Përfaqësues nga Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit dhe institucionet e trashëgimisë kulturore morën pjesë në një trajnim rajonal në Ulqin, mbi arkeologjinë nënujore dhe digjitalizimin e trashëgimisë me metoda moderne.
Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, ndau në rrjete sociale momente nga ky trajnim si dhe mesazhet nga disa prej specialistëve pjesëmarrës në këtë takim.
Gonxhja e cilësoi me rëndësi procesin e dokumentimit dhe mbrojtjen e trashëgimisë kulturore nënujore të vendit tonë.
“Nga fotogrametria te simulimet në zhytje, kjo përvojë rriti kapacitetet tona për ruajtjen dhe promovimin e thesareve nënujore, duke forcuar bashkëpunimin Shqipëri–Mal i Zi–Kroaci”, u shpreh Gonxhja.
Sipas tij, trashëgimia kulturore, edhe nën ujë, meriton dritën e vëmendjes si asete të turizmit.
Një nga specialistët pjesëmarrës në këtë trajnim, Sabian Hasani e vleresoi pozitiv bashkëpunimin mes vendeve ballkanike për një qëllim të përbashkët.
“Nga ana teknike eksperienca me fotogametrinë do të jetë një ndihmë e madhe për të gjithë, për ata që nuk kanë eksperiencë, për ata që kanë më pak eksperiencë, ashtu si unë që nuk kam bërë kurrë arkieologji nënujore e cila është një pikëpamje krejt ndryshe, pra do të jetë një ndihmë shumë e madhe”, tha ai.
Hasani u shpreh se, “veçanërisht për arkeologjinë nënujore, them se është një fushë e pazhvilluar mirë në këtë pjesë të botës dhe është mirë të nisim përpjekjet bashkëpunuese që të gjithë të jemi në harmoni”.
Frenk Peza, specialist në Agjencinë Kombëtare të Turizmit, e sheh këtë trajnim si një ekspericë pozitive, që gjithashtu siç theksoi ai, “tregon se si vende të ndryshme e trajtojnë sipas mënyrës së tyre mbrojtjen e trashëgimitë kulturore”.
Sipas tij, edhe pse Kroacia është shumë më e avancuar, se homologët tanë rajonalë, mënyra sesi afrohen dhe duan ta tregojnë, të mësojnë studentët dhe njerëzit që janë pjesë e institucioneve, është shumë interesante dhe na bën të mendojmë sipas mënyrës së tyre.
Ndërsa Blerina Toci, një tjetër e pranishme në trajnim tha se, “kjo është një nga gjërat më të rëndësishme, për të parë drejt të ardhmes, për ne njerëzit që punojmë me entitete kulturore, duke parë edhe nga e kaluara. Është me rëndësi të bashkëpunojmë me njëri-tjetrin, se si funksionojmë ne në vendin tonë, në Kroaci dhe në Malin e Zi, për të gjetur pikat e dobëta dhe të forta dhe të punojmë së bashku për një të ardhme më të mirë”.
Andrea Pambuku, vuri në dukje se, “ky takim shërbeu si një eksperiencë për të mësuar se si të ruajmë arkielogjinë nënujore dhe si mund të krijojmë vende të reja për turizëm dhe kulturë. Gjithashtu të mbrojmë vendet nënujore ku është e nevojshme, duke qenë se jemi të rinj në këtë fushë”.
Elisabeta Mosho theksoi se, eksperieanca e përfituar në këtë trajnim do t’i shërbejë për njohuri më të mira në dokumentet 3D, si proces shumë i rëndësishëm për mbrojtjen e trashigimisë kulturore./atsh/KultPlus.com
Me moton “Bukë dhe zemër/ Sillni pak kripë ju lutem”, festivali do të zhvillohet në “Book Building” në qendër të Tiranës dhe do të zgjasë gjithë ditën, nga ora 08:00 deri në 23:55.
Organizuar nga Agjencia e Zhvillimit të Territorit, nën kujdesin e Kryeministrit Rama, festivali do të përfshijë ekspozita, konferenca dhe performanca artistike.
Mbi 150 grupe arkitektësh nga mbarë bota pritet të marrin pjesë, duke sjellë ide të reja dhe bashkëpunime për të ardhmen e arkitekturës në Shqipëri./ KultPlus.com
Në Qendrën për Hapje dhe Dialog (COD) u çel mbrëmjen e djeshme ekspozita “I soli di tutte le terre”- “Diejt e të gjitha tokave”.
Në çeljen e ekspozitës ishte i pranishëm Kryeministri Edi Rama, e dërguara e SHBA-ve në Tiranë, Nancy Van Horn, përfaqësues të trupit diplomatik të akredituar në Tiranë si dhe personalitete të artit dhe kulturës.
Në këtë ekspozitë prezantohet për herë të parë në Tiranë, vepra e Enzo Cucchi, një nga emrat më të rëndësishëm të pikturës italiane bashkëkohore.
Në bashkëpunim me Institutin Italian të Kulturës dhe Spazio Taverna, ekspozita zbulon dimensionet ku shpirtërorja takohet me materien, një ekspozitë që sjell dritën si simbol bashkimi mes dy brigjeve, një urë arti dhe reflektimi.
Në këto punime prezantohen fazat më të rëndësishme të karrierës së tij të gjatë, duke filluar me disa kryevepra të hershme, pjesë e një koleksioni të rëndësishëm privat, të tilla si Quadro santo (1980), Carro di fuoco (1981), Paesaggio barbaro (1983) dhe Il miracolo della neve (1986), të cilat nuk ishin ekspozuar së bashku prej shumë vitesh.
Vëmendje e veçantë i kushtohet marrëdhënies së Cucchi-t me krahinën e Marche-ve, një territor themelor i kërkimit të tij artistik, me një seksion që bashkon një seri pikturash të vogla kushtuar vendeve të ndryshme të një krahine që zotëron, sipas Cucchi-t, “të gjithë aktualitetin e një emocioni që është i nevojshëm për një artist”.
Pjesa e dytë e ekspozitës i kushtohet vizatimit, një shprehje e rëndësishme e mendimit të Cucchi-t me një përzgjedhje që dokumenton aktivitetin dhjetëvjeçar të artistit kushtuar vizatimit, të cilin ai e konsideron bazën e artit dhe marrëdhënies së tij me Marche-t, duke i mbushur fletët me elementë tipikë të peizazhit të krahinës.
“Kështu, arti i Cucchit mbërrin në Shqipëri, duke sjellë diellin, selvitë, tokën, fushat dhe kodrat e Marche-ve, për të ndarë diejt mesdhetarë, të cilët ngrohin tokën dhe bashkojnë dy brigjet e Adriatikut, të cilin Predrag Matvejević e përcaktoi si “deti i intimitetit”, nën shenjën e pikturës”, shpjegojnë kuratorët e Spazio Taverna-s.
I konsideruar si artisti më vizionar midis eksponentëve të Transavanguardia-s, Enzo Cucchi (Morro d’Alba, 1949), që nga vitet 1980, ka fituar famë ndërkombëtare. Ai ka ekspozuar në hapësirat më të rëndësishme ekspozuese italiane dhe të huaja, si Kunsthalle në Bazel, Solomon R. Guggenheim në Nju Jork, Tate Gallery në Londër, Centre Georges Pompidou në Paris, Castello di Rivoli, Rivoli (Torino), Palazzo Reale në Milano, Muzeu i Artit Sezon në Tokio, Akademia Franceze në Romë – Villa Medici, Musèe d’art modern në Saint-Etienne Metropole dhe MAXXI.
Ka marrë pjesë gjithashtu në ekspozitat më të rëndësishme ndërkombëtare të artit bashkëkohor, duke përfshirë Bienalen Ndërkombëtare të Artit në Venecia, Documenta në Kassel dhe Kuadrienalen e Romës.
Veprat e tij gjenden në koleksionet kryesore të muzeve të botës dhe në koleksionet private më prestigjioze kombëtare dhe ndërkombëtare.
Ekspozita “Diejt e të gjitha tokave” do të jetë e hapur për publikun deri më 5 korrik 2025 në ambientet e galerisë COD në Kryeministri./atsh/KultPlus.com
Universiteti i Prishtinës vazhdon të zgjerojë partneritetet në arenën akademike ndërkombëtare. Gjatë vizitës intensive dyditore në Hungari nga rektori Arben Hajrullahu dhe prorektorja për ndërkombëtarizim dhe shkëmbim akademik, Rozafa Basha, u nënshkruan gjashtë marrëveshje bashkëpunimi me disa nga universitetet më të rëndësishme të këtij vendi.
Përmes një njoftimi në “Facebook”, bëhet e ditur se UP ka nënshkruar marrëveshje bashkëpunimi me disa nga universitetet e njohur të Hungarisë.
Ndërsa kjo agjendë intensive vjen menjëherë pas suksesit të fundit të UP-së në renditjen ndërkombëtare Times Higher Education (THE) 2025, përbën dëshmi të qartë se ndërkombëtarizimi nuk është më vetëm një synim strategjik, por një realitet.
“Rritja e numrit të studentëve nga Kosova që ndjekin studime në Hungari, falë bursave evropiane dhe atyre hungareze, si dhe zgjerimi i shkëmbimeve akademike me institucionet hungareze, po ndërton ura të qëndrueshme dhe afatgjata bashkëpunimi”, thuhet në njoftim.
Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit ka reaguar lidhur me ndërhyrjen në ish-burgun e Spaçit dhe projektin filmik mbi Revoltën e vitit 1973.
Ky reagim vjen pas qëndrimeve të ndryshme lidhur me projektin e qeverisë për ta kthyer Spaçin në një Muze të Kujtesës.
REAGIMI I PLOTË I MEKI-t:
Së fundmi është krijuar një “tymnajë” e panevojshme në lidhje me ish-burgun e Spaçit, duke injoruar jo vetëm degradimin ekstrem fizik por duke sajuar fabula mbi “prishje të kujtesës historike” apo “qoka” për hir të një filmi, çka është keqinformuese, por edhe dashakeqe në thelb.
Për të gjithë të shqetësuarit realisht mbi fatin e këtij vendi simbol të kujtesës kombëtare, dhe mbi aludimet e anatemimet e shprehura, sqarojmë disa fakte të rëndësishme:
Prej më shumë se tre vitesh, regjisori Namik Ajazi së bashku me shkrimtarin Visar Zhiti, vetë i burgosur politik dhe dëshmitar i atij realiteti, kanë ngritur përpjekjen e një projekti filmik ambicioz, që ka për synim të sjellë në ekran një nga ngjarjet më të rëndësishme të rezistencës antikomuniste në Shqipëri: Revoltën e të burgosurve të Spaçit në maj të vitit 1973.
Kjo revoltë, e ndërmarrë nga njerëz që kishin përjetuar tejkalimin e çdo caku të dhunës shtetërore, që kishin humbur lirinë, familjen dhe jetën, mbetet një nga dëshmitë më të fuqishme të shpirtit të pamposhtur të njeriut. Sjellja e kësaj historie në ekran, me vërtetësi artistike dhe etike, është detyrim moral dhe kulturor, si ndaj të kaluarës, ashtu edhe ndaj brezave që vijnë.
Vështirësitë e realizimit të këtij projekti filmik janë të mëdha, për shkak të pamundësisë për të rindërtuar kampin-burg në një set, gjendjes tejet të amortizuar të sitit në Spaç, nevojës për xhirime autentike në një ambient që ruan ende gjurmët reale të tragjedisë së atij vendi.
Nga ana tjetër projekti i Qeverisë Shqiptare për ta kthyer Spaçin në një Muze të Kujtesës, të hapur e të aksesueshëm për të gjithë, ka nisur prej kohësh. Ish-burgu dhe kampi i punës së detyruar i Spaçit është vendi më simbolik i kujtesës së mizorisë së regjimit komunist në Shqipëri dhe të akteve të shumta të rezistencës së qytetarëve shqiptarë.
Vende të ndryshme që kanë përjetuar regjime autoritare po merren me trashëgiminë materiale të së kaluarës së tyre të vështirë dhe nismat për të shndërruar ish-burgjet në muze, memorialë apo qendra kulturore po rezultojnë të frytshme për shoqërinë civile dhe institucionet për të kuptuar, përpunuar dhe përballur me të kaluarën që kjo lloj trashëgimie përfaqëson.
Duke pasur parasysh rëndësinë e tij të jashtëzakonshme, ka ardhur momenti që Spaçi t’u kthehet qytetarëve shqiptarë dhe ndaj është punuar, prezantuar dhe miratuar në vitin 2024 plani i menaxhimit, zbatimi i të cilit do të mundësojë realizimin e vizionit për të ardhmen e Spaçit.
Plani i menaxhimit, është konceptuar pas një analize të detajuar të pasurisë kulturore, të vlerave dhe statusit të saj të ruajtjes, si dhe pas një raundi konsultimesh me grupet e interesit që përfshinin më shumë se 58 individë në konsultimin paraprak: ish të burgosur politikë; profesionistë të institucioneve të ruajtjes së kujtesës, advokimit dhe kërkimit në Shqipëri; drejtorë të muzeve dhe zonave muzeale brenda dhe jashtë vendit, përfaqësues dhe anëtarë të komunitetit të Mirditës, artistë dhe profesionistë të kulturës, mësues e profesorë historie.
Përmes përafrimit me rehabilitimin e vlerave dhe peizazhit, vizioni është që Spaçi të vazhdojë të jetë një vend i kujtesës dhe reflektimit personal dhe kolektiv. Qëllimi në lidhje me ndërtesat e ish-burgut është ruajtja e tyre në gjendjen sa më origjinale, duke ndalur përkeqësimin e shpejtë të tyre, duke i ruajtur ato në mënyrë të tillë që të dëshmohen këto tre dekada në të cilat shoqëria shqiptare është përpjekur të reflektojë mbi historinë e saj të fundit dhe të dhimbshme, në të cilën shenjat e kalimit të kohës mbi ndërtesa janë gjithashtu një metaforë për një distancim nga kujtesa e hidhur e vendit. Por degradimi aktual përbën edhe një rrezik eminent për humbje të pakthyeshme të kësaj kujtese.
Detaje të mëtejshme mbi ndërhyrjet e sugjeruara të ruajtjes, rikrijimin e mundshëm të elementëve kyç, rikuperimin e shtigjeve dhe hyrjeve në tunelin e minierave dhe strategjitë e interpretimit të trashëgimisë kulturore janë paraqitur po ashtu në këtë plan, sipas të cilit do të ndërmerren procedurat e nevojshme për ngritjen e Muzeut të Burgut dhe Kampit të Punës së Detyrueshme, një muze dedikuar rezistencës ndaj diktaturës komuniste. Fokusi i muzeut do të jetë në përpjekjet dhe historitë e vuajtjes, mundimit dhe rezistencës që kanë ndodhur në Spaç, që nga episodi themelor i Revoltës së Spaçit në 1973, deri te aktet dhe gjestet e shumta të përditshme të mbijetesës deri te humbja e humanizmit, dinjitetit dhe solidaritetit që iu imponua të burgosurve. Informacione të mëtejshme mbi koleksionin e parashikuar të Muzeut, mbi hapat e nevojshëm për krijimin e tij dhe mbi strategjinë specifike të funksionimit do të paraqiten në vijim dhe do konsultohen hap pas hapi publikisht.
Megjithatë, duhet të kuptohet se koha e nevojshme për realizimin e një muzeu të tillë, me të gjitha standardet që kërkohen, e tejkalon afatin kohor të fillimit të xhirimeve, i cili është i përcaktuar tashmë në një mundësi historike bashkëprodhimi me një studio prestigjioze italiane. Për këtë arsye, kërkuam që brenda projektit të madh të rehabilitimit, të shihej me prioritet realizimi i disa ndërhyrjeve konservuese dhe përforcuese të pjesshme, duke parë edhe riskun e lartë për aksidente në sit, që do të mundësonin sigurinë fizike dhe rikrijimin e atmosferës së vitit 1973 me ndihmën e efekteve speciale dhe skenografisë, me një buxhet dhe ndërhyrje minimale. Përse nuk u protestua vite më parë për dritaret blu, për rrënimin e dhjetra monumenteve e strukturave, për rrëshqitjet e erozionin prej lënies në mëshirë të fatit, për rrëzimin e trarëve e soletave, për zhdukjen e artefakteve e të materialeve, për rrezikun ndaj vizitorëve? Mjaft të shikohen fotot! Dhe krejt papritmas lajmi i një filmi po rrezikon Spaçin?
Ndërhyrjet nuk kanë për qëllim modifikimin e memories historike, përkundrazi, janë të menduara me kujdes për ta ruajtur dhe pasuruar atë. Në fillesë të punimeve, shenjat e rehabilitimit qenë të dukshme, por ato integrohen dhe harmonizohen përmes teknikave skenografike dhe restauruese, duke përngjasuar sa më afër gjendjes origjinale të kohës.
Ky projekt filmik, që do të sjellë në ekran një histori të jashtëzakonshme guximi, dhimbjeje dhe idealizmi, nuk është një nismë politike, dhe as një manovër jotransparente, por një përpjekje e mundimtë dhe e sinqertë për të kujtuar dhe nderuar një kapitull të errët e heroik të historisë sonë.
Çdo zë që mundohet të përdorë këtë situatë për instrumentalizim politik apo për të nxitur dyshime dhe ndasi, në fakt po bie ndesh me përpjekjen për të dokumentuar një të vërtetë që për dekada u hesht dhe u mohua.
Projekti i këtij filmi, bën të padukshmen të dukshme, i jep zë atyre që nuk patën zë, dhe tregon për tërë botën atë që ndodhi në burgjet politike të diktaturës komuniste shqiptare. Ky është një borxh që historia na e ka lënë, dhe që arti ka fuqinë dhe përgjegjësinë ta shlyejë.
Përsa i përket sitit të ish-burgut të Spaçit, ne jemi të ndërgjegjshëm për ndjeshmërinë që ky sit ka dhe ku përmes planit të menaxhimit, janë parashikuar të gjitha konservimet dhe hapat e mëtejshëm që do të garantojnë mbrojtjen e kujtesës historike, integritetin e sitit dhe përdorimin e tij në funksion të edukimit publik, reflektimit qytetar dhe dokumentimit të së vërtetës historike.
E kaluara jonë nuk mund të fshihet, nuk mund të ridizenjohet sipas interesave të çastit dhe as të lihet në harresë nga neglizhenca.
Çdo hap që ndërmerret në Spaç bëhet me ndjeshmërinë që kërkon një vend i ngarkuar me dhimbje dhe dinjitet, me vetëdijen se kujtesa nuk mbahet gjallë vetëm nga muret që qëndrojnë, por nga zërat që ngrihen për të treguar të vërtetën që ato mure kanë parë.
Prandaj, ndërhyrjet konservuese dhe projekti filmik nuk janë dy rrugë të ndara, por dy shtylla të së njëjtës përpjekje fisnike për të mos lejuar harresën të bjerë mbi atë që ndodhi, për të mësuar nga plagët e historisë dhe për të ndërtuar mure mbajtëse e ura ndërgjegjësimi mes brezave, që të mos përsëritet më kurrë ai ferr!
E fundit, por jo nga rëndësia! Nuk duhet të harrojmë eksperiencat e “protestave” me kobure në brez për këndin e lojrave në Parkun e Madh të Liqenit dhe molotovët ndaj Bunkartit nga Sanço Pançot e politikës së vjetër! Le të distancohemi prej tyre.
Këngëtarja shqiptare e njohur në botë, Rita Ora, ka lansuar këngën e saj të re “Heat”.
“Heat” është një këngë ritmike e cila pritet të shëndrrohet në një hit veror.
Nuk është rastësi që “Heat” lansohet pikërisht në ditën kur Rita performon në World Pride Music Festival në Washington, D.C. Me gjithë energjinë dhe ngjyrën që sjell, kjo këngë duket si krijuar për skenën e atij festivali – dhe për aplikacione si Grindr, shkruan Official Charts.
Kënga është prodhim i Peter Thomas, i njohur për bashkëpunimet me yllin e popit alternativ Betty Who, ndërsa në tekst kanë kontribuar edhe Troye Sivan dhe Leland – ky i fundit njihet për sukseset e tij me këngë si “1999” nga Charli XCX dhe Troye, “Rare” nga Selena Gomez, apo “Kings & Queens” nga Ava Max.
Një përvojë unike artistike dhe kulturore do të përjetohet në Tiranë nga data 9 deri më 12 qershor, në kuadër të Javës Kulturore Izraelite, pjesë e Javëve Kulturore Ndërkombëtare të organizuara nga Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit.
Nga teatro kukullash, te kërcimet që rishkruajnë marrëdhënie njerëzore, dhe te tingujt shpërthyes të një grupi rock-u që shpërndan mesazhe paqeje, publiku do të mund të shijoje një eksperienë ndryshe.
Dita e parë e Javës Kultuorore Izraelite hapet më 9 qershor, në Teatrin e Kukullave me shfaqjen “When All Was Green” nga Dikla Katz dhe Avi Zlicha, që rrëfen historinë e një djali dhe një peme. Duke përdorur libra të vjetër, kopertina të ricikluara dhe faqe të zverdhura, artistët ndërtojnë një univers ku fëmijëria dhe natyra takohen me betonin e gri të qyteteve moderne. Me 16 çmime ndërkombëtare dhe me turne në më shumë se 30 vende të botës, kjo shfaqje prek çdo publik pa përjashtim, sepse përçon mesazhe të thella pa asnjë fjalë, duke komunikuar përmes emocioneve dhe artit të lëvizjes. Pas kësaj shfaqje, artistët e Teatrit të Kukullave do të udhëheqin një workshop interaktiv për fëmijë dhe të rritur.
Ndërsa më 11 qershor, një skene e vendosur te instalacioni Reja, do të elektrizohet me koncertin e “Orphaned Land”, një nga legjendat më të shquara të rock. Ky grup izraelit, themeluar në vitin 1991, ka përdorur muzikën si mjet për të përhapur mesazhe paqeje dhe bashkimi mes kulturave. Me pesë albume dhe fansa nga Lindja e Mesme deri në Evropë e Amerikë, “Orphaned Land” ka fituar çmime ndërkombëtare për përpjekjet e tyre që japin mesazhe paqeje. Shumë fansa kanë nisur edhe një peticion për t’u dhënë atyre Çmimin Nobel për Paqe.
Java Kulturore Izraelite do të mbyllet më 12 qershor, me baletin modern “I carry you hold” nga Olivia Court Mesa dhe Yochai Ginton që do të shfaqet në Teatrin Eksperimental “Kujtim Spahivogli”. Ky duet eksploron marrëdhëniet midis një gruaje dhe një burri ku nuk ekziston pushteti apo nënshtrimi. Bëhet fjalë për një dialog trupor të ndërtuar me delikatesë dhe intensitet, që reflekton mbi barazinë, ndjeshmërinë dhe emancipimin.
Të gjitha aktivitetet janë të hapura dhe falas për publikun, duke ofruar një mundësi që jo shpesh herë përjetohet. Pas Izraelit, radhën do ta ketë Java Kulturore Suedeze e cila nis me datë 13 qershor dhe që premton një eksperiencë po aq unike sa edhe shtetet e tjera pjesëmarrëse në Javët Kulturore Ndërkombëtare./ (BalkanWeb)/ KultPlus.com
Në një epokë që endet mes shpresës për përparim dhe ankthit për humbjen e thellësive shpirtërore, letra e Gëtes drejtuar mikut të tij të ngushtë, kompozitorit Carl Friedrich Zelter, është një dëshmi e rrallë e vetëdijes kritike ndaj frymës së kohës. Shkruar më 6 qershor 1825, kjo letër është më shumë se një korrespondencë personale: është një reflektim i thellë filozofik dhe kulturor mbi simptomat e modernitetit të hershëm, mbi krizën e autenticitetit dhe humbjen e ekuilibrit midis përparimit të jashtëm dhe pjekurisë së brendshme.
Në këtë rrëfim të sinqertë, Gëte përshkruan me një ton të kthjellët e pakompromis një botë që ka filluar të vrapojë më shpejt se mendimi, ku entuziazmi i të rinjve rrëmbehet përpara se të piqet, ku pasuria dhe shpejtësia shndërrohen në vlera të vetme referuese. Ironia e hollë e Gëtes nuk është vetëm ndaj ritmeve të reja të kohës – të mishëruara në simbolet e modernitetit si hekurudhat apo anijet me avull – por edhe ndaj një lloj mediokriteti kulturor që, në emër të universalitetit dhe aksesit të gjerë, shpërfill thellësinë, mjeshtërinë dhe përkushtimin shpirtëror ndaj dijes dhe artit.
Ai përçmon tejkalimin e përhershëm, këtë prirje “ultra”, që s’e njeh më masën, s’e ndjek më esencën, që ndjek verbërisht veprimin pa njohje të temës. Thjeshtësia, dikur virtyt, është zëvendësuar nga një lloj uniformiteti i zhurmshëm, ku gjithçka zhveshet nga përmbajtja për t’u bërë vetëm funksion.
Kjo letër, e shkruar në moshën e pjekurisë së vonë të Gëtes, është gjithashtu një testament i një epoke që e ndjen veten në mbyllje – një përshëndetje ndaj një bote të vlerave të brendshme, ndaj një arti dhe jete që nuk është vetëm shpejtësi, por edhe qëndrim, që nuk është vetëm rrugëtim, por edhe reflektim. Ajo na vjen si një thirrje për vetëdije dhe kthim te vetvetja, në një kohë kur gjithçka rrezikon të bëhet zëvendësim, jo përmbajtje.
Në kontekstin e sotëm, letra tingëllon më aktuale se kurrë, si një kujtesë për të mos e lënë shpirtin në hije ndërsa trupi dhe bota nxitojnë përpara. Është një ftesë për ta ripërtërirë ndjeshmërinë, për ta ringjallur ndjenjën ndaj thelbit, për të ruajtur atë “mendje me të cilën kemi ardhur deri këtu” – e cila, sipas Gëtes, është mbase e fundit e një epoke që nuk do të rikthehet më.
***
(…) Nuk mund të përfundoj pa iu referuar sërish asaj muzike të mbingarkuar; por gjithçka, i dashur Mik, në ditët e sotme është ultra, gjithçka kapërcen përherë në mendime si në veprim. Askush nuk e njeh më veten e tij, askush nuk e kupton elementin në të cilin lëviz dhe punon, askush nuk e kupton temën që trajton. Thjeshtësia e pastër nuk bëhet fjalë; të thjeshtë kemi mjaft.
Të rinjtë entuziazmohen shumë herët dhe më pas rrëmbehen në vorbullën e kohës. Pasuria dhe shpejtësia janë ato që bota admiron dhe ato që të gjithë përpiqen të arrijnë. Hekurudhat, postat e shpejta, anijet me avull dhe çdo lloj lehtësie të mundshme në mënyrën e komunikimit, janë ato që bota e arsimuar ka në sy, që ajo të mund të mbiedukojë veten dhe në këtë mënyrë të vazhdojë në një gjendje mediokriteti. Dhe është, për më tepër, rezultat i universalitetit, që një kulturë mediokre duhet të bëhet e zakonshme; ky është qëllimi i Shoqatave Biblike, i metodës Lancasteriane të mësimit, dhe unë nuk e di se çfarë përveç kësaj.
E thënë siç duhet, ky është shekulli i burrave me kokë mbi shpatulla, për burrat praktikë me perceptime të shpejta, të cilët, për shkak se zotërojnë njëfarë shkathtësie, ndjejnë epërsinë e tyre ndaj shumicës, edhe pse ata vetë mund të mos jenë të talentuar në shkallën më të lartë. Le të mbajmë, sa të jetë e mundur, atë mendje me të cilën kemi ardhur deri këtu; ne, dhe ndoshta disa të tjerë, do të jemi të fundit të një epoke që nuk do të kthehet më kaq shpejt.
* Carl Friedrich Zelter (11 dhjetor 1758 – 15 maj 1832) ishte një kompozitor, dirigjent dhe mësues gjerman i muzikës
“Bukë dhe zemër” (Bread & Heart Festival) emërtohet festivali që bashkon në Tiranë mbi 150 arkitektë të mirënjohur ndërkombëtarë nga Europa, Azia, Amerika Veriore e Jugore.
E konsideruar si një ngjarje e re europiane, ky festival mbledh bashkë arkitektët që punojnë në Shqipëri, së bashku me partnerët e tyre lokalë dhe të ftuarit e tyre, që vijnë nga rrugë të ndryshme të jetës, për të ndarë eksperiencat, diskutuar sfidat e zhvillimit urban e social të ditëve të sotme, si edhe kontribuar për formulimin e politikave dhe masave në funksion të transformimit të madh të vendit tonë, si Europa e Ballkanit.
Në fjalën e mbajtur në këtë event, kryeministri Edi Rama vlerësoi se ky festival e fut Shqipërinë në një tjetër hartë prestigjoze të Europës, duke krijuar premisat që në disa vjet nga sot, “Bread & Heart” Festival të kthehet në një eveniment prestigjioz global, me arkitekturën në qendër, por me një perimetër gjithnjë e më të gjerë disiplinash të përfshira në debat.
Rama tha se “të gjithë e dimë se Shqipëria nuk është një vend që tërheq arkitektët më vizionarë të botës me para apo me shkëlqime, por i tërheq me një gjë shumë më të vështirë për t’u përkufizuar, por të pamundur për t’u falsifikuar”.
“I tërheq me besimin e përbashkët në realitetin e një ëndrre dhe besimin që mund të mbartet jo vetëm këtu, por sidomos këtu. Diçka plot jetë, e papërsëritshme, diçka ende e lirë në mënyrë të pabesueshme. I lirë nga konforti i rregulloreve që nuk mbysin”, shtoi Rama.
Ndërsa festivali mblidhet në Tiranë në një ditë Bajrami, kryeministri theksoi se ky festival në mënyrën e vetë është një Bajram shpirti.
“Është një akt i hedhjes së hapave përpara, jo për të dominuar tokën, por për ta dëgjuar. Jo për t’u imponuar, por për të përfytyruar së bashku. Jo për të sakrifikuar një vizion për një tjetër, por për t’i lënë egot tona që diçka e përbashkët, diçka më e madhe të lindë në vend të tyre”, tha Rama.
Dhe nëse kjo duket rastësi, Rama nënvizoi bërjen bashkë të një nisje të re dhe një dite të shenjtë.
“Më duhet të them se kam bërë shumë rrugë në çdo kuptim dhe mirë a keq nuk besoj në rastësi. Dhe ju ftoj secilin prej jush të ndieni lidhjen midis kësaj dite dhe kësaj aventure të re për ta marrë këtë konvergjencë të pangjashme jo si rastësi, por si bekim”, tha Kryeministri Rama.
Ai ishte një nga më të mëdhenjtë e shekullit të njëzetë, ai zbuloi se në detin e madh të të pavetëdijshmes ekziston identiteti ynë personal, por edhe një trashëgimi universale që ka të bëjë me të gjitha qeniet njerëzore. Dhe një rrëfim për përplasjen me Freud-in, që e vuri dishepullin para dilemës: të ishte besnik i mësuesit, apo besnik i idesë?
Pak mendimtarë kanë patur ndikim mbi mendimin e shekullit 20 si Carl Gustav Jung. Mendimi i tij është shumë më popullor, nga sa mund të mendohet. Dhe shumë nga termat që ai krijoi, kanë hyrë tashmë në hapësirën e gjuhës së zakonshme. Kur themi, për shembull, se Inspektori Montalbano ka fytyrën e Zingarettit, dhe që tani kushdo që lexon romanet e tij sheh atë fytyrë, ne përdorim konceptin e të pavetëdijshmes kolektive në një mënyrë sipërfaqësore, por jo plotësisht të gabuar. Dhe kur pyesim veten se kush ishte futbollisti më i madh I të gjitha kohërave, Pelé apo Maradona, ne në të vërtetë po aplikojmë një koncept Jungian. Në fakt, po kërkojmë arketipin e futbollistit, atë figurë të fundme dhe të padiskutueshme që mund të mishërojë në sytë e të gjithëve konceptin e “futbollit”. Fjalë dhe ide të tilla si arketipi, energjia simbolike, e pavetëdijshmja kolektive dhe madje edhe introvert e ekstrovert (konceptet e prezantuara nga Jung në veprën e tij Tipas Psikologjike të 1921) kanë lënë prej kohësh horizontin e vogël të literaturës specialistike, për të mbërritur në oqeanin e gjerë të gjuhës së përditshme.
Përpara Freud-it
Jung lindi në Kessvil, Zvicër, më 26 korrik 1875 dhe pati një fëmijëri të lumtur. Ai nuk ishte një fëmijë i shoqërueshëm dhe megjithëse ishte i aftë për marrëdhënie normale, nuk e kishte problem të luante vetëm. Në moshën njëzet vjeç u regjistrua në mjekësi në Universitetin e Bazelit. Nëse është e vërtetë që ndonjëherë teza e diplomimit zbulon interesa që do të mbesin për gjithë jetën, Jung është një shembull i përsosur.
Punimi i tij, botuar në vitin 1902 nën titullin “Psikologjia dhe patologjia e të ashtuquajturave fenomene okulte”, zbulon interesimin e Jung-ut për atë që nuk mund të shpjegohet vetëm me logjikë. Nga fenomenet okulte të vitit 1902, tek komentimi i Librit Tibetan të të vdekurve, Ching, alkimia, UFO-t, Jung ka qenë gjithmonë i vëmendshëm për gjithçka që shkonte përtej logjikës perëndimore. Pas tezës së diplomës, për Jung-un u hapën dyert e një karriere të shkëlqyer akademike. Gjatë kësaj periudhe, vepra më e rëndësishme është “Psikologjia e dementia precox”, 1907, një studim kliniko-teorik që përpiqej të propozonte mënyra të reja për të trajtuar problemin e demencës së hershme. Pastaj erdhi takimi me Frojdin dhe mendimin e tij.
Takimi me Freud-in
Puna e Jung me pacientët me çrregullime mendore e bëri atë të vëmendshëm ndaj botimeve që ofronin mënyra të reja për të trajtuar këtë lloj sëmundjeje. Duke reflektuar mbi shkrimet e Freud-it, Jung-u u bind për vërtetësinë e teorive të tij dhe i shkruajti duke shprehur admirimin e vet. Më 1907 të dy më në fund u takuan. Freud-i ishte 51 vjeç dhe Jung-u 32 vjeç. Diferenca në moshë bëri që Freud-I ta konsideronte Jung-un pothuajse si një djalë, ose të paktën një dishepull të ri dhe shumë të zotë. Në vitin 1909, pas vetëm dy vjetësh njohje, Jung-u shoqëroi Freud-in në udhëtimin e tij të famshëm për në Shtetet e Bashkuara. Dhe ishte gjatë udhëtimit me anije, që marrëdhëniet midis të dy filluan të pësojnë çarje.
E pavetëdijshmja kolektive
Kontrasti midis Freud-it dhe Jung-ut shpërtheu në vitin 1912 me botimin e “Libido: simbole dhe transformime”, vepër që u rishikua më pas në formën e saj përfundimtare në vitin 1952, dhe u botua nën titullin “Simbolet e Transformimit”. Në këtë vepër, Jung-u prezantoi rezultatin e rrugëtimit të tij teorik dhe studimeve të zgjeruara, nga individi tek historia kolektive e njerëzimit.
Për Jung-un, ekzaminimi i shprehjeve të ndryshme filozofike, kulturore dhe fetare të njerëzimit tregonte se, përveç individit të pavetëdijshëm ekziston edhe një e pavetëdijshme kolektive, e cila bashkon qeniet njerëzore dhe shprehet në arketipet, domethënë në ato figura të qarta dhe të paqarta që mishërojnë një koncept dhe të cilat mund të pikasen menjëherë: Nëna, Fëmija, Heroi, Shenjti, Shëruesi. Për Jungun, qenia njerëzore është e thirrur të ndjekë një rrugë të rritjes së brendshme, të cilën ai e quan individualizim. Eshtë një proces personal që na lejon të identifikojmë egon tonë, duke u përballur me vetveten si me individin ashtu edhe me të pavetëdijshmen kolektive. Për Jung-un, pra, psikika ka një projekt, dhe një psikikë e shëndetshme është ajo që identifikon dhe ndjek qëllimin e saj përfundimtar.
Përseja e konfliktit
Mbi bazën e këtyre reflektimeve, Jung-u dhe Freud-I hynë në konflikt, edhe sepse në mes ishte mënyra se si duhej kuptuar epshin. Për Freud-in identifikohej në ngasjen seksuale. Ishte shtytja për diferencimin seksual dhe kënaqja e nevojave të individit. Dhe sipas tij, psikoanalizës i duhet të studojë nxitjet seksuale, sepse epshi fsheh mesazhet e të pandërgjegjshmes. Për Jung-un kjo ishte kufizuese. Ai nuk mund të pranonte që çdo krijimtari artistike ose filozofike buronte nga seksualiteti.
Kjo është arsyeja pse ai foli për simbolet dhe transformimet. Për të, u bë e domosdoshme të zgjerohej koncepti i epshit, në mënyrë që të përfshihen elementë të tjerë që përbëjnë të ashtuquajturën “energji psikike”. Për Jung-un, në të vërtetë, ekziston një energji psikike që shndërrohet dhe shprehet përmes një “funksioni simbolik”. Ky funksion, me pak fjalë, është aftësia për të përpunuar konceptet dhe shtytjet individuale, duke i shndërruar ato në simbole, domethënë në shenja “që tregojnë diçka tjetër”. Historia e Jung-ut është histori e një dishepulli, i cili përballet me një zgjedhje: të jetë besnik i mësuesit, apo besnik i idesë? Freud-i kishte sjellë në jetë psikanalizën, por tani ajo ishte më e rëndësishme se vetë Freud-i dhe Jung-u ndjeu se ishte detyra e tij, që ta bënte të rritej përtej themeluesit.
Alkimia dhe misticizmi
Koncepti i “transformimit” e mahniti Jung-un, i cili pyeste veten se si, në shekujt para zbulimeve të para të Freud-it, energjia psikike, gjithnjë e pranishme tek njeriu, kishte gjetur një mënyrë për t’u shprehur dhe nëse, në histori, mund të gjendeshin shembuj të tjerë “individualizimi”. Ky interes e shtyu atë të studionte Alkiminë, duke e konsideruar jo si paraardhëse të kimisë, por si mënyra për shndërrimin e Vetes, që sipas Jungut, ishte qëllimi përfundimtar i jetës psikike. Krahas Alkimisë, Jung-u identifikoi një rrugë tjetër me të cilën njeriu kishte udhëtuar duke kërkuar – pa qenë i vetëdijshëm – vënien në praktikë të procesit të identifikimit të vetvetes, gjegjësisht mistikës dhe veçanërisht asaj lindore. Jashtë një rrethi të vogël specialistësh, Jung-u ishte ndër të parët që u interesua për tekstet e lashta fetare siç është “Libri Tibetan i të Vdekurve”, i cili tregon rrugën që shpirti njerëzor merr në jetën e përtejme, dhe Ching, një traktat të artit hyjnor kinez, qëllimi i të cilit është të tregojë ndërlidhjet midis njeriut dhe kozmosit, për të nxjerrë mësime që duhen zbatuar në jetën aktuale.
Struktura e Personalitetit
Për Jungun, struktura e psikikës është Personi – Hija – Animus – Anima
Personi është uni personal
Hija është përfaqësimi i shtytjeve dhe dëshirave të fshehta të të pandërgjegjshmes
Animus është imazhi mashkullor i pranishëm tek femra
Anima është imazhi femëror i pranishëm tek mashkulli.
Bashkimi i gjithë këtyre të çon tek Vetja, ose shprehja e plotë e personalitetit. Një vizion i tillë shkaktoi skandal, sepse pohimi që tek çdo burrë ishte i pranishëm edhe një aspekt femëror binte ndesh me maskilizmin e shoqërisë së kohës së tij.
Kryeministri në detyrë, Albin Kurti ka uruar qytetarët me rastin e festës së Kurban Bajramit, duke thënë se kjo festë na përkujton sa e rëndësishme është të japim e të ndajmë me njëri-tjetrin, në harmoni e me dashuri.
Kurti në një postim në Facebook shkruan se kjo festë po ashtu është për secilën e secilin që të angazhohet për barazinë si fill të shoqërisë, e ku begatinë dhe mirëqenien i gëzojnë të gjithë.
“Gëzuar e me fat Kurban Bajramin për të gjithë besimtarët myslimanë!. Pranë familjes, pranë të afërmve e më të dashurve tanë, e festojmë këtë ditë duke qenë zemërgjerë e duke shtuar solidaritetin. Kjo festë na përkujton sa e rëndësishme është të japim e të ndajmë me njëri-tjetrin, në harmoni e me dashuri. Andaj ajo është gjithashtu ftesë për secilën e secilin që të angazhohet për barazinë si fill të shoqërisë, e ku begatinë dhe mirëqenien i gëzojnë të gjithë. Uroj që kjo ditë t’ua gjejë zemrat e tryezat të mbushura përplot, dhe paçi mbarësi e mirësi, shëndet e lumturi sot e mot!”, shkruan Kurti.
Festivali Mbarëkombëtar i Teatrit për Fëmijë ka mbyllur edicionin e pestë, ndërsa çmimin e parë e fitoi trupa teatrale e qytetit të Shkodrës, me shfaqjen “Matilda”.
Ky festival bëri bashkë artistë të vegjël nga gjashtë qytete si Berat, Dimal, Vlorë, Shkodër, Elbasan dhe Kukës, të cilët performuan çdo natë në skenë me shfaqjet e tyre. Artistë të moshës 5-15 vjeç u ngjiten në skenën e qytetit muzeal për katër netë me radhë, duke dhuruar emocione të papërshkrueshme për spektatorët.
Çmimin e dytë e fitoi trupa teatrale e qytetit të Elbasanit dhe çmimin e tretë e fitoi trupa teatrale e fëmijëve të qytetit të Beratit me shfaqjen “8 persona + 2”.
Ky festival organizohet nga Drejtoria e Turizmit dhe Aktiviteteve, bashkia Berat për të pestin vit radhazi dhe kjo është jo vetëm një mundësi e mirë shkëmbimi kulture dhe traditash mes qyteteve, por ka si qëllim edhe promovimin dhe nxitjen e artistëve të vegjël drejt qendrave kulturore për fëmijë, si nevojë e përbashkët e edukimit të brezave të rinj me artin dhe kulturën shqiptare.
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani ka uruar Kurban Bajramin: Ajo tha se Kurban Bajrami është një thirrje për reflektim mbi vlerat më të larta njerëzore dhe për forcimin e lidhjeve, dashurisë dhe mirëkuptimit ndërmjet nesh.
“Me rastin e festës së Kurban Bajramit, ju përcjell urimet më të përzemërta për paqe, harmoni dhe begati në çdo familje. Kjo festë shpërfaqë shpirtin e solidaritetit, na kujton rëndësinë e sakrificës, përkushtimit dhe ndihmës ndaj njëri-tjetrit”, thuhet në urimin e saj.
Sipas saj, Kurban Bajrami është një thirrje për reflektim mbi vlerat më të larta njerëzore dhe për forcimin e lidhjeve, dashurisë dhe mirëkuptimit ndërmjet nesh.
“Në këtë ditë të veçantë, uroj që në secilën shtëpi të mbizotërojë gëzimi, shëndeti dhe dashuria. Qoftë kjo festë një burim frymëzimi për një të ardhme më të ndritur, me më shumë dhembshuri, mirësi dhe respekt të ndërsjellë”, tha Osmani.
Në se të duhen trena për t’ia mbathur botës E anije me vela që udhëtimesh të shpien larg Për të kërkuar diell që t’a mbash në sy E kengë që ti lehte mund t’i kendosh atëhere …
Në se të duhet agimi për të besuar të nesërmen Dhe të nesërmen që të mundësh të shpresosh Për të gjetur shpresën që të kap për dore Për të gjetur dorën që ti ke braktisur Atëhere …
Në se do të dëgjosh rrëfime e fjalë të moçme pleqsh Për t’u ngushëlluar për ato që s’ke bërë dot Në se poezia për ty humbet vlerë e bëhet lojë E në se jeta jote nuk është veç një pleqëri Atëhere …
Në se do të duhet pak mërzitje për t’u dukur i thellë A rrëmujë qytetesh për të harruar çdo zhgënjim E pastaj delikatesë për t’a ndjerë vehten të denjë E pastaj zjarr e nevrik per t’u dukur i fortë trim Atëhere…
Sopranoja e njohur shqiptare Ermonela Jaho ka treguar emocionet e saj pas një vizite të ngrohtë në Kosovë, ku u prit nga autoritetet më të larta të shtetit.
E shoqëruar nga ambasadori i Shqipërisë në Kosovë Petrit Malaj dhe stafi i ambasadës, Jaho zhvilloi takime me presidenten Vjosa Osmani, kryeministrin Albin Kurti dhe ministrin e Kulturës Hajrulla Çeku.
“Bisedat me ta ishin shumë të ngrohta dhe plot shpresë për të ardhmen e kulturës sonë,” shkroi Jaho në rrjete sociale.
Ajo theksoi rëndësinë e ndërtimit të një shtëpie të re opere në Kosovë, duke u shprehur se kjo do të jetë një vend ku do të këndojë shpirti i gjithë Kosovës.
Artisja falënderoi të gjithë për mikpritjen dhe shprehu besimin se arti do të vazhdojë të bashkojë njerëzit dhe kombet./KultPlus.com
Parku Kombëtar Divjakë-Karavasta vitet e fundit është kthyer edhe në një destinacion të turizmit të vrojtimit të shpendëve.
Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale fotografinë e realizuar nga Leonard Dauti, i cili u prezantua në Konkursin Ndërkombëtar të Fotografisë dhe Videove Reels “Wanderlust in Albania 2”.
“‘Wanderlust in Albania 2’ sjell foton ‘Lagunës së Karavastasë’, e realizuar nga Leonard Dauti. Fotografia pjesëmarrëse në kategorinë ‘Peizazhe’ në Konkursin Ndërkombëtar të Fotografisë dhe Video Reels ‘Wanderlust in Albania 2’, pasqyron natyrën e mrekullueshme të lagunës, duke ftuar të gjithë në një udhëtim eksplorues në një nga zonat më të bukura natyrore të Shqipërisë.
Konkursi Ndërkombëtar i Fotografisë dhe Videove Reels “Wanderlust in Albania” u rikthye për të dytin vit, pas suksesit të edicionit të parë, duke zbuluar bukuritë e Shqipërisë përmes syve të vetë udhëtarëve dhe vizitorëve me fotografi dhe video reels që ata kanë realizuar gjatë udhëtimeve të tyre në Shqipëri.
Fotografë dhe videografë (profesionistë dhe amatorë) nga Shqipëria dhe 36 vende të botës sollën edhe këtë edicion, imazhe dhe filmime të mrekullueshme, që shpalosin Shqipërinë përmes bukurive të natyrës dhe të trashëgimisë kulturore e historike.
Një prej tyre ishte edhe imazhi i fotografit Leonard Dauti, i cili zgjodhi promovimin e Lagunës së Karavastasë, një nga destinacionet natyrore që tërheq gjithnjë e më shumë vizitorë me bukuritë e tij unike.
Parku Kombëtar Divjakë-Karavasta është një nga destinacionet më të preferuara për argëtim, qetësi dhe pushim gjatë fundjavës për qindra qytetarë që e frekuentojnë në çdo stinë.
Përveç natyrës, parku kombëtar u ofron qytetarëve edhe “shoqërinë” e specieve të rralla dhe të veçanta që ndodhen në këtë park si pelikani kaçurrel, apo edhe gjitari globalisht i kërcënuar – lundërza (Lutra lutra), çakalli, dhelpra, baldosa, dallëndyshja e detit, por edhe disa lloje të rralla pishash.
Në parkun kombëtar Divjakë-Karavasta gjenden edhe delta lumenjsh, laguna, duna ranore dhe bimësi e rrallë, çka e bën këtë park një ndër më të rëndësishmit në Mesdhe./atsh/KultPlus.com
Festivali Mbarëkombëtar i Teatrit për Fëmijë ka mbyllur edicionin e pestë, ndërsa çmimin e parë e fitoi trupa teatrale e qytetit të Shkodrës, me shfaqjen “Matilda”.
Ky festival bëri bashkë artistë të vegjël nga gjashtë qytete si Berat, Dimal, Vlorë, Shkodër, Elbasan dhe Kukës, të cilët performuan çdo natë në skenë me shfaqjet e tyre. Artistë të moshës 5-15 vjeç u ngjiten në skenën e qytetit muzeal për katër netë me radhë, duke dhuruar emocione të papërshkrueshme për spektatorët.
Çmimin e dytë e fitoi trupa teatrale e qytetit të Elbasanit dhe çmimin e tretë e fitoi trupa teatrale e fëmijëve të qytetit të Beratit me shfaqjen “8 persona + 2”.
Ky festival organizohet nga Drejtoria e Turizmit dhe Aktiviteteve, bashkia Berat për të pestin vit radhazi dhe kjo është jo vetëm një mundësi e mirë shkëmbimi kulture dhe traditash mes qyteteve, por ka si qëllim edhe promovimin dhe nxitjen e artistëve të vegjël drejt qendrave kulturore për fëmijë, si nevojë e përbashkët e edukimit të brezave të rinj me artin dhe kulturën shqiptare./atsh/KultPlus.com
Thomas Mann (Lübeck, 6 qershr 1875 – Zürich, 12 gusht 1955), shkrimtar gjerman. Fitues i Çmimit Nobel për Letërsi për vitin 1929. Tomas Mani, ky “poeta doctus” klasik, është ndër shkrimtarët, pa të cilët panorama letrare e shek.XX do të qe e mangët. Autori i romaneve Mali magjik, Budenbrokët, Doktor Faustus, i katërvëllimëshit Jozefi dhe vëllezërit e tij, etj, i novelave Tonio Krëger, Tristani, Vdekje në Venecia etj
Ju sjellim sot disa nga thëniet më të mira të Thomas Mann:
“Njeriu jeton jo vetëm jetën e tij personale, si individ, por gjithashtu, me apo pa vetëdije, jetën e epokës së tij dhe të bashkëkohësve të tij.”
“Një vetmitar, pa e pasur zakon të flasë për atë që ai e sheh dhe e ndjen, ka përvoja mendore të cilat janë njëkohësisht më intensive dhe më pak të artikuluara se ato të një njeriu të shoqërueshëm.”
“Një shkrimtar është dikush për të cilin të shkruarit është më i vështirë se për njerëzit e tjerë.”
“I gjithë interesi për sëmundjen dhe vdekjen është vetëm një shprehje tjetër e interesit për jetën.”
“Një art mjeti i të cilit është gjuha, gjithmonë do të tregojë një shkallë të lartë të krijimtarisë kritike, sepse të folurit në vetvete është një kritikë e jetës: ai emron, ai karakterizon, ai gjykon, kështu ai krijon.”
“Demokracia është përjetësisht humane, dhe përjetësia gjithmonë nënkupton një sasi të caktuar të një rinie të mundshme.”
“Sepse unë duhet të them se ne artistët nuk mund të shkelim në rrugën e Bukurisë pa Erosin që na jep shoqëri dhe e emëron veten si udhërrëfyesin tonë.”
“Miti është themeli i jetës; është skema e përjetshme, formula e devotshme në të cilën jeta rrjedh kur ajo riprodhon tiparet e saj të pavetëdijës.”
“Për hir të mirësisë dhe dashurisë, njeriu nuk do ta lërë vdekja të ketë sovranitetin mbi mendimet e tij.”
“Për të qenë të gatshëm kundër fatalitet, për të përmbushur kushtet e pafavorshme hijshëm, është më shumë se durim i thjeshtë, por është një akt agresioni, një triumf pozitiv.”
“Ka ndryshuar ndonjëherë bota nga ndonjë gjë përveç mendimit dhe automjetit të tij magjik Fjalë?”
“Arsyeja njerëzore ka nevojë vetëm të dëshirojë më fuqishëm se fati, dhe ajo është fati.”
“Unë e dua dhe i përulem me nderim Fjalës, bartëses së shpirtit, asaj që është mjeti dhe pluga e shkëlqyer e progresit.”
“Unë kurrë nuk mund ta kuptoj se si dikush nuk mund të pijë duhan, çka e privon një njeri nga pjesa më e mirë të jetës. Me një puro të mirë në gojën e tij një njeri është krejtësisht i sigurt, asgjë nuk mund ta prekë, absolutisht.”
“Nëse jeni i zotëruar nga një ide, ju e gjeni të shprehur atë kudo, ju madje e joshni atë.”
“Është një fakt i çuditshëm që liria dhe barazia, të dy idetë themelore të demokracisë, janë në një farë mase kontradiktore. Logjikisht, liria dhe barazia janë reciprokisht përjashtuese, ashtu si shoqëria dhe individi janë reciprokisht ekskluzive.”
“Dashuria, jo arsyeja, është më e fortë se vdekja.”
“Letërsia … është bashkimi i vuajtjes me instinktin për formën.”
“Dikush gjithmonë ka idenë se njeriu i trashë ka shëndet të përkryer dhe është i rëndomtë, dhe sëmundja e bën të rafinuar, të mençur dhe të pazakontë.”
“Opinionet nuk mund të mbijetojnë në qoftë se dikush nuk ka asnjë shans për të luftuar për to.”
“Sjellja e njerëzve ka kuptim, nëse ju mendoni për të sa iu përket qëllimeve të tyre, nevojave dhe motiveve.”
“I respektuar do të thotë i pasur, dhe i mirë do të thotë i varfër. Unë duhet të vdes në qoftë se dëgjoj familjen time të më quajë i mirë.”
“Vetmia lind origjinalin në ne, bukurinë e panjohur dhe të rrezikshme – poezinë. Por gjithashtu, ajo lind të kundërtën: çoroditjen, të paligjshmen, absurden.”
“Lufta është vetëm një ikje frikacake nga problemet e paqes.”
“Ne nuk i dashurojmë cilësitë, ne i dashurojmë personat, nganjëherë për shkak të defekteve të tyre, sikurse dhe të cilësive të tyre.” / KultPlus.com
KultPlus ju sjell disa thënie mbi politikën nga politikanë të njohur botëror.
1- “Politika përbëhet nga dy fjalë, ‘poli’, e cila është fjalë greke dhe do të thotë ‘shumë’ dhe ‘tik’, një lloj insekti gjakpirës” Gore Vidal”. /Xhon Adams
2- “Një politikan profesional është një njeri i çnderuar profesionalisht. Për të kapur një post sa më të lartë, atij i duhet të bëjë aq shumë kompromise dhe të pësojë aq shumë poshtërime, saqë në fund nuk ka ndonjë ndryshim të madh me një prostitutë”/H.L. Mencken
3- “Nëse ju, zotëri, duke hyrë në këtë shtëpi (Shtëpia e Bardhë), jeni po aq i lumtur sa unë që po dal, atëherë ju jeni njeriu më i lumtur në botë”. /Xhejms Buhanan-Abraham Linkolnit
4- “Një nga gjërat që politika më ka mësuar mua është se burrat nuk janë të një seksi të arsyetuar apo të arsyeshëm”./Margaret Theçër
5- “Brenda pak muajve të parë të presidencës unë zbulova se, të jesh president, është si të shkosh kaluar mbi një tigër. Njeriu që e nget, duhet ta vazhdojë ta ngasë, ose ndryshe gëlltitet”. /Harri S. Truman
6- “Mënyra më e mirë për ta mbajtur fjalën është të mos e japësh atë”/Napoleoni
7- “Politikani është ai person me politikën e të cilit nuk jeni dakord; nëse jeni dakord me të, ai është burrë shteti”. /Dejvid Llojd Xhorxh
8- “Politikanët janë gjithandej të njëjtë. Ata premtojnë të ndërtojnë një urë edhe aty ku nuk ka lumë”. /Nikita Hrushov
9- Nuk ka më komunist se ish-komunisti që lufton komunizmin./Valsav Havel
10- Çdo qeveri degjeneron kur iu besohet vetëm sundimtarëve të popullit. Populli është i vetmi rrëzues i tyre./ Tomas Xhefërson
11- “Nëse tani nuk mund t’u japim fund ndryshimeve tona, të paktën mund të ndihmojmë ta bëjmë botën më të sigurt për diversitet”. /Xhon F. Kenedi
12- “Konservatori është ai që i zë rrugën historisë duke i bërtitur “Ndal!”./Uilliam F. Baklej, i riu
13- “Nëse jemi të fortë, forca jonë do të flasë vetë. Nëse jemi të dobët, fjalët nuk të ndihmojnë dot”. /Xhon F. Kenedi
14- “Unë kurrë nuk do të kërkoj, kurrë nuk do të refuzoj, madje kurrë nuk do të jap dorëheqjen nga një post”. /Xhorxh Uashington
15- “Një nga lukset e jetës së një politikani është se e shikon veten, ashtu siç e shikojnë atë të tjerët”./Xho Klark
16- “Liberali është ai që është aq tolerant, sa mund të mos mbajë as anën e tij në një grindje”./ Robert Frost
17- “Politikani e ndan njerëzimin në dy klasa: Në vegla dhe në armiq”./Fridih Niçe
18- “Arti i të qenit burrë shteti është të parashikojë të pashmangshmen dhe të përshpejtojë shfaqjen e saj”./Talejrand
19- “Përderisa një politikan nuk e beson kurrë atë që thotë, ai befasohet kur të tjerët e befasojnë”. /Sharl de Gol
20- Rreziku i luftës lind atëherë kur një komb bëhet pafundësisht më i fuqishëm se konkurruesi i mundshëm i tij/Richard Nikson
21- Terrori i vërtetë është sikur të zgjohesh në mëngjes dhe të gjesh që kombi yt drejtohet nga klasa tënde e shkollës së mesme./ Neli MakKlung
22- “Kurrë mos u tërhiq, kurrë mos jep shpjegime, kurrë mos kërko ndjesë: Çoji gjërat deri në fund dhe lëri ata të bërtasin vetë“. /Neli MakKlung
23- “Çdo grua, që kupton problemet e drejtimit të një shtëpie, do ta ketë më të lehtë të kuptojë problemet e drejtimit të një shteti”./Margaret Theçër
24- “I pavaruri është ai që kërkon të nxjerrë politikën jashtë politikës”./Adlai Stivenson
25- “Në politikë është e nevojshme të tradhtosh ose vendin, ose elektoratin tënd. Unë parapëlqej të tradhtoj elektoratin“./Shark de Gol
26- “Supozohet se politika është profesioni i dytë më i vjetër pas prostitucionit. Unë kam kuptuar që ai ka shumë ngjashmëri me profesionin e parë më të vjetër”./Ronald Regan
27- “Shtetet e mëdhenj kanë vepruar gjithnjë si gangsterë, ndërsa shtetet e vogla si prostituta”./Stenlej Kabrik
28- “Ndëshkimi më i rëndë për të vendosur të angazhohesh në politikë, është të urdhërohesh nga dikush, që është inferiori juaj”./ Platoni
29- Në politikë nuk ka miqësi të përjetshme, por interesa të përjetshme./Sharl De Gol
30- “Bota është një vend i rrezikshëm për të jetuar, jo për shkak të njerëzve që veprojnë si djalli, por për shkak të njerëzve që nuk bëjnë asgjë për këtë”. /Albert Ajnshtajn
31- “Nuk mund të ketë ndonjë krizë javën që vjen. Kalendari im është mbushur plot”. /Henri Kisinger./ KultPlus.com
Numri më i ri, i trembëdhjeti më radhë, i revistës letrare dhe kulturore “PEN Kosova”, këto ditë doli nga shtypi. Revista e drejtuar nga kryeredaktori Sali Bashota përmban punime origjinale dhe të përkthyera, që u përkasin llojeve dhe zhanreve të ndryshme.
Revista hapet me triptikun e tregimeve të Ibrahim Berishës: ”Biseda e pandërprerë”,”Kush e di ku gjendet Tafi” dhe “Sytë e kaltër të Zanës”, pastaj me tregimin e Andreas Dushit me titullin “Lojë me kohë të qena e të paqena”. Nga proza e përkthyer botohen tregimet: “Më i lumturi që kam qenë” (John Updike), përkthyer nga Butrint Berisha, “Prato” (Domenik Françeski), përkthyer nga Binak Kelmendi,”Udhëtimi i natës”(Ferid Muhiq), përkthyer nga Vullnet Poshka, tregimet “Do ta njihja ashtu siç do të njihja ty”, “Mysafiri” dhe “Hyrja në tragjikën e një urie” (Dragana Erjavshek), përkthyer nga Qazim Muja.
Në vazhdim të revistës prezantohen poetët Ibrahim Kadriu me ciklin poetik “Kohës”, Nexhat Halimi me ciklin poetik “Tufa me ca lilakë” dhe Osman Gashi me ciklin poetik “Një çast”, ndërsa ”Unë të them që duhet të vish”, është cikli i poezive i poetit italian, Vinçenc Santanxhelo, përkthyer nga Anton Çetta dhe poezitë e poetit irakian, Ahmed Metar, me titullin “Përshtatja e ritmit”, përkthyer nga Jahja Hundozi.
Në rubrikën kritikë dhe ese prezantohen shkrimet: “Variantet dhe struktura e vargut të Ndre Mjedjes” (Milazim Krasniqi), “Franca dhe pavarësia e Kosovës” (Binak Kelmendi) dhe “Mbreti i fundit i bohemëve të Nju-Jorkut” (Avni Spahiu), si dhe dy ese të përkthyera: “Arkivat e Edenit” (George Steiner), përkthyer nga Arta Hallaçi dhe “Mbi aftësinë e gjykimit kritik”(Isaiah Berlin) , përkthyer nga Demë Topalli.
Ligjërata e Louise Glyk, me titullin “Dialog me poetët” (Çmimi Nobel për Letërsi 2020), përkthyer nga Avni Spahiu, është shkrimi i fundit i botuar në revistën letrare dhe kulturore “PEN Kosova”.
Botimi i revistës është përkrahur nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit e Republikës së Kosovës./KultPlus.com
Në prag të koncertit gala në Prishtinë, kryeministri Albin Kurti ka mirëpritur sopranon, Ermonela Jaho, e cila ndodhet për vizitë në Kosovë. E njohur për ndjeshmërinë dhe përkushtimin e saj artistik, Jaho i quan Kosovën dhe Shqipërinë shtëpitë e saj shpirtërore.
Në një mesazh të publikuar para koncertit, Kurti theksoi rëndësinë e këtij eventi për rrugëtimin e operës në Kosovë, duke përmendur figurat dhe momentet kyçe që kanë ndërtuar themelet e saj – nga kompozitori Rauf Dhomi me operën “Goca e Kaçanikut”, te krijimi i Institucionit të Operës në vitin 2022.
Sipas Kurtit, ky koncert shënon një hap të madh përpara për institucionin më të ri të kulturës në Evropë dhe është fryt i përpjekjeve të vazhdueshme për ndërtimin e një skene operistike të qëndrueshme në vend. Ai falënderoi Ermonela Jahon për përkrahjen, zërin dhe zemrën e saj, duke shtuar: “Kosova nuk po e pret operën. Kosova po e ndërton atë.”/KultPlus.com
Pianistja e njohur Lule Elezi do prezantohet me tri koncerte recitale në Varshavë të Polonisë.
Ajo është pianistja e parë shqiptare që do performoj në koncertin recital në Festivalin pianistik “ Floralia Muzyczne” – Muzyka w Kwiatach (Muzika mes Luleve), ku performojnë pianistë të njohur ndërkombëtar.
Më poshtë gjeni postimin e plotë të saj:
Përsëri në atdheun e Shopenit me tri koncerte recitale
Me ftesë të Shoqatës Ndërkombëtare Fryderyk Chopin në Varshavë të Polonisë, këtë fundjavë do të mbaj tri koncerte recitale , dy koncerte në Varshavë dhe koncertin tjetër në qytetin Kutno.
Ndjehem e privilegjuar që si pianistja e parë shqiptare të mbaj koncert recital në Festivalin pianistik “ Floralia Muzyczne” – Muzyka w Kwiatach ( Muzika mes Luleve), ku performojnë pianistë të njohur ndërkombëtar. Sivjet organizohet Festivali i XXIX me radhë dhe nga shtatë mbrëmjet e Festivalit , njëra nga këto mbrëmje më është ndarë mua. Festivali “ Floralia Muzyczne” organizohet nga Shoqata Ndërkombëtare F. Chopin në Varshavë , në bashkëpunim me Bashkinë e Varshavës , Akademinë e Shkencave Polake, PAN dhe Radio RDC.
Dy koncerte të tjera recitale do ti mbaj edhe në : Chopin Salon në Varshavë ( aty ku dikur virtuozi Chopin në moshë të re luante kompozimet e tij). Ky koncert organizohet nga Chopin Salon dhe Shoqata F. Chopin.
Në qytetin kulturor- historik , në Kutno të Polonisë do të mbaj koncert recital në Pallatin Mbretëror Sakson , organizuar nga Muzeu vendor, në bashkëpunim me Shoqatën Ndërkombëtare F. Chopin në Varshavë- dega Sanniki dhe Shoqatën Poloni-Kosovë, KosPol në Varshavë.
Faleminderit Poloni, le të presim çfarë na sjell e ardhmja!
“Ty të dua si kurrë nuk kam dashur e si nuk do të dua më. Ti je dhe do të mbetesh e vetmja, e pakrahasueshme me asgjë tjetër. Eshtë diçka e pleksur dhe e thellë, diçka që më mban nga të gjitha anët, që kënaq të gjitha orekset e mia dhe përkëdhel sedrën time.
Realiteti yt gati zhduket. Përse sa herë mendoj për ty, të shoh me kostume të tjera, të ndryshme nga të tuat? Mendimi se ti je dashnorja ime më vjen rrallë, apo ti nuk formulohesh tek unë nga kjo. Kundroj fytyrën tënde të ndriçuar nga gëzimi, teksa lexoj vargjet e tua duke të admiruar.
Atëherë ajo ka një shprehje të shkëlqyer ideali, krenarie dhe mallëngjimi. Nëse mendoj për ty kur jam në shtrat, një krah i mbledhur, lakuriq, një kaçurrel i ngritur pak më lart se tjetri, duke parë tavanin. – Më duket se ti mund të plakesh duke u shëmtuar, por asgjë nuk do të dyve dhe të pavarur nga ne.
A nuk kam bërë gjithçka për të të lënë? A nuk ke bërë gjithçka që të duash të tjerë? Jemi kthyer prapë te njëri-tjetri, pasi jemi bërë për njëri-tjetrin. Të dua me gjithë zemër. Do doja të të dashuroja më shumë derisa të të bëja të lumtur, sesa të bëj edhe të vuash!
Unë dua të të shoh në përmbushjen e të gjitha dëshirave të tua”/ KultPlus.com
