Lajmi se “K’cimi i Tropojës”, është futur në Listën Përfaqësuese të Trashëgimisë Kulturore Jomateriale të Njerëzimit në Organizatën e Kombeve të Bashkuara për Edukim, Shkencë dhe Kulturë në UNESCO ishte një lajm shumë i mirë për tropojanët.
Bukurie Demiraj “Mjeshtre e Madhe” në valle e koreografi tregon rrugën e gjatë që kjo Trashëgimi Kulturore Jomateriale u bë pjesë e listës botërore të UNESCO-s.
Deli Metalia koreografi, që mbanë titullin “Nderi Kombit”, nuk i fsheh emocionet e përjetimit të këtij lajmi duke sjell në kujtesë edhe promovimet në festivalet kombëtare e ndërkombëtare që i është bërë “K’cimit të Tropojës”
“K’cimin e Tropojës”, është një valle që njihet nga të gjithë në Tropojë./topchanel/ KultPlus.com
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti ka pritur në një takim lamtumirës ambasadoren e Maqedonisë së Veriut në Kosovë, Shpresa Jusufi.
Zyra e Kryeministrit njoftoi se Kurti ka shprehur mirënjohje për bashkëpunimin e afërt dhe angazhimin e saj, veçanërisht siç thuhet në komunikatë, në forcimin e marrëdhënieve dypalëshe në rrafshin tregtar dhe ekonomik.
“Në këtë kontekst, kryeministri Kurti dhe ambasadorja Jusufi diskutuan për progresin e arritur në fusha të ndryshme të bashkëpunimit bilateral gjatë mandatit të saj diplomatik. Kryeministri Kurti i uroi ambasadores Jusufi suksese në angazhimet e saj të ardhshme”, thuhet tutje në komunikatë.
Briken Calja është renditur në vendin e kartë në stilin e shkëputjet në kampionatin Botëror që po zhvillohet në Manama të Bahreinit.
Peshngritësi kuqezi arriti të ngre 153 kg pasi dështoi në dy tentativat e para për 152 kg dhe vetëm një për kg humbi shasin për të arritur në zonën e medaljes në këtë stil pasi një pozicion në podium e fitoi peshngritësi kolumbian që kishte zhvilluar garën e tij në Baterinë B të peshës deri në 73 kg.
Në moshën 35 vjeçare dhe ndoshta në Botërorin e fundit për të rritur Calja tregoi një formë shumë të mirë edhe pse në vendin e katërt.
Vlen të theksohet se në këtë peshë, deri në 73 kg peshngritësi shqiptarë ishte edhe më I madhi në moshë, vendi I parë, Gjermani, Gutu Robert, është 24 vjeç, i dyti Rashidov nga Turkmenistani po aq dhe vendi I tretë, kolumbiani Moskuera 29 vjeç./ TopChanel/ KultPlus.com
Nga 11 deri më 13 dhjetor do të zhvillohet edicioni i dytë i festivalit “Aktori dhe Poeti”, një ngjarje kulturore që mbështetet nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit. Ky festival mbledh poetë dhe artistë nga vende të ndryshme, duke përfshirë ata nga Italia, Zvicra, Shqipëria dhe diasporën shqiptare.
Hapja e festivalit do të mbahet më 11 dhjetor, në Kompleksin Memorial “Adem Jashari” në Prekaz, duke filluar nga ora 11:00. Në këtë ditë, pjesëmarrësit do të vizitojnë familjen Jashari, duke i dhënë një dimension të veçantë shpirtëror dhe simbolik ngjarjes.
Gjatë festivalit, do të organizohen aktivitete të ndryshme për të promovuar trashëgiminë kulturore dhe shpirtërore të Kosovës. Poetë të njohur dhe artistë kombëtarë e ndërkombëtarë do të performojnë dhe ndajnë krijimtaritë e tyre me publikun.
M’ke tradhtuar në mendime , N’shikime, n’prekje. M’ke tradhtuar në ecje, Rrugicave, pa fshehje. Në pikë të verës, kur as për ujë njeriu s’mendon. Në kulm të dimrit, kur dora i dridhet dorës që takon
M’ke tradhtuar mbrapa krahëve, Kur emrin s’ma ke mbrojtur. Hera-herës, si t’mos më kishe njohur
M’ke tradhtuar edhe para syve, Kur në sy nuk m’ke parë! Kur nata e zezë ditën e ka vrarë! Ti prapë mërinë n’mua e shfryve Duke mallkuar, duke sharë.
M’ke ngulfatur n’heshtje… Pa duar, pa prekje… Fletët e shpirtit m’i ke zvarritur, M’i ke tharë, m’i ke vyshkur.
M’ke tradhtuar, e nuk i thua tradhti M’ke dashur, e nuk i them dashuri. Të kam kërkuar të mos e bësh! Po, sot, kërkoj të më tradhtosh! Më tradhto ashtu siç ti mendon se është tradhtia! Të të vulos, ashtu siç dikur duhej të dija!
Kur të ruaj si gjënë e shenjtë, kur syri dritë tjetër s’sheh. Fryma jote është tradhti, fytyra jote është tradhti. Tradhti – mendimi për ty! Më ke vrarë, a po e vras vetën?! Këtë ah, nuk e di!/ KultPlus.com
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ka folur për gjykimin dhe zhvillimet e fundit në Dhomat e Specializuara të Hagës.
Kurti gjatë një diskutimi me studentët e AUK-ut, ka deklaruar se krerët e UÇK-së janë duke u mbajtur padrejtësisht në Gjykatën Speciale të Hagës. Ai ka thënë se megjithatë, mbrojtja e tyre, do të duhej të ishte një, e jo secili ta kishte avokatin e vet.
“Unë kam provuar, ku ky proces kishte nisur, kam provuar që krejt këshillin e mbrojtjes t’i bëjë bashkë – sepse unë besoj që mbrojta për Hashim Thaçin, Kadri Veselin, Jakup Krasniqin dhe Rexhep Selimin do të duhej të kishte qenë e bashkuar (një): do të duhej ta kishin pasur Një Mbrojtje, e jo katër, e jo që secili ta kenë të tyrin”, ka thënë Kurti.
Më tutje, Kurti ka thënë se avokatët duan që klienti i tyre të lirohet, dhe kjo ka rrezik më pas që ata t’ia hedhin fajin njëri-tjetrit.
“Mos më keqkuptoni, problemi me avokatët është që të gjithë ata duan që klienti i tyre të lirohet, atyre s’ua ndien çfarë u ndodh të tjerëve – kështu që, në njëfarë mënyre, duke pasur secilin prej tyre të burgosur, krerët e UÇK-së, trupa e mbrojtjes e krijoi këtë mundësi që dikush të luajë (t’ua hedh) me mbrojtjen e tyre”, ka thënë Kurti.
Madje, sipas kryeministrit, atje do të duhej të kishte më shumë mbrojtje politike, se juridike.
“Është paksa histori e gjatë se si kemi mbërritur deri këtu; por besoj me të vërtetë që mbrojtja do të duhej të kishte qenë me njerëz tanë, dhe nuk mendoj që do të duhej të ishte edhe aq mbrojtje juridike, por do të duhej të kishte qenë shumë më shumë mbrojtje politike”, ka thënë Kurti, raporton “Nacionale”.
Kurti edhe më herët ishte pyetur e kritikuar për faktin se nuk reagonte për zhvillimet në Gjykatën Speciale të Hagës.
Ai kishte thënë se më shumë se takim me krerët e UÇK-së, ka nevojë që ai të bisedojë me avokatët.
Pas kësaj deklarate, Kurti kishte zhvilluar një takim në platformën “Zoom” me avokatët.
“Gjatë tij, është diskutuar për kërkesat e ekipeve mbrojtëse për Qeverinë e Republikës së Kosovës. Takimi është mbajtur si rezultat i nevojës për të diskutuar dhe adresuar kërkesat e bëra nga ekipet mbrojtëse siç janë: procesi i stërzgjatur i mbajtjes në paraburgim të të akuzuarve, mos-respektimi i praktikës së Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, mungesa e përkthimeve dhe, në veçanti, mosmarrja në konsideratë e okupimit dhe krimeve të Serbisë në Kosovë gjatë viteve të ’90-ta”, ishte thënë në njoftimin e qeverisë.
Kryeministri Kurti kishte propozuar që takimet e tilla të vazhdojnë të jenë të rregullta. Të gjitha ekipet janë shprehur tejet mirënjohëse për mundësinë e diskutimit direkt me Kurtin, dhe shprehën falënderim me faktin që Qeveria e Kosovës po tregon interesim dhe angazhim në lidhje me procesin para Dhomave të Specializuara.
Në prag të Ditës Ndërkombëtare të të Drejtave të Njeriut, kryetarja e Kuvendit, Elisa Spiropali, zhvilloi sot në Kryesinë e Kuvendit një takim me krerët e komuniteteve fetare.
Në takim ishin të pranishëm kryetari i Komunitetit Mysliman, Bujar Spahiu, Kryegjyshi Botëror Bektashian, Haxhi Dede Edmond Brahimaj, Arqipeshkvi Metropolitan i Tiranës dhe Durrësit, Imzot Arjan Dodaj, Mitropoliti i Beratit, Hirësia e Tij Asti, kryetari i Vëllazërisë Ungjillore, Ergest Biti.
“Diskutuam për forcimin e infrastrukturës sociale, për një shoqëri më të mirë, më njerëzore, më të drejtë; se si toleranca fetare duhet të jetë edhe një model për sjelljen politike, kundër gjuhës së dhunës, denigrimit dhe urrejtjes, si të papranueshme në Parlament dhe në jetën tonë; bashkëpunimin në luftën kundër dhunës në shoqëri e në familje dhe se bashkëpunimi i Kuvendit me institucionet fetare të ketë më shumë në qendër njeriun dhe qytetarin”, u shpreh Spiropali ndërsa ndau momente nga takimi.
Gjatë takimit, Spiropali nënvizoi se, “me rastin e Ditën Ndërkombëtare të të Drejtave të Njeriut, është e rëndësishme të diskutojmë, jo vetëm për lirinë e besimit, si një e drejtë e garantuar në Shqipëri, por edhe për rolin e komuniteteve fetare në garantimin e të drejtave të tjera themelore të qytetarëve, duke kontribuar për ndërtimin e një shoqërie më të mirë, më njerëzore, më të drejtë”.
“Mozaiku fetar është një ndër pasuritë më të çmuara të Shqipërisë. Mirëkuptimi dhe harmonia fetare janë një referencë e rëndësishme për Shqipërinë, e cila tashmë njihet botërisht si shtëpia e përbashkët e besimeve dhe komuniteteve fetare, dhe ofrohet si shembull e model edhe për vendet e tjera. Mirëkuptimi dhe toleranca fetare shërbejnë edhe si një faktor i kohezionit social të shoqërisë. Por duhet të shërbejnë edhe si një faktor i kohezionit politik dhe si një model prej të cilit politikanët e parlamentarët shqiptarë duhet të mësojnë. Gjuha e dhunës dhe urrejtjes është e papranueshme në shoqërinë tonë”, tha Spiropali.
“Bashkëpunimi i Kuvendit me institucionet dhe komunitetet fetare duhet të ketë në fokus forcimin e infrastrukturës sociale të shoqërisë, fuqizimin e familjes dhe shëndoshjen e marrëdhënieve familjare, ofrimin e shërbimeve sociale, njerëzore, arsimore, kulturore dhe edukative, në luftën kundër dhunës në shoqëri e në familje, mbështetjen e familjeve dhe qytetarëve në nevojë etj. Ky bashkëpunim duhet të ketë në qendër familjen, njeriun dhe qytetarin”, theksoi Spiropali. /atsh/ KultPlus.com
Kori i Filharmonisë së Kosovës do të përmbyllë aktivitetin për vitin 2024 me koncert në Lubjanë, Slloveni.
Kjo do të jetë paraqitja e parë e Korit përpara publikut slloven. Nën drejtimin e Baki Jasharit, Kori do të interpretojë në pjesën më të madhe të koncertit vepra nga kompozitorë nga Kosova dhe Shqipëria, si: Lorenc Antoni, Rafet Rudi, Mendi Mengjiqi, Baki Jashari, Vasil S. Tole, dhe Hajrullah Syla. Programi do të përfshijë gjithashtu krijime nga kompozitorë ndërkombëtarë, si: Eric Whitacre, Ambrož Čopi, Vytautas Miškinis, Laura Jēkabsone, dhe Jake Runestad.
Koncerti do të mbahet në Sallën “Marjan Kozina” të Filharmonisë Sllovene në Lubjanë, duke filluar nga ora 19:30./KultPlus.com
Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, ka pritur në takim deputetin e Parlamentit Evropian dhe raportues i sapoemëruar për Kosovën, Riho Terras, të cilin e ka uruar për emërimin e tij, duke shfaqur gatishmërinë për bashkëpunim të thelluar për avancimin e integrimit evropian të Kosovës.
Gjatë takimit, Presidentja Osmani rikonfirmoi përkushtimin e palëkundur të Kosovës për integrim në BE, duke potencuar progresin e dukshëm në përmbushjen e kritereve të anëtarësimit dhe përafrimin me standardet evropiane. Presidentja nënvizoi përpjekjet e Kosovës për anëtarësim në Bashkimin Evropian si synim kyç për të ardhmen e vendit. Presidentja Osmani theksoi edhe përkushtimin e Kosovës për të drejtat e njeriut, sundim të ligjit e demokraci, duke prezantuar arritjet evidente.
Në dritë të sulmit të fundit terrorist në vend, Presidentja Osmani bëri thirrje për bashkëpunim dhe mbështetje nga partnerët ndërkombëtar për hetim të sulmit, duke konfirmuar përkushtimin për hetim profesional të rastit nga ana e institucioneve të Kosovës. Ajo theksoi se ky sulm ka targetuar infrastrukturën kritike në vend, duke synuar që të shkaktojë dëme të mëdha, të cilat do të ndikonin drejtpërdrejt në jetën e qytetarëve. Në këtë drejtim, ajo foli për rëndësinë kyçe të bashkëpunimit me qëllim të luftimit të mëtejmë të bandave kriminale serbe të cilat mbështeten, trajnohen e paguhen nga shteti serb, si dhe komunikimit e koordinimit me qëllim të parandalimit të sulmeve të ngjashme në të ardhmen.
Ndër të tjera, në takim, Presidentja Osmani theksoi se është e rëndësishme që bashkësia ndërkombëtare të mbajë qëndrim unik ndaj veprimeve destabilizuese të Serbisë, përfshirë aktit të agresionit të shtatorit 2023 dhe sulmit të fundit terrorist në infrastrukturën vitale të Kosovës.
Në takim, Presidentja gjithashtu theksoi se është koha që masat e pa drejta të BE-së ndaj Kosovës të largohen përfundimisht, ngase sipas saj, përveç se të pa drejta, këto masa po i dëmtojnë drejtpërdrejtë qytetarët e Kosovës, pa dallim./KultPlus.com
Kosovë, o vend’ i famshëm i trimnis, Kosovë, o lule e bukur e Shqipnis! Ti bjeshkat plot vjollca rreth i ke, …Si vashë e virgjen: nuse sikur je; Dhe malet me bor Mi krye i ke kunor!
Kosovë, o atdhe i lavduem i burrnis Ti ke pas kjen mbretnesha e Rumelis! Nalt mbaje kryet t’and si gjithmon Difto-u e zonja; koha sot e don Ti t’çohesh përseri N’luftë t’mbarë për liri!
Se teje të madhe shpresë ushqen Shqipnija Me burra ti q’i len, t’gjatë si selvija, Sakola mali, shoq në bot’ që s’ kanë Si luaj e si dragoj plot forcë që janë, Që e derdhin gjakun prrue Atdheun për m’e shpëtue!
Ke bij që s’kanë drojë asnjë pikë As syni far’ u tutet, s’dinë as frikë Anmikut kur i sulen me rrebtsi Si breshni mi te hidhen me duhi.
Gra e vasha ke, si zana sy-mëdha Trimnesha qi Shqipnija din m’i ba Qi rrokin armët në luftë me gas tuj shkue Ja se me mund, ja se me dekun tuj luftue! Për nder të shtëpis s’vet; E falin shpirt e jet!
Kosovë, o trimneshë, lule e rrallë Detyrën tin’ e ke me dal sot n’ballë Se mbrrini koha, tokën për m’e mprue Anmiqt e motçëm jashtë me i dëbue Se mjaft e kanë robnue Dhe n’ zjarm e kanë prue!
A mund m’e durue pa pra kët zgjedhë Që të huejt para syve të t’venë ledhe Për me t’rrzue nër kamb’ e për me t’shkel Për me t’ba gjithë copë, mirë si ju del Dhe duersh mos të lëshojn’ Prej faqes s’dheut të t’shojn!
Disa “Serbi e vjetër” duen me i thanë “Maqedhoni” do t’ jerë emnin ja lanë! Atyne si u pëlqen kufijt i venë Shqipnija veç mbas dojes s’tyne me kjenë; Mendojnë pa turp kurrfarë Se s’ka nji komb Shqiptarë!
Përpara burra, rrokni hut’ e shpatë Prej zis pështonëje Kosovën e ngratë At’ nanën t’uej t’lidhun kamb’ e dur Q’ anmiqt e kan vorrue me dhe e me gur, Me lott qi qan e ankon E asnji nuk i ndihmon!
Shqyptarë mos kujtoni bes’ e fe Po nanën ju kujtoni qi u ka le Qi ka mbet fill e vetum si gru e ve Prej bijet e harrume mi ket dhe! Se ansht turp i math për ju Të huejt me i u çnderu!
Sot ora mbrrini, dita e bekueme Shqipnin m’e ba në bot’ një vent t’lirueme! Kosovës emnin me ja ngref te qilli Për çud të botës sa ka me shkëlzy dilli Me rrnue një Shqypni Si zonjë në lumni.
Shqyptarë, çoni-u, vllazën ora mbrrini Si Geg’ e Toskë nalt flamurin e ngrini! Një Manastir, Shkup, Shkodër e Janinë Një trup bani-e an’ e mb’anë Shqypninë Si ç’trimit mirë i prek Me nder n’luftë me dek! / KultPlus.com
Karriera e antikonformistit që influencoi jetën artistike në Kosovë.
Njerëzit që jetojnë në qytet, të kapluar nga rutina ditore dhe streset e përgjithshme shpeshherë e marrin të mirëqenë funksionimin dhe historikun e institucioneve kyçe, siç është teatri, por paraqitja e kësaj çështje nuk është thelbi i kësaj trajtese, sepse natyra njerëzore është e prirur të harrojë të bëj pyetjen bërthamë, kush ishin prijatarët dhe si u ndërtuan këto institucione.
Kjo është e theksuar tek të rinjtë por si dukuri prek të gjitha shtresat. Për me shumë, diskursi publik e ka të nevojshme rifreskimin e fakteve me qëllim përkujtimi dhe njohjen e historikut të teatrit respektivisht njohjen me ato figura që kontribuuan në ndërtimin e këtij tempulli të kulturës.
Çfarë duhet të dimë për teatrin respektivisht për nismëtarët që filluan të hedhin lopatat e para në themelet e këtij institucioni që funksionoi me mund e sakrifica dhe nuk u lëkund nga valët me të forta kur u sulmua nga armiqtë shekullorë dhe si i rezistoi shtrëngatave të kohës.
Krijimtaria artistike e Fetah Mehmetit zbërthen në vetëvete shumë pikëpyetje që ndërlidhen me historikun dhe konsolidimin e teatrit të qytetit, veprimtari e cila është zhvilluar në një kohë kur për teatrin ka patur pak artistë e krijues që kanë prodhuar art respektivisht nuk ka patur shfaqje për publikun.
Për rrjedhojë duhet kuptuar qe publiku i asaj kohe ka qenë jashtëzakonisht i etur për kulturë teatrale, kur dihet fakti që politikat e regjimit të Jugosllavisë së asaj kohe, kanë qenë diskriminuese për shqiptarët që ka nisur me shkallë gradacioni të pa-vërejtshëm duke përfunduar dalëngadalë me politika shfarosëse. Realisht janë njerëzit e artit, ata që e artikulojnë me zë e figurë në skenë brengën që e kanë njerëzit të cilët në njëfarë forme e kanë për detyrë të vetëdijesojnë popullin e tyre drejt një mobilizimi human për të mbrojtur dhe kultivuar vlerat që janë identikit kombëtarë.
Kjo gjendje e renduar e ka shtyrë të riun Fetah Mehmeti të zhytet në përsiatje për të bërë atë qe deri atë kohë nuk kishte arritur askush ta realizonte në rajonin e Anamoravës, të orientonte velat drejt mbrojtjes së vlerave kombëtare duke u përgatitur me shkollim superior në fushën e artit skenik.
Fillesat e rrugëtimit të tij nisen qysh në kohën kur ai ishte në shkollë të mesme, ambicie që në dukje të parë, kanë gjasuar utopike dhe të shterpëta marrë për bazë synimet e larta që kishte. Rrethanat e fund-viteve 60-ta, ishin në dis- favor të ambicieve të Fetahut për të dëshmuar talentin e tij për artin ndaj dhe u detyrua të fillojë punën si mësues i gjuhës dhe letërsisë shqipe ne malësi te Kamenicës. Jo që nuk i pëlqente mësimdhënia, por zemra i rrihte për skenën ndaj dhe për më pak se dy vite pune, vendos të konkurrojë për aktor në teatrin e Shkupit.
Ky konkurrim ishte më shumë se guxim për dike që deri ditën që futet në audicion nuk i kishte shkelur këmba në një qytet metropol siç ishte Shkupi i asaj kohe. Kuptohet edhe konkurrenca duhet të ketë qenë sa e ashpër aq edhe mbytëse për Fetahun që pas shkollës se mesme kishte arritur të bëhej një mësues fshati që i mësonte fëmijët shkrim lexim, por kishte kurajon për tu sfiduar. Askush atëbotë, nuk ka pandehur se Fetahu i ri do të çante malin me një të goditur dhe do të pranohej si aktor i teatrit të Shkupit, kuptohet pa mbështetje dhe pa njohje me askë nga bota e artit apo nga strukturat vetëqeverisëse të atij shteti që quhej Jugosllavi.
Guximi i tij, ka bërë që të gjithë të pyesin:
Kush ishte vërtetë Fetah Mehmeti; çfarë mund të bëj dhe çfarë ka për të bërë i vetëm në industrinë e artit krejt i vetëm, pa mbështetje dhe pa resurse?
Pak njerëz e dinin që ai ishte një karakter i fortë që tundohej jashtëzakonisht shumë nga ideja për të realizuar mision të pamundshëm dhe ishte gjithmonë i hapur për sfidën e radhës.
Njësoj siç e pranoi sfidën që të realizonte ëndrrën e tij, ai e dinte që sfida e radhës ishte që të bëhej aktori më i mirë i Teatrit të Shkupit dhe kjo gjë sipas tij ishte e mundshme, gjë që koha e vërtetoi si shumë të saktë.
Fetah Mehmeti i njihte fare mirë kapacitet artistike që kishte dhe e dinte se kundrejt këtij potenciali nuk e fshehte ambicien për të kapur majat në industrinë e artit. Ai ishte, as me pak as me shumë një boem i lindur që dinte shumë mirë se çfarë bënte në zanatin e tij ndaj dhe që në fillesat e para si aktor e bindi publikun shkupjan dhe me gjerë që ai nuk ishte aksidental dhe as rastësor, por kishim të bënin me një artist të përmasave jo të zakonta për nga zotësia dhe kreativiteti skenik.
Fillim vitet e 70-ta e gjetën Fetahun me mëngë të përvjelura në shfaqje të ndryshme si aktor ku ju besuan role me peshë aspak të vogël, sepse regjisorët e kohës e dinin që ai atë që e premtonte, se do ta realizonte, e bënte në mënyrën më të mirë të mundshme.
Që në vitet e para, në këtë teatër, ai u angazhua në shumë shfaqje siç janë: “Dielli i mbrëmjes, “Dielli i mëngjesit”, “Miza në vesh”, “Skënderbeu“ etj, por ai ishte në kërkim të roleve më të vështira e më sfiduese që më vonë ia arriti të shfaqet me rol kryesor në shfaqjen “Ëndrra e një nate vere” e William Shakespeare, në të cilin megaprojekt të Teatrit te Shkupit ylli që shkëlqeu ishte Fetah Mehmeti. Në memoaret e të vëllait Ruzhdi Mehmeti qëndron akoma e freskët ndjesia triumfuese kur në përfundimin e shfaqjes, Fetahu ishte më i aplauduari që qëndroi me bis një kohë të gjatë në shenjë mirënjohjeje nga publiku në premierën e kësaj shfaqje. Një kujtim tjetër që i vëllai e mban është vlerësimi i kritikut te artit Vehap Shita, i cili për rolin e interpretuar të Fetahut në shfaqjen “Varret e pafajshme“ shprehet: “Fetah Mehmeti nuk luajti dhe as nuk aktroi në skenë, por thellë ne shpirt e përjetoi rolin dhe e bëri të qajë një sallë të tërë”. Ky ishte një vlerësim real i Z. V. Shita por njëlloj edhe njohës e kritik të tjerë nga Kosova e ndiqnin me kërshëri shfaqjet në Shkup, ku merrte pjesë gjeniu Kosovar të cilët mbusheshin me ndjenja krenarie e mburrje me performancat e tija të shkëlqyeshme.
Të arriturat, sukseset, triumfi i tij në një terren te vështirë, ku zhvilloheshin beteja peshkaqenësh në teatrin Republikan Maqedonas, nuk ishte ambicia e vërtetë e aktorit Gjilanas dhe për të kjo ishte fare e thjeshtë sepse ai synonte diçka më shumë dhe ky synim nuk ishte obskurik. Atë e mbante gjallë ideja dhe motivi pse kishte vajtur ne Teatrin e Kombësive jo për t’u akomoduar apo për të krijuar zonë komforti në një qytet metropolitan si Shkupi por ai nuk donte të jetonte i shkëputur me vendlindjen dhe qytetin ku ishte rritur, sepse ai dëshironte me çdo kusht të shkrinte potencialin e tij në Kosovë dhe në këtë mënyrë t’i jepte krah zhvillimeve kulturore e artistike në vendin e tij. Për ta ushqyer motivin fillestar se pse kishte shkuar ne Teatrin e Kombësive, ai filloi të ushtrojë funksionin e regjisorit të cilin e realizonte me kohë të pjesshme nëpër teatrot e Kosovës. Paralelisht me punën që realizonte ne Shkup, ai realizonte shfaqje sa ne Teatrin Krahinor në Prishtinë, po aq edhe ne Teatrin e Ferizajit, Gjakovës e Gjilanit, por duhet pranuar që zemra i rrihte fort për Gjilanin e për efekt ai realizoi shfaqjet si “Erveheja” në Gjilan, “Dervishi dhe vdekja” në Ferizaj, “Armiku i popullit” në Prishtine, dhe “Halili e Hajrija” në Gjakovë.
Potencialin dhe vullnetin që kishte nuk kishte forcë ta ndalonte apo t’ia ulte ritmin e punës edhe pse shpesh e zinte nata rrugëve për tu kthyer në Shkup për të realizuar këtë agjendë të ngjeshur profesionale. Ai aspak nuk e kishte problem që të ndalte veturën dhe të merrte një sy gjumë kudo që ndodhej dhe e bënte për të mbajtur parimin që të nesërmen do të ishte se s’bën në prova apo në plotësimin e zotimeve të dhëna.
Vështirë të gjendet një aktor a regjisor i përmasave afërsisht të njëjta që kishte gamë me të gjerë fushëveprimi, se sa Fetahu dhe të realizonte me aq përsosmëri çdo projekt që kishte në dorë.
Një nga momentet më kulmore të karrierës së këtij artisti të madh, janë vitet e bashkëpunimit ndërkulturorë që Teatri i Kombësive realizoi me Teatrin Popullore të Shqipërisë, në të cilën marrëdhënie, ai ndërtoi një raport kolegial e vëllazëror me aktorin, dramaturgun dhe një ndër regjisorët më të njohur shqiptar Kujtim Spahivoglin, i cili realizoi shfaqjen “Karnavalet e Korçës” në vitin 1972 me trupën teatrale të Shkupit. Dëshmitarët dëftojnë se kurrë nuk e kanë parë Fetahun më të gëzuar dhe më të lumtur se në kohen e realizimit te kësaj shfaqje, ndaj dhe pa frikë mund të thuhet se ai dhe Kujtim Spahivogli kuptoheshin pa folur fare, kur vinte në pyetje zgjidhja profesionale apo si duhet përcjellë mesazhi sa më fuqishëm tek publiku. Të dytë i bashkonte gjenialiteti dhe zelli për skenën ndaj dhe shumicën e kohës rrinin bashkë duke shkëmbyer njohuri e përvoja personale, për të cilën gjë Fetahu ishte mirënjohës deri në përgjërim për njohuritë e thella që i mësoi për punën me regjisorin Spahivogli. Takimi dhe bashkëpunimi me te ishte shtyse për Fetahun të fillonte të hapte kapitullin më të guximshëm të tij dhe të Teatrit të Gjilanit realizimin e shfaqjes “Gjenerali i ushtrisë se vdekur” në vitin 1976, shfaqje e cila shënon fillimin e epokës së vënies së gurthemelit të teatrit profesional ngaqë deri në atë kohe ishin venë në skenë disa shfaqje, por jo të nivelit profesional qe kërkohej. Roli i Fetahut si profesionist me angazhimet e tija në këtë teatër, mund të krahasohen sikur roli i prindit kur rrit foshnjën dhe fillon t’ia mësojë hapat e parë të ecjes dhe këtë gjë e ka bërë me Teatrin e Gjilanit, pa kursyer asgjë nga vetja. Për ta kuptuar më drejtë dhe më saktë misionin që kishte i ndjeri dhe si e realizoi, e rrugës është të hedhim një vështrim se i çfarë niveli profesional ishte dhe ku fshihej gjithë ky potencial për të realizuar misionin e themeltarit.
Fetah Mehmeti kishte një inteligjencë të frikshme, nuhatje jo të rëndomtë profesionale, zotësi të rrallë por para se gjithash ishte një njeri me një guxim të pashoq. Kolegë të shumtë e kanë cilësuar si artist rebel me një fantazi të shfrenuar. Pikërisht, guximi e bënte atë të ishte jo-konvencional dhe i pakompromis në shprehjen e lirisë individuale dhe të brengës kolektive. Në thelb, ai ishte stoik dhe gardian i mbrojtjes së lirisë si formë e shprehjes që askush nuk mund ta ndalojë, të paktën jo në skenë. Ishte dashnor i artit, paqes dashurisë dhe lumturisë që secili njeri meriton ta gëzojë, dhe për këto parime ishte i gatshëm të futet në çfarëdo beteje, me këdo dhe në çdo kohë. Ai ishte trim në përballje mes intelektualësh në argumentimin e së drejtës dhe mbrojtjen e këtyre idealeve e për rrjedhoje nuk njihte aspak se çfarë është frika.
Meqë ai asnjëherë nuk mendonte dhe nuk ishte njëlloj si njerëzit e zakonshëm, e kishte të zhvilluar në masë të theksuar kreativitetin por, më shumë ka spikatur tek ai mendimi kritik lidhur me zhvillimet politike e kulturore të krimbura.
Antikonformizmi i tij është shprehur hapur përmes metaforës, krahasimit e rebelimit që e ka realizuar në skenë duke përçuar mesazhe të forta si regjisor por edhe si aktor pothuajse ka bërë të njëjtën gjë. Ai në skenë ka ditur shumë mirë të shpreh indinjatën dhe kundërshtitë që kishte me zhvillimet e mbrapshta të regjimit. Fetahu nuk ka folur shumë me njerëz. Ai ka zhvilluar luftë sistemike në raport me fenomenet shoqërore të dëmshme dhe këtë procesim e ka shoqëruar me heshtje, nën shoqërimin me një gote raki dhe cigare. Ai, në skenë ka reaguar furishëm dhe nuk ka lejuar asnjëherë të bëhen gjerat shkel e shko për t’i thënë të keqes stop ashtu si e meriton.
Ai ka ditur t’i thyej klishetë dhe të ec i vetëm në gjetjen e shtigjeve alternative që rrallkush ka arritur t’i shkel apo të guxojë të shtegtojë rrugëtim të ngjashëm. Kontributi i këtij mjeshtri të madh të skenës ishte i tejçmuar deri në fillim vitet e ‘80-ta në themelimin dhe konsolidimin institucional të Teatrit të Gjilanit, sepse pas kësaj periudhe Fetah Mehmeti vazhdon karrierën profesionale në Akademinë e Arteve në Beograd si bursant në specializimin e regjisurës së filmit.
Kjo periudhë paraqet një epokë të re profesionale që ai synonte të ndërtonte një karrierë të re për të plotësuar në një far forme zbrazëtirën që e kishte Kosova në fushën e kinematografisë respektivisht mungesën që kishte Televizioni i Prishtinës për regjisor filmi.
Motivi i tij bazë ishte të vihej në shërbim të artit e kulturës në Kosovë kundrejt ekspertizës që posedonte sepse ai para se gjithash ishte njohës tejet i mirë i kulturës dhe gjuhëve sllave por nuk dëshironte te kontribuonte asnjë sekondë në avancimin profesional në vendin dhe për vendin, ku specializohej por preferonte që gjithçka që mësonte e dinte ta sillte në vendin e tij mëmë.
Ai e ndjente që vendi i tij kishte më shumë nevojë për të ndaj dhe gjatë 5 vjeçarit që studionte, vinte me vrap në Prishtine sapo përfundonte obligimet protokollare në Beograd. Ai kurrë nuk harronte objektivin kryesor kur pranonte një sfidë dhe asnjëherë nuk e humbte rrugën siç mund të kenë bërë kolegë të tij, sepse ai me të marrë një zotim të ri nuk lejonte të ndikohej apo të joshej me të mirat materiale apo benefitet që vinin gjatë këtij rrugëtimi. Siç bëri më Shkupin ashtu bëri me Beogradin, mori njohuritë që i duheshin për të aplikuar këto njohuri në zhvillimin kulturor në vendin e tij.
Z. Mehmeti kishte dyert e hapura në Televizionin e Prishtinës dhe u mirëprit krahëhapur si një ekspert që iu rezervua vendi në krye të tavolinës dhe, ky autoritet ishte i bazuar në respekt dhe konsiderata për punën që ai bënte. Duhet të potencohet se edhe gjatë kohës sa ishte në Beograd, një pjesë dërmuese e kalonte më projekte filmike që i realizonte në Prishtinë si në filma të metrazhit të shkurtër dhe të gjatë. Ky lundrim e bëri Fetahun të ishte anëtarë permanent i shtëpisë se TVP-së ndaj dhe për një shumicë ai kishte kohë që bënte punën e regjisorit vetëm se nuk ishte në listë rroge.
Fetahu ishte një nga regjisorët e parë në Kosovë që lansoi realizimin dhe transmetimin e dramës televizive që deri në atë kohë nuk ishte e aplikueshme e që filloi me pas të aplikohej në masë të madhe edhe pse kjo është një disiplinë shumë e vështirë të përfshihen të gjithë elementet që syri i kamerës nuk arrin të kap sa kap syri i njeriut.
TVP-ja dhe kinematografia Kosovare kishte filluar të lëngonte nga mungesa e fondeve dhe diskriminimit që vinte nga Beogradi ne mënyrë të vazhdueshme, periudhë e cila u pasua edhe me proceset diferencimeve ideopolitike, proces të cilin Fetahu po e kapërdinte me shumë vështirësi. Mbase mund të jetë kjo një nga arsyet se pse ai pësoi hemorragji cerebrale dhe bashkë me familjen e tij emigroi për Suedi me arsyen primare trajtimi mjekësorë.
Jeta në Suedi dhe trajtimi mjekësorë ishte shumë i ngadaltë aq sa ishte gërryes dhe i papërballueshëm fati i vendit te tij qe me avashllëk po futej në luftë direkte, shqetësim që e qoi dalëngadalë deri në shuarje.
Fetah Mehmeti, mbetet një nga aktorët e regjisorët që dhuroi kontribut të jashtëzakonshëm për teatrin e Gjilanit por kontributi i tij është i shtrire në kohë dhe hapësirë në të gjithë Kosovën./ KultPlus.com
Më 13 dhjetor nga ora 19:00 në Teatrin e qytetit në Ferizaj, luhet premierë shfaqja “13” me dramatizim dhe regji të Sulejman Rushiti.
“13” është një reflektim i thellë mbi ciklin historik të shqiptarëve, ndërtuar mbi fabulat e shkrimtarëve dhe poetëve që kanë ndikuar në formësimin e identitetit tonë kulturor. Frymëzuar nga Viti i Mbrapshtë i Ismail Kadaresë, Qerthulli Politik i Kristo Floqit, ABC-ja e Kreshnikëve e Mitrush Kutelit dhe poezi të Gjergj Fishtës, shfaqja zhytet në pasigurinë dhe tragjedinë që ka shoqëruar shqiptarët ndër shekuj.
Viti 1913, një moment kyç në historinë tonë, mbetet i ngulitur në kujtesën kolektive si simbol i ndarjes, dështimit, shpresës dhe pasigurisë. Përmes fuqisë simbolike të numrit 13, kjo shfaqje analizon ndërthurrjen mes supersticioneve dhe ngjarjeve historike që kanë përcaktuar fatet e individëve dhe kombit. Me një strukturë dramaturgjike që lëviz mes dramës, tragjedisë, farsës dhe komedisë, “13” pasqyron shumëkuptimësinë e historisë sonë, ku çdo ngjarje – humbje, fitore apo përpjekje – shpesh shfaqet si një përzierje e absurdit dhe shpresës.
Si dramaturg dhe regjisor, qëllimi është të hap një dialog mes të kaluarës dhe të tashmes, për të eksploruar mënyrën se si historia, me dhimbjet dhe triumfet e saj, vazhdon të ndikojë në të ardhmen tonë. Në këtë shfaqje, heronjtë, martirët, trimat, tradhtarët, mitologjia dhe realiteti ndërthurren për të krijuar një pasqyrë të asaj që kemi qenë dhe të asaj që mund të bëhemi. Përmes humorit dhe absurditetit, përpiqemi të përballojmë peshën e historisë dhe ta shohim atë si një mundësi për reflektim dhe ndryshim.
Në shfaqje do të luajnë Ali Krasniqi, Arben Marevci, Blin Mani, Dashuri Rexhepi, Donikë Zeqiri, Dora Xhemajli, Edona Berisha, Elton Tahiri, Jajush Ramadani, Kushtrim Qerimi, Milot Salihu, Nexhat Xhokli dhe Sherif Bega./KultPlus.com
Të shtunën, me datë 14 dhjetor, do të shfaqet premiera e shfaqjes “Bëje ose vdis” nga Jeton Neziraj dhe me regjisore Blerta Rrustemi – Neziraj, në teatrin e qytetit të Gjakovës “Hadi Shehu”.
“Bëje ose vdis” është një shfaqje-homazh për politikanin, intelektualin dhe profesorin e njohur shqiptar Ukshin Hoti, ish i burgosur politik në burgjet jugosllave e serbe. Ai ishte burgosur disa herë, në vitin 1981 për herë të parë, e së fundmi në vitin 1994. Zyrtarisht ngelet njëri nga mbi 1,500 të zhdukurit e luftës, kufomat të cilëve akoma nuk jan gjetur”, thuhet në njoftimin e teatrit.
Sot, Ukshin Hoti është kthyer në një simbol që sublimon fatin tragjik të atyre dhjetëra mijëra të burgosurve politik shqiptar, të vrarë e të torturuar burgjeve jugosllave e serbe.
“Por ai është poashtu edhe ëmblemë që reprezenton përpjekjen, përkushtimin, sakrificën e angazhimin politik për liri, barazi e dinjitet të popullit shqiptar, të atyre dhjetëra mijëra grave e burrave aktivist të ilegales shqiptare në Kosovë. Rezistenca, qëndresa dhe çmimi i lartë që ky brez idealistësh ka paguar në burgje, me krejt dritë-hijet, është bazamenti i republikës së Kosovës, por është edhe frymëzim për brezat që tani po rriten pa frikën se dikush mund t’i burgosë vetëm pse janë shqiptar”, thuhet tutje në njoftim./KultPlus.com
Melodisë kombëtare U vodh kanga nga zemra e kombit, shpërtheu në vaj të dikuem mjerimit, këndoi ujen e së bijës, këndoi ujen e të birit, qau jetën e thyeme nga rrufe e fatit, i mbyti në lotë shpirtënt që ndjejnë dhimbë për të ngratit.
Kangë a vaj? Çëje? Thuejma, zemër kombi! Zemër që ke vuejtun, që ende po vuen… Kangë a vaj? Çë je? Çë në ty po vluen? Mallkimi ndaj fatet që ditët t’i helmuen, që dëshirat e jetës të gjitha t’i gozhduen?
Oh -jo! Kangajote asht shprehje e dhimbsun e njëjetese që dergjet e dergjet dhe tu’ e dergjë ndoshta do hesht e molisun…/ KultPlus.com
“Ti mund të thuash se jam një ëndërrimtar, por unë nuk jam i vetmi. Shpresoj se një ditë do të na bashkohesh. Dhe bota do të jetojë pastaj si një e vetme.”
“Llogarite kohën tënde përmes miqve që i ke dhe jo përmes viteve. Llogarite jetën përmes qeshjeve dhe jo përmes lotëve.”
“Janë dy forca bazike motivuese: dashuria dhe frika. Kur kemi frikë, ne tërhiqemi nga jeta. Kur jemi të dashuruar, me pasion, ngazëllim dhe miratim hapemi përballë gjithçkaje që na e ofron jeta. Kemi nevojë që fillimisht të mësojm ta duam veten, me të gjithë lavdinë dhe papërsosmërinë tonë. Nëse nuk mund ta duam veten, nuk mund të hapemi plotësisht ndaj aftësisë sonë për t’i dashur të tjerët ose ndaj potencialit tonë për të krijuar. Evolucioni dhe të gjitha shpresat për një botë më të mirë, qëndrojnë mbi guximin dhe vizionin zemër-hapur të njerëzve që e përqafojnë jetën.”
“Kur isha 5 vjeçar, nëna gjithmonë më thoshte se lumturia është çelësi i jetës. Kur shkova në shkollë, ata më pyetën se çfarë dëshiroja të bëhesha kur të rritesha. Unë e shkrova: “I lumtur”. Ata më thanë se nuk e kisha kuptuar detyrën dhe unë ju tregova se ata nuk e kuptonin jetën.”
“Një ëndërr që e ëndërroni i vetëm, është thjeshtë një ëndërr. Një ëndërr që e ëndërroni bashkë me të tjerët është realitet.”
“Jeta është e lehtë, kur e jeton me sy të mbyllur.”
“Në fund gjithçka do të jetë në rregull. Nëse nuk është në rregull, atëherë nuk është fundi.”
“Kur bëni diçka fisnike dhe të bukur dhe askush nuk e vë re, mos u mërzit. Edhe dielli çdo mëngjes e ofron një spektakël të bukur mirëpo prap pjesa më e madhe e audiencë është në gjumë.”
“Zoti është një koncept përmes së cilit ne e masim dhimbjen tonë.”
“Dashuria është një lule që duhet ta lësh të rritet.”
“Jetojmë në një botë në të cilën për të bërë dashuri duhet të fshihemi, përderisa dhuna manifestohet përgjatë gjithë ditës.”
“Ndershmëria ndoshta nuk do të u’a sjell miqt më të mirë, po gjithmonë do t’i sjell ata të duhurit.”
“Nuk ka rëndësi se kë e dashuron, ku e dashuron, pse e dashuron, kur apo si e dashuron. Rëndësi ka që dashuron.”
“Roli im në shoqëri, apo roli i artistit apo poetit në shoqëri është të provojë ta shpreh atë që ne të gjithë e ndjejm. Jo për tu treguar njerëzve se çfarë të ndjejn. Jo si një predikues, jo si një lider, por si një reflektim i gjithë neve.”
“Nëse e dëshiron paqe, nuk do ta marrësh atë me dhunë.”
Lajmin e dha ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja.
Gonxhja bëri të ditur se, ekipi i “EU4Culture” po punon për të stabilizuar pjesën veriore të murit të kështjellës, e cila ka pasur dëmtime të rënda.
Pas dekadash përkeqësimi dhe dëmtimeve të tjera nga tërmeti i vitit 2019, kjo ndërhyrje është shumë e rëndësishme për të parandaluar një shembje dhe për të ruajtur strukturën derisa të bëhet restaurimi i plotë, nënvizoi Gonxhja.
Ministri theksoi se, faza e parë ka filluar me gërmime dhe teste arkeologjike në zonën e ndërhyrjes./atsh/KultPlus.com
Ujërat Termale të Bënjës çdo vit tërheqin mijëra vizitorë vendas e të huaj.
Një tjetër atraksion turistik në zonë është edhe Ura e Kadiut, Monument Kulture i Kategorisë I, që pozicionohet në të hyrë të fshatit Bënjë, në një harmonizim të bukur me ambientin rrethues.
Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale foto të kësaj ure, ku bashkohet madhështia e natyrës me atë të një monumenti kulture.
Ura e Kadiut kalon mrekullisht nëpër një grykë të ngushtë që derdhet në lumin e Lengaricës.
Ngrihet mbi një hark të vetëm me hapësirë drite 6,4 m. Qemeri i harkut përfshirë dhe arkivoltën ka trashësi 70 cm. Arkivolta shkel me dhëmbë 7 cm mbi harkun e poshtëm në ngritjen e urës, ku është patur parasysh ngushtica minimale e përroit si dhe fortesa e brigjeve duke e ndërtuar në pjesën më të ngushtë dhe duke u mbështetur në brigjet shkëmbore të qëndrueshme.
Në pjesën qendrore të arkivoltës janë përfshirë katër kolona të vogla prej shtufi.
E njohur ndryshe si ura osmane, ajo është ndërtuar në mesin e viteve 1700, ruan edhe sot funksionin e saj.
Punuar e gjitha me gur nga mjeshtër vendas, ajo tërheq vëmendjen edhe nga estetike./atsh/KultPlus.com
Dita Ndërkombëtare Kundër Korrupsionit shënohet çdo vit më 9 dhjetor, transmeton KultPlus.
Kjo ditë shërben si një kujtesë për secilin prej nesh që në mënyrë aktive të flasë dhe të luftojë kundër korrupsionit në jetën tonë dhe në jetën e të tjerëve.
Dita Ndërkombëtare Kundër Korrupsionit u lançua më 9 tetor 2003 nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara si një mënyrë për të rritur ndërgjegjësimin për korrupsionin dhe për të theksuar rolin e Konventës së Kombeve të Bashkuara kundër Korrupsionit në luftimin dhe parandalimin e tij./KultPlus.com
Romani i autorit Jusuf Buxhovi, “Dushkaja”, i ndarë në nëntë kaptina ( e gjithë ngjarja zhvillohet brenda një qarku kohor tepër intensiv: nga ora gjashtë e mbrëmjes e deri në orën pesë të mëngjesit), shfaqet si një rrëfim në vetën e parë, prej nga ndërtohet një vepër letrare brilante dhe e veçante që nuk e kemi pasur në gjuhen shqipe.
Në këtë roman, dekada e fundit e shekullit XX -të dhe fillimi i shekullit XXI, në Dushkajën e autorit përplasen e manifestohen sjellje shoqëror të deformuara, ku autori kërkon analizën e shkaqeve të krizës shoqërore, të shoqërisë që i përket, dhe kjo bëhet me anën e një analizë të kategorive filozofike e veçmas analizës së gjuhës dhe faktorëve tjerë që kanë dërguar deri në manifestimin e kësaj krize, e cila po thuhet se ka qenë e mbyllur, për të nxjerrë nocione e përfundime logjike. Me këtë rast, ndoshta ia vlen të sqarohet paradigma se arti krijues i shërben njerëzores, e assesi dija t’i shëberjë dhunimit të njeriut, morali njerëzor t’i kthehet realitetit e jo alkimia e dr. Llukmanit, të udhëheq më vlera , vlera këto që Friedrich Nietzsche kaherë i hedhen në shportën e mbeturinave. Aurtori, në këtë vepër, si duket është i ndikuar nga Niçe dhe dogma e filozofisë së përsëritjes së të njëjtës, që kudo manifestohen, por në forma të ndryshme…
Dhimbjet shpirtërore e shtyjmë autorin e romanit të bëjë një kërkimin metafizik nëpërmes një “loje” imagjinare (cicmicit), që duhet kuptuar si një alterego me të cilën krijuesit herdo kur ballfaqohen. Të menduarit, vetëdija, përgjegjësia, vullneti i lirë e kategori e virtyte tjera humane të njeriut, janë nga sa figurat me të cilat personazhi i Buxhovit, pacienti i psikiatrisë, shpesh herë bëhet qull nga sikleti duke ndryshuar vendin pikturave e vijave të trasha të tija për t’i dhënë përgjigjeje Zërit (të mizës), vetëdijes, se kjo botë e ka bazën në dije, në pjesën e vetëdijshme e assesi në tulet e turit, pjesë e pavetëdijes, nga burojnë: egoizmi, cinizmi, mashtrimi, frika, pasiguria, halucinacioni, iluzioni etj, etj, vese e kategori psikologjike të njerëzve të deformuar, siç i quan autori polip, jo kurrizor,zvarranik, që i takojnë kozmosit të karaktereve të ndryshme, ku Dushkaja, si metaforë e një vendi të humbur nga mbyllja zbërthen anatominë e një morali shoqëror, ku e mira shihet si e keqe dhe e keqja si e mirë dhe anasjelltas, një qark ky tragjik, karakteritik për botën e privuar qëllumisht nga dija…
“Në Dushkajën e fëmijërisë sime vrasësit ishin të natyrshëm, foli Piktori. Në një botë të rrudhur, të mbyllur dhe të shkëputur nga pjesa tjetër, cubat, kaçakët, bedelët, shkelësit e besës, belaxhinjtë e gjakut, hakmarrësit e ndryshëm e deri te njerëzit e sherreve dhe vrasësit me pagesë, ishin pjesë e një mbijetimi të thjeshtë , ku secili bënte punën e vetë me përkushtim dhe nderoheshin” (…) Ky qark i të qenit prishej vetëm atëherë kur cubat dhe vrasësit e ndryshëm futeshin në luftëra dhe e gjitha kthehej në sjellje të panatyrshme, ngaqë disa prej tyre ktheheshin në heronj, gjë që do të ishte në rregull po që se ata nuk do të kremtoheshin si heronj gjatë gjendjeve të tilla… Kjo gjendje e shrregullt, pasqyrohet më së miri kur kuptohet e vërteta e vendosjes së rregullave të tilla, kur në lojën e imagjinuar (me ndërgjegjen e vet) si luftë e pa parë e figurave, ku heroi më në fund detyrohet ta pranojë realitetin me ato që i thuhen : “Ti piktor i shkretë duhesh të kërkosh shpëtim nga këto qenie të rrezikshme në hapësirën e labirintit mitik)* f .51, që do të thotë të mbetesh në kërkim të përhershëm të një dështimi…
Sidoqoftë, edhe në kufijtë e këtij diskrepcioni nihilist, narratori i Buxhovi, siç duket është lidhur me veprimet dhe ngjarjet duke i konsideruar ato si procese të pastra karshi objekteve e sendeve në roman. Rrëfyer me një gjuhë dialogu në mes të Piktorit e zërit, në një sistem dialogu me gjuhë e stile konkrete, në vazhdimësi të pandara nga njohja logjiko-gjuhësore e përmbajtjes, është gjuhë ajo që dërgon mesazh tek lexuesit, është gjuhë e pastër shqipe e shkrirë në artin letrar, që në gamë e zinxhirë nxjerr e përshkruan të djeshmen, të sotmen edhe të ardhmen , sa do që do vonohet ajo si një mallkim të pashmangshëm. Duke iu përmbajtur çdo herë domenit të shprehjes letrare, gjuha e Buxhovit, shpesh herë, shprehur edhe me gjykime pavetore a eliptike, nuk e pengon lexuesin të kuptoj rrjedhën e dialogut, ndonëse lexuesi duhet të jetë i koncentruar në rrjedhë si reprezentues i kësaj gjendje shoqërore në Dushkajën me një virgjëri magjike por gjithsesi tragjike, në skaje të botës së harruar, e kjo, e ngritë vlerën e veprës dhe e bënë atë të jetë e dalluar nga veprat letrare të tjerat të kohës.
Ky roman me elemente të romanit psikologjik, politik…etj, është edhe një trilogji, ngase në dy romanet e më parme (“Lufta e Fundit e Bashkim Kosovës” dhe “Dosja e hapur”), personazhet janë të gjykuar të vriten ngaqë bien ndesh me konveptet e caktaura shoqërore-politike, ndërsa vrasësit me pagesë, në Dushkajë, behën pretendent të shpallet heronj. Andaj, autori detyrohet që në “Dushkajë” të paraqesë terrorin, krimet, sadizmat, vrasjet me pagesë, dështimet e krijuesve, e shumë e shumë anomali të tjera shoqërore e individuale që akoma janë të pranishëm në jetën e brendshme të autorit. Dhembet e plagëve të Bashkim Kosovës, e detyruan Zërin t’i thotë Piktorit: çmendu, çmendu se bota është e hiçit, krijues i çmendur apo i dështuar je… Por heroi i romanit (Piktori) nuk ngushëllon vetën. Ai ec, kërkon shtigje dalëse. “Runa zot nga gjeneralët e pas luftës, tha Piktori me sa zë kishte…Mbllaçiste fjalët kundër gjeneralëve të pasluftës dhe komandantëve të vetëshpallur të kthyer në zullumqarë që u shkojnë pas dhe vazhdojnë ta rrënojnë lirinë në emër “ të meritave të luftës” dhe të ngjashme.. (…) Sonte, në këtë lojë, që po e quan luftë, ke rastin që gjërat t’i shohësh siç janë edhe në jetë, ku ka fitimtarë dhe humbës…Ku i madhi e ha të voglin dhe i forti të dobëtin.. f. 135), dhe nuk do shpërfaqem as vdes para se Dushkaja ime të kthehet në plantacion, tani e mbushur me thera e murriza…
Rrëfyesi në roman, është vetja e trilluar në të cilën transformohet. Pra, në këtë rast, narratori i gjithëdijshëm duke rrëfyer një nga rrëfimet më trishtuese të pas luftës, të ndodhur në një skaj të botës së pistë, të pa parë, ka pasqyruar një gjendje shoqërore më të hidhur e më kriminale, një katrahurë me aq shumë ngatërrime, sekrete, kode, pështjellime ordinere të projektuara etj, etj, që vetëm një kokë e ngritur, që ka për mjet artin letrar,ndoshta do mundet t’i shkoqis të shtjelluara .
Ngjarjet e mëdha shoqërore zakonisht iniciojnë krijimin e veprave të mëdha. Dhe s’do mend se kjo vepër për momentin do jetë një nga veprat më të mira të shkruara në artin letrar në letërsi shqipe të shekullit XXI.
Subjekti i veprës është gjendja e shoqërisë kosovare pas luftës së fundit. Përpjekja e krijueseve për ndërtimin e vendit dhe kundërshtitë permanente të shfaqura si pengues të zhvillimit shoqëror. Pasqyrohen dy forca, jo renegate, të fytafytur, të pamëshirshme, të pashpallur, përplot me arsenal, bile të luftës speciale, që insistonin , me çdo kusht, asgjësimin e njëra-tjetrës, jo vetën në Dushkajëm, e mbushur me thera e murriza, por në tërë hapësirën planetare kah shtrihen neuron-transmetuesit . Në roman bëhej fjalë për pastërtinë e luftës dhe pasojat. Narratori në vetën e parë rrëfen: “…Të tjerat janë aktrime, gënjeshtra, mashtrime e çmos të kthyera në parime, rregulla dhe kode të rreme të vlerave, me të cilat bota është plotë e përplot dhe shfrytëzohen njësoj nga klerikët, diktatorët, tiranet, despotet dhe të tjerët, me të cilat shpallën profetët që në emër të zotit vranë zotin, kremtohen tiranet, që vrasin në emër të pushtetit të pakufishëm e të tjera. Turmës i pëlqejnë dhe pa të cilët as që mund të jetojnë..,( f. 162).
Lavjerrësi i orës ra pesë herë dhe ishte ora pesë kur Piktori me shumë vështirësi, nxori fjalët e fundit :
Prapë mashtrime!…
Prapë vrasje!…
Prapë lojë!…
Medet për Dushkajën time të harruar, në skajin e vetëm të virgjër të botës pise, të kthyer në lapidar të rremë..(f.165).
Ndonëse rrethi gjeografik e ambiental i veprës kufizohet në një dhomë ku janë të vendosura sa piktura të pluhurosura, hapësira dhe koha gjithsesi janë të përfshira edhe si kategori epistemologjisë por edhe si mjete të romanit, shtrirja gjithandej e tyre është pa fillim dhe mbarim në kohë sikur përfshinë planetin dhe atë pjesë të pistë të botës, pavarësisht se koha është një (1 ) apo pesë (5) të dritës, Piktori përpiqet që jetën ta marri si lojë…Por, realiteti i imponon që lojën ta marri si jetë (f. 19), për ndryshim nga krijuesit ekzistencialistet që përpiqen ta jetojnë jetën. Heroi i romanit këtu kërkon shpëtimin. Në roman përjetohet një ambient i mbyllur ku luhet loja e cicmicit , e cila bëhet si duket pa lejen e gurëve si ushtarak, ngase lehtë atyre u ndërrohet vendi. Personazhi i romanit te Buxhovi, ndonëse metaforë (një zë), është qenie që mendon, ndjenë, përjeton, njeh, vepron, etj, domethënë ekziston në kohë dhe hapësirë, si i përsëritshëm, por një herësh shfaqet si pjesë e një ndërgjegjeje që jo secili është në gjendje t’i nënshtrohet deri te përmasat e ballafaqimit me të, qoftë edhe si një katarzë të heshtur shpirtërore…/KultPlus.com
Krishtlindja është një ndër festat më të festuara në botë. Kjo ditë e shënuar e cila simbolizon paqe, mirësi dhe dashuri celebrohet nga rreth 2 miliardë njerëz përreth botës, duke u konsideruar prej tyre si festa më të rëndësishme të vitit.
Meqënse jemi në virgjilje të Krishtlindjes, ne po ju tregojmë disa kuriozitete rreth kësaj feste të cilat ndoshta nuk i keni dëgjuar më parë.
1. Alabama ishte shteti i parë amerikan që legalizoi festimin e Krishtlindjes. Shteti i fundit që e bëri Krishtlindjen një festë ligjore ishte Oklahoma në vitin 1907. Po ashtu, në SHBA Krishtlindja është festa më e festuar e vitit. 9 nga 10 persona e festojnë atë pavarësisht nëse janë apo jo besimtarë.
2. Vakti i festës së Krishtlindjes nuk shërbehet në Hungari derisa një yll i ndezur të shihet në qiell.
3. Shembulli i parë i dokumentuar i kallamave të karameleve për të festuar Krishtlindjet në Amerikë ndodhi në vitin 1847. August Imgard, një emigrant gjermano-suedez nga Wooster i Ohios i përdori ato për të dekoruar pemën e Krishtlindjes.
4. Gjermanët ishin të parët që bënë pemët artificiale të Krishtlindjeve, të cilat do të mund të zëvendësonin pemët origjinale për herë të parë në vitin 1991.
5. Të gjitha dhuratat gjatë 12 ditëve të Krishtlindjes barazohen me 364 dhurata.
6. Tre ngjyrat tradicionale të Krishtlindjeve janë jeshilja, e kuqja dhe ngjyra e artë. Jeshilja simbol i jetës dhe rilindjes, e kuqja simbolizon gjakun e Krishtit, ndërsa ngjyra e artë përfaqëson pasurinë dhe besnikërinë.
7. Dekorimet e para për pemën e Krishtlindjeve janë përdorur mollët pasi kishin ngjyrën e kuqe, për të krijuar atë që quhej Pema e Parajsës.
8. Në Armeni, darka e Krishtlindjeve festohet me peshk, lakër dhe spinaq.
9. Dritat elektrike me ngjyra të Krishtlindjeve për herë të parë u përdorën në vitin 1854.
10. Parlamenti anglez kaloi ligjin për t’i bërë Krishtlindjet ilegale në 1647. Në krye ishte lideri puritan Oliver Cromuell. / KultPlus.com
Sigmund Freud (Zigmund Frojd) është themeluesi i psikanalizës.
Frojdi doli i pari me idenë se mendja është e ndarë në tri pjesë: Id, Ego dhe Superego.
Sipas Frojdit, Uni ose Ego është vija e parë e mbrojtjes së vetes nga tjetri, duke u përpjekur të balancojë dy ekstremet, Id dhe Superego.
Idetë e tij radikale mbi mendjen e njeriut transformuan psikologjinë dhe mbeten kontradiktore edhe në ditët e sotme.
25 thënie nga Frojdi
1- Qytetërimi zuri fill kur një person i zemëruar hodhi fjalën në vend të gurit.
2- Sa i guximshëm bëhet njeriu, kur është i sigurtë se e duan.
3- Një qytetërim që lë një numër kaq të madh të pjesëtarëve të tij të pakënaqur dhe i çon ata në revoltë nuk e ka merituar dhe nuk e meriton të ekzistojë.
4- Njeriu nuk ia arrin t’i eleminojë komplekset e tij, por pajtohet me to: ato ligjërisht e drejtojnë veprimtarinë dhe sjelljen e tij në botë.
5- Të jesh tërësisht i ndershëm me veten është një ushtrim i mirë.
6- Fëmijët janë krejtësisht egoistë; ata i ndiejnë nevojat e tyre intensivisht dhe përpiqen mizorisht që t’i kënaqin.
7- Ëndrrat janë shpesh më të thella kur ato duken më të çmendura.
8- Nëse dikush ka qenë i përkëdheluri i padiskutueshëm i nënës së tij ai ushqen gjatë jetës një ndjenjë triumfuese, besimin në sukses, i cili jo rrallë sjell me vete suksesin.
9- Iluzionet na mbisundojnë ne, sepse ato na kursejnë në dhimbje dhe na lejojnë të shijojmë kënaqësinë në vend të saj. Prandaj ato duhet t’i pranojmë pa ankime kur ato nganjëherë përplasen me realitetin përballë të cilit shndërrohen në thërrime.
10- Njerëzit janë më moralë se sa mendojnë dhe shumë më tepër imoralë se sa përfytyrojnë.
11- Njeriu është shumë i çmendur kur është i dashuruar.
12- Qëllimi i gjithë jetës është vdekja.
13- Pyetja më e madhe, së cilës nuk i është dhënë kurrë përgjigje dhe së cilës nuk kam mundur t’i jap përgjigje, pavarësisht tridhjetë viteve të kërkimeve në shpirtin e femrës është: “Çfarë do një femër?”
14- Ne nuk jemi kurrë aq të pambrojtur ndaj vuajtjes sa kur dashurojmë.
15- Sa kemi përparuar. Në Mesjetë do të më kishin djegur në turrën e druve. Tani ata mjaftohen të djegin librat e mi.
16- Qëllimi i personalitetit të njeriut është i përcaktuar nga përmasat e problemit, që arrin ta shtyjë atë njeri të lajthisë.
17- Para se të diagnostikoni veten me depresion ose vetëbesim të ulët, sigurohuni që nuk jeni të rrethuar nga budallenjtë.
18- Detyra për të bërë njerëzit të lumtur nuk është pjesë e planit të Krijimit.
19- Mungesa e plotë e seksit është e vetmja gjë që mund të konsiderohet si devijim seksual. Çdo gjë tjetër është vetëm çështje shijeje.
20- Në atë moment kur njeriu fillon të mendojë kuptimin dhe vlerën e jetës, atëherë mund ta konsideroni atë të çmendur.
21- Dashuria e përjetshme, ideale, e spastruar nga të gjitha format e urrejtjes, ekziston vetëm mes të droguarit dhe drogës tij.
22- Sa më shumë i përsosur që është një person së jashtmi, aq më shumë demonë ka brenda vetes.
23- Kur njerëzit më kritikojnë, unë e di se si të mbroj veten. Por unë jam i pafuqishëm përballë lëvdatave.
24- Treguesi i parë i idiotësisë, është një mungesa e plotë e turpit.
25- Një pjesë e madhe e asaj që është e vërtetë brenda nesh nuk kuptohet; dhe ajo që kuptohet, nuk është e vërtetë. /KultPlus.com
Shqipëria, një destinacion magjepsës në Ballkan, po fiton gjithnjë e më shumë popullaritet mes turistëve italianë, sipas një artikulli të botuar në revistën italiane “Italia Delight”.
Me peizazhet e tij të pacënuara, historinë e pasur dhe kulturën e gjallë, ky destinacion ofron një përvojë unike për ata që kërkojnë një vendpushim ndryshe.
Nga plazhet me ujërat e kristalta deri te malet madhështore, Shqipëria është një thesar që pret të zbulohet!
Destinacionet turistike që nuk duhen humbur në Shqipëri
Riviera Shqiptare: Parajsa e Detit Adriatik
Riviera shqiptare, e njohur edhe si “Perla e Mesdheut”, është një vend i mahnitshëm.
Vende të tilla si Ksamili me ujërat bruz dhe Saranda, një qytet i gjallë bregdetar, ofrojnë një atmosferë relaksuese të përkryer për pushime.
Parku Kombëtar i Butrintit
Mos harroni të vizitoni Parkun Kombëtar të Butrinti – një vend i trashëgimisë së UNESCO-s, i pasur me histori dhe rrënoja antike.
Malet e Thethit dhe të Valbonës
Për adhuruesit e natyrës, Alpet Shqiptare janë një ëndërr.
Fshatrat e Thethit dhe Valbonës ofrojnë peizazhe mahnitëse, rrugë spektakolare ecjeje dhe eksperiencë autentike në njohjen e traditave vendase.
Tirana, kryeqyteti modern dhe dinamik
Tirana, është zemra e Shqipërisë që rreh. Ndër atraksionet kryesore janë Sheshi Skënderbej, Bunk’Art 2, Muzeu Historik i vendosur në një bunker nëntokësor dhe jeta e gjallë e natës në lagjen e Bllokut.
Berati dhe Gjirokastra: Qytetet muze
Këto dy qytete historike njihen si “qyteti i një mijë dritareve” dhe “qyteti i gurit”.
Të dyja vendet janë pjesë e trashëgimisë së UNESCO-s, dhe ofrojnë një udhëtim në të kaluarën përmes arkitekturës së tyre unike dhe traditave kulturore të ruajtura mirë.
Shqipëria është një destinacion i përkryer për ata që kërkojnë pushime plot aventura, kulturë dhe relaks.
Me bukurinë e saj natyrore, kuzhinën e shijshme dhe komoditetin e ofertave të saj, është koha e duhur për të zbuluar këtë vend të bukur.
Nëse jeni duke planifikuar pushimet verore apo një arratisje dimërore Shqipëria ju mirëpret krahëhapur!/atsh/KultPlus.com
