Komunizmi është i njohur për ndërhyrjen apo cenzurën e theksuar që i bën artit, shkruan KultPlus.
Edhe në periudhën komuniste në Shqipëri, artistët kohë pas kohë i kushtonin këngë Enver Hoxhës.
Në vijim, KultPlus ju sjell një këngë nga ‘Grupi i Bënçës’, e cila ishte kënduar në vitin 1983, me rastin e ditëlindjes së Enver Hoxhës. Në video shihet Enver Hoxha tejet i emocionuar nga vargjet e dedikuara atij.
Bashkangjitur gjeni videon dhe tekstin e këngës, tekst ky i shkruar nga Maliq Lila
Dëgjo Argjiro shqiponja
këngën që të sjell gjitonia.
Ç`të ka lezet lëmi i këngës
për birin e shtrenjtë të zemrës.
Moj nëna Gjirokastrite
gjiri yt me qumësht drite,
dhe mbi gjith djepet që rite
ç`ti jepje Shqipes e dite,
lum si ne….
Mbas çdo bore në furtunë
balli i malit thatë më shumë,
në çdo thinjë të mënçurisë
beharët e Shqipërisë.
Mes çdo dallge e rrebeshi sa udhëheqës aq ushtar, Historia siç të deshi komandat dhe komisar. o Maje malit me borë që s`qas hije në sinore. Emri yt gëzim lirie lule në çdo buzë fëmije. Shqipërisë fjala jote, kushtrim dhe flamur epoke. ju bë dritë si ëndërronte rrofsh sa mosha e kësaj toke. Shkon urimi goja gojës shëndet trimit Enver Hoxhës, se të vertetës së kohës i dhe krahët e Shqiponjës.
Shqipëria nënë e gjirit të uron bir jetë të gjatë, dhe kur thotë dita njëmijë nënës prap i duket pak. Moj nëna Gjirokastrite gjiri yt me qumësht drite, dhe mbi gjith djepet që rite ç`ti jepje Shqipes e dite, rrofsh Enver… Nga Saranda në Tropojë shkon urimi goj më gojë, kush ndrit udhën siç do nëna sa vet kombit i rreh zemra…. / KultPlus.com
“Paris-presse” ka botuar, të dielën e 14 janarit 1962, në ballinë, një shkrim në lidhje me vendimin mizor të regjimit diktatorial të Enver Hoxhës ndaj shqiptarëve të martuar asokohe me shtetase ruse, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Shqiptarët të ndarë nga gratë e tyre ruse
Tiranë, 13 janar.
Rreth 100 oficerë dhe nëpunës civilë shqiptarë janë detyruar të ndahen nga gratë e tyre, sepse ato janë me origjinë ruse. Qeveria e Enver Hoxhës dëboi, tre ditë më parë, gratë ruse të martuara me shqiptarët në kohën kur ata ishin studentë në Moskë.
Vetëm disa nga burrat e tyre guxuan të shkonin në aeroport për t’u dhënë lamtumirën e fundit grave të tyre.
Shkrimtari Ylljet Aliçka ka treguar në librin e tij “Metamorfoza e një kryeqyteti” momentin e tmerrshëm të ekzekutimit të 22 burrave dhe 1 grua nga regjimi komunist i Enver Hoxhës.
Shkrimtari rrëfen në libër se 22 burrat nuk ndenjën në rresht, siç e kërkonte rregullorja, por u bënë rreth, duke e mbrojtur me trupat e tyre atë grua, i vetmi faj i të cilës kishte qenë refuzimi i dashurisë së diktatorit Hoxha.
“Si në çdo fushë të jetës, edhe në atë të marrjes së jetës së armiqve ndodhnin parregullsi, kur rregulli nuk respektohej korrektësisht, siç ishte rasti i një ish-shefi të shtabit të ushtrisë i cili, pasi u shpall armik, dha shpirt me mjaft vështirësi nga rrahja me purteka të trasha druri në karrocerinë e një kamioni ushtarak.
Pra në mospërputhje të plotë me rregullat elementare të ekzekutimit.
Po si pasojë e shkeljes së rregullores, ndodhi që në një pushkatim pa gjyq që iu bë 23 intelektualëve të shquar të kohës, 22 burra dhe një grua, pikërisht gjatë çastit kulmor të krejt procesit, atij të ekzekutimit, në respekt të të vetmes grua, të 22 burrat nuk ndenjën në rresht për një përballë, siç e kërkonte rregullorja, por u bënë rreth, duke e mbrojtur me trupat e tyre atë grua, i vetmi faj i të cilës kishte qenë refuzimi i dashurisë së Udhëheqësit në të ritë e saj dhe ca më pas, mospërqafimi i idealit të vetë Udhëheqësit.
Ndonëse e shpëtuan nga breshëria e plumbave, qëlloi që ashtu të lidhur me një tel të përbashkët me të gjithë të pushkatuarit, këta e tërhoqën pas vetes, për së gjalli, në gropën e përbashkët, hapur paraprakisht nga ata vetë.
Si rrjedhojë, fshatarët e atyre zonave u lemerisën tek dëgjonin ca rënkime dalë nga thellësia e tokës, për aq kohë sa i duhej një qenieje njerëzore të japë shpirt, mbuluar me dhe e bërë njësh me trupat e vdekur të 22 bashkëvuajtësve të saj”, thuhet në romanin e Aliçkas “Metamorfoza e një kryeqyteti”. / KultPlus.com
Ernesto Sabato, shkrimtari i madh argjentinas me origjinë shqiptare, mbërriti në Shqipëri në një ditë të mesit të prillit të vitit 1996. Rinasi, i vetmi aeroport ndërkombëtar në veriperëndim të kryeqytetit shqiptar, priste pasagjerët e tij. Sabato zbriti thjesht, me kapelën e tij, vendosur gjysmë mënjanë, me syze të errëta dhe një pardesy hedhur shkarazi në supet e tij prej shkrimtari.
Mbërriti në Shqipëri në një moshë kur vitet nuk premtojnë ndërmarrje të tilla që duan guxim dhe aventurë. Kishte mbërritur në Tiranë pasi kishte kaluar në Paris, ku ishte ambientuar me klimën e kontinentit plak për të qenë pas kësaj i pranishëm në një ceremoni që do t’i dorëzonte çmimin ndërkombëtar “Kadare’ .
”Jam shumë i emocionuar që ndodhem këtu, sepse një e katërta e gjakut tim është shqiptar”, tha Sabato për ATSh-në, në atë ditë prilli.
Me prejardhje nga Kalabria e Italisë, i cilësuar si i barasvlershëm me Borgesin, Marquezin, Cortazarin, atë ditë me re grindavece nuk harroi të tregonte se në studion e tij kishte një gravurë veneciane të heroit të madh të shqiptarëve, Gjergj Kastriot Skënderbeut.
Në fakt, kishin kaluar disa muaj që ai kishte pohuar se do të vinte në Shqipëri për të marrë këtë çmim dhe që atëherë e kishte konsideruar këtë vizitë në Shqipëri si “një rikthim të lumtur tek stërgjyshërit e mi’.
“Unë e admiroj popullin shqiptar për qëndresën e tij në shekuj”, ishte shprehur njeriu i madh i letrave.
“Me cilët nga personazhet tuaj do të mund të identifikoheshit sot”, e pyetën. Bëhej fjalë për personazhe që e bënë të njohur në të gjithë botën me librat që ai shkroi, si “Alejandra” dhe “Engjëlli i errësirës”.
Vështroi pak dhe tha: “Të gjithë janë mishërime të inkoshiencës sime, e cila asnjëherë nuk gënjen. Të gjithë jemi një përzierje e mirësisë, e së keqes, e ateizmit, e besimit, e bujarisë, e egoizmit, e mirësisë, e frikës dhe e trimërisë”.
I pyetur se çfarë e shtynte të shkruante, tha instinkti e jo arsyeja
“Arsyeja nuk i shërben ekzistencës. Arsyeja i shërben teoremave dhe fabrikimit të aparateve. Shpirti i qenieve njerëzore në thellësinë e tij nuk është për gjëra të tilla”, tha ai.
Estet dhe filozof, kur ka shkruar shumë ese e kritikë mbi artin në përgjithësi dhe procesin krijues, Sabato tha se përpara personazheve të tij ndihej si përpara qenieve me mish dhe me kocka dhe se e gjitha ishte një shprehje paksa e vështirë për t’u shpjeguar.
Matilde Kusminsky Richter ishte gruaja e tij. Por, ka thënë se ka patur edhe dashuri tjera, si çdo qenia njerëzore.
“Disa më të forta se të tjerat. E çfarë? Kultura të mëdha në lashtësi kanë qenë poligame. Vetëm në këtë shoqëri hipokrite dhe borgjeze fshihet tendenca natyrale e qenies njerëzore”.
Gjatë qëndrimit të tij disaditor në Shqipëri, Sabato, larg pranisë së gazetarëve, vizitoi Muzeun Historik Kombëtar në Tiranë, Muzeun Arkeologjik në Durrës ku u mësua të ishte shprehur se kishte patur një rast të njihej me historinë e stërgjyshërve të tij.
“Unë doja të vizitoja edhe Muzeun Historik të Krujë”, ishte shprehur Sabato, “sepse ruaj një respekt të veçante për Skënderbeun, por ja që mosha bëka të vetën”.
Në një konferencë për shtyp ai u tha gazetarëve se “gjatë qëndrimit të tij në Shqipëri kujtova shumë nënën time, e cila është me prejardhje shqiptare. E gjithë Shqipëria më do shumë dhe unë i shpreh shumë mirënjohje”.
“Kur mora vesh se po qëndroja në vilën e ish-diktatorit Enver Hoxha, kërkova menjëherë të më largonin që aty. Unë nuk mund të qëndroja në atë tmerr”, tha Sabato, i cili kishte kaluar momente të vështira gjatë diktaturës ushtarake në Argjentinë. “Unë nuk kam ardhur në Shqipëri pikërisht prej kësaj diktature”, u shpreh ai.
Shumë vite më parë kishte qenë ‘politika’ e tij që e kishte distancuar nga një mik dhe njëherazi nga një emër i madh i letërsisë së Argjentinës dhe i botës, nga Borgesi.
“Unë gjithnjë kam qenë i veçantë për të bërë armiq”, kishte thënë atëherë Sabato, duke iu kundërvënë shkrimtarit të madh gjatë regjimit të Peronit.
Sabato vdiq në moshën 99-vjeçare në shtëpinë e tij në Santos Lugares, provinca e Buenos Airesit, ne qershor të vitit 2011. Dy javë më parë kishte marrë një bronkit dhe në moshën e tij kjo ishte fatale. Autori i “Tuneli” (1948), “Heronj dhe varre” (1961) etj. do mbushte 100 vjet më 24 qershor. / KultPlus.com
Me gjithë mohimin e Serbisë për masakrën e Reçakut, janë faktet ato që dëshmojnë gjithçka. Disa nga këto fakte mbrëmë ishin vendosur në muret e Muzeut Kombëtar të Kosovës si një replikë ndaj Serbisë, shkruan KultPlus.
Ishte kjo ekspozita me fotografi e autorit Enver Hoxhën që
mbrëmë komunikoi me publikun e pranishëm ku tek secili mund të vëreje çfarë po
përjetonin deri sa po i shihnin ato fotografi që i quanin të tmerrshme.
Kjo ekspozitë simbolizon atë se çfarë gjenocidi u krye
tek populli shqiptar nga forcat paramilitare dhe ushtarake serbe, pikërisht
gjatë shekullit XX.
“Gjenocidi XX: Ta kujtojmë të kaluarën,
ta ndërtojmë të ardhmen”, kështu po e quan autori Hoxha ekspozitën me mbi
100 fotografi.
Enver Hoxha gjatë luftës ishte pjesë e stafit
mjekësor në zonën operative të Llapit. Ai punoi në spitalin ushtarak, por ishte
edhe në terren me ushtarët e UҪK-së dhe popullatën civile. Edhe pse ai kishte
një detyrë dhe mision tjetër, Enveri gjithë kohës ka mbajtur me vete
foto-aparatin e tij, me të cilin ka shkrepur fotografi në çdo moment dhe falë
tij, po e kujtojmë atë se me çka u përball populli kosovar.
Drejtori i Muzeut të Kosovës, Ajet Leci në
fjalimin hyrës të kësaj ngjarje tha se me kënaqësi është përkrahur kjo
ekspozitë nga muzeu. E sipas tij këto pamje tregojnë sakrificën dhe vuajtjen e popullit
të Kosovës.
Objekt i kësaj ekspozite janë rreth 100
fotografi të cilat përfshijnë vetëm pjesën e popullatës civile, ku paraqiten
shpërnguljet, vrasjet, masakrat e kryera nga forcat serbe në muajt mars dhe maj
të vitit 1999.
Profesori, Ismet Salihu tha se këto fotografi tregojnë
krimet e pushtetit serb ndaj popullatës të pafajshme shqiptare. “Në këtë
ekspozitë jemi tubuar për të rikujtuar tmerrin dhe gjenocidin e pushtetit serb
ndaj popullatës së pafajshme të Kosovës në vitet ’98- 99”, tha ai.
Qemail Minxhozi,
ambasadori i Shqipërisë në Kosovë tha se kjo ekspozitë pasqyron një luftë
makabre, që nuk e kap asnjë ndërgjegje njerëzore.
“Ndihem i shokuar tek shikoj këtë ekspozitë makabre, që
nuk e kap asnjë ndërgjegje njerëzore, se si në mesin e shek XX mund të ketë
ndodhur një katrahurë e madhe antihumane, jashtë çdo rregulli ndërkombëtar”,
shprehet ai.
Ambasadori gjithashtu tha se “sot nuk është koha për
hakmarrje, po për të reflektuar që gjëra të tilla të mos ndodhin më, në mënyrë
që të jetojmë si dy popuj kufitarë, si njerëz që duhet të marrin vesh njëri- tjetrin.”
Se në Kosovë është kryer gjenocid dhe janë kryer masakra
të shumta, e dëshmon edhe masakra e Reçakut, e cila u përkujtua dje. Për të folur
për këtë fakt, e pranishme ishte edhe e mbijetuara e kësaj masakre, Saranda
Bogujevci.
“Puna e Enver Hoxhës është e jashtëzakonshme, e para se
ka qenë afër njerëzve në momentet më të vështira në këtë periudhë kohore dhe
tjetra për vetë faktin që ka arritur ta dokumentojë këtë rrugëtim. Të gjithë e
dini për mohimin që i është bërë Reçakut, në fakt është mirë që kjo ekspozitë u
hap në këtë kohë kaq të rëndësishme, duhet t’i mbledhim këto fotografi dhe
tregime, e t’ia përplasim në fytyrë Serbisë”, tha ajo.
Komandanti i zonës operative të Llapit, Rrustem Mustafa tha
se Kosova për njëzet vite nuk ka mundur të dokumentojë ato që kanë ndodhur atë
kohë e të cilat i di secili prej nesh, e këtë ka arritur ta bëjë Hoxha me
fotografitë që janë dokument i asaj periudhe.
Vetë autori i ekspozitës pa dashur të flas shumë tha: Nuk
ka nevojë për fjalë, sepse fotografitë flasin dhe dokumentojnë atë që Serbia po
mundohet ta mohojë, e të tilla mohime thotë se po i shërbejnë armiqësisë ndaj
Kosovës.”
Kjo ekspozitë do të qëndrojë e hapur deri më 15 dhjetor duke ju ofruar mundësin që të shihni fakte që flasin në mënyrën më të mirë për ndodhitë e vitit 1999. / KultPlus.com
Shqipëria ka edhe një histori të keqe jo shumë të largët në histori. Më 1979 ajo ishte goditur nga një tërmet shkatërrues. Për dallim nga tërmeti i para pak ditëve, asëkohe Shkodra dhe veriu i vendit ishte goditur nga disa lëkundje të fuqishme. Ish-mjeku i Enver Hoxhës, thotë se asaj kohe, ai nuk e tregonte frikën shumë, shkruan KultPlus.com
Ish-mjeku personal i Enver Hoxhës, në emisionin “Open” disa kohë më parë, u përgjigj se si e përjetoi Hoxha tërmetin, ai u përgjigj;
Në ’79 nuk kam qëlluar të isha pranë tij, në tërmetin e Shkodrës e kam parë, të gjithë udhëheqesit e ndjejnë përgjegjësinë në këto raste, është një moment jo si në të tjerat, testohet gjithë popullata e vendit ajo që quhet human capital.
-Po thoni që nuk e tregonte frikën
Isuf Kalo: Kam parë mënyrën si u reagua, nuk ndryshon shumë nga gjithë vendet e tjera ka një mobilizim të rastit.
-Ka pasur në atë kohë protokolle për mjekim ilace
Isuf Kalo: Për fat të keq nuk ka protokolle të detajuar, psh OBSH merret shumë me aftësinë që kanë sistemet shëndetësore në raste katstrofash. Figura e mjekut dhe personelit kanë ndritur në raste të tilla katastrofdash, Njerëzit fërkonin sytë në këtë rast se thonin më parë e flisnin jo me shumë vlerësime… por e kanë parë punën
Skënder Brataj edhe shefi i Traumës dhe Ortopedisë janë jashtëzakonisht të specializuar. OBSH ka nxjerrë kohët e fundit, njëkoncept të ri që quhet Onë Society, ku të gjithë kanë pjesën e tyre edhe shoqëria që duhet të menazhojë dhe të përballojë situatat.
Marrja e qetësuesve këshillohet apo jo, se njerëzit kanë ankthe panik
Isuf Kalo: Kjo varet, ngjarja është shokuese, ka stres, shtohet pulsi, ndryshon tensione, ka reagime me ilaçe përkatëse. Duhet të perifrazoj shprehjen e shkrimtarëve: Edhe ne të tjerët që nuk ishim në rrënoja, u kalbëm sipër. Ka të bëjë edhe me kulturën. /KultPlus.com
