëri.
U shkrua nga Holly Knight dhe u publikua nga grupi i saj Spider. Paraqet një kërkesë të sigurtë dhe sfiduese për një burrë. Ajo lëshon vargun e vrullshëm “Should I ?”,pra “Duhet unë ?”
Këngë e regjistruar fillimisht nga Bonnie Tyler. ”The best” është këngë lavdërimi për një të dashur. Mirëpo nëse mbylli sytë është kënaqësi për vete. Ashtu siç shprehet Tina:” “Ti je thjesht më i miri, më i mirë se të gjithë të tjerët”. / KultPlus.com
Mbrëmë në Kino Armata në Prishtinë është shfaqur dokumentari i i alpinistes së parë shqiptare që ka ngjitur Everestin, Uta Ibrahimi, “Ajo’Mal”.
Në njoftimin e Ministrisë së Kulturës, thuhet se ky dokumentar promovon jo vetëm bukuritë e maleve tona, por edhe rëndësinë e alpinizmit për transformim e sukses.
““Ajo’Mal” është një ftesë për të eksploruar, për të mbrojtur natyrën tonë dhe për të shfrytëzuar potencialin e jashtëzakonshëm të bjeshkëve tona si destinacione, frymëzim dhe trashëgimi kulturore. Në këtë ngjarje ishin të pranishëm kryeministri Albin Kurti, Ministrja e Tregtisë, Rozeta Hajdari, zëvendësministrja e MKRS-së, Daulina Osmani, kryetari i Prishtinës, Përparim Rama, si dhe përfaqësues të akredituar ndërkombëtar në Kosovë e qytetarë”, thuhet në njoftimin e ministrisë.
Në këtë ngjarje, kryeministri Kurti vlerësoi dokumentarin, ndërsa shprehu falënderime për Utën, e cila me çdo ngjitje dhe projekt sjell krenari për Kosovën dhe promovon fuqinë e grave dhe vajzave në arritjen e majave personale dhe profesionale./KultPlus.com
Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, ka njoftuar se është shënuar 80-vjetori i Bibliotekës Kombëtare të Kosovës “Pjetër Bogdani”.
“Dje u shënua 80-vjetori i themelimit të Bibliotekës Kombëtare të Kosovës “Pjetër Bogdani”, një nga institucionet më të rëndësishme kulturore e historike në vend”, thuhet në njoftimin e tyre.
Në këtë ngjarje kanë marrë pjesë kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, kryetari i Kuvendit të Kosovës, Glauk Konjufca, Ministri i Kulturës, Hajrulla Çeku, Akademik Andrija Mutnjakoviq – arkitekti i ndërtesës ikonike të bibliotekës, drejtoresha e BKK-së Blerina Gaxha Rogova, përfaqësues nga Biblioteka Kombëtare e Shqipërisë dhe Turqisë, si dhe shumë personalitete të kulturës dhe shkencës.
Gjatë ceremonisë, kryeministri Kurti ndër të tjera theksoi mbështetjen e Qeverisë së Kosovës për këtë institucion përmes investimeve në Qendrën e Digjitalizimit dhe pasurimin e fondit librar me mbi 76 mijë tituj të rinjë.
“Këtë ngjarje e bëri shumë të veçantë pjesëmarrja e Akademik Andrija Mutnjakoviq, arkitekti që projektoi ndërtesën, i cili shprehu mirënjohjen për ruajtjen dhe respektimin e kësaj vepre arkitekturore për më shumë se katër dekada. Atij iu nda çmimi jubilar “Pjetër Bogdani”, janë shprehur nga ministria.
Gjatë kësaj ceremonie poashtu u bë lansimi i platformës së bibliotekës digjitale, e cila do të ofroj qasje të lehtë dhe të shpejtë në objekte digjitale, përmes teknologjive të avancuara të informacionit duke respektuar standardet dhe normat ligjore.
Aktivitetet vazhduan me dy ekspozita, ajo “Antologji e koleksioneve” dhe botimet e Bibliotekës Kombëtare. Ndërsa të pranishmit patën mundësi të shijojnë performancën e veçantë nga Kori i Filharmonisë së Kosovës./KultPlus.com
Shoqata Sindikale e Artistëve të Teatrit Kombëtar të Kosovës, përmes një veprimi simbolik para Ministrisë se Kulturës, ka bërë thirrje publike ndaj institucioneve të Kosovës për të reflektuar mbi gjendjen e rëndë, diskriminuese dhe të papranueshme të artistëve.
Në një njoftim për medie, Sindikata e Artistëve të Teatrit Kombëtar të Kosovës, bën të ditur se diskriminimi ligjor që është bërë, sfidon dinjitetin e profesionit të aktrimit dhe, sipas tyre, është një gabim që do mbahet në mend si ofendimi më i rëndë që i është bërë artistit të Teatrit Kombëtar
“Artistët janë pasuria e një shoqërie dhe ndikimi i tyre shkon përtej skenës apo ekranit, dokumentojnë ngjarjet e rëndësishme historike dhe sociale, përmes krijimtarisë se tyre ata ruajnë dhe përcjellin identitetin kombëtar dhe kulturor brezave të ardhshëm”, thuhet në njoftim.
Shoqata Sindikale e Artistëve Ministrisë të Teatrit Kombëtar të Kosovës ia kujtojnë Ministrisë së Kulturës dhe Qeverisë së Kosovës se puna dhe përkushtimi i tyre për Teatrin Kombëtar nuk mund të vazhdojë e të keqpërdoret e të jenë më të degraduarit në rajon.
“Ne kemi dhënë dhe do të japim gjithçka për Teatrin, shtëpinë tonë, duke punuar pa orar, në vikende dhe festa zyrtare, shpesh pa u respektuar as standardet minimale të trajtimit dinjitoz që meriton një artist”, thuhet në njoftim, teksa bëhet e ditur se nuk do të ndalen derisa t’i arrijnë të drejtat e tyre legjitime.
“Kur padrejtësia bëhet ligj, rezistenca bëhet detyrë”, thuhet në fund të njoftimit të Këshillit Grevist të Shoqatës Sindikale të Artistëve të TKK-së./rtk/KultPlus.com
26 nëntori është shpallur prej OKB-së si Dita Botërore e Transportit të Qëndrueshëm. Po çfarë është transporti i qëndrueshëm?
Transporti është jetik për ndërlidhjen, tregtinë, rritjen ekonomike dhe punësimin. Megjithatë, ai është gjithashtu i implikuar si një burim i rëndësishëm i emetimeve të gazrave serrë. Zgjidhja e këtyre kompromiseve është thelbësore për arritjen e transportit të qëndrueshëm dhe, nëpërmjet kësaj, zhvillimit të qëndrueshëm.
Në raportin e tij të vitit 2016, Grupi Këshillimor i Nivelit të Lartë të Sekretarit të Përgjithshëm përcaktoi transportin e qëndrueshëm si “ofrim i shërbimeve dhe infrastrukturës për lëvizjen e njerëzve dhe mallrave, duke avancuar zhvillimin ekonomik dhe social për të përfituar brezat e sotëm dhe të ardhshëm, në një mënyrë të sigurtë, të përballueshme, e arritshme, efikase dhe elastike, duke minimizuar emetimet e karbonit dhe të tjera dhe ndikimet mjedisore.”
Transporti i qëndrueshëm ka si objektiva aksesin universal, sigurine e shtuar, ndikim të reduktuar mjedisor dhe klimatik, elasticitet të përmirësuar dhe efikasitet më të madh.
Transporti i qëndrueshëm mund të përshpejtojë çrrënjosjen e varfërisë në të gjitha dimensionet e saj, uljen e pabarazisë, fuqizimin e grave dhe luftimin e ndryshimeve klimatike./ KultPlus.com
Në një pllakë metalike para dyerve të pronës së Tina Turnerit shkruan “Vor 12.00 Uhr nicht läuten, keine Lieferungen”, që nga gjermanishtja ka kuptimin: “As mos të shkojë mendja ta shqetësosh Tina Turnerin para mesditës”.
Ajo ishte simboli i qëndresës së rock’n’rollit për 50 vjet. “Proud Mary” i saj ishte 175 për qind më i gjatë se origjinali. Ajo u bë yll me Ike Turnerin në të 20-at, i iku abuzimit të tij në të 30-at, luftoi për shtegun e saj në krye të listave të popit në të 40-at, dhe i ra botës përqark në të 60-at.
“Nuk këndoj. Nuk vallëzoj. Nuk i vesh rrobat më të mira”, pati thënë gjatë viteve të fundit. Edhe paruka e saj – “pjesë esenciale e pamjes së Tina Turnerit”, siç ka shkruar në memoarin e saj të paradokohshëm – nuk është më e rregulluar me përpikëri si më përpara.
Edhe më 2009, teksa po e vazhdonte hovin e ditëve të fundit të turneut të saj “Tina! 50th Anniversary”, ajo po fantazonte, thënë sinqerisht, për ridekorimin e shtëpisë së saj.
Krejt këtë pjesë të jetës e kishte jetuar si Ike, por më pas e zaptoi jetën e saj të përnjëmendtë.
“Thjesht u lodha duke kënduar dhe duke i bërë të gjithë të lumtur. Kjo është e gjitha që kam bërë në jetën time”.
Turner vdiq në moshën 83-vjeçare në shtëpinë e saj në Küsnacht afër Zyrihut, Zvicër. / KultPlus.com
Me rastin e 80-vjetorit të Çlirimit, Akademia e Shkencave organizoi sot konferencën shkencore ndërkombëtare “Në 80-vjetorin e Çlirimit të Shqipërisë nga pushtimi nazifashist”.
Konferenca erdhi në bashkëpunim me Akademinë e Shkencave dhe Arteve të Kosovës. Akad. Gjinushi u shprehu të pranishmëve urimet për festën e 80-vjetorit të Çlirimit të vendit dhe falënderoi organizatorët e konferencës dhe pjesëmarrësit nga Kosova, Maqedonia e Veriut, nga Akademia Ushtarake dhe Akademia e Policisë, etj.
Ai theksoi se, qasja ndaj rolit të shqiptarëve gjatë Luftës së Dytë Botërore në Shqipëri, Kosovë e Maqedoninë e Veriut, një nga ngjarjet më të mëdha e më tragjike të njerëzimit, ka të bëjë jo thjesht me qëndrimin ndaj një periudhe historike, por me vlerësimin e një prej tipareve më të vyera të një populli, atë të antifashizmit, tipar themelor ky i popujve sot, në botën demokratike.
Më pas prof. dr. Paskal Milo, mbajti kumtesën “Shqipëria antifashiste në anën e duhur të historisë në Luftën e Dytë Botërore”. Ai theksoi se Lufta Antifashiste Nacionalçlirimtare dhe rreshtimi krahas Aleatëve të Mëdhenj të Kombeve të Bashkuara forcoi pozitën ndërkombëtare të Shqipërisë dhe e shpëtoi atë nga disa përpjekje që u bënë pas lufte për t’i cenuar integritetin territorial dhe ndërhyrjen në punët e brendshme.
Studiuesi italian, prof. Alberto Basciani, foli për figurën e prof. gjeneral Parianit dhe fundin e sundimit italian në Shqipëri (mars – shtator 1943).
Akad. Pëllumb Xhufi mbajti kumtesën “Kolaboracionizmi në Luftën e Dytë Botërore: rasti shqiptar”. Ai pasi bëri një përshkrim të forcave aleate dhe kundërshtare që morën pjesë në luftë, theksoi se dokumente të shumta të pushtuesve italianë e gjermanë, të misioneve aleate anglo-amerikane, të qeverive kuislinge e të organizatave Balli Kombëtar e Legaliteti provojnë qartë se parulla e të ashtuquajturës “Shqipëri etnike” që ata përdorën gjatë viteve të luftës për të përligjur kolaboracionizmin e tyre, ishte thjesht e vetëm propagandë. Në fakt, ata nuk munguan të iniciojnë marrëveshje me qarqet antishqiptare fqinje për përfshirjen e Shqipërisë, pa Kosovën e Çamërinë, si njësi federale në kuadrin e shtetit jugosllav apo të atij grek.
Ne konferencë referuan edhe dr. Roderick Bailey nga University of Oxford, prof. dr. Et’hem Çeku, prof. dr. Sonila Boçi, akad. Hamit Kaba, akad. Vasil S. Tole, prof. dr. Bujar Dugolli, prof. asoc. dr. Marenglen Kasmi, prof. dr. Irakli Koçollari etj.
Gjatë kësaj konference përmes punimeve shkencore u bë e qartë se shqiptarët zgjodhën rrugën më të drejtë për të rifituar lirinë dhe pavarësinë e tyre, përmes rezistencës antifashiste dhe luftës çlirimtare kundër shteteve pushtuese fashiste.
Shqiptarët për herë të parë me luftën e tyre u imponuan si subjekt e faktor ndërkombëtar dhe nuk lejuan të trajtoheshin si më parë në kulisat e politikës e të diplomacisë të Fuqive të Mëdha që vendosnin për fatin e tyre dhe të Shqipërisë pa i pyetur e duke i nëpërkëmbur. Lufta Antifashiste Nacionalçlirimtare dhe rreshtimi krahas Aleatëve të Mëdhenj të Kombeve të Bashkuara forcoi pozitën ndërkombëtare të Shqipërisë dhe e shpëtoi atë nga disa përpjekje që u bënë pas Lufte për t’i cenuar integritetin territorial dhe ndërhyrjen në punët e brendshme./atsh/KultPlus.com
Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani është takuar me Ministrin e Punëve të Jashtme të Kolumbisë, Luis Gilberto Murillo.
Postimi i plotë i Presidentes Osmani:
Si Kosova, ashtu edhe Kolumbia, por edhe shumë vende anëkënd botës, e njohin dhimbjen e thellë që shkakton dhuna seksuale gjatë luftës.
Kjo armë lufte shkakton vuajtje të thella dhe vështirë të rikuperueshme. Bashkëpunimi dhe shkëmbimi i përvojave në fuqizimin e zërit të të mbijetuarve, si dhe avancimi i Agjendës për Gratë, Paqen dhe Sigurinë, ishin në fokus të takimit me Ministrin e Punëve të Jashtme të Kolumbisë, Luis Gilberto Murillo./atsh/KultPlus.com
Rita Sahatçiu Ora e lindur më 26 nëntor 1990, është një këngëtare dhe aktore britanike me prejardhje shqiptare. Suksesi i saj u rrit në shkurt të vitit 2012, kur ajo u paraqit me teken Hot Right Now, bashkëpunim me DJ Fresh-in, e cila arriti numrin një në Mbretërinë e Bashkuar.
Albumi i parë i saj Ora, që doli në shitje në gusht të vitit 2012, arriti numrin një në Mbretërinë e Bashkuar. Albumi përmbante teket Britanike R.I.P dhe How We Do (Party). Ora ishte artistja me numrin më të madh të tekeve në listën britanike në vitin 2012, me tre teke rradhazi që arritën në pozitën më të lartë.
Në janar 2014, Adidas njoftoi një bashkëpunim projektues me Ritën për markën e tyre, Adidas Originals. Gjithashtu në vitin 2014, kënga I Will Never Let You Down u rendit e katërta në Mbretërinë e Bashkuar dhe ajo u shfaq në teken “Black Widow ” të Iggy Azalea, e cila arriti numrin pesë në Mbretërine e Bashkuar dhe SHBA. Në 2015, Ora u bë trajnere në serinë e katërt të The Voice UK dhe, më vonë atë vit, një gjyqtare në serinë e dymbëdhjetë të The X Factor.
Albumi i dytë i saj në studio, Phoenix, doli në shitje në nëntor 2018. Tekja Your Song arriti numrin dhjetë në Britaninë e Madhe dhe teket Anywhere dhe Let You Love Me arritën numrin pesë në Mbretërinë e Bashkuar; kjo e fundit e bëri Orën artisten e parë femër britanike që të ketë gjithsej trembëdhjetë këngë të cilat kanë arritur të paktën pozicionin e dhjetë në listat e Mbretërisë së Bashkuar.
Ora ka lindur në Prishtinë, në Provincën Jugosllave e Kosovës, nga prindër shqiptarë. Nëna e saj, Vera, është psikiatre dhe babai i saj, Besnik Sahatçiu, është ekonomist e pronar kafeneje. Ora ka një vëlla më të vogël, Don, dhe një motër më të madhe, Elena, e cila është gjithashtu pjesë e ekipit të saj të menaxhimit. Ajo ka lindur si Rita Sahatçiu, mbiemri rrjedh nga fjala turke saatçi që do të thotë “orëndreqës”, por prindërit e saj më vonë e shtuan Ora në mënyrë që të mund të shqiptohet lehtë.
Familja e saj u largua nga Kosova për arsye politike, për shkak të persekutimit të shqiptarëve etnikë të filluar me shpërbërjen e Jugosllavisë. Ata u zhvendosën në Londër, Angli në vitin 1991, kur ajo ishte njëvjecare. Ajo u rrit pranë rrugës “Portobello” në Londrën Veriore dhe mori pjesë në St. Cuthbert me shkollën fillore “St Matthias” në Earls Court, pas së cilës u diplomua nga një shkollë e arteve të interpretimit, Sylvia Young School Theatre. Ajo filloi të këndojë në moshë të re.
Tani, Ora është në lidhje dashurie me regjisorin Taika Waiti, ku në paraqitjet e tyre të fundit, duken shumë të lumtur. / KultPlus.com
Më 26 nëntor të vitit 1912, Hafiz Ali Podgorica ngriti flamurin kombëtar në Durrës.
Në postin kryetarit të bashkisë së Durrësit, por edhe në cilësinë e kadiut dhe myftiut, Podgorica pati një angazhim domethënës në periudhën që i paraprin shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë. Ashtu si figura të tjera të qarqeve fetare në vend, Podgorica ndihmoi në kapërcimin e dallimeve mes besimeve për hir të kauzës kombëtare.
“Flamuri kombëtar shqiptar u ngrit me brohoritje. Mytesarifi u pushua. Hamid bej Toptani u emërua guvernator provizor. Mitropoliti refuzon ta njohë administratën lokale. Trupat mustahfis (mbrojtëse të prapavijës së qytetit) u liruan. Paria e vendit u doli serbëve përpara. Mungojnë informata të sakta për lëvizjen e tyre (serbëve). Ata janë nisur prej Kruje”, kështu njoftohej në radiotelegramin shifër të nënkonsullit, Rudnay drejtuar Ministrisë së Punëve të Jashtme britanike.
Dy ditë më pas, në Kuvendin e Vlorës morën pjesë si delegatë të Durrësit Dom Nikollë Kaçorri, Abaz Çelkupa, Mustafa Hanxhiu dhe Jahja Ballhysa, të cilët nënshkruan edhe dokumentin historik të Pavarësisë./atsh/KultPlus.com
