‘Heshtje para se të lindësh, heshtje pasi vdes, jeta është veçse zhurmë, në mes dy heshtjeve të padepërtueshme’

Thëniet frymëzuese mbeten përherë në mesin tonë, duke u përcjellur gjeneratë pas gjenerate. KultPlus ju sjell sot disa të tilla, të thëna nga gra të shquara të hostorisë.

“Nëse është ide e mirë, vazhdoni bëjeni. Është shumë më e lehtë të kërkosh falje sesa të marrësh leje.”

(Grace Hopper udhëhoqi ekipin që krijoi përpiluesin e parë kompjuterik, u bashkua me Marinën gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe programoi kompjuterin Mark I)

“Nuk ka asnjë rrugë mbretërore të shtruar me lule drejt suksesit. Dhe nëse ka, unë nuk e kam gjetur, sepse nëse kam arritur diçka në jetë, e kam arritur sepse kam qenë e gatshme të punoj shumë”.

(Madam C.J. Walker shpiku një linjë të produkteve të kujdesit të flokëve për afrikano-amerikanet në vitin 1905 dhe përfundimisht u bë një nga gratë e para amerikane si milionere e bërë vetë.

“Është një gjë e çuditshme, por problemet imagjinare janë shumë më të vështira se ato reale”.

(Një reformatore sociale e përkushtuar për mirëqenien e të sëmurëve mendorë, Dorothea Dix loboi me ligjvënësit e Shteteve të Bashkuara dhe ata kanadezë, për të krijuar spitale shtetërore për të sëmurët mendorë.)

“Ndonjëherë mund të jem e gatshme të jap mësim falas, por nëse paguhem, unë kurrë nuk do të bëj punën e një burri, për më pak se paga e një burri”.

(Pasi punoi me Kryqin e Kuq Ndërkombëtar gjatë vizitës në Evropë, Clara Barton loboi për një degë amerikane kur u kthye në shtëpi. Ajo themeloi Kryqin e Kuq Amerikan në vitin 1881)

“Lavdia e çdo brezi është të krijojë precedentët e vet.”

(Përveç se është gruaja e parë që argumentoi një çështje përpara Gjykatës së Lartë, Belva Lockwood kandidoi për presidente dy herë! Në fund të fundit, ligji ndalonte vetëm gratë që të votonin, jo që të merrnin vota).

“Unë kurrë nuk dyshova se të drejtat e barabarta ishin drejtimi i duhur. Shumica e reformave, shumica e problemeve janë të komplikuara, por për mua nuk ka asgjë të komplikuar në barazinë gjinore”.

(Një udhëheqëse në shtyrjen e të drejtave të votimit të grave, Alice Paul përfundimisht formoi Partinë Kombëtare të Gruas dhe u bë një figurë kryesore në miratimin e Amendamentit të 19-të).

“Puna e sotme është historia e së nesërmes dhe ne jemi krijuesit e saj.”

(Më shumë se 59 milionë gra janë bashkuar me Girl Scoutët e Amerikës që kur Juliette Gordon Low themeloi organizatën më 12 mars 1912).

“Nëse shoqëria nuk do të pranojë zhvillimin e lirë të gruas, atëherë shoqëria duhet të rimodelohet.”

(Gruaja e parë që mbaron shkollën mjekësore në Shtetet e Bashkuara – Kolegji Mjekësor i Gjenevës në Nju Jork – Dr. Elizabeth Blackwell më vonë krijoi një shkollë mjekësore veçanërisht për gratë në vitet 1860).

“Kauza e lirisë nuk është kauza e një race apo sekti, një partie apo një klase – është kauza e njerëzimit, e të drejtës së lindur të njerëzimit”.

(Në moshën 65 vjeçare, Anna Cooper u bë gruaja e katërt afrikano-amerikane që mori doktoraturë në Histori nga Universiteti i Parisit-Sorbonne në vitin 1924).

“Optimizmi është besimi që çon drejt arritjeve.”

(Helen Keller humbi shikimin dhe dëgjimin kur ishte vetëm një vjeç. Ajo u bë personi i parë i shurdhër dhe i verbër që u diplomua në Arte).

“Gjëja më e vështirë është vendimi për të vepruar, pjesa tjetër është thjesht këmbëngulje”.

(Amelia Earhart ishte një pilote amerikane, gruaja e parë që fluturoi vetëm nëpër Oqeanin Atlantik. Në vitin 1932, ajo gjithashtu u bë personi i parë që fluturoi përtej Atlantikut dy herë. Ajo u zhduk në vitin 1937).

“Akti më i guximshëm është ende që të mendosh për veten, me zë të lartë”.

(Coco Chanel është një nga emrat më të njohur në botën e modës. Ajo ndihmoi në revolucionarizimin e modës për gratë, duke e bërë të zakonshme të vishen për komoditet dhe jo vetëm elegancë).

“Pjesa më e madhe e lumturisë apo e mjerimit tonë varet nga prirjet tona dhe jo nga rrethanat”.

(Gruaja e Xhorxh Uashingtonit, Marta, ishte Zonjë e Parë para se të ishte gjë në modë; termi “Zonjë e Parë” nuk u bë i njohur deri shumë vite pas vdekjes së saj. Ndryshe nga shumë gra të tjera në fillim të shekullit të 18-të, Marta mësoi si të lexonte dhe të shkruante).

“Jeta zvogëlohet ose zgjerohet në përpjesëtim me guximin e njeriut”.

Anaïs Nin është një tjetër autore femër që kapërceu pengesat, lindur gati një shekull pas Evans / Eliot. E rritur në Francë nga prindër me prejardhje kubane, ajo përfundimisht u zhvendos në Amerikë. Atje, ajo do të fitonte lavdërime për tregimet e saj të sinqerta dhe ditarët, duke fituar çmimin “Gruaja e Vitit” të LA Times në vitin 1976. Ajo vdiq më 14 janar 1977.

Priceshë Diana

“Nëse gjen dikë që e do vërtet në jetë, atëherë kapu fort pas asaj dashurie. Nëse je mjaftueshëm me fat dhe gjen dikë që të do, po aq sa ti e do atë, atëherë duhet ta mbrosh atë dashuri”.

“Problemi më i madh në botë në ditët e sotme, është mungesa e tolerancës. Çdokush është intolerant me të tjetrët…”.

“Unë nuk dua dhurata të shtrenjta; Nuk dua të blihem me lekë. Kam gjithçka materiale që dua, por e kam edhe nevojën për të pasur për një person që të më qëndrojë pranë, që të më bëjë të ndihem e mbrojtur dhe e sigurtë”.

“Çdokush nga ne duhet ta shprehë se sa shumë përkujdesemi për njëri-tjetrin, dhe, në të njëjtën kohë, se sa shumë përkujdesemi ne për veten tonë”.

“HIV-i nuk i bën personat të rrezikshëm për t’i pasur pranë, ndaj shtrëngoja dorën atyre dhe dhuroji një përqafim. Një Zot e di se sa shumë kanë nevojë ata për këtë gjë”.

“Njerëzit mendojnë se në fund të ditës, të kesh pranë një mashkull është arritja më e madhe. Për mendimin tim, arritja më e madhe në fund të një dite është një punë e realizuar mirë”.

“Mendoj se sëmundja më e madhe, nga e cila bota ka vuajtur dhe vazhdon të vuajë, është ndjesia e njerëzve se u mungon dashuria, ndaj unë e di se duhet të dhuroj dashuri për një minutë, për gjysmë ore, për një ditë, për një muaj etj. Ama unë e di se duhet të fal dashuri. Jam shumë e lumtur që e bëj këtë gjë. Unë dua ta bëj vazhdimisht këtë gjë”.

Isabell Allende

“Biblioteka banohet prej shpirtërave që dalin nga faqet e librave gjatë natës”

“Shkruaj atë që nuk duhet harruar”

“Sa më shumë jetoj, aq më e painformuar ndihem. Vetëm të rinjtë kanë një shpjegim për gjithçka”

“Pranoni fëmijët ashtu si pranojmë pemët – me mirënjohje, sepse janë një bekim – por mos kini pritshmëri apo dëshira. Nuk mund të presësh që pemët të ndryshojnë, ju i doni ashtu si janë”

“Nuk ka vdekje, bijë. Njerëzit vdesin vetëm kur ne i harrojmë”, më shpjegoi shkurt ime më, para se të ikte. “Nëse më kujton, unë do të jem me ty gjithmonë”

“Ne kemi vetëm atë që japim”

“Frika është e pashmangshme, këtë më duhet ta pranoj, por nuk mund ta lejoj që të më paralizojë”

“Nuk mund ta gjesh dikë, që nuk dëshiron të gjehet”

“Burri bën atë që mundet; gruaja bën atë që burri s’mundet ta bëjë”

“Fjalët nuk janë shumë të rëndësishme, kur dallon qëllimet”

“Ndoshta jemi në këtë botë për të kërkuar dashurinë, për ta gjetur dhe humbur, sërish e sërish. Me çdo dashuri, ne rilindim, dhe me çdo dashuri që merr fund, kemi një plagë të re. Unë jam e mbushur me plagë krenare”

“Ju jeni rrëfimtari i historisë tuaj, dhe ju mund të krijoni, ose jo, legjendën tuaj”

“Të shkruarit është një proces, një udhëtim në kujtesë dhe në shpirt”

“Kjo është për të qetësuar ndërgjegjen tonë, e dashur”, i shpjegoi ajo Blancas. “Por nuk i ndihmon të varfërit. Të varfërit nuk duan bamirësi; ata kanë nevojë për drejtësi” (Nga SHtëpia e shpirtrave)

“Nëse shkruaj diçka, kam frikë se do të ndodhë, dhe nëse dashuroj shumë, kam frikë se do ta humbas atë person; megjithatë, nuk mund të pushoj së shkruari, apo dashuruari…”

“Heshtje para se të lindësh; heshtje pasi vdes. Jeta është veçse zhurmë, në mes dy heshtjeve të padepërtueshme”. / KultPlus.com

Rama publikon pamje nga eventi në Romë: Shqipëria u prezantua si destinacioni i “Giro d’Italia 2025”

Kryeministri Edi Rama mori pjesë një ditë më parë në eventin dedikuar “Giro d’Italia” në Romë, një prej aktiviteteve më të famshme sportive në botë, ku Shqipëria u përzgjodh mes shumë kandidatëve për të bërë “La Grande Partenza 2025” – “Nisjen e Madhe 2025”, e cila do transmetohet drejtpërdrejtë në mbi 200 televizione të botës.

Në rrjetet sociale, Rama publikoi momente nga ky aktivitet duke theksuar se “Shqipëria u prezantua si destinacioni i sivjetëm i Nisjes së Madhe të Giro d’Italia, që do të ndiqet nga 200 televizione të botës e afro 800 milionë shikues”.

Në këtë event me pjesëmarrjen e edhe të Zëvendëskryeministrit, njëherazi ministër i Jashtëm i Italisë,Antonio Tajani, kryeministri Rama shoqërohej nga Ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro, ministrja e Arsimit dhe Sportit Ogerta Manastirliu, Kryetari i Bashkisë Tiranë, Erion Veliaj, Kryetarja e Bashkisë Durrës, Emiriana Sako dhe kryetari i Bashkisë Vlorë, Ermal Dredha.

Rama ishte i ftuar së bashku me organizatorët e “Giro D’Italia” në Auditorium Parco della Musica Ennio Morricone, një nga qendrat më të njohura të artit dhe kulturës në Evropë.

Kryeministri tha se etapat e garës do të jenë spektakolare pasi nxjerrin në pah natyrën e mrekullueshme të vendit.

“Shqipëria është një vend i bekuar, në kuptimin që në një territor të vogël ka gjithçka, kemi shumë male, dy dete, shumë lumenj. Nga ky këndvështrim, këto tre etapa janë spektakolare pasi nxjerrin në pah një pjesë shumë të bukur të vendit dhe nga ana tjetër është e jashtëzakonshme, se është një mënyrë për të treguar Shqipërinë si në një film.” – u shpreh ndër të tjera Kryeministri, i cili theksoi se interesi i turistëve italianë për të vizituar Shqipërinë është rritur ndjeshëm vitet e fundit, duke e mbyllur vitin 2024 me 1.4 milionë vizitorë italianë.

Gara e famshme popullore, me një traditë 114 vjeçare, do të mbledhë në maj çiklistët më të mirë të botës në Tiranë, Durrës dhe Vlorë dhe do të ndiqet nga qindra milionë teleshikues./atsh/KultPlus.com

202 vite nga lindja e rilindasit të shquar Jani Vretos

Jani Vreto (14 janar 1822 – 9 korrik 1900) ishte atdhetar dhe mendimtar i shquar i Rilindjes Kombëtare.

Lindi në fshatin Postenan, pranë Leskovikut, në Vilajetin e Janinës më 14 janar 1822. Mësimet i ndoqi në një shkollë greke në Vurban afër Konicës, kurse nga 1843 deri 1847 ndoqi gjimnazin e mirënjohur “Zosimea” në Janinë.

Më 1854 u shpërngul në Konstantinopojë, ku i ati merrej me tregti. Atje punoi si sekretar në një shoqëri duhanesh dhe me fillimin e viteve shtatëdhjetë ishte njohur e lidhur me figurat udhëheqëse të lëvizjes kombëtare shqiptare: Hasan Tahsini, Sami Frashëri, Pashko Vasa dhe Ferid pashë Vlora. Gjithashtu mbante letërkëmbim me figura të shquara shqiptare në Egjipt si Thimi Mitko, Spiro Dine dhe Thimi Thoma Kreji si dhe me Dhimitër Kamardën dhe Jeronim De Radën në Itali.

Në vjeshtën e vitit 1877 u bë anëtar themelues i Komitetit qendror për mbrojtjen e të drejtave të kombësisë shqiptare dhe punoi aktivisht për përmbushjen e qëllimeve të tij. Në maj 1878, pas daljes së një radhe artikujsh polemikë në shtypin grek, sidomos në gazetën “Neologos”, Vretoja botoi veprën “Apologia”, Konstantinopojë 1878, në greqishte, në të cilën shtjellon prejardhjen e shqiptarëve, gjuhën, trevat e banuara prej tyre e të drejtat e tyre.

Në fillim të vitit 1879 u caktua anëtar i komisionit të ngritur nga Komiteti qendror për të vendosur për alfabetin përfundimtar të shqipes. Anëtarët e këtij komisioni prej kohësh kishin mendime të ndryshme e nuk pajtoheshin në këtë çështje shqetësuese të alfabetit, gjë për të cilën Vretoja ishte për alfabetin grek.

Më 12 tetor 1879 mori pjesë në themelimin e Shoqëri e të shtypuri shkronja shqip, e cila do t’ia kushtonte energjitë e veta botimit të librave shqip, sidomos të teksteve shkollore, si dhe hapjes së shkollave në gjuhën shqipe. Ai qe autor i një statuti (Kanonizmë) të shoqërisë, së cilës i ra barra të reagonte me zgjuarësi e në mënyrë diplomatike ndaj kundërshtimeve Osmane e, sidomos, ndaj qëndrimeve armiqësore greke për çështjen e zgjimit kulturor shqiptar. Pikërisht në këtë kohë ai u shkishërua nga mitropoliti ortodoks i Gjirokastrës, sepse paskësh bërë herezi ‘duke krijuar një çështje shqiptare’.

Në verë të vitit 1881, Vreto shkoi në Bukuresht që të zgjonte interesimin për lëvizjen kombëtare ndër shumë shqiptarë që ishin ngulur me banim aty e nëpër Rumani, dhe themeloi në Bukuresht një seksion të Shoqërisë së të shtypuri shkronja shqip. Pas kthimit në Stamboll, Vreto punoi me energji për botimin e organit periodik “Drita”, që më pas mori emrin “Dituria”, e cila doli në Konstantinopojë nga gushti 1884 deri në korrik 1885. Në dhjetor 1884 ai bashkëpunoi për themelimin e shoqërisë Drita të Bukureshtit dhe shërbeu si sekretar i saj duke bërë praktikisht gjithçka në shtypshkronjë.

Ndërroi jetë më 9 korrik të vitit 1900 në Athinë/KultPlus.com

‘Janari në festën e filmit shqiptar’ në Gjirokastër hapet me dokumentarin kushtuar aktorit Bekim Fehmiu

Në Gjirokastër është rikthyer eventi kinematografik i radhës, “Janari, në festën e filmit shqiptar”. Eventi që sjell produkte të veçanta të filmit dhe kinemasë shqiptare u çel me filmin dokumentar të Valmir Tertinit kushtuar aktorit të njohur shqiptar Bekim Femiu. Dokumentari një nga arritjet më të mëdha kinematografike të Tertinit është xhiruar në 6 shtete të ndryshme dhe ka prekur nga afër jetën e aktorit të parë shqiptar, i cili ia doli të krijojë një karrierë që preku majat e kinematografisë botërore. Bekim Fehmiu sillet në dokumentar përmes rrëfimeve të të afërmve, personazheve të tjerë që aktruan pranë tij, miqve dhe prej një arkivi fotografik. Personazhi i tij disi i vështirë për nga karakteri dhe vazhdimisht i keqkuptuar prezantohet për herë të parë në këtë format autentik për publikun në Gjirokastër.

"Janari në festën e filmit shqiptar"/Gjirokastër,

Kineasti Skënder Jaçe tha se Bekim Fehmiu ka lënë pas një trashëgimi të madhe.

“Filmi i aktorit të madh Bekim Fehmiu një figurë e madhe e aktrimit shqiptar i cili theu barrikadat e Ballkanit dhe kapërceu deri në Hollivud me filmat e tij. Ai ka lënë një pasuri mjaft të madhe dhe spektatori njihet me gjithë jetën e tij artistike”, pohon Skënder Jaçe .

Festa e filmit do të sjellë një kronologji të historisë së kinemasë, rënies dhe ringritjes së saj.

Kineasti Jaçe dha detaje për programin e përzgjedhur nga filmat e ish-Kinostudios deri te filmat për fëmijë.

“Kemi gjithashtu një film mjaft interesant shqiptar që bën fjalë për zhvillimet e kinematografisë shqiptare që nga ngritja e Kinostudios “Shqipëria e Re” dhe më pas rrjetin e kinemave që erdhi duke u degraduar dhe shkatërruar deri sa fillon ringritja e tij tani pas kaq vitesh. Natën e tretë siç thashë kemi “Kapedanin”, restauruar kohët e fundit në variantin 4K dhe në pastrimin e pistave të audios. Kemi përzgjedhur edhe një paketë filmash vizatimorë për moshat e vogla që ta ndjejnë edhe ata këtë pjesë të e kranit të madh në Gjirokastër”, shton ai.

"Janari në festën e filmit shqiptar"/Gjirokastër,

Kinemaja ka një traditë gati shekullore në Gjirokastër, që prej vitit 1927. Qyteti u bë sheshxhirim për disa nga filmat më të rëndësishëm shqiptarë dhe të huaj. Festa e filmit në dimër pason një radhë eventesh verore të Open Cinema ku publiku është njohur me disa nga produktet më të mira të kinemasë moderne shqiptare por edhe dramën e komedinë bashkëkohore ndërkombëtare. Kinemaja i është rikthyer qytetit pas një mungesa prej më shumë se tri dekadash./CNA/ KultPlus.com

Media britanike ‘Time Out’ artikull për Tiranën, Veliaj: Kryeqyteti ynë, zgjedhja perfekte

Një tjetër media prestigjioze i ka kushtuar një artikull Tiranës, si një prej destinacioneve që mund të vizitohet nga turistët e huaj në çdo periudhë të vitit. Kryebashkiaku Erion Veliaj, e ka risjellë në vëmendje këtë botim, duke cilësuar përmes një postimi në rrjetet sociale, se gazeta “Time Out” e ka renditur Tiranën si destinacionin më të lirë dhe më të mirë për të eksploruar në Europë këtë vit.

“Për ata që kërkojnë një pushim buxhetor, por plot kulturë, histori dhe argëtim, kryeqyteti ynë është zgjedhja perfekte. Me histori unike si Bunk’Art 1, art urban që gjallëron qytetin, dhe vende fantastike si “Mystic 2” e “Radio Bar,” Tirana i ka të gjitha”, shprehet Veliaj.

Vija e bukur bregdetare e Shqipërisë është shndërruar në destinacionin më të kërkuar gjatë dy viteve të fundit – si një alternativë buxhetore ndaj Greqisë, Spanjës dhe Italisë.

Gjatë vizitës tuaj në Shqipëri nuk duhet të humbisni kryeqytetin e tij – veçanërisht nëse po kërkoni një pushim buxhetor në qytet.

Tirana është e zhytur në historinë e epokës komuniste: Bunk’art 1, një bunker i Luftës së Ftohtë i kthyer në muze, dhe një nga atraksionet më të njohura të qytetit, kushton vetëm 4 paund për ta vizituar.

Ndërsa shumë ndërtesa tradicionale që nga ajo kohë u janë nënshtruar ndryshimeve të gjalla në formën e artit të rrugës.

Gjithashtu, Tirana ofron restorante të shkëlqyera si “Mystic 2” dhe bare si “Radio Bar”, të cilat shërbejnë pjata dhe kokteje të shkëlqyera me çmime të përshtatshme./atsh/ KultPlus.com

Rina Jonuzi publikon këngën ‘Ten Thousand Miles’

Këngëtarja Rina Januzi ka publikuar projektin e saj më të ri ”Ten Thousand Miles” të kompozuar nga Florent Boshnjaku, shkruan KultPlus.

Lajmin për lansimin e këtij projekti e ka bërë të ditur vetë këngëtarja Januzi përmes një njoftimi në rrjetin social ‘Facebook’.

“Kënga ime e re ”Ten Thousand Miles” është në YouTube🙏✨💿💿✨✨✨ Çdo like, share e suport ka shumë e shumë rëndesi✨✨❤️❤️ Faleminderit për bashkëpunimin: Florent Boshnjaku, Berat Hasani, Yllka Krasniqi, Ensar Lutaj, Ceren İncedursun, Nora Hoti, Folé Publishing”, është shprehur këngëtarja Januzi në Facebook./ KultPlus.com

Orkestra e Filharmonisë së Kosovës fillon provat për koncertin e parë të këtij viti

Orkestra e Filharmonisë së Kosovës ka filluar tashmë provat për koncertin e parë të këtij viti, nën drejtimin e dirigjentit italian Jacopo Sipari di Pescasseroli.

Filharmonia e Kosovës ka paralajmëruar koncert me interpretim unik me vepra të autorëve Sibelius, Bruch dhe Rachmaninoff.

“I njohur për energjinë dhe vizionin e tij artistik, me këtë koncert do të shënojë një kapitull të ri për Filharmoninë e Kosovës, duke sjellë një interpretim unik të veprave nga Sibelius, Bruch dhe Rachmaninoff”, thuhet në njoftimin e Filharmonisë.

Koncerti mbahet më 17 janar, në Atelienë e Pallatit të Rinisë, prej orës 19:30./ KultPlus.com

‘Parajsa Artificiale’ të mërkurën promovohet edhe në Prishtinë

Publicisti i njohur Ben Blushi të mërkurën do të promovoj romanin e tij të fundit “Parajsa Artificiale” edhe në Prishtinë.

Autori Blushi përmes një njoftimi në rrjetin social “Facebook” i ka ftuar të gjithë lexuesit për një takim të hapur për diskutime mbi Inteligjencën Artificiale dhe tema të tjera të rëndësishme.

“Të mërkurën në ora 18.30 në Klan Arena të Prishtinës do promovoj romanin tim të fundit Parajsa Artificiale. Meqë do flasim për çështjet e Inteligjencës Artificiale dhe ndikimin e saj në jetën tonë, por natyrisht edhe për shumë tema të tjera poaq të rëndësishme të cilat preken në këtë libër, takimi do të jetë i hapur. Ju pres të gjjthëve”, thuhet në njoftim.

Promovimi mbahet të mërkurën nga ora 18:30, në KlanArena/ KultPlus.com

Sunny Hill Foundation ndan 30 bursa për vajzat e reja në fushat STEM

Në mbështetje dhe fuqizimit të vajzave të reja në Kosovë, ylli i muzikës Dua Lipa, në bashkëpunim me Sunny Hill Foundation, ka shpallur një iniciativë të re që synon ta nxisë potencialin e vajzave që studiojnë në fushat STEM.

Përmes fushatës EmpowerHer, do të ndahen 30 bursa për vajzat e reja në fushat STEM , duke hapur rrugë për të ardhme më të ndritur dhe mundësi më të mëdha. Fondacioni ka promovuar vazhdimisht edukimin, artin dhe zhvillimin e komunitetit në Kosovë, dhe kjo iniciativë e fundit përforcon përkushtimin e tyre ndaj barazisë gjinore dhe fuqizimit të brezit të ardhshëm të liderëve gra.

Fushata EmpowerHer synon vajzat e reja që tregojnë talent të jashtëzakonshëm, ambicie dhe përkushtim ndaj ëndrrave të tyre. Këto bursa do të mundësojnë qasje më të lehtë në arsim dhe trajnime. Përkushtimi i Dua Lipës shkon përtej kontributeve financiare.

Si model dhe avokuese për të drejtat e grave, ajo frymëzon miliona në mbarë botën që të përpiqen për barazi dhe ekselencë. Përpjekjet e vazhdueshme të Sunny Hill Foundation në Kosovë pasqyrojnë një lidhje të thellë me komunitetin dhe një vizion për një shoqëri më përfshirëse dhe të begatë./ rtk/ KultPlus.com

DPA: Tajar Zavalani, mërgimtari që vijoi ta kishte Shqipërinë në qendër të publicistikës së tij

Tajar Zavalani është një ndër figurat e mërgatës shqiptare të cilat dhanë kontribute të mëdha për shtetin shqiptar.

Këto kontribute përfshijnë rrafshin atdhetar e politik në një anë, por edhe rrafshin intelektual e letrar në anën tjetër, sidomos me përkthimet e tij, dorëshkrimin në gjuhën angleze “Historija e Shqipnis”, si edhe konferencat e ndryshme në të cilat ka marrë pjesë.

Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave, nëpërmjet një postimi në rrjetet sociale sot, shkruan se “Tajar Zavalani ishte një shembull i përkryer i brengës atdhetare, i cili ndonëse i mërguar në Londër, vijoi ta kishte Shqipërinë në qendër të publicistikës së tij”.

“Lënia e vendorigjinës nuk nënkupton doemos harresën e rrënjëve nga derivon. Një shembull i përkryer i brengës atdhetare është intelektuali Tajar Zavalani, i cili ndonëse i mërguar në Londër, vijoi ta kishte Shqipërinë në qendër të publicistikës së tij”, shkruan Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave.

“Vizionin për një Shqipëri perëndimore, e shpalosi duke e kontekstualizuar me shoqërinë e kohës. Veprat më të rëndësishme të Zavalanit ishin “Histori e Shqipnisë” dhe “Ditari”, që përcjell thirrjen e mërgatës për një Shqipëri të bashkuar”, theksohet më tej në postim./atsh/ KultPlus.com

‘Ansamble në shpërfaqje: Ekologjitë në ndryshim’ nga Erzë Dinarama përzgjidhet projekti fitues për Pavijonin e Kosovës në Bienalen e Arkitekturës në Venecia 2025

Me vendim të jurisë, “Ansamble në shpërfaqje: Ekologjitë në ndryshim” nga Erzë Dinarama është përzgjedhur si projekti fitues për Pavijonin e Kosovës në Bienalen e Arkitekturës në Venecia 2025.

“Ansamble në shpërfaqje: Ekologjitë në ndryshim” eksploron ekologjitë në ndryshim të shkaktuara nga klima dhe migrimin e specieve si një çarje—një moment kur sistemet ekologjike, kulturore dhe hapësinore të vendosura tronditen, duke hapur mundësi për transformim. Duke u përfshirë me tensionet midis mjeteve shkencore parashikuese me drejtim global dhe realiteteve socio-ekologjike lokale, instalacioni kritikon zgjidhjet universale ndërsa përqafon pasigurinë e peizazheve në ndryshim. Ndërsa këto ndryshime ndërthuren me qeverisjen, mirëmbajtjen, praktikat kulturore dhe dinamikat gjeopolitike, pavijoni fton vizitorët të perjetojne errësirën dhe tensionet e këtyre dinamikave të pazgjidhura si një terren pjellor ku mund të lindin forma të reja të agjencisë dhe bashkëpunimit.

Erzë Dinarama është arkitekte, dizajnere ndërdisiplinore dhe hulumtuese që punon në ndërthurjen midis urbanizmit, arkitekturës së peizazhit dhe ekologjisë. Ajo hulumton kompleksitetin e sfidave mjedisore përmes shkencës dhe dizajnit, duke i bërë këto sfida të dukshme përmes hulumtimeve estetike.

Erzë ka qenë e angazhuar në aktivitete mësimore në institucione si Politekniku i Milanos dhe Torinos, ETH Zurich, Shkolla e Dizajnit në Milano, Domus Academy ne Milano dhe Universiteti Polis në Tiranë. Ajo ka publikuar hulumtimet e saj me Routledge dhe i ka prezantuar ato në konferenca si Acadia, eCAADe, CAADRIA dhe simpoziumi Digital Double (ETH Zurich Future Cities Lab dhe Digital Visual Studies i Universitetit të Zurich-ut). Punimet e saj janë ekspozuar edhe në Muzeun Pecci në Itali.

Në praktikën e saj profesionale, Erza ka bashkëpunuar dhe ka qenë pjesë e studiove dhe institucioneve, duke përfshirë Carlo Ratti Associati, Fondacionin Manifesta dhe Studio Olafur Eliasson. Ajo shërbeu si anëtare e jurisë për Thirrjen e Hapur të Manifesta 15 Barcelona, dhe ishte pjesë e ekipit të Carlo Ratti Associati që zhvilloi vizionin urban për Manifesta 14 Prishtina.

Erza ka përfunduar studimet në Universitetin e Prishtinës, Politecnico di Milano dhe UC Berkeley dhe ka ndjekur një program specializimi mbi tranzicionin socio-ekologjik në projektimin territorial dhe urban në ETH Zurich dhe EPFL.

Si themeluese e Institutit SRD, Erza udhëheq një qendër ndërdisiplinore që eksploron dimensionet hapësinore të sfidave ekologjike. Aktualisht, ajo është artiste në rezidencë në projektin S+T+ARTS4WaterII, pjesë e programit të BE-së EU STARTS – Science, Technology, and Arts./ KultPlus.com

Elias Kaneti, shkrimtari i spikatur që fisnikëroi e pasuroi shpirtin njerëzor

Shkroi: Blerta Zeqiraj- Studente në nivelin Master në Departamentin e Gjermanistikës

Më 15 tetor 1981, lajmi u përhap si një flakë zjarri: shtypi i botës shkroi se shkrimtari Elias Kaneti ishte laureati i ri i Çmimit Nobel për Letërsi. Por kush ishte kjo figurë titane, ky mjeshtër i fjalës që vriste me zërin e tij të fuqishëm mbi rrëfimet e njerëzimit?

Romancieri, dramaturgu, filozofi, aforisti, eseisti dhe sociologu Elias Kaneti është një ndër shkrimtarët më të spikatur evropianë dhe botërorë. I quajtur nga kritika si një “klasik i gjallë e modern” dhe si “një prej humanistëve më të mëdhenj të shekullit të njëzetë”, Elias Kaneti dëshmon se vepra letrare është njëkohësisht gjuhëkrijuese dhe botëkrijuese.

Me artin e tij të pakrahasueshëm, ai na mrekullon, fisnikëron dhe pasuron shpirtin njerëzor. Kaneti gjithmonë ka përhapur botëkuptime të pastra, pacifiste dhe ka rrezatuar kulturën e tij të gjere. Duke udhëtuar në vende të ndryshme dhe duke kaluar përvoja të pasura kulturore, arriti të prekte zemrat e çdo lexuesi si solist i pashoq.

I lindur në një mjedis shumëgjuhësh dhe i rritur mes kulturave të ndryshme, Kaneti mësoi gjermanishten vetëm në moshën shtatëvjeçare, por kjo gjuhë u bë shpejt arma e tij më e fortë krijuese. Ai spikati si mjeshtër i fjalës, me një talent të rrallë krijues dhe me një aftësi të jashtëzakonshme për të depërtuar në skutat më të thella të shpirtit njerëzor.

Kaneti na ka dhuruar një trashëgimi të pasur letrare, duke përfshirë romane, drama, ese psikologjike dhe sociologjike, libra udhëtimesh dhe një trilogji të mrekullueshme autobiografike. Në këto vepra, ai shpalos universin e tij të brendshëm, kuptimet filozofike dhe përjetimet e tij të thella, duke ofruar një pasqyrë të rrallë të botës njerëzore.

Takimi i tij me mendimtarë dhe artistë të mëdhenj, si Karl Krausi në Vjenë, e frymëzoi për të zhvilluar një kritikë të mprehtë ndaj strukturave të pushtetit dhe për të eksploruar tema universale si masa, pushteti dhe identiteti. Veprat e tij na tregojnë jo vetëm historinë e tij personale, por edhe atë të një brezi të tërë që përjetoi kriza të thella sociale, politike dhe kulturore. Në romanin Die Blendung ne shqip “Verbimi”, Kaneti paraqet degradimin e njeriut të izoluar dhe ndikimin e errët të pushtetit, ndërsa në Masa dhe Pushteti, Kaneti me studimin e tij sociologjiko-filozofik i ka vënë pikën kuptimit të termit “masë”, duke e përdorur për të përshkruar jo vetëm një grup të njerëzve të përbashkët në aspektin e tyre fizik, por edhe për të paraqitur një formë të bashkimit shoqëror, emocional dhe politik. Kaneti ecën në veprën e tij midis botëve të ndryshme: Përveç hulumtimeve sociologjike, ai përfshin studime etnologjike, psikologjike, antropologjike, mitologjike dhe madje edhe zoologjike.  Në trilogjinë e tij autobiografike, ai përshkruan jo vetëm përvojat e tij personale, por edhe transformimet e mëdha shoqërore që formuan jetën e tij dhe botën që ai njohu.

Nga djali i vogël që dëgjonte me kureshtje bisedat e prindërve në gjermanisht, u krijua një nga mendjet më të ndritura të letërsisë së shekullit të 20-të. Forca e mendimeve të tij rroku një botë të tërë dhe depërtoi thellë edhe në trevat shqipfolëse. Ai pasqyroi të gjitha këto përvoja me një ndjeshmëri dhe një mjeshtëri të tillë që lexuesi jo vetëm që i përjeton, por edhe e gjen veten në to.

Veprat e tij, të shqipëruara mjeshtërisht nga i ndjeri Aristidh Ristani dhe tani nga Naim Kryeziu, kanë gjetur një jehonë të fuqishme edhe në kulturën shqiptare. Kësisoj, vepra e tij kumboi lartësisht, përsosmërisht dhe thellësisht në gjuhën shqipe.

Kaneti na magjeps me vullnetin e tij për jetë. Qëndrimi i tij njerëzor dhe emocional ndaj jetës, pasuria ideoartistike dhe vullneti i tij i palëkundur për të jetuar dhe për të krijuar e bëjnë Kanetin një figurë të papërsëritshme në kulturën botërore.

Thelbi i veprës së tij është Jeta – jo thjesht ekzistenca, por një jetë e jetuar me pasion, kuptim dhe përkushtim ndaj humanizmit. Mesazhi i tij është i qartë: të jetosh në mënyrë të tillë që të mos vdesësh kurrë në kujtesën e njerëzimit. Dëshira e tij e flaktë ishte që “të lexohej edhe pas 100 vitesh”. Kaneti, me veprat e tij që magjepsin, fisnikërojnë dhe pasurojnë, nuk do t’i takojë kurrë së shkuarës, por do të mbetet gjithmonë një udhërrëfyes i përjetshëm në rrugën e kulturës dhe shpirtit njerëzor. Ai mbetet simbol i ndershmërisë, i njerëzores dhe i një njeriu human./ KultPlus.com

Studentët e UNI-Universum International College shpallen finalist në garat e fjalimeve publike në kuadër të projektit VirtuEU

UNI-Universum International College është përfitues i projektit ndërkombëtar VirtuEU (Virtual Exchanges of Active Citizens), i cili mundëson shkëmbime virtuale mes të rinjve nga shtetet e Bashkimit Evropian dhe Ballkani Perëndimor. VirtuEU ka për qëllim përfshirjen e studentëve nga universitete të ndryshme, duke ofruar mundësi për zhvillimin e aftësive të komunikimit dhe promovimin e aktivizmit qytetar.

Në kuadër të implementimit të këtij projekti, u organizua një garë ndërkombëtare për fjalime publike, ku morën pjesë studentë nga 9 universiteteve partnere të projektit nga Evropa. 

6 studentë nga UNI-Universum International College morën pjesë në këtë garë dhe konkurruan me rreth 24 grupe ndërkombëtare. Alda Muhaxhiri dhe Adea Bullakaj, studente të vitit të parë në Programin Biznes Menaxhment, ishin pjesë e grupeve që shpallen finaliste, duke treguar aftësitë e tyre të jashtëzakonshme në komunikim dhe fjalim publik.

Ky sukses është një dëshmi e angazhimit të UNI-Universum International College për të ofruar mundësi zhvillimi dhe ndërkombëtarizimi për studentët e tij, duke kontribuar në rritjen e cilësisë së arsimit dhe aftësive profesionale.

UNI-Universum International College aktualisht është duke implementuar 40 projekte në kuadër të Erasmus+ Capacity Building in Higher Education (CBHE), që kontribuojnë në ngritjen e kapaciteteve dhe cilësisë së arsimit.

Për më shumë informata, ndiqni UNI-Universum International College në Facebook dhe Instagram, kontaktoni në [email protected], ose telefononi në +383 44 144 062./ KultPlus.com

Kryeministri Kurti e uron Milanoviq për marrjen edhe të një mandati si president i Kroacisë

Kryeministri Albin Kurti e ka uruar Zoran Milanoviq për rizgjedhjen e tij si president i Kroacisë.

Në një postim në platformën X, Kurti ka folur për rritjen e bashkëpunimit mes dy shteteve.

“Urime  Zoran Milanoviq për rizgjedhjen tuaj në Presidencën e Kroacisë. Presim me padurim vazhdimin e bashkëpunimit të fortë”, ka thënë Kurti.

Më 22 janar bëhet hapja e Muzeut të Fëmijëve të Luftës

Më 22 janar do të bëhet hapja e Muzeut të Fëmijëve të Luftës në Prishtinë.

Kjo nismë është e përkushtuar për të ruajtur kujtimet e fëmijërisë gjatë luftës në Kosovë, duke siguruar që përjetimet personale të luftës të mos harrohen. 

“Në këtë ngjarje do të hapim ekspozitën e parë të Muzeut “Fëmijëria e Ndërprerë” e cila zbërthen një rrugëtim të fshehjes, të ikjes në kushte ekstreme, të përballjes traumatike me humbjen dhe vdekjen, si dhe të situatës së krijuar pas përfundimit të luftës.

Jemi të hapur për intervista edhe paraprakisht. Për çdo pyetje, mos hezitoni të na kontaktoni”, thuhet në një komunikatë për media.

Hapja bëhet më 22 janar në ora 18:00, afër zyreve të YIHR KS./ KultPlus.com

‘Si s’të desha pak më tepër’

Poezi nga Fatos Arapi

Si s’të desha pak më shumë
Unë e desha përtej vdekjes,
Ashtu dashurova unë
Edhe prap s’ia fal dot vetes:
S’i s’e desha pak më shumë…

Pak më shumë ku shpirti thyhet,
T’i them ndarjes: – Prit, ca pak…
Të gënjejmë mallin që s’shuhet,
Kujtimin të gënjejmë pak.

Përtej vdekjes, përtej botëve,
Atje ku nis “ca pak” tjetër,-
Asaj që më rri mes Zotave:

“Si s’të desha pak më tepër…”./KultPlus.com

Letrat e ndaluara të autorit të Xhejms Bond me bashkëshorten

Korrespodenca e Ian Flemingut me gruan e tij, Ann, do të dalë në ankand në Londër midis 3 dhe 10 dhjetorit. Mbajtur të fshehta mbi njëzet vjet, këto letra rrëfejnë fillimet jozyrtare të idilit të dashurisë që lind midis dy dashnorëve, deri në zyrtarizimin e marrëdhënies së tyre. Një marrëdhënie që do të jetë e rëndësishme në gjenezën e krijimtarisë së romancierit.

Letërkëmbimi epistolar, që shtëpia e ankandeve britanike “Sotheby’s” është gati të ofrojë, përfshin mbi 160 letra midis autorit të serisë së famshme të spiunazhit Xhejms Bond, Ian Fleming dhe asaj që do të bëhet më pas gruaja e tij.

Takimi i tyre daton në vitin 1934. Në atë kohë, Ann ishte e martuar me baronin Shane O’Neil, kurse Ian Flemingu nuk e kishte nisur ende karrierën e tij të shkrimtarit, që do t’i jepte sukses ndërkombëtar. Asokohe, Fleming ishte një bankier i thjeshtë në kryeqytetin londinez.

Vetëm në vitin 1948, pas vdekjes së parakohshme të fëmijës së lindur nga marrëdhënia e tyre, dy të dashuruarit planifikuan të jetonin së bashku. Tashmë Ann ishte e martuar me burrin e saj të dytë, manjatin e shtypit Esmond Harmsworth, viskonti i Rothermere.

Bashkimi i tyre do të bëhej zyrtar në vitin 1952, njëherazi viti i martesës së tyre, që përkon gjithastu me lindjen e fëmijës së tyre të dytë, Caspar. Gjithashtu është botimi i pamfletit të parë të serialit Xhejms Bond, Royal Casino.

Nuk është rastësi që Ian shkroi Bondin e tij të parë vitin e dasmës së tij, njëherazi si një shkarkim për energjinë emocionale dhe imagjinatën e tij, por edhe për t’u rrekur të fitonte të ardhura për një grua që natyrisht ishte mësuar të jetonte në pasuri”, – shprehet në një deklaratë Gabriel Heaton, specialist i librit dhe dorëshkrimite në Sotheby’s.

Në këtë mënyrë, megjithëse kjo korrespodencë përqendrohet në marrëdhëniet midis dy të dashuruarve, është me interes për gjenezën e veprës së Ian Flemingut. Siç vë në dukje Gabriel Heaton: “Më tepër se ritregimi i një marrëdhënieje me një ngarkesë të jashtëzakonshme erotike, kjo korrespondencë gjurmon ngjitjen meteorike të Bondit dhe shfaq një pamje të gjallë të shoqërisë së lartë të pasluftës”./ KultPlus.com

Letra që Mihal Grameno ia drejtoi atdhetarëve idealistë në vitin 1909

Në një letër drejtuar bashkëkombave të vet në 1909, Mihal Grameno, një nacionalist nga më aktivët dhe patriot i flaktë i Shqipërisë në vend shpreh domosdoshmërinë e njerëzve të shquar për të vepruar dhe organizuar brenda vendit veprime, krahas fjalëve nga jashtë dhe planeve të tyre. Si njeri i sprovuar si me publicizmin dhe me luftën në terren ai kërkonte mbështetje anembanë shqiptarizmit për idealet e tij dhe të të gjithë shqiptarëve që ishin të rrezikuar ato vite.

“Detyra”

Dy letra të botuara, njëra në gazetën ‘’Dielli’’, e hapur për mi mua, edhe tjatra në këtë gazetë, më bënë të shkruanj këto pak fjalë me shpresje që mëmëdhetarët e vërtetë edhe aqë më shumë të mërgimit do të mos gjykojnë mëmëdhetarët e këtushmë si njerës të shitur. Zoti botonjës i letrës te ‘’Dielli’’ ka shumë arësye të qahet nga shkaku i krizës (qesat) që mbajti në Amerikë dhe s’mundnë të ndihmojnë Mëmëdhenë, po kurrë nuku munt të thotë që do të punojmë me çemietin që i ndalon të ndihin kllubet e Shqipërisë.

Këjo nyje ishte e nevojshme, se çemieti ishte Liridashës, edhe të gjithë u betuan që bashkërisht do të vdesëm për të mbrojtur lirinë e konstitucionë sikundër edhe kombësinë e veçantë të cilitdo komp, kur shqiptarët të ishin lidhur ose kishin nevojë të fillojnë kllube të veçantë e të apen ato lufta më të repta kundrë cilitdo që ka kërkuar t’u ngjasë kombësinë.

Luftrat e shqiptarëve të brëndëshme janë vepra të nalta, të cilat një ditë do të mbeten pasqyrë në trashëgimtarët. Është shumë lehtë njeriu të këshillonjë e të udhëtregonjë që për së largu, po a nevojë t’i praktikonjë. Jemi gati kurdoherë që të gjurmojmë tjatër program kombiar më të mirë, kur të vështrojmë këshillonjësit edhe bajraktarët në krye këtu në Shqipëri, po jo që në Amerikë.

Zoti Morava që shkruan nga Romania, duket që i di mirë nevojat e Shqipërisë, andaj duhet gjithë mëmëdhetarët e mërgimit të ndihmojnë kllubet e Shqipërisë që të mundin të ndritojnë e të përhapen ndjenjat kombire.

Qysh do të mundet të vijet në praktikë një program i gatuar përjashta, kur brenda në Shqipëri s’kanë harirë të pakën në atë shkallë që të quhen shqiptarë e të kenë djenja kombiare? Programet të jashtme janë fort të mira për ata që i kupëtojnë, po këto janë ëndëra të bukura.

Duhet punë brënda në Shqipëri, edhe pë këtë duhet të mbushin detyrën gjithë mëmëdhetarët të jashtmë-me sa t’u mundet- meqënëqë janë ritur në tjatër atmosferë, gjersa të harinjë ajo ditë kur të kupëtojnë, edhe brënda shijën e kombësisë.

Me gjithë këto është për tu habitur-siç edhe habiten bota-që është një komp i gjallë e që do të ronjë midis botësë me gjithë pengimet e armikëve, pa patur as nonjë ndihmësi të tjerëtë, po vetvetiu –edhe pa i mësuar-ka lëftuar me qesen e tij. Kllubi tonë mundet, ka patur luftrat më të mëdha, meqënëqë lufta në Korçë është më e reptë, edhe me gjithë këto ka mbatur flamur’e kembësisë përpjetë vetëm me ndihmat e të brëndëshmëve.

Po nevojat anë të mëdha, edhe t’u përgjigjet, duhet edhe ndihma e mëmëdhetarëve të mërgimit, andaj bënj thirje të mos vërejnë kanonizmat e të thënat pa nonë rëndësi, po të vrapojnë edhe aqë më shumë korçarët t’i ndihin kllubit për të përparuar edhe më të nderuar Korça, e le të jenë sigur që veprat e kllubit do të mbeten istorike.”

“Korça”, nr, 10. 22 prill 1909 Mihal Grameno/ KultPlus.com

DPA, memorandum bashkëpunimi me Arkivat e Italisë

Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave të Shqipërisë (DPA) dhe Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave të Italisë (DGA) kanë nënshkruar një memorandum mirëkuptimi, që bën të mundur shkëmbimin e përvojave dhe dokumenteve me interes të ndërsjellë.

Memorandumi u nënshkrua nga drejtori i përgjithshëm i DPA-së, Ardit Bido dhe homologu i tij italian Antonio Tarasco.

Në fjalën e rastit, Bido theksoi se nëpërmjet këtij memorandumi, mundësohet shpalosja e dokumenteve me rëndësi mbi mërgatën shqiptare në vendin fqinj, si edhe mbi komunitetin italian të pranishëm në Shqipëri. Ndërsa Tarasco, shtoi se ky memorandum do të synojë të gjejë zbatim edhe në menaxhimin e përgjithshëm të arkivave.

Palët nënshkruese do të ndërmarrin shkëmbimin e informacionit lidhur me të shkuarën historike të komuniteteve përkatëse, bazuar në procesin kërkimor pa pagesë të specialistëve të arkivave respektive.

Në aspiratën e një veprimtarie sinergjike, DPA-ja dhe DGA-ja marrin përsipër të bashkëveprojnë në procesin e digjitalizimit, në përdorimin e inteligjencës artificiale, në prezantimin e ekspozitave të përbashkëta, si edhe në botimin e koleksioneve të dokumenteve.

Ky memorandum vjen në vazhdën e angazhimit të DPA-së për të intensifikuar bashkëpunimin me arkivat rajonale dhe fqinje, në funksion të promovimit të trashëgimisë historike të kombeve të përfshira dhe të zbatimit të një planveprimi të koordinuar në fushën e arkivistikës.

Më herët, DPA-ja ka nënshkruar marrëveshje bashkëpunimi me Institutin e Krimeve të Kryera gjatë Luftës në Kosovë (IKKL), me Arkivat Shtetërore të Malit të Zi, me Shërbimin Shtetëror Arkivor të Ukrainës, me Agjencinë Kombëtare të Arkivave të Moldavisë, si edhe me Arkivin e Bosnjës dhe Hercegovinës, duke siguruar ura lidhëse për të thelluar dijet dhe përvojat./atsh/KultPlus.com

Restaurim i kishës së Shën Pjetrit dhe Pavlit në Vithkuq

Pothuajse 90 vite pas bombardimit e shkatërrimit gjatë Luftës së Dytë Botërore, BE së bashku me BERZH po investojnë në restaurimin e një prej monumenteve më të veçanta në Shqipëri, Manastiri i Shën Pjetrit dhe Shën Pavlit në Vithkuq.

Bashkimi Evropian në një publikim në rrjetet sociale bëri me dije se, së shpejti vizitorët do të mund të vizitojnë dhe shijojnë afreske mbresëlënëse si dhe rrënoja që mbartin histori.

Manastiri i Shën Pjetrit dhe Pavlit gjendet mbi një kodër në verilindje të fshatit Vithkuq. Nga godinat e manastirit ka mbetur vetëm kisha e “Shën Pjetrit dhe Pavlit”, sepse konakët e manastirit janë shkatërruar gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Konakët e manastirit kanë qenë dy dhe trikatëshe dhe shtriheshin në tri anët e oborrit të brendshëm, i cili kishte sipërfaqe rreth 200 metra katrore. Anash tij në formën e shkronjës “U” gjendeshin rreth 40 qela banimi. Ndërsa në katin e dytë të konakëve gjendej biblioteka, ku ruheshin dorëshkrime me vlerë rreth historisë së Korçës dhe Voskopojës.

Kisha përbëhet nga naosi dhe një portik përpara hyrjes kryesore. Kisha është e tipit bazilikë trinefëshe me kupolë. Ajo u ndërtua rreth vitit 1759-1764.

Në përfundim të saj, kisha u pikturua prej piktorëve Kostandin e Athanas Zografi. Ndërsa ikonostasi është pikturuar në vitin 1748 nga Kostandin Shpataraku./atsh/KultPlus.com

Më 22 janar mbahet premiera e shfaqjes “MAIDS” nga Jean Genet

Më datë 22 janar, ditë e mërkurë, do të mbahet premiera e shfaqjes “MAIDS”, nga Jean Genet, me regji të Agnes Nokshiqi.

Kështu ka njoftuar aktorja dhe asistentja e regjisë së këtij projekti, Donikë Ahmeti, e cila ka treguar që shfaqja do të mbahet në qendrën “Barabar”, duke filluar nga ora 20:00.

“Kjo shfaqje thellësisht reflektuese dhe vizualisht magjepsëse sjell në skenë tekstin e përjetshëm të Genet, duke eksploruar tema si pushteti, indentiteti dhe rrebelimi, të interpretuara nga nje kastë e talentuar e aktorëve”, thuhet në njoftim./KultPlus.com

Fotografi e rrallë e aktorit Shani Pallaska me tre ikona të Teatrit të Kosovës

Sot janë bërë 26 vite nga vdekja e aktorit të njohur Shani Pallaska.

Ai ishte aktor pioner i teatrit, filmit televiziv, dhe ekranit të madh. Ai u lind në Gjakovë më 1928 dhe vdiq në Prishtinë më 13 janar 1999.

Në përkujtim të jetës dhe veprës së tij, KultPlus ju sjell një fotografi të rrallë në të cilën janë : Shani Pallaska (majtas), Katarina Josipi, Melihate Ajeti dhe Muharrem Qena.

Të kartërt këta aktorë lanë gjurmët e tyre të paharrueshme në skenën e Teatrit shqiptar. / KultPlus.com

30 vite nga vdekja e aktorit Gjon Karma

Gjon Karma (11 korrik 1917 – 13 janar 1994) ka qenë aktor i njohur shqiptar.

Gjon Karma filloi aktivitetin artistik në vitin 1932 në vendin e tij të lindjes, Shkodër, me shoqërinë “Bogdani”. Më 1945 vjen aktor në Teatrin Popullor, ku ka interpretuar mbi 80 role në karrierën e tij artistike, duke filluar nga pjesa “Gjido”, në rolin e Pjetrushit. Ishte mjeshtër për sa i përket roleve të karakterit.

Ai ishte i prerë për role të vegjël, dhe është cilësuar si “aktori i madh i roleve të vegjël”. Disa nga rolet e interpretuar ne Teatrin Popullor janë: Babçinskij tek “Revizori”, Orgoni tek “Tartufi”, Vurko tek “Pas vdekjes”, Moni tek “Prefekti”, Polloni tek “Hamleti”, Falstafi tek “Gratë gazmore të Uindsorit”, Lui Gui, etj.

Ai po ashtu ka interpretuar me sukses disa role në filmat artistik, siç janë: Një djalë edhe një vajzë – (1990), Vendimi (1984)… Miço Falli, Një natë pa dritë – (1981)…N/Prefekti, Çeta e vogël – (1979)…Bib Kuka, Koncert në vitin 1936 – (1978)…Kryetari i Bashkisë, Zoti Xhevo, Kur hidheshin themelet – (1978), Vajzat me kordele të kuqe – (1978) Miku i shtëpisë, Ndërgjegja – (1972)…Xha Veliu, Përse bie kjo daulle – (1969) Llogaritari, Toka jonë – (1964)…Simoni, Debatik – (1961)… Jorgo, Tana- 1958…..Portieri etj.

Doli në pension në 1976, por për 15 vjet rresht punoi pranë arkivit të teatrit, duke bërë një punë të mrekullueshme. Ka marrë disa çmime e urdhra ndër të cilët edhe titulli “Artist i Merituar”.

Ai vdiq më 13 janar 1994./KultPlus.com

Nga vendi i Shqyptarve

Përgaditë prej Pjeter Logorecit

Foto në ballinë e marrë nga shtypi austriak i kohës ku shihet Imzot Nikollë Kaçorri tuj shoqnue Konteshën Sophie von Schönburg-Waldenburg që viziton t’plagosunit, n’Durrës.

Nga nji shkrim i gazetës austriake „Welser Zeitung“, datë 29 shtator 1915.

Ky shkrim, i pregaditun nga nji gazetar austriak me pseudonimin Petrus Eremita, asht botue në shtypin austriak të kohës, në të njajtën kohë e pothuejse në të gjitha gazetat. Mbasi e gjeta shumë interesant, vendosa me e shqipnue tuj e marrë nga  fletorja e njohtun „Vorarlberger Volksblatt“ të cilen e pata në dorë në biblioteken kombëtare në Vjenë.

Tuj kenë se çdo europjan e njihte mirë situaten e vështire e komplekse të Ballkanit në lufte, ishte me  interes me i dhanë informacione të reja nga fronti, e sidomos nga nji vend i panjohtun si Shqypnija që sapo kishte dalë nga sundimi osman. Autori, i cili gjatë nji udhëtimit ka pasë nji takim rastësor me atdhetarin e intelektualin Dom Nikollë Kaçorri, e ka shfrytëzue ktë mundësi te “artë” për të marrë nga ai, në formën e nji interviste me pytje pikante, informacione të reja rreth luftës, situatës së mbrendëshme në Shqypni, si dhe me dijtë diçka ma shumë për nji nga popujt ma të vjetër të Europës.

Gazetari për të nxitë kureshtjen e lexuesve e fillon shkrimin kështu:

….Atë çka din e mendon nji njohës i mirë i Shqypnisë, për të sotmen e të ardhmen e saj, mundeni që ta lexoni në shkrimin ma poshtë….:

       Fati deshti që, gjatë nji udhëtimi për pushime, me 29 gusht, të takoj në nji bujtinë në Innsbruck, një përfaqësues të mrekullueshëm të popullit guximtar shqyptar, të cilit Konferenca e Londonit (1912 / 1913) ja njohu lirinë, megjithëse me nji cungim të ashpër të territorit shqyptar. Mbas darke, isha ulun e po bisedojshe me nji mjek nga Karlsruhe. Sapo ishim kthyer nga udhëtimi në Ötztal, (egzakt nga fshati Kühtai) dhe biseda jonë sillej rreth dy fuqive perandorake në luftën botnore. Pranë nesh bisedojshin në frëngjisht tre burra, njeni nga të cilët ishte Oberjäger (nënoficier me uniformë austriake) dhe kishte nji trup madhosh të fuqishëm e ftyre të ashpër e të zeshkët. Nentogeri dhe njeni nga të tre u larguen shpejt dhe ai që mbet,  me i vjetri, nji burrë rreth 50-60 vjeç, i veshun me rrobë të trashë të zezë, u suell nga na dhe i heshtun po ndiqte me kureshtje biseden tonë. Ktu unë, mbasi e ndigjova që ma parë flitte nji frengjishte të mirë, ju drejtova përzemërsish në gjermanisht tuj e pyet me mirësjellje nëse ai kishte kohë të gjatë që udhëtonte dhe nëse ishte ndalue në Innsbruck përkohësisht? Burri u pergjigj në gjermanishte mjaft të rrjedhëshme por, kur ndonji fjalë nuk i vinte e flitte atë në latinisht ose italisht.  

      Nga vizitëkarta që na dha mësuem që ky udhëtar e mik interesant ishte Dom Nikollë Kaçorri, famullitar i Durrësit në Shqypni.  Tuj kenë se në dhomë ishim vetëm, muejtëm me bisedue me priftin për popullin e tij të çuditshëm, trashëgimtarë i mbetun nga rranjët thrako/ilire, që vetëquhet „Shqyptar“. Duhet përmendë që famullitari i Durrësit, Kaçorri, ishte zëvendëspresident i komitetit të pamvarun që organizoj ardhjen Princ Wied-it në Shqypni. Deri sa u largue, prifti i mendshëm ju përgjegj direk dhe hapun, pa ngurrim, të gjitha pyetjeve tona.

  • Zotni famullitar, kur jeni largue prej Durrësit?

      „Para fillimit të luftës. Isha në udhëtim me arqipeshkvin e Durrësit, kur u befasuem prej luftës. Shkojshim në Romë për nji takim me Papen e shejtë. Mbasi kryem misionin tonë aty, unë që qysh ma heret pata kuptue qëndrimin e gabuem të Italisë karshi nesh, i tregova drejuesit tem që:… personalisht nuk mund të qindroj në mes të nji populli të gabuem; i kërkova atij që në kjoftë se “mëshira e madhnisë” tij më lejon, dishroj me udhëtue drejt Zvicrës. E kshtu lashë Romen, me mirëkuptimin e Arqipeshkvit tem, për me shkue atje ku mund të jem i anagzhuem pa u pengue për të miren e popullit tem.“

Mandej famullitari i Durrësit na tregoj mbi udhëtimet e vend ndalimet e tij të deri tashme.

  •  A thue po ndodh që shqyparët nuk kanë besim te italianët, e pyeta?

     „Ne asnjë mëndyrë, u përgjigj i bindun famullitari. Italianët tashma janë në Durrës, por ndikimi i tyne aty zgjat aq sa na kemi armët dhe paret e tyne; edhe pse nganjiherë konsulli i njohtun Alliotti, në kohë të Wiedit, asht mundue me e ruejtë influencen italiane me pare. Në anen tjetër, aty presin me padurim që të hyjnë në qytet serbët të cilët ndodhen vetëm pak kilometer larg Durrësit.“

  • Por Essad Pasha a ka nji influencë të madhe, çka duket?

     „As ai jo. Ai edhe familjaret e tij i ka kundër. Ai burri i madh me uniforme që ishte i ulun deri tashti me mue, p.sh., asht nji kushri i tij e megjithatë ai asht vullnetar në ushtrinë austriake. Essad Pasha asht burrë me karakter të dobët e të pandershëm, e unë i a kam thanë ktë në ftyrë, në kohen e rezistencës së tij kundër Wiedit: Ty Essad dhe dy të tjerë si ti duhet me ju lidhë që të ketë qetsi Shqypnija.“

Nga sytë që i xixëllojshin, dukesh zjarmi i tij i mbrendshëm që e pushtoj kur tregoj kto kujtime, e na kuptuem se me çfarë dhimbjet e keqardhjet personale e ndiqte ai gjendjen e vështirë të popullit të tij.

  • Çka shpreson populli shqyptar se do ti sjellë kjo luftë botnore?

      „Pamvarsinë e tij, n.q.s. do të jetë e mujtun. Mbas ksaj, ka me u dashtë që Austrohungarija e Gjermanija të lanë n’Shqypni 10 deri në 15 vjet pesëmijë trupa për ruejtjen e rregullit e të qetsisë si dhe për forcimin e mardhanieve në mes të njerzve në atë vend. N.q.s. do të ishte i tepërt kërkimi i Pamvarsisë, at-herë do të ishte mirë per ne që të trajtoheshim si provincë e Austrisë.“

  • Po, por aty ka tre besime të ndryshme?

      „Katolikët dhe muslimanët janë të lidhun me njeni tjetrin e orthodoksit janë të pakët në numër. Mardhania në mes katolikëve e muslimanëve asht e kënaqëshme; priftat katolik janë të vlersuem nga muhamedanët.“

  • Nji princ shqyptar në të ardhmen, a do të ishte punë me mend?

      “Sigurisht, po të ishte nji njeri i mendshëm, që do të trajtonte me drejtësi popullin tonë liridashës; por at-herë do të duhej që Shqypnija të bante çdo gja vetë. Me kamxhik nuk mundesh kurrë me u marrë vesht me nji shqyptar. Njerzit janë shumë mikpritës, të ndershëm, të zgjuet e besimtar. Ushtarët ma të mirë turq, ishin siç dihet, shqiptarët tonë. Po ashtu populli jonë i ka dhanë perandorisë turke edhe drejtues të famshëm ushtarak e burra shteti.“

  • Por, vazhdova të pyes, populli shqyptar a mos asht i vogël në numër që të ndërtojë nji shtet funksional të vetin?

      “Jo jo, tha me siguri famullitari Kaçorri. Populli shqyptar, siç edhe ju e dini, shtrihet edhe jashtë kufijve të Shqypnisë, që vendosi Konferenca e Londrës. Janë pjesë e popullit tonë edhe banorët e krahinës të Serbisë të „Re“, të disa pjesëve të Malit të Zi; po ashtu nga Dibra deri në Prizren e Gjakovë, nga Shkupi deri mbi Prishtinë e n`vazhdim…. Të gjitha kto krahina pjellore popullohen nga fise shqyptare, që ma mirë preferojnë me kenë turq se sa serb ose malazez. Ato toka duhet të na kthehen prap se i përkasin Shqypnisë. Kshtu që mund të numrohena 2 deri në 3 milion shqyptar ndër ato krahina.“

  • A mos asht kultura në Shqypni e mbrapambetun?

    “Nën sundimin turk na muejtem me u zhvillue shumë pak. Shumë prej nesh shkuen ndër shkollat katolike në Shkodër, larg shpisë, për mësime të mesme e të nalta, e kto studentë ndikuen me kulturen e tyne për mirë në popull. Gjithashtu katolikët e Shqypnisë të epërme kanë nji shkallë kulture të mirë. Kushtet klimaterike të Shqypnisë mundesojnë prodhim të mirë drithnash, por edhe prodhim të venës, me pak ndihmë prej jush. Vendi ka shumë burime e pasuni natyrore për nji jetë të mirë, vetëm pret që të hapet.”  

  • A keni ju ipeshkvi shqyptar?

      „Sigurisht. Të gjithë ipeshkvijtë katolikë. Dy arqipeshkvijtë e Shkodrës e Durresit si dhe tre ipeshkvijtë e vjetër si dhe abatin e Mirditës, të gjithë janë shqyptar, të lindun aty.“

  • A mos asht gjuha shqype e përzieme më shumë fjalë nga turqishtja, sllavishtja, latinishtja dhe greqishtja aq sa nuk mund të quhet degë e pemës gjuhësore indogjermane?

      „Përziemja me elementë të gjuhve të tjera, në shqyp, nuk asht aq e ndjeshme sa mendohet. Mund të kena marrë ndonji elemente te huaj gjuhesor nga kohët e pushtimit të romakëve të perendimit apo të lindjes,  sllavëve e të osmaneve, sigurisht. Megjithatë gjuha shqype, ajo që unë di dhe flas, asht ruejtë edhe pse në vështirësi, letersia jonë modeste ka nji autor lirik të famshëm të kohës moderne, nji prift françeskan. Vargjet dhe kangët popullore në shqyp janë të shumta.“

  • A do të pranojshin shqyptarët nji princ serb apo italian si udhëheqës?

      „Kurrë, kundërshtoj i vendosun bashkëbiseduesi ynë, – as edhe nji malazias; ato nuk mund të gjejnë empati në Shqypni.“

Tuj u nda prej ktij burri interesant, me energji të pa shterrëshme e me shprehje ftyre impresionuese, i uruem e i dishruem me gjithë shpirt „Pamvarsim“ për vendin dhe për popullin shqyptarë, nji prijës të përkushtuem për atdheun e tij. Ky urim e gzoj shume trimin popullor qe me 1 shtator vazhdoj udhetimin per ti sherbye me zjarm popullit të tij. Në Lezhë ndodhet vorri i prijsësit të famshëm katolik shqyptar Skanderbeg, i cili deri ditën e vdekjes, me 17 janar 1468, luftoj e ishte fitimtar kundër turqve. Dashtë Zoti që të sjellë për popullin shqyptarë nji kohë të re me paqë e nji ndriqim kristjan nën kunoren e nji udhëheqësit që do të kishte shpirtin e Skanderbeut.

Materiali u punue dhe u dergue nga Vjena në Janar 2025

Kjo foto e panjohur e nënkryetarit të qeverisë së parë shqiptare, themeluesit të shtetit shqiptar, arkitektit të Pavarsisë, Imzot Nikollë Kaçorrit, e bame në Romë nga fotografi i Vatikanit dhe i Papëve, Giuseppe Felici, në studion e famëshme Fellici. Mendohet se asht ba me rastin e shugurimit të tij si meshtar (1890/1893)./ KultPlus.com