Vargje nga 15 poetë jehuan mbrëmë në Festivalin e Poezisë “Republika” për nder të 15-të vjetorit të Pavarësisë

Në nderim të pesëmbëdhjetë vjetorit të Pavarësisë së Republikës së Kosovës, dje u mbajt Festivali i Poezisë “Republika”, i cili bëri bashkë 15 poetë nga Kosova, Shqipëria, Maqedonia e Veriut, Gjermania, Zvicra, Maroku dhe ShBA. Në këtë edicion të pestë me radhë, në Bibliotekën Kombëtare të Kosovës frymuan vargje, zëra, tinguj e kërcime, të cilat u jetësuan në gjuhë të ndryshme, shkruan KultPlus.

Me pjesëmarrjen e poetëve si Curtis Bauer nga SHBA, Anna Hoffmann nga Gjermania, Dalila Hiaoui nga Maroku, Luccila Trapazzo nga Zvicra, Adem Gashi, Primo Shllaku nga Shqipëria, Nerimane Kamberi, Timo Flloko nga Shqipëria, Vlora Konushevci, Ahmet Selmani nga Maqedonia e Veriut, Blerina Rogova Gaxha, Halil Matoshi, Emin Z. Emini, Ndue Ukaj dhe Xhevat Latifi, “Republika” hyri në secilin shpirt të pranishëm.

Ky edicion ka sjell pranë vetes edhe gërshetimin e poezisë me interpretimin e aktores Melihate Qena dhe Avni Dalipit, të cilët dhuruan emocione të jashtëzakonshme që u përcollën nën tingujt e instrumentistit Astrit Stafai. Në anën tjetër, mbrëmja gjeti nisjen fillimisht nga kënga e Vlora Ademit nën interpretimin e Qenës, dhe pjesëmarrjen e balerinës Altina Basha me një kërcim tejet të veçantë nën koreografinë e Robert Nuhës, që i dha hijeshi unike këtij edicioni.

Me fillim nga ora 19:00, BKK u shndërrua në shtëpinë e dytë të poetëve e jo vetëm. Ishin fotografitë abstrakte nga fotografi Fahredin Spahija, ato që këndshëm në prapavijë zunë vend. Gjithsej 45 fotografitë nëpërmjet ekspozitës virtuale së quajtur “odin 45”, e bënë atmosferën akoma më të ngrohtë.

Organizatorja, Vlora Ademi fillimisht falënderoi të pranishmit për pjesëmarrjen e tyre, duke ia lënë hapësirën poezisë që të jehojë.

“Faleminderit shumë që keni ardhur dhe po e nderoni edicionin e pestë të Republikës. Sonte si zakonisht, vetë Republika do të flasë nëpërmjet poezisë, andaj unë po ia jap fjalën poezisë. Uroj që ta shijoni këtë mbrëmje”, tha Ademi.

Ndërkaq, moderatorja Fitore Rexhepi në nderim të figurës së njohur Edi Shkuriu, tregoi se do të interpretohet poezia “Në qiell”, në shenjë respekti.

“Këtë vit e kemi humbur një figurë të rëndësishme të kulturës, Edi Shukriun e cila jo vetëm që ka dhënë kontributin e saj në fushën e arkeologjisë por ajo ka kontribuar shumë edhe në çështje kombëtare, andaj në shenjë respekti dhe nderimi për të, ju ftoj ta dëgjojmë poezinë e saj “Në qiell”, nën interpretimin e aktores Melihate Qena.”

Tutje, poezitë si: “Putini gri”, “Dita e parë dhe e fundit” nga Adem Gashi, “Shën Valentini”, “Fleta e bardhë” nga Primo Shllaku, “Duhet kërkuar dashurinë”, “Ne vajzat, bijat, motrat” nga Nerimane Kamberi, ““Nekrologji”, “Lutja e mbrëmjes” nga Curtis Bauer, “Shën Valentini”, “Kushtetuta” nga Dalila Hiaoui, “Xhelozi e detit”, “Rob i manive” nga Timo Flloko, “Amulli”, “Veprimtare e pabesë” nga Vlora Konushevci, , “Rrno vetëm për me tregue (Pëshpëritja e At Zef Pllumit) nga Ahmet Selmani, “Bota rrotullohet”, “Kasandra në shërbimin tuaj” nga Anna Hoffmann, “Gruaja e dëshmorit”, “Ende harku” nga Emin Z. Emini, “Rekuiem 20/22”, “Në rrethin e hënës” nga Luccila Trapazzo, “Ikja e kalorësit të fundit”, “Pikë tamël në sy” nga Xhevat Latifi, “Listë personale” nga Blerina Rogova Gaxha, “Biletat”, “Ne jemi duke u dënuar për mëkatet tona” nga Ndue Ukaj, “Njeriu mes mjegulle” nga Halil Matoshi, rrumbullakuan këtë natë përgjatë dy orëve, me ç’rast u dëshmua se poezia është e pakrahasueshme në artin e saj, andaj jo rastësisht cilësohet si “mbretëresha e arteve”.

Edicioni i pestë i Festivalit të Poezisë “Republika”, këtë vit u mbështet nga Komuna e Prishtinës dhe Instituti Goethe në Prishtinë. Ndërsa sponsor medial është gazeta online për art dhe kulturë, KultPlus.

Fotografitë: Ferdi Limani/ KultPlus.com

Çka bân ni nânë?

Halil Matoshi

Krijon jetën.
Masanej bân gjithçka tjetër
Që ka aromë.

Nâna maron shkallë zemre deri n’hanë
Me hypë na thmia me pâ mbi dhé


Ni ditë na marojmë ni vorr
(që kurrë s’kishim guxue me e menue)
Me zbritë nâna nër dhé

frika se vdes nâna asht mizore për çdo fëmijë
dhe burra t’dheut
Të tanë rënkojnë Oh nânë…

Nâna, ajo na shfaqet n’andërr
përherë me t’bardha veshun.
dëfton zi!?

Marrim frymë lirisht mjeseve
Me frymën e nânës
Ose rënkojmë!???/ KultPlus.com

“T’burguemit nuk thyhen, lëmohen”

Poezi nga Halil Matoshi

Burgu i Prishtinës. Zinxhirët -II-

Aty e mëson rrapullimën
e zinxhirëve deri në imtësi
përcakton shkallët e tonalitetit
nën presion dhe mprehtësinë e rrahjës së hekurit me hekur

Zinxhirët. Ata kur janë të shlirta lëshojnë zhurmërimë ma mbytëse
kur ngrehen zhag ose kur hidhen tingëllojnë ndryshe
Jo. Zinxhirët nuk tingëllojnë
ato zinzinkërojnë!

kur këputën hallkat dëgjohet
ni rënkim i shkurt si kërhatje
e kur janë të nxeta lëshojnë tinguj
mâ t’ashpër e në acar nihen mâ pak
si të xhamtë bâhen

Zinxhirët, ata të shohin
me sytë e gemtë dalun duç
si nga thelbi i ni planeti p’ej hekuri

se si lëshojnë ata tinguj që flasin
për vrazhdësinë e ni regjimi
si gjâmë kuajsh apokalipsi
se si dokën unaza t’thyeme dinosaurësh mekanizma primitivë që mbërThejnë

E âsht dashtë me u zhdukë
shumë para së me ardhë
epoka e hekurit
para 65 milionë vjetësh
në Cretaceous

T’burguemit nuk thyhen
lëmohen

Shina bâhen mbi të cilët kalojnë trenat e pushtuesit ngarkue me urrejtje

Fotografi e disa burrave të Kabashit që t’lidhun me zinxhirë u dërguen në pushkatim.

Dëshmitë flasin për 98 burra të Kabashit dhe Korishës, t’vramë nga xhandarët serbë te Kisha e Sh’markut më 19 mars, 1913, përkatësisht më 1 prill, 1913. / KultPlus.com

‘Po me ndaljën e luftës nuk ndalet mjerimi’

Halil Matoshi

Dita kur u ndal lufta

Syrgjynosun andërr kam pa babën
Tue kthye vadën n’livadh
te Lisi i Kanjushës
tue ja ndjellun kthimin

E nânën n’bahçe me kepë t’reja rreth qafe

Asht nji nga ditët historike
po me ndaljën e luftës nuk ndalet mjerimi
E parëndomtë âsht ajo ditë vuejtjesh si kalendar datash
të shlyeme

Gra e nâna dhe aty këtu naj burrë
Tue lyp trupa nëpër varreza masive naj shéj vaje me bâ taman

Zogjtë fluturojnë ngatrrueshëm
Krahëdjegun
të mbijetuemit kthehën tek trualli

(Disa nuk u kthyen kurrë
Edhe pse me vite e vite i kërkuen
Për nji vorr nji prehje)

Ndoj oxhak qindroi mbi të lejlek
i djegun si flamur i leckosun
dhe votra nxjerr tim

Ndoj vorr mbet zbrazun
Sall me emnin e t’vramit

Ndoj orë u gjet tue matë kohën
e tjetërkujt
Ndoj këpucë tue shkel udhët pa njeri

Ndoj shpi me shpella t’hapuna
nga gjyle topi si gojë kulshedre
Ku mundet nji dritare me u vù
Ndoj mur si qiell i zhbiruem kujtimesh dhe sh’pia n’tuebâmje

Si në fotografinë e Hazir Rekës
Nji derë megjithë xhama të veturës
Zastava 101 prodhim jugosllav
ngjyrë e verdhë dheu
gjetun në varrezat e kerreve shtangun në baltën e gjallë
që ende avullon e vjen aromë shpie

Shqiptari që mbeti gjallë
lyen me lloq koren e jetës ardhmëninë e tij
e të fëmijëve… / KultPlus.com

Hazir Reka

Vaj për Brahim Rugovën

Shkruan Halil Matoshi

Vaj për Brahim Rugovën

Ditën qe mbylle sytë ti
Orët u ndalën nga acari
akrepat ngatrrue nuk diftonin ma kohën e Kosovës

U shtang qyteti
ngri në varganë të gjatë njerëzish
qe dojshin me manifestu forcë n’ligshtim

Ishte ni goditje gati ndëshkim hyjnor për ta
pamja jote e shtrime Brahim.

gratë u zbardhen n’Dukagjin
u errën burrat n’Llap e Gallap

dita u pushtue nga fuqia e nji të vdekuni
qyteti i ngrimë skejonte perdet
me pa boshin që sillte nata

masi Kosova ta bâni gjamën
pa nxjerr zâ si të ish fundi i botës

terri ra

ankthi mbështolli qytetin
zia mbushi sheshet
u zmbrapsën pritat u hoqen gishtat nga kambëza
u çaktivizuen bombat
kurthet fjalët e idhta
u kthyen në grykë

paqja funksionoi
për sa u mbajte përmi dhé
Orakull

shpagim nuk lype kurrë
po ma shumë dritë

me haqet e huqet tua
njerëzor u ngjite nalt
totem në besimet e tokës së dardhave./ KultPlus.com

Foto: Hazir Reka
Foto: Hazir Reka

Vjersha e vogël për nânat

Poezi nga Milivoj Slaviček

Tashti nâna jéme udhëton. Nânat gjithnji janë përngut’
Ato udhëtojnë nga njana këmishë
e djemve tek tjetra
Nga kopsa në kopsën e nji guje
Ato udhëtojnë imagjinatës së thmive të tyne
Nepër restorane dhe dhomat ku flejnë
Përmas u shkojnë t’bijve

Nânat jetojnë nër diellin e bijve
Dhe kângëve knue lezëm

Nânat janë gjithnajat e dashtuna, t’brishtat nâna
Që shkojnë përhershëm
Në ni pasiguri t’bukur, në ni ankth t’vogël

Ato shkruejnë kartën që kurrë nuk i biem në fund

T’voglat t’largëta nâna që sa t’jetë jeta
Praninë e tyne kemi me niè.

Të gjitha nânat tona për të cilat heshtim.

Të cillat na krahasojnë veç me vet ne.
Ato udhëtojnë pandalun në nifar thelbi
diskret,
ato kurrë nuk luejn veni nga sokaçe dashtunie
Dhe ende, ato janë gjithmonë në udhë për me dalë në Botë: i biri!

P’ej uzdaje n’uzdajë, p’ej meraku n’merak
Shamizeza.

Shqipnue nga Halil Matoshi. / KultPlus.com

Publikohet libri “Gdhendje drite” nga Halil Matoshi

Publicisti, Halil Matoshi ka botuar librin e ri “Gdhendje drite”. E Agron Gashi recesionist, ka shkruar se ky libër vjen si mnemos artistik për jetën dhe vdekjen, luftën, paqen, lirinë, si një baladë.

Postimi i plotë:

“Fjala krijon dhe krijohet. Fjala t’bân!”Kjo është një ndër maksimat poetike prej nga mund të hyhet në poezinë e Halil Matoshit. Fjala e krijon domethëniet dhe domethënia krijohet nga poeti. Poeti gjithmonë bahet përmes poezisë e kujtohet përmes saj. Libri Gdhendje drite vjen si një mnemos artistik për jetën dhe vdekjen, luftën, paqen, lirinë, si një baladë për dashurinë dhe elegji që provon ta përthekojë dhimtën e madhe të poetit deri në revoltë.Gdhendje drite, kontekstualisht ruan konstantat me krijimet e mëhershme, tekstualisht, kur motivohet nga situatat e rënda, ajo shpërfaqet si një ecje nëpër tehe, tamam si nëpër një ëndërr të keqe, si dikur kur autori ishte peng lufte dhe ëndërronte lirinë. Kjo është shenjë e një projeksioni semiotik me premisa për të ngritur ngadalë një sistem të opusit letrar. Kështu, Matoshi krijon filozofinë kompozicionale të librit e të librave, aty ku vetëm gjuha është individuale (në variant), por artikulimi është universal.Poezia e Halil Matoshit báhet natyrshëm contra rrymës ideologjike dhe frymës së narracioneve të mëdha, të cilat mjeshtërisht kthehen në metafora, elipsa, ironi e paradokse. Referencat për ngjarjet, njerëzit dhe fenomenet tashmë të njohura, jo vetëm te ne, risemantizohen nga vargu në varg, duke dhënë shenja edhe interzhanrore. Autoreferencat shpërfaqen kur autori thur sagën familjare, aty ku gdhenden çastet e vogla për dashuni të mëdha.Prandaj, Halil Matoshi, me Gdhendje drite, edhe kur rrëfen, ruan figurën; edhe kur përshkruan, ruan stilemën; edhe kur evokon të kaluarën, ruan të mundshmen aristoteliane.

Kur e rrujsha babën

Halil Matoshi

(Për të gjithë ata që u ka bâ vaki me i rrue baballarët)

Kur e rrujsha babën
m’ka ra me ia prek faqet
Si me prekë Spugne D’Acciaio
Ni produkt italian teli, për lamje enësh
Me u heq zhigun…

Hala e ndiej njat butësi p’ej babe
e ashpërsi burri
n’gishtnat e mi.

Sfungjer çeliku ishte baba!

E kur i vnojsha krem nga firma Nivea
E ia lmojsha faqet, ai qeshte
Si me xiglue ni thmi…

Vishej
E me duer drejtonte pjesët e lakueme trupit.
M’vijke me i britë: Gatitu vullnetar!

E thirrke Rrustem Korçën
dhe dilshin n’demonstrata!?

Me lypë liri e demokraci
Që regjimi serbian ja u pat zapue…

Mos me çue posht ni t’rrujtme!?/ KultPlus.com

“Nermin hajde”, thirrja e dhimbshme e të atit në Srebrenicë që u përjetësua në vepër arti

Shkrimtari dhe publicisti Halil Matoshi para disa kohësh përmes rrjetit social Facebook ka kujtuar një histori të dhimbshme gjatë kohës së masakrave në Srebrenicë, ku babai e thërret të birin e tij para se t’ia marrin serbët. Thirrja e tij “Nermin hajde” është bërë skulpturë nga artisti Mensud Keco, shkruan KultPlus.

Nermin-eee, hajde!!!

(Ne kemi nevojë për klithmat e viktimave të Srebrenicës)

Baba Rama e thirrte t’birin:
“Nermin-eee hajde …, lirisht tek serbët, të gjithë hajdeni…”

Kjo ishte thirrja ma e trisht dhe përshkrimi i dokumentuem – tuj ndodhë – i mizorisë së fashizmit serb, në Srebrenicë, mizori që e mbylli shekullin e 20-të tuj e përseritë vetën në Mejë dhe gjithandej në Kosovë.

“Nermin, hajde”, është skulptura qe evokon tmerrin e Srebrenicës së 11 korrikut 1995.
Fotografinë e Ballkanit të fundshekullit 20.
Kjo është piktura e shtangur (vepër e Mensud Keco) që klith, klithma e fundit e Ramo Osmanović-it i cili ishte detyrue nga barbarët e Ratko Mladić me e thirrë të birin, ngase i ishte thânë se nuk ka me u ndodhte asgjâ.
Trupat e Ramo dhe djalit të tij Nermin u gjetën në vitin 2008 në një varrezë masive ngat Srebrenicës.
Kjo asht thirrja e nji babe të cilen nuk e dëgjoi Zoti, kurse njeriu religjioz në emnin e po atij zoti shkrepi plumbat e urrejtjes patologjike mbi Ramo, Nermin dhe 8372…njerëzve, të cilët nuk kanë nevojë për ne-siç tha Hanah Kral – ne kemi nevojë për klithmën e tyne!?
Me u vërtetu nëse ende jemi njerëz!?

Kjo thirrje tash âsht ngurtësu dhe u flet epokave për njerëz mizorë, monstrumët si Karadjić e Mladić dhe shefi i tyne n’Beligrad, Milošević…” shkruan Matoshi. /KultPlus.com

Diskutim në Ditën Ndërkombëtare të Poezisë, Matoshi: Poezia është gjuhë e cila e zbulon qenien

Dashuria për poezinë, përhumbja mes vargjeve rrëqethëse në brendësinë e shpirtit unik të secilit njeri dhe dëshira për trashëgiminë e traditës gojore mblodhi mbrëmë dashamirësit e poezisë si: Halil Matoshi, Nora Prekazi dhe Shpëtim Selmani në Ditën Ndërkombëtare të Poezisë, një debat ky i organizuar nga Social Creativity, Vlora Ademi dhe Valbona Raifi, shkruan KultPlus.

Kjo ditë e cila është shpallur nga UNSECO si dita botërore e poezisë që nga viti 1999, synon që të nderojë poetët, leximin, shkrimin e po ashtu edhe ndërlidhjen e saj me artet e tjera. Ndonëse poezia është e pakrahasueshme në artin e saj, lidhja e poezisë me artet e tjera vlerësohet si lidhje e veçantë, qofshin lidhjet ato që i shpalosin ndjenjat e përbashkëta mes njerëzve apo edhe ato të kundërtat.

Mbrëmë, shprehja lirike la gjurmë në tryezën e KultPlus Caffe Gallery, më së miri edhe nga vetë të pranishmit e sidomos nga humori i njohur i Halil Matoshit, i cili nisi mbrëmjen me arsyen se pse ai shkruan.

“Poezia nuk ka definicion, por më kujtohet një regjisor i madh rus, Andrei Tarkovsky, i cili thotë se arti e poezia nuk mësohen dhe nuk ka shkollë për to, sepse ato vetëm përjetohen e janë dhuratë nga Zoti. Por mbi të gjitha, poezinë e shoh si befasi dhe për të shkruar poezi të mirë duhet të futesh në një univers në vete. Kush mundet brravo i qoftë. Ndonëse edhe novelistët nganjëherë më zhgënjejnë sepse nuk kanë krijuar atë universin paralel, një kozmogoni unike. Por përpjekja është e barabartë me arritjen”, thotë ai.

Ndërsa me një modesti të jashtëzakonshme, ajo e cila njihej si vogëlushja e urtë, Nora Prekazi, por që shpërtheu fillimisht në pikturë e pastaj në poezi dhe e cila vjen nga një familje e zhurmshme me identitet dhe opinione të forta, poezinë e sheh si një moment individual, një rrëfim ndaj vetes, prandaj edhe shkruan. Ndonjëherë më pak e ndonjëherë më shumë, por që vërtetë u inspirua edhe nga shoku i saj, Shpëtim Selmani, me ç’rast edhe ajo filloi të shkruante përsëri pasi që e kishte lënë një kohë. Ajo filloi të shkruante të vërtetën e saj.

“Poezia duhet të krijojë emocion dhe ndjenjë. Ndjeshmëria, komunikimi, mesazhi, identiteti ynë është ajo çka e rrumbullakon gjuhën tonë. Gjuha është hapësira jonë e të shprehurit”, lë mesazhin Prekazi e cila mbrëmë interpretoi disa nga poezitë e saj siç ishin: ‘Janar’, ‘Më pas’ dhe ‘Deti’, poezi kjo e cila u dallua mjaft shumë edhe nga ambienti në të cilin të pranishmit po e vështronin borën por njëkohësisht ëndërruan për detin.

Fuqia e poezisë dhe emocioni që ajo përcjell së pari dallohet tek komunikimi indirekt, tek ato mesazhet e vogla, të fshehura në një vend të posaçëm për njerëzit e dashur apo ndoshta edhe tek reflektimet personale drejt atyre që nuk kanë guxim të shprehen apo mbase poezia nuk ka efekt fare përderisa nuk mund ta përjetosh atë. Poezia ka lëvizë botën e njeriut duke e tundur atë sa në një emocion në tjetrin. E në natën e mbrëmshme, në mesin e larmive të emocioneve, ishte Shpëtim Selmani, i njohur edhe për Çmimin fitues të European Union Prize for Literature, që solli një sërë poezi që as duart e tij nuk po mund ti mbanin dot.

Përgjatë atmosferës së ngrohtë dhe nën hijen e vargjeve të interpretuara nga Selmani, e sidomos nga ato të fundit të cilat të lënë me gojë hapur ishte edhe poezia e tij, ‘Rrugës për tek Danjela’, e cila tundi audiencën me fjalët ‘fus gishtat në gojë dhe nga aty e heq vetëvrasjen’, që la pas jehonën e saj. Teksa tutje ai vazhdoi edhe me poezitë, ‘Çfarë shoh në mëngjes’ dhe ‘Në dhomën e ditës’, ku publikut i dhuroi vizione me përmbajtje kafshësh të mbështjella në kokë.

“Shkruaj sepse mendoj se askush nuk më kupton”, ndonëse jo plotësisht e vërtetë, këto fjalë padyshim që njihen si fjalë të Selmanit, i cili nuk ka një konstatim specifik se pse ai shkruan. Ai ende nuk e ka gjetur arsyejen. 

Teksa moderatorja nisi ta hap diskutimin rreth rëndësisë së poezisë, Halil Matoshi potencoi se ai kishte rizbuluar rëndësinë e poezisë në vargjet e Martin Camajt të cilat buronin nga rrënjët e Ndre Mjedës, për të vazhduar me dy poetë modernistë, dhe përmbyllur me thënien: “Nëse poezia nuk është tiranike, nëse poezia nuk vendos pushtet total absolut, ajo nuk është poezi fare”.

“Përjetimi i poezisë duhet të dërgojë në emocione sikur ato të cilat të vdekurin e rrotullojnë, e ringjallin, ku edhe e përmbysin malin. Poezia është një realizim magjik. Nëse lexon dy strofa e për të tretën herë bie në gjumë, edhe kjo është poezi për mua. Poezia së pari është gjuhë e cila e zbulon qenien sikurse edhe lëvorja prej së cilës del lajthia, njëjtë është edhe gjuha shqipe me të cilën ne shkruajmë. Nga pluhuri i fjalëve të moçme shqipe del një filozofi e tërë. Gjuha e përditshme fatkeqësisht është shndërruar në një aktualitet me shumë pak fjalë por gjuha shqipe shtrihet në një thellësi të cilën shumë pak nga ne nuk e dimë. Duhet të gërvishtesh dheun e do të të dalë gjuha” u shpreh Matoshi nën dritën e qiriut dhe nën sytë adhurues të metaforës.

E kështu nuk munguan të qeshurat e publikut të cilat burojnë thellë nga shpirti i tyre teksa dëgjonin interpretimin e poezive të Matoshit siç ishin: ‘Traktat estetik’ dhe vazhdimi i saj ‘Ra ora e të vërtetës’, ku epiqendër e tyre u bë fjala ‘shtojzovalle’, me të cilën publiku do mbajë mend edhe këtë natë sa poetike po aq edhe argëtuese.

Shpeshherë fryma poetike nga vullkani i ndjenjave të përvëluara nga secila jetë që sot frymon, ndodh që ajo frymë të humbet brenda rrjeteve sociale dhe vorbullës të cilën shkaktojnë ato. Natyrisht që poezia ka vlerë, por sa vlerësohet ajo nga falsiteti i njerëzve që lënë kokën për like e komente, tregohet edhe nga Matoshi i cili foli për një ngjarje ku ai e përfundoi një ese dhe mendonte se e kishte formuar mirë ku pasoi me 40 like, por pas një krahasimi ai e pa që nuk ishte ashtu. Prandaj vizioni dhe pamja e jashtme me trillime dëmton poezinë tej mase. Mirëqenia e saj gjithmonë shihet nga brenda prandaj edhe zemra nuk sheh por ndjen.

 Ndërsa në anën tjetër kur temë bëhen Çmimet dhe rëndësia e tyre, poeti Selmani potencon se ai më para do të zgjidhte Çmimin Pulitzer sesa Çmimin Oscar për një rol, sepse poezia për të veçohet si një shpëtim nga një gjendje e çfarëdo lloji.

“Nëse nuk dhuron ndjeshmëri, atëherë nuk e quaj poezi”, shprehet Selmani duke uruar se një ditë ti arrijë ato.

Ndërkohë duke pranuar se poeti ka një cikël ku ai i shkruan letra autorëve ku vetëm dy prej tyre janë shqiptarë, pikërisht i pari është Halil Matoshi, të cilit iu interpretua poezia e pa lexuar më parë, me një përfundim: “Nuk njoh një të dalë mendsh më të bukur se ti”. Një përmbyllje kjo mjaft e lezetshme dhe unike, siç di edhe vet poeti ta sjellë në formën e tij. Ndërsa shqiptari tjetër që iu kushtua poezia është Armend Mazregut, miku i tij i afërt i cili momentalisht jeton në Kanada.

Ishte sakrifica ajo që dje solli të vërtetat ndaj familjarëve të pranishëm, një moment i këndshëm ku Nora Prekazi thotë “E kam sakrifikuar veten një kohë pa shkruar, një sakrificë e keqe që mohon Çlirimin brendësor. Do i sakrifikoja të gjitha, që të gjitha për tu ndjerë më së miri”, teksa duke buzëqeshur ajo iu drejtohet familjarëve në publik.

Prekazi për fund i shoqëroi pjesëmarrësit me poezitë e saj si: ‘‘Zell’, ‘Tymi’ dhe me poezinë e papërfunduar të titulluar ‘Njeri’ e cila flet për vuajtjen, zvarritjen e njeriut dhe se si është që të jesh njeri e të përtypësh hekur, po ashtu ajo krahason vështirësitë edhe me të vrapuarit nën ujë, pastaj e shfaq edhe si një flirtim me vdekjen.

Pas përmbylljes së veçantë të saj, po i vinte fundi edhe dy protagonistëve të tjerë ku Selmani për në fund shpalosi poezinë me domethënie enigmatike të titulluar ‘Amerikë’, ndërsa Matoshi na rikujtoi pandeminë, nga e cila edhe është frymëzuar të titullonte poezinë e tij ‘Stërkala drite’. Ai po ashtu rrëfeu se kërkimi adekuat dhe poetik e edhe shfletimi i fjalorit është i domosdoshëm për krijime poetike.

“Nëse duhet të harxhosh energji për poezinë atëherë shkruaj për vdekjen por për atdheun dhe poezinë duhet të jetosh e jo të vdesësh”, kështu Matoshi përmbylli natën poetike e cila përfundoi me duartrokitje të zjarrta që edhe dëborën që po binte jashtë, do ta shkrinte plotësisht.

Në mbrëmjen e organizuar në KultPlus, i pranishëm ishte edhe maestro, Primo Shllaku, që me madhështinë e tij shpalosi një rrëfim që publikun e la pa fjalë.

“Të flasësh për poezinë në Kosovën tonë e cila po ringjallet nga të gjitha pikëpamjet, kryesisht edhe nga ajo shpirtërore, treguesi autentik i ringjalljes është vetë poezia. Si njeri letrar kam qenë i orientuar në ngjarjet në Kosovë para viteve 90, ku kam konstatuar se Kosova është djepi i një shpirti autentik e poetik. Kam parë poetë të mëdhenj me presion të brendshëm që mezi përmbaheshin për të shpërthyer lavën e tyre. Si në rastin e Azem Shkreli, Rrahman Dedaj dhe Ali Podrimja ku në kushtet e trysnisë së madhe, në një pushtim real, poezia ishte e pa pushtueshme”, tha Shllaku.

Ai tutje u shpreh se në një pjesë kaq speciale shqiptare siç është Kosova, ka qenë i shëndetshëm fati ku poezia, arti, filmi e teatri nuk u bënë kurrë shkalla për ngjitjen në pushtet, përkundër në anën tjetër të Alpeve Shqiptare ku fati ishte shkatërrues dhe la shenja të cilat nuk mund të rikuperohen.

“Në Kosovë ka grupe të mira poeteshash të cilat unë i quaj ‘Amazone’, ku përmes artit poetik arrijnë të thonë shumë më tepër seç arrin të thonë burrat. Pra, ka një transferim të çuditshëm të revolucionit gjinor, e po ndodh pikërisht në terrenin e artit.”

Për Shllakun, poezia është momenti kur ne biem në shtrat, zëmë rahat mes çarçafëve, fikim dritën dhe mbesim me veten tonë. Aty është momenti i së vërtetës. Në atë moment askush nuk është aq i fuqishëm sa të gënjejë vetën e vet.

“Sonte këta njerëz të mrekullueshëm që ishin epiqendra e mbrëmjes, kanë bërë rrëfime konfesionale jashtëzakonisht të thella. Pra kanë pranuar për tu zhveshur në publik për të thënë se ‘ky jam, më shikoni nudo’, dhe ne e kemi parë, jo me mëshirë por me konkursin e brendshëm se ‘a mund të zhveshëm edhe unë si ky’?. Në qoftë se ne arrijmë me kriju këtë, ta dini se i kemi ata që mund të na prijnë”, përfundon ai.

Të pranishmit, të emocionuar pafund nga ky rrëfim, vazhduan bisedat rreth poezisë nën shoqërimin e melodive shqipe që ku më mirë tingëllojnë se në KultPlus Caffe Gallery. / KultPlus.com

Matoshi: Konica u thojke shqyptarëve nder sy ato të vërteta që nuk u pëlqejnë, as atëherë as sot

Në 78 vjetorin e tij të lindjes figura të shumta publike kanë përkujtuar Faik Konicën, patriotin, shkrimtarin e diplomatin që ka qenë çdo herë në shërbim të atdheut, shkruan KultPlus.

Një ndër personat që ka përkujtuar këtë figurë shumëdimensionale është edhe profesori Halil Matoshi. Ai nëpërmjet një postimi në Facebook ka shkruar se Konica çdo herë ju ka thënë shqiptarëve të vërtetat në sy edhe atëhere kur atyre nuk ju kanë pëlqyer.

Më poshtë mund të gjeni statusin e tij të plotë:

Epoka e pas të vërtetës dhe Faik Konica

(Konica u thojke shqyptarëve nder sy ato të vërteta që nuk u pëlqejnë, as atëherë as sot)

(Në përvjetorin e vdekjes)

Budallallëku âsht gjendje ngadalësie në perceptim, mungesë mendimi kritik dhe mbi të gjitha marrje e të vërtetave të gatshme, ashtu siç i imponon ni autoritet.

Budallallëku âsht sistem dhe ngadalësi veprimi.

Mediokriteti asht në kulm të Piramidës së pushtetit. Ata janë ni tufë budallenjsh të rrezikshëm, të cilët e urrejnë normën.

E dhimbshme kur në këtë tufë budallenjsh hyjnë si i paarsimuemi si profesori i universitetit, kur i bashkon kauza e njâjtë: rreshtimi rreth ideologjisë populiste që nxitë pranueshmëninë e informatës të standardeve të ulta.

“Ajo që na shquan neve është se pësimet nuk na bëhen mësime. E harrojmë të shkuarën me një frazë të ndyrë “ç’i gris t’ëmën”, dhe biem prapë në grackat e para.

Me këtë mentalitet nuk do të mund kurrë të bënim një shtet serioz.

Sa kohë që ne besojmë edhe kur na thonë se fluturon gomari, le të mos presim ngritjen tonë sociale dhe politike” – shkruante Faik Konica gati këtu e një shekull më parë.

P.S.

Shqiptarë t’paarsimuem e fodull tallin secilin që u del n’udhët e bjerrakohësisë dhe përgjumjës, madje tue i poshtnu ata!

Poshtnimi i tjetrit/tjetrës âsht mission i shqiptarit që beson se gomerēt vërtet fluturojnë!?/ KultPlus.com

Dashunia âsht shoqni e rrallë

Poezi nga Fernando Pessoa

Përktheu Halil Matoshi

Shoqni e rrallë asht dashunia

Me ecë udhëve i vetëm nuk di ma,

Se vetëm nuk mundem.

Një mendim i dukshëm më nxit me shpejtue hapin

Shoh gjithnji e ma pak dhe njikohesisht zjarmishëm lakmoj me pa  çdo gja.

Madje edhe mungesa e saj asht me mue,

Dhe e puth aq sa nuk di si me e dishirue…

Nuk e shoh mbase, e përfytryroj, dhe i fortë jam përballë lisave të gjatë

N’tuebamësi, dridhem dhe nuk e di  çka ndodh në njat heshtje në mungesën e saj.

Me tanë qenien time ndjej diqysh fuqinë që po më lë

E tanë vërtetësia vështon  si luledielli me fytyrën e saj midisdisi…/ KultPlus.com

Matoshi: Ademi kësaj herë u bë serioz, doli nga skena me vdekjen e tij krahaqafe

Aktori i njohur Adem Mikullovci vdiq në mëngjesin e sotëm në moshën 82-vjeçare, duke lënë kështu të pikëlluar të gjithë ata që e njohën e e deshën edhe nga ekrani.

Aktori Mikullovci ka lindur në vitin 1939 në Vushtrri, kurse përgjatë jetës së tij ka luajtur në shumë projekte filmike, teatër, komedi dhe shumë performanca të tjera artistike.

Për Mikullovcin, me anë një statusi në Facebook, ka shprehur dhimbjen e tij, profesori Halil Matoshi i cili ka shkruar se Ademi iku qetë dhe pa bujë, në kohën kur njerëzve ka nisur tu mungojë vdekja e dijnitetshme.

“Ademi kësaj herë u bë serioz, doli nga skena me vdekjën e tij krahaqafe.
Qetë e pa bujë, ai la Teatrin e komedisë njerëzore për me lypë azil në ndonjerën nga shtresat e Komedisë Hyjnore të Dantes.
Mukullovci iku në kohë Pandemie kur njerëzve ka nisë t’u mungojë vdekja e dinjitetshme, ajo “festë” e çmendur nga serioziteti i rastit, me miq, që ta hedhin një grusht dhé përmbi…” ka shkruar ai.

KultPlus ju sjellë më poshtë statusin e tij të plotë:

Ikja e njeriut që lozte me furtunën

(Adem Mikullovci 1939-2020)

1.
Doli nga skena e quajtur rrnesë, aktori Adem Mikullovci, (i lindur në Vushtrri më 1939) i cili shekullin e tij jetësor e ka kaluar në Teatrin Kombëtar të Kosovës, ku ka jetësu 45 role dhe rreth 70 performime.
Pati një karrierë prej shoumeni dhe komediani. Ka luajtur edhe në film.

2.
Në dy raste ishte rreshtu me politikën: Më 1990 kur ishte delegat i Kuvendit të Kosovës që shpalli Deklaratën Kushtetuese të 2 Korrikut dhe Kushtetutën e Kaçanikut (7 shtator) për t’iu rikthy asaj, sëfundi, kur mori një mandat në Kuvendin e Republikës me Lëvizjen Vetëvendosje.
Në Kuvend (ishte më i vjetri) kur nuk i jepte vetës zorin të bënte ndonjë kritikë ndaj pushtetit, vizatonte ose hante keksa!?

3.
Mukullovci mbahet mend për mishërimin e tij me komiken, përbrendësimin e anës së idhtë të realitetit, porse shquhej edhe për depërtime me ndonjë nga rolet e tij psikologjike.
Në thelb, ai përmes karaktereve të tij i fliste anës komike të tragjedisë.

3.
Sipas Aristotelit, komedia antike filloi me
një spektakël, si “rutinë e ngritjës” në një rrafsh etik, ku në fund aktorët dalin të gjallë nga skena, ndonëse me lotë e të qaraveshur.
Si rregull, tragjeditë ndodhin në fushën e betejës ose në sallën e madhe të një pallati; Si pasojë kemi të bëjmë me një shthurrje shakespeare dramatike, me helm, shpata e vrasje makabré, ndërsa mjedisi më i mundshëm për komedi është dhoma e gjumit, një mejhane ose banjo.
Pse jo. një fshat i humbur ose edhe një vend i tërë në situata delirante!?
Porse komedia brenda tragjedisë ndodhë në një shpirt të trazuar, të vetmuar.
Një fund i lumtur është gjithçka që kërkohet.
Apo shthurrja dramatike Chehoviane.

4.
Ademi kësaj herë u bë serioz, doli nga skena me vdekjën e tij krahaqafe.
Qetë e pa bujë, ai la Teatrin e komedisë njerëzore për me lypë azil në ndonjerën nga shtresat e Komedisë Hyjnore të Dantes.
Mukullovci iku në kohë Pandemie kur njerëzve ka nisë t’u mungojë vdekja e dinjitetshme, ajo “festë” e çmendur nga serioziteti i rastit, me miq, që ta hedhin një grusht dhé përmbi…

5.
Më pati ftuar pas lufte në emisionin e tij “Pa dorëza” nga i cili më mbetët në kujtesë një hyrje e tij prej shoumenk, që ishte një burleskë e vërtetë.
Pasi u kullundris para kamerave, m’u drejtua: “Pashë Zotin Halil Matoshi, kush dreqin je ti, asgjë nuk di për ty, e hallku shumë po flasin…”!???
…isha shtangur. Këtë e mbaj mend.
Nemitjën si mimezis.
Asgjë fare nuk di as unë për dramen e njeriut që sëbashku me Plejaden e aktorëve ‘60-‘70, i dha identitet e emër kësaj Republike.

6.
Pusho në paqen e pasosun dhe numëro plagët e trupit e vrragët e shpirtit Adem. Do të vijnë pas teje plot aktorë që tallen me jetën e qajnë me dënesje përbrenda./ KulPlus.com

Një kujtesë dhe refleksion

Shkruan: Halil Matoshi

Një kujtesë dhe refleksion

(30-vjet nga Kushtetuta e Kaçanikut)Kushtetuta e 7 shtatorit 1999, e ashtuquajtur e Kaçanikut, (për arsye të vendit ku është shoallë) ka spikatë tre faktorë që kanë ndiku ndjeshëm në rrjedhat e mëpastajme të shtetkrijimit kosovar:

1. Ka dëshmu kontinutet juridik, që është e domenit të kulturës juridike ose frymës së ligjeve. Shpirti i Ligjeve është një traktat mbi teorinë politike, si dhe një vepër pioniere në të drejtën krahasuese, botuar më 1748 nga Charles de Secondat, Baron de Montesquieu.

2. Ka dëshmu vullnet politik me dalë nga një administrim i dhunshëm si kontonuitet i përpjekjeve për luri e shtet, përgjatë tërë shekullit 20, duke i vënë themelet e Shtetit në formim e sipër, in status nascendi ose Nascent State. Termi vjen nga kimia.

3.Ka dëshmu aftësi për rreshtim strategjik gjeopolitik euro-atlantik. Shteti sovran i Kosovës buron nga kjo frymë dhe u obligohet grave dhe burrave që në Kaçanik, nën shtetrrethim e shprehën vullnetin e popullit të Kosovës për mëvetësi.

Ministrja Dumoshi priti në takim dy zëvendësministrat, Grabovci e Matoshi

Në kuadër të plotësimit të kabinetit të Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit, sot ministrja Vlora Dumoshi, ka pritur në takime të veçanta Arber Grabovcin e Halil Matoshin, dy zëvendësministrat që zyrtarisht kanë pranuar këtë detyrë.

Ministrja Dumoshi me zëvendësministrat Grabovci e Matoshi diskutoi për detyrat e përbashkëta, për planet dhe programin që pritet të realizojë MKRS-ja gjatë këtij viti si dhe për synimet që janë gjatë mandatit qeverisës, në plotësimin e objektivave për këtë fazë.

Ministrja i informoi dy zëvendësministrat për prioritetet dhe sfidat që ka MKRS-ja në fushat e kulturës, rinisë, sportit, trashëgimisë dhe atë të drejtës dhe mbrojtjes së krijimtarisë e të autorëve. Ajo tha se pret një bashkëpunim dhe bashkërendim të punëve në kuadër të udhëheqjes së MKRS-së.

Zëvendësministrat Grabovci e Matoshi e falënderuan ministren Dumoshi për pritjen. Ata shprehën gatishmërinë për të bashkëpunuar dhe theksuan se do të angazhohen në përmbushjen e objektivave që ka ministria. / KultPlus.com

Matoshi: Teatri i Tiranës e mbante emrin “Kosova”, hatri i Kosovës do të duhej ta ruanin atë objekt

Halil Matoshi ka reaguar mbi rrënimin e objektit të Teatrit Kombëtar të Tiranës, duke iu referuar edhe historikut të këtij objekti, duke përfshirë edhe një periudhë të caktuar kur ky objekt ishte emëruar edhe me emrin “Kosova”, shkruan KultPlus. Po sjellim të plotë reagimin e tij.

Teatri Kombëtar i Tiranës âsht quejt nga atdhetarët shqiptarë më 1943, “Kosova”

Teatri Kombëtar që e shembi n’pikë të natës Edi Rama në Tiranë ishte projektu nga ingjinieri dhe arkitekti Giulio Berté.
Kurse nga 1943 – maj 1945, e mbante emnin “Kosova” kur partizanët komunistë ia ndërruen emnin në ‘Teatri popullor’.
Ndërtesa ishte e vetmja futuriste në Sheshin Skënderbej dhe ishte projekti i nisun në janar 1938 e përfundumr në shtator të 1939.
Projekt i porositun nga Mbretnia Shqiptare e Ahmet Zogut po në janar
1938, si pjesë e planit rregullues të qendrës së Tiranës.
Ishte ndërtu nga firma “Pater”.
Nashta veç hatri i Kosovës âsht dashtë me u rujtë, si pjesë e identitetit të saj shqiptar!?
Hapi i parë për thymjen e rezistencës për mbrojtje të ni identiteti etnik ose kulturor të ni populli, âsht fshimja e kujtesës!/ KultPlus.com

Iku çehoviani i funit…

Shkruan: Halil Matoshi

Iku çehoviani i funit…

(ni essay i vogël për ni art të madh)

1.
Tom & Jerry janë heronjtë tanë të përjetshëm, me të cilët fëmijtë e gjysmës së dytë të shekullit 20 e kanë bâ vajin dhe gazin e parë dhe tashma miliona nga ta kanë ikë nga kjo botë.
Në skenën e luftës që “Klauzevitzi” i animacionit e shfaqte sy botës, (që nga viti 1940) askush nuk vdes, se luftarët bien e çohen deri në sfidën e re, por madje edhe mas artilerisë së rânë, vjen armëpushimi, idila e pajtimit, prap acarimi, intriga, kurthi e megjithatë, ajo arenë reflekton lojë&dashtuni!?
Sepse, drama gjithnjë ka një shthurje çehoviane: Lotë e heqamë, por para se me ra perdja, të gjithë luftarët mbesin gjallë!?

2.
Jemi rritë me Tom & Jerry, që kur baba, në vitet ‘70 bleu ni televizor të markës sllovene ‘Gorenje’ bardh-zi, “me llama” që thojshim dhe që për dreq, prishej zakonisht në prag të Vitit të Ri!?
Geine Deitch me lojë e ka laku realitetin, kur maca e shpisë nuk âsht gjithmonë e zellshme në detyrë dhe Jerry nuk âsht gjithnjë ai tipi i bezdisshëm që na i ngrit nervat, por dytë janë thjesht lojtarë, që në ‘cartoon’ na kënaqin me dromcat e tyne komike pa na detyru që të ndërhyjmë, për t’i ndjekur nga dhoma jonë!?

3.
Nga krijuesi i dashtunisë dhe urrejtjës eternale, përmes dy personazheve emblematik të shekullit 20, dhe i përballjës me luftën e ashpër për hapësirë, qoftë në glob apo në vrimat e djathit, Geine Deitch, kam mësu se jo gjithmonë mbretnon ligji i të fortit dhe jo gjithmonë fiton i madhi, në këtë botë jo gjithnjë dashamirëse!?
Theatri i tij, tu e shfaqë me vija, realitetin, në “cartoon”, e çuditshme, ka shkaktu të qeshuna vend ankthit dhe empati edhe për “personazhet negative”, duke e shfaqë transformimin e botës sonë nga mik-anmik, nga ajo bota moniste bardh-zi, në atë të pluralitetit të ngjyrave, sikur televizorët tanë të viteve ‘70 krahasu me ‘plazmat’ e dekadës së dytë të shekullit 21.

4.
Do të vazhdojmë të shtrihemi në kanape e të qeshim me dy musteqokët tu, hokatar, Maestro, pa i dhânë tagër as politikës as religjionit dhe as “të gjelbërtëve” dhe shoqatave që mbrojnē kafshët, e performojnë me peliqe, veshë e mâthë me lëkurat e ‘wildword’.

Matoshi: Dola nga Qeveria me 150 euro në konto, rroga e juristit në PTK 140.000€

Halil Matoshi

Rroga vjetore e juristit në PTK= 140.000€
Rroga vjetore e pilotit në NASA= 136.069$

Katër dekada punë pajadá, gazetar e redaktor, kryeredaktor, analist politik dhe analist i ligjeve, këshilltar i Kryeministrit… Kam dalë nga Qeveria e vendit me 150 € në konto.
Shkrimtar, autor i dhjetë librave.
Ekspert i medias, profesor…
Kurrë në jetë nuk kam marrë pagë vjetore sa paga mujore prej 12.400 € e ekspertit ligjor në PTK!?/KultPlus.com

Sa le’t ish me e bajt nanën mbi supe…

Poezi nga Halil Matoshi

ia kam pa tmerrin tek i randonte n’çerpikë
kur shihte në TV gra të thyeme moshe
të ndjekuna armiku
që dikush i tërhiqte zvarrë mbi ndoj thes të dhintë apo ngrykë si
fëmijë të ngrim’ acarri, grumbulluq në ndoj karro me rrotë të
shfryme… të mos flas kur ndjente vajtime mbi fëmijë e burra të
grimë thike
nana s’bante as dh’et hapa pa u mbush’ frymë
në duart e policisë serbe kur rashë
dhe u bana gati për pushkatim çuditnisht qëndroi pa b’za
si ni staue pej dheu e shtangun
seciles arkeologët ia marrin masat
dhe përmasat ia hamendin moshën pulsin rrezistencën ndaj
përplasjeve
dhe tundimet e tokës nanë
dhe munohen me ia gjet fillin e gjallesës
dhe me ia konstruktue ni vdekje tepër tragjike dhe me ia shkaktue
ni dhimtë të madhe sa vrasja e djalit ni tmerr të pakufishem sa
historia botnore me ia thur pastaj ni trill letrar
dhe me e ba ni dramë gjithkohësie
nga e thjeshta e heshtur nga ni nanë
e kam shikue beftë
dhe sall sytë i kanë leviz
sa për t’ma ba me dije se e kam lanë të gjallë
prit’m nanë kam dashtë me i thanë
dhe zani m’ka tradhtue…
e ndjej edhe tashti ajo m’ thosh’
nuk kam me dekë pa ardh nga syrgjyni bir
jam qindpërqind i sigurt se ka dashtë më më thanë me dekë nuk
kam po ia ka vu dorën gojës
mos ban sakrilegj
mos me i dal ofshamë
ajo u ba ni nanë fantastike dhe më priti
me ma pa ballin pa gjak duart me m’i shtrëngue pa zingjirë
u bana dhe unë ni djal durimtar dhe ia prita dekën e bardhë
hijeshinë e qefinit
pashë sa le’t asht me e bajt nanën në supe
pesë djel të rritun…tek ndërrohet me bijtë e tyre
(aq e le’të ish nana dhe të duket sikur të dyja kambët po të
sharrojnë në dhe – ndoshta asht krejt njajt sikur ajo ka bartur
fëmijë në bark, veçse ti tashti ke mërzi ajo atohera asht e gzueme,
ajo po bante jetën!?)
ma pa lirinë
ia pashë dekën…/KultPlus.com 

Kantatë për dy zana dhe Agim Ramadani

Nga Halil Matoshi

Si sot, 20-vjet përpara, Agimi i ra gurit t’kufinit,
E ka me qindrue aty deri në fundin e kohës…

Stinët. Fundi

(Kantatë për dy zana dhe Agim Ramadani)

Zani –I-

Poeti sapo e kish gjetë lirinë artistike
Dhe po përballej me dimensionet e saj
Kur muzat i thanë: Po t’ish qielli kopsht
E retë gjethe…
Yjet kishin me kenë portokalle
Me i kputë për qef…

Zani –II-

Luftëtari sapo e gjeti arsyen e t’jetuemit 
Flamur mjesesh t’bardha me u ba…
Mija shigjeta mesjetare u nisën kah ai ditën me ia vërbue
E natës tina me zjarr me i vù!

Zani –I-

E shpirti i lirë i poetit po bridhte si hije e bardhë 
nëpër fushat e atdheut të sheklun nga qizmja e zezë.
I vetëdijshëm për estetikën e pranisë së mungesës 
se qielli s’â kopsht
retë s’janë gjethe 
e yjet s’janë portokalle
dhe s’ka me i k’putë kurrë njeriu qefli
Me i pa janë bâ
jo me i prekë

Zani –II-

Luftëtari për inat tha: Kam me e ndjek yllin tim të fatit
Dhe u nis në rrugëtimin e tij të fundit që plak shekujt

Se yjet kur të piqen e të bien
S’âsht stinë portokallesh
Âsht fundi i kohës…

Nga atdheu s’lypi asgjâ pos me iu bâ plaf dhe me luejt
me ato portokallet estetike qe me i pa janë bâ…
pa t’papamuna thjesht njerëz të mundun me trishtim në sy 
flakëve të luftës u përballi heshta fjale
anmikut zemërimin e shekujve
pak çaste para se me flatrue nalt’ 
ai pa thjesht njerëz të lirë
dhe buza i shkoi n’gaz e tha: Këtë andërr e kam pa ni jetë njeriu!

Të dy zanat bashkue në duet:

Liria âsht vepër arti që ngjizet në dejet e gufueme t’gjakut
Pa tundim ia falim kësaj toke si me mbjellë e ujit lule…

Agim Ramadani tha:
Poet jam e s’munem me pa lisa të perkulun tuj gjemue përball veriut…
Luftëtar jam dhe due me ia fal emnin ditëve të mbështjelluna me zi.
Përballja jeme epike ka me ia pëlcit damarët Fatherlandit 
Dhe stërkalat me qiellin kanë me u bashkue …
E terri ka me u tërhjekë
Siç terheq anmiku kufomat…

Nga rrashta jeme flaut kam me bâ
Në simfoninë e Shtatë të Bethovenit
Dhe në Oden e gëzimit kam me qenë ni zâ!
Himn i të munduarve që ka me jehue përtej historisë së botës
Me jehun e ernave e zukatjen e bletëve, 
me ciërrima trumcakësh e vaje bylbylash 
ka me u bashkëdyzue 
ni fëmijë kam me marrë përdore me e ngjit tek yjet përmi Kosovë
e kam me u dhanë emën tana ditëve prej këtu e deri në fundin e kohës…

Duert e babës

Nga Halil Matoshi

(Gjuha shqipe nuk e njeh filozofinë e të dhânunit (giving) sepse fjala shqipe marrëdhanie dmth. me marrë e tek masanej me dhânë… ‘Giving’ e anglishtes dmth ‘me dhânë’ – me siguru dashuni ose mbështetje tjetër emocionale, me u kujdesë dhe mbështetë tjetren/tjetrin)

Gjithmonë kam mendu se janë duert ma t’forta në botë!
Dhe tek tash e kam kuptue se duert e Tij kane qenë butësisht të destinueme me dhânë…
Ai nuk i dha sall nji skamnori a jetimi, po edhe ma t’pasunve asokohe – ai me njato duer ua ka vizatue shéjat shqype…
Nga duert e Tij jam msue me shkrue – ai m’i ka vizatu i pari shéjat germa – me ùnë n’ hi – para oxhakut…
Nga duert e Tij kanë hanger edhe shpendt e malit…
Dhe ia kam pa ato duer herë t’mbledhuna grushta e herë me dy gishta përpjetë, tuj lypë liri në Prishtinë, në mars 1989 – 1990.
Prandej janë duer t’bekueme t’babës!

Minatorët, dëftimi i lirisë

Poezi nga Halil Matoshi.

Ata flenë në legjendën për tokën e nemun 
Kahmot janë varrosë në ndërgjegjen e pushtetit
Mos i ngani me farsa gjyqesh 
Vorri s’i bindet asni gjyqi, rri gojëhapun i nemitun

Ftyrat e tyne t’percellueme nga e zeza e lignitit 
e sytë si gaca t’mlueme me hi shohin zi
Faqezezë me kollare që thonë pallavra n’Komitet

Edhe nëse në ballë u shuhet llamba e karbitit
Ata shohin krimet tueja 
Dhe me grevë dëshmojnë para gjyqit qe s’u ba kurrë…

Ata janë njerëz të bamë tokë të shkelun nga njeriu
T’ramë n’lloq e t’bamë pis nga pluhun ari që nxjerrin
pra heshtja e tyne dëfton poshtnimin

Janë ba ni me tokën si t’i arrestoni?
Tokën s’e zë asni burg sepse u bindet ligjësive të qarkullimit nëpër trajektoret astrale
ata janë yjësia që dikur ka folë

Ju shkelni mbi ta me makina t’ blindueme ata i futën tokës në gji e sytë e tyne xixa nxjerrin si yjet kur bien
janë mes dy qiejve

buka e tyne e zezë sot nuk u gatue 
ata bash si toka nuk hanë bukë po nxjerrin bukë 
Sofra e tyne e varfun as sot s’u shtrue
Bani grevë urie!?

Ata nuk janë vorrosun n’katakomb
Po janë shkri e ngjitë me metalet
Meteorite kane me u ba e me i therrmue shekujt

Ata janë në fundbotë po ende nxjerrin dritë
Si gaca karbiti
Dhe kudo që minatorët janë në fatkeqësi ose i nxe pesha e tokës
Ata i nxjerrin sytë mbi dhe
Siç ndezin çirinjtë për shenjtorët në secilen kishëz

Ata vdiqen t’gjallë – ideja e lirisë me jetue
Se – e dini çka – thuejse e patëm harrue!??

Këshilltari i Haradinajt i përgjigjet Thaçit me poezinë e Ndre Mjedës

Pas komentit të presidentin Hashim Thaçi, i cili po konsiderohet thumbues në adresë të kryeministrit Ramush Haradinaj, ka reaguar këshilltari i këtij të fundit.

Halil Matoshi komentit të Thaçit: “Bora ka zënë të shkrihet shpejt… Uroj të mos bëhet skllotë!”, i është përgjigjur me poezinë e Ndre Mjedës “Vaji i bylbylit”.

Reagimi i Thaçit vjen disa ditë pas deklaratave të kryeministrit Haradinaj, i cili kur është pyetur për mundësinë e heqjes së taksës ndaj Serbisë, pas presionit të ShBA-së, thoshte se “bora do të shkrihet”.

Halil Matoshi: Anton Çetta asht Garibaldi i Kosovës

Nga Halil Matoshi

Janë të vocërr e menjeshkretë ata që kundërshtojnë vendosjen e shtatores së tij tek Instituti Albanologjik…
Anton Çetta asht Guissepe Garibaldi i Kosovës, unifikues urtak, zbulues i shpirtit te popullit dhe pajtimtar.
Autoritet moral.
Ai mbylli plagën ma të shëmtuet ndër popullin shqiptar të Kosovës: Gjakmarrjen, tuj i hap shtigjet e emnacipimit dhe Perëndimorizimit të shoqnisë kosovare!
Ishte cok mbështetës i Ibrahim Rugovës, prandaj logjika staliniste që si frymë e drejton Institutin Albanologjik dhe dijet albanistike nuk e durojnë pamjen e tij hijerëndë që mbjell shpresë e uzdajë nder shqiptarët kosovarë.
Profesor Çetta e ka zberthy myjën e fjalës, logosit dhe etosit të shqiptarëve kosovarë.
Mësues e mbledhës folklori, etnolog e patriot e epur i Republikës së pavarme të Kosovës, Anton Çetta asht njani nga ata qe janë shkri me e ngrit n’kambë këtë Republikë!
Nuk është vetëm marre po edhe ligësi e atyne shkretanave që refuzojnë shtatoren e Anton Çettes në oborr të Institutit Albanologjik – ata janë tepër të vegjël para emnit të tij të ndritur – dhe i trishton ideja se Republikën e bënë durimtarët dhe ata që i lidhen vegëzat e këputuna me Perëndimin siç ishte Rugova dhe miku i Tij i afërt Profesor Antoni dhe një vargan i pafund shqiptarësh idealista!
Prandaj për t’u lidhur rreth idesë së çlirimit duhej arritur një pakt, një pajtim mes shqiptarëve të hasmuem mes vete, që Profesor Çetta e arriti në mënyrë shembullore!
Për atë që e ka bërë Profesor Çetta për Kosovën duhej t’i ngrihej përmendore në seccilin qytet të Kosovës e jo vetëm tek Instituti Albanaologjik, ku ai ka shkri një pjesë të madhe të shekullit të tij jetësor.
P.S.
Profesor Antoni rrezatonte mirësi e siguri, nji aurë drite p’ej shejtori mblidhej rreth Tij.
Pranë Tij njeriu ndihej se kishte vleftë…

(Anton Çetta, Bahtir Sheholli, Halil Matoshi, ne nji pajtim, Orllan 1990)