34 vjet më pare, më 9 nëntor të vitit 1989, rrëzohej Muri i Berlinit, një ngjarje që është bërë simboli i rënies së komunizmit në Evropë.
Në fund të Luftës së Dytë Botërore, Gjermania u nda në katër zona ushtarake; zona franceze, britanike, amerikane dhe sovjetike, po ashtu edhe qyteti i Berlinit.
Nga viti 1945 deri në vitin 1961, rreth tre milion njerëz shkuan nga Gjermania Lindore dhe Berlini Lindor në perëndim. Muri u ndërtua për të penguar largimin e gjermano-lindorëve, duke u bërë kështu simboli i mungesës së lirisë së tyre.
Pak pas mesnatës së 13 gushtit 1961, qeveria u dha urdhër më shumë se 40 mijë ushtarëve dhe policëve gjermano-lindorë të bllokonin me tela me gjemba gjithë kufirin, duke lënë vetëm 13 pika kalimi për në Berlinin Perëndimor.
10 mijë kilometra tela u shtrinë në perimetrin prej 155 kilometrash të Berlinit Perëndimor. Muri u përfocua herë pas here dhe deri në vitin 1989 ai numëronte 45 mijë blloqe betoni, 259 qen kufiri dhe 302 kulla vëzhgimi.Në mbrëmjen e 9 nëntorit 1989, Muri i Berlinit u hap. Kufiri mes Gjermanisë Lindore dhe asaj Perëndimore, ku tanket e Traktatit të Varshavës dhe NATO-s qëndruan përballë njeri tjetrit për dekada me radhë, humbi kuptimin ashtu si dhe shteti socialist i Gjermanisë. 11 muaj pas rënies së Murit të Berlinit, Gjermania u ribashkua. / atsh / KultPlus.com
Pak para agimit të 13 gushtit 1961, kufiri mes lindjes dhe perëndimit të qytetit të Berlinit ndahet me tela me gjemba: lind Muri i Berlinit.
Në pjesën perëndimore të Berlinit, një telefonatë në mes të natës nga policia e Spandau-t njofton se një tren i S-Bahn, metroja e ngritur e Berlinit, është kthyer prapa.
Në orën 2 të mëngjesit, diçka po ndodh në kryeqytetin gjerman. Nga sheshi “Alexander”, Erich Honecker, ende i panjohur, drejton operacionet si oficer i SED-it (Partia Socialiste e Unitetit): brenda pak orësh, me urdhër të presidentit Walter Ulbricht, pjesa lindore dhe perëndimore e Berlinit ndahen.
Vendimi i qeverive të Traktatit të Varshavës për të mbyllur zonën lindore të qytetit, me qëllim shmangien e gjakderdhjes (1,6 milionë banorë të Berlinit ishin larguar tashmë nga lindja për në perëndim), u bë përfaqësimi i prekshëm i “Perdes së Hekurt”, që ndau botën në dy blloqe, nën ndikimin sovjetik dhe nën atë amerikan, të cilat ishin të ndara politikisht dhe ideologjikisht gjatë kohës së Luftës të Ftohtë.
Pasojat e asaj zgjedhjeje ndanë për dekada të tëra familjet e miqtë dhe u kushtoi jetën shumë gjermanëve, të cilët u përpoqën të arratiseshin në mënyra gjithnjë e më të rrezikshme.
Numri i saktë i viktimave të shkaktuara nga Muri i Berlinit është e vështirë të përcaktohet, pasi disa nga të dhënat janë të ndryshueshme dhe ka pasur raste kur numrat janë ndryshuar pasi janë bërë zbulime të reja.
Në përgjithësi, një shifër e pranuar është se rreth 140 të vdekur janë regjistruar nga autoritetet gjatë periudhës nga viti 1961 deri në vitin 1989, kur Muri i Berlinit ishte i ndërtuar. Këto viktima përfshinin njerëz që mundoheshin të kalonin murin, përfshirë edhe civilë dhe ushtarë të ndryshëm që kishin ndërmend të iknin nga Gjermania Lindore drejt Gjermanisë Perëndimore.
Ndër viktima kryesore ishin njerëz që mundoheshin të kapërcenin murin, por u arrestuan, dëbuan, torturuan, ose u vranë nga ushtarët kufitarë të Gjermanisë Lindore. Në disa raste, vdekjet ndodhën edhe nga plagët e marra gjatë tentimeve për të kaluar murin. Shteti komunist i Gjermanisë Lindore e mbante këtë mur si një pjesë të politikës së ndarjes dhe sigurisë, dhe tentativa për të kapërcyer murin shiheshin si tentativa kundër rendit të tyre politik.
Në vitin 1989, pas një ndryshimi të situatës politike dhe një rritje të presionit ndërkombëtar, ndodhi rënia e Murit të Berlinit. Kjo ngjarje solli një moment historik në të cilin qytetarët e dy pjesëve të qytetit, pas dekada të ndarjes, filluan të festonin bashkimin dhe të hynin në një periudhë të re të historisë së tyre.
Rënia e Murit të Berlinit simbolizoi fundin e Luftës së Ftohtë dhe ndarjes midis Bllokut Perëndimor dhe Lindor të vendeve komuniste. Ky moment ka qenë një ndër ngjarjet më të rëndësishme dhe simbolike të shekullit të 20-të në historinë e Evropës dhe të botës.
Më 2 korrik të vitit 1990, mijëra shqiptarë hynë në territorin e ambasadave të huaja që funksiononin në atë kohë në Shqipëri në kërkim të lirisë së munguar prej 5 dekadash.
Brenda pak ditëve në oborret e ambasadave të Gjermanisë, Francës, Italisë e të Greqisë, kishin ngritur “kampin e fushimit” rreth 5.000 refugjatë shqiptarë që kërkonin azil politik.
Edhe pse nuk e dinin se ku do të përfundonin, shqiptarët kapërcyen muret e selive diplomatike në Shqipëri me një qëllim të vetëm: ikjen për në perëndim.
Kjo ngjarje është konsideruar si rënia e “Murit të Berlinit” në Tiranë, që më pas do të sillte dhe zhvillime të tjera për të kulmuar në dhjetor të vitit 1990 me lëvizjen studentore dhe lejimin e pluralizmit politik.
Për afro gjysmë shekulli, Shqipëria nën thundrrën e diktaturës komuniste ishte shndërruar në vendin më të izoluar të Europës.
Hapja e ambasadave ishte akti i parë i dramës shqiptare në mbyllje të mijëvjeçarit. Në këto rrethana u përgatit edhe terreni i volitshëm për zhvillimin e lëvizjes antikomuniste të studentëve.
Në sajë të qëndresës së tyre, do të instalohej edhe pluralizmi politik.
Drejtoria e Përgjithshme Arkivave ndau në rrjetet sociale informacion për “problemin e qytetarëve shqiptarë që u larguan nga vendi ynë nëpërmjet rrugës së strehimit në ambasadat e huaja”./KultPlus.com
Në një konferencë shtypi mbrëmjen e 9 nëntorit 1989, anëtari i byrosë politike të Gjermanisë Lindore, Gynter Shabovski shpalli në mënyrë të parakohshme se do të hiqeshin kufizimet e vizave të udhëtimit. Kur u pyet se kur do të vihej në zbatim politika e re, ai tha: “Menjëherë, pa vonesë”. Në fakt, kjo politikë do të shpallej një ditë më vonë dhe do të kërkonte gjithësesi një procesë të gjatë aplikimi për gjermano-lindorët. Përgjigjet konfuze të Shabovskit dhe raportimi i gabuar në media se pikat kufitare ishin hapur, shtyu mijëra gjermanë të Berlinit lindor që të shkonin drejt Murit të Berlinit. Në postbllokun e Rrugës Bornholmer, Harald Jager, oficeri në detyrë, u përball me një turmë që sa vinte e rritej në numër. Edhe irritimi sa vinte e shtohej. Duke marrë fyerje, në vend të udhëzimeve, prej eprorëve të tij, si dhe tejet nervoz për shkak se priste të merrte të nesërmen rezultatet e analizave të diagnostikimit për kancer, Jager e hapi pikën kufitare me mendjen e. tij, dhe pikat e tjera ndoqën shumë shpejt shembullin e tij.
Muri i Berlinit ishte ngritur më shumë se 15 vjet pas nisjes së Luftës së Ftohtë
Më shumë se 2 milion gjermano lindorë, shumica punëtorë dhe profesionistë të aftë, u larguan për në Perëndim mes viteve 1949 dhe 1961. Bashkimi Sovjetik kishte refuzuar kërkesën fillestare të Gjermanisë Lindore për të ndërtuar Murin në vitin 1953, por me dezertimet drejt Berlinit Perëndimor që po arrinin numrin 1000 njerë në ditë, në verën e 1961, udhëheqësi sovjetik Nikita Hrushovi më në fund pranoi. Banorët e Berlinit u gdhinë mëngjesin e 13 gushtit 1961, përballë telave me gjemba që ishin vendosur në vijën ndarëse mes zonës perëndimore dhe lindore të qytetit. Disa ditë më vonë, Gjermania Lindore nisi fortifikimin me beton të kësaj barriere.
Muri i Berlinit ishin në fakt dy mure
Në fakt Muri i Berlinit përbëhej nga dy mure mes të cilëve ndodhej “rripi i vdekjes”, ku ndodheshin me qindra kulla roje, disa kilometra hendeqe kundër kalimit të mjeteve, qen roje, prozhektorë dhe mitralozë.
Më shumë se 100 njerëz gjetën vdekjen në përpjekje për të kaluar Murin
Qendra e Kërkimeve mbi Historinë Bashkëkohore Potsdam dhe Qendra e Memorialit të Murit të Berlinit dhe Dokumentimit raportojnë se të paktën 138 njerëz u qëlluan për vdekje, pësuan aksidente fatale ose kryen vetëvrasje pas përpjekjeve të dështuara për t’u arratisur përmes Murit të Berlinit. Të tjerë studime thonë se numri i viktimave është edhe më i lartë. Viktima e parë ishte Ida Siekman, që vdiq në 22 gusht 1961, pasi u përpoq të hidhej në një rrugë në Berlinin Perëndimor, e cila ndodhej nën dritaren e apartamentit të saj në katin e katërt, në Berlinin Lindor. Tragjedia e fundit ndodhi në mars 1989, kur një i ri gjermano-lindor që përpiqej të fluturonte mbi mur me balonë, ndeshi në kabllot e tensionit të lartë.
Më shumë se 5000 persona u arratisën, duke kaluar mbi dhe nën Murin e Berlinit
I pari dezertor që u arratis përmes Murit ishte roja kufitare 19 vjeçar, Konrad Shuman, i cili është përjetësuar në film teksa kërcente mbi telat me gjemba, vetëm dy ditë pasi kufiri ishte mbyllur. Ndërkohë që Muri u fortifikua gjithnjë e më shumë, edhe planet e arratisjes u bënë më të sofistikuar. Të arratisurit fshiheshin në pjesë të fshehta të makinave të berlinezo perëndimorëve që vinin për vizita, gërmonin tunele të fshehta dhe zvarriteshin nëpër tubacione. Tre vëllezërit Bethke realizuan arratinë më spektakolare. Vëllai më i madh Ingo u arratis me një dyshek me ajër, duke lundruar nëpër lumin Elbë në vitin 1975, dhe tetë vjet më vonë vëllai më i vogël kaloi mbi mur përmes një kablli çeliku që e lëshoi me hark dhe shigjetë, duke përfunduar në një çati shtëpie në Berlinin perëndimor. Në vitin 1989, dy vëllezërit fluturuan me një avion super të lehtë mbi mur, duke marrë edhe vëllanë e tretë, Egbert.
John F. Kennedy u shpreh i çliruar kur u ngrit Muri
Në qershor të vitit 1961, Hrushovi paralajmëroi presidentin amerikan, Kennedy, se do të bënte bllokadë Berlinit Perëndimor nëse nuk largoheshin forcat perëndimore, një akt luftënxitës që do të shpinte në luftë. Kur Kennedy dëgjoi lajmin se komunistët kishin ngritur mur përreth Berlinit Lindor, në vend që të shkëpusnin Berlinin Perëndimor nga pjesa tjetër, ai i tha një ndihmësi: “Nuk është zgjidhje shumë e mirë, por një mur është shumë më mirë se sa një luftë. Ky është fundi i krizës së Berlinit. Pala tjetër u kap prej panikut – jo ne. Tani nuk do të bëjmë asgjë, sepse nuk ka alternativë tjetër veç luftës”.
Kennedy nuk u tha berlinezëve se është një “kulaç me karamele”
Në 26 qershor 1963, Kennedy iu drejtua një turme para Murit të Berlinit: “Ich bin ein Berliner”. Presidenti kish për qëllim të shprehte solidaritetin me qytetarët e Berlinit, duke thënë se ishte njëri prej tyre, por disa kritikë thanë se duke shtuar nyjen “ein”, ai në fakt e quajti veten kulaç me karamele, që në pjesën më të madhe të Gjermanisë njihet si “Berliner”. Megjithatë, gjuhëtarët thonë se presidenti nuk bëri një gabim gramatikor, sepse “ein” është e nevojshme kur folësi është duke folur në mënyrë figurative, se i përket një kombësie të caktuar, siç edhe po ndodhte me Kennedyn. Veç kësaj, kulaçi që në gjithë Gjermaninë njihet si “Berliner”, në vetë Berlinin njihet si “pfannkuchen”, kështu që ata që e dëgjonin me siguri nuk janë ngatërruar.
Gjermania Lindore e quajti Murin “Mburoja Antifashiste”
Qeveria e Gjermanisë Lindore pretendoi se e ngriti Murin e Berlinit për të mbajtur jashtë fashistët, spiunët dhe idetë perëndimore. Dy javë pasi urdhëroi ngritjen e “Mburojës Antifashiste”, udhëheqësi Gjermano lindor Valter Ulbriht deklaroi: “Ne kemi mbyllur të çarat në shtëpinë tonë, si dhe vrimat përmes të cilave do të zvarriteshin armiqtë e popullit gjerman”.
Porta e Brandenburgut ka qenë dikur pjesë e një muri të shekullit 18
Mbreti i Prusisë, Frederik Uilliam II porositi ngritjen e harkut të famshëm që bashkon Berlinin lindor dhe perëndimor dhe që ka shërbyer si sfond i fjalimeve të famshme presidenciale të Kennedyt dhe Reaganit. Kur u përfundua në vitin 1791, Porta e Brandenburgut ishte pjesë e murit origjinal doganor të qytetit.
Një copë e Murit ndodhet në banjën e një kazinoje në Las Vegas
Shkatërrimi zyrtar i Murit të Berlinit nisi në verën e vitit 1990. Më shumë se 40 mijë copa të Murit u ricikluan si materiale ndërtimi të përdorur në projekte rindërtimi në Gjermani, por disa qindra prej tyre u shitën dhe tani janë të shpërndara në të gjithë globin, nga kopshtet e Vatikanit deri në një banjë në Main Street Station Casino, në Las Vegas, ku vendurinimet janë kapur pas një Muri të mbuluar me grafit që është i mbrojtur pas një xhami. / KultPlus.com
09 Nëntori shënon 33-vjetorin e rënies së Murit të Berlinit. Kjo datë simbolizon rënien e komunizmit të Evropë.
Pak pas mesnatës së 13 gushtit 1961, qeveria gjermane u dha urdhër 40 mijë ushtarëve dhe policëve gjermano-lindorë të bllokonin me tela me gjemba gjithë kufirin, duke lënë vetëm 13 pika kalimi për në Berlinin Perëndimor. 10 mijë kilometra tela u shtrinë në perimetrin prej 155 kilometrash të Berlinit Perëndimor. Muri u përforcua herë pas here dhe deri në vitin 1989 ai numëronte 45 mijë blloqe betoni dhe 302 kulla vëzhgimi.
Muri i Berlinit u ndërtua për të ndalur largimin e gjermano-lindorëve drejt perëndimit, duke u kthyer në simbolin e mungesës së lirisë, si dhe ndarjes politike të bllokut lindor me atë perëndimor. Megjithë këtë barrikadë, qindra njerëz morën guximin për të kaluar në anën tjetër, disa arritën të arratisen. 270 vetë u vranë gjatë tentativës për t’u arratisur, duke kapërcyer murin, duke kaluar nën të, ose nëpërmjet pikave të kalimit, 3200 u arrestuan kur po përpiqeshin të kalonin Murin. 5 mijë gjermano-lindorë arritën të shkonin në Berlinin Perëndimor. Më shumë se 75 mijë qytetarë u burgosën për tentativë arratisje nga Gjermania Lindore.
11 muaj pas rënies së Murit të Berlinit Gjermania u ribashkua. / KultPlus.com
Muri i Berlinit, i cili për disa dekada kishte ndarë jo vetëm një qytet por një shtet, dhe të gjithë Evropën, u shemb në nëntor të vitit 1989 dhe historia përshpejtoi marshimin e saj. Momente të tilla provojnë përgjegjësinë dhe mençurinë e burrave të shtetit.
Ndryshimet e vonuara në vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore kishin marrë një impuls të fuqishëm nga procesi demokratik që tashmë po zhvillohej në Bashkimin Sovjetik. Kërkesat e njerëzve po bëheshin gjithnjë e më urgjente dhe radikale.
Në vjeshtën e vitit 1989 situata në Gjermaninë Lindore – RDGJ – u bë shpërthyese. Grupe të mëdha njerëzish po largoheshin nga vendi; qytetarët largoheshin në masë përmes Hungarisë dhe Çekosllovakisë, të cilat kishin hapur kufijtë e tyre perëndimorë. Në qytetet e mëdha, njerëzit dolën në rrugë, duke protestuar në mënyrë paqësore, por dhuna me pasoja përtej kontrollit të cilitdo, nuk mund të përjashtohej.
Në tetor të vitit 1989, ndoqa festimet në Berlinin Lindor me rastin e 40-vjetorit të krijimit të RDGJ-së. Ndërsa përshëndetja kolonat e pjesëmarrësve në paradë, ndjeva pothuajse fizikisht pakënaqësinë e njerëzve. Ne e dinim që ata ishin përzgjedhur me kujdes, gjë që e bënte sjelljen e tyre edhe më të habitshme. Ata brohorisnin: Perestroika! Gorbaçov, ndihmë!
Ngjarjet që pasuan konfirmuan se regjimi i RDGJ po humbte terren me shpejtësi. Protestat dhe kërkesat politike – nga liria e emigrimit tek liria e fjalës dhe shpërbërja e organeve qeveritare, e deri te ribashkimi i Gjermanisë – po fitonin.
Rënia e Murit të Berlinit nuk ishte pra, një surprizë për ne. Fakti që ndodhi në 9 nëntor 1989, ishte rezultat i rrethanave specifike dhe evolucionit të gjendjes shpirtërore të popullit.
Në ato kushte, hapi i parë i udhëheqjes sovjetike ishte të përjashtonte mundësinë e përdorimit të forcës ushtarake, nga trupat sovjetike të vendosura në RDGJ. Në të njëjtën kohë, ne bëmë të pamundurën për të siguruar që procesi të lëvizte përgjatë linjave paqësore, pa cënuar interesat jetike të vendit tonë, apo dëmtuar paqen në Evropë.
Kjo ishte jashtëzakonisht e rëndësishme, sepse pas rënies së Murit, zhvillimet në RDGJ u bënë gjithnjë e më të turbullta. Ribashkimi i Gjermanisë ishte tani në rend të ditës, dhe kjo do të shkaktonte shqetësim midis qytetarëve sovjetikë, shumë prej të cilëve u alarmuan.
Shqetësimi i tyre ishte i kuptueshëm, si historikisht, ashtu edhe psikologjikisht. Ne duhej të llogaritnim kujtesën e njerëzve për luftën, tmerret dhe viktimat e saj. Sigurisht që gjermanët kishin ndryshuar; ata kishin nxjerrë mësimet e mbretërimit të Hitlerit dhe Luftës së Dytë Botërore. Por ka gjëra që nuk mund të fshihen nga historia. Unë i thashë kancelarit Kohl, se është e rëndësishme që gjermanët të administrojnë ribashkimin, të respektojnë ndjenjat e popujve të tjerë, si dhe interesat e tyre.
Ne nuk ishim të vetmit që kishim këto shqetësime.
Aleatët e Republikës Federale të Gjermanisë (RFGJ) në NATO – Franca, Britania e Madhe, Italia – nuk donin një ribashkim të shpejtë. E kuptova këtë, që nga bisedimet e mia me drejtuesit e tyre. Në secilin prej vendeve që kishin vuajtur nga agresioni, kishte frikë – sikur të ishte e ngulitur në gjenet e tyre – se bashkimi i RFGJ dhe RDGJ do të rrisë fuqinë e Gjermanisë. Ata kishin arsye serioze, megjithëse të pashprehura, historike dhe politike për frikëra të tilla.
Unë mendoj se anëtarët evropianë të NATO-s nuk do të ishin kundër për të përdorur Gorbaçovin, për t’i vënë fre ribashkimit. Por e kuptova se t’i rezistosh një procesi që ishte objektivisht i pashmangshëm dhe, aq më tepër, të përdorësh forcë në çfarëdo forme mund të çojë në pasoja të paparashikueshme: një shpërthim në qendër të Evropës, një rifillim i Luftës së Ftohtë dhe kush e di çfarë tjetër! Ishte detyrë e të gjithë ne që ta shmangnim këtë.
Sot, duke lexuar disa komente dhe kujtime të asaj kohe, mund të krijohet përshtypja se procesi i ribashkimit ishte një gjë e kollajtë, se gjithçka erdhi diku nga lart, apo që gjithçka ndodhi si rezultat i fatit a naivitetit të disa palëve. Por nuk ishte kështu.
Negociatat dy plus katër përfshinë dy shtetet gjermane, Bashkimin Sovjetik, SHBA, Francën dhe Britaninë nuk mund të ishin një udhëtim i lehtë. Kishte debate e polemika dhe përplasje mendimesh, dhe nganjëherë dukej se keqkuptimi do t’i shkatërronte negociatat.
Por ato përfunduan me sukses, sepse palët në këtë proces të ndërlikuar diplomatik treguan largpamësi, si dhe guxim dhe ndjenjë të lartë përgjegjësie.
Megjithatë, kur më pyesin se kë konsideroj si heroin kryesor të asaj kohe plot dramë dhe trazirë, unë përgjigjem gjithmonë: popullin. Nuk po e mohoj rolin e politikanëve. Ata ishin shumë të rëndësishëm. Por ishin njerëzit – dy popuj – ata që kishin më shumë rëndësi. Gjermanët, të cilët shpallën vullnetin e tyre për unitet kombëtar me vendosmëri dhe, më e rëndësishmja, në një mënyrë paqësore. Dhe natyrisht rusët, të cilët i kuptuan aspiratat e gjermanëve, të cilët besuan se Gjermania me të vërtetë kishte ndryshuar dhe mbështetën kështu, vullnetin e popullit gjerman.
Rusët dhe gjermanët mund të jenë krenarë që pas gjakderdhjes tragjike të luftës, ata e kuptuan njëri-tjetrin. Po të mos ishin ata, qeveria sovjetike nuk do të kishte mundësi të vepronte ashtu si veproi.
Ne hartuam një vijë finale, nën Luftën e Ftohtë. Qëllimi ynë ishte një Evropë e re: një Evropë pa vija ndarëse. Udhëheqësit që erdhën pas nesh, nuk kanë arritur ta realizojnë atë objektiv. Një arkitekturë moderne e sigurisë, një mekanizëm i fortë për parandalimin dhe zgjidhjen e konflikteve nuk është krijuar në Evropë. Prandaj ndodhin edhe problemet dhe konfliktet e dhimbshme që rrethojnë kontinentin tonë sot. Unë u bëj thirrje udhëheqësve botërorë që të përballen me ato probleme dhe të rifillojnë dialogun për hir të së ardhmes.
Gorbaçov, një laureat i Çmimit Nobel, ishte i vetmi President i Bashkimit Sovjetik /Time/ KultPlus.com
Në një konferencë shtypi mbrëmjen e 9 nëntorit 1989, anëtari i byrosë politike të Gjermanisë Lindore, Gynter Shabovski shpalli në mënyrë të parakohshme se do të hiqeshin kufizimet e vizave të udhëtimit. Kur u pyet se kur do të vihej në zbatim politika e re, ai tha: “Menjëherë, pa vonesë”. Në fakt, kjo politikë do të shpallej një ditë më vonë dhe do të kërkonte gjithësesi një procesë të gjatë aplikimi për gjermano-lindorët. Përgjigjet konfuze të Shabovskit dhe raportimi i gabuar në media se pikat kufitare ishin hapur, shtyu mijëra gjermanë të Berlinit lindor që të shkonin drejt Murit të Berlinit. Në postbllokun e Rrugës Bornholmer, Harald Jager, oficeri në detyrë, u përball me një turmë që sa vinte e rritej në numër. Edhe irritimi sa vinte e shtohej. Duke marrë fyerje, në vend të udhëzimeve, prej eprorëve të tij, si dhe tejet nervoz për shkak se priste të merrte të nesërmen rezultatet e analizave të diagnostikimit për kancer, Jager e hapi pikën kufitare me mendjen e. tij, dhe pikat e tjera ndoqën shumë shpejt shembullin e tij.
Muri i Berlinit ishte ngritur më shumë se 15 vjet pas nisjes së Luftës së Ftohtë
Më shumë se 2 milion gjermano lindorë, shumica punëtorë dhe profesionistë të aftë, u larguan për në Perëndim mes viteve 1949 dhe 1961. Bashkimi Sovjetik kishte refuzuar kërkesën fillestare të Gjermanisë Lindore për të ndërtuar Murin në vitin 1953, por me dezertimet drejt Berlinit Perëndimor që po arrinin numrin 1000 njerë në ditë, në verën e 1961, udhëheqësi sovjetik Nikita Hrushovi më në fund pranoi. Banorët e Berlinit u gdhinë mëngjesin e 13 gushtit 1961, përballë telave me gjemba që ishin vendosur në vijën ndarëse mes zonës perëndimore dhe lindore të qytetit. Disa ditë më vonë, Gjermania Lindore nisi fortifikimin me beton të kësaj barriere.
Muri i Berlinit ishin në fakt dy mure
Në fakt Muri i Berlinit përbëhej nga dy mure mes të cilëve ndodhej “rripi i vdekjes”, ku ndodheshin me qindra kulla roje, disa kilometra hendeqe kundër kalimit të mjeteve, qen roje, prozhektorë dhe mitralozë.
Më shumë se 100 njerëz gjetën vdekjen në përpjekje për të kaluar Murin
Qendra e Kërkimeve mbi Historinë Bashkëkohore Potsdam dhe Qendra e Memorialit të Murit të Berlinit dhe Dokumentimit raportojnë se të paktën 138 njerëz u qëlluan për vdekje, pësuan aksidente fatale ose kryen vetëvrasje pas përpjekjeve të dështuara për t’u arratisur përmes Murit të Berlinit. Të tjerë studime thonë se numri i viktimave është edhe më i lartë. Viktima e parë ishte Ida Siekman, që vdiq në 22 gusht 1961, pasi u përpoq të hidhej në një rrugë në Berlinin Perëndimor, e cila ndodhej nën dritaren e apartamentit të saj në katin e katërt, në Berlinin Lindor. Tragjedia e fundit ndodhi në mars 1989, kur një i ri gjermano-lindor që përpiqej të fluturonte mbi mur me balonë, ndeshi në kabllot e tensionit të lartë.
Më shumë se 5000 persona u arratisën, duke kaluar mbi dhe nën Murin e Berlinit
I pari dezertor që u arratis përmes Murit ishte roja kufitare 19 vjeçar, Konrad Shuman, i cili është përjetësuar në film teksa kërcente mbi telat me gjemba, vetëm dy ditë pasi kufiri ishte mbyllur. Ndërkohë që Muri u fortifikua gjithnjë e më shumë, edhe planet e arratisjes u bënë më të sofistikuar. Të arratisurit fshiheshin në pjesë të fshehta të makinave të berlinezo perëndimorëve që vinin për vizita, gërmonin tunele të fshehta dhe zvarriteshin nëpër tubacione. Tre vëllezërit Bethke realizuan arratinë më spektakolare. Vëllai më i madh Ingo u arratis me një dyshek me ajër, duke lundruar nëpër lumin Elbë në vitin 1975, dhe tetë vjet më vonë vëllai më i vogël kaloi mbi mur përmes një kablli çeliku që e lëshoi me hark dhe shigjetë, duke përfunduar në një çati shtëpie në Berlinin perëndimor. Në vitin 1989, dy vëllezërit fluturuan me një avion super të lehtë mbi mur, duke marrë edhe vëllanë e tretë, Egbert.
John F. Kennedy u shpreh i çliruar kur u ngrit Muri
Në qershor të vitit 1961, Hrushovi paralajmëroi presidentin amerikan, Kennedy, se do të bënte bllokadë Berlinit Perëndimor nëse nuk largoheshin forcat perëndimore, një akt luftënxitës që do të shpinte në luftë. Kur Kennedy dëgjoi lajmin se komunistët kishin ngritur mur përreth Berlinit Lindor, në vend që të shkëpusnin Berlinin Perëndimor nga pjesa tjetër, ai i tha një ndihmësi: “Nuk është zgjidhje shumë e mirë, por një mur është shumë më mirë se sa një luftë. Ky është fundi i krizës së Berlinit. Pala tjetër u kap prej panikut – jo ne. Tani nuk do të bëjmë asgjë, sepse nuk ka alternativë tjetër veç luftës”.
Kennedy nuk u tha berlinezëve se është një “kulaç me karamele”
Në 26 qershor 1963, Kennedy iu drejtua një turme para Murit të Berlinit: “Ich bin ein Berliner”. Presidenti kish për qëllim të shprehte solidaritetin me qytetarët e Berlinit, duke thënë se ishte njëri prej tyre, por disa kritikë thanë se duke shtuar nyjen “ein”, ai në fakt e quajti veten kulaç me karamele, që në pjesën më të madhe të Gjermanisë njihet si “Berliner”. Megjithatë, gjuhëtarët thonë se presidenti nuk bëri një gabim gramatikor, sepse “ein” është e nevojshme kur folësi është duke folur në mënyrë figurative, se i përket një kombësie të caktuar, siç edhe po ndodhte me Kennedyn. Veç kësaj, kulaçi që në gjithë Gjermaninë njihet si “Berliner”, në vetë Berlinin njihet si “pfannkuchen”, kështu që ata që e dëgjonin me siguri nuk janë ngatërruar.
Gjermania Lindore e quajti Murin “Mburoja Antifashiste”
Qeveria e Gjermanisë Lindore pretendoi se e ngriti Murin e Berlinit për të mbajtur jashtë fashistët, spiunët dhe idetë perëndimore. Dy javë pasi urdhëroi ngritjen e “Mburojës Antifashiste”, udhëheqësi Gjermano lindor Valter Ulbriht deklaroi: “Ne kemi mbyllur të çarat në shtëpinë tonë, si dhe vrimat përmes të cilave do të zvarriteshin armiqtë e popullit gjerman”.
Porta e Brandenburgut ka qenë dikur pjesë e një muri të shekullit 18
Mbreti i Prusisë, Frederik Uilliam II porositi ngritjen e harkut të famshëm që bashkon Berlinin lindor dhe perëndimor dhe që ka shërbyer si sfond i fjalimeve të famshme presidenciale të Kennedyt dhe Reaganit. Kur u përfundua në vitin 1791, Porta e Brandenburgut ishte pjesë e murit origjinal doganor të qytetit.
Një copë e Murit ndodhet në banjën e një kazinoje në Las Vegas
Shkatërrimi zyrtar i Murit të Berlinit nisi në verën e vitit 1990. Më shumë se 40 mijë copa të Murit u ricikluan si materiale ndërtimi të përdorur në projekte rindërtimi në Gjermani, por disa qindra prej tyre u shitën dhe tani janë të shpërndara në të gjithë globin, nga kopshtet e Vatikanit deri në një banjë në Main Street Station Casino, në Las Vegas, ku vendurinimet janë kapur pas një Muri të mbuluar me grafit që është i mbrojtur pas një xhami. / KultPlus.com
61 vjet më parë, më 13 gusht 1961, RDGJ filloi ndërtimin e murit duke bërë kështu që të ndahet Berlini. 45 mijë blloqe të betonit me një lartësi prej më shumë se 3 metra e rrethuan Berlinin Perëndimor me gjithsej 155 km mur të betonit, përcjellKultPlus.
Fortifikimet vdekjeprurëse kufitare ndanë jo vetëm familjet dhe miqtë, por u bënë gjithashtu një kurth vdekjeprurës për qindra njerëz, të cilët në përpjekje për të kaluar kufirin më të sigurt në Evropë, përfunduan me fatalitet. Ushtarët kishin qenë të urdhëruar që t’i vënë zjarr të gjithë atyre që përpiqeshin të kalonin murin.
Qëndroi 28 vjet dhe ishte një nga ndërtimet më famëkeqe në botë: Muri ndau Berlinin Lindor dhe Perëndimor.
Shkatërrimi zyrtar i Murit të Berlinit nisi në verën e vitit 1990. Më shumë se 40 mijë copa të Murit u ricikluan si materiale ndërtimi të përdorur në projekte rindërtimi në Gjermani, por disa qindra prej tyre u shitën dhe tani janë të shpërndara në të gjithë globin, nga kopshtet e Vatikanit deri në një banjë në Main Street Station Casino, në Las Vegas.
Edhe në Tiranë gjendet një segment i murit në memorialin “Post-Bllok” si një simbol i lirisë që kujton Revolucionin Paqësor në Gjermani, i cili rrëzoi murin në vitin 1989. / KultPlus.com
Ambasada e SHBA-së në Tiranë kujton 13 gushtin 1961 të vendosjes së murit të Berlinit.
“Gjashtëdhjetë vjet më parë si sot (më 13 gusht 1961), Berlini u zgjua i shokuar: Ushtria e Gjermanisë Lindore kishte nisur ndërtimin e murit famëkeq të Berlinit. Simbol i një qyteti të ndarë brenda një vendi të ndarë brenda një kontinenti në ndarë, Muri i Berlinit u ngrit mbi ndasi historike disa dekada të vjetra. Një barrierë telash me gjemba e cila u kthye në blloqe muresh betoni 155 kilometra, Muri i Berlinit ndau Berlinin Perëndimor demokratik nga Berlini Lindor i kontrolluar nga Sovietikët prej vitit 1961 deri në 1989”, shprehet Ambasada e SHBA-së.
Muri i Berlinit mbush sot 60 vite nga dita e ndërtimit të tij duke i vënë një barriere të ngurtë që do ndante jo vetëm Gjermanin, por do mbante gjysmën e Europës në errësirën e regjimit komunist.
Muri filloi të ndërtohej në 13 Gusht 1961 dhe mbaroi në datën 24 Gusht 1962. Muri u ndërtua nga Gjermania Lindore, dhe ndau Berlinin në dy pjesë. / KultPlus.com
Ambasada e Gjermanisë në Tiranë kujtoi sot 60-vjetorin e nisjes së ndërtimit të Murit të Berlinit.
“Natën e 13 gushtit 1961, u dha urdhri për ndërtimin e Murit të Berlinit. Muri qëndroi për 28 vjet dhe u kthye në simbolin e Luftës së Ftohtë, e konfrontimit midis Lindjes dhe Perëndimit. Ai ndau Berlinin Lindor me atë Perëndimor, Republikën Federale me RDGJ-në, por edhe familjet dhe miqtë.
Mijëra personave ju refuzua largimi nga vendi. 140 persona humën jetën në përpjekje për të kapërcyer murin për tu larguar nga RDGJ – deri në vitin 1989 kur një Revolucion Paqësor i hapi rrugën ribashkimit të gjithë Gjermanisë. Për fat të mirë, sot muri është histori!
Në simbol zie për këtë ngjarje që ndau Gjermaninë kaq gjatë, Ambasada në Tiranë, si dhe të gjitha Misionet Diplomatike gjermane në të gjithë botën kanë ulur flamujt në gjysmë shtizë”, thuhet në përkujtimin e ambasadës gjermane. / KultPlus.com
60 vjet më parë, më 13 gusht 1961, RDGJ filloi ndërtimin e murit duke bërë kështu që të ndahet Berlini. 45 mijë blloqe të betonit me një lartësi prej më shumë se 3 metra e rrethuan Berlinin Perëndimor me gjithsej 155 km mur të betonit, përcjellëKultPlus.
Fortifikimet vdekjeprurëse kufitare ndanë jo vetëm familjet dhe miqtë, por u bënë gjithashtu një kurth vdekjeprurës për qindra njerëz, të cilët në përpjekje për të kaluar kufirin më të sigurt në Evropë, përfunduan me fatalitet. Ushtarët kishin qenë të urdhëruar që t’i vënë zjarr të gjithë atyre që përpiqeshin të kalonin murin.
Qëndroi 28 vjet dhe ishte një nga ndërtimet më famëkeqe në botë: Muri ndau Berlinin Lindor dhe Perëndimor.
Shkatërrimi zyrtar i Murit të Berlinit nisi në verën e vitit 1990. Më shumë se 40 mijë copa të Murit u ricikluan si materiale ndërtimi të përdorur në projekte rindërtimi në Gjermani, por disa qindra prej tyre u shitën dhe tani janë të shpërndara në të gjithë globin, nga kopshtet e Vatikanit deri në një banjë në Main Street Station Casino, në Las Vegas.
Edhe në Tiranë gjendet një segment i murit në memorialin “Post-Bllok” si një simbol i lirisë që kujton Revolucionin Paqësor në Gjermani, i cili rrëzoi murin në vitin 1989. / KultPlus.com
Kanë kaluar 31 vjet që nga rënia e Murit të Berlinit. Një nga simbolet më të ndritshme të Luftës së Ftohtë që ndau Lindjen nga Perëndimi nuk ekziston më, përcjellë KultPlus.
Nata e 12 gushtit , të vitit 1961, Berlinin e gjeti ndarë. 45 mijë blloqe të betonit me një lartësi prej më shumë se 3 metra e rrethuan Berlinin Perëndimor – më gjithsej 155 km mur të betonit.
Ushtarët kishin qenë të urdhëruar që ti vënë zjarr të gjithë atyre që u përpoqën të kalonin murin.
Qindra gjermanë kanë vdekur duke u përpjekur që ta kalonin kufirin më të sigurt në Evropë. Për 31 vjet Muri i Berlinit ndau familjet, miqtë dhe popujt. Edhe pas 31 vitesh ende ekzistojnë pjesë të rrëzimit të tij në qendër të Berlinit, jo për të bërë ndarje por për të kujtuar atë, komentoi bTV./ KultPlus.com
Më 3 tetor të vitit 1990, Gjermania zyrtarisht u bashkua, me synimin që dy pjesët e vendit të jenë të zhvilluara në të njëjtën masë në një të ardhme të afërt.
Në kujtesën e popullit gjerman më shumë është ngulitur data e 9 nëntorit 1989, kur ra muri i Berlinit, simboli i ndarjes së Gjermanisë dhe i ndarjes së tërë botës në dy blloqe, e që ishte praktikisht edhe fundi i Republikës Demokratike të Gjermanisë.
Gjermania vuajti ndarjen e saj në dy pjesë, njëra pjesë u kontrollua nga aleanca perëndimore e udhëhequr nga SHBA-të dhe pjesa lindore e Gjermanisë u pushtua nga trupat ruse.
Për më shumë se 50 vite popullit gjerman iu ndalua lëvizja e lirë, ndërsa për ta bërë edhe më të ashpër ndarjen, ish-BRSS ndërtoi murin në Berlin, që e ndante qytetin në mes, i cili u rrënua në nëntor të vitit 1989, për t’ia hapur rrugën bashkimit të vendit. / KultPlus.com
Me 4 nëntor 1989 u mbajtën demonstratat më të mëdha në historinë e Gjermanisë lindore (RDGJ). Qindra mijëra njerëz dolën në rrugë. Vetëm pesë ditë më vonë ra Muri i Berlinit.
Një kohë të gjatë flitej në Republikën Demokratike të Gjermanisë (RDGJ) për këtë mundësi. Prej muajsh njerëzit dilnin gjithnjë e më shumë në rrugë. Në Lajpcig mbaheshin protesta çdo të hënë – njerëzit kërkonin udhëtim të lirë dhe lirinë e shprehjes së mendimit. Gjithnjë e më shumë njerëz ia kthenin shpinën vendit të tyre, që në gjuhën e regjimit të RDGJ-së komunist quhej “refugjatët e Republikës”, raporton DW.
Si u shemb RDGJ
Erich Honecker, njeriu më i fuqishëm prej vitit 1973, ishte rrëzuar nga pushteti më 18 tetor. Por as pasardhësi i tij Egon Krenz nuk kishte mbështetje në popull. Në këto kushte me 4 nëntor 1989 u mbajt demonstrata më e madhe e lejuar në historinë e RDGJ. Iniciatorë ishin aktorët dhe njerëzit e teatrit në lindje të Berlinit. Ata i referoheshin neneve 27 dhe 28 të Kushtetutës – pra të drejtave për lirinë e shtypit, shprehjen e lirë të mendimit dhe mbledhjen në protesta. Këto nene kanë ekzistuar në historinë 40-vjeçare të RDGJ vetëm në teori.
Kushtetuta e shkelur kaq gjatë me këmbë këtë ditë filloi të implementohet në sheshin Alexanderplatz në Berlin. Edhe sot 30 vjet më vonë flitet për shifra të ndryshme: Vlerësohet se në demonstrata kanë marrë pjesë mes 200.000 deri në një milion demonstrues. Demonstruesit qëndronin para një kamioni të shndërruar në skenë, ndërsa atje mbajtën fjalim rreth 20 persona – aktorë, këngëtarë, shkrimtarë, priftërinj – por edhe përfaqësues të regjimit.
Ndër ta edhe Günter Schabowski
Njëri prej tyre vetëm pesë ditë më vonë u bë i shquar në mbarë botën, me 9 nëntor 1989: Günter Schabowski, shefi i partisë SED në Berlin (Partia Socialiste e Unitetit në Gjermaninë Lindore). Në një konferencë shtypi ai paralajmëroi ligjin për lirinë e udhëtimit, që papritur solli deri tek rrëzimi i Murit të Berlinit. Në protestën e 4 nëntorit, Schabowski ishte në shënjestër të kritikave të ashpra të demonstruesve. Madje edhe kur tha se “duhet kultivuar kultura e dialogut”! Krerët e RDGJ e kishin humbur kaherë çdo lloj kredie. Vetëkritika e Schabowskit u zhduk në morinë e fishkëllimave.
Prifti Friedrich Schorlemmer reformoi hymnin
Njëri prej atyre që dëgjoi me vëmendje fjalët e Schabowskit për mundësinë e një fillimi të ri, ishte kritiku i regjimit Friedrich Schorlemmer. Teologu nga Wittenbergu, qyteti i origjinës së reformatorit Martin Luther, citoi me një ndryshim të lehtë titullin e hymnit të RDGJ: “Në vjeshtën e vitit 1989 jemi ngritur nga gërmadhat dhe jemi riorientur drejt të ardhmes”. Nën këto përshtypje kërkonte ai nga njerëzit që të mbeten në vend dhe të ndihmojnë rindërtimin e vendit. “Tani kemi nevojë për secilën dhe secilin”.
Aktor i ri Jan-Josef Liefers është bërë i njohur më vonë në serialin “Tatort”. Asokohe pyeti krerët e SED: “Përderisa krerët e SED reagojnë vetëm ndaj presionit, mendoj se nuk mund të bëhet fjalë për rolin e dikurshëm të partisë”. Fjali të këtilla dëshironte të dëgjonte masa prej qindra njerëzve të mbledhur. Duartrokitja ishte e fuqishme.
Legjenda e Stasit flet për “botën e derrave”
Vetëkritik ishte edhe ish-shefi i Stasit Markus Wolf. Deri në vitin 1986 ai kishte shërbyer në shërbimin sekret të shtetit. Markus Wolf ishte ai që tha, se RDGJ e ka humbur lidhjen me realitetin. “Përkundër kritikave në radhët e veta, udhëheqja jonë ka jetuar deri me 7 tetor në një botë derrash”. Këtë ai e mendonte në ditën e themelimit të RDGJ-së.
Me rastin e 40 vjetorit të Republikës, udhëheqja ka inskenuar për herë të fundit festimin e themelimit të shtetit. Protestat e opozitarëve janë shuar në mënyrë brutale. Ish-nëpunësi i shërbimit sekret Wolf tha se krerët e partisë kanë dështuar, ndërkohë që njerëzit filluan të iknin nga vendi.
Marianne Birthler: “Shpresa, fantazia, humori…”
Protestat kaluan të qeta, ndonëse krerët e Stasit paralajmëronin se do të shpërthejë dhuna. Vetëm disa ditë më parë, shefi i Stasit, Erich Mielke, kishte urdhëruar njësitet e shërbimit sekret “përgatitjen e masave teknike dhe përdorimin e tyre për nevojat e evitimit të sulmeve”. Brengat e Mielkes ishin të panevojshme, sepse demonstruesit ishin “jashtëzakonisht të bukur”, siç u shpreh aktivistja Marianne Birthler, në një libër të shkruar vite më vonë. Shefja e mëvonshme e autoriteteve për dokumentet e shërbimit sekret, në Alexanderplatz atë ditë foli për dhunën e regjimit komunist dhe shpresën që po “rritej prej javësh në RDGJ”. Birthler tha se po zgjohen “shpresa, fantazia, humori..”..
“Ngjarja me pasoja për Evropën”
Shërbimi sekret, Stasi ka pranuar më vonë në një raport se “rrota e historisë nuk mund të kthehet mbrapsht”. “Forcat armiqësore”, për të cilat fliste shefi i Stasit Mielke, mund të shiheshin në të gjitha anët. Në një pikë ai megjithatë kishte të drejtë: Demonstrata e 4 nëntorit 1989 ishte “një ngjarje me pasoja të mëdha për Evropën”. Vetëm pesë ditë më vonë, më 9 nëntor, ra Muri i Berlinit. Koha.net / KultPlus.com
Nëntori shënon 30 vjetorin e shembjes së murit të Berlinit. Rrëzimi i tij i dha fund ndarjes së Berlinit dhe simbolizon çlirimin e Gjermanisë Lindore dhe fundin e udhëheqjes sovjetike komuniste nga Evropa Lindore.
Muri, ndonëse i rrëzuar, ka lënë gjurmët e veta në jetën në Gjermani, raporton Zëri i Amerikës.
Ky është momenti më mbresëlënës dhe plotë shpresë në shekullin e 20-të.
Këto pamje, frymëzuan botën, ndërsa i dhanë drejtim të ri jetës në Berlin.
“Shumë njerëz erdhën nga lindja në perëndim.. ndërsa ne shkonim në drejtim të kundërt”, thotë Florian Schmidt, banor i Berlinit.
Në atë kohë, Florian Schmidt ishte student në Berlinin Perëndimor. Ai ishte në mesin e mijëra gjermanëve që ndihmuan atë natë në rrëzimin e murit, duke e çuar Evropën në një tjetër drejtim.
“Atë moment e kalova me adrenalinë dhe zemërim… ditë më vonë kuptova sa historik ishte ky moment. Asgjë nuk ishte njësoj”, thotë ai.
Copëzat e murit hutojnë vizitorët, nëse janë në lindje apo perëndim.
Historia vazhdon frymëzimin, sikur edhe kjo pllakë përkujtimore e revolucionit paqësor, që kujton ata që humbën jetën para se të vinte paqja.
“Kur vjen këtu e kupton se sa vend i dashur dhe paqësor është. Por kjo na kujton atë që ndodhi. Shpresoj të mos ndodhi më”, tha një vizitore e kompleksit.
Ana e errët e jetës nën komunizëm në Gjermaninë Lindore, nuk është harruar.
Muzeu i Stasit në Berlin, dëshmon torturat dhe frikën e mbjellur nga policia sekrete.
“Gjithmonë kishe ndjesinë se po të vëzhgonin. Ishte një regjim tejet shtypës”, tha Anneka, vizitore e muzeut.
Rritja e interesimit për të mësuar se ishte të jetosh në atë kohë mund të jetë nostalgji ose kuriozitet.
Në një muze tjetër, vizitorët mund të ngasin virtualisht një makinë të asaj kohe, të shohin nga afër një banesë të asaj kohe ose të qeshin me batuta të jetës nën komunizëm.
“Me gjithë anët serioze dhe negative, edhe nën diktaturën socialize kishte jetë normale. Njerëzit ishin mësuar me atë mënyrë jetese. Kishin jetë të mirë, nuk përjetonin shtypje çdo ditë. Ishin pakicë e rëndësishme, historia e të cilës duhet treguar”, thotë Vanessa Lemke nga muzeu GDR.
30 vite pas rrëzimit të murit, Berlini është i bashkuar por banorët e Gjermanisë Lindore dhe asaj Perëndimore janë ende të huaj.
“Ende vazhdojnë përçmime mes gjermanëve lindorë dhe perëndimorë apo evropianëve lindorë dhe perendimorë. Megjithë përpjekjet e mëdha që janë bërë, ende trajtohen si evropianë ose gjermanë të klasës së dytë”, thotë Joerg Forbrig nga Fondi amerikan i Marshallit gjerman.
Anketat e fundit tregojnë se 53 për qind e gjermanëve besojnë se demokracia është në rrezik, si rezultat i rritjes së nacionalizmit në lindje të vendit. Besimi në qeveri i banorëve të lindjes po lëkundet poashtu, si pasqyrë e të ardhmes ekonomike.
Gjithçka lidhet me atë momentin e vitit 1989, pas festës, pastrimi zgjati shumë dhe ishte i vështirë.
Ata që e përjetuan atë moment, e pranojnë se përkundër disa gabimeve, gjermanët morën vendimin e duhur.
“Kur mendon se si ishte atëherë, e kupton se ishte hap që duhej bërë. Ishte 100 për qind i drejtë. Disa gjëra u bënë gabim por fundi ishte i drejtë”, tha Florian Schmidt, banor i Berlinit.
30 vjetori i rrëzimit të murit, është kohë feste… por edhe kohë që të reflektojnë ata që ndodhen nën hijen e tij. Koha.net / KultPlus.com
58 vjet më parë, më 13 gusht 1961, RDGJ filloi ndërtimin e murit duke bërë kështu që të ndahet Berlini. 45 mijë blloqe të betonit me një lartësi prej më shumë se 3 metra e rrethuan Berlinin Perëndimor me gjithsej 155 km mur të betonit, përcjellëKultPlus.
Fortifikimet vdekjeprurëse
kufitare ndanë jo vetëm familjet dhe miqtë, por u bënë gjithashtu një kurth
vdekjeprurës për qindra njerëz, të cilët në përpjekje për të kaluar kufirin më
të sigurt në Evropë, përfunduan me fatalitet. Ushtarët kishin qenë të urdhëruar
që t’i vënë zjarr të gjithë atyre që përpiqeshin të kalonin murin.
Qëndroi 28 vjet dhe ishte një
nga ndërtimet më famëkeqe në botë: Muri ndau Berlinin Lindor dhe Perëndimor.
Shkatërrimi zyrtar i Murit të
Berlinit nisi në verën e vitit 1990. Më shumë se 40 mijë copa të Murit u
ricikluan si materiale ndërtimi të përdorur në projekte rindërtimi në Gjermani,
por disa qindra prej tyre u shitën dhe tani janë të shpërndara në të gjithë globin,
nga kopshtet e Vatikanit deri në një banjë në Main Street Station Casino, në
Las Vegas.
Edhe në Tiranë gjendet një segment i murit në memorialin “Post-Bllok” si një simbol i lirisë që kujton Revolucionin Paqësor në Gjermani, i cili rrëzoi murin në vitin 1989. / KultPlus.com
Në një konferencë shtypi mbrëmjen e 9 nëntorit 1989, anëtari i byrosë politike të Gjermanisë Lindore, Gynter Shabovski shpalli në mënyrë të parakohshme se do të hiqeshin kufizimet e vizave të udhëtimit. Kur u pyet se kur do të vihej në zbatim politika e re, ai tha: “Menjëherë, pa vonesë”. Në fakt, kjo politikë do të shpallej një ditë më vonë dhe do të kërkonte gjithësesi një procesë të gjatë aplikimi për gjermano-lindorët. Përgjigjet konfuze të Shabovskit dhe raportimi i gabuar në media se pikat kufitare ishin hapur, shtyu mijëra gjermanë të Berlinit lindor që të shkonin drejt Murit të Berlinit. Në postbllokun e Rrugës Bornholmer, Harald Jager, oficeri në detyrë, u përball me një turmë që sa vinte e rritej në numër. Edhe irritimi sa vinte e shtohej. Duke marrë fyerje, në vend të udhëzimeve, prej eprorëve të tij, si dhe tejet nervoz për shkak se priste të merrte të nesërmen rezultatet e analizave të diagnostikimit për kancer, Jager e hapi pikën kufitare me mendjen e. tij, dhe pikat e tjera ndoqën shumë shpejt shembullin e tij.
Muri i Berlinit ishte ngritur më shumë se 15 vjet pas nisjes së Luftës së Ftohtë
Më shumë se 2 milion gjermano lindorë, shumica punëtorë dhe profesionistë të aftë, u larguan për në Perëndim mes viteve 1949 dhe 1961. Bashkimi Sovjetik kishte refuzuar kërkesën fillestare të Gjermanisë Lindore për të ndërtuar Murin në vitin 1953, por me dezertimet drejt Berlinit Perëndimor që po arrinin numrin 1000 njerë në ditë, në verën e 1961, udhëheqësi sovjetik Nikita Hrushovi më në fund pranoi. Banorët e Berlinit u gdhinë mëngjesin e 13 gushtit 1961, përballë telave me gjemba që ishin vendosur në vijën ndarëse mes zonës perëndimore dhe lindore të qytetit. Disa ditë më vonë, Gjermania Lindore nisi fortifikimin me beton të kësaj barriere.
Muri i Berlinit ishin në fakt dy mure
Në fakt Muri i Berlinit përbëhej nga dy mure mes të cilëve ndodhej “rripi i vdekjes”, ku ndodheshin me qindra kulla roje, disa kilometra hendeqe kundër kalimit të mjeteve, qen roje, prozhektorë dhe mitralozë.
Më shumë se 100 njerëz gjetën vdekjen në përpjekje për të kaluar Murin
Qendra e Kërkimeve mbi Historinë Bashkëkohore Potsdam dhe Qendra e Memorialit të Murit të Berlinit dhe Dokumentimit raportojnë se të paktën 138 njerëz u qëlluan për vdekje, pësuan aksidente fatale ose kryen vetëvrasje pas përpjekjeve të dështuara për t’u arratisur përmes Murit të Berlinit. Të tjerë studime thonë se numri i viktimave është edhe më i lartë. Viktima e parë ishte Ida Siekman, që vdiq në 22 gusht 1961, pasi u përpoq të hidhej në një rrugë në Berlinin Perëndimor, e cila ndodhej nën dritaren e apartamentit të saj në katin e katërt, në Berlinin Lindor. Tragjedia e fundit ndodhi në mars 1989, kur një i ri gjermano-lindor që përpiqej të fluturonte mbi mur me balonë, ndeshi në kabllot e tensionit të lartë.
Më shumë se 5000 persona u arratisën, duke kaluar mbi dhe nën Murin e Berlinit
I pari dezertor që u arratis përmes Murit ishte roja kufitare 19 vjeçar, Konrad Shuman, i cili është përjetësuar në film teksa kërcente mbi telat me gjemba, vetëm dy ditë pasi kufiri ishte mbyllur. Ndërkohë që Muri u fortifikua gjithnjë e më shumë, edhe planet e arratisjes u bënë më të sofistikuar. Të arratisurit fshiheshin në pjesë të fshehta të makinave të berlinezo perëndimorëve që vinin për vizita, gërmonin tunele të fshehta dhe zvarriteshin nëpër tubacione. Tre vëllezërit Bethke realizuan arratinë më spektakolare. Vëllai më i madh Ingo u arratis me një dyshek me ajër, duke lundruar nëpër lumin Elbë në vitin 1975, dhe tetë vjet më vonë vëllai më i vogël kaloi mbi mur përmes një kablli çeliku që e lëshoi me hark dhe shigjetë, duke përfunduar në një çati shtëpie në Berlinin perëndimor. Në vitin 1989, dy vëllezërit fluturuan me një avion super të lehtë mbi mur, duke marrë edhe vëllanë e tretë, Egbert.
John F. Kennedy u shpreh i çliruar kur u ngrit Muri
Në qershor të vitit 1961, Hrushovi paralajmëroi presidentin amerikan, Kennedy, se do të bënte bllokadë Berlinit Perëndimor nëse nuk largoheshin forcat perëndimore, një akt luftënxitës që do të shpinte në luftë. Kur Kennedy dëgjoi lajmin se komunistët kishin ngritur mur përreth Berlinit Lindor, në vend që të shkëpusnin Berlinin Perëndimor nga pjesa tjetër, ai i tha një ndihmësi: “Nuk është zgjidhje shumë e mirë, por një mur është shumë më mirë se sa një luftë. Ky është fundi i krizës së Berlinit. Pala tjetër u kap prej panikut – jo ne. Tani nuk do të bëjmë asgjë, sepse nuk ka alternativë tjetër veç luftës”.
Kennedy nuk u tha berlinezëve se është një “kulaç me karamele”
Në 26 qershor 1963, Kennedy iu drejtua një turme para Murit të Berlinit: “Ich bin ein Berliner”. Presidenti kish për qëllim të shprehte solidaritetin me qytetarët e Berlinit, duke thënë se ishte njëri prej tyre, por disa kritikë thanë se duke shtuar nyjen “ein”, ai në fakt e quajti veten kulaç me karamele, që në pjesën më të madhe të Gjermanisë njihet si “Berliner”. Megjithatë, gjuhëtarët thonë se presidenti nuk bëri një gabim gramatikor, sepse “ein” është e nevojshme kur folësi është duke folur në mënyrë figurative, se i përket një kombësie të caktuar, siç edhe po ndodhte me Kennedyn. Veç kësaj, kulaçi që në gjithë Gjermaninë njihet si “Berliner”, në vetë Berlinin njihet si “pfannkuchen”, kështu që ata që e dëgjonin me siguri nuk janë ngatërruar.
Gjermania Lindore e quajti Murin “Mburoja Antifashiste”
Qeveria e Gjermanisë Lindore pretendoi se e ngriti Murin e Berlinit për të mbajtur jashtë fashistët, spiunët dhe idetë perëndimore. Dy javë pasi urdhëroi ngritjen e “Mburojës Antifashiste”, udhëheqësi Gjermano lindor Valter Ulbriht deklaroi: “Ne kemi mbyllur të çarat në shtëpinë tonë, si dhe vrimat përmes të cilave do të zvarriteshin armiqtë e popullit gjerman”.
Porta e Brandenburgut ka qenë dikur pjesë e një muri të shekullit 18
Mbreti i Prusisë, Frederik Uilliam II porositi ngritjen e harkut të famshëm që bashkon Berlinin lindor dhe perëndimor dhe që ka shërbyer si sfond i fjalimeve të famshme presidenciale të Kennedyt dhe Reaganit. Kur u përfundua në vitin 1791, Porta e Brandenburgut ishte pjesë e murit origjinal doganor të qytetit.
Një copë e Murit ndodhet në banjën e një kazinoje në Las Vegas
Shkatërrimi zyrtar i Murit të Berlinit nisi në verën e vitit 1990. Më shumë se 40 mijë copa të Murit u ricikluan si materiale ndërtimi të përdorur në projekte rindërtimi në Gjermani, por disa qindra prej tyre u shitën dhe tani janë të shpërndara në të gjithë globin, nga kopshtet e Vatikanit deri në një banjë në Main Street Station Casino, në Las Vegas, ku vendurinimet janë kapur pas një Muri të mbuluar me grafit që është i mbrojtur pas një xhami.
Kanë kaluar 28 vjet që nga rënia e Murit të Berlinit. Një nga simbolet më të ndritshme të Luftës së Ftohtë që ndau Lindjen nga Perëndimi nuk ekziston më, përcjellë KultPlus.
Nata e 12 gushtit , të vitit 1961, Berlinin e gjeti ndarë. 45 mijë blloqe të betonit me një lartësi prej më shumë se 3 metra e rrethuan Berlinin Perëndimor – më gjithsej 155 km mur të betonit. Ushtarët kishin qenë të urdhëruar që ti vënë zjarr të gjithë atyre që u përpoqën të kalonin murin.
Qindra gjermanë kanë vdekur duke u përpjekur që ta kalonin kufirin më të sigurt në Evropë. Për 28 vjet Muri i Berlinit ndau familjet, miqtë dhe popujt. Edhe pas 28 vitesh ende ekzistojnë pjesë të rrëzimit të tij në qendër të Berlinit, jo për të bërë ndarje por për të kujtuar atë, komentoi bTV./ KultPlus.com
Një zë, një thashethem i lindur kushedi se ku, një lajm që kurrë nuk u konfirmua. Por mjaftoi për të bërë të dridhet për një ditë, regjimin e Gjermanisë Lindore.
Dhe i kushtoi qindra të rinjve të shtypur prej diktaturës së Ulbrichtit, një pasdite me goditje, persekutime, madje edhe burg; ndokush mbeti brenda për plot dy vite dhe më pas u dëbua nga vendi. Që atëherë, është e vështirë të thuhet që muzika nuk lëviz malet: një koncert i grupit britanik Rolling Stones, që në vitin 1969 shqetësoi tmerrësisht shumë RDGJ-në, dhe që nuk u mbajt kurrë. Por që i ka dha një goditje të parë Murit.
Në ditën kur Rolling Stones kanë lajmëruar koncertin e tyre në Kubë, Berlini kujton një copëz historie. Në fundin e verës së vitit 1969, në prag të festimeve pompoze mbi 20 vjetorin e Gjermanisë lindore që do të mbaheshin në 7 tetor, njerëzit e Ulbrichtit po përgatiten për marshimet e zakonshme ushtarake, si dhe fjalimet triumfantë dhe gënjeshtarë.
Por një zë përhapet me shpejtësinë e dritës mes të rinjve të Berlinit lindor. Ditën e përvjetorit, Rolling Stonez do të zhvillonin një koncert pranë Murit, në anën perëndimore, por në çatinë e ndërtesës së Axel Spinger – botuesi i “Bild”. Këngët e grupit më të famshëm rrok në botë do të dëgjohen disa kilometra përtej Murit, atje ku muzika pop perëndimore është e ndaluar, disqet e Rolling Stones dhe Beatles futen kontrabandë dhe ku të lësh flokë të gjatë dhe të dëgjosh rrok është një shenjë mosbindjeje.
Fatkeqësisht, ndërkohë që thashethemet përhapen edhe jashtë kryeqytetit, dhe shumë të rinj e të reja përgatisin çantat e shpinës për të shkuar në Berlin, lajmi i rremë mbërrin edhe tek agjentët e njërit prej shërbimeve të fshehtë më paranojakë të Paktit të Varshavës, Stasi-t. Një muaj më herët, një i ri nga Dessau shkruante në trotuar: ‘Fansa të Rolling Stones, vraponi drejt Ber…”.
Por nuk arriti ta përfundontre frazën. Disa kalimtarë e trembën, ai largohet me shpejtësi, por një spiun e ka regjistruar lajmin dhe ia përcjell shërbimit. Dy javë më vonë, në lagjen berlineze të Prenzlauer Berg, dalin fletëpalosjet e para:
“Rolling Stones do të vijnë në Berlinin Perëndimor”. Janë vetëm zëra, por shërbimi i fshehtë i merr seriozisht.
Dhe kështu Stasi përgatit kundërsulmin. Dalin urdhra që sot të bëjnë të qeshësh, por që atëherë tingëllonin si dënim. “Të rinj me pamje dekadente”, thuhet në urdhër, duhet të pengohen me çdo kusht që të mos shkojnë në Berlin.
Të rinjtë e parë me flokë të gjatë, apo me xhaketë lëkure, apo edhe thjeshtë me një palë xhinsi, ndalohen nga policia. Disave u jepet “Berlin-Verbot”, ndalimi për të shkuar në kryeqytet, të tjerëve u merret pasaporta, dhe ju zëvendësohet me famëkeqin “PM12”, një dokument që e etiketon si kundërshtar, dhe që i jep çdo polici të drejtën ta ndalojë dhe marrë në pyetje pa arsye.
Në 7 tetor, aparati histerik i sigurisë shtrëngon më shumë: 238 të rinj ndalohen në stacionin e Berlinit dhe kthehen mbrapsht në shtëpi, ndërsa forcohen shumë kontrollet përreth zonës së supozuar të koncertit.
E megjithatë, shumë të rinj arrijnë gjithsesi në Leipziger Strasse, disa dhjetëra metra larg nga qiellgërvishtësi Springer. Disa arrestohen aty, por duke nisur nga ora dy e pasdites, pranë murit nisin të shfaqen qindra të rinj. Duken të pandalshëm, janë të lumtur, u kanë shpëtuar gjithë kontrolleve.
Janë pacifistë, kanë ardhur deri aty për të dëgjuar Rolling Stones, por pengesat dhe dhuna e regjimit, dalëngadalë i ashpërsojnë. Vopos-ët, policët e kufirit nisin t’i sulmojnë brutallisht, u ndërsejnë qentë. Turma sprapset por nuk heq dorë.
Fansat nisin të thërrasin “Rolling Stones”, “Dubcek, Dubcek”, emrin e reformatorit çekosllovak, një simbol i lirisë. Policia i hipën në kamionë, vazhdon t’i rrahë. Në fund, 430 do të arrestohen, disa do të mbeten në burg për vite. Por ndërkohë, revolta poshtë Murit prish festën e 20-vjetorit të RDGj-së. Ndërsa bota nuk do ta harrojë asnjëherë koncertin imagjinar të Rolling Stones. /La Repubblica – Bota.al./ KultPlus.com
