Dita e Shën Valentinit është një festë që festohet çdo vit më 14 shkurt. Origjina e saj është disi e paqartë, por përgjithësisht besohet se ka filluar si një festë e krishterë për nder të Shën Valentinit. Sipas legjendës, Shën Valentini ishte një prift romak që i bënte martesat në fshehtësi dhe përfundimisht u martirizua për veprimet e tij.
Sot, Dita e Shën Valentinit festohet në shumë vende të botës, megjithëse zakonet dhe traditat që lidhen me festën ndryshojnë në varësi të kulturës. Në Shtetet e Bashkuara, është një ditë e njohur për çiftet për të shkëmbyer dhurata dhe për të kaluar kohë së bashku, shpesh me një darkë romantike ose një dalje të veçantë. Është gjithashtu e zakonshme që njerëzit t’u japin kartat e Ditës së Shën Valentinit ose dhurata të vogla miqve, anëtarëve të familjes ose kolegëve.
Në disa vende të tjera, si Japonia dhe Koreja e Jugut, Dita e Shën Valentinit është një ditë kur gratë u bëjnë dhurata burrave, dhe jo anasjelltas. Në këto kultura, është tradicionale që gratë t’u japin çokollatë ose ushqime të tjera burrave për të cilët janë të interesuar, ose të shprehin vlerësimin e tyre për kolegët ose miqtë meshkuj.
Në vende të tjera, si Meksika dhe pjesë të Amerikës Latine, Dita e Shën Valentinit festohet si një ditë miqësie dhe dashurie, dhe jo vetëm dashuri romantike. Kjo njihet si “Dia del Amor y la Amistad”, ose Dita e Dashurisë dhe Miqësisë, dhe është një kohë që njerëzit të shprehin vlerësimin e tyre për të gjitha marrëdhëniet e rëndësishme në jetën e tyre.
Ndërsa në Kosovë dhe Shqipëri, kjo ditë festohet pak a shumë si në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ku çiftet shkëmbejnë dhurata mes vete apo realizojnë dalje më të veçanta. Këtë ditë çifti ja dedikojnë njëri tjetrit në mënyrë ekskluzive për të shprehur dashurinë e tyre.
Në përgjithësi, Dita e Shën Valentinit është një festë që ka evoluar me kalimin e kohës dhe ka marrë shumë kuptime dhe tradita të ndryshme në mbarë botën. Pavarësisht zakoneve dhe traditave të ndryshme, ajo mbetet një ditë popullore për të festuar dashurinë dhe marrëdhëniet në shumë kultura. / KultPlus.com
Dita e Shën Valentinit është një festë që festohet çdo vit më 14 shkurt. Origjina e saj është disi e paqartë, por përgjithësisht besohet se ka filluar si një festë e krishterë për nder të Shën Valentinit. Sipas legjendës, Shën Valentini ishte një prift romak që i bënte martesat në fshehtësi dhe përfundimisht u martirizua për veprimet e tij.
Sot, Dita e Shën Valentinit festohet në shumë vende të botës, megjithëse zakonet dhe traditat që lidhen me festën ndryshojnë në varësi të kulturës. Në Shtetet e Bashkuara, është një ditë e njohur për çiftet për të shkëmbyer dhurata dhe për të kaluar kohë së bashku, shpesh me një darkë romantike ose një dalje të veçantë. Është gjithashtu e zakonshme që njerëzit t’u japin kartat e Ditës së Shën Valentinit ose dhurata të vogla miqve, anëtarëve të familjes ose kolegëve.
Në disa vende të tjera, si Japonia dhe Koreja e Jugut, Dita e Shën Valentinit është një ditë kur gratë u bëjnë dhurata burrave, dhe jo anasjelltas. Në këto kultura, është tradicionale që gratë t’u japin çokollatë ose ushqime të tjera burrave për të cilët janë të interesuar, ose të shprehin vlerësimin e tyre për kolegët ose miqtë meshkuj.
Në vende të tjera, si Meksika dhe pjesë të Amerikës Latine, Dita e Shën Valentinit festohet si një ditë miqësie dhe dashurie, dhe jo vetëm dashuri romantike. Kjo njihet si “Dia del Amor y la Amistad”, ose Dita e Dashurisë dhe Miqësisë, dhe është një kohë që njerëzit të shprehin vlerësimin e tyre për të gjitha marrëdhëniet e rëndësishme në jetën e tyre.
Ndërsa në Kosovë dhe Shqipëri, kjo ditë festohet pak a shumë si në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ku çiftet shkëmbejnë dhurata mes vete apo realizojnë dalje më të veçanta. Këtë ditë çifti ja dedikojnë njëri tjetrit në mënyrë ekskluzive për të shprehur dashurinë e tyre.
Në përgjithësi, Dita e Shën Valentinit është një festë që ka evoluar me kalimin e kohës dhe ka marrë shumë kuptime dhe tradita të ndryshme në mbarë botën. Pavarësisht zakoneve dhe traditave të ndryshme, ajo mbetet një ditë popullore për të festuar dashurinë dhe marrëdhëniet në shumë kultura. / KultPlus.com
Alban Skenderaj është i njohur për vargjet lirike në jetësimin e tij të tingujve, shkruan KultPlus.
Në ditën kushtuar dashurisë, 14 Shkurtin, rikujtojmë këngën e tij për këtë datë.
KultPlus ua sjell tekstin dhe videoklipin e këngës “Çdo ditë një Shën Valentin”:
Pse më sheh ashtu e vrenjtur me kokën mënjanë? “Të dua më pak se muzikën”, unë kurrë s’ta kam thënë Pse më sheh ashtu përgjumur dhe me kaq çudi? Me një këngë për ty gjithë natën kam bërë dashuri Prit pak se po bëj shaka por është e vërtetë Nuk mjaftonte një buqetë për datën 14 Ndaj më lejo mëngjesin sot të ta sjell unë në shtrat Një këngë për ty, më lejo ta këndoj si dhuratë
Sonte do ngrejmë dolli për dashurinë Për vitet që ikën dhe ata që do t’vijnë Por një herë në vit për dashurinë Nuk do mjaftonte shpirti im Se jeta me ty është çdo ditë një Shën Valentin
Unë jam romantik në vargje ti je në të vërtetë Me ty unë kam kuptuar çfarë vlen në t’vërtetë në këtë jetë Ndaj me lejo dhe një herë të të them sesa ndihem me fat Një këngë për ty, më lejo ta këndoj si dhuratë
Sonte do ngrejmë dolli për dashurinë Për vitet që ikën dhe ata që do t’vijnë Por një herë në vit për dashurinë Nuk do mjaftonte shpirti im Se jeta me ty është çdo ditë një Shën Valentin Oh oh (një Shën Valentin) Se jeta me ty eshte çdo ditë (një Shën Valentin) Sonte do ngrejmë dolli për dashurinë Për vitet që ikën dhe ata që do t’vijnë Por një herë në vit për dashurinë Nuk do mjaftonte shpirti im Se jeta me ty është çdo ditë një Shën Valentin Por një herë në vit për dashurinë Nuk do mjaftonte shpirti im Se jeta me ty është çdo ditë një Shën Valentin / KultPlus.com
Sot shumë e festojnë këtë ditë por me shumë mundësi nuk e dini pse? Pse festohet Shën Valentini? Pse sot? Pse ka kaq shumë rëndësi?
Le të nisim me Shën Valentinin – ose Valentinët. Në fakt ka disa Valentinë, të gjithë martirë, që lidhen me festën. Sidoqoftë, Shën Valentini i Ternit është më i famshmi.
Nën sundimin e Klaudit II, ushtria romake përbëhej thuajse vetëm nga burra beqarë. Për t’u shpëtuar jetët, Valentini, i cili ishte peshkopi i Ternit asokohe, martonte çifte që t’i mbante burrat larg luftës.
Për fat të keq, perandorit s’i pëlqeu ky romanticizëm dhe i preu kokën peshkopit në periferi të Romës.
Ekziston dhe një histori tjetër më pak e dhunshme se kjo. Një burrë i quajtur Valentin, i burgosur nga romakët, i dërgoi një letër gruas që dashuronte me nënshkrimin, ‘Nga Valentini yt.” Dhe siç thuhet, ajo letër nxiti kartolinat e Shën Valentinit.
Kjo shpjegon pse emri lidhet me dashurinë, por s’shpjegon festën?
Meritat i takojnë Lupercalia, festës pagano-romake për fertilitetin. Gjatë festivalit, sakrifikoheshin një dhi dhe një qen. Gëzofët zhyteshin në gjak dhe gratë lyheshin me lëkurët e kafshëve të vdekura. Nuk e dimë si, por kjo supozohej t’i bënte më fertile.
Për sa i përket finales së Lupercalia – që e ka marrë emrin nga Lupa, ulkonja që rriti Remin dhe Romulin. Gratë vendosnin emrat në një shportë dhe burrat i zgjidhnin. Çiftet e formuara rastësisht qëndronin bashkë deri në fund të festivalit. Zakonisht, martoheshin.
Në fund të shekullit të 5-të, Lupercalia u ndalua nga Papa Gelasius, i cili e shpalli 14 shkurtin Ditën e Shën Valentinit. Shumë kohë më vonë, kjo ditë filloi të lidhej me dashurinë. Në Angli dhe Francë besohej se në mes të shkurtit, ngaqë zogjtë nisin çiftëzohen, duhet kremtuar dashurinë.
Kupidi është simbol i Shën Valentinti sepse sipas poetëve të vjetër grek, ai ishte një i pavdekshëm i pashëm që luante me emocionet e Zotave dhe njerëzve përmes shigjetave të arta që ngjallnin dashuri. Gjatë periudhës helenistike, ai nisi të imagjinohej si një fëmijë i shëndoshë dhe i praptë.
Ana komerciale e Shën Valentinit, me kartolinat dhe dhuratat, e pati zanafillën në shekullin e 19 me Esther Allen Howland.
Sipas një artikulli të vitit 2017 nga Time, Howland konsiderohet si Nëna e Valentinit Amerikan. Gjatë viteve 1850, kartolinat e Shën Valentinit ishin shumë të shtrenjta dhe importoheshin nga Europa.
Howland vendosi t’i bënte vetë dhe t’i shiste me një çmim të arsyeshëm. Në majën e karrierës, ajo fitonte 100 mijë dollarë në vit, që me standardet e sotme kap vlerën e miliardave./ KultPlus.com
Siç e dimë të gjithë Dita e Shën Valentinit, festohet në datën 14 shkurt në mbarë botën. Romantizmi nëpër filma, dhe marketingu nga kompanitë më të mëdha botërore, e kanë shndërruar këtë festë në një pjesë integrale të jetës sonë.
Madje kremtimet nisin 1 javë para. Sot, Dita e Shën Valentinit është industri miliarda dollarëshe. Vetëm në këtë ditë, blihen mbi 1 miliardë kartolina. Me të lidhen shumë histori legjendare. Dominues është varianti sipas të cilit, kjo ditë nisi të kremtohet që në kohën e Romës së lashtë, kur Perandori Klaud mendoi se burrat beqarë do të ishin ushtarë më të mirë.
Kjo për shkak se ata s’do të kishin asnjë lloj shpërqendrimi nga gratë dhe fëmijët e tyre. Prandaj, ai i ndaloi burrat të martoheshin, por Shën Valentini vazhdoi t’i martonte në fshehtësi. Kur Klaudi e zbuloi këtë, urdhëroi ekzekutimin e mënjershëm të tij. Kështu, Shën Valentini u martirizua.
Varianti më klasik, është ai që flet për dashurinë e ndaluar midis një vajze dhe një prifti, që pati një fund tragjik. Sot Dita e Shën Valentinit sot festohet me shumë gusto. Çiftet harxhojnë shuma të mëdha parash, dhurojnë lule dhe dhurata të tjera, apo edhe shkosjnë për disa ditë me pushime jashtë shtetit, për të treguar se sa shumë e duan njëri-tjetrin. Por jo të gjithë e festojnë njëlloj Shën Valentinin. Ja cilat janë 10 traditat më të çuditshme të Ditës së Shën Valentinit nëpër botë.
Koreja e Jugut
Këtu njerëzit e festojnë Shën Valentinin jo vetëm më 14 shkurt, por edhe më 14 mars, dhe më 14 prill. Dallimi është se më 14 shkurt, janë gratë ato që u bëjnë dhurata partnerëve të tyre. Por më 14 mars, janë burrat ata që suprizojnë gratë me dhuratat e tyre. Ndërkohë më 14 prill, gratë dhe burrat që janë ende vetëm, vajtojnë statusin e tyre duke ngrënë një tas me “jajangmyeon“, një lloj fasuleje e zezë.
Kina
Në Kinë, ekziston një histori legjendare e Zhinu-së, vajzës së Mbretit të Qiellit, dhe Niulang, një blegtori të varfër. Të dy ranë në dashuri, u martuan dhe patën 2 fëmijë binjakë. Kur mbreti e mësoi këtë lidhje, e dërgoi Mbretëreshën në Tokë për ta marrë Zhinu-në. Por Niulang dhe fëmijët, nisën të qajnë me të madhe kur e dëgjuan këtë gjë.
Ndaj mbreti i lejoi të takoheshin një herë në vit në Qixi. Qixi është ekuivalenti i Ditës së Shën Valentinit në Kinë. Ai kremtohet çdo vit në ditën e 7-të në muajin e 7-të hënor. Gjatë Qixi, gratë beqare i ofrojnë Zhini-së pjepër dhe fruta të tjera, duke shpresuar të gjejnë një burrë të mirë. Ndërkohë çiftet shkojnë në tempull, për t’u lutur për lumturi dhe prosperitet.
Filipinet
Filipinet kanë të njëjtat tradita si perëndimorët në Ditën e Shën Valentinit. Çiftet shkëmbejnë dhurata dhe kartolina. Por kohët e fundit, filipinasit kanë nisur të martohen më 14 shkurt. Dasma masive zhvillohen Ditën e Shën Valentinit. Ndërkohë, çiftet e martuara zgjedhin të ripërsërisin premtimet e tyre në këtë ditë.
Tajvan
Këtu njerëzit e festojnë dy herë në vit festën e dashurisë:më 14 shkurt si gjithë të tjerët, dhe më 7 korrik. Dhurimi i luleve për partnerin, është shumë i rëndësishëm. Trëndafilat e kuq, preferohen më shumë se sa lulet e tjera. Dhe numri i tyre është mjaft domethënës. Për shembull, një trëndafil i kuq do të thotë “një dashuri e vetme”. 99 trëndafila do të thotë “përgjithmonë bashkë”, ndërsa 101 trëndafila do të thotë “martohu me mua”.
Danimarkë
Danezët kanë filluar ta festojnë Ditën e Shën Valentinit vetëm që nga vitet 1990. Por në vend të trëndafilave të freskët, ata i dhurojnë partnerit një lule të bardhë të quajtur dëborë. Gjithashtu, burrat u japin grave “gaekkebrev”, një letër që përmban poezi gazmore.
Francë
Franca konsiderohet si një nga vendet më romantike në botë. Ditën e Shën Valentinit, burrat dhe gratë shkojnë në shtëpi që ndodhen përballë njëra-tjetrës. Pastaj i thërrasin njëri-tjetrit, dhe në fund takohen. Nëse burri nuk është i kënaqur me gruan që ka përballë, ai mund ta lërë atë për një tjetër. Të gjitha gratë e palidhura mblidhen pastaj bashkë dhe ndezin një zjarr të madh. Në të, ato hedhin fotot e burrave që i kanë braktisur, duke i mallkuar dhe fyer ata. Kjo traditë u bë aq popullore dhe e pakontrollueshme, saqë qeveria franceze u detyrua ta ndalonte me ligj atë.
Itali
Në Italinë e lashtë, Dita e Shën Valentinit festohej si Festa e Pranverës. Të rinjtë mblidheshin në natyrë, duke shijuar poezinë dhe muzikën, dhe më pas shëtisnin me të dashurit e tyre. Në një traditë tjetër, vajzat beqare ngriheshin herët që pa gdhirë, dhe përpiqeshin të dallonin burrin e tyre të ardhshëm. Burri i parë që ato shihnin, duhet të ishte ai me të cilin do të martoheshin brenda një viti. Nëse kjo nuk ishte e mundur, të paktën burri i ardhshëm duhet të kishte një ngjashmëri me atë person.
Uells
Uellsianët festojnë ditën e Shën Duejnit, shenjtit mbrojtës të të dashuruarve, më 25 janar të çdo viti. Burrat gdhendnin modele dhe simbole të ndryshme në lugë druri. Këto lugë, u jepeshin grave që ata donin. Modelet dhe simbolet e gdhendura në këto lugë, e kanë një domethënie.
Për shembujt simboli i patkoit është për fatin e mirë; rrota simbolizon mbështetjen ndaj partnerit; dhe çelësat simbolizojnë zemrën e një njeriu. Sot këto lugë prej druri me gdhendje të ndryshme jepen si dhuratë në raste dasmash, përvjetorësh, dhe lindjen e fëmijëve.
Afrika e Jugut
Ashtu si në pjesën më të madhe të vendeve, edhe këtu njerëzit shkëmbejnë kartolina dhe dhurata në këtë ditë. Por në disa pjesë të vendit, gratë e shkruajnë emrin e parnerit të tyre në një letër në formë zemre, dhe e vendosnin atë në cepin e mëngës. Në këtë mënyrë, burrat mësojnë se kush është e dashura apo admiruesja e tyre e fshehtë.
Brazil
Brazilianët e kremtojnë variantin e tyre të Ditës së Shën Valentinit më 12 qershor të njohur si “Dia dos Namorados”, apo Dita e të Dashuruarve. Zakonisht njerëzit shkëmbejnë letra dhe dhurata në këtë ditë. Përveç kësaj, ata darkojnë me miqtë dhe të afërmit e tyre. Në disa pjesë të vendit, gratë kryejnë ritualin “e simpative”, duke shpresuar që Shën Antoni, një shenjt mbrojtës i martesës, t’u gjejë atyre një burrë. /bota.al/ KultPlus.com
Që dashuria duhet të vazhdojë edhe pas 14 shkurtit dhe që dhuna nuk është pjesë e saj, kanë qenë disa nga porositë e personaliteteve si: kryeministri Albin Kurti, kryeparlamentarja Vjosa Osmani, ish-presidentja, Atifete Jahjaga, ish-kryeministri Ramush Haradinaj.
Albin Kurti, në letrën e tij, ka shkruar:
“Dashuria na lëviz. S’na lë të qetë, por s’na bën të dhunshëm.”
Ish-kryeministri Ramush Haradinaj ka shkruar:
“Dashuro me emocione dhe pa dhunë.”
Kryeparlamentarja Vjosa Osmani
“Dhuna ndaj grave është e patolerueshme. Asnjë grua nuk duhet të përjetojë ferrin e dhunës”, ka shkruar Vjosa Osmani.
Ish-presidentja Atifete Jahjaga
Që dhuna nuk duhet të jetë pjesë e dashurisë, ka shkruar edhe ish-presidentja Atifete Jahjaga, e cila vazhdimisht ka lobuar kundër dhunës ndaj grave. /koha.net/
Shën Valentini është një shenjtor gjerësisht i njohur, që ka jetuar në shekullin e tretë në Romë, i cili përkujtohet në datën 14 shkurt.
Ai është lidhur që nga mesjeta me simbolin e dashurisë së sinqertë. Asgjë nuk dihet me siguri për të, përveç faktit që quhej Shën Valentin dhe se vdiq më 14 shkurt në rrugën “Flaminia” në veri të Romës.
Sot, Dita e Shën Valentinit është një ditë feste në komunitetin e besimit anglikan dhe në atë protestant. Kisha Ortodokse e feston ditën e priftit Shën Valentin më 6 korrik, ndërsa ditën e martirit Shën Valentin më 30 korrik. Dita e Shën Valentinit festohet në shumë vende të botës edhe pse është një ditë pune. Kjo ditë u lidh fillimisht me dashurinë nga vargjet e Xhefri Kaucer në mesjetë, kohë kur lulëzoi tradita e romancës. Simbolet e ditëve të sotme për Shën Valentinin janë zemrat, pëllumbat dhe engjëlli Kupid. Në shekullin e 19, dedikimet për Shën Valentinin jepeshin përmes kartolinave, të cilat u bënë shumë popullore.
Fakte historike
Shumë martirë të krishterë quheshin Valentin. Valentinët e martirizuar më 14 shkurt janë Valentini i Romës dhe Valentini i Ternit. I pari ishte një prift në Romë, i cili u martirizua në vitin 269 pas Krishtit dhe u varros në rrugën “Flaminia”. Në bazilikën “Santa Maria in Cosmedin” gjendet e ekspozuar kafka e Shën Valentinit së bashku me një kurorë me lule. Relike të tjera të tij gjenden në bazilikën “Santa Prassede” dhe në kishën “Carmelite” në Dublin të Irlandës. Valentini i Ternit u bë peshkop në Interamna (Terni i sotëm), në vitin 197 pas Krishtit dhe thuhet se është martirizuar gjatë persekutimeve të perandorit Aurelian. Ai është varrosur gjithashtu në rrugën “Flaminia”, por në një vend të ndryshëm nga ai i Valentinit të Romës. Reliket e tij gjenden në bazilikën “Saint Valentine” në Terni. Enciklopedia katolike përmend gjithashtu një shenjtor tjetër të quajtur Valentin, i cili përmendet në martirizimet e hershme të datës 14 shkurt.
Ai u bë martir në Afrikë bashkë me disa të tjerë, por nuk dihen më shumë fakte rreth tij.Legjenda e Shën Valentinit të Ternit. Peshkopi Dimitri i Institutit Ortodoks të Kërkimeve shprehet se Shën Valentini ishte një prift në Romën e viteve 270, një kohë kur kisha ishte duke pësuar persekutime të mëdha. Detyra e tij ishte të ndihmonte të krishterët t’i shpëtonin persekutimit dhe t’u siguronte atyre rite si martesat, të cilat ishin të ndaluara nga Perandoria Romake. Të dhënat mbi Shën Valentinin ka mundësi të jenë shkatërruar në fillim të shekullit IV nga persekutimi i fundit dhe më i rëndi i të krishterëve.
Në shekullin V dhe VI u publikua një vepër e quajtur “Passio Marii et Marthae”. Në të pasqyroheshin histori të trilluara rreth martirizimit të Shën Valentinit dhe të shenjtorëve të tjerë. Kjo vepër deklaronte se Shën Valentini ishte persekutuar për shkak se ishte i krishterë dhe se ishte marrë në pyetje nga vetë Perandori Klaudi II. Ky i fundit ishte impresionuar nga Valentini dhe se kishte diskutuar gjatë me të, madje ishte përpjekur edhe ta bindte të kthehej në pagan, që në këtë mënyrë t’i shpëtonte jetën. Valentini kishte refuzuar dhe përkundrazi ishte përpjekur që ta kthente Klaudin në të krishterë dhe për këtë shkak ai ishte ekzekutuar. Përpara se të ekzekutohej, ai kishte shëruar vajzën e verbër të rojës së burgut Asterius.
Që prej kësaj mrekullie, vajza dhe dyzetekatër anëtarët e familjes së saj, kishin filluar të besonin tek Jezusi dhe ishin pagëzuar. Veç kësaj, Shën Valentini shquhej edhe për martesat e paligjshme që u bënte ushtarëve, të cilët e kishin të ndaluar të martoheshin. Perandori Klaudi II e kishte ndaluar këtë, në mënyrë që të rriste ushtrinë e tij, duke i bërë të mendonin se burrat e martuar nuk ishin ushtarë të mirë. Sipas legjendës, në mënyrë që t’i kujtonte ata për dashurinë e Zotit dhe për t’i nxitur të mbeteshin të krishterë të devotshëm, Shën Valentini kishte prerë nga pergamenët zemra dhe ua kishte dhënë ushtarëve dhe të persekutuarve. Kjo e dhënë cilësohet si origjina e zemrave të përhapura aq shumë në ditën e Shën Valentinit.Një vepër e mëvonshme shtonte një detaj, sipas të cilit Papa Julius I ndërtoi një kishë mbi varrin e tij, por ky detaj ngatërrohet me një tribun të quajtur Valentino, i ci li dhuroi tokë për të ndërtuar një kishë mbi të. Pavarësisht pavërtetësisë së këtij versioni, ai u huazua si i vërtetë dhe qarkulloi nëpër shekuj duke iu shtuar legjendës së Shën Valentinit.
Në mbrëmjen para ekzekutimit, Valentini shkoi kartolinën e parë të Shën Valentinit për vajzën e rojës së burgut, e cila nuk ishte më e verbër. Shprehja “Nga Valentini yt” e përdorur në atë letër, është e njohur ende dhe sot. Historia u bë e njohur në ditët e sotme nga publikimi prej kompanisë më të madhe të kartolinave amerikane dhe nga kanali televiziv i historisë. Xhon Foks, një historian anglez, shprehet se Shën Valentini është varrosur në Kishën Praxedes, në Romë, pranë varrezës së Shën Hippolytus. Ky version thotë se, sipas legjendës, Xhulia mbolli një filiz rozë bajameje në varrin e Shën Valentinit. Në ditët e sotme pemët rozë të bajames janë simbol i dashurisë dhe miqësisë së vërtetë.Ritet tradicionale romake, Lupercalia. Nuk ka prova që të lidhin Ditën e Shën Valentinit dhe festivalet tradicionale të Romës së lashtë, pavarësisht pretendimeve të disa autorëve. Burime bashkëkohore pretendojnë pà «r një lidhje mes festave të shkurtit greko-romake, të cilat, sipas tyre, kremtonin pjellorinë dhe dashurinë.
Nga ana tjetër, dita e Shën Valentinit nuk kishte ndonjë kuptim romantik derisa Xhefri Kaucer, një shkrimtar anglez, shkroi një poezi rreth Valentinit në shekullin 14. Lidhje të mëparshme përqendroheshin tek sakrifica, më tepër sesa tek dashuria dhe romanca. Në kalendarët e Athinës së lashtë, periudha e mesit të janarit dhe mesit të shkurtit ishte muaji i luanit, dedikuar martesës së shenjtë të Zeusit dhe Herës.
Në Romën e lashtë, Lupercalia ishte një festival vendas, që kremtohej nga data 13-15 shkurt dhe ishte një rit i lashtë i lidhur me pjellorinë. Alban Butler në veprën e tij “Jeta e shenjtorëve kryesorë” pretendon pa asnjë provë se në festën Lupercalia, burrat dhe gratë për t’u bërë çift shkruanin emrat e tyre dhe i fusnin në një enë qelqi, nga ku e kanë origjinën edhe letrat e sotme të dashurisë. Në të vërtetë, kjo praktikë u has në mesjetë dhe nuk ka lidhje as me Lupercalian dhe as me ditën e Shën Valentinit.
Shën Valentini në poezi. Lidhja e parë e Shën Valentinit me dashurinë ishte poezia “Parlement of Foules”, e shkruar në vitin 1382 nga Xhefri Kaucer. Vargu që e bëri këtë ditë të njohur ishte:“Për këtë ishte Dita e Shën Valentinit, kur çdo zog fluturonte për të zgjedhur partnerin e tij…”.Kjo poezi u shkrua për nder të përvjetorit të parë të martesës së Mbretit Rikardi II i Anglisë me Anën e Bohemisë. Kontrata martesore ishte firmosur më 2 maj 1381, por martesa e tyre u bë tetë muaj më vonë pasi ishin vetëm 15 vjeç. Lexuesit mendojnë se Kucer i referohej 14 shkurtit, Ditës së Shën Valentinit.
Nga ana tjetër, polemikat vazhdojnë me faktin se mesi i shkurtit nuk është koha e përshtatshme për çiftëzimin e zogjve. Ndaj studiues të tjerë mendojnë se Kraus po i referohej 3 majit, ditës së Valentinit nga Xhenova, prift i cili vdiq rreth vitit 307. Xhek Orç hedh hipotezën se Kaucer mund të jetë duke iu referuar periudhës së 23 shkurtit me kalendarin gregorian, kohë në të cilën disa lloje zogjsh fillonin çiftëzimin në Angli. Janë edhe dy autorë të tjerë, të cilët krijuan poezi rreth zogjve që zgjidhnin partnerët e tyre Ditën e Shën Valentinit, Xhon Gouer nga Britania dhe një luftëtar i quajtur Pardo nga Valencia. Deri më sot, nuk dihet me siguri se cili e bëri lidhjen e parë të Shën Valentinit me dashurinë dhe romancën.Shën Valentini në periudhën mesjetare dhe Rilindjen AnglezeDuke përdorur gjuhën e ligjit, Princesha Izabel e Bavarisë kishte ngritur një “gjykatë të dashurisë” në Parisin e viteve 1400. Festivali Bavarez i Shën Valentinit u themelua më 6 janar, në bazë të “Kartës së gjykatës së dashurisë”.
trajtonte kontrata dashurie, tradhti dhe dhunën kundër gruas. Gjyqtarët ishin të përzgjedhur nga femrat në bazë të leximit të një poezie. Nuk ka fakte të mjaftueshme historike për të vërtetuar këtë festival, ndaj shumë studiues mendojnë se ka mundësi të jetë një histori e trilluar nga princesha. Provat më të hershme të Shën Valentinit janë në shekullin XV me një poezi të shkruar nga Çarli, Duka e Orleansit për gruan e tij.
Në atë kohë Duka po mbahej i mbyllur në Kullën e Londrës, i zënë rob në betejën e Agincourt, të vitit 1415. Një tjetër rast ku përmendet Valentini është në letrat e Margarit Breus për burrin e saj të ardhshëm Xhon Paston. Ajo i shkruan “Valentini im i dashur dhe i mirë”. Shën Valentini përmendet me trishtim edhe nga Ofelia në veprën “Hamleti” (1600-1601).“Nesër është Dita e Shën Valentinit,Shumë herët në mëngjes…Do të vij në dritaren tënde të të lutem, Të më bësh Valentinin tënd”.— Uilliam Shekspir, Hamleti, Akti IV, Skena 5Xhon Don përdori legjendën e martesës së zogjve, si hapje të fjalimit për nder të martesës së Elizabetës, vajzës së Xhejmsit I të Anglisë me Frederikun V në Ditën e Shën Valentinit. Poema moderne që përmend Shën Valentinin janë vargjet e Geimër Xhurton.“Trëndafilat janë të kuq, vjollcat blu,Mjalti është i ëmbël dhe ti gjithashtu. Ti je e imja dashuri dhe un ë i yti jam; Kërkova Valentinin tim Dhe fati më solli tek ti”.
Shën Valentini në periudhën moderne
Në 1797-n, një botues britanik nxori në treg librin “Manuali i Shën Valentinit për djemtë”. Në të kishte vargje romantike për djemtë, që s’mund t’i krijonin vetë ato. Botuesi vazhdoi më tej duke prodhuar kartolina të gatshme për Shën Valentinin.
Në këtë mënyrë u bë e mundur dërgimi për herë të parë i kartolinave anonime, ku u shfaqën edhe vargje të lira, ndryshe nga epoka Viktoriane. Letrat e Shën Valentinit u bënë të famshme në Angli në fillim të shekullit XIX, kur filluan të prodhoheshin në fabrika. Letra në atë kohë mbështillej me shirita dhe dantellë. Rizbulimi i Shën Valentinit u bë në vitin 1840 nga një shkrimtar amerikan i revistës së përmuajshme “Grahm”, ku përmendej se Shën Valentini ishte bërë një festë kombëtare. Në Shtetet e Bashkuara prodhimet e para masive të kartolinave të Shën Valentinit u bënë në vitin 1847, nga Ester Howland. Babai i saj drejtonte një librari të madhe, vajza e tij, e nxitur nga festa angleze e Shën Valentinit, mendoi që të bënte të njëjtën gjë edhe në Amerikë. Kështu nisi të merrte materialin e nevojshëm të letrës së përdorur dhe shiritat zbukurues. Që prej vitit 2001, Shoqata e Kartolinave ka vendosur të ak ordojë çmimin “Ester Howland” për personin që shquhet si vizionar në fushën e krijimit të kartolinave.
Ëmbëlsirat e Shën ValentinitNë Britani është llogaritur se çdo vit, pothuajse gjysma e popullsisë shpenzon 1.3 miliard paund për Ditën e Shën Valentinit duke blerë kartolina, lule, çokollata apo dhurata të tjera. Numri i kartolinave të dërguara mendohet se arrin deri në 25 milionë. Në gjysmën e dytë të shekullit XX, praktika e dërgimit të kartolinave ndryshoi rrënjësisht mënyrën e të bërit dhurata. Nisën të dhuroheshin trëndafila dhe çokollata të paketuara në kuti në formë zemre. Në vitin 1980, industria e diamanteve filloi të reklamonte Shën Valentinin si ditën e duhur për të dhuruar stoli të çmuara.
Pink roses in vase with one orange rose. Striped background.
Në ShBA u vlerësua se rreth 190 milionë kartolina dërgoheshin çdo vit. Gjysma e tyre u dhurohej pjesëtarëve të familjes, duke përfshirë edhe dërgimin e kartolinave shokëve dhe shoqeve të shkollës apo edhe mësueseve, të cilat llogariten të jenë personat që marrin më shumë urime, duke e çuar kështu numrin e kartolinave të dhuruara deri në 1 miliard. Me fillimin e mijëvjeçarit të ri dhe me përhapjen e jashtëzakonshme të internetit, po krijohen tradita të reja. Miliona njerëz tashmë përdorin mjetet dixhitale si kartolinat elektronike, ftesat e dashurisë apo kartolinat e printueshme. Në vitin 2010, është vlerësuar se janë dërguar rreth 15 milionë kartolina elektronike.
Shën Valentini nëpër botë.
Në Evropë, Shën Valentini festohet duke dërguar kartolina, lule, çokollata dhe dhurata të tjera. Në Danimarkë dhe Norvegji, Shën Valentini nuk festohet me përmasa të mëdha, por ka nga ata që e festojnë thjesht duke ngrënë një darkë me partnerin e tyre.
Në Suedi, Shën Valentini quhet “Dita e Zemrave” dhe ka filluar në vitin 1960 e nxitur nga kompanitë e luleve. Nuk është një festë zyrtare, por njihet për shitjet e mëdha të kozmetikës dhe luleve.
Në Finlandë dhe Estoni, Dita e Shën Valentinit quhet “Dita e miqve” dhe festohet më tepër në aspektin miqësor dhe jo në atë të romancës.
Në Amerikën Latine, Shën Valentini njihet si “Dita e dashurisë dhe miqësisë” dhe festohet duke shprehur mirënjohje te personat e dashur.
Në Korenë Jugore dhe Japoni, femrat i dhurojnë çokollata meshkujve më 14 shkurt dhe meshkujt u dhurojnë atyre ëmbëlsira pa çokollatë më 14 mars, një ditë feste e quajtur “Dita e Bardhë”. Në “Ditën e Zezë”, e cila festohet më 15 prill, personat që nuk kanë marrë asnjë dhuratë, festojnë ditën e beqarëve, duke ngrënë një pjatë me makarona të zeza.
Në Kinë, burrat u dhurojnë çokollata dhe lule grave që dashurojnë. Dita e Shën Valentinit nuk festohet më 14 shkurt, pasi është shumë pranë Vitit të Ri Kinez.
Young couple celebrating Valentine’s Day at home
Shën Valentini në Kinë festohet ditën e shtatë të muajit të shtatë, në festivalin “Qixi”.Sipas legjendës, në këtë ditë u lejua një bari të martohej me një shërbëtore.
Në Indinë e lashtë, kjo festë bëhej në përmbajtje të një tradite të vjetër të adhurimit të perëndisë së dashurisë Kamadeva, duke gdhendur monumente me skena dashurie apo duke shkruar librin e famshëm të artit të dashurisë “Kamasutra”.
Në ditët e sotme, besimi islamik dhe ai hindu propagandon të shmangen festa të tilla si Shën Valentini, pasi cilësohen si tradita të huaja që ndikojnë në humbjen e kulturës vendase. Në Iran, ekziston një festival dashurie i quajtur “Esfandegan”, i cili vjen si traditë e kulturës perse dhe që duket se nuk ka të bëjë me Shën Valentinin e sotëm.
Në Izrael, tradita e lashtë e Tu B’Av është kthyer në ekuivalentin e Shën Valentinit. Festohet në ditën e 15 të muajit gusht. Mesa duket, në vendin çifut ka lindur një festë e re e ngjashme me Shën Valentinin, ku festohet dashuria dhe propozohet për martesë.
Në Arabinë Saudite, në vitin 2011, u ndaluan shitjet e dhuratave të Shën Valentinit, duke e cilësuar atë si një festë kristiane. E njëjta gjë ndodh edhe me Pakistanin, Iranin dhe Malajzinë, ku komuniteti mysliman e nxit shoqërinë të mos e pranojë dhe festojë Shën Valentinin, sepse sipas tyre është e papërshtatshme për myslimanët.
Kuriozitete
Femrat blejnë rreth 85 për qind të dhuratave për Shën Valentin.
Mësuesit marrin më shumë kartolina për Shën Valentinin, ndjekur nga fëmijët, nënat, gratë, të dashurat dhe kafshët.
Dhurata më e bukur e Shën Valentinit është Taxh Mahali, e ndërtuar prej perandorit mysliman Shah Xhahan, për nder të gruas së tij të vdekur.
Çdo Shën Valentin, në Verona të Italisë, në ballkonin e Zhulietës dërgohen një mijë letra dashurie.220.000 mijë propozime për martesë bëhen zakonisht çdo Shën Valentin.
Në Amerikë, 64 për qind e meshkujve nuk bëjnë plane për Shën Valentin me të dashurat e tyre jashtë martesës.
Rreth 110 milionë trëndafila të kuq dhe një miliard çokollata shiten dhe dërgohen gjatë tri ditëve para festimit të Shën Valentinit./ koha.net/ KutlPlus.com
Dita e Shën Valentinit erdhi dhe shumica po përgatisin dhurata për të dashurit e tyre.
Por ka dhe të tjerë të cilët janë vetëm dhe duhet ta shijojnë këtë ditë të dashuruarish vetëm.
Por të qënit single nuk është dhe aq keq sa mund të duket. Më poshtë po ju sjellim disa filma që duhet të shikohen në këtë ditë të shënuar.
Blue Valentine (2010)
Michelle Williams dhe Ryan Gosling janë çifti problematik me një romancë të ngatërruar – kjo deri sa marrëdhënia e tyre ngelet sekrete.
Me një buzëqeshje të lezetshme, Gosling është Dean, një piktor që jeton në Pensilvani. Williams është gruaja e tij Cindy, një infermiere që përpiqet të përmbushë gjithë detyrimet e saj. Konfliktet e tyre fillojnë me shqetësime reale dhe bëhen akoma më tragjike kur ndërthuren me kujtimet e miqësisë së tyre.
2. Eternal Sunshine of the Spotless Mind (2004)
Cila është mënyra e vetme për të kapërcyer një ndarje?
Gruaja që ai është aq i dëshpëruar për ta harruar është Klementina (Kate Winslet. Filmi flet për Joel i cili ka në mendje gjithë kujtimet e tij të bukura me të dhe mënyrën se sa me dëshpërim kërkon ta rikthejë përseri dashurinë e tij.
3. Frances Ha (2012)
Frances Ha ka të gjitha shenjat e një romance gjithëpërfshirëse – por në duart e regjisorit Noah Baumbach, është një ode për miqësinë femra. Greta Gerëig ka një krizë katërmujore, kur shoqja e saj më e mirë (Mickey Sumner) shpërngulet nga banesa e tyre. Ajo e mbush boshllëkun me vizitat familjare dhe një udhëtim vetëm në Paris.
4. Booksmart (2019)
Dy shoqe pyesin nëse rinia e tyre i ka kaluar gjatë shkollës së mesme.
Beanie Feldstein dhe Kaitlyn Dever janë Molly dhe Amy, të etur për të shfrytëzuar sa më shumë natën e tyre të fundit para diplomimit. Ata marrin pjesë në një festë në jaht, shikojnë pornografi dhe marrin pjesë në një darkë të mistershme.
Çdo minutë të cilët ata kalojnë është e mbushur plot me emocion.
5. Little Women (2019)
Greta Gerwig është një meditim për gratë dhe tregtinë në shekullin e 19-të. Filmi fillon me Jo (Saoirse Ronan) duke shitur tregimet e saj të shkurtra në New York. Në shtëpi, motra e saj Meg (Emma Watson) është duke bërë luftë me financat e saj ndërsa Amy (Florence Pugh) është duke llogaritur përfitimet ekonomike të martesës. Komploti zhytet midis të tashmes dhe të kaluarës së tyre, por vëmendja mbetet tek dashuria e qëndrueshme e Jo-së për librat dhe romani që ajo realizon në fund.
6. Animals (2019)
Laura (Holliday Grainger) dhe Tyler (Alia Shawkat) janë rritur larg njëra-tjetës por gjithçka fillon kur njëra prej tyre fillon të takojë një pianist (Fra Fee)
Sidoqoftë, magjia e saj qëndron në kiminë midis synimeve të saj dhe përshkrimit të një miqësie gjithëpërfshirëse.
Ndërsa shkojnë dhe argëtohen nëpër klubet e Dublinit ju nuk mund t’i ndihmoni veçse t’i shihni teksa argëtohen. /KultPlus.com
