“Kurrë nuk e dashurojmë dikë konkretisht. Dashurojmë veç idenë që kemi formësuar vetvetiu për dikë. Ky është thjesht një koncept i yni vetjak, domethënë që përmbledhtas, pikërisht vetveten, ne dashurojmë. Kjo gjë vërtetohet në çdo lloj dashurie. Në dashurinë seksuale, synojmë kënaqësinë vetjake, që mundësohet përmes një trupi të huaj. Kurse në dashurinë jo seksuale, synojmë kënaqësinë tonë vetjake, të mundësuar nga idetë tona gjithsesi. Marrëdhëniet midis një shpirti dhe një shpirti tjetër, që mishërohen përmes disa gjërave tejet të brishta dhe kundërthënëse si fjalët e rëndomta dhe gjestet që ne bëjmë, janë diçka fort e koklavitur. Në vetë thelbin e aktit të njohjes, jemi çnjohur mirëfilli. Thonë dy të dashuruarit “Të dua”, dhe gjithçka e thonë dhe e mendojnë në formë të këmbyeshme, teksa secili synon të thotë diçka të ndryshme, një jetë mbase të ndryshme, ndoshta edhe një ngjyrë dhe një aromë të ndryshme, sipas përmbledhjes abstrakte të përshtypjeve që përbëjnë botën shpirtërore”.
Fernando Pessoa – “Livro do Desassossego”. / KultPlus.com
Qenësinë e mahnitshme të gjërave: Ja se ç’zbuloj ditë pas dite. Secila gjë është ajo që është, Dhe e kam të vështirë t’ia shpjegoj dikujt se sa më gëzon diçka e tillë, E se sa më mjafton.
Mjafton të jesh për të qenë i plotë.
Kam shkruar poezi mjaftueshëm. Mund të kisha shkruar edhe më, kuptohet. Secila prej tyre e tregon këtë, E secila nga poezitë e mia është ndryshe nga të tjerat. Çdo gjë që është, është mënyrë për ta treguar.
Me raste marr të shoh një gur. Nuk mendoj se do të kishte ndjenja për gjësend. Por nuk marr guximin ta quaj binjakun tim. E dua sepse është një gur, E dua sepse nuk ka ndjenja, E dua sepse nuk ka pikë lidhje gjaku me mua.
Nga ana tjetër, dëgjoj erën që fryn, Ia vlen të kesh lindur qoftë edhe sa për të dëgjuar erën që fryn.
Nuk e di ç’do të mendojnë të tjerët teksa m’i lexojnë këto; Mua më duken të duhurat sepse janë si më vijnë, Pa vrarë mendjen nëse dikush po më dëgjon mendimet, Pasi e mendoj pa mendime, Sepse e them siç ma thonë fjalët.
Më kanë trajtuar dikur si poet materialist, Çka më ka lënë pa fjalë sepse nuk mendoj aspak Se mund të trajtohem si çfarëdo që të jetë. Unë nuk jam as poet: thjesht vëzhgoj.
Nëse gjërat që shkruaj kanë ndonjë vlerë, unë nuk kam: Vlera qëndron atje, tek vargjet e mia. Gjëra të tilla janë krejt të pavarura nga vullneti im.
7 nëntor 1915
Shkëputur nga botimi në frëngjishte: Poèmes jamais assemblés, d’Alberto Caeiro
Jam i lodhur, kjo është e qartë, Sepse, në një pikë të caktuar, njerëzit duhet të jenë të lodhur. Nga çfarë jam i lodhur, nuk e di: Do të ishte e padobishme që ta di, Ngaqë lodhja mbetet e njëjtë. Plaga dhemb se dhemb Dhe jo nga shkaku që e ka prodhuar. Po, jam i lodhur, Dhe ndonjëherë i buzëqeshur. Se lodhja është: Në trup, një dëshirë për gjumë, Në shpirt, një dëshirë për të mos menduar Dhe, mbi të gjitha, një tejdukshmëri shkëlqyese E të kuptuarit retrospektiv… Dhe a ndryshon epshi pa pasur shpresa? Jam inteligjent: kjo është e gjitha. Kam parë shumë dhe kam kuptuar shumë nga ajo që kam parë, Dhe është një kënaqësi e veçantë Edhe në lodhjen që kjo na sjell, Që në fund koka ende shërben për diçka.
Përktheu nga spanjishtja: Butrint Haxha / KultPlus.com
Dashuria është thelbësore. Seksi, krejt rastësor. Mund të jenë një Ose tjetër gjë Njeriu s’është shtazë: Është mish plot urtësi, Por me raste shëndetlig.
Papritmas sot kam brenda një ndjesi absurde dhe të drejtë. Kuptova, me një ndriçim të fshehtë, se jam askushi. Askush, absolutisht kurrkush. Në shkreptimat e llampës ai që pandehja ish një qyetet na qenkesh një djerrinë e shkretë; dhe drita sinistre që më zbuloi vetveten nuk më zbuloi asnjë qiell mbi të. Më kanë vjedhur të egzistuarët para se të egzistonte bota. Nëse kam qenë i detyruar të rimishërohem, jam rimishëruar pa veten me vete, pa u rimishëruar. Unë jam rrethina e një qyteti inegzistent, parathënia e stërzgjatur e një libri të pashkruar. Jam askush, askush. Nuk di me ndie, nuk di me mendue, nuk di me dashtë. Jam një figurë e një romani ende për m’ u shkrue, që kalon ajrore dhe e fletëzuar pa pasë patur një realitet, mes ëndrrave të dikujt që s’ ka ditur me më plotësue.
Mendoj vazhdimisht, ndjej vazhdimisht; por mendimi im është i pa gjykim, emocioni im i pa emocion! Nga një e çarë atje lart, po bie hapësirës së pafund, në një rënie pa drejtim, të pambarimtë dhe boshe. Shpirti im është një maëlstrom i zi, një marramendje e zgjeruar përreth boshllëkut, lëvizje e një oqeani pa kufij përreth një vrime në hiç, dhe në ujrat, që më shumë se ujra janë turbina, vozisin imazhet e asaj çka kam pa e ndie në botë: vorbullisen shtëpi, fytyra, libra, arka, jehona muzikash dhe copa zërash në një turbinë sinistre e pa fund.
Dhe unë, tamam unë, jam qendra që egsiston vetëm prej një gjeometrie të abisit; jam hiçi përreth të cilit kjo lëvizje rrotullohet, si e qëllimshme në vetvete, me atë qendër që egziston vetëm se çdo rreth duhet të ketë një qendër. Unë, bash unë, jam pusi pa parete por me rezistencën e pareteve, qendra e gjithshkahes me hiçin përreth. Dhe brenda meje duket se ferri qesh, pa të paktën njerëzishmërinë e djajve që qeshin, marrëzinë e shpupëluar të universit të vdekur, kufomën rrotulluese të hapësirës fizike, fundi i të gjithë botëve që pluskon errësisht në erë, patrajtë, jashta kohe, pa një Zot që ta ketë krijuar, pa as edhe vetveten që po sillet nëpër hijet e hijeve, e pamundur, unike, gjithshkahe. Me dijtë me mendue! Me dijtë me ndie! Nëna më ka vdekur shumë herët, dhe unë s’ e kam njohur… / KultPlus.com
Një ditë në një restorant jashtë kohës dhe hapësirës, ma shërbyen dashurinë në trajtë plënci të ftohtë. Të dërguarit të kuzhinës i thashë me takt se do të më pëlqente e ngrohtë, se plënci (që ish siç e gatuajnë në Porto) nuk hahet i ftohtë.
U acaruan me mua. S’të jep kurrkush të drejtë, madje as në restorant. Nuk hëngra, s’porosita gjë tjetër, paguajta llogarinë dhe vajta të shëtisja përgjatë gjithë rrugës.
Di njeri ç’do të thotë gjithë kjo? Unë s’e di, e mua rastisi të më ndodhte…
(E di shumë mirë se në vegjëlinë e gjithkujt ka qenë një lulishte, botore apo e përveçme, apo e fqinjit. E di shumë mirë se fakti që luante, e bënte vetvetiu zot të lulishtes. Dhe si trishtimi i përket të sotmes.)
E di fare mirë, ama, nëse porosita dashuri, përse më sollën plënc siç e gatuajnë në Porto të ftohtë? Nuk është gjellë e cila të mund të hahet e ftohtë, por mua ma prunë të ftohtë, nuk hahet kurrë e ftohtë, por më erdhi e ftohtë.
Shënim: Poezia është pjesë e ciklit të njohur me emrin e Álvaro de Campos-it, një prej heteronimeve të Pessoa-s. Është sjellë në shqip nga italishtja, sipas përkthimit të Antonio Tabucchi-t. / KultPlus.com
Nëse, kur të kem vdekur, dikush ka dëshirë të shkruajë biografinë time Nuk ka asgjë më të thjeshtë. Ajo ka vetëm dy data: atë të lindjes dhe atë të vdekjes sime. Midis njërës dhe tjetrës datë, të gjitha ditët janë të mijat. Është e lehtë ta përcaktosh jetën time. Unë e kam parë botën si një njeri i dënuar. Unë i kam dashur gjërat pa kurrfarë sentimentalizmi. Kurrë nuk pata ndonjë dëshirë që nuk mund ta realizoja, sepse asnjëherë nuk m’u verbua arsyeja. Të kuptuarit e vetes për mua qe gjithmonë veçse të shoqëruarit e të pamit. Unë e kuptova se gjërat janë reale dhe krejtësisht të ndryshme nga njëra-tjetra; T’i kuptoje me anë të mendimit, do të thoshte të të dukeshin të gjitha të ngjashme. Një ditë më vuri në gjumë si cilindo fëmijë. Unë mbylla sytë dhe fjeta. Përveç kësaj, unë qeshë poeti unik i Natyrës. /KultPlus.com
Papritmas sot kam brenda një ndjesi absurde dhe të drejtë. Kuptova, me një ndriçim të fshehtë, se jam askushi. Askush, absolutisht kurrkush. Në shkreptimat e llampës ai që pandehja ish një qyetet na qenkesh një djerrinë e shkretë; dhe drita sinistre që më zbuloi vetveten nuk më zbuloi asnjë qiell mbi të. Më kanë vjedhur të egzistuarët para se të egzistonte bota. Nëse kam qenë i detyruar të rimishërohem, jam rimishëruar pa veten me vete, pa u rimishëruar. Unë jam rrethina e një qyteti inegzistent, parathënia e stërzgjatur e një libri të pashkruar. Jam askush, askush. Nuk di me ndie, nuk di me mendue, nuk di me dashtë. Jam një figurë e një romani ende për m’ u shkrue, që kalon ajrore dhe e fletëzuar pa pasë patur një realitet, mes ëndrrave të dikujt që s’ ka ditur me më plotësue.
Mendoj vazhdimisht, ndjej vazhdimisht; por mendimi im është i pa gjykim, emocioni im i pa emocion! Nga një e çarë atje lart, po bie hapësirës së pafund, në një rënie pa drejtim, të pambarimtë dhe boshe. Shpirti im është një maëlstrom i zi, një marramendje e zgjeruar përreth boshllëkut, lëvizje e një oqeani pa kufij përreth një vrime në hiç, dhe në ujrat, që më shumë se ujra janë turbina, vozisin imazhet e asaj çka kam pa e ndie në botë: vorbullisen shtëpi, fytyra, libra, arka, jehona muzikash dhe copa zërash në një turbinë sinistre e pa fund.
Dhe unë, tamam unë, jam qendra që egsiston vetëm prej një gjeometrie të abisit; jam hiçi përreth të cilit kjo lëvizje rrotullohet, si e qëllimshme në vetvete, me atë qendër që egziston vetëm se çdo rreth duhet të ketë një qendër. Unë, bash unë, jam pusi pa parete por me rezistencën e pareteve, qendra e gjithshkahes me hiçin përreth. Dhe brenda meje duket se ferri qesh, pa të paktën njerëzishmërinë e djajve që qeshin, marrëzinë e shpupëluar të universit të vdekur, kufomën rrotulluese të hapësirës fizike, fundi i të gjithë botëve që pluskon errësisht në erë, patrajtë, jashta kohe, pa një Zot që ta ketë krijuar, pa as edhe vetveten që po sillet nëpër hijet e hijeve, e pamundur, unike, gjithshkahe. Me dijtë me mendue! Me dijtë me ndie! Nëna më ka vdekur shumë herët, dhe unë s’ e kam njohur… /KultPlus.com
Nuk dua trëndafila, deri sa t’ketë trëndafila. I dua veç kur nuk mund t’i kem ato. Çfarë të bëj me gjëra të tilla, që mund t’i mbledhë kushdo?
E dua natën veç pse agu e hollon dritën në ar dhe në blu. Ajo që shpirti im e injoron është ajo që do të doja ta kisha këtu.
Pse? Nëse do ta dija s’do të shkruaja kot vargje për të thënë atë që akoma nuk e di. E kam shpirtin të shkretë dhe të ftohtë… Ah me çfarë lëmoshe ta ngroh tani?…
