Edgar Allan Poe ishte një nga shkrimtarët më të rëndësishëm dhe më me ndikim në shekullin e 19-të.
Pjesa më e madhe e punës së tij u frymëzua nga ngjarjet që ndodhën rreth tij. Ato që e bënë botën të kthej sytë nga shkrimet e Poes nisin me kryeveprën e hershme “Për Helenën” deri te “Ulalume” e errët dhe misterioze. Nga “Korbi”, i cili e bëri atë me famë botërore pas botimit në 1845, te “Annabel Lee”, i cili është një lavdërim i botuar pas vdekjes për një vajzë “në një mbretëri pranë detit”. Pikërisht do të ishte vdekja e vajzës që ai dashuronte që e bëri atë të veçantë në shkrimet dhe thëniet e tij.
KultPlus ua sjell disa nga thëniet e tij:
Vdekja e një gruaje të bukur, është pa diskutim tema më poetike në botë.
Njeriu tani është vetëm më aktiv – jo më i lumtur – as më i mençur, sesa ishte 6000 vjet më parë.
E gjithë ajo që shohim ose duket është vetëm një ëndërr brenda një ëndrre.
E gjithë feja, miku im, thjesht është evoluar nga mashtrimi, frika, lakmia, imagjinata dhe poezia.
Me mua poezia nuk ka qenë një qëllim, por një pasion.
Shkenca ende nuk na ka mësuar nëse çmenduria është apo nuk është sublimiteti i inteligjencës. / KultPlus.com
Michelle Obama nuk është vetëm bashkëshortja e ish presidentit amerikan Barack Obama. Ajo është një avokate shumë e suksesshme, por njëkohësisht edhe një oratore mjaft e mirë, cilësi e cila është vënë re edhe gjatë fjalimeve politike të zgjedhjeve të fundit presidenciale në Amerikë.
Kaq e vërtetë është kjo, saqë në komentet e fjalimeve të saj në YouTube mund të lexoni shpesh edhe fjali të tipit : “Nëse ti do të garoje për presidente, vota ime do të shkonte për ty”. Ndërkohë, në këtë material ne duam t’ju sjellim disa prej thënieve të saj më të mira që kanë për t’ju mbetur gjatë në mendje për shkak të “peshës” që kanë.
“Suksesi nuk ka të bëjë aspak me sasinë e lekëve që fiton, por me ndryshimin që ti bën në jetën e të tjerëve”.
“Ti duhet të shkosh në shkollë. Ti duhet të shkosh në kolegj. Ti duhet të diplomohesh me patjetër, sepse nëse ka diçka që njerëzit nuk mund ta marrin dot prej teje, ai është edukimi yt. Më beso që ia vlen çdo investim për edukimin tënd”. “Le ta pranojmë tashmë. Meshkujt e fortë, ata që ia vlejnë t’i kesh idhuj, nuk e ulin një femër për t’u ndjerë vetë të pushtetshëm. Njerëzit që janë vërtetë të fortë, i ndihmojnë të tjerët të rriten bashkë me ta”.
“Nuk ke pse ndryshon për të qenë e rëndësishme. Ti je e rëndësishme ashtu siç je, pa ndryshuar gjë nga vetja”.
“Gjej dhe rri me njerëz që të bëjnë të ndihesh mirë”. “Unë nuk i loja orët e mësimit. Më pëlqente shumë të merrja nota maksimale. Më pëlqente të isha e zgjuar. Mendoj se të jesh e zgjuar është gjëra më e bukur në botë”. / KultPlus.com
Poezi nga Gabriel García Márquez Përktheu: Albert Bikaj
Të udhëtosh do të thotë të largohesh nga shtëpia, të lësh pas shokët të tentosh të fluturosh; të fluturosh duke mësuar drejtime të tjera duke kaluar nëpër shtigje Do të thotë tentim për të ndryshuar. Të udhëtosh do të thotë të vishesh si i çmendur të thuash “nuk më intereson”, do të thotë deshirë për tu rikthyer. Rikthim duke vlerësuar imsirat Teksa shijon një gotë, do të thotë deshirë për të filluar.
Të udhëtosh do të thotë të ndihesh si poet, Të shkruash një letër, të dëshirosh një përqafim. Të përqafojnë kur të mbërrish pran portës Duke mallëngjyer qetësinë do të thotë të lëjosh që të puthesh.
Të udhëtosh do të thotë të bëhesh tokësor të njohësh njerëz të tjerë t’ia fillosh nga e para. Të shtrishë dorën, të mësosh nga i forti, [do të thotë] të ndihesh i vetmuar.
Të udhëtosh do të thotë të largohesh nga shtëpia, të vishesh si i çmendur Duke thënë çdogjë e asgjë në një kartolinë. Do të thotë të flesh në një shtrat tjetër, të ndjesh se koha është e shkurtër, të udhëtosh do të thotë të kthehesh pas. /KultPlus.com
Dr. Aleksandre Lambert, historian, drejtor akademik i “School of International Training” në Gjenevë, është autor i disa librave dhe artikujve në fushën e relacioneve ndërkombëtare të filozofisë politike, të politikës së sigurisë dhe lidhjeve civile-ushtarake.
Lambert ka vizituar Shqipërinë dhe ka filluar të njoh çështjen shqiptare që në rini të tij me kërkimet e bëra në Arkivin e Lidhjes së Kombeve Gjenevë, kur njohu mirë edhe çështjen çame.
Historiani zviceran Dr. Aleksandre Lambert këmbëngul se nuk është e rastit që shqiptarët në asnjë moment të historisë nuk njihen si komb që i kanë sulmuar kombet e tjerë dhe se shumë shqiptarë kanë shkëlqyer duke drejtuar qoftë perandori, qoftë shtete të tjera.
Po kështu, sipas tij, të tjerë shqiptarë kanë lënë emrin e tyre në fusha të ndryshme të shkencave në shtete të ndryshme të botës. Më tej historiani ndalet në zhvillimet pas Luftës së Dytë Botërore, duke shprehur bindjen se ajo që ndodhi me Shqipërinë, me lënien e saj në Bllokun e Lindjes ishte një llogari e bërë nga aleatët që fituan luftën. Në fund edhe disa këshilla se si duhet të veprojnë shqiptarët për t’u ngjitur pranë shumicës, aty ku ata tentojnë.
Ja ç’thotë ai për shqiptarët në kohën e Mesjetës:
Në Mesjetë shqiptarët i kanë dhënë udhëheqës botës, udhëheqës laikë ose fetarë dhe personalitete kulturore që i kalojnë kufijtë e Evropës. Disa Papë kanë qenë shqiptarë, për shembull, – Klementi XI më i dalluari prej tyre. Por shqiptarët kanë qenë në krye të feve me rëndësi botërore, si në krye të fesë ortodokse, ashtu edhe të asaj myslimane.
Në histori gjejmë udhëheqës të shquar shqiptarë në shumë vende të Evropës, madje edhe prej atyre që ngandonjëherë kanë përcaktuar fatin e shumë betejave historike (në vitin 1515 qe Merkur Bua me kalorësinë e lehtë të Venedikut, e përbërë e gjithë nga shqiptarë që përcaktoi fitoren e betejës së Marinjanit, që historia e emëroi beteja e gjigandëve dhe jo Françesku i I-rë i Francës, 19 vjeç, që ato dy ditë beteje mësoi se si luftohet).
Shqiptarët i kanë dhënë shumë kryeministra dhe gjeneralë të shquar Perandorisë Otomane (vetëm familja Qyprili i dha 5 kryeministra Perandorisë). Shqiptarët i kanë dhënë shumë heronj të pavarësisë greke, prej të cilëve po përmend Kundurjotis, Marco Boçari, Kanaris, Kolokotroni, Karaiskaqis, Bubulina. Që ishin në udhëheqje të revolucionit grek, prej të cilëve edhe disa kryeministra të shtetit të ri të pavarur grek.
Rumania gjithashtu ka pasur një familje princore me origjinë shqiptare (Aleksandër dhe Vladimir Gjika si dhe princesha Eleonora e njohur me emrin Dora Distria). Françesko Crispi, shok i Garibaldit, Kavurit e Macinit që ka qenë një kryeministër i madh Italisë, ishte me origjinë shqiptare.
Piktorë si Carpaçi, Albani etj., humanisti Leonic Tome, profesori i Kopernikut dhe shumë personalitete shqiptare, janë nderuar nga historia e Italisë. Muhamet Aliu, reformatori i Egjiptit Modern, që historia franceze e ka quajtur “Napoleon i Lindjes së Afërt” qe shqiptari që themeloi dinastinë mbretërore të Egjiptit që mbretëroi gati 150 vjet.
Arkitekti i “Taxhmahallit” në Agra të Indisë, kryevepra e arkitekturës islamike, ishte vepër e një shqiptari ashtu sikurse edhe “Xhamia Blu” e shumë xhami të rëndësishme të Stambollit. Dhe më në fund Heroi Kombëtar i shqiptarëve, Gjergj Kastrioti Skënderbeu, një shembull gati universal i luftëtarit të lirisë, i nderuar në botën mbarë me përmendore jo vetëm në Tiranë, Prishtinë e Shkup, po gjithashtu në Romë, Bruksel, Gjenevë, Detroit, Buenos Aires.
Të tjera përmendore për Skënderbeun janë projektuar të ngrihen në Londër, Varshavë, Melburn, Manila etj. Kur shqiptarët kanë kontribuar kaq shumë për qytetërimin e njerëzimit, përse pak njerëz në botë janë të ndërgjegjshëm për këtë, përkundrazi shumë as nuk kanë dashur ta pranojnë këtë realitet?
Duhet thënë se një gjë e tillë shpjegohet edhe nga izolimi relativ jo pa qëllim i shqiptarëve nga komuniteti ndërkombëtar, dhe në mënyrë të veçantë nga ai evropian, që nga Kongresi i Berlinit e këtej (1878). Në të vërtetë pas mundjes së turqve në luftën ruso-turke, shtypi ndërkombëtar filloi punën për të injoruar shqiptarët duke i ndërruar emrin gadishullit të dikurshëm të Ilirisë të banuar që nga kohët parahistorike dhe deri në ditët e sotme nga ilirianët, shqiptarët.
Atë e pagëzuan me emrin e ri që ka edhe sot, Gadishulli i Ballkanit, vetëm duke u nisur nga vargu i maleve Ballkan. Përse iu vërsulën shqiptarëve? Pjesa më e madhe e diplomacisë konservatore evropiane ka përdorur termin pexhoratif “turq” për t’i cilësuar si turq të gjitha komunitetet myslimane në Ballkan, edhe pse shumica prej tyre nuk janë aspak turq. Evropa ka mbështetur dhe ka zmadhuar tokat e Greqisë, të Serbisë dhe të Malit të Zi, në kurriz të shqiptarëve.
Asnjëra nga fuqitë e mëdha evropiane nuk e ka mbështetur çështjen shqiptare, kur shqiptarët krijuan Lidhjen e Prizrenit për të mbrojtur çështjen e tyre të drejtë kundër vendimeve të Kongresit të Berlinit. Ata u lanë në baltë nga të gjithë… / KultPlus.com
Luan Jaha, specialist në fushën e kirurgjisë vaskulare, në një ceremoni solemne të mbajtur në San Francisko të Shteteve të Bashkuara të Amerikës (SHBA) është inauguruar Fellow i American College of Surgeons.
Lajmi është bërë i ditur nga vetë dr. Jaha, përmes një shkrimi në facebook.
“Sot në San Francisko të SHBA, në kuadër të Kongresit Klinik të Kolegjit të Kirurgëve të Amerikës, në një ceremoni solemne, u inaugurova Fellow i American College of Surgeons. Kjo e arritur e rëndësishme në jetën time profesionale dhe akademike nuk do të ishte e mundshme pa përkrahjen e mësuesve, kolegëve dhe miqve të mi, të cilët i falënderoj përzemërsisht. Një falënderim të posaçëm i kushtoj familjes time – Vlorës, Jonës dhe Artit, që i kanë dhënë kuptim çdo gjëje në jetën time”, thuhet në shkrimin e dr. Jaha./
Faza e mbledhjes së të gjitha fjalëve në trevat shqipfolëse ka përfunduar. Grupi i punës ka hyrë në fazën shkencore të redaktimit dhe pritet që brenda muajit nëntor të kemi një publikim online të fjalorit të gjuhës shqipe.
Deri më tani gjuhëtarët parashikojnë që ky të jetë botimi më i madh për shkak dhe të shtrirjes gjeografike të fjalëve, duke përfshirë edhe ato që njihen si dialektizma nga veriu në jug e pa lënë jashtë vëmendjes pasurinë e ruajtur prej arbëreshëve dhe arvanitasve.
“Çdo fjalë që respekton rregullat drejtshkrimore të standardit pavarësisht të folmes apo dialektit prej nga vjen ajo gëzon të drejtën të bëhet pjesë jo më e krahinës nga vjen po të bëhet e fjalorit të gjithë shqiptarëve”, shprehet gjuhëtari Shezai Rrokaj.
Gjuhëtarët kanë mbledhur rreth 200 mijë fjalë prej të cilave deri në fund të vitit, do të bëhet edhe përzgjedhja dhe publikimi i tyre.
“Ky është objektivi i këtij fjalori të krijojë një shtat të ri, një revolucion të ri të gjuhës shqipe në përdorim, në kushtet e hapjes së gjithë arealit shqiptar për ti dhënë një pikënisje të re asaj që ne do ta quajmë gjuhë zyrtare mbarëkombëtare jo më mbi një shtrat të 72 apo të viteve të mëparshme. Kësisoj ky fjalor do të rrok rreth 100 mijë fjalë, pa përfshirë këtu shprehje frazeologjike, sinonime të jashtëzakonshme që bashkë me këto kapërcejnë kapacitetin e 150 mijë fjalëve”, thotë ao.
Ndryshe nga fjalorët e mëparshëm të shqipes standarde, këtë herë ky fjalor do të bazohet në tri pika, duke e bërë të vlefshëm në çdo kohë.
“Tre janë tiparet e këtij fjalori. Gjithëpërfshirja, përshtatja e tij nga pikëpamja e mënyrës sesi folësit falsin dhe e përdorin gjuhën sot dhe nga pikëpamja e një këndvështrimi për të ardhmen. sepse fjalorët nuk janë vetëm mjet identifikimi apo fotografimi. ato kthehen në mjete edukimi të standardit”, shpjegpn Rrokaj.
Fjalori i Madh i Gjuhës Shqipe i cili hedh për herë të parë në përdorim një pasuri kaq të larmishme jo vetëm nga numri i fjalëve dhe i shprehjeve por edhe nga pasqyrimi i të gjithë shtresave të leksikut të shqipes që nga shekulli i 16-17-të deri në ditët tona do të jetë gati për tu botuar në fillim të vitit 2025. /vizionplus.tv/ KultPlus.com
Maratona e Tiranës ka përfunduar me sukses për distancën 10 km.
Në podiumin e meshkujve, David Nikolla nga Shqipëria u shpall fitues, duke lënë pas konkurrentët e tjerë me një performancë të shkëlqyer.
Pas tij, në vendin e dytë u rendit Albion Ymeri nga Kosova dhe Bogdan Somenoyyeh nga Ukraina zuri vendin e tretë.
Në kategorinë e femrave, fituesja e garës ishte Gresa Bakraqi nga Kosova, e cila u shfaq në formë të shkëlqyer dhe e meritoi vendin e parë. Redia Dauti nga Shqipëria u klasifikua në vendin e dytë, ndërsa Luisa Gaia Dal Molin nga Italia përfundoi garën në vendin e tretë.
Një përfaqësim i larmishëm i kombësive u pa gjatë kësaj ngjarjeje sportive.
Maratona e Tiranës është bërë një ngjarje tradicionale që promovon sportin dhe bashkëpunimin ndërkombëtar, duke sjellë së bashku atletë nga vende të ndryshme për të sfiduar njëri-tjetrin në një atmosferë festive dhe mbështetje të fortë nga publiku./atsh/ KultPlus.com
Ca vajza të korithta qëmenatë hodhën zëra Fishekzjarre e ngjyra që jehonin Në kishëzën e largët të zefirit… Hya a bam! Pa ç’u derdh era nga kambanat Dhe gjithë deti larg hya e bam! hya e bam! Po baret me kambana çmendurake…
Dhe ato ikën tani lakuriq nga mesi e lart Me kashtore të gjëra thimba të kërmëzta naze kallëze Të prirur me një flutur mbi gjirin e djathtë trimoshin Tri katër gjashtëmbëdhjetë tetëdhjetë a njëqind Shkojnë e grinden me fëmijët e tokës kësaj konteshe bari Djegin sanë shkrijnë flori temjanisin me pjalm Krokujsh parzmin e tokës aq sa ajo tanimë fërgëllon Lajthitet eteri nga breshëri kanarinash dhe veton parashtur Vlon me squfur në breg me kallama në fushë..
Vajzani mos! Me ç’ zemër do t’ia thonë bilbilat këngës! Mos! Me ç’shtjellë uji do harlisen pjergullat! Si e nxëka qiellin një guaskë e trëndafiltë Si mund të parandjehet vajzani drita nga sytë tuaj!/KultPlus.com
Një kombinim unik i veprave simfonike të njohura dhe krijimeve bashkëkohore nga kompozitorë shqiptarë u prezantua për publikun në Teatrin Kombëtar të Operës dhe Baletit në koncertin “Estro Italiano”.
E veçanta e kësaj mbrëmjeje ishte interpretimi premierë absolute i veprës “Metamorfoza” të kompozitorit VasilTole, fitues i çmimit “Çesk Zadeja” të Ministrisë së Kulturës 2022, një vepër për orkestër harqesh.
Tole shprehet për “Report TV” se është kënaqësi që në TKOB interpretohen vepra bashkëkohore shqiptare, për më tepër nga dirigjentë të njohur ndërkombëtarë.
“Është akoma më shumë kënaqësi që të shohim se institucionet tona, siç është në rastin konkret Teatri Kombëtar i Operës dhe Baletit, por edhe orkestra simfonike e Radio Televizionit krijuan hapësirën e domosdoshme për promovimin e muzikës bashkëkohore shqiptare dhe kur them muzikën bashkëkohore nuk le mënjanë muzikën tradicionale, pasi autorë të tillë të rëndësishëm, si Prenk Jakova, Çesk Zadeja, Feim Ibrahimi, Tonin Harapi por edhe autorë të tjerë janë tashmë pjesë e këtij kalendari.”
Ndërsa krijimin e pjesës së tij “Metamorfoza”, Tole e lidh me përjetimin dhe shndërrimin emocional që pësojnë kompozitorët në kohët e sotme.
“Kompozitorët shqiptarë në një lloj kuptimi shndërrohen në instrumente të përjetimeve emocionale të kohëve që jetojmë. Dhe kjo është shumë e rëndësishme, që të kuptohet edhe nga publiku, pasi shpesh bashkëkohoren e gjejmë në letërsi, e gjejmë në artet pamore, por më pak e kërkojmë te muzika. Unë them që muzika vërtet nuk flet me formula ekzakte, por flet përmes gjendjeve emocionale.”
Interpretimi i kësaj vepre u pasua nga Koncerti për Violinë dhe Orkestër Nr. 2 nga Bela Bartok, një kryevepër e repertorit violinistik, që eksploron thellësinë e emocioneve përmes melodive të mrekullueshme të Bartok-ut.
Ndërsa përmbyllja e koncertit u bë me Simfoninë Nr. 2, Op. 73 të Johannes Brahms, një nga veprat më të njohura të repertorit simfonik. Virtuozi Gennaro Cardaropoli do të sjellë mjeshtërinë e tij në koncertin e Bartok-ut, ndërsa Orkestra Simfonike e TKOB-së erdhi nën drejtimin e Robbert Van Steijn./TemA/KultPlus.com
Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit ka bërë të ditur se Nayden Todorov, Ministër i Kulturës së Bullgarisë, nesër do të qëndrojë në një vizitë zyrtare në Kosovë.
Në komunikatën për media thuhet se në kuadër të kësaj vizite, Ministri Hajrulla Çeku do të takojë homologun e tij.
Tutje, bëhet e ditur se do të nënshkruhet edhe marrëveshja e bashkëprodhimit në kinematografi Kosovë-Bullgari./KultPlus.com
Në mes tuaj kam qëndruar e jam duke përvëluar, që t’u ap pakëzë dritë, natënë t’ua bënj ditë.
do të tretem, të kullohem, të digjem, të përvëlohem, që t’u ndrinj mir’ e të shihni, njëri-tjatërin të njihni.
për ju do të rri të tretem, asnjë çikë të mos mbetem, të digjem e të qanj me lot, se dëshirën s’e duronj dot.
unë zjarrit nuk i druhem dhe kurrë s’dua të shuhem, po të digjem me dëshirë, sa të munt t’u ndrinj më mirë.
kur më shihni se jam tretur, mos pandehni se kam vdekur; jam i gjall’ e jam ndë jetë jam në dritët të vërtetë,
unë jam në shpirtin tuaj, mos më kini për të huaj, m’është falurë durimi, andaj po digjem si trimi,
se ma k’ënda t’u bënj mirë, të mos mbeti n’errësirë. jakëni rreth meje rrini, flisni, qeshni, hani, pini,
në shpirt kam dashurinë, pa digjem për njerëzinë, lemëni të përvëlohem, nukë dua më të ftohem,
dua ta djek trupn’ e kretë për atë zotn’ e vërtetë. me zjarr ta djek mushkërinë e të tretem për njerinë,
bashkë me gëzimt të tija të vete te perëndia. unë dua njerëzinë, mirësin’ e urtësinë.
në bëhi shokë me mua, në më doni si u dua, njëri-tjetërin në doni, të paudhë mos punoni.
o zëmëra fluturake, qasju pakë kësaj flake! mase krahët t’i përvëlon, po dhe shpirtin ta shënjtëron.
unë duke përvëluar, njerëzit i kam ndrituar. kam qënë mik me njerinë, andaj i di e më dinë.
gjithë tuajt’ i kam parë, mëm’ e at’ e fis e farë, si tani gjithë i kam ndër mënt, që rrininë më këtë vënt.
edhe sot nër ju ata shoh, se shpirtin e tyre ua njoh, dhe unë si ju jam ndruar e jam përzjer’ e ndryshuar,
pa jam bërë shumë herë zjar e uj’ e balt’ e erë. jam një shkëndijë pej qielli dhe një drudhëzë pej dielli.
edhe ndër qiej fluturonj, edhe brënda në det qëndronj, shumë herë fle në baltë, diku ndodhem dhe në mjaltë
bënem qëngj e kec i pirë, lul’ e bar e gjeth i mbirë. dua shumë fjalë t’u them, po trëmbem mos i bënj ujem. e ku shkruhenë në kartë fjalët’ e gjuhësë zjarrtë? / KultPlus.com
Luiza Gega ka arritur një sukses të jashtëzakonshëm në Maratonën e Tiranës, duke vendosur një rekord kombëtar në këtë edicion të tetë të garës.
Gega shprehu emocionet e saj pas përfundimit të garës, duke theksuar se ishte një sfidë e dyfishtë për të, pasi gjatë dy ditëve të fundit kishte kaluar një grip të fortë.
“Kam nisur me frikë, sepse nuk e dija se sa do të arrija të mbaja, – tha Gega. – Kur vijnë kilometrat e fundit, trupi pëson një shok. Të vraposh në Tiranë është një kënaqësi më vete. Njerëzit që të urojnë rrugës dhe bëjnë tifo për ty, të japin një forcë që ti nuk mendon se e ke.”
Luiza Gega, e cila ka marrë pjesë në këtë maratonë për të tetin vit, theksoi rëndësinë e komunitetit që e mbështet atë në aventurat e saj sportive.
“Kam njerëz që më mbështesin në atë që bëj. Kjo maratonë është ndryshe nga çdo garë që bëj,” tha ajo.
Pjesëmarrësit dhe tifozët ishin të emocionuar për arritjen e Luiza Gegës, e cila vazhdon të jetë një model frymëzimi për të rinjtë dhe sportdashësit në Shqipëri. Ky rekord është një tjetër dëshmi e përkushtimit dhe talentit të saj në atletikë./atsh/KultPlus.com
“Të thashë se poeti duhet të jetë një “profet”, pra duhet të bëhemi “profetë”… Poeti i kërkon të gjitha format e dashurisë, të dhimbjes, të çmendurisë. Ai i provon në vetvete të gjitha helmet për të ruajtur veçse thelbësoret…” A. Rimbaud.
Nga letra dërguar mikut të tij Paul Demeny, 15 maj, 1871.
Rimbaud, ky gjeni!…
Arthur Rimbaud (Rembo) u shfaq vonë në botën e poezisë dhe të kulturës shqiptare. Ai erdhi me vargje tronditëse, vezulluese e magjike. Por sapo u shfaq, e kuptuan se ky poet vinte nga universi i gjeniut. E përqafuan njëherësh. E kthyen në mit. Në vitet 20’-30’ të shekullit të kaluar, jo pak liceistë të Liceut Francez të Korçës, recitonin në shkollë vargjet e Rimbaud. “Anija e dehur” apo “Një stinë në ferr” i rrëmbente të rinjtë dhe i çonte larg, në detra të tjerë drite, magjie dhe tallazi. Rimbaud dhe Verlaine vinin bashkë; bashkë me idhullin e tyre Charles Baudelaire dhe poetët e tjerë simbolistë. Sa herë përkthehej Baudelaire, do të përktheheshin dhe poetët e “mallkuar”, Rimbaud e Verlaine; do të flisnin në shqip dhe poetët e rrugës e të jetës boheme, të dhimbjes dhe dramës njerëzore, të ngazëllimit dhe shpresës. Poetët e humbjes së madhe. Të gjithë donin ta dëgjonin sërish këngën e tyre, që edhe ata të përvijonin në botë të tjera, në një tjetër jetë, atë të pavdekësisë. Dhe nuk ishin pak ata që donin t’u përngjanin. Migjeni, me “Vargjet e lira” dhe forcën e vargut të tij, ishte një lloj Rimbaudi shqiptar. Në një tjetër ndjesi, me mistiken dhe imazhin poetik. Në një tjetër rrafsh edhe Lasgushi kishte diçka nga vargu i poetit të madh. A nuk shkruante ai:
“Se s’dashuroja as unë as ti, por dashuronte dashuria, një dashuri, një fshehtësi, më e fshehtë se fshehtësia”?
Alkimi e Verbit si te Rimbaud? Vargu mistik?… Ngjizmë e shpirtit, e agut me terrin, e plagës dhe dashurisë, e protestës së moskuptimit? E megjithatë, ai që i ngjante vërtet një Rimbaudi shqiptar ishte Migjeni, Millosh Gjergj Nikolla, i cili, ashtu si Rimbaud, vdiq tepër i ri, larg familjes së tij, në një spital, i vetmuar, i trishtuar, i rrethuar me dashurinë dhe përkujdesjen e një motre, si dhe ai; larg me vdekjen e paralajmëruar, nga e cila nuk mund të shpëtonte. Olga e tij ishte si një Vitalie e Rimbaud, si ajo vajza e përgjëruar e Ardennes, me fytyrën e paqtë, e cila i qëndroi pranë deri në çastet e fundit; ashtu si Rimbaud, edhe Migjeni u shua në një gjumë të thellë, të pafund, në një dhomë të sanatoriumit të Santa Peliçes. Madje dhe si krijimtari, edhe Migjeni shkroi poezi në pak vite. Edhe ai ishte një yll poetik, që u shua shpejt. Pak poezi, por tepër të fuqishme, tronditëse. Si Rimbaud edhe zemra e tij klithte: “Do ta godas me grusht malin!”… Ashtu si ai edhe Migjeni nuk e besonte perëndinë, Zotat. Ai ishte i dënuar nga Kisha, pasi në poezinë “Blasfemi”, djaloshi i ri kishte shkruar:
“Shkëlqen shejtnia mbi zhguna dhe mjekra të hoxhallarëve O sa engjuj të bukur, përpara derës së ferrit…”
Dhe së fundi, ashtu si Migjeni, që u dëshpërua thellë me librin e tij të parë “Vargjet e lira”, i cili u censurua menjëherë, edhe Rimbaud do të vritej në shpirt me një dhimbje të pafund, meqë ia kthyen krahët librit të tij të parë “Një stinë në ferr”, të cilën e çoi në Paris. Padyshim që Migjeni do jetë frymëzuar nga poezia e Rimbaud, e cila, atë kohë, sapo ishte bërë e njohur në Shqipëri. Letrarët e parë, veçanërisht ata të Liceut Francez të Korçës, tashmë botonin përkthime nga Baudelaire dhe Rimbaud. Studenti i Grenoble, Dhimitër Shuteriqi, përkundej atëherë me vargjet e “Anija e dehur”. Migjeni duhet t’i ketë lexuar ato edhe në italisht. Dhe nga vetë vargu i lirë që përdorte, Migjeni i përngjante Rimbaud, me dëshirën për t’u shkëputur nga tradita poetike dhe për të qenë modern. Modern për një kohë të re, për një njeri të ri. “Duhet të jesh modern!”, shkruante Rimbaud, “…duhet një shoqëri e re”. “Të lindet njeriu”, shkruante më vonë Migjeni: “Na të birtë e shekullit të ri”. E habitshme gjithashtu edhe përafërsia e ndjesive që gjejmë dhe në dorëshkrimin e fundit të Migjenit, të shkruar në 27 korrik të vitit 1938, datë pas së cilës ai nuk do të shkruante më:
“Ku janë orët dhe muzat? Shtajzovallet dhe zanat ku janë? S’po flitet ma për vallet e tyre, as për sytë e tyne, që të shitojnë ose të bajnë fatbardhë, s’po flitet…”
(Fragment nga libri: “Rrugëtimi i mbramë i Arthur Rimbaud”)
E dini që në fshat më shumë histori se askund tjetër, sepse këtu flasin gurët. Janë pikërisht gurët që tregojnë historinë, shqiptarët dikur, kalanë e madhe e shndërruan në një kala të vogël, pran në një kullë duke jetuar aty ne një komunitet prej dhjetëra anëtarësh deri në katër breza.
Pikërisht kjo formë jetese është kthyer në një destinacion turistik të cilët e pëlqejnë turistët e huaj.
Vetëm në Luginën e Matit dikur ka pas dymijë ndërsa sot në këmbë qëndrojnë dy të cilat disa banorë mbajnë çelësat e disa të tjerë kanë hapur dyert për të mirëpritur pushuesit.
Por që turizmi në fshat të zhvillohet jo vetëm në pika agroturistike duhet të kontribuojmë ne dhe si bëhet kjo duke ardhur në fshat.
Sofjlla Kotelli eksperte e turizmit rural thotë: “Në fakt zonat tona rurale kanë kaq shumë potencial, tradita, këngë, valle, produkte lokale, kullat elementë të pafund arkitekturorë të cilat përbëjnë kaq shumë mundësi ashtu siç e meritojnë. Këta njerëz punëtor kanë punuar prej vitesh për të ruajtur traditën dhe sot është momenti që t’iu kthehet pas ajo çka ata kanë investuar”./TopChannel/KultPlus.com
“Lojëra Popullore Fest” titullohej aktiviteti i organizuar në qytetin e Shkodrës me pjesëmarrjen e trupave nga Kosova, Maqedonia e Veriut, Mali i Zi, Tirana dhe Shkodra.
Në këtë aktivitet të zhvilluar në sheshin para bashkisë Shkodër, pjesëmarrësit e 10 trupave, me këngë, valle, lojëra popullore dhe me kostumet tradicionale përcollën një atmosferë të veçantë.
Kryetari i bashkisë së Shkodrës, Benet Beci tha se ky aktivitet synon promovimin e traditave brez pas brezi, në shërbim edhe të turizmit.
Në këtë aktivitet u ndanë edhe çmime, ku me vendin e parë u vlerësua Jahi Hasani nga Cegrani (Gostivar, Maqedonia e Veriut), të cilit iu dha kupa e festivalit nga Bekim Mema, drejtori i zyrës së Zhvillimit në Bashkinë Shkodër.
Me vendin e dytë u vlerësua Minatori i ri, Kishnicë (Kosovë) dhe me vendin e tretë Ansambli folklorik “Ana Morava”, nga Vitia e Kosovës.
Pjesë e këtij festivali ishin edhe shkolla “Luce Agraja” nga Dajçi, Qendra kulturore e Fëmijëve Kujtim Alia, Shkolla Speciale “3 Dhjetori”, Kopshti “Bep Tusha”, Shkolla “Liria”, etj”.
Me organizimin e këtij aktiviteti u shpalos fuqishëm mesazhi i përfshirjes sociale, pasurimi i jetës dhe rëndësia e angazhimit të rinisë në aktivitete të trashëgimisë kulturore.
Ky aktivitet u organizua nga “The Door” me mbështetjen e bashkisë Shkodër./KultPlus.com
Tym cigaresh. Buzëqeshje të lehta. E sërish tym, fjolla të lehta, nga buzët e mia, çdo mbrëmje pak minuta, nga ballkoni i tij, nga dritarja ime, fjolla të lehta, çelin buzëqeshje dhe zërin s’ma njeh dhe zërin s’ia njoh, vetëm, përmes fjollave të tymit më pëlqejnë sytë e tij, i pëlqejnë sytë e mi, çdo mbrëmje pak minuta, një përshëndetje fjollash tymi lehtësi e hijshme gjestesh, pikë e heshtur zjarri ngrihet mbi kopshtin e përgjumur, dhe asgjë tjetër, ja kështu, ndërsa pranë abazhurit puna pret, pak minuta, çdo mbrëmje për ca mbrëmje, fjolla të lehta fjolla të lehta./KultPlus.com
Ura e Mesit, e gjendur mbi lumin Kir në Shkodër, pas restaurimit të kohëve të fundit është kthyer në destinacion turistik.
Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale pamje nga Ura e Mesit, e cila sipas tij, është kthyer në një destinacion “që po i bën edhe turistët e huaj të dashurohen me thesaret e trashëgimisë së Shkodrës, duke u shndërruar në pikën e preferuar për të ruajtur kujtimet nga Shqipëria”.
Në videon e sjellë nga kryeministri flet edhe një turist italian, që shprehet i mahnituar nga bukuritë e këtij vendi, të cilin e viziton për herë të parë.
“Kjo është spektaklore! Erdhëm me qëllim që ta shohim. Po kalojmë disa ditë në Shqipëri dhe u dashuruam me vendin”, thotë turisti italian.
Ndërkohë, në pamjet e publikuara shfaqen turistë, por dhe vendas që bëjnë foto dhe video mbi urë, fëmijë që luajnë pranë ujit të lumit dhe plot pamje mbresëlënëse të një prej pikave më piktoreske në Shkodër, që po kthehet në një atraksion absolut për turizmin në veri të Shqipërisë.
E ndërtuar në vitin 1768, Ura e Mesit është një nga perlat e arkitekturës dhe trashëgimisë sonë kulturore, që pret çdo ditë qindra vizitorë.
Me gjatësi 108 metra, gjerësi 3.40 metra dhe me 13 harqe josimetrike, për ndërtimin e saj janë përdorur gurë të latuar, ndërsa traseja është bërë me pllaka guri. Vlerat e kësaj ure shtohen dhe nga terreni piktoresk pranë saj me shkëmbinj dhe ujin e pastër./atsh/KultPlus.com
Naim Frashëri lindi në Frashër të Dangëllisë më 25 maj 1846. Mësimet e para i mori në vendlindje, ku nisi të mësonte persishten pranë teqesë bektashiane. Më 1865 familja e tij u shpërngul në Janinë, ku ndoqi gjimnazin “Zosimea”. Mbas kthimit në vendlindje, ai bëri provat e para të vjershërimit shqip nën ndikimin e bejtexhinjve, por edhe persisht, në përmbledhjen “Tehajylat” (Ëndërrime) që e botoi në vitit 1885.
Naim Frashëri mori pjesë në ngjarjet e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, në mbledhjen e degëve të Jugut të Lidhjes Shqiptare në Frashër (1878). Ai iu kushtua punës për zgjimin kombëtar përmes lëvrimit të gjuhës shqipe e të letërsisë kombëtare dhe për ngritjen e shkollës shqipe e pajisjen e saj me tekste mësimore në gjuhën amtare. Më 1882 u vendos përfundimisht në Stamboll. Me përkushtimin dhe veprimtarinë e tij të dendur atdhetare e kulturore Naim Frashëri u bë figura qendrore e Rilindjes Kombëtare dhe u pagëzua për së gjalli si “Apostull i Shqiptarizmës”.
Për më pak se 20 vjet botoi një krijimtari të gjerë në gjuhën shqipe dhe në gjuhë të tjera, poema, përmbledhje lirikash, prozë artistike, si dhe vjersha e tekste për shkollat dhe përkthime. Veprat e tij më të shquara janë “Bagëti e Bujqësija” (1886), përmbledhja me lirika atdhetare e filozofike “Luletë e verësë” (1890), poema epike “Istori e Skënderbeut” (1898), lirikat në persisht “Ëndërrime” si dhe poemat në gjuhën greke “O alithis pothos ton Skyperaton” (Dëshira e vërtetë e shqiptarëve, 1886), etj..
Vepra e Naim Frashërit është botuar dhe vazhdon të botohet gjerësisht dhe është bërë objekt studimesh shkencore. Naim Frashëri vdiq në Stamboll më 20 Tetor 1900. Eshtrat e tij u sollën në atdhe më 1937 dhe prehen në Memorialin e Rilindësve në Tiranë./ atsh / KultPlus.com
Liqeni i Shkodrës këtë sezon turistik ka shënuar një fluks të lartë vizitorësh.
Ky liqen, i cilësuar si një ndër potencialet e rëndësishme turistike në Shkodër, ofron mundësi për larmishmëri aktivitetesh.
Drejtori i Administratës së Zonave të Mbrojtura Shkodër, Agim Dardha bëri të ditur sot për ATSH-në se “liqeni i Shkodrës gjatë muajve janar-shtator u vizitua nga 203 550 vizitorë, nga të cilët 118 300 vendas dhe 85 250 të huaj”.
“Ky vit ka shënuar një rritje të konsiderueshme të vizitorëve si pasojë edhe të vendosjes së dy varkave turistike pranë molit të Shirokës, të mundësuara nga Fondi Shqiptar i Zhvillimit dhe qeveria shqiptare”, tha Dardha.
Këto varka, me kapacitet 33 vende secila, janë një mundësi për vizitorët në Shirokë për të shijuar magjinë e ujërave dhe peizazhit të liqenit më të madh në Ballkan.
Varkat i shtohen një rrjeti ndërhyrjesh që ka nisur me krijimin e tre moleve përgjatë liqenit dhe lumit Buna.
Një tjetër atraksion turistik që ka sjellë edhe shtimin e vizitorëve janë edhe sportet ujore.
“Shëtitjet me kanoe, varkat dhe gondolat veneciane kanë qenë të preferuarat e turistëve në liqenin e Shkodrës”, tha Dardha.
Udhëtimi me kanoe zgjat rreth 7 orë dhe përshkon rreth 18 km vijë lumore dhe liqenore, me peizazhe magjepsëse të natyrës si dhe shpendëve të shumtë në këtë zonë.
Sipas tij, një tjetër atraksion që vijon të tërheqë vizitorët është edhe vrojtimi i shpendëve.
“Liqeni i Shkodrës ka një faunë të pasur me 45 lloje peshqish e 270 lloje shpendësh. Këto shpendë përbëjnë 87% të gjithë Ornitofaunës së Shqipërisë”, tha Dardha.
Liqeni i Shkodrës ofron mundësi argëtimi dhe kënaqësie për të gjithë turistët që dëshirojnë të shijojnë turizmin aktiv. Ai është liqeni më i madh në Gadishullin e Ballkanit dhe shtrihet në kufirin ndërmjet Shqipërisë dhe Malit të Zi. Ekosistemi i liqenit ushqen faunën dhe florën e pasur dhe unike, duke e shndërruar atë në një qendër të rëndësishme biodiversiteti në Evropë./ atsh/ KultPlus.com
Një nga projektet më të mëdha diellore në SHBA u hap në Teksas të premten, i mbështetur nga ajo që Google tha se është blerja më e madhe e energjisë elektrike diellore që ka bërë ndonjëherë.
Ekzekutivi i Google, Ben Sloss, tha në prerjen e shiritit, rreth dy orë në jug të Dallasit, se korporata ka përgjegjësinë të sjellë në internet energjinë elektrike të rinovueshme, pa karbon, në të njëjtën kohë që hap operacione që do ta përdorin atë energji. Google pret të shpenzojë 16 miliardë dollarë deri në vitin 2040 globalisht për të blerë energji të pastër, tha ai.
Sekretarja e Energjisë e SHBA-së, Jennifer Granholm, e cila mori pjesë, tha se projekti diellor është një pasardhës për përpjekjet e administratës për të nxitur prodhuesit dhe zhvilluesit për të gjetur projektet e energjisë në SHBA
“Ndonjëherë kur je në mes të historisë, është e vështirë të thuash, sepse je në mes të saj,” tha ajo. “Por unë po ju them tani se ne jemi në mes të historisë që po krijohet.”SB Energy ndërtoi tre ferma diellore krah për krah, “Orion Solar Belt”, në Buckholts, Teksas. Të kombinuara, ato do të jenë në gjendje të sigurojnë 875 megavat energji të pastër. Kjo është pothuajse madhësia e një objekti tipik bërthamor. Në total, Google ka kontraktuar me zhvilluesit e energjisë së pastër për të sjellë më shumë se 2800 megavat projekte të reja me erë dhe diell në shtet, për të cilat thotë se tejkalojnë sasinë e energjisë së kërkuar për operacionet e tij atje.Google, Amazon dhe Microsoft kanë njoftuar së fundmi investime në energjinë bërthamore për të fuqizuar qendrat e të dhënave, pasi gjigantët e teknologjisë kërkojnë burime të reja të energjisë elektrike pa karbon për të përmbushur kërkesën në rritje nga qendrat e të dhënave dhe inteligjenca artificiale. Google ka një angazhim për të marrë të gjithë energjinë e tij elektrike pa kontribuar në ndryshimet klimatike, pavarësisht nga koha e ditës ose nëse dielli po lind, por as ajo dhe as kompanitë e tjera të mëdha nuk po i përmbushin këto angazhime me rritjen e inteligjencës artificiale .
Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë parashikon që konsumi total i energjisë elektrike i qendrave të të dhënave mund të arrijë më shumë se 1000 teravat-orë në vitin 2026, më shumë se dyfishuar nga viti 2022. Vlerësimet sugjerojnë se një terawat-orë mund të furnizojë 70,000 shtëpi për një vit.Kërkesa për energji po rritet gjithashtu globalisht ndërsa ndërtesat dhe automjetet elektrizohen. Njerëzit përdorën më shumë energji elektrike se kurrë vitin e kaluar, duke vendosur tendosje në rrjetet elektrike në mbarë botën.
Në gusht, Google tha se planifikonte të investonte më shumë se 1 miliard dollarë në Teksas këtë vit për të mbështetur infrastrukturën e saj cloud dhe qendrave të të dhënave.
Google do të përdorë rreth 85% të energjisë diellore të projektit për qendrat e të dhënave në kontenë Ellis dhe për kompjuterin cloud në rajonin e Dallasit. Në Ellis County, Google operon një kampus të qendrës së të dhënave në Midlothian dhe po ndërton një kampus të ri në Red Oak. Pjesa tjetër e energjisë diellore do të shkojë në rrjetin elektrik të shtetit. Mijëra dele kullosin në zonë, duke ruajtur bimësinë rreth rrjeteve diellore.
“Ky projekt ishte një spreadsheet dhe një grup emailesh që unë kisha shkëmbyer dhe një mori miratimesh e kështu me radhë. Dhe pastaj vini mbi ngritjen atje dhe e shihni atë të shtrirë para jush dhe ju merr frymën disi, apo jo? Sepse ka një fushë të madhe të grupeve diellore, “tha Sloss gjatë ceremonisë. “Dhe ne në fakt kolektivisht e kemi bërë këtë. Kjo është e mahnitshme.”
SB Energy tha se shumica e komponentëve të fermave diellore prodhohen në Shtetet e Bashkuara dhe kjo është e mundur vetëm sepse ligji i klimës i njohur zyrtarisht si Akti i Reduktimit të Inflacionit nxiti prodhimin e energjisë së pastër. Kompania pret që projektet të jenë të parët që kualifikohen për një kredi shtesë tatimore që ligji ofron për përdorimin e përmbajtjes vendase./ AP – Syri.Net/ KultPlus.com
