Bota e humbi John Lennon që në 1980-ën, por muzika dhe poezia e tij jetojnë ende në zemrat tona. Fjalët e tij për dashurinë, jetën, dhe paqen që dekada më parë i la për ne, tingëllojnë ende kuptimplota dhe na nxisin drejt një versioni më të mirë të vetes dhe të së ardhmes tonë.
Ne duam t’u kujtojmë ndjekësve tanë për këtë muzikant gjenial dhe ëndërrimtar madhështor thëniet më të fuqishme të tij:
“Jetojmë në një botë ku duhet të strukemi që të bëjmë dashuri, ndërkohë që dhuna praktikohet ditën për diell.”
“Kur shkoja në shkollë, ata më pyesnin çfarë dëshiroja të bëhesh kur të rritesha. Unë shkrujta “i lumtur”. Ata më thanë se nuk e kisha kuptuar detyrën, dhe unë u thashë se ju s’keni kuptuar jetën.”
“Duke qenë i ndershëm nuk ke për të pasur shokë të shumtë, por gjithmonë do të kesh shokët e saktë.”
“Nuk ka rëndësi kë dashuroni, ku dashuroni, pse dashuroni, kur dhe si dashuri, rëndësi ka që dashuroni.”
“Nëse të gjithë do ta dëshironin paqen aq as dëshirojnë një set të ri televiziv, atëherë paqja do mbretëronte.”
“Të përpiqesh t’u pëlqesh të gjithëve është e pamundur – nëse e bën, do përfundosh në një midis ku asnjërit s’i pëlqen. Duhet të marrësh vendimin për atë që mendon se është më e mira për ty, dhe bëjë atë.”
“Si zakonisht, qëndron një grua madhështore, prapa çdo idioti.”
“Vetëm duke provuar rrobat e të tjerëve e kuptojmë përmasën tonë.”
“Kur bën diçka fisnike dhe të bukur e askush nuk e vëren, mos u trishto. Për diellin, çdo mëngjes është i bukur, edhe pse audienca fle gjumë ende.”
“Gjithçka do të shkojë në vendin e vet në fund. Nëse gjërat nuk janë në vendin e tyre, atëherë s’ka ardhur fundi.”
“Një ëndërr që e ëndërron i vetëm, është vetëm një ëndërr. Një ëndërr që e ëndërrojmë së bashku, është realitet.”
“Paqja nuk është diçka për të cilën ne lutemi dhe urojmë; është diçka që bëhet, diçka që je, dhe diçka që jepet.”/ KultPlus.com
Dr. Martin Luther King ishte ministër amerikan, aktivist dhe udhëheqës i shquar në lëvizjen për të drejtat civile, mbahet mend sot për avancimin e të drejtave civile përmes jodhunës.
Kanë kaluar më shumë se 50 vjet që kur u vra në vitin 1968, por shumë citate dhe fragmente të Martin Luther King Jr. nga fjalimet, predikimet dhe librat e tij të fuqishëm mbeten po aq të rëndësishme edhe sot (nëse jo më shumë). Ai foli me mençuri për barazinë, mirësinë, guximin, ndryshimin, faljen dhe më shumë – dhe bindjet e tij kuptohet që ende rezonojnë me kaq shumë njerëz.
Nga viti 1955 deri në vrasjen e tij, fituesi i Çmimit Nobel për Paqe mori pjesë, ndihmoi në organizimin dhe udhëhoqi marshime dhe protesta jo të dhunshme, duke përfshirë marshimin e vitit 1963 në Uashington, ku ai mbajti fjalimin e tij tashmë të famshëm “Unë kam një ëndërr” në shkallët e Memorial i Linkolnit.
“Urrejtja e paralizon jetën; dashuria e çliron atë. Urrejtja e ngatërron jetën; dashuria e harmonizon atë. Urrejtja e errëson jetën; dashuria e ndriçon atë.”
“Falja nuk është një akt i rastësishëm; është një qëndrim i përhershëm.”
“Dashuria është forca më e madhe në univers. Është rrahja e zemrës së kozmosit moral. Ai që dashuron është pjesëmarrës në qenien e Zotit.”
“Inteligjencë plus karakter – ky është qëllimi i edukimit të vërtetë.”
“Ndryshimi nuk rrokulliset mbi rrotat e pashmangshmërisë, por vjen përmes luftës së vazhdueshme.”
“Askush të mos ju tërheqë aq poshtë sa ta urresh atë.”
“Paqja e vërtetë nuk është thjesht mungesa e tensionit; është prania e drejtësisë.”
“Bëni një karrierë njerëzore. Përkushtoni veten në luftën fisnike për të drejta të barabarta. Ju do të bëni një person më të mirë për veten tuaj, një komb më të madh të vendit tuaj dhe një botë më të mirë për të jetuar.”
“Pyetja më këmbëngulëse dhe urgjente e jetës është: “Çfarë po bën për të tjerët?”
“Nëse nuk mund të fluturosh, atëherë vrapo, nëse nuk mund të vraposh, atëherë ec, nëse nuk mund të ecësh, atëherë zvarritu, por çfarëdo që të bësh, duhet të vazhdosh të ecësh përpara.”
“Masa përfundimtare e një njeriu nuk është vendi ku ai qëndron në momentet e rehatisë dhe komoditetit, por ku qëndron në momentet e sfidave dhe polemikave.”
“Errësira nuk mund ta dëbojë errësirën; vetëm drita mund ta bëjë këtë. Urrejtja nuk mund ta dëbojë urrejtjen, vetëm dashuria mund ta bëjë këtë.”
“Një ditë do të mësojmë se zemra nuk mund të jetë kurrë plotësisht e drejtë kur koka është plotësisht e gabuar.”
“Asgjë në të gjithë botën nuk është më e rrezikshme se injoranca e sinqertë dhe marrëzia e ndërgjegjshme.”
“Padrejtësia kudo është një kërcënim për drejtësinë kudo. Ne jemi kapur në një rrjet të pashmangshëm reciproke, të lidhur në një rrobë të vetme fati. Çfarëdo që prek një person drejtpërdrejt, i prek të gjithë në mënyrë indirekte.” /WomansDay/KultPlus.com
Poezia ka fuqi të veçantë për të kapur dhe përjetësuar ndjenjat më të thella të njeriut, duke i dhënë formë dhe jetë emocioneve përmes gjuhës.
Shkruan: Pranvera Beqa
Në librin e tij poetik “Idioma”, Kujtim M. Shala, e trajton poezinë si një idiomë të ndjenjave dhe përjetimeve, ku gjuha bëhet më shumë sesa një mjet komunikimi, ajo shndërrohet në një kod të brendshëm për të shprehur kujtesën, identitetin, vetminë dhe raportin me botën. Kjo përmbledhje poetike eksploron kompleksivitetin e emocioneve njerëzore, duke e ftuar lexuesin në një udhëtim përmes vargjeve që përçojnë thellësinë e përvojës njerëzore.
Individualitetin e tij të dalluar poetik Kujtim Shala, e transmeton nëpërmjet ndjenjave delikate ndaj traditës kulturore e shpirtërore kombëtare dhe ndaj aktualitetit të avancuar të kohës, gjë me të cilën poezinë e vet do ta bëjë moderne, evropiane, që e bënë një poezi të lartësuar në hapësirën shqiptare.
Autori trajton temën e luftës së fundit në Kosovë dhe kujtimet e saj, duke e sjellë një perspektivë të re në poezinë shqiptare.
Vepra përbëhet nga tri pjesë kryesore: Idioma, Shpina dhe Lëkura, të cilat trajtojnë përjetime individuale dhe kolektive lidhur me luftën e fundit në Kosovë, e cila shpesh shfaqet përmes imazheve të ndërtesave të braktisura, vendeve të zhytura në harresë dhe historive të pashkruara të njerëzve që i kanë kaluar në përjetime të tilla.
Në poemën “Stacioni i Vjetër”, që hapë pjesën e parë të librit e ilustron këtë motiv, duke përshkruar një ndërtesë të vjetër, që dikur ishte plotë jetë dhe e mbushur me plotë kujtime, e cila tashmë mbart vetëm gjurmë të së kaluarēs. “..Fytyrat janë ngrirë nga frika dhimbja i ftohti i pranverës së hershme..”
“..Qyteti duket i rrudhosur i mbledhur në vete i vjetër sa dheu..”
“..edhe ai pret që të vijë treni të bartë përjetë frikën e tij të fitojëegërsia e tij fryma e keqe e vendit lënë pa njerëzit e tij të dikurshëm”.
Përshkrimi i fytyrave të ngrira nga frika dhe dhimbja, sikur krijon një atmosferë të rëndë, duke theksuar traumën dhe pasigurinë e njerëzve përballë ndryshimeve të mëdha. E, imazhi i qytetit të rrudhosur dhe i mbledhur në vete simbolizon degradimin dhe vetminë, ndërsa pritja për trenin nënkupton një dëshirë të pashpresë për shpëtim, apo një ndryshim që nuk vjen kurrë, sepse këtu njerëzit presin pa emër, të harruar dhe të huaj për njëri-tjetrin. Në fund poezia përmbyllet me një ndjesi përfundimtare të braktisjes, dhe harresës. Stacioni bëhet “kujtim i zi”, ndërsa qyteti duket se mbetet në vetmi të pashmangshme. Treni, qe simbolizon kalimin dhe ndryshimin, largohet duke lënë pas vetëm hijet e një të kaluare të humbur.
Në ciklin e dytë, Shala ndërthur mitologjinë dhe historinë, duke sjellë figura si Prometeu, Helena, Atlasi i ri dhe Juda. Përmes tyre, ai krijon një lidhje të thellë mes mitit dhe realitetit shqiptar, duke e shfaqur fatin e Kosovës si një cikël të pafund vuajtjesh dhe sakrificash.
Një nga poezitë që bie në sy është Toka, ku autori e shfaq lidhjen mes tokës dhe luftës nëpërmjet antitezës së “tokës së Zotit” dhe “armikut të përjetshëm”. Uji në poezinë e autorit e simbolizon mbrojtjen, ashtu edhe hakmarrjen e natyrës kundër atyre që e ndotin. Poezia është një rrëfim metaforik mbi dhunën dhe fatin, ku toka nuk është vetëm një hapësirë fizike, por edhe një dëshmi e përplasjeve të historisë. Toka në librin e autorit është një hapësirë që përfaqëson identitetin dhe njeriun. Këtu hapësirës i jepet një rëndësi e veçantë në krijimin e identitetit dhe në mbrojtjen e tij.
Po ashtu, poezia Shpina, me të cilën edhe është emëruar ky cikel, autori trajton vuajtjen dhe humbjen, ku trupi shfaqet si një hapësirë dhimbjeje e pashmangshme. Figura e “gruas që vretëburrin nuk mund të martohet për herën e dytë”, sygjeron pamundësinë e rikthimit në një realitet të njohur pas një traume të madhe. Shpina bëhet simbol i një peshe të padukshme, e cila shtyp dhe ndrydh qenien njerëzore, duke e lënë të përhumbur në një kërkim të vazhdueshëm për identitet.
Në ciklin Lëkura, trupi bëhet dëshmitar i dhimbjeve dhe i përvojave që gdhenden në lëkurë si plagë të pashlyeshme. Poeti na paraqet lëkurën jo si një sipërfaqe të sheshtë dhe të pandjeshme, por si një hapësirë ku çdo dhimbje, çdo mungesë, çdo përjetim lë një shenjë të thellë.
Në poezitë e këtij cikli, lëkura merr shumë forma, herë është një guaskë e brishtë që përthith dhimbjen dhe vetminë, herë një sipërfaqe e hapur, e ekspozuar ndaj plagëve të historisë dhe kujtesës. Në poezinë Fundi, cikli Lëkura arrin kulmin e tij emocional, duke u bërë një reflektim i thellë mbi përfundimet, mbi atë çka mbetet pas një humbjeje të madhe.
“Një ditë vjeshte do të mbyll të gjitha perdet asnjë rreze drite të mos hyjë në dhomë që dhoma të jetë e zbrazët e errët e ftohtë si qenia ime”
Këto vargje përçojnë ndjenjën e një trishtimi të heshtur, ku njeriu mbyllet brenda vetes, si në një dhomë të errët ku drita nuk depërton më. Mbyllja e perdeve bëhet metaforë e një fundi të pashmangshëm, e një dorëzimi të plotë përballë heshtjes dhe boshllëkut. Dhoma e zbrazët dhe e ftohtë është një reflektim i brendësisë së poetit, një hapësirë ku heshtja bëhet më e rëndë se fjalët dhe ku vetmia shndërrohet në një prani të prekshme.
Por Fundi nuk është thjesht një poezi mbi vdekjen. Është një poezi mbi fundin e gjithçkaje që dikur ishte e rëndësishme. Është për atë moment kur njeriu kupton se diçka nuk mund të rikthehet më, qoftë një ndjenjë, një kujtim, apo një pjesë e vetvetes. Poeti përshkruan atë çast të rëndë kur koha ndalet dhe e tashmja bëhet një zbrazëti që gllabëron gjithçka.
Poezia ka një ritëm të ngadaltë, një përshkallëzim të heshtur drejt një pikëllimi që nuk bërtet, por që ndjehet thellë në shpirt. Përmes imazheve të ftohta dhe errësirës që shtrihet mbi gjithçka, Shala krijon një poezi që të mbështjellë me peshën e një ndjenje të papërcaktueshme, një mesazh i pashkruar për të gjithë ata që ndonjëherë kanë përjetuar ndarjen, humbjen apo fundin e një ëndrre.
Në këtë poezi, fundi nuk është vetëm një përmbyllje, por një gjendje shpirtërore, një hapësirë mes dritës dhe errësirës, mes kujtesës dhe harresës. Ai është një çast kur e kupton se diçka ka ikur përgjithmonë, dhe me të, një pjesë e vetes mbetet përgjithmonë e ngujuar në atë dhomë të ftohtë e të zbrazët.
Shala përdorë një stil të veçantë poetik, ku vargjet e tij janë të ngjeshura me figuracion të fuqishëm dhe një gjuhë të pasur me metafora . Ai nuk e paraqet emocionin në mënyrë të drejtpërdrejtë, por e shfaq atë përmes imazheve të fuqishme, duke e bërë lexuesin të ndjejë më shumë sesa të kuptojë.
Një teknikë e dallueshme në poezitë e tij është përdorimi i kontrasteve: drita dhe errësira, afërsia dhe largësia, zëri dhe heshtja. Në poezinë “Shpina”, këto kontraste krijojnë një atmosferë dramatike dhe të ndjerë, ku trupi dhe hapat e njeriut bëhen metafora për një gjendje emocionale të mbushur me pasiguri dhe dhimbje.
Një tjetër veçori stilistike është përdorimi i përsëritjeve dhe ritmit, të cilat ndihmojnë në krijimin e një efekti hipnotik në vargje. Poezia e tij shpesh tingëllon si një rrëfim i përjetimeve të brendshme, ku fjalët rrjedhin si mendime të papritura dhe të thella.
Librat poetikë si “Idioma” kanë një ndikim të rëndësishëm në letërsinë shqipe bashkëkohore, duke sjellë një perspektivë të re mbi mënyrën se si gjuha mund të përdoret për të shprehur përvoja të ndërlikuara njerëzore. Kujtim M. Shala nuk është thjesht një poet që shkruan për ndjenja apo përjetime të zakonshme, por një krijues që sfidon lexuesin të mendojë më thellë për gjuhën, kujtesën dhe ekzistencën.
Ndikimi i tij vërehet edhe në mënyrën se si ai arrin të lidhë përvojat personale me ato kolektive. Shala nuk shkruan vetëm për veten, por për një gjeneratë të tërë, për një histori të tërë të mbushur me sfida dhe reflektime. Poezia e tij është një dëshmi e fuqisë së fjalës për të mbartur dhe përjetësuar mendime, ndjenja dhe fate.
Idioma e Kujtim M. Shalës është një libër që sfidon dhe pasuron leximin poetik, duke ofruar një qasje filozofike dhe estetike ndaj realitetit. Përmes një gjuhe të fuqishme dhe një strukture të ndërlikuar poetike, Shala arrin të krijojë një botë ku fjalët janë më shumë se thjesht mjete komunikimi, ato janë kujtesë, identitet dhe mjet për të kuptuar ekzistencën.
Ky libër është një kontribut i rëndësishëm në poezinë bashkëkohore shqipe dhe një dëshmi e talentit të një autori që di të eksplorojë thellësitë e shpirtit njerëzor përmes artit të fjalës. Për të gjithë ata që kërkojnë një poezi që nuk është vetëm e bukur në formë, por edhe sfiduese në përmbajtje, “Idioma” është një lexim i domosdoshëm./KultPlus.com
Më poshtë gjeni disa prej thënieve më të bukura të Da Vincit:
E vërteta është vajza e vetme e kohës.
Ai që zotëron shumë është ai që edhe frikësohet shumë, prej humbjes.
Kudo që hyn fati i mirë, zilia e rrethon dhe e sulmon atë vend; dhe kur ajo të largohet, hidhërimi dhe pendimi mbeten prapa.
Është më lehtë të luftosh me të keqen në fillim sesa në fund.
Trupi ynë varet nga Qielli dhe Qielli nga Shpirti ynë.
Ashtu si guximi e rrezikon jetën, frika e mbron atë.
Sepse, me të vërtetë, dashuria e madhe buron nga njohja e madhe e objektit të dashurisë, dhe nëse dini pak, do të jeni në gjendje ta doni atë vetëm pak ose aspak.
Atje ku ka britma, nuk ka njohuri të vërteta.
Ashtu siç çdo mbretëri e ndarë bie, ashtu çdo mendje e ndarë midis shumë studimeve ngatërron dhe shkatërron vetveten.
Në lumenj, uji që prekni është i fundit prej atij që ka kaluar dhe i pari prej atij që vjen; pra me kohën e tanishme.
Hekuri ndryshket nga mospërdorimi; uji humbet pastërtinë e tij nga pezulli … po ashtu edhe mosveprimi e thith fuqinë e mendjes.
Pse syri e sheh një gjë më qartë në ëndërr sesa në imagjinatë kur është zgjuar?
Ndërsa mendoja se po mësoja si të jetoja, në fakt mësova se si të vdisja.
Arti nuk mbarohet, vetëm braktiset.
Urtësia është vajza e përvojës.
Asgjë nuk e forcon autoritetin aq shumë sa heshtja.
Më ka bërë përshtypje urgjenca për të vepruar. Të dish nuk mjafton; ne duhet të aplikojmë. Të jesh i gatshëm nuk mjafton; ne duhet të bëjmë.
Natyra është burimi i gjithë njohurisë së vërtetë. Ajo ka logjikën e saj, ligjet e saj, nuk ka asnjë efekt pa shkak, as shpikje pa nevojë.
Përvoja nuk gabon. Vetëm gjykimet tuaja gabojnë duke pritur prej saj atë që nuk është në fuqinë e saj.
Koha qëndron mjaftueshëm për këdo që dëshiron ta përdorë.
Atje ku shpirti nuk funksionon bashkë me duart, nuk ka art.
Ai që e do praktikën pa teori është si marinari që hip në bordin e anijes pa timon dhe busull dhe kurrë nuk e di se ku mund të shkojë.
Eshtë më lehtë të rezistosh në fillim sesa në fund.
Burrat gabojnë kur ankohen për fluturimin e kohës, duke e akuzuar atë se është shumë e shpejtë dhe nuk e kuptojnë që është e mjaftueshme edhe ndërsa kalon.
Ai që nuk e dënon të keqen, urdhëron që të bëhet.
Ashtu si ngrënia në kundërshtim me këshillat është e dëmshme për shëndetin, ashtu edhe studimi pa dëshirë prish kujtesën dhe nuk mbart asgjë që merr përsipër.
Jeta jonë është e përbërë nga vdekja e të tjerëve.
Nuk është i aftë për virtyt ai njeri që sakrifikon nderin e tij për përfitime. Pasuria është e pafuqishme për të ndihmuar atë që nuk e vlerëson veten.
Ndërsa një ditë e kaluar mirë sjell gjumë të lumtur, ashtu edhe një jetë e kaluar mirë sjell vdekje të lumtur.
Përvetësimi i çdo njohurie, çfarëdo që të jetë, është gjithmonë e dobishme për intelektin, sepse do të jetë në gjendje të dëbojë gjërat e padobishme dhe të ruajë ato që janë të mira. Sepse asgjë nuk mund të dashurohet ose urrehet nëse nuk njihet së pari.
Mashtrueset më të mëdha që i shkaktojnë vuajtje njeriut janë mendimet e tij.
Një poet e di se ka arritur përsosmërinë jo kur nuk mbetet asgjë për të shtuar, por kur nuk ka asgjë për të marrë.
Nëse dikush dëshiron të shohë se si shpirti banon në trupin e tij, le të vëzhgojë se si ky trup përdor banesën e tij të përditshme. Kjo do të thotë, nëse kjo është pa rregull dhe e konfuze, trupi do të mbahet në çrregullim dhe konfuzion nga shpirti i tij.
I varfër është nxënësi që nuk e tejkalon mësuesin e tij.
Pasi të keni shijuar fluturimin, do të ecni përgjithmonë në tokë me sytë e kthyer drejt qiellit, sepse atje keni qenë dhe atje do të keni gjithmonë dëshirë të ktheheni.
Zoti na i shet të gjitha gjërat me çmimin e punës.
E vërteta e gjërave është ushqimi kryesor i intelekteve superiore.
Është po aq gabim i madh të flasësh mirë për një njeri të pavlefshëm sa të flasësh keq për një njeri të mirë.
Fatkeqësia më e rëndë është kur pikëpamjet tuaja vijnë përpara punës tuaj.
Mësoni si të shihni. Kuptoni sesi gjithçka lidhet me gjithçka tjetër./KultPlus.com
Shkrimtarja franceze lindi më 4 prill 1914 dhe është një nga prozatoret, eseistet dhe skenaristet më të mira të shekullit të XX. Ajo u nda nga jeta më 3 mars 1996.
Marguerite Duras, konsiderohet si “zonjë e parë” e letrave franceze, dhe romani “Dashnori” (L’Amant, 1984) i së cilës është fitues i çmimit të madh letrar “Prix Goncourt”, i përkthyer deri tani në më shumë se 40 gjuhë, i vlerësuar si një nga dhjetë romanet më të mira të botuara në dhjetëvjeçarin e fundit të shekullit të kaluar dhe një bestseller si në Europë, ashtu edhe në Shtetet e Bashkuara
Marguerite Duras lindi më 1914, në Indokinë, bija e dy mësuesve francezë. Edukimi i saj kolonial e frymëzoi për imazhet e këqija dhe ekzotike, që gjurmët i lanë në librat e saj – ai përbën gjithashtu subjektin e romanit të hershëm “Un barrage contre le Pacifique” (1950), por edhe të veprës së saj më të njohur, “Dashnori” (botimi i parë – DITURIA, 1995; botim i rishikuar – DITURIA, 2014), që është historia e dashurisë mes një pesëmbëdhjetëvjeçareje franceze dhe një të riu kinez miliarder, në sfondin e portretit të një familjeje në Indokinën e viteve tridhjetë.
Duras u shpërngul në Paris më 1931 dhe katër vjet më vonë u diplomua në drejtësi. Ajo ka punuar si sekretare në Departamentin e Kolonive – punë të cilën e braktisi me pushtimin gjerman të Francës, më 1940, kohë kur Duras iu bashkua Rezistencës. Për një dekadë, ajo ka qenë anëtare e Partisë Komuniste Franceze, për të cilën shkroi më vonë me një lloj përbuzjeje lakonike, u dallua edhe në gazetari e publicistikë, dhe së fundit është bërë e njohur jashtë vendit për skenarët e saj, nga të cilët më i njohur është ai i 1961, “Hiroshima, Mon Amour”.
Në fakt, që me romanin e saj të parë, ajo hyri në letërsinë bashkëkohore franceze si një uragan, ku natyra njerëzore gjeti pasqyrimin e vet më të çiltër. Emri i saj ka mbi pesëdhjetë vjet që udhëton nëpër botë me vepra befasuese, në të cilat problemet e mprehta sociale që shqetësojnë sot botën njerëzore kanë gjetur te pena e shkrimtares bisturinë e së vërtetës së dhimbshme. Personazhet e Duras përpiqen t’i shmangen vetmisë, për t’i dhënë kuptim jetës së tyre nëpërmjet dashurisë absolute, krimit apo çmendurisë.
Duras ndoshta është nga shkrimtarët e rrallë që nuk i kanë fshehur asgjë lexuesit, duke bërë autopsinë e tyre, mbasi kanë bërë autopsinë më të vështirë të njeriut, atë të vetvetes. Romanet e Duras janë histori e rrëfime të shkurtra me personazhe, emra vendesh, linja dialogu, ngjarje dhe situata që përsëriten vazhdimisht, duke krijuar një atmosferë vetëreferencialiteti klaustrofobik. Në thelb, ato janë meditime rreth temës së një dashurie erotike që të çon në skllavëri ose vdekje. Edhe pse ka dhunë në veprat e saj, kjo është një dhunë për të cilën personazhet nuk janë protagonistë, por vëzhgues bashkëpunues. Në romanin e saj të parë, “Les Impudents” (1943), heroina mbulon vrasjen e mundshme të të vëllait ndaj të dashurës së tij.
Në romanin e saj të dytë, ajo fsheh vrasjen e tij ndaj ungjit. (Djali pastaj vret veten.) Në veprën e gjallë e plot zgjuarsi, me titull “Dhjetë e gjysmë e mbrëmjes në verë” (botim i rishikuar, DITURIA, 2016), një grua me pushime në Spanjë ndihmon për arratisjen e një të panjohuri vendës, i cili sapo ka vrarë gruan dhe të dashurin e saj. Heroina ëndërron të fillojë një jetë të re me të huajin dhe fyhet kur ai e paguan përkujdesjen e saj duke kryer vetëvrasje.
Burrat dhe gratë e Duras flenë, dehen dhe dëshirojnë vdekjen: ata janë kukulla të marrta që s’kanë kurrfarë kontrolli mbi fatet e tyre dhe kështu kandidatë të përsosur për t’u manipuluar nga një autore me peshë, që ka shumë për të thënë (edhe pse asnjëherë drejtpërdrejt) për vdekjen, vetminë dhe kotësinë.
Në romanet e Duras, vendin e veprimit e zë ndjesia: pasionet binjake janë narcisizmi dhe një dëshirë e madhe për të vuajtur. Kjo dëshirë e madhe shpesh është e ngopur nga vuajerizmi seksual: heroina tipike e Duras shtyn të dashurin e saj apo burrin të joshë shoqen e saj më të mirë, në mënyrë që ajo të mund të këqyrë – një temë, veçantia e së cilës mund të ndihmojë për të shpjeguar se pse veprat e Duras kanë arritur një lexues më të gjerë sesa ka tërhequr zakonisht letërsia eksperimentale franceze.
Marguerite Duras është vlerësuar shpesh për stilin e saj të bukur në prozë. Stili letrar i këtyre rrëfimeve të mprehta dhe pikante të zjarrmisë, ligështisë dhe tradhtisë është i thjeshtë. Frazat janë koncize, dialogu i reduktuar në një shkëmbim monologësh të përsëritur, skenat janë të shkurtra dhe sureale. Megjithatë, “Dashnori i Kinës së Veriut” (DITURIA, 2016) nuk është thjesht “romani për dashnorin”, nuk është thjesht një roman ndjenjash, por edhe një lloj rikthimi në të kaluarën e Duras, historia e një “ngjarjeje”, në kuadër të kolonializmit të viteve tridhjetë, në një lokalitet të Savanahës, në jug të Indokinës franceze, e cila qëndron në zanafillë të historisë së jetës së saj, dhe, paralelisht, në produktin e frytshëm narrativ, kinematografik, teatral, eseistik etj.
Është e vërtetë, në fakt, që të gjitha romanet e Duras vënë në skenë dëshirën: e të shkruarit, nga njëra anë, por edhe, mbi të gjitha, të dashurisë si “iluzion i paharruar”, që përsëdytin “kërkimin e një çasti të humbur”, të një “ngjarjeje e cila ka zgjatur fare pak por që i ka dhënë jetë një sigurie të përhershme” dhe që është e paracaktuar të përsëritet si një lloj rifillimi përfundimtar; është e vërtetë edhe se kjo ngjarje do të jetë e destinuar të përsëritet, sidomos në veprat, të cilat edhe pse zënë vend në kufirin mes shkrimit letrar dhe atij autobiografik, inkuadrojnë fragmente nga një histori personale, copëza kujtimesh që “murosin” të shkuarën. “Dashnori” dhe “Dashnori i kinës së Veriut” janë, saktësisht, romane të kësaj “ngjarjeje”.
Edhe “Dhimbja” (DITURIA, 2016) – përmbledhja e gjashtë historive të shkurtra autobiografike dhe gjysmëautobiografike, të shkruara gjatë dhe menjëherë pas pushtimit gjerman të Francës – është një dëshmi intime, drithëruese dhe e pasionuar për tragjedinë e deportimeve dhe të kampeve të përqendrimit. Janë faqet ku Duras tregon – si grua dhe si bashkëshorte – për dhimbjen, e rrënjosur e gjitha në shpresën e pritjes, një pritje e ankthshme, e shoqëruar nga tragjedia e kthimit: kthimit të bashkëshortit që nuk ishte më njeri, por tashmë i shndërruar në një larvë. Janë faqe të një ditari, të cilin vetë autorja e përcakton si një nga gjërat më të rëndësishme të jetës së saj.
Nga krijimtaria e gjerë dhe e pasur, e gjitha e përkryer, që ka dalë nga pena e një koloseje të letërsisë franceze dhe europiane, siç është Marguerite Duras, lexuesi shqiptar ka fatin të lexojë në shqip katër veprat e botuara nga Sh. B. DITURIA nën përkthimin e kujdesshëm, profesional dhe mjeshtëror të përkthyesve Mira Meksi (Dhjetë e gjysmë e mbrëmjes në verë), Nasi Lera (Dashnori) dhe Krenar Hajdëri (Dashnori i Kinës së Veriut dhe Dhimbja)./KultPlus.com
Unë e desha përtej vdekjes, Ashtu dashurova unë Edhe prap s’ia fal dot vetes: S’i s’e desha pak më shumë… Pak më shumë ku shpirti thyhet, T’i them ndarjes: – Prit, ca pak… Të gënjejmë mallin që s’shuhet, Kujtimin të gënjejmë pak. Përtej vdekjes, përtej botëve, Atje ku nis “ca pak” tjetër,- Asaj që më rri mes Zotave: “Si s’të desha pak më tepër…”./KultPlus.com
Do të më duhet ta ringre jetën e shkretuar që ende sot është pasqyra jote: çdo mëngjes ta rimëkëmb do të më duhet. Që kur u largove, sa shumë vende, të kota janë shndërruar, të pakuptimta, njësoj si dritat në mesditë. Buzëmbrëmjet që qenë korniza të imazhit tënd, meloditë me të cilat gjithmonë më prisje, fjalët e asaj kohe, me duart e mia do të më duhet t’i thyej. Në ç’thellomë do ta fsheh shpirtin tim që të mos e shohë mungesën tënde, që si një diell i tmerrshëm, pa perëndim, rrëzëllen përfundimtare dhe mizore? Mungesa jote më rrethon si litari grykën, si deti atë që mbytet./KultPlus.com
Bota e kujton si një nga figurat më te zëshëm në histori, i cili kërkoi të drejtat bazike për njerëzit me ngjyrë në SHBA, shkruan KultPlus.
“I have a dream”, apo në shqip “Unë kam një ëndërr” është titulli i fuqishëm i fjalimit madhështor të King, përmes të cilit la një thirrje e mesazh frymëzues i cili kujtohet edhe sot. Ky fjalim mbahet mend si një nga fjalimet më të mira e frymëzuese në historinë e njerëzimit. Më 1963 në marshin protestues në Washington ai i kërkonte SHBA-së që t’i jepte fund diskriminimit racor. Ai ishte zëri i 250 mijë protestuesve të cilët qëndronin në heshtje duke ndjerë çdo fjalë të këtij fjalimi, ndërsa brohoritnin fort pas çdo fjalie.
“Unë kam një ëndërr, që të gjithë njerëzit të jenë të barabartë. Unë kam një ëndërr, që katër fëmijët e mi do të jetojnë një ditë në një vend, ku nuk do të gjykohen nga ngjyra e lëkurës, por nga karakteri i tyre. Sot unë kam një ëndërr”, ka thënë King gjatë fjalimit të tij.
KultPlus po ju sjellë sonte këtë fjalim të fuqishëm:
Njëqind vjet më parë, një amerikan i madh, nën hijen e të cilit qëndrojmë sot, nënshkroi Shpalljen e Emancipimit. Ky dekret i momentit erdhi si drita e një feneri të madh për miliona skllevër me ngjyrë, të cilët ishin përcëlluar në flakët e padrejtësisë përvëluese. Erdhi si një agim në fund të një nate të gjatë të robërimit. Por njëqind vite më vonë, njerzit me ngjyrë ende nuk janë të lirë. Njëqind vite më vonë, jeta e një njeriu me ngjyrë është ende e sakatuar nga prangat e izolimit dhe zinxhirët e diskriminimit. Njëqind vite më vonë, njerëzit me ngjyrë jetojnë në një ishull varfërie në mes të një oqeani të gjerë me prosperitet material. Njëqind vite më vonë, njerëzit me ngjyrë ende brengosen në qoshe të shoqërisë amerikane dhe e ndjejnë veten si në ekzil në tokën e tyre. Prandaj ne kemi ardhur këtu të dramatizojmë një kusht të turpshëm.
Në një farë kuptimi, ne kemi ardhur në kryeqytetin e kombit tonë për të marrë një çek. Kur arkitektët e republikës sonë shkruan fjalët e mrekullueshme të Kushtetutës dhe Shpalljes së Pavarësisë, ata po nënshkruanin një shënim premtues, sipas së cilit, çdo amerikan duhet të ishte trashëgimtar. Ky shënim ishte një premtim se të gjithë njerëzit, po, njerëz me ngjyrë dhe të bardhë, do t’i garantoheshin të drejtat e patjetërsueshme të jetës, liria dhe kërkimi i lumturisë. Është fare e qartë sot se Amerika nuk i ka plotësuar zotimet e premtuara, për sa i përket qytetarëve me ngjyrë. Në vend që të nderojnë këtë detyrim të shenjtë, Amerika u ka dhënë popullit me ngjyrë një çek të keq, një çek në të cilin shënohen “fonde të pamjaftueshme”.
Por ne refuzojmë të besojmë se banka e drejtësisë ka falimentuar. Ne refuzojmë të besojmë se nuk ka fonde të mjaftueshme në kupën e madhe të mundësive të këtij kombi. Prandaj ne kemi ardhur ta marrim këtë çek, një çek që do të na japë mbi kërkesën e pasurisë, lirinë dhe drejtësinë. Tani është koha t’i bëjmë të vërteta premtimet e demokracisë. Tani është koha ta bëjmë drejtësinë një realitet për të gjithë fëmijët e Perëndisë. Do të ishte fatale sikur ky komb të tejkalonte urgjencën e momentit. Njëmijë e nëntëqind e gjashtëdhjetë e treshi nuk është fundi, por fillimi. Vorbulla e revoltës do të vazhdojë të tundë themelin e kombit tonë deri në ditën e shndritshme që drejtësia do të lindë.
Duhet t’i them diçka atyre që qëndrojnë në pragun e ngrohtë, që i drejton në pallatin e drejtësisë. Në procesin për të fituar vendin tonë të drejtë, ne nuk duhet të ndihemi fajtorë për veprimet tona të gabuara. Le të mos kërkojmë të kënaqim etjen tonë për liri duke pirë nga kupa e zemërimit dhe urrejtjes. Nuk duhet ta ngrijmë përpjekjen tonë në sferën e lartë të dinjitetit dhe disiplinës. Nuk duhet të lejojmë që protestat tona krijuese të degjenerojnë në dhunë fizike. Duhet të ngrihemi përsëri dhe përsëri në lartësinë madhore për të bashkuar forcën fizike me forcën shpirtërore. Jam i vetëdijshëm se disa prej jush kanë kaluar përejtime dhe vuajtje të mëdha. Disa prej jush vijnë direkt nga qelitë e burgjeve. Disa prej jush vijnë nga zona ku kërkimi për liri ju ka lënë të dërrmuar nga stuhia e persekutimeve dhe është tronditur nga era e brutalitetit të policisë. Ne jemi veteranët e vuajtjes krijuese. Vazhdoni të punoni me besimin se vuajtjet e pamerituara janë shpenguese. Shkoni në Misisipi, shkoni në Alabama, kthehuni në Karolinën e Jugut, shkoni në Xheorxhia, kthehuni në Luiziana, shkoni në lagjet e varfra dhe getot e qyteteve veriore, duke ditur se në një farë mënyre situata mund dhe do të ndryshojë. Le të mos zhytemi në lëndinën e dëshpërimit, ju them, miqtë e mi. Edhe pse po përballemi me vështirësitë e të sotmes dhe të nesërmes, unë ende kam një ëndërr. Është një ëndërr e rrënjosur thellë në ëndrrën amerikane.
Unë kam një ëndërr se një ditë ky komb do të ngrihet dhe do të jetojë kuptimin e vërtetë të besimit të tij: Ne mendojmë se këto të vërteta janë të vetëkuptueshme, se të gjithë njerëzit janë krijuar të barabartë. Kam një ëndërr se një ditë në kodrat e kuqe të Xheorxhias yjet e ish-skllevërve dhe bijve të të zotëve të ish-skllevërve do të ulen krah për krah në tavolinën e vëllazërisë.
Kam një ëndërr se një ditë, madje dhe në shtetin e Misisipit, një shtet i djersitur me nxehtësinë e padrejtësisë, do të djersisë nxehtësinë e shtypjes, do të transformohet në një oazë lirie dhe drejtësie.
Kam një ëndërr se poshtë në Alabama, ku sundon racizmi i ligë, ku nga buzët e guvernatorit dalin fjalë pa kuptim, djem dhe vajza të vogla me ngjyrë, do të mund të bashkojnë duart me djem dhe vajza të vogla të bardha, si motra dhe vëllezër. Sot kam një ëndërr! Kam një ëndërr se një ditë çdo luginë do të lartësohet dhe çdo kodër dhe mal do të ulet, vendet e ashpra do të sheshohen dhe vendet e lakuara do të bëhen të drejta, dhe lavdia e Perëndisë do të zbulohet dhe të gjithë do ta shohin së bashku.
Kjo është shpresa jonë. Ky është besimi me të cilin kthehemi në Jug. Me këtë besim do të jemi në gjendje ta kthejmë malin e dëshpërimit në një gur shprese. Me këtë besim do të jemi në gjendje ta transformojmë disharmoninë e kombit tonë në një simfoni të bukur të vëllazërisë. Me këtë besim ne do të jemi në gjendje të punojmë së bashku, për të luftuar së bashku, për të mbrojtur lirinë së bashku, me dijen se një ditë do të jemi të lirë. Dhe kjo do të jetë dita kur fëmijët e Perëndisë të jenë në gjendje të këndojnë së bashku me një kuptim të ri “Vendi im është toka e ëmbël e lirisë. Toka ku stërgjyshërit kanë vdekur, toka e krenarisë së pilgrimëve, nga çdo majë mali le të këndojë liria”. Dhe nëse Amerika do të bëhet një komb i madh, kjo duhet të bëhet e vërtetë.
Kështu lëreni lirinë të kumbojë nga majat e kodrave të Nju Hemshajërit. Lëreni lirinë të kumbojë nga malet e gjera të Nju Jorkut. Lëreni lirinë të kumbojë nga lartësitë e Pensilvanisë. Lëreni lirinë të kumbojë nga shkëmbinjtë me dëborë të Kolorados. Lëreni lirinë të kumbojë nga pjerrësirat e Kalifornisë. Por jo vetëm kaq. Lëreni lirinë të kumbojë nga mali i gurit të Xheorxhisë. Lëreni lirinë të kumbojë nga mali i Tenesit.
Lëreni lirinë të kumbojë nga çdo kodër dhe pirg dheu i Misisipit, nga çdo krah mali, lëreni lirinë të kumbasë! Dhe kur kjo të ndodhë, kur ta lejojmë lirinë të kumbojë, kur ta lëmë të kumbojë nga çdo fshat dhe çdo katundth, nga çdo shtet dhe çdo qytet, do të jemi në gjendje të përshpejtojmë ditën kur fëmijët e Perëndisë, të bardhët dhe të zinjtë, hebrenj dhe paganë, protestantë dhe katolikë, do të bashkojnë duart dhe të këndojnë fjalët e ritmit shpirtëror të njerëzve me ngjyrë “Më në fund të lirë, më në fund të lirë. Lavdi Zotit të Plotfuqishëm, jemi më në fund të lirë”./ KultPlus.com
Homazhet për “Artisten e Popullit” dhe “Nderin e Kombit”, aktoren e mirënjohur Margarita Xhepa, po mbahen sot, në hollin e Teatrit Kombëtar të Operas dhe Baletit.
Homazhet nisën në orën 10:00 dhe do të vazhdojnë deri në orën 13:00.
Një numër i madh personalitetesh të artit e kulturës, por edhe njerëz që u frymëzuan dhe morën prej artit të saj, kane shkuar drejt TKOB-së për t’i dhënë lamtumirën e fundit, yllit te kinematografise shqiptare.
Mes shumë figurave publike, nga arti dhe politika për mediet ka folur dhe aktori i njohur Timo Flloko.
Flloko ka luajtur disa role me Margarita Xhepën dhe theksoi se ndan kujtime të rralla. “Kam një kujtim të rrallë me të, një skenë të Hamletit me nënën. E kam të filmuar dhe e kam si kujtim të rrallë”, tha Timo Flloko.
Aktorja Tinka Kurti foli shkurtimisht për media duke u shprehur se Xhepa ishte shoqe e mikeshë, e se ndjen dhimbje të madhe. “E kisha vajzë, shoqe, e kisha mikeshë. Nuk kemi se çfarë bëjmë, unë jam më e madhe se ajo. Duhet të hesht, ka dhimbje të madhe shumë”, tha Tinka Kurti per mediet.
Regjisori i njohur Mevlan Shanaj, i njohur për bashkëpunimin e tij me Margarita Xhepën, ka shprehur mirënjohje dhe nderim të thellë për figurën e saj.
“Margarita ishte një njeri që ka marrë vetëm dashuri nga të gjithë. Nuk ka njohur ndonjë fjalë të keqe, vetëm dashuri dhe respekt. Ajo ishte një aktore e jashtëzakonshme, një njeri i madh. Margarita ishte unikale, emri i saj është një sinonim i bukurisë dhe hijes, si një margaritar”, tha regjisori Shanaj.
Ministri i Kulturës, Blendi Gonxhja, ka shprehur ngushëllime për ikjen e artistes së madhe, duke theksuar rëndësinë e veprës së saj të paharruar për kulturën dhe artin shqiptar. “Margarita Xhepa la një pasuri të jashtëzakonshme që do të mbetet në kujtesën e popullit shqiptar dhe e trashëguar përmes pasardhësve të saj, të cilët janë gjithashtu krenaria e kombit dhe artit tonë”, ka thënë ai.
Edhe Kryetari i Partisë Demokratike, Sali Berisha zhvilloi sot homazhet në nderim të aktores së mirënjohur “Artiste e Popullit” dhe “Nderi i Kombit”, Margarita Xhepa, e cila ndërroi jetë dje në moshën 91-vjeçare.
Pas homazheve në hollin e Teatrit Kombëtar të Operas dhe Baletit, ku shkroi edhe një mesazh në librin e ngushëllimeve, në një prononcim për mediet, Berisha shprehu “ngushëllimet më të thella, por edhe mirënjohjen e pakufishme për kontributin e jashtëzakonshëm të Margarita Xhepës në shtatë dekada, sa askush tjetër në skenën dhe filmin shqiptar”.
“Margarita Xhepa nuk është më, por do të mbetet përjetë e gjallë në memorien e atyre që ndoqën me aq admirim interpretimet e saj. Do të mbetet e gjallë në memorien e artit dhe kulturës shqiptare.”
Ikona e kinematografisë shqiptare, Margarita Xhepa, u nda nga jeta në orët e para të datës 3 prill, si pasojë e problemeve me mushkëritë. Ajo ishte 91 vjeç.
Me interpretimet e saj, Margarita Xhepa spikati në mishërimin e figurës së gruas dhe veçanërisht të nënës. Deri në vitet e fundit të jetës, Xhepa iu kushtua artit. Për vlerat e larta dhe arritjet në karrierën e saj artistike, Margarita Xhepa mbante titullin “Artiste e Popullit”. Gjithashtu ishte nderuar me titullin “Nder i Kombit” dhe me dekoratën “Gjergj Kastriot Skënderbeu”./atsh/KultPlus.com
Një projekt i titulluar “Andrra n‘beze” do të sjellë më pranë fëmijëve përrallat tradicionale shqiptare.
Ky projekt i veçantë vjen si iniciativë e Qendrës për Hapje dhe Dialog, Teatrit të Kukullave dhe Qendrës Kombëtare të Kulturës për Fëmijë. Ai synon t’u mundësojë fëmijëve të eksplorojnë trashëgiminë e pasur të përrallave tradicionale shqiptare, duke u dhënë atyre rastin për t’i përshtatur dhe riinterpretuar, në kontekstin e realitetit modern.
Nëpërmjet tregimit, ilustrimit dhe dramatizimit, fëmijët do të punojnë në grupe për të marrë përralla të lashta dhe për t’i risjellë me elementë bashkëkohorë.
Kjo qasje krijuese do t’i ndihmojë fëmijët të lidhen me trashëgiminë kulturore, teksa zhvillojnë aftësitë e shprehjes dhe tregimit.
Projekti ka si qëllim promovimin e njohurive dhe vlerësimit të trashëgimisë kulturore shqiptare; zhvillimi i aftësive krijuese përmes shkrimit, artit dhe teatrit; promovimin e punës në grup; zhvillimi i aftësive për të përshtatur idetë e hershme në kontekstin aktual./atsh/KultPlus.com
Në Muzeun Etnografik të Elbasanit përfunduan punimet restauruese.
Muzeu Etnografik i Elbasanit, apo siç njihet ndryshe dhe si “Shtëpia e Sejdinasve”, është i ndërtuar në një shtëpi karakteristike e tipit me çardak dhe pasqyron mënyrën tipike të të jetuarit në Elbasanin e shekullit XVIII. Kjo ndërtesë është shpallur Monument Kulture i Kategorisë I.
Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore tha se, ky restaurim ishte një hap i rëndësishëm për ruajtjen e trashëgimisë kulturore për brezat e ardhshëm.
Ndërhyrjet restauruese konsistuan në: – Restaurimin e çatisë me tjegulla vendi; – Restaurim i fasadës; – Restaurime në ambientet e brendshme, në dritare, pjesërisht dyer, suvatime, trajtime në tavanët e drurit si dhe në pjesën e çardakut./atsh/KultPlus.com
Sot bëhen 57 vjet që kur u vra Martin Luther King Jr në Memphis, Tennessee, shkruan KultPlus
Data 4 prill 1968 shënoi fillimin e një periudhe pikëllimi e zemërimi në Amerikë. Bota e kujton si një nga figurat më të zëshme në histori, Marthin Luther King Jr, i cili kërkoi të drejtat bazike për njerëzit me ngjyrë në SHBA.
“I have a dream” apo në shqip “Unë kam një ëndërr” është titulli i fuqishëm i fjalimit madhështor të King, përmes të cilit la një thirrje e mesazh frymëzues i cili kujtohet edhe sot.
Më 1963 në marshin protestues në Washington ai i kërkonte SHBA-së që t’i jepte fund diskriminimit racor. Ai ishte zëri i 250 mijë protestuesve të cilët qëndronin në heshtje duke ndjerë çdo fjalë të këtij fjalimi, ndërsa brohoritnin fort pas çdo fjalie. / KultPlus.com
Qendra Kinematografike e Kosovës, ka njoftuar se me datën 8 dhe 9 prill, në Kino Armata do të mbahet punëtoria e filmit “Një lumë që shkon përtej rrjedhës, mes fiksionit dhe jo-fiksionit” me Tin Dirdamal. Kjo punëtori është për filmbërës të avancuar si regjisorë, skenaristë, montazherë, etj.
“Një lumë që shkon përtej rrjedhës, mes fiksionit dhe jo-fiksionit” është një punëtori filmike që largohet nga të dy ekstremet – si nga fiksioni, ashtu edhe nga jofiksioni. Ajo distancohet nga format, skenarët dhe ekipet klasike të prodhimit. Në qendër të saj nuk është perfeksioni, por përkundrazi: shumëzimi i gabimeve bëhet forca lëvizëse, ndërsa gjendja e pasigurt e “mosdijes” shndërrohet në busullë për orientim.
“Pika fillestare është identifikimi i një ideje ose projekti krijues që ke aktualisht – për ta parë pastaj nga një këndvështrim krejtësisht i kundërt. Kjo qasje ndihmon pjesëmarrësit të çlirohen nga modelet e tyre të zakonshme, për të rizbuluar vetveten dhe për të krijuar në mënyra të reja”, thuhet në njoftim.
Ata kanë njoftuar se materiali i vetëm me të cilin do të punojnë është realiteti përreth nesh, ai i përditshëm, i rastësishëm.
Një pjesë thelbësore e punëtorisë do të jetë mësimi i mënyrave të reja për të perceptuar botën. Do të eksplorojnë forma të ndryshme për të krijuar tension narrativ, duke u mbështetur në dëshirë, papritshmëri dhe dekonstruktim.
“Kjo punëtori është një hapësirë ku njeriu lejon veten të habitet nga vetja – dhe këtë habi ta shndërrojë në lëvizje të re krijuese në fushën e filmit”, kanë shtuar ata.
Tin Dirdamal është një regjisor autodidakt dhe montazher jo i zakonshëm, i njohur për aftësinë e tij për të montuar “filma të pamundur”. I lindur 165 kilometra në jug të kufirit SHBA-Meksikë, me studime formale në inxhinieri, ai e mat suksesin e një filmi me masën në të cilën arrin të braktisë vetveten gjatë procesit krijues.
Në moshën 22-vjeçare, mori për herë të parë një kamerë në dorë dhe realizoi filmin e tij të parë të gjatë, krejtësisht rastësisht, i cili fitoi Çmimin e Publikut në Sundance Film Festival. Filmat e tij janë shfaqur dhe vlerësuar në disa nga festivalet dhe hapësirat më të rëndësishme të artit në botë, përfshirë: Venice Biennale, Sundance, Visions du Réel, IDFA, DOCNY, FICUNAM, Ji.hlava, Ann Arbor, DokuFest, e shumë të tjera./KultPlus.com
Sot janë bërë katër vite që prej ditës që presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, është në krye të presidencës.
Përmes rrjeteve sociale, Osmani ka shpërndarë një video, ku janë mbledhur disa prej arritjeve më të mëdha gjatë mandatit të saj, duke e përfaqësuar denjësisht shtetin e Kosovës.
Në video, ajo ka përmendur momentin kur në seancën e Këshillit të Sigurimit të Organizatës së Kombeve të Bashkuara, ku ishte i pranishëm edhe presidenti serb Aleksandër Vuçiq, ka shkuar bashkë me katër gratë heroina të Kosovës, të cilat janë të mbijetuara nga lufta e fundit në Kosovë.
“Viktimat e atij regjimi Vuçiq janë këtu, merr pak kohë kërko falje. Tregoju të gjithë nëse ke një shenjë të humanitetit që ka mbetur në ty”, ishte shprehur Osmani.
Tutje, në video Osmani ka treguar se presidenca e Kosovës asnjëherë nuk i ka pasur dyert më të hapura se sa në këtë mandat.
“Katër vjet në shërbim të qytetarëve. Katër vjet për Republikën! Katër vjet Presidente, betim i përjetshëm për Kosovën!”, ka shkruar Osmani sipër videos./KultPlus.com
Sot janë bërë 76 vite nga themelimi i NATO-s, Organizata e Traktatit të Atlantikut Verior.
NATO është blloku perëndimor ushtarak, që u themelua me firmosjen e Traktatit Atlantiko-Verior më 4 prill të vitit 1949, me qendër në Bruksel.
Organizata ka themeluar një sistem mbrojtjeje kolektiv ku vendet anëtare dakordohen të mbrojnë njëra tjetrën në rast të ndonjë sulmi nga një palë e jashtme.
Gjuhët e përdorura nga NATO janë anglishtja dhe frëngjishtja, dhe roli kryesor i kësaj aleancë është të ruajë lirinë e Shteteve Anëtare dhe mbrojtjen me anë të forcës ushtarake.
Kjo organizatë luan një rol nëpër krizat politike, dhe të gjitha shtetet anëtare të saj kontribuojnë me forcat dhe pajisjet e tyre ushtarake.
Palët mund të ftojnë për akordim në këtë Traktat çdo shtet Evropian, që të çojë tutje principet e këtij traktati dhe të kontribojë në sigurinë e zonës së Atlantikut të Veriut.
Çdo shtet i ftuar mund të bëhet Palë e këtij Traktati duke depozituar dokumentacionet e pranimit në Qeverinë e Shteteve të Bashkuara. Qeveria e Shteteve të Bashkuara do të njoftojë çdonjërën nga palët për depozitimin e çdo dokumentacion të tillë pranimi.
Aktualisht NATO ka 31 shtete anëtare (nga të cilat 21 janë anëtarë të Bashkimit Evropian). Anëtarja e 31-të e NATO-s zyrtarisht është Finlanda. / KultPlus.com
Më 4 prill të vitit 1922, lindi në Shkodër aktori Ndrek Shkjezi, i njohur dhe vlerësuar nga publiku shqiptar për galerinë e gjatë të karaktereve që ndërtoi me interpretimin e tij mbresëlënës.
Ndrek Shkjezi ishte njëri ndër bashkëthemeluesit e Teatrit të Shtetit në vitin 1947, ku edhe ka dhënë kontributin e tij në skenën e këtij teatri deri në vitet ’80.
I njohur edhe në kinema me rolin e tij të parë të vitit 1953 tek filmi “Skënderbeu”, ai do të shfaqej në kastet e filmave më të dashur shqiptarë, sikurse janë: “Cuca e maleve”, “Prefekti”, “Një djalë dhe një vajzë”, “Radiostacioni”, “Shoku ynë Tili” etj.
Aktori është ndarë nga jeta në vitin 2000. Për meritat e tij artistike, Shkjezi është vlerësuar me Urdhrin “Naim Frashëri” dhe në vitin 1989 ka marrë titullin “Artist i Merituar”.
Interpretoi në filmat dhe dramat: “Skënderbeu” (1953), “I çuditshmi” (1957), “Gratë gazmore të Uindsorit” (1959), “Trimi i mirë me shokë shumë” (1961), “Tregtari” (1961), “Zonja e Bujtinës” (1962), “Plagë të vjetra” (1968), “Mëngjese lufte” (1971), “Arturo Ui” (1971), “Prefekti” (1973), “Gjenerali i ushtrisë së vdekur” (seriali-1976-77), “Përmbytja e madhe” (1977), “Kur hidheshin themelet” (1978), “Në pyjet me borë ka jetë” (1978), “Radiostacioni” (1979), “Ne vinim nga lufta” (1980), “Në prag të lirisë” (1981), “Shoku ynë Tili” (1981), “Besa e Kuqe” (1982), “Fundi i një gjakmarrjeje” (1983), “Apasionata” (1983), “Fejesa e Blertës” (1984), “Vendimi” (1985), “Mondi dhe Diana” (1985), “Dhe vjen një ditë” (1986), “Fjalë pa fund” (1986), “Telefoni i një mëngjesi” (1987), “Këmishët me dyllë” (1987), “Një djalë dhe një vajzë” (1990), “Fletë të bardha” (1990)./atsh/KultPlus.com
“Shqiptarë të panjohur” titullohet ekspozita e hapur pasditen e sotme në mjediset e Qendrës për Hapje dhe Dialog pranë Kryeministrisë me fotografitë e shkrimtarit dhe publicistit Ben Blushi.
Gjatë ceremonisë së hapjes morën pjesë artistë, figura publike, miq e dashmirës të autorit sikundër edhe Kryeministri Edi Rama.
Vetë Blushi në hapje të ekspozitës tregoi procesin krijues të saj.
“Unë e shijova këtë magji duke ecur nëpër qytete, nëpër fshatra, në plazhe të braktisur, në godina të rrënuara, nëpër lagje të vjetra, të cilat shkaktojnë një zhvendosje të përhershme njerëzish nga një vend në një vend tjetër”, tha ai.
“Në kërkim të çastit dhe të një fotografie më të mirë, do vazhdoj të eci duke e drejtuar aparatin tim mbi portretet e njerëzve të panjohur”, vuri në dukje Ben Blushi.
Më herët Blushi duke njoftuar për hapjen e ekspozitës, tregoi se e quajti ciklin e fotografive Shqiptarë të Panjohur në emër të të gjjthë atyre njerëzve të panjohur të cilët i ka takuar në rrugët e Shqipërisë, në qytete dhe fshatra të vegjël.
“Ata më lejuan t’i fotografoj duke më mësuar artin e mrekulkueshëm të fotografisë”, u shpreh ai.
“Shqiptarë të panjohur” do të qëndrojë e hapur për publikun në COD deri në datën 30 prill.
“Shqiptarë të panjohur” në COD, foto: Agim Dobi./ KultPlus.com
Kam zbritur, duke të dhënë krahun, së paku një milion shkallë dhe tani që s’je më, zbrazëtia është në çdo prag. Qoftë dhe si i tillë, ish i shkurtër rrugëtimi ynë i gjatë. Imi po zgjat ende, e s’më lypen më rastisjet, rezervimet, kurthet, damkosjet e kujt beson se e vërteta qenka ajo që shquhet.
Kam zbritur miliona shkallë duke të dhënë krahun jo ngaqë me katër sy mbase shquhet më tepër. Bashkë me ty i kam zbritur ngaqë e dija se nga tonat, bebëzat e vetme të vërteta, ndonëse plot mjegull, ishin të tuat.
Kongresmeni amerikan Keith Self ka përshëndetur kërkesën e Presidentes së Kosovës, Vjosa Osmani, për të kërkuar pezullimin e tarifave ndaj produkteve amerikane.
Ai e ka cilësuar këtë hap si një shembull të fuqishëm të lidershipit, duke u bërë thirrje edhe partnerëve evropianë që ta konsiderojnë një qasje të ngjashme.
“Ky është një mësim i jashtëzakonshëm në lidership për partnerët tanë evropianë që ta marrin në konsideratë,” ka shkruar Self në rrjetin social X, duke e shoqëruar mesazhin me flamurin amerikan.
Ky reagim vjen pas kërkesës zyrtare të Presidentes Osmani drejtuar Qeverisë së Kosovës për të pezulluar tarifat mbi produktet amerikane, me qëllim thellimin e marrëdhënieve ekonomike mes dy vendeve.
Osmani e ka cilësuar këtë si një hap strategjik për të forcuar bashkëpunimin me aleatin më të ngushtë të Kosovës, Shtetet e Bashkuara të Amerikës./ KultPlus.com
Kongresmeni republikan Carlos A.Gimenez e ka falënderuar presidenten Vjosa Osmani pas kërkesës që ajo i bëri sot qeverisë së Kosovës për pezullimin e tarifave të importit ndaj mallrave amerikane.
Ai nëpërmjet një postimi në rrjetin “X” ka thënë se ky shembull duhet të ndiqet edhe nga shtetet e tjera evropiane.
“Faleminderit, Zonja Presidente! Ky veprim po pritet mirë në Shtetet e Bashkuara dhe aleatët tanë të tjerë në Evropë duhet të ndjekin shembullin tuaj.”, ka shkruar ai./ KultPlus.com
Fryn erë e dimrit, fishkëllen si bishë Që nga Gjykatë e Lartë në Parlament. Tirana gdhin, aq pabesisht e hijshme, Sa s’di ç’ta marrësh, delir apo qytet.
Zgjohet sërish, me atë emër të tmerrshëm, Që një mijë vite rreh ta heqë më kot. Vërtetin gjethet dantealigershëm Si shpirtra që nuk patën trupa dot.
Përballë tyre, zyrtarë të pashpirt, Në varg veturash rendin, s’dihet ku. E verbër si të tjerat ngjan kjo ditë Ngaqë askush s’beson askënd, askund.
2 Në një mëngjes të tillë ç’të bësh më mirë, Se sa të shkosh në klubin “Davidoff”? Të zësh një kënd mu te qelqnajë e ngrirë Dhe mendjen mundësisht ta çosh në off.
Në kafene ka për çdo punë një qasje, Të tillë që kurrkënd nuk e gjen dot. Për tri mijë euro porosit një vrasje, Për katër mijë, titullin vikont.
Për gjithçka flitet, pronat, asgjëkundin, Çmimin Nobel a një veturë të re, Për zgjedhjet dhe dekretet krejt të fundit Të zotit president me emër hebre.
Flitet për mllefe, për kupën që u mbush, Për Jezu Krishtin a ndjesën fill pas kobit. Në njërën nga tryezat shpall dikush Një skicë të re të historisë së kombit.
Pas tij, kur etërit tanë një vjeshtë dolën për pre, Një shkabë rrëmbyen në trojet e mëdha. Më lehtë u merrje shpirtin se atë shpend, Ndaj bota u lodh e shkabën ua la.
Krenarë që Romën e Bizantin zhvatën, Jo një kasolle vllahu në Ballkan, E vunë në flamur të tyre shkabën Dhe bij të saj u shpallën anembanë.
Kështu në kafene kjo punë merr qasje Me “kundra” e “pro” të bujshme, natyrisht. Okej, për tri mijë euro, thotë vrasësi, Për dukën dhe dukeshën bashkë, dyfish. 3 Mesdita ia beh, si grua e dehur tapë. Temperatura e dollari zbresin prap. Po shqyhen celularët: okej, shkërdhatë, Rrofsh, je yll bote, e tung, e top, e ****.
A shqip është kjo llahtarë apo dreqnisht? Për gjithçka flitet, heshtet për gjithçka. Ja të dy palët, xhelatë, viktima e ish, Kujtime shkruajnë netëve me mllefe të mëdha.
Po ç’është ky popull që në gropë i shtrirë Kujton aq krenarisht se është në majë? Dhe kur përkunër, nga gropa del i lirë, Jam i rrëzuar! Klith me thirravaj?
Një makth i dalë nga një gjumë i marrë Më i zbërthyeshëm se ky komb do të qe. Ca trumba zogjsh me curle e celularë Që nëpër mjegull klithin, nëpër re.
4 Pse gjethet befas prarim kurore marrin, Tek shtrohen si qilim mbi bulevard? Kambana e katedrales së Shën Palit Trishtueshëm bie si me peng e aht.
Ç’nuk pjell ky vend, horra, shenjtorë e tmerr, Zonja Makbeth e pranga e perla e hekura. Dhe ja tani njëra pas tjetrës nxjerr Dy mbretëresha, që të dyja të vdekura.
Nuk qenë robina jo, rrëmbyer vonë, Pas dokeve kreshnike a në pritë. Kanë ardhur vetë, ndonëse qenë në fron E para veç një vit, e dyta as një ditë.
Dhe katedralja i përcjell me vaj Dy mjellmat e gabuara, të mekura. Ato që s’erdhën për kurorë, veç për varr, Të brishtat zonja, mbretëreshat e vdekura. 5 Në klubin “Davidoff” qelqnajë e ngrirë Dremitje dite sjell s’di se nga ku. Një si madonë e lodhur më është përhirë, Që italishtja gjuhë mund t’ishte gjithashtu.
Lehonë e zbehtë pas lindjes së kaltëreme, Në të njëmijtin e treqindin vit, Më shumë se Krishti madonën, kjo poemë E lodhi ndoshta gjuhën italisht.
O këto pamje i njoh dhe nuk i njoh, Këto tri kate, rradhët, ashensorët, Ku hypin, zdrypin, klithin obobo, Rufjanët, mëkatarët dhe mizorët.
Të gjithë janë aty, rrahin më kot Të ndërrojnë katet, por katet s’ndërrohen kurrë. Të zes, në mjegull shtyhen sindozot, Ish-korbat e së zezës diktaturë.
Nga bie dalja? Ku ndodhet Purgatori? Nga pyetjet sheshi gumëzhin si zgjoi. Shkodran je ti? Ç’plenum i zi të polli? Më ngriti i dyti, i gjashti më rrëzoi.
Një zë gjëmon: këndej plenumi i katërt, Piktorët andej, i pesti rreth u mbush. Shkrimtar spiun je ti? Rend te i shtati. Në s’do të digjesh te i teti shkrumb.
Rendni, fatzinj, mëshirë për ju nuk ka, Ashtu siç ju nuk patët për askënd. S’ka vend ndërkaq te Tmerret e Mëdha, As te Politbyroja nuk ka vend.
Me ngut po shtohet një Gropë e Hon i Ri, Bri Lugjezezës një tjetër Lugjezezë. I nënti rreth po mbushet, dhe ai. S’ka mbetur veç një vend për Zonjën e Zezë.
6 Në kafene ka rënë njëfarë qetësimi. Shpirti pushim kërkon, e ndoshta mall. Anëdete blu, plazhe të shkreta dimri, Hotele ku nuk mbërrin i ftohti i madh. Një grua e mjegullt, shfaqur te qelqnaja M’u duk se më kujtonte një premtim. Vdekja s’më la, atë premtim të mbaja, I thashë më në fund plot pikëllim.
Ajo më pa habitshëm që pas qelqit: Nuk të marr vesh, kjo gjuhë më bën ujem. Në qoftë se ti, siç thua, je i vdekur, Atëhere mua ç’më mbetet që të jem?
S’e di, i thashë, me habi të ftohtë, Tek shpirti prapë me pikëllim m’u mbush. Dikush nga ne të dy s’është më në botë, Po cili a cila, këtë s’e di askush.
Një copë herë me shenja morëm e dhamë. S’kuptoheshim, veç kishim mall e mund. Gjersa ajo u tret te qelqi i madh Dhe unë mbeta shkret në kundaskund.
7 Mbrëmja po bie. Tirana rrotull bllokut Nis të stoliset për ballo a për orgji. Një foshnje e rastit, e paligjshme e Nju-Jorkut, Një ëndërr xhuxhe a shkërbim i tij.
Në borxhe e gjyqe rrokaqiejt vërtitin Drita dhe bare rrotulluese lart. Poshtë tyre, luanesha të përgjumura në pritë, “Amerikan”, “Raiffeisen” e “Credin’s Bank”.
Por s’do t’ia dijë askush për borxhe a gjyq, Të dehur qejfit krejt a marrja e hakut. I gjatë, si natë e ankthshme n’udhëkryq Shfaqet mes brymës kryebashkiaku.
Kull e Sahatit po tregon një orë, Që ndoshta kundërshtohet si çdo gjë. Në sallat e muzeut të fundit vizitorë Ja muzgu si në kurth befas i zë
8 Kështu në një fund dite ajo mu shfaq Fantazmë e kombit si e Hamletit mbret. Kish ndryshk e gjak mbi parzm e et per shpage Dhe kumt të frikshëm kish në sytë e vet.
Une ja besova fjalët, kumtin, ahtet, Gjithmonë ka një fantazmë qe lyp dicka prej nesh, Pastaj ajo kërkoi atë që s’lypet artin. Tek fjalen “popull” tundtte si rrebesh.
Te falem per ç’me dhe, veç mos me lyp ti mos, Një borxh që nuk ta kam. Të kërkoj ndjesë Qe dot s’të mbrojta, s’të mbrojta e sidomos, Prej vehtes tënde, armikut tënd të tmerrshem.
Ti rrugën tënde ke në këte botë të ftohtë, Shkrimtari do a s’do ka rrugen e vet. Të mbroftë Zoti, a marrezia të mbroftë, Tjetër hyjni unë kam. Pra mirëmbetsh!
Ska “mirembetsh!” fantazma klithi. Mejet Ti sndahesh dot, mbi toke apo nen toke! Nu ngritshim, te dy do cajme rete Ne rencim ne humnere, do biem tok.
Klithmën e saj kaq kohë pata në vesh, Here si rënkim, si urdhër a si vaj Kërkonte që gjithkund ta mbart si peshe, Porsi Ankizin at, mbi shpinë ta mbaj.
Të gjithëve kjo klithmë na ndjek si nëpër gjumë. I vogël është planeti sigurisht, Si një shtëpi e ngushtë, ku në bodrum Dikush klith: “ndihmë!” dhe ti, s’di si ta ndihsh.
Mesnata shkon Tirana dot nuk fle. Po flet përcart si shpirt që kërkon ndihmë Një metropol me kryet krejt në re, Kryeqytet me emrin krejt enigmë.
Në ç’makthe e gjete, ç’kumt aty ke ndryrë? Ç’urdhër ke fshehur, kë do trembësh me të? Fryn erë e dimrit, si ulkonjë e ngrirë, Ajo që s’jep përgjigje për asgjë./ KultPlus.com
Hapja e tunelit të Murrizit për qarkullimin e mjeteve e ka bërë të aksesueshme të gjithë rrugën e Arbrit, një nga rrugët kombëtare më të rëndësishme, e cila pritet të shënojë rritje ekonomike të zonës dhe të sektorit turistik për veriun.
Kryeministri Edi Rama ndau sot pamje nga rrugëtimi i automjeteve në tunelin e Murrizit, i cili ka një gjatësi prej 3.78 kilometrash.
“Pasdite nga tuneli i Murrizit”, shkruan Rama krahas pamjeve.
Pas një pune sfiduese që në nisje të tij për shkak të gjeologjisë problematike të zonës nëpër të cilën kalon, Tuneli i Murrizit u hap për qarkullimin e mjeteve në 14 mars.
Tuneli i Murrizit përbëhet nga dy tuba, ai i trafikut dhe ai i emergjencës dhe ka 11 dalje. Në total Rruga e Arbrit ka 7 tunele, me gjatësi totale 8,5 km.
Me një gjatësi rreth 74 km, Rruga e Arbrit konsiderohet një korridor lidhës i rëndësishëm Lindje-Perëndim. Jo vetëm që afron qytetarët e Tiranës e gjithë Shqipërisë me Dibrën dhe Maqedoninë e Veriut, por është po ashtu edhe një arterie e zhvillimit ekonomik dhe turizmit.
Kjo rrugë lidh rajonet lindore dhe verilindore të Shqipërisë, duke përmirësuar transportin e banorëve që jetojnë në zonat në të cilën kalon rruga, si dhe siguron transportin e burimeve natyrore nëntokësore, siç është kromi, nga Bulqiza për në portin e Durrësit, i cili më pas eksportohet.
Gjithashtu, ky aks rrugor është rruga më e shkurtër që lidh Tiranën me Dibrën, si dhe me veriun e Maqedonisë së Veriut Dibrën e Madhe, Tetovën dhe Shkupin, pra një rrugë lidhëse ndërkombëtare./ KultPlus.com
B.B. Poqi ka realizuar shumë këngë dhe shumë albume të cilat u bënë hite të mëdha gjithkund ku flitej shqip.
Këngëtari dhe autori i shumë këngëve, i cili fillimisht formoi bendin “Babillon“ me të cilin i incizoi disa këngë si “Babillon“, “Ti je një iluzion“, “Edhe një natë si kjo“ dhe e fundit “Diku pranë shtëpisë time“, më vonë ai u nda nga bendi dhe vazhdoi karrierën si solo këngëtar.
Sot KultPlus ua sjell një prej këngëve më të njohura të B.B Poqit, “Ti je një iluzion”. / KultPlus.com
