Në sa mënyra të dashuroj? Lermë t’i numëroj. Të dashuroj deri në thellësinë, në gjerësinë dhe në lartësinë Që shpirti im mund të arrijë, kur merr pjesë i padukshëm Në qëllimet e Ekzistencës e të Faljes ideale.
Të dashuroj po aq sa nevoja më modeste E çdo dite, në diell dhe në dritën e qiririt. Të dashuroj bujarisht, si dikush që lufton për drejtësi. Të dashuroj me pastërti, si dikush që nga lutja kthehet.
Të dashuroj me pasionin që hidhja Në dhimbjet e mia të shkuara, e me besimin e fëmijërisë sime. Të dashuroj me një dashuri që e besoja të humbur, Së bashku me engjëjt e mi të humbur- të dashuroj me frymëmarrjen, Buzëqeshjet, lotët, e gjithë jetës sime! – e nëse Zoti do dojë, Do të të dashuroj akoma më shumë pas vdekjes. / KultPlus.com
Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, ka njoftuar se sot, në ditën e dytë të Epopesë së UÇK-së, kanë bërë homazhe në kompleksin memorial në Prekaz, bashkë me kryeministrin Albin Kurti, kryetarin e kuvendit Glauk Konjufca dhe disa ministra të qeverisë.
“Sot si çdoherë, në homazhe në kompleksin memorial në Prekaz dhe në vizitë në kullën e Jasharajve te Baca Rifat! Nga plumbi i parë e deri te qëndresa heroike e marsit 1998, komandanti legjendar Adem Jashari dhe familja Jashari nuk u thyen, nuk u zmbrapsën, por përqafuan pavdekësinë. Ata edhe sot mbeten dritë udhërrëfyese për rrugën tonë përpara”, ka shkruar Osmani.
Tutje, ajo ka shkruar se familja Jashari, në kohët më të errëta kanë ndezur ditën e shpresës dhe në sfidat më të mëdha kanë gjetur forcën për të ecur përpara.
“Në momentet kur liria dhe e ardhmja e Kosovës u vunë në pikëpyetje, ata u bënë përgjigjja, u bënë mburoja dhe zemra e këtij vendi”, ka shtuar Osmani./KultPlus.com
Gabriel Garcia Marquez (Gabriel Garsia Markez i njohur edhe si Gabo), shkrimtari i njohur kolumbian lindi më 6 mars të vitit 1927 në Aracataca, një fshat i vogël pranë maleve të Karaibeve kolumbiane dhe vdiq më 17 prill 2014. Ai ishte djali i Gabriel Eligio García dhe Luisa Santiaga Márquez Iguarán.
Në atë periudhë dështoi shoqëria United Fruit, që deri në atë kohë kishte mbajtur ekonominë në rajon në një nivel mjaft të mirë nëpërmjet kultivimit të bananes. Si në çdo familje të asaj krahine edhe në atë Márquez gjendja financiare ishte në përkeqësim të vazhdueshëm, kështu që Gabrile së bashku me prindërit u transferua në shtëpinë e gjyshërve të tij në Riohacha.
Tetë vjetët e para të jetës së Markezit kaluan qetësisht, të mbushura me historitë magjike të gjyshes Tranquilina Iguarán dhe tregimet epike të gjyshit Nicolás Ricardo Márquez Mehija, në shtëpinë e të cilit dëgjoi historinë e masakrës së plantacioneve të bananes, ku u vranë mbi 100 njerëz, që më pas u varrosën në një varr masiv. Nga goja e gjyshit dëgjoi bëmat e jashtëzakonshme të gjeneralit Rafael Uribe Uribe, protagonist absolut i Luftës Njëmijë Ditore (1899-1902), një nga ngjarjet më të rënda dhe më të përgjakshme në historinë e Kolumbisë.
Ne vitin 1935 humbi gjyshin dhe kjo ngjarje ndikoi shumë në gjendjen shpirtërore të 12 vjeçarit Márquez, i cili një vit me pas shkon në Barrankija për të studiuar në shkollën San Hosé. Më 1942 u transferua në Zipaquirá për të përfunduar gjimnazin. Ne moshën 20 vjeçare fitoi të drejtën e studimit në Universitetin e Bogotá, dega drejtësi. I mërzitur nga jeta e përshpejtuar e kryeqytetit kolumbian dhe nga i ftohti i krahinës se Andeve, Gabriel mbyllej në dhomën e tij ku lexonte kryeveprat e autorëve me të mëdhenj latinë dhe spanjisht-folës. I mahnitur nga letërsia, filloi të shkruante duke braktisur studimet.
Megjithë pasionin e madh për librat, Márquez ishte një nga ata që vuanin situatën e Kolumbisë që po kalonte një periudhë ku dhuna ishte gjithnjë e pranishme. Me 9 prill 1948, filloi e famshmja El Bogotazo, e njohur si treditëshi i dhunës në kryeqytet, që përfundoi me vdekjen e drejtuesit liberal Jorge Eliecer Gaitán. Gjatë atyre ditëve të përgjakshme disa njerëz hynë në apartamentin e tij dhe dogjën gjithçka. Márquez vendosi të shkonte në Kartagjenë ku gjeti punë si redaktor e më pas si reporter për gazetën “El Universal”.
Në vitin 1949 vendosi të rikthehej në Barrankija, ku filloi të punonte si gazetar dhe u bashkua me “El Gruppo de Barranquilla”, që përbehej nga të rinj që kishin pasion letërsinë. Një vit më pas publikoi në faqet e gazetës “El Espectador” të Santa Fésë një tregim me titull “La tercera resignación”. Në vitin 1952, mbaroi së shkruari romanin e tij të parë, “La hojarasca” (përkthyer shqip si Gjethurinat) dorëshkrimin e të cilit e dërgoi në Argjentinë. Pas tre javësh në përgjigjen që i erdhi shkruhej që mund të merrej me çdo gjë përveç se me letërsi.
Në vitin 1955 fitoi çmimin e parë në një konkurs, ku konkurroi me tregimin “Un día después del sábado” (Dita pas së shtunës). Falë dhuntive të tij narrative, García Márquez në një hark kohor mjaft të shkurtër u bë një nga emrat më të rëndësishëm të gazetarisë kolumbiane. Intervistat, artikujt dhe opinionet e tij ishin të mirëpritura në çdo redaksi. Te gjitha punimet e tij deri në 1956, u publikuan si një libër i vetëm me titull “Relato de un náufrago”, që trazoi skenën politike në vend pasi aty trajtoheshin trafiqet e drogës nëpërmjet detit. Qëndrimi i Markezit ndaj këtij fenomeni gjeti aprovimin e popullit, por provokoi keqas politikanët. Në nëntor të vitit 1956 drejtori i gazetës “El Espectador”, për të cilën punonte Markez, mori urdhër nga disa qeveritarë që të pushonte nga puna shkrimtarin. Nga miqësia e ngushtë dhe respekti i madh, drejtori vendosi ta dërgonte në Zvicër, ku do të punonte si reporter për gazetën e tij. Edhe pas falimentimit që ndodhi një vit me pas, Markez vendosi të qëndronte në Zvicër. Gjatë jetës në Evrope, ai vizitoi shumë qytete të famshme të kontinentit të vjetër së bashku me mikun Plinio Apuleyo Mendoza. Udhëtimi në fjalë shërbeu si frymëzim për të shkruar “90 días en la cortina de hierro”. Më 1958, pas një qëndrimi në Londër, García Márquez u kthye në Amerikë, për t’u vendosur më pas në Venezuelë.
Në Barrankija, u martua me Mercedes Barca, me të cilën pati dy fëmijë, Rodrigo (lindur në Bogotá në 1959) dhe Gonzalo (lindi në Meksiko në 1962). Më 1961 u transferua në New York ku filloi punën si korrespondent i Prensa Latina. Kërcënimet e vazhdueshme nga ana e CIA-s dhe kubanëve e shtynë të transferohej në Meksikë. Më 1967 realizoi kryeveprën e krijimtarisë se tij “Cien años de soledad“ (përkthyer shqip si Njëqind vjet vetmi), një libër që shënon kulmin e të ashtuquajturit realizëm magjik. Më 1974 dolën në treg “Ojos de perro azul” dhe “El otono del patriarca” (Vjeshta e patriarkut), dy veprat më komplekse të krijimtarisë së tij, një metaforë e gjerë mbi vetminë, mjerimin si pasojë e pasurimit.
Nga viti 1975, Márquez jetoi midis Meksikës dhe Kartagjenës, Havanës e Parisit. Më 1982, u vlerësua me çmimin Nobel për Letërsinë. Më 2002 publikoi vëllimin e parë të Vivir para contarla (Të jetosh për të treguar), ndërsa dy vjet më pas veprën e tij të fundit, të paktën deri tani Memorias de mis putas tristes(përkthyer në shqip nga Mira Meksi me titull Kujtim kurvash të trishta). Ndër veprat e tij me të mëdha përmenden Dashuri në kohërat e kolerës, Kronikë e një vdekjeje të paralajmëruar dhe “Njëqind vjet vetmi” e cila është përkthyer në shqip nga i madhi Robert Shvarc, Gjenerali në labirintin e tij, Erendira etj. Veprat e Markezit në shqip i kanë përkthyer Ramiz Kelmendi, Veton Surroi, Aurel Plasari, Mira Meksi e Robert Shvarc. /KultPlus.com
Më 6 mars të vitit 1991, më shumë se 3000 shtetas lanë Shqipërinë dhe hipën në bordin e anijes “Tirana”, për t’u nisur drejt Italisë.
Me rënien e diktaturës, të motivuar nga liria e rifituar, bashkatdhetarët u drejtuan në kërkim të botës së ëndërruar prej kuadrit të ekranit të televizorit, për të siguruar mirëqënien e munguar.
Ikjet gjatë javës së parë të marsit të 1991-shit qenë të përmasave tejet të mëdha, aq sa kjo ndodhi u konsiderua si analoge me eksodin biblik. Gjithashtu, braktisja masive e vendit, mobilizoi elitën politike të kohës për të marrë masat e nevojshme për parandalimin e fluksit emigrator.
Në gusht, mijëra shqiptarë të tjerë u nisën drejt portit të Durrësit dhe hipën në anijen “Vlora”, e cila u tejmbush me burra, gra e fëmijë. Brenda dy javësh pas zbarkimit në Bari, u riatdhesuan më shumë se 17 mijë shqiptarë. Ndërsa në Itali mbetën rreth 1500 azilantë që kishin kërkuar strehim politik./atsh/KultPlus.com
Muzeu Historik Kombëtar kujtoi sot, në ditën e tij të lindjes, poetin Zef Serembe.
Zef Serembe (Giuseppe, 06.03.1843 – 1901) është poet lirik arbëresh. Ai lindi më 6 mars të vitit 1843 në Strigar të Kozencës. Ndoqi studimet në kolegjin e Shën Adrianit, ku pati mësues Jeronim de Radën, me të cilin më vonë u bë mik. Që herët u lidh me Lëvizjen Garibaldine dhe më vonë me lëvizjen çlirimtare në Shqipëri. Ngjarjet politike shoqërore në Itali, pas bashkimit të saj, e zhgënjyen rëndë dhe bashkë me fatkeqësitë vetjake (vrasja e të ungjit, vdekja e së dashurës), i shkaktuan krizë të thellë shpirtërore. Në këtë gjendje, më 1875 mori udhën për Brazil, në kërkim të varrit të vajzës së dashur, por pa kaluar moti kthehet në vendlindje, ku vazhdon të mos gjejë prehje.
I tronditur shpirtërisht, merr rrugën e mërgimit dhe e mbyll jetën, në San Paolo të Brazilit, më 1901. Shumë dorëshkrime të Serembes kanë humbur (midis tyre një poemë e gjatë dhe ndoshta disa drama). Zef Serembe është poet i frymëzuar spontan. Ai lëvroi gjerësisht lirikën me një tematikë të larmishme, krijoi lirika atdhetare, filozofike, shoqërore e të dashurisë. Në vjershat atdhetare grishi për luftë të hapur kundër pushtuesit osman (“Vrull”, “Dora d’Istrias”). Lirika e tij filozofike-shoqërore dhe e dashurisë pasqyroi konfliktin midis individit dhe shoqërisë së kohës, duke sjellë një hero të ri, kryengritësin individual të vetmuar dhe të zhgënjyer nga jeta.
Tituj të veprave:
“Poesie italiane e canti originali tradotti dall’albanese” (Poezi italisht e këngë origjinale të përkthyera nga shqipja), Kozencë 1883, në italisht dhe shqip.
“Sonetti vari” (Sonete të ndryshme), Napoli, 1890.
“Il reduce soldato”, ballata lirica, New York, 1895, vetëm në italisht.
“Vjershë”- 1926, botuar në Milano nga nipi i tij Cosmo Serembe.
Falë kërkimeve për tekstet e humbura të poezive të Zef Serembes, vitet e fundit janë bërë disa botime të veprës së tij që plotësojnë njohjen për krijimtarinë e poetit./atsh/KultPlus.com
Ndërsa festojmë 549-vjetorin e lindjes së Mikelanxhelos, është e vështirë të mos mahnitemi nga përmasat e mëdha të kontributeve të tij në botën e artit. I lindur më 6 mars 1475, në qytetin e vogël toskan të Caprese, Michelangelo Buonarroti ishte një skulptor, piktor, arkitekt dhe poet.
Ndoshta më i njohur për afresket e tij mahnitëse në Kapelën Sistine, talentet artistike të Mikelanxhelos ishin të dukshme që në moshë të re. Vetëm në moshën 13-vjeçare, ai filloi një praktikë me piktorin Domenico Ghirlandaio, ku ai zhvilloi aftësitë e tij në pikturimin e afreskut, një teknikë që më vonë do të ishte thelbësore në punën e tij në Kapelën Sistine.
Gjatë gjithë karrierës së tij të shkëlqyer, Michelangelo prodhoi disa nga veprat më ikonike të artit në histori. Nga Pieta befasuese në Bazilikën e Shën Pjetrit deri te statuja e Davidit në Firence, skulpturat e tij kapën thelbin e formës njerëzore në një mënyrë që ishte e paprecedentë në atë kohë.
Por ishte puna e tij në Kapelën Sistine që me të vërtetë çimentoi vendin e Mikelanxhelos në histori. I porositur nga Papa Julius II në 1508, Michelangelo kaloi katër vjet rraskapitës duke pikturuar tavanin e kishës, duke krijuar një kryevepër që do të frymëzonte brezat e artistëve që do të vinin.
Pavarësisht talentit të tij të jashtëzakonshëm, Michelangelo ishte një figurë e ndërlikuar. Ai ishte i njohur për temperamentin e tij të ashpër dhe shpesh përplasej me klientët dhe kolegët e tij artistë. Por përkushtimi i tij për zanatin e tij ishte i palëkundur dhe trashëgimia e tij vazhdon deri më sot.
Ndërsa reflektojmë mbi jetën dhe veprën e Mikelanxhelos, është e qartë se ai ishte më shumë sesa thjesht një artist. Ai ishte një vizionar, kontributet e të cilit në botën e artit vazhdojnë të na frymëzojnë dhe magjepsin më shumë se pesë shekuj pas lindjes së tij. / KultPlus.com
Instituti Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore sjell në vëmendje Sarajet e Myfit Beut në Libohovë, si një shembull i shkëlqyer i restaurimit të trashëgimisë sonë kulturore.
Ky projekt synon ndërhyrje konservuese në çatinë e objektit, me qëllim mbrojtjen dhe parandalimin e degradimeve në këtë pasuri kulturore.
Në sajë të këtyre ndërhyrjeve, kjo ndërtesë i kthehet qytetit si një atraksion i shtuar turistik. Sarajet e Myfit Bej Libohovës ndodhen në qendër të qytetit të Libohovës. Ato ndodhen në krahun e majtë të bulevardit kryesor, përballë sheshit “Avni Rustemi”. Janë shpallur Monument Kulture, Kategoria II dhe janë ndërtuar në vitet ’30 të shekullit të kaluar.
Myfit bej Libohova, diplomati i njohur i Perandorisë Osmane dhe krijuesi i diplomacisë shqiptare, ishte teknicieni që kontribuoi në ngritjen e Bankës dhe monedhës kombëtare. Me emrin e tij janë të lidhura shumë aktivitete politike të para Luftës së Dytë Botërore. Për Eqerem bej Vlorën, ai ishte një burrë me cilësi dhe me një kulturë të madhe, ndërsa për Sejfi Vllamasin vetëm një mbështetës më shumë i italianëve. Këtë e ndjen po të shkosh në Libohovë, sepse të gjithë ata që janë në qytetin e vogël, të cilën paraardhësi i tyre i bëri nënprefekturë, të tregojnë me respekt varrin e tij: rrepet që mbolli me duart e tij gati 100 vjet më parë dhe patjetër sarajet e familjes Libohova.
Në këto saraje, erdhi motra e Ali Pashait, Shanishaja, për të cilën pashai ndërtoi kalanë e famshme të Libohovës, që sot ka ende muret gjigante. Ajo bashkë me Myfitin prehen në tyrben e familjes, që gjendet në Libohovë./atsh/KultPlus.com
Barometri Botëror i Turizmit tregon se vendet klasike të pushimeve verore si Spanja, Greqia dhe Turqia tërheqin turistë më së shumti, por kur bëhet fjalë për rritjen e përqindjes më të lartë të turistëve gjatë pesë viteve të fundit, mbizotërojnë destinacione të tjera dhe këtu kryeson Shqipëria, shkruan Jean-Claude Raemy për faqen e njohur zvicerane blick.ch.
”Udhëtimi në Ballkan është trend! Kjo del nga shifrat e Barometrit të ri Botëror të Turizmit, të publikuar nga Organizata Botërore e Turizmit e OKB-së.
Këto vende evropiane kanë parë rritjen më të madhe të vizitorëve që nga viti 2019:
Shqipëria (+80%)
Andorra (+35%)
Malta (+29%)
Serbia (+29%)
Luksemburgu (+24%)
Lihtenshtejni (+20%)
Portugalia (+18%)
Danimarka (+17%)
Bosnje-Hercegovina (+15%)
Turqia (+14%)
Shqipëria është dukshëm në krye, ndërsa dy vende të tjera të Ballkanit, Serbia dhe Bosnjë-Hercegovina janë pjesë e dhjetëshes.
Shqipëria në kulm turistik
Marco Wipfli ka vite që është specializuar në udhëtimet e pushimeve në Ballkan me kompaninë e tij të udhëtimit ”Meersicht”, me seli në Zyrih. Ai vë në dukje një rritje të madhe të kërkesës turistike për Shqipërinë në Zvicër.
Vendi po përgatitet për mirëpritur më shumë turistë.
”Unë nuk di asnjë rajon në botë ku aktualisht po zhvillohen aq shumë ndërtime sa në Rivierën Shqiptare”, u shpreh Wipfli.
Sapo të përfundojnë komplekset hoteliere, turistët do të rriten masivisht. Këtë vit do të hapet një aeroport i ri në Vlorë. Kur kjo gjë të ndodhë, udhëtarët do të gjenden në plazhet më të bukura të Shqipërisë në më pak se 30 minuta. Më parë zgjaste rreth pesë orë nga aeroporti i Tiranës.
Profesionistja e udhëtimeve përmend çmimet e ulëta si arsye të kërkesës së lartë.
”Fortesat” rajonale të turizmit në Kroaci dhe Malin e Zi janë bërë shumë më të shtrenjta, mbi të cilat Shqipëria ofron një alternativë më të lirë.
Megjithatë, Wipfli supozon se çmimet në Shqipëri do të rriten në vitet e ardhshme./atsh/KultPlus.com
Organizatorët e Eurovision Song Contest (ESC) shpresojnë të mirëpresin këngëtaren dhe ish-fituesen Céline Dion si një mysafire speciale në finalen e Bazelit në maj.
Një zëdhënës konfirmoi se diskutimet janë zhvilluar, por asgjë nuk është ende përfundimtare, veçanërisht duke pasur parasysh betejën e vazhdueshme të këngëtares me një gjendje të rëndë neurologjike, sindromën prej së cilës këngëtarja përballet prej vitesh.
Ylli 56-vjeçar kanadez ka vuajtur nga spazma të dhimbshme të muskujve prej vitesh dhe çdo performancë e mundshme do të ishte një vendim i minutës së fundit.
Pavarësisht sëmundjes, Dion e bëri publike rikthimin e saj në ceremoninë e hapjes së Lojërave Olimpike të Parisit vitin e kaluar, duke shënuar performancën e saj të parë që nga viti 2019. Në nëntor, ajo u ngjit në skenë edhe në Arabinë Saudite.
Në vitin 1988, e huazuar nga Kanadaja, Dion fitoi garën për Zvicrën me vetëm një pikë me “Ne Partez Pas Sans Moi”, një fitore që ndihmoi në nisjen e karrierës së saj të klasit botëror.
Konkursi më i madh muzikor në botë, me mbi 150 milionë shikues, do të zhvillohet nga 10 deri më 17 maj në St Jakobshalle në Bazel.
Veprimtaria do të drejtohet nga prezantuesja Michelle Hunziker, artistja e kabaresë Hazel Brugger dhe këngëtarja Sandra Studer./ KultPlus.com
Pas një nate në tokën ku vazhdojnë të çelin lulet e fëmijërisë ku vazhdojnë të kalben ëndrrat mes lisave të përgjumur fillojnë të zgjohen sorrat dhe dielli i një qielli tjetër (nën të cilin kuptohet se ka shumë më tepër mënyra për të vrarë sesa për të bërë dashuri) Një burrë derisa po kthehej në shtëpi nga turni i natës ndeshet në park me një prostitutë lakuriq të vdekur që kishte të tatuazhuar në kërdhokull emrin e një shqiptari nga Kosova E gjora nuk i kishte dy javë që kishte dalë nga përralla./ KultPlus.com
“Me u ba përkthyes lypset të kesh shumë kulturë, ja pse përkthyesit e mirë janë të pakët” – një nga thëniet më të njohura të përkthyesit të klasikëve helenë, latinë dhe francezë, Gjon Shllaku. Të kundërtën e saj duket se e simbolizon figura e përkthyeses shqiptare Milena Selimi, e cila në gjuhën shqipe ka pruar përkthime të shumta të autorëve të Ballkanit. Edhe pse të përkthesh është një fushë e vështirë, esenca mbetet tek fjalët që bëhen miqtë më të ngushtë të përkthyesve. Vetëm fjalët kanë fuqinë të të dërgojnë në dimensione të larmishme ku secila godet me brishtësinë, kuptimin dhe nuancat që përmban. Dhe, gjuha shqipe në veçanti ka një hije pas së cilës luhet një melodi e bukur tingëllimash, shkruan KultPlus.
Ka kultura, mendime e kohëra të ndryshme që ekzistojnë në botë, mirëpo për të njohur më mirë secilën pjesë të tyren, përkthimi e luan rolin kryesor. Këtë detyrë mbi supe po e marrin shumë përkthyes sot të cilët po bëhen urë lidhësit më të mirë të shoqërive në botë, e sidomos në një kohë kur pikërisht ato po shkatërrohen dita-ditës. Përkthyesja Selimi ka kapërcyer majat e rimave, ka lëkundur dukshëm fjalët, ka ndriçuar universin e gjuhës shqipe, duke i bërë jehonë shpirtit të secilit autor që ka përkthyer.
Në artin e përkthimit, njëri mund të mbetet i shtangur, mirëpo përkthyesja Selimi e ka bërë të kundërtën. Ajo ka reflektuar shpirtin e saj artistik tek përkthimet që i ka bërë. Iu është përulur artit të përkthimit me gjithë qenien e saj, deri në një pikë të atillë ku ka dirigjuar rrëfimin në shqip akoma më mirë se në origjinal.
Selimi ka lindur në Tiranë, në një familje me baba koreograf dhe nënë bibliografe. E ëma e saj është bullgare dhe babai i saj kosovar. Ajo i përket gjeneratës X, brezit të padukshëm, që jetoi Luftën e Ftohtë, Murin e Berlinit, por edhe rënien e tij. Ajo lindi në vitin 1968 pak muaj pas pushtimit të Çekosllovakisë, në një vend komunist që kishte nisur të ndërtonte socializmin “me forcat e veta”. Në fëmijërinë e saj, arti i baletit ishte i kufizuar vetëm në vepra kombëtare shqiptare, heronj që ndërtonin vendin me kazma e lopata dhe mbronin kufijtë me pushkë në dorë. Në ato vite baleti klasik ishte i ndaluar, autorët e huaj të ndaluar, kufijtë e Shqipërisë ishin të mbyllur. Asisoj, ajo është rritur mes librash dhe artit dhe nuk kishte sesi të ndahej prej tyre.
“Në pamje të parë duket shumë e bukur…të rritesh mes fjalësh dhe baletit…”
Pasionin për përkthimin e ka gjetur brenda ekzistencës së rrënjëve të saja bullgare. Në mbarim të studimeve të larta në Histori-Filologji, dega Gjuhë dhe Letërsi shqipe, ajo mbrojti diplomën me temën “Poezia bullgare e papërkthyer”, ku u përpoq për herë të parë të përkthente autorë si: Blaga Dimitrova, Dora Gabe, Vapzarov, Javorov dhe Elizaveta Bagrjana. Ishte e vetmja studente në kërkim të rrugës. Më pas u mor me gazetari dhe vetëm në vitin 2010 u takua sërish me përkthimin.
Përkthyesja Selimi përkthen nga gjuha bullgare, serbe, kroate dhe maqedonase. Në çdo udhëtim të sajin në Bullgari, ajo e kupton se po shkon në mëmëdhe. Në çdo autor bullgar të përkthyer në shqip ajo thellë beson se atdheu i saj i do autorët e mëmëdheut.
“Unë ndihem edhe shqiptare, edhe bullgare. Është bukur t’u përkasësh dy kulturave, është pasuri që të begaton mendjen, shpirtin, gjykimin. Unë ndjehem shumë mirë në të dyja gjuhët, por përkthej vetëm nga bullgarisht në shqip. Kjo tregon se gjuha ime më e fortë mbetet gjuha shqipe.”
Ekziston një libër në veçanti që mban një domethënie unike për përkthyesen Selimi. Bëhet fjalë për romanin “Kohëstrehim” të autorit Georgi Gospodinov, pjesë nga i cili u lexuan në Strasburg (2024) në Konferencën Europiane të Përkthimit, (Ceatl), ku përkthyeset, Angela Rodel, Maria Vutova, Magdalena Pytlak, Milena Selimi, Marie Vrinat-Nikolov dhe autori Gospodinov diskutuan dhe lexuan në gjuhët: bullgarisht, shqip, anglisht, polonisht, spanjisht dhe frëngjisht.
“Ka qenë një nga çastet më të rëndësishme në karrierën time si përkthyese, sepse romani “Kohëstrehim”, botuar nga shtëpia botuese Toena dhe mbështetur nga Traduki pati një premierë europiane në këtë konferencë. E rrallë kjo për një përkthim. Jam e lumtur sepse së bashku me autorin lexuam, diskutuam, u dëgjuam nga më shumë se 200 pjesëmarrës në gjuhën bullgare, në një skenë europiane në zemër të Strasburgut, UNESCO 2024 World Book Capital City (WBÇ), qytetit me temën e vitit “Read our World/ Lexo Botën Tonë”, për të treguar se përkthyesi mbetet po aq i rëndësishëm si autori, ai që transporton kulturën përtej brigjeve. Krenare për atë që Gospodinov e thekson gjithmonë: Чудото на Изика/ Mrekullia e Gjuhës”, thotë Selimi për KultPlus.
Procesi i zbërthimit të një përkthimi konsiderohet si pjesa më sfiduese për një përkthyes. Përkthyesja Selimi fillimisht vendos një urë komunikimi me autorin dhe pas disa konsultash me të, nis të përkthej kapitull pas kapitulli. Ajo ka patur fatin të përkthej autorët bashkëkohorë si: Gospodinov, Popov, Terzijski, Ruskov, Zlatimir Kolarev, apo të tjerë nga Ballkani si: Madzirov, Basara, Dimkovska, Edo Popoviç, Dejan Dukovski. Komunikimi dhe njohja me autorët është një ndihmesë e vyer në punën e saj.
Përkthimi për të është një punë që s’mbaron. Ajo beson se duhet të jesh gjithë kohës në dije dhe të dish informacione të përhershme për autorin, veprën dhe vendin nga përkthen. Si njohëse e mirë e gjuhëve të tjera të Ballkanit, ajo hulumton edhe përkthimet në ato gjuhë.
Nga mjetet apo burimet që ajo përdor për përkthimet e saja, më e rëndësishmja mbetet komunikimi me autorin, fjalorin dhe mentoren e saj të jetës, nënën e saj, Janka Selimi, përkthyesja që ka 60 vite eksperiencë. Përkthyesja Selimi beson se qëndrimi besnik ndaj tekstit origjinal bëhet vetëm atëherë kur vlerësohet autori, vepra dhe origjinaliteti. Këtu përfshihen edhe fjalët e atyre autorëve që shkruajnë fjalë të huaja apo qëllimshëm shpërbëjnë rregullat e drejtshkrimit, apo të sintaksës, ose dhe atëherë kur krijojnë fjalë të reja, etj. Pa tejkaluar nivelin kuptimor në gjuhën shqipe, përkthyesja Selimi nuk i heq asnjë presje stilit të tyre.
“Gospodinov mbetet një autor i vështirë, ai ka lënë shumë gracka në roman, referenca, citate, aludime. Si një autor për të cilin vetë gjuha është parësore, librat e tij nuk janë aspak të lehtë për t’u përkthyer. Shpesh herë në romanin “Kohëstrehim” më duhej të përktheja jo vetëm tekstin, por edhe kontekstin e të gjitha tregimeve brenda romanit, duke vendosur footnota. Romani luan me rishfaqjen e dhjetëvjeçarëve të ndryshëm të shekullit të njëzetë dhe ka shumë faqe delikate ku zhargoni i një epoke të caktuar duhet gjithashtu të tingëllojë i vërtetë. Në këtë ndërtim të ri të së shkuarës aktivizohen shtresa të ndryshme gjuhësore dhe kujtese. Si mund të përkthehet fare e kaluara, personalisht dhe kolektivisht? Dhe si mund të përkthehet kiçi nacionalist për vendet e ndryshme në roman? Në këtë roman pata detyrën e vështirë për të përkthyer dy zëra – atë të Gaustinit dhe të narratorit, të cilët ecin paralelisht, si dy fije, duke u ndërthurur e ndarë. Kjo përzierje dhe divergjenca zërash është logjikisht e rëndësishme për romanin, ndaj më vjen mirë që mbajta qasjen origjinale të romanit”, ka thënë Selimi.
Sipas saj, bazuar në hipotezën e Sapir-Whorf, çdo gjuhë lind mënyra të ndryshme mendimi dhe prej andej – frymë shpirtërore të ndryshme. Kështu, ajo beson se i mbetet mendimit për ruajtjen dhe pasurimin e vazhdueshëm të gjuhëve të ndryshme në letërsi.
“Në diplomaci mund të ketë një gjuhë universale, por në letërsi s’është e nevojshme. Këtu del roli i përkthyesit të mirë. Ai merr një krijim dhe e rishkruan në gjuhën tjetër, duke e transportuar në gjuhën dhe frymën e kombit- marrës. Ai krijon një vepër të re, por kjo vepër e re, natyrisht mban frymën e origjinalit, ashtu siç mund të pasqyrohej kjo frymë në botën gjuhësore të kombit tjetër. Shkrimtari duhet të shkruajë në gjuhën e vet. Dhe të përpiqet që kjo gjuhë të pasurohet sa më shumë. Ndërsa përkthyesi të bëjë të mundur që vepra e përkthyer të pasurojë edhe gjuhën e vendit ku përkthehet, sepse idetë, të mëkuara nga shpirti i një populli (falë gjuhës dhe kulturës së saj të veçantë), nëse përkthehen saktë, do të jenë një risi e mrekullueshme për kulturën dhe gjuhën ku hyjnë pas përkthimit”, tregon ajo.
Gospodinovn ajo e konsideron si një nga autorët europianë që trazon kohën, një nga shkrimtarët më të veçantë në stil e mjeshtëri shkrimi. Në fakt, ajo nuk i është “ndarë” këtij autori në çdo botim të ri, për arsye se e gjithë kritika bullgare dhe europiane vazhdon të jetë kureshtare për atë vepër që Gospodinov nuk e ka prodhuar akoma.
“Në romanin “Kohëstrehim” sfida nisi që në titullin e librit, -Времеубежище- është një neologjizëm në bullgarisht e krijuar nga Gospodinov, kështu që duhej të krijoja edhe unë një fjalë kuptimplotë për gjuhën shqipe. Gjendet mirë në paqartësinë e tij: strehimi nga koha dhe strehimi brenda kohës. Të dyja janë tërheqëse, por të pamundura. Nostalgjia dikur ndihej si një burim ikjeje e padëmshme dhe ushqim i rastësishëm. Ajo ka filluar të duket si një lëndë djegëse fosile, duke e shkurtuar të ardhmen tonë ndërsa digjet. Jam konsultuar me autorin gjatë gjithë kohës, ai është një autor që e vlerëson dhe e dëgjon përkthyesin e tij. Gjuha shqipe e ka fjalën vendstrehim, (убежище) që nuk mundet të ‘strehojë’ edhe kohën në një farë mënyre. Koha është abstrakte. E pata menduar “Strehimi i kohës” por nuk më çon tek ideja e autorit, por duhet lexuar. Është një gjetje brilante e një autori si Georgi Gospodinov që rrëfen për gjëra të pamatshme”, thotë Selimi për KultPlus.
Sipas saj, nuk ekziston ndonjë përkthim që e ka më afër po më larg vetes. Ajo beson se ka përkthime që duan më shumë kohë dhe studim. Këtu ajo ka kujtuar romanin “Zemra e Tokës/Kthimi i Niçes në Qipro”, me vështirësi të mëdha në citime filozofie, autorësh të shkencave sociale, historike, pikëpamje dhe rryma të ndryshme politike, etj.
“Zemra e Tokës” është një roman që ajo ia ka vendosur me shumë kënaqësi fjalën ‘fund’ dhe i është kthyer pas më shumë se tri muajsh për ta riparë. Duke e konsideruar veten si një njeri i kulturës, ajo ka përdorur njohjet dhe kontaktet me autorë, shtëpi botuese, kolegë të Ballkanit për të marrë dhe shkëmbyer informacione. Tashmë në këtë fazë të punës si përkthyese, shtëpitë botuese janë gjithmonë të interesuara për propozime që vijnë nga përkthyesja Selimi.
“Le të themi se përkthej ata autorë që mendoj se i duhen lexuesit shqiptar.”
Së fundi, në Tiranë në Panairin e Librit për vitin 2024, përkthyesja Selimi ka fituar çmimin për përkthimin më të mirë të librit “Kohëstrehim”, të autorit Georgi Gospodinov. Në çastin e parë, ajo e konsideroi këtë çmim si një vlerësim nga atdheu i saj për kontributin e saj nga mëmëdheu.
“Unë përpiqem modestisht t’i sjell lexuesit shqiptar autorët më të mirë nga Bullgaria dhe Ballkani. Ky çmim e rikthen edhe autorin Georgi Gospodinov (fitues i çmimit ndërkombëtar Booker 2023) në tregun shqiptar, e bën të jetë i rëndësishëm edhe për lexuesin shqiptar, edhe pse ne e kemi patur në shqip që në vitin 2010, me veprën “Roman Natyral”, përkthyer nga nëna ime, Janka Selimi. Çmimin e fitova në një garë me emra të njohur kolegësh të përkthimit, Sokol Çunga, Romeo Çollaku, Edon Qezari, Lindita Gjetani, që garonin me emra të njohur autorësh, kështu që çmimi merr edhe më shumë shije fitoreje. Po aq i rëndësishëm ishte dhe ‘dorëzimi i kurorës’ nga Günter Grass tek Georgi Gospodinov, nga përkthimi magjik i Anna Koves me romanin “Daullja prej llamarine” tek “Kohëstrehim””, ka thënë Selimi.
Për aq kohë sa do të ekzistojnë pagesat e ulëta për përkthyesin, redaktorin, korrektorin, dizajnin, po aq kohë do të gjejmë në treg edhe përkthime të rëndomta. Këtë e beson thellë përkthyesja Selimi e cila mendon se përkthimi i mirë mbetet një nga ato fuqitë e mëdha që i heqin kufijtë. Pra, ka plot vepra të përkthyera që ti nuk e sheh kufirin, nuk e kupton bregun tjetër nga po vjen. Ky fakt e gëzon atë sepse është i njëjtë si në Shqipëri dhe Kosovë.
Ndërsa, ajo që i dhemb qëndron tek pjesa se përkthyesi në Shqipëri, (me disa cent më shumë ndoshta në Kosovë) është në një përpjekje të vazhdueshme mbijetese.
“Në Shqipëri rriten çmimet e kastravecit dhe letrës higjienike, por jo tarifat për përkthyesin letrar. Politikat e librit dhe institucionet përkatëse të kulturës kanë investuar shumë pak sa i përket fuqizimit dhe vlerësimit financiar të përkthyesit, aq më shumë kur flasim për gjuhë ballkanike”, shpalos Selimi.
Kur kalojmë bisedën tek pjesa e angazhimit të përkthimit letrar në universitetet shqiptare, atëherë alarmi bëhet akoma më i zhurmshëm. Përkthyesja Selimi është e angazhuar në përkthimet e letërsisë së Ballkanit, dhe si e tillë ajo vlerëson se kambanat e alarmit për letërsinë e Ballkanit kanë shumë kohë që bien, por që nuk i sheh dhe dëgjon askush.
“Jemi vonë. Jemi shumë vonë. Kemi humbur kaq shumë nga kultura e rajonit. Problematikat nisin me mungesën e përkthyesit profesionist nga këto gjuhë, mungesën e vëmendjes nga institucionet e kulturës, mungesën e programeve të përbashkëta ballkanike. Investimi i parë, i munguar dhe i rëndësishëm mbetet investimi në gjuhët ballkanike, duhet të ketë nxitje dhe ndërgjegjësim të katedrave të gjuhëve në Fakultetin Filologjik në Tiranë, Beograd, Sofje, ku mungon lënda e përkthimit. Nuk kemi përkthyes”, shpalos Selimi.
Selimi thotë se në Sofje, në universitetin “St. Kliment Ohridski” së fundmi është krijuar një platformë e përkthimit nga studentët, që sjellin ekstrakte nga veprat e autorëve shqiptarë në gjuhën bullgare. Pra, ka programe ballkanike që kanë bërë bashkë institucione të kulturës, shtëpi botuese dhe qendra kulturore, duke krijuar rrjete komunikimi mes Ballkanit dhe Europës, falë projekteve të ndryshme. Por ajo beson se gjithçka mbetet individuale dhe fragmentare në zinxhirin e investimit.
“Institucionet e kulturës duhet të krijojnë programe të përbashkëta ballkanike në fushën e përkthimit dhe të gjejnë instrumentet e duhura për të lëvizur të gjithë ngrehinën e komunikimit ndërletrar që lëviz vetëm në mënyrë fragmentare dhe me paterica. Si përkthyese, i kam pritur këto programe, kemi humbur kaq shumë vite dhe emra autorësh në periudha të rëndësishme të kulturës së fqinjëve. Të mos humbim trenin e fundit: Autorët bashkëkohorë të këtij shekulli”, tregon Selimi.
Sipas saj, vendet e rajonit janë më të favorizuara në gjuhë. Serbë, kroatë, maqedonas, malazez, bullgarë janë të ngjashëm për sa i përket gjuhës që flasin dhe njohin, kështu që investimi i tyre në përkthimin e njëri-tjetrit është më pak i vështirë, andaj konsiderohet se janë të rrallë përkthyesit e interesuar për autorët shqiptarë.
“Kemi fatin të kemi përkthyesit me origjinë shqiptare, që jetojnë në shoqëri dygjuhëshe. Shqipja është një gjuhë e veçantë në familjen indo-evropiane dhe investimi në nxënien e gjuhëve ballkanike në Shqipëri duhet të jetë dyfish më i lartë. Nuk flas këtu vetëm për letërsinë, por edhe për studiuesit, hulumtuesit, antropologët, etnografët e muzikologët. Arkivat ballkanike janë të pasura me dokumente që duhen zbuluar, që i vlejnë historisë dhe kulturës shqiptare. Për këtë duhen ata, përkthyesit, që i kemi në pakicë”, thotë ajo.
Teksa arrijmë tek fundi i kësaj interviste për KultPlus, përkthyesja Selimi ka treguar që për momentin është duke punuar për romanin “Hagabula” të autorit bullgar Todor P. Todorov, fitues i Çmimit Special EUPL (2024), një histori utopike alternative e Perëndimit, shkruar në një realizëm magjik, me rrëfime utopike, mistike.
Përkthyesja Selimi ka thënë se ka plot punë kërkimore për këtë roman. Gjithashtu këtë vit, ajo pritet të punoj gjithashtu për romanin e fundit të Georgi Gospodinovit, “Kopshtari dhe vdekja”, i saponderuar në Bullgari me çmimin Helikon, çmimi kombëtar i letërsisë bullgare.
Përkthyesja Selimi në fund të kësaj interviste për KultPlus, për adhuruesit e përkthimit thotë se së pari duhet mësuar kultura, historia, antropologjia, etnografia, psikologjia dhe shtresëzimet filozofike të mendimit të vendit nga po transportohet libri dhe autori në gjuhën shqipe, e tek pastaj të niset përkthimi./ KultPlus.com
Kompania kineze i është “përgjigjur” Apple – e cila sapo prezantoi iPhone 16 të ri – me një smartphone që duket sikur ka dalë direkt nga seria televizive fantastiko-shkencore Westworld, në të cilën protagonistët përdorin një pajisje celulare, ekrani i së cilës paloset në tre pjesë, shkruan ‘la Repubblica”.
Telefoni i ri quhet Mate XT dhe u prezantua në Kinë pak orë pas Apple Event në Cupertino. Edhe pse ka prototipe të telefonave inteligjentë me ekrane që palosen në pjesë të shumta, Huawei është i pari që tregtohet zyrtarisht.
Kur mbyllet përmes palosjeve, Mate XT ka përmasat e një smartphone tradicional – përveç trashësisë, e cila duket pak më e madhe – por kur hapet bëhet një tabletë e vogël dhe madhësia e ekranit rritet ndjeshëm.
MateXT kushton 2800 dollarë dhe tani për tani mund të blihet vetëm në Kinë. Huawei tha se pajisja tashmë është porositur nga më shumë se katër milionë njerëz. /atsh/ KutlPlus.com
Dhuna tiranike e quajtun “proletare”, e ushtrume ditë e natë gjithkund e papushim, pa dallue fshat, as qytet, e shoqnume me britmat e sloganet papagal dhe torturat çnjerëzore, me rrenat e kaçarrenat e njerëzve servilë o t’paguem: mbas gjithë atyre pushkatimeve të përgjakshme, burgimeve e shpërnguljeve të dhunshme masive, ia dulen me e përkulë popullin e lirë të Shqipnisë dhe kështu dhuna partizane iu duel me u ba Qeveri.
Më 9 Maj 1945 ra Gjermania. Erdhi urdhni për më u ra të gjithë kumbonëve. Për botën duhej t’ishe gëzim i madh. Por nuk kje për ne. Fitues kishte dalë Stalini. Atij i këndohej ndër të gjitha rrugat nga gupet e repareve partizane.
“Bijt e Stalinit jemi ne, që çlirojmë botën anë e m’anë, e do t’valojë përmbi dhe flamuri i kuq, flamuri parizant.”
Mbas darke , sic mblidheshim, tue folë për ngjarjet e ditës njani tha: ndigjoni fjalët e kangës; aman, sa shumë djelmët i paska pasë ky Stalini në këtë dhenë tonë! – Lene ma,- iu përgjigj nji plak,- se këtu baba Sulltani e kushdo që të na sundojë na e thrrasim babë o xhajë. – Pse po interesohesh ti? Sikur t’ishin këta të rijt hajde de, por ti… Para njizet vjetësh sigurisht që jo. – – Un, – tha, – mendoj që Çurçilli nuk se si e duron Stalinin që ka zabtue gjysën e Europës, prandaj së shpejti angalzët e rusët do të jenë në luitë. – Anglia ka paktin njëzetvjeçar të miqsisë me Bashkimin Sovjetik dhe ajo i mban paktet se e zen lepurin me qerre. – Nuk ashtu punë paktesh,- tha një tjetër, – por Çurçilli vetë për më shkatërrue Gjermaninë ja u ka shitë Europën me gjithë kolonitë biznesmenëve të Amerikës e gjysen tjetër rusve. Gjatë historisë shofim se shumë ngjarje të mëdha të politikës i cakton vetëm trilli personal i udhëheqsave. Me këtë rasë ky i gëzohet vetëm titullit të naltë: “Strategu politik e luftës së dytë botnore” pamvarësisht se gjysën e Europës e ka hjedhë në skllavni e gjysën tjetër copë e zhel në rrugë të madhe me lypë nji copë bukë prej jankive. – Ai qe ban, din shka ban,- tha plaku.- Un mendoj që ai bashkë me Ameriken nuk kanë me e lanë gjatë komunizmin në Europë. – Po ti, Pater Gjon,- pveti nji tjetër,- shka mendon. – Un ndryshoj,- tha At Gjon Shllaku.- Kjo luftë asht ba për më i sjellë botës nji ekpokë të re, atë të “Kombeve të Bashkueme”. Karta e Kasablankës na çontë nji bashkëpunim i të gjitha kombeve. – Ajo nuk asht gja tjetër, por nji version i ri i Lidhjes së Kombeve të presidentit Uilson: ajo ma shumë e nxit luftën se e kundërshton. – Kjo lufta e dytë, – tha At Gjoni, – u ba luftë ideologjike. Në njanen anë demokracitë kapitaliste bashkë me komunizmin dhe me tjetrën fashizmi e nazizmi që fliteshin për nji rend të ri. Kështu ky bashkëpunim ka më i përpunue njerëzit që hem kapitalistat të përqafojnë idetë e socializmit, edhe komunizmit ka me u ba demokratik e dikur e do të jetojnë bashkë. – Kurgja nuk po na thue Pater Gjon, – tha persëri plaku. Komunizmi e demokracia janë krejt dy shjetana të kundërt dhe nuk mund aviten kurr bashkë. Hori e pasaniku jeton veç me fitue, ndërsa komunizmi asht si ai djali që kur rrin pa punë çohet e rrahë e mbyet fëmijën e vet. Mjerisht ne na ka përfshi ky e na do vuejmë deri të na lshojë. Ky nuk na lshon, por deri të vijë një tjetër me e hjekë qafet…
Ndërkaq ndër të gjitha qytetet administrata erdh tue u forcue pak a shum filloi me i sistemue edhe forcat deri atëherë partizane. Disa i veshi me uniformë policie e disa tjerë me ngjyrë tjetër. Filluen me u dukë bile edhe oficera të veshun me uniforma të bukura, por që nuk dihej se të cfarë ushtrije mund të ishin. Edhe nëpër zyre filloi me marrë punën në dorë ndonji njeri që ishte me mjaft shkollë, megjithëse pak kush të kryente punë, por të dërgojshin herë te ai o te nji tjetër deri që të shumtën e herës të përcjellshin pa gja. – U shpallën ligjë financiare e monetare me udhnesa drakoniane: Vulosën karmonedhat dhe vunë tatime luftet, superfitimit e fitimit dhe e mblodhën gjithë florinin e ruejtun me shekujndër qypa. Ndër komisjonet e tatimit emnuen edhe shumë tregtarë, për me u dukë se janë të ndershëm, por ata të shkretët as nuk i pveste kush e ma vonë ranë edhe në burg, Së fundmi banë edhe shumë reforma e filluen diskutimet për ligjin elektoral, i cili vazhdoi gjatë. Në këtë kohë u zhvilluen edhe veprimtari të rëndësishme kulturore. Shumë njerëz edhe filluen të mendojnë se këta e kishin mbarë e përnjimend me vullnet të mirë se ishin djelm të mirë që dojshin me i dhanë nji zhvillim të vërtetë gjendjes sociale të popullit shqiptar aq të mbrapambetun. Por shumë prej njerëzve të ditun e kishin kuptue gjendjen. N’at kohë në Kishën Franceskane kishim nji kujdestar. Kishte që ishte shumë i ndershëm e besnik, por edhe jepte shejet e nji te mbete mendore dhe kushdo që e shifte tallej me të me dashuni. Ashtu vepronte edhe At Gjon Shllaku. Sa herë që e shiftë n’oborr të Kuvendit apo në kjoster e merrte mrapa tue qeshë e i thonte “O more Mark sa i lumtun je ti sot! Të gjithë duhet të kishin kokën tande se shka ndodh. Hajde t’i ndrojmë krenat bashkë”! Maarku ikte si fëmija se ndoshta mendonte se koka mund ndrrohen më të vërtetë.
Deri aty kish vojtë puna: më i pas lakmi nji të marri.
(Pjesë e shkëputur nga libri i At Zef Pllumit “Rrno vetëm për më tregue”)/ KultPlus.com
Këto janë disa detaje rreth vdekjes së John Belushi dhe orëve të tij të fundit, falë një libri që zbuloi detaje që ishin mbajtur të fshehura për publikun. Në “In The Castle on Sunset”, nga Shawn Levy, janë rindërtuar ditët e fundit të aktorit të famshëm:
“Më 28 shkurt 1982, John arriti në Chateau Marmont në kushte shumë komplekse, i djersitur dhe i zbehtë.
Ai vend ishte tani si një shtëpi e dytë, pasi aktori kishte qëndruar atje për më shumë se një muaj, duke u endur në disa suita. Në atë kohë ai po planifikonte filmin e tij të ri, me titull “Noble Rot”.
Megjithatë, puna nuk po shkonte mirë, as menaxherja e as “Paramount Pictures” nuk ishin të kënaqur me rezultatin dhe situata po degjeneronte ngadalë, me Belushi që mungonte në takime, ndërsa dhoma e tij ishte bërë si një stallë derrash dhe kishte humbur vazhdimësinë e higjienës personale.
Shumë mendonin se ishte nën efektin e vazhdueshëm të drogës dhe, sipas Shawn Levy, ata kishin të drejtë, pasi i kalonte ditët duke pirë alkool, tymosur marijuanë dhe duke gllabëruar kokainë, deri edhe heroinë.
Shumë personazhe shkuan për ta parë atë ditë, përfshirë Robin Williams dhe Robert De Niro, të cilët me sa duket kishin marrë kokainë me John Belushi pak para vdekjes së tij.
Në “The Castle On Sunset”, De Niro e ka gjetur dhomën e John një katastrofë të vërtetë, sikur dikush të kishte një sulm të zemërimit.
Më vonë, Robin Williams hyri gjithashtu në apartament, ku u ndal për disa “teke kokainë” dhe disa biseda, dhe më pas u largua nga dhoma, duke u ndier i shqetësuar”, thuhet në librin “In The Castle on Sunset”./ KultPlus.com
Bashkia e Sarandës ka fituar çmimin “Bronze Green Destinations” në panairin ndërkombëtar të turizmit ITB Berlin 2025.
Ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro, e cila ndodhet në Berlin, Gjermani së bashku me kryetarin e bashkisë së Sarandës, Oltion Çaçi në një postim në rrjetet sociale tha se “Saranda e plazheve që u shndërrua edhe në Sarandën e tregjeve të Krishtlindjes, tani në Berlin vlerësohet si model i një destinacioni të gjelbër”.
“Bashkia Sarandë ka fituar çmimin “Bronze Green Destinations” në ITB Berlin, duke kaluar mbi 100 filtra të qëndrueshmërisë si shpërblim i përkushtimit për të krijuar një model të qëndrueshëm dhe ofertës gjithëvjetore të mikpritjes”, tha Kumbaro.
Saranda mori pjesë në një nga konkurset më të rëndësishme që organizon ITB Berlin për destinacionin e gjelbër dhe të qëndrueshëm dhe është një nga tre fituesit e këtyre çmimeve.
Kryebashkiaku Çaçi tha se “ne plotësuam më shumë se 100 kritere kur ishte përzgjedhja që Saranda të vendosej si një nga destinacionet për këtë çmim. Morëm çmimin të tretë, por vitin tjetër na bën të konkurrojmë për çmimin e parë”.
“Ky çmim konfirmon përkushtimin e qytetit tonë ndaj një turizmi të përgjegjshëm, menaxhimit të mbetjeve, mbrojtjes së natyrës dhe klimës. Një arritje që na motivon të vazhdojmë drejt një të ardhmeje më të gjelbër”, tha Çuçi.
Pjesëmarrja e Shqipërisë në ITB Berlin synon prezantimin dinjitoz të markës turistike të Shqipërisë para 5600 ekspozuesve dhe 1300 përfaqësuesve të sipërmarrjeve në ITB Berlin, ndërsa për një proces transparent u hodh edhe shorteu që përcakton pozicionimet e tur-operatorëve në stendën e Shqipërisë.
Kjo pikturë e vogël është një sprovë portreti i kokës së një plaku, i përshkruar sipas standardeve ikonografike të shenjtorëve dhe filozofëve. Koka tullace dhe mjekra e gjatë dhe e bardhë janë, në të vërtetë, atribute tipike të këtyre personazheve. Shpatullat e tij gjithashtu të lakuara dhe sytë “rrëzuar” poshtë, janë një dëshmues i një efekti mbi shkakun.
Këto tipare tregojnë një qëndrim të meditimit, pendimit dhe reflektimit shpirtëror ose intelektual. Shfaqja natyraliste e figurës është e tillë që, vetëm duke e shikuar atë, shikuesi pothuajse mund të ndiejë ndjesi prekëse dhe një lloj afrie me këtë moment meditues.
Duket se dikush percepton qetësinë e kokës pa flokë, rrëshqitjen e lehtë të rrudhave në ballë dhe rreth syve, butësinë e një mjekre që duket se ka konsistencën e leshit të pambukut, dhe vrazhdësinë e pëlhurës modeste që ai vesh.
Veçanërisht domethënës është përdorimi i ngjyrës dhe dritës: figura del nga një sfond i zi për shkak të një kontrasti të zgjuar të kiaroskuros, të krijuar me një shkëlqim delikate, gati të ndezur, i cili i jep të gjithë figurës një lloj paqëndrueshmërie atmosferike.
Cituar në inventarin e Uffizi të 1890 si një vepër e Pordenone, ajo më pas iu atribua Jacopo Bassano, dhe më në fund Camillo Boccaccino (1501-1546). Kjo hipotezë duket se konfirmohet nga ngjashmëritë stilistike të pikturës në Uffizi me dy vepra të tjera të ekzekutuara nga Boccaccino në kthesën e tremujorit të parë dhe të dytë të shekullit të gjashtëmbëdhjetë.
Djali i piktorit Emilian Boccaccio, Camillo Boccaccino filloi rrugëtimin e tij artistik duke ndjekur shembullin e mjeshtrave si Raphael, Correggio dhe Pordenone. Ai më vonë adoptoi eksperimentet e reja të Maninerizmit të rafinuara të Parmigianino dhe Giulio Romano, pa braktisur vlerën e ngjyrosjes veneciane të Titianit, të cilën ai mësoi gjatë rinisë së tij.
Vdekja e tij e parakohshme për fat të keq e pengoi Camillo të zhvillonte plotësisht aftësitë e tij artistike, të cilat me siguri do ta kishin çuar atë në famë shumë më të madhe nga sa gëzon ai sot. /Albert Vataj /KultPlus.com
Në fillim të viteve 1920, zbulimi i insulinës u shfaq si një nga përparimet më novatore në historinë e mjekësisë, duke ndryshuar rrënjësisht fatin e pacientëve me diabet. Para këtij zbulimi epokal, diagnoza e diabetit – veçanërisht për fëmijët me diabet të tipit 1 – ishte pothuajse e barasvlershme me një dënim me vdekje. Mjekët mundoheshin ta ngadalësonin përparimin e sëmundjes përmes dietave jashtëzakonisht të kufizuara në kalori, të cilat shpesh shkaktonin kequshqyerje dhe dobësim ekstrem. Megjithatë, shumica e pacientëve nuk mund t’i shpëtonin komplikacioneve fatale, si ketoacidoza diabetike.
Në vitin 1921, mjeku kanadez Frederick Banting, me ndihmën e studentit të mjekësisë Charles Best, nën mbikëqyrjen e fiziologut të njohur John Macleod në Universitetin e Torontos, arriti të izolojë insulinën nga pankreasi i qenve. Ky ishte një hap i guximshëm, i cili do të hidhte themelet për revolucionin e ardhshëm në trajtimin e diabetit. Për të siguruar pastërtinë dhe sigurinë e ekstraktit, biokimisti James Collip u bashkua me ekipin, duke rafinuar formulën dhe duke e bërë atë të përshtatshme për përdorim njerëzor.
Një vit më vonë, në 1922, në Spitalin e Përgjithshëm të Torontos, erdhi prova e madhe. Në pavijonet e spitalit, fëmijët diabetikë qëndronin në koma, me pak ose aspak shpresë për mbijetesë. Me administrimin e parë të insulinës së pastruar, ndodhi një mrekulli e vërtetë: fëmijët nisën të zgjojnë njëri pas tjetrit, duke u rikthyer në jetë para syve të mjekëve dhe familjarëve të dëshpëruar. Ky moment shënoi një pikë kthese të jashtëzakonshme në historinë e mjekësisë, duke transformuar diabetin nga një sëmundje vdekjeprurëse në një gjendje të menaxhueshme.
Zbulimi i Banting dhe bashkëpunëtorëve të tij u njoh si një arritje madhore, dhe në vitin 1923, Banting dhe Macleod u nderuan me Çmimin Nobel në Mjekësi. Megjithatë, Banting, i bindur se Charles Best e meritonte po aq këtë vlerësim, ndau me të gjysmën e çmimit të tij Nobel. Ky akt i tij pasqyronte frymën bashkëpunuese dhe ndjenjën e lartë të drejtësisë shkencore.
Por historia e insulinës nuk ishte vetëm një fitore shkencore, por edhe një akt i madh humanizmi. Banting, Best dhe Collip vendosën t’ia shisnin patentën e insulinës Universitetit të Torontos për vetëm 1 dollar, duke u siguruar që ky ilaç jetëshpëtues të ishte i aksesueshëm për të gjithë. “Insulina nuk më përket mua, ajo i përket botës,” deklaroi Banting, një frazë që mbeti simbol i përkushtimit të tij ndaj njerëzimit. Ky gjest vetëmohues hapi rrugën për prodhimin masiv të insulinës, duke shpëtuar jetë të panumërta gjatë shekullit të kaluar.
Sot, insulina mbetet një shtyllë themelore e trajtimit të diabetit dhe trashëgimia e këtyre shkencëtarëve vazhdon të frymëzojë kërkime të reja dhe përparime në mjekësi. Historia e tyre nuk është thjesht një rrëfim mbi shkencën, por një testament i fuqisë së dhembshurisë, inovacionit dhe përgjegjësisë etike në kujdesin shëndetësor. Ky zbulim jo vetëm që transformoi jetën e miliona njerëzve, por gjithashtu mbeti një shembull i shkëlqyer se si shkenca, kur udhëhiqet nga pasioni dhe përkushtimi, mund të ndryshojë botën./ KultPlus.com
Presidentja e vendit Vjosa Osmani ka reaguar pas ceremonisë së Rreshtimit të Kuadrateve të FSK-së, me rastin e shënimit të Epopesë së UÇK-së.
Në një postim në Facebook, ajo ka kujtuar familjen Jashari, në përvjetorin e rënies së tyre.
“Marsi në Kosovë nuk është thjesht një muaj në kalendar – por një kujtesë e përhershme e sakrificës, e heroizmit dhe e vendosmërisë së popullit tonë për liri”.
“Lavdi e përjetshme Komandantit Legjendar Adem Jashari, Familjes Jashari dhe të gjithë heronjve të UÇK-së!”, ka thënë Osmani.
Me simbolikën e Ditës së Mësuesit, pianistja Lule Elezi, tenori Bledi Polena dhe sopranoja Renisa Laçka, nën drejtimin e dirigjentit Oleg Arapi do të prezantojnë koncertin “Pranverë muzikore”, shkruan KultPlus.
Sipas pianistes Elezi ky koncert që bartë në vete edhe simbolikën e shënimit të Ditës së Mësuesit, do të shoqërohet edhe nga Orkestra & Band, Heiden Musaraj & Neptun Gjata, nën dirigjimin e Maestro Oleg Arapi.
“E lumtur që do të ndajë skenën me artistë të mrekullueshëm në koncertin “ Pranverë muzikore”, i cili mbahet këtë të premte në Tiranë.
Koncerti që bartë në vete edhe simbolikën e shënimit të Ditës së Mësuesit , shoqërohet nga Orkestra & Band, nën dirigjimin e Maestro Oleg Arapi.
Prandaj, priten emocione para publikut artdashës në Tiranë
Jeni të mirëseardhur!”, thuhet në njoftimin e pianistes Elezi.
Koncerti mbahet më 7 mars, në ora 19:00, në sallën “Tonin Harapi”- Tiranë./ KultPlus.com
Kryetari i Prishtinës, Përparim Rama, ka njoftuar se komuna ka caktuar lokacionin për vendosjen e monumentit të Adem Jasharit në kryeqytet.
Kryetari Rama ka njoftuar se për këtë komuna ka pëlqimin edhe të vetë familjes Jashari.
“Me përkushtim të plotë për të ruajtur dhe nderuar këtë trashëgimi, Kryeqyteti, ka caktuar tashmë lokacionin për monumentin e Heroit Legjendar “Adem Jasharit”, lokacion për të cilin kemi pëlqimin edhe të vetë familjes Jashari”, thuhet në njoftim.
Postimi i plotë i Kryetarit Përparim Rama:
Kryeqyteti, ka caktuar tashmë lokacionin për monumentin e Heroit Legjendar “Adem Jasharit”
Nderim i përjetshëm për sakrificën që vulosi lirinë tonë
Sot, në seancën solemne të Kuvendit të Kryeqytetit, përkujtuam dhe nderuam sakrificën e pavdekshme të familjes Jashari – një akt trimërie që shënoi pikë kthese në rrugëtimin tonë drejt lirisë dhe pavarësisë.
Mirënjohja e dorëzuar familjes Jashari nuk është thjesht një simbol, por një zotim i Kryeqytetit se sakrifica e tyre do të mbetet përherë në themelin e shtetit tonë, në ndërgjegjen kombëtare dhe, mbi të gjitha, në zemrat tona.
Me përkushtim të plotë për të ruajtur dhe nderuar këtë trashëgimi, Kryeqyteti, ka caktuar tashmë lokacionin për monumentin e Heroit Legjendar “Adem Jasharit”, lokacion për të cilin kemi pëlqimin edhe të vetë familjes Jashari.
Ky monument do të qëndrojë si dëshmi e përjetshme e lavdisë dhe heroizmit të tij.
Brikenda Rexhepi është zgjedhur kryetare e Këshillit të Mediave të Shkruara të Kosovës (KMShK).
Rexhepi u zgjodh kryetare e KMShK-së pasi mori votat e shumicës së mediave anëtare, në votimin që u mbajt të martën.
Lajmi është bërë i ditur përmes një njoftimi zyrtar në faqen e KMSHK-së.
“Bazuar në statutin e Këshillit të Mediave të Shkruara të Kosovës (KMShK) dhe me votat e shumicës së mediave anëtare, znj. Brikenda Rexhepi, kryeredaktore e Kohës, është zgjedhur kryetare e KMShK-së. Mandati i znj. Rexhepi është njëvjeçar”, thuhet në njoftim.
U promovua, në mjediset e Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit, libri “Pisa – Teste për shkencën”.
Profesorët Et’hem Ruka dhe Maringlen Spiro, bashkautorë të këtij botimi, vlerësuan këtë vepër me karakter didaktik, lidhur me testet dhe përpilimin e tyre, brenda programit të Pisa-s, një program ndërkombëtar vlerësimi për fëmijët 15-vjeçare në shkencë, matematikë dhe lexim.
Ky program ka startuar që në vitin 2000 dhe mbahet çdo tre vjet dhe vlen për unifikimin e vlerësimit të programeve tona mësimore me ato ndërkombëtare.
Profesor Ruka nënvizoi rëndësinë e këtij botimi, me teste të prodhuara nga vetë ne, ndërsa deri tani janë përdorur teste të përkthyera nga jashtë. Teste të tilla duhet të shërbejnë për vetëvlerësimin e nxënësve nga shkollat dhe mësuesit, madje duhet të nisin që në muajin prill të këtij viti.
Akademiku Spiro e quajti botimin një punë të vogël në shërbim të shkollës, që vendi ynë të renditet sa më mirë në rang ndërkombëtar. Sipas tij, përmbledhja e tre autorëve është e arrirë për mjedisin shkollor shqiptar dhe nivelin e nxënësve. Botimi përmbledh teste mësimore në biologji, fizikë, shkencat e tokës dhe kimi.
Ismet Peja është këngëtar shqiptar i këngëve të vjetra qytetare, dhe konsiderohet si kultivues i melosit shqiptar. Ai ka lindur në Gjakovë dhe me muzikë ka filluar të merret prej moshës 13 vjeqare. Sukseset më të mëdha të tij i arriti me shoqërinë muzikore ‘Hajdar Dushi’, me të cilën pati prezantime të shumta në TVP dhe Radio Prishtinë.
KultPlus ju sjell interpretimin e këngës ‘Sillu sillu botë e vjetër’:
Sillu, sillu botë e vjetër Ty t’ka beku’ Perëndija. I: Zoti asht nji, s’bohet tjetër E beson gjithë njerëzia. :I Ka motmot e disa muej Kemi pasë dashni të randë Tash do t’i kallxoj gjithkuej Vet je ikë e më ke lanë! Tridhet ditë të Ramazanit As s’kam hongër, as s’kom pi Kur t’vjen dita e Bajramit Bashkë me lalën do t’shkojmë n’xhami. Moj raki, raki e rrushit Ti qi m’piqesh n’kazan t’prushit. Moj raki moj bukuroshe, E çon lalën qoshe m’qoshe. Mora vesh se t’kanë fejue Nji gjysëm ore larg shtëpisë. Të lutem mos me i harrue Kujtimet e beqarnisë./KultPlus.com
“The Globe” ka botuar, të mërkurën e 4 marsit 1914, në ballinë, një shkrim asokohe rreth pagës vjetore të Aleksandër Moisiun, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Aktori më i paguar i Gjermanisë.
Të ardhura prej 10,000 £ në vit për Aleksandër Moisiun.
(Sipas një korrespondenti.)
Burimi : The Globe, e mërkurë, 4 mars 1914, ballinë
Berlin, 2 mars.
Një sensacion të konsiderueshëm ka shkaktuar njoftimi se profesori Max Reinhardt ka lidhur një marrëveshje me aktorin e njohur Aleksandër Moisi, e cila i garanton këtij të fundit një pagë prej 5,000 £ në vit për disa vite.
Përveç kësaj shume, raportohet se Moisiu fiton nëpërmjet aktrimit për kompanitë e filmave të kinemasë, dhe nga recitale dramatike dhe shfaqje speciale jashtë Berlinit, të paktën 5,000 £ të tjera në vit, kështu që gëzon të ardhura aq të mëdha sa ato të Lordit të Lartë Kancelarit të Anglisë.
Objektivi kryesor i marrëveshjes së profesorit Reinhardt me Moisiun është që ta mbajë atë më gjatë në Berlin. Dikur aktori i shquar shfrytëzonte çdo mundësi për të dhënë shfaqje me çmime përrallore në një numër teatrosh kryesorë në pjesë të tjera të Gjermanisë, si dhe në Austri. Tani e tutje është zotuar të shfaqet në “Deutsches Theater” dhjetë muaj në vit, në vend të gjashtë deri më tani. Kjo marrëveshje do të vazhdojë deri më 1 shtator 1917.
Aleksandër Moisiu ia detyron famën e tij Reinhardt-it, sepse ishte ai që e zbuloi. Me origjinë italiane, ai bëri debutimin e tij në teatrin e Vjenës disa vite më parë për tetëmbëdhjetë centë në mbrëmje. Moisiu luan rolet kryesore në të gjitha dramat e Shekspirit dhe shfaqjet e tjera klasike./ KultPlus.com
