“La Femme” është albumi që përfshinë 21 vepra të 21 kompozitoreve gra, e që nëpërmjet këtij albumi po emocionon publikun mexosopranoja Flaka Gornaci, e një emocion të tillë së fundi dha për audiencën e Spanjës, edhe atë në dy performanca të ndara, një në Alicanet e një Valencia.
Me “La Femme” Goranci është prezantuar tashmë në disa shtete, por Spanja mbetet vend debutues për artisten Goranci e cila ka shijuar performancën e saj para adhuruesve spanjollë.
Duket se kjo pritje e ka lënë pa fjalë edhe vetë Gorancin, e cila emocionin e përjetuar atje, sipas saj e ka të pamundur ta shpreh me fjalë.
“Pas koncerteve debutuese në Alicante dhe Valencia, me programin “La Femme” që sjell vepra të njohura, më pak të njohura dhe hite nga gra kompozitore nga e gjithë bota, që i realizuam bashkë me dirigjentin Ignacio Vidal dhe ansamblin Casa Mediterraneo, e kam pothuajse të pamundur të gjej fjalët e duhura për të përshkruar emocionet, atmosferën dhe reagimet e jashtëzakonshme të publikut”, shprehet Goranci .
Ajo edhe pak ditë pasi e ka përfunduar këtë paraqitje e kujton se me sa ngrohtësi e përqafuan programin, duke marrë dy herë ovacione të gjata përgjatë koncertit. “Diçka kaq e rralë, ishte vërtet mbresëlënëse”, ka vijur Gornaci.
Kjo pritje për mexosopranon Goranci është edhe vulë për projektin e saj “La Femme”, projekt që ka punuar më shumë përkushtim. Ajo është shprehur tejet e lumtur që ky projekt edhe në prezantimet e mëhershme, por edhe në Spanjë po kuptohet shumë mirë nga audienca, gjë që sipas saj kjo është më se e rëndësishme për një artist.
“Ndihem krenare, jo vetëm si interprete, por edhe si krijuese dhe producente e këtij koncepti dhe projekti”, ka thënë për fund Goranci.
Flaka Goranci përpos paraqitjeve jashtë vendit, ajo herë pas here po rikthehet edhe në Kosovë në paraqitje të ndryshme, duke qenë e pranishme me projekte edhe në Shqipëri./ KultPlus.com
Krijimtaria e aktores që theu të gjitha tabutë e kohës
Nga Isak N. Bilalli
Mejreme Berisha, nuk është thjesht një emër i përveçëm, respektivisht një punonjëse, e cila ka shërbyer një kohë të gjatë në një institucion kulturor, por një figurë emblematike që ka bërë shërbesë jetësore, të realizuar me shumë pietet në avancimin e vlerave kulturore në Teatrin e Qytetit.
Në teatër, ajo mbahet si një nga aktoret më të spikatura, me një arsenal të gjerë rolesh të interpretuara, e cila me dashurinë e saj, për skenën, ka arritur te konsiderohet si ikona e Teatrit të Qytetit. Aq sa është aktorja më e dalluar e teatrit, Mejremja është grua – simbol e qytetit të Gjlanit, që fushëveprimtarinë e saj e ka zhvilluar në shërbim te avancimit kulturor në çfarëdo lloj aktiviteti artistik që kanë organizuar institucionet kulturore komunale, rajonale dhe kombëtare ndër dekada.
Kjo është aktorja që theu të gjitha tabutë dhe klishetë e kohës dhe, duke qenë e tillë me specifikat e veta, është dëshmi e gjallë e përballjes direkte e të resë me të vjetrën, krijimtaria e së cilës, ndjek një nga rrugëtimet më të vështira dhe më sfidueset që një femër artiste mund te përballet. Këto lloj sfidash dhe vështirësish, në kohën e tashme, konsiderohen më të drejtë si jo-imagjinare, marrë për bazë stigmatizimin dhe paragjykimet që kanë dominuar në kohën kur Mejremja filloi dhe vendosi emrin e saj në listën e krye-kontributorëve të teatrit e të artit në Gjilan. Ishin vitet e rinisë së saj, vite të cilat Teatri i Qytetit po konsolidohej dalë nga dalë duke grumbulluar rreth vetes regjisorë, aktorë e dramaturgë Gjilanas që ishin shkolluar dhe kishin krijuar përvojë në shkollat dhe teatrot Jugosllave të kohës. Atë botë, vitet ’70-ta, kishte një mungesë të theksuar për aktorët femra, kohë në të cilën Mejremja merr guximin për t’ dal stuhive te kohës përballë krejt e vetme. Ne atë interval kohor ajo mori guximin t’i bashkohej plejadës se artistëve që shtruan themelet e shtëpisë që quhet teatër, por mos të harrojmë që përfshirja e saj ishte tabu temë e veprim për shumicën absolute, sepse në atë ishte e paimagjinueshme që një femër të gëzonte integritet profesional në shpalosjen e vlerave artistike në skenë.
Ne këtë kontekst, pyetjen qe ia adresova aktores Berisha, për hir të së vërtetës, m’u desh ta drejtoja me një dozë abiguiditeti dhe kurreshtje se si ka arritur te guxojë si 17 vjeçare të ndjek ëndrrën për t’u bëre aktore teatri? Ajo m’u përgjigj me një fjali, duke zbërthyer thjesht dhe bukur narracionin që unë prisja të ishte i gjatë: Jo të gjithë e kuptojnë rrugën që ndjek, mos e kthe kokën qe t’ju japësh shpjegime atyre qe nuk të kuptojnë…
Ishte sentenca e mësipërme zgjidhja e të gjitha zgjidhjeve, përgjigje që në vetvete ngërthen, para së gjithash dashurinë dhe pasionin e fortë që Mejremja e ka pasë dhe vazhdon ta ketë për teatrin, skenën, artin, të bukurën, për të cilën nuk e kurseu asnjëherë kontributin e saj, sado i vogël të ketë qenë, pavarësisht roleve që i janë besuar.
Me tutje Mejremja shpjegon me shumë modesti se dikush duhej thyer akullin dhe duhej mbytur paragjykimet me qëllimin e vetëm qe teatri dhe aktivitetet artistike, të ishin shtylla kurrizore e zhvillimit kulturor të shqiptarëve. Ne këtë kontekst ajo shpjegon që kishte edhe vajza të tjera të guximshme që ndiqnin të njëjtën ëndërr si: Xhevahire Murtezi, Shpresa Vokshi, Bedrije Rexhepi e të tjera, të cilat vinin me një elan dhe me një dashuri të pakushtëzuar për skenën, të cilat tok lanë gjurmë në zhvillimin e artit e teatrit në Gjilan. Pa përjashtim, Mejremja kishte miqësi, kolegialitet dhe afrimitet me të gjithë, por bashkëpunimi me Xhevahiren, e cila u nda nga jeta në pikun e karrierës, është cilësuar si nga duetet potenciale më të bukura që i bashkonte pasioni i madh për skenën.
Rrugëtimi profesional i Mejremes, dëshmon që ajo u formësua duke u bëre shtyllë kurrizore e teatrit, trajektore që shpeshherë ka prekur kufijtë e të pamundurës. Ky rrugëtim, duhet që në njëfarë forme të admirohet dhe vlerësohet si kontribut ekzemplar që meriton të ngritet deri në nivelet e falënderimit më të lartë shtetërorë. Për ta përshkruar, karrierën jetësore të Mejremes, është shumë e domosdoshme të ndalemi për të kuptuar arsyet apo shkakun kryesor se pse dhe si Mejremja arriti të prek majat e suksesit në karrierë, respektivisht kush e ndihmoi të arrinte këtu ku është sot?
Personi për të cilin flasim është profesor Nagip Berisha, bashkëshorti i Mejremes, një intelektual, piktor i kompletuar, artist, edukator e humanist, që ishte katalizatori dhe frymëzuesi që në çdo instancë e mbështeti të shoqen. Nuk mund të mos e takoja profesor Berishën dhe të merrja përshtypjet e tija për karrierën e së shoqes për shumë arsye; së pari, kam qenë nxënës i tij dhe kam ushqyer gjithmonë konsideratën maksimale si një nga mësuesit dhe pedagogët më të shquar të kohës dhe, së dyti, kureshtja për të mësuar formulën se si ky çift ka arritur t’i jap aq shumë kulturës Gjilanase.
Mejremja, në sytë e profesor Berishës, vazhdon të jetë dashuria e tij e jetës, e dashuruar njëlloj në artin dhe skenën, plot talent dhe ambicie për t’i dhuruar publikut sa me shumë art e kulturë. Ai ndjen një zbrazëtirë sa i përket karrierës së Mejremes, sepse me fillimin e trazirave të shpërbërjes së Jugosllavisë, karriera e saj u gjet në udhëkryq sepse institucioni, ku ajo punonte, u gjend në një formë paralize. Mejremja dhe e gjithë plejada e aktorëve të teatrit, nuk mund të krijonin lirshëm dhe ishin të shtyrë të vepronin në rrethana mbijetese, sepse shfaqjet teatrale kërkonin angazhim gjithëpërfshirës jo një lloj siç është krijimtaria në pikturë që mund të shprehesh individualisht.
Me pas, krahasova shënimet e marra nga Merjemja dhe rezultonte e njëjta gjë: Mejremja pohonte që pa profesorin nuk mund të imagjinohet një arritje e tillë artistike, sepse i shoqi, përveç se ishte bashkëshort i veçantë ështe para se gjithash një artdashës i madh, tek i cili prevalon respekti dhe mirëkuptimi human. Kjo relatë unike përkon si një histori e bazuar në ngjarje të vërtetë që mbase nesër të jetë një love story për të dëftuar këtë histori dashurie e një çifti që i bashkoi më shumë dashuria për artin dhe në shërbim të artit.
960,1280,0,0.45,-1
Si e filloi Mejreme Berisha rrugëtimin për t’u bërë figure emblematike e Teatrit të Qytetit?
Shkëndijat e para të dellit dhe guximit artistik të saj, dallohen që në adoleshencë të hershme nga mosha 12-13 vjeçare, kur Mejremja ishte figurë e pazëvendësueshme si recitatore e dalluar në nivel konkurrimi ndër shkollash dhe kompeticionesh letrare në Komunë.
Recitimi i bukur, të shprehurit artistik në poezi, potenciali i saj interpretativ, e bënë që artdashësit e kohës ta shihnin Mejremen me një të ardhme të ndritur, por askush nuk pandehte se ajo do bëhej pjesë e trupës së teatrit aq shpejt dhe aq natyrshëm. Historia e përfshirjes se Mejremes në teatër dhe realizimi i rolit të saj të parë, lidhet me përpëlitjet e regjisorit Muharrem Shahiqi në vitin 1976, i cili atë botë po vinte në skenë shfaqjen “Dasëm në Lufte” të autorit Minush Jero. Bartëse e rolit kryesor të femrës ishte Xhevahire Murtezi, e cila krahas roleve në teatër, ishte edhe anëtare eminente e ansamblit të valleve dhe në kohën kur duhej të jepej premiera e shfaqjes ishte paracaktuar gjithashtu pjesëmarrje e ansamblit në Rusi të cilën pjesëmarrje valltarja Murtezi duhej doemos ta ndiqte. Kjo përplasje në agjendë e kishte vënë në siklet të madh regjisorin Shahiqi, i cili nuk kishte pasë alternativë tjetër përveç se ta ftonte Mejremen që ta zëvendësonte rolin kryesor, respektivisht ta punonte rolin një recitatore që nuk kishte shkelur asnjëherë në skenë. Guxim i pashoq i regjisorit dhe i aktores së re, të cilët, së bashku në afat rekord realizojnë këtë sfidë enigmatike që në njëfarë forme ishte bileta hyrëse përmes portës së madhe për Mejremen, e cila natyrshëm mori tagrin si aktore meritore në Teatrin e Qytetit.
Kjo nuk është histori e zakonshme, ku një regjisor bën një zëvendësim të aktores dhe vihet në repertor shfaqja që është planifikuar, sipas një plan-programi të rregullt, por këtu është fillimi i një historie të pazakontë, në të cilin, artistja e re Mejreme Berisha, me këtë rol përfaqëson Kosovën në kompeticionin e teatrove në nivel Republikan në Kullë të Vojvodinës të kohës dhe shpërblehet me medaljonin e artë. Aspak e rëndomtë dhe as rastësore që kjo vajzë e re Gjilanase të stoliset me rolin e parë në skenë me mirënjohje nga nivelet më të larta artistike te kohës ne ish Jugosllavi. Falë këtyre arritjeve madhore, ajo zë vend si punonjëse e rregullt ne vitin1980, si aktore me kohë të plotë në Teatrin e Gjilanit aktivitet që vazhdon ta ushtrojë edhe sot.
Nga roli i parë, ajo nuk iu nda asnjë moment teatrit.
Për Mejremen, aq sa ka qenë mbresëlënëse mënyra e rrufeshme, se si ajo i bashkohet trupës së teatrit po aq frymëzues dhe i paharruar mbetet roli i parë, të cilin ajo e realizoi duke e cilësuar si më të veçuarin, në karrierën e saj. E gjitha kjo, lidhet me atë momentin kur artisti del në skenë për herë të parë dhe mbështillet me një magji që shoqërohet nga një aure e gjatë – e gjithë jetës në skenë.
Ajo vazhdon ta ndjejë magjinë që vetëm skena ia dhuron artistit, ndjenjën e mahnitshme duke filluar nga roli i parë dhe në çdo rol tjetër, ndjenjë e pa-përshkruar që artistit të vërtetë asnjëherë nuk i ndahet kjo aure.
Jeta në skenë dhe për skenën, ka edhe anën tjetër të medaljes që krahas ndjenjës së pa-përshkruar të krenarisë e madhështisë, është një nga detyrat më të zorshme që mund t’i ngarkohet njeriut, sepse duhet të lexosh brendinë e karakterit dhe ta pasqyrosh në skenë në dimensionin dhe thellësinë e duhur. Për ta servuar mesazhin, tek publiku në kohërat e më hershme ka pasë censurim të fortë dhe diktim nga lart që pushteti i asaj kohe ka ngulmuar në burgosjen e mendjes dhe mbajtjes peng të zhvillimit kulturor të shqiptarëve dhe për ta hequr qafe këtë lloj prange është dashur punë e madhe në teatër.
Sa ishte e vështirë të realizojë role në të shkuarën?
“Puna në teatër, është tejet e vështirë. Në vartësi të kohërave, shumë shpesh provat e tavolinës i mbanim në kushte të vështira me një ngrohëse që të ngrohte njërin krah por merdhiheshe nga pjesa tjetër, e kur punohej mizanskena sikur ishte pak më mirë sepse edhe lëvizje në skenë” ishte një përshkrim shumë domethënës që e shkoqita nga biseda me të, rrëfenjë, e cila dëfton dimensionin e vështirësive që ajo dhe aktorët janë përballur me kushte ekstreme për të prodhuar diçka që publiku e shijon për një orë a pak më shumë.
Mejremja, kujton me nostalgji që ato kohëra të vështira, në të cilat ajo dhe e gjithë plejada e aktorëve kanë punuar me pasionin më të madh në botë, gjithmonë me ambicien dhe qëllimin e përbashkët madhor në krijimin e një trupe të dinjitetshme dhe profesioniste që mbron vlerat letrare e kombëtare.
Askush, nga kjo kastë aktorësh, nuk ka pasë ambicie personale për t’i bërë promocion vetes si aktor/e më i dalluar se tjetri, por qëllimi ishte i përbashkët, që avancimi artistik të ishte në shërbim të një evolucioni kulturor dhe, këtë objektiv e ka arritur Mejremja bashkë me trupën e Teatrit te Qytetit, duke u bërë të dalluar në nivel krahinor, republikan e federativ të kohës. Kur jemi tek të arriturat e institucionit, Mejremja kujton me mallë dhe nostalgji të theksuar rolin e saj respektivisht shfaqjen “Princi i hijeve” të Teatrit të Gjilanit, shfaqje, e cila mori pothuajse të gjitha çmimet në festivalin e teatrove të ish Jugosllavisë. “Në atë kohë është punuar me pasion shumë të madh, gjithmonë me ambicien se do të realizohet objektivi madhor dhe në… “Teatri i Gjilanit” ia arritëm së bashku të jemi referencë e arritjeve më të mëdha profesionale të kohës”, pohon Mejremja.
Që nuk iu nda asnjë moment teatrit e skenës dëshmon historiografia e saj, por tejet interesante dhe e pazakontë është dalja në skenë e saj në shfaqjen “Certifikata e kurorezimit” me 07 mars të vitit (?) vetëm tre ditë pasi lind fëmijën e saj. Ky rast dëfton forcën e saj të pazakontë si dhe vullnetin për të realizuar zotimet e saja të dhëna. Po aq sa është frymëzuese kjo histori, është edhe inspiruese për gjithë ata artdashës e kolegë që e njohin Mejremen në mënyrën, se si ajo i bashkon dy dashuritë e saj: familjen dhe skenën në shërbim të artit dhe të së bukurës. Në këtë kontekst, nuk mund të lihet pa u elaboruar shfaqja/diadrama “Nata e Elverit”, ku ajo luan me të birin Kreshnikun në të cilën shfaqje gjejmë një mishërim artistik dhe emocional të një nëne që në skenë nxjerr në sipërfaqe nuanca të thella dashurie për të birin (e skenës). Publiku dhe kritika e ka vlerësuar lart realizimin e kësaj shfaqje, në veçanti për faktin se me këtë rol, Kreshniku diplomon në Akademinë e Arteve, Prishtinë, por Mejremja e kujton si rol me barrë të shumëfishtë, në të cilin kryqëzoheshin sfidat dhe arritjet familjare, në të cilën cilësi duhet të kujdesesh më fort për partnerin në skenë se sa për veten. Për me shumë, thelbi i shfaqjes prek kufij të paprekshëm në të cilën trajtohet edhe vrasja si formë e shprehjes së dashurisë për t’i shpëtuar vdekjes, përgjegjësi skenike që është shumë e rendë për t’u realizuar, e cila mishërohet me emocione të forta.
Role nga me te ndryshmet qe lënë gjurme te pashlyera
Mejreme Berisha, i takon llojit te aktorëve që ka pasë fatin të luaj role nga më të ndryshmet dhe i është përshtatur sikur specifikës së karakterit, por edhe moshës. Si e re, ka luajtur shumë role të plakave dhe, edhe në moshë të madhe, ka arritur shumë sukses të realizojë role të të rejave në moshë. Ky universializëm është mundësuar nga fakti se Mejremja ka pasë dhe e ka aftësinë e transformimit të plotë në skenë, për të cilin fenomen ajo shprehet se “Artisti duhet të konformohet në skenë në vartësi të rolit që duhet ta luaj”.
Kur jemi te varietetet e roleve, është me interes për ta theksuar për publikun të përmendet një nga shfaqjet kryevepër të saj, monodrama “Vdekja e një mbretëreshe” e realizuar në dy etapa të ndryshme, ta quajmë historike, ku jepen vështrime të ndryshme perceptive, referuar momentumeve. Kjo shfaqje është realizuar ne vitin 1998 (periudhë në vigjilje të luftës) nën regjinë e Hajdar Paçaradës dhe më pas ështe realizuar sipas konceptit regjisorial të Muharrem Sylejmanit ne vitin 2006.
“Vdekja e një mbretëreshe”1998, e punuar në kushte ekstreme reprezaljesh psikologjike dhe vuajtjesh njerëzore i është servuar publikut si forcë e motiv për të vazhduar me rezistencë, është pritur me ovacione të forta nga publiku, nëpër sallat e improvizuara nëpër fshatra të Gjilanit si një thirrje për bashkim e rezistencë, të cilën vetëm Mejremja ka ditur ta shpalos me shumë dinjitet.
Por, në mënyrën e vet, tekstit i njëjtë “Vdekja e një mbretëreshe” i 2006-shës, ka arritur të përcjell mesazhin e kohës që të jetë një thirrje dhe reflektim në njohjen e vujatjeve shekullore që ka përjetuar populli ynë. Të dy këto mesazhe të forta, të etapave të ndryshme, Mejremja ka arritur t’i përcjell në mënyrën më brilante të mundshme, për të cilën punë ajo stoliset dy herë:
-Në vitin 1998, si aktorja më e mirë ne Festivalin “Flaka e janarit” më 1998 dhe
-Në vitin 2006 çmimi special për interpretim në Festivalin Ballkanik të Teatrove në Korçë.
Mejreme Berisha, gruaja e hekurt e teatrit
Për aktoren e Gjilanit viti 2022, ishte një nga vitet më të vështira të jetës së saj, vit i një tërmeti të madh jetësor dhe vit i një përplasje titanike me sëmundje që Mejremja si në çdo përballje, arriti të mposht suksesshëm. Arsyeja e elaborimit nuk është e karakterit informativ pa shkas por është e nevojshme të trajtohen shkaqet e mirëfillta të kurës që ajo ka përdorur gjatë trajtimit që nga faza fillestare deri tek trajtimi kimioterapik.
Shumica e njerëzve, me diagnozë të ngjashme, lënë gjithçka anash dhe merren vetëm me trajtim mjekësor, por Mejremja ka bërë të kundërtën. Gjatë kohës kur diagnostifikohet ishte e përfshirë në dy projekte teatrale madje në role jo episodike: në shfaqjen “Gënjeshtër pas gënjeshtre” të regjisores Sevdije Ajeti dhe në diadramën e Shkelzen Berishës, me të cilët arriti dakordësinë që të vazhdonte punën pa pushim vetëm se të ngadalsohej ritmi i punës për shkak të terapisë që shkaktonte lodhja e rraskapitjes të vazhdueshme.
Me besimin në Zot, Mejremja ka ndjekur provat dhe vetëm ditën kur ka pranuar kimioterapinë, ka pushuar, ndërsa të nesërmen ka qenë prezente në prova. Vullneti dhe dashuria për jetën dhe për teatrin, ishin kura qe ajo të mposhtte këtë sëmundje të rëndë. “Në asnjë moment nuk mendoja për pasojat e sëmundjes, sepse mendjen e kisha në shfaqje dhe i kisha dhënë komandën e duhur trurit tim që unë do punoja në këto shfaqje një soj siç kam punuar në çdo projekt teatral ”- Shprehet ajo, duke qenë e bindur që Zoti ishte me të dhe puna është ilaç i gjithçkaje.
Mejremja vazhdon të punojë dhe jetojë në teatër, edhe pse mosha dalëngadalë po i afrohet pensionimit ajo nuk mendon të përkalojë në publik për të parë shfaqje por do të vazhdojë të qëndrojë në skenë për të na dhuruar më shumë emocione si aktore tashme e pa-zavendësuar. / KultPlus.com
Grupi “Hawolf” ka sjell një këngë shumë të veçantë edhe nëpërmjet videoklipt.
Projekti që është mbështetë nga Ministria për Kulturë, Rini dhe Sporte titullohet “Bukë e Kryp” e që është sjell nëpërmjet vokalit të Granit e Ylli Havollit.
KultPlus ju sjell videoklipin e këngës “Bukë e kryp”./ KultPlus.com
Më 12 mars do të bëhet hapja solemne e ekspozitës “Prestanome” nga Helidon Doni Haliti, ekspozitë kjo që do të hapet në Galerinë FAB në Tiranë prej prës 18:00 dhe do të rri e hapur deri më 25 mars, shkruan KultPlus.
“PRESTANOME” është një ekspozitë e portreteve të “kohës së pakohë”, që vjen në Galerinë FAB si dëshmi e një rrugëtimi të jashtëzakonshëm artistik, një takim mes ngjyrës, mendimit dhe kujtesës, të personaliteteve që kanë shenjuar artin, kulturën dhe jetën publike shqiptare”, thuhet në njoftimin e Galdiola Bilbilit, e cila shpjegon se në qendër të saj qëndron një emër që nuk ka reshtur kurrë së dialoguari me botën përmes ngjyrave dhe fjalës – piktori,” Mjeshtri i Madh” Helidon Haliti.
Helidon Haliti këtë ekspozitë e sjell me portretet e mysafirëve që i kishte ftuar në emisionin e tij në RTSH, portrete që rrumbullakojnë këtë ekspozitë me portrete të shumta nga breza të ndryshëm. / KultPlus.com
Atë që ne e quajmë “diçka seksuale”, të tjerët e identifikojnë si “diçka eksituese”. Pra, seksualja dhe eksitimi kuptohen gabimisht si sinonime. Për industrinë e pornografisë, seksi është vetëm një penetrim gjenital, aty fillon e mbaron e gjithë historia e seksit. Sepse sot seksi nuk konceptohet si lidhje emocionale, ai mund të fillojë edhe para dhomës së fjetjes, edhe para prekjes, ai kërkon kohë dhe ka fazat e veta, ai lidhet me dashurinë, harmoninë, koordinimin, afrimitetin, ledhatimin, miqësinë, njohjen, intimitetin, lumturinë, emocionin, romancën etj.
Seksualiteti është vetëm një akt kënaqësie seksuale për shumë njerëz injorantë që ndihen të turpëruar të diskutojnë për të. Kur përmendet fjala “seks”, dikush stepet e skuqet; dikush ndihet inferior e dikush ndihet i shtypur nga tabutë; dikush e ul kokën e dikush ik nga vendi ku përmendet; dikujt i ngjallen iluzionet, instinktet dhe fantazitë seksuale në moment; dikush provon të të ndalojë të mos bësh pyetje apo të mos bëhesh kureshtar për të; dikush, nga normat kulturore në të cilat është edukuar, shfaqet më konservator e dikush më liberal. Kjo flet shumë për sfidat e socializimit seksual, në një mjedis seksual të pornografizuar.
Edhe ato pak dhjetëra shtete që kanë edukim seksual, për pornografinë flasin fare pak. Aty ku ka dështuar edukimi seksual për pornografinë në sistemin medial, shkollor e universitar të edukimit, aty ku në familje nuk flitet kurrë për pornografinë, porno shndërrohet në një burim joshës dhe në një edukator të fshehur seksual.
Ashtu si ushqimi i shpejtë që po krijon ngrënës dembelë, pornografia po krijon dashnorë dembelë. Ajo ka një ndikim të madh në trurin e adoleshentëve. Nëse dikush mendon se mund të bëhet i shkëlqyeshëm në seks duke shikuar pornografi, është sikur të mendojë se mund të bëhet një tenist i mirë duke shikuar tenis.
Nisemi nga pornografia, që ndryshe e njohim si prostitucion i filmuar. Një industri brutale dhe kriminale, me një qasje të pakufizuar dhe të pakontrolluar, ku imazhi dhe roli seksual kombinohet me logjikën e përfitimit dhe nuk ka asgjë të përbashkët me realitetin dhe shëndetin seksual.
Çfarë mund të gjejmë në pornografi, diçka që njerëzit e varur prej saj nuk e vërejnë? Frustrim, iluzione, ereksion të çrregulluar, bizaritet, vulgaritet, perversitet, rrëmbim emocional, çrregullime psikike hormonale, varësi, dominim mashkullor, mizogjini, trafikim të femrave. Ajo na krijon narracionin se femra aty është në pozita shtypëse, shfrytëzuese dhe nënshtruese, si objekt seksi, në shërbim të burrit.
Një seks, në masë të madhe, pa prekje, pa përqafim, pa përkëdhelje, pa vëmendje emocionale, pa puthje, pa sensualitet dhe reciprocitet, përmbajtje këto që nuk janë interes i industrisë e as i kamerës që t’i kapë, ndonëse krejt këtë veprimtari ata e trumbetojnë si liri seksuale dhe liri të profesionit, ndërsa një kritikë sociologjike e akuzojnë si konservatore dhe seksualisht të paçliruar. Pra, vetëm për një seks emocionalisht të sigurt nuk mund të flasim, e lëre më për një erotikë në parametra normalë.
Pornografia ka imponuar narracionin se e vetmja gjë për të cilën gratë dhe vajzat janë të mira është për t’i kënaqur burrat fizikisht. Pra ka përforcuar ndjenjën e shumë burrave për të drejtën e tyre që t’i përdorin trupat e grave.
Një brutalitet virtual ku femra shfaqet e abuzuar, e poshtëruar dhe e dhunuar seksualisht, ndjekur nga miliona ndjekës, që masturbojnë me fantazitë e tyre, që bombardojnë kryesisht kokat e të rinjve me imazhet e pushtuara që shndërrohen te ta si modele të gabuara të marrëdhënieve seksuale. Fatkeqësia në personalitetet e shumë femrave është kur ato duan me çdo kusht të bëhen një “yll pornografik” dhe përfundojnë në hiper-reaktivitet ndaj pornografisë, varësi, ankth social, depresion, probleme të përqendrimit dhe izolim.
Disa vajza janë më të prira ta krahasojnë veten me vajzat e tjera. Por krahasimi shpeshherë është negativ dhe joinkurajues. Mbi të gjitha, pozita sociale në shoqëri, integriteti, pasuria e shumë gjëra të tjera, vënë në lojë pabarazinë e vajzave dhe të grave. Krahasimi virtual shpesh mund ta frenojë zhvillimin individual.
Por edhe në anën tjetër, një burrë me integritet, kur e takon një grua, në radhë të parë e shikon si qenie njerëzore, si qenie sociale, si personalitet, si profesioniste apo në çfarëdo statusi, pozicioni ose raporti njerëzor, profesional, zyrtar ose miqësor, por nuk e sheh në radhë të parë si objekt seksi, madje as në radhë të fundit. As nuk e mendon potencialisht një marrëdhënie seksuale me të që në takimin e parë, as në takimin e fundit.
Ata që e shohin femrën si objekt seksi kanë një mentalitet hiper-seksual të çrregulluar që vjen nga frustrimi në rritje i tyre, të cilët ndihen, psiqikisht, për shkak të trurit si “organi kryesor seksual i tyre”, pastaj edhe shpirtërisht dhe seksualisht, të papërmbushur. Ndërsa kompenzimin e bëjnë në forma vulgare, duke ngacmuar vajza e gra që i takojnë në rrugë, në mjedise publike, rrjete sociale, biznese, organizata e institucione.
Pra, problemi nuk qëndron vetëm tek provokimi nga lakuriqësia fizike e grave apo vajzave, por më shumë tek lakuriqësia shpirtërore, intelektuale, psikologjike dhe emocionale e burrave.
Në kohën kur është standardizuar “tipi ideal i bukurisë së grave dhe vajzave”, kur më shumë çmohet forma dhe dukja e femrës sesa karakteri, sjellja dhe aftësitë intelektuale, shohim një krizë dhe kompleks identiteti të feminitetit, sidomos kur shumë prej tyre, rrugës duke ecur, ndalen para xhamave të objekteve, të lokaleve e të veturave, pranë pasqyrave të ashensorëve, për të bërë foto “selfi” me fiksim në të pasmet e tyre apo në vallëzimin “twerk”, edhe për efektet e marketingut dhe të muzikës, si “standarde” me të cilat ato “vlerësohen” në publik, kështu duke humbur identitetin individual të tyre pasi kanë shndërruar trupin e tyre në mall dhe vlerë tregu. Kjo varësi nga kjo pranueshmëri publike i ka bërë disa femra të vuajnë nga vetëvlerësimi i ulët dhe nga shndërrimi i trupit në shkak bullizmi në rrugë, në shkolla, në universitet, në vende publike etj.
Pornografia ka ndikim të jashtëzakonshëm edhe te lidhjet mes partnerëve duke u krijuar pritshmëri nga njëri-tjetri bazuar në konsumimet pornografike, që përfundimisht shkaktojnë krizë familjare, sepse përjetohet si një ikje nga realiteti, drejt një identiteti të rrejshëm seksual. Sepse ata synojnë ta ndërtojnë një marrëdhënie ndikuar nga mitet, fetishet, stereotipat, fantazitë, pasionet dhe imitimet seksuale të pornos.
Mekanizmat e pornografisë nxitin edhe tradhtinë bashkëshortore, sepse partnerët ndihen të papërmbushur seksualisht sipas perceptimeve që kanë fituar nga ndjekja e videove pornografike. Pornografia, si një zhanër kulturor, ka arritur ta deformojë konceptin për intimitetin sot dhe është shndërruar në një ushqim psikologjik dhe kompensues për ata partnerë që kanë kriza seksuale.
Jam thellësisht i shqetësuar kur në mediat e shkruara online, kohëve të fundit, po lexoj artikuj që flasin për efektet pozitive të pornografisë, një qasje relativizuese ndaj saj, duke anashkaluar qëllimshëm pasojat serioze. Aty mohohet se filmat pornografikë shkaktojnë varësi dhe se mund të shkaktojnë telashe në çift. Shkrime që nganjëherë nuk u dihet autori, nuk ka referenca, nuk dihet a është shkruar nga ndonjë profesionist apo jo, por është strukturuar dhe përkthyer nga dikush, botuar diku dhe pastaj shumë media tjera e kanë botuar të njëjtin pa asnjë rishikim.
Ky spektër i prostitucionit, që nuk mund të jetë ëndërr e askujt në një fëmijëri të natyrshme, ka shtyrë përhapjen e shumë dukurive që cenojnë integritetin moral dhe fizik të njerëzve, si: shtëpitë publike, ngacmimet në rrugë, trafikimi me njerëz, qendrat e masazheve, diskotekat, lokalet e natës, motelet etj.
Një qasje e deformuar sociologjike në trajtimin e barazisë gjinore ka shtyrë transgjinorët që të hyjnë në gara olimpiadash me gjininë femërore duke e sfiduar atë në mënyrë të padrejtë dhe shtypëse.
Të rinjtë sot duhet ta kuptojnë kompleksitetin e seksualitetit jo vetëm si proces fiziko-emocional apo si pasion, nevojë dhe mënyrë riprodhimi, por edhe si kulturë, si edukim, si sjellje, si shëndet, si raport, si faktor në familje dhe në shoqëri, me të gjitha implikimet që ka.
Cilat janë sëmundjet seksualisht të transmetueshme?
Si duhet të mbrohen të rinjtë nga abuzimi dhe trafikimi seksual?
Cilat janë pasojat psikike dhe kulturore të pornografisë dhe të prostitucionit?
Si mund të mbrohen të rinjtë nga shantazhi ndaj integritetit fizik?
Si shprehet gjuha dhe mendësia seksiste?
Ku qëndron vija e hollë ndarëse në komunikimin privat dhe publik mbi seksin?
Ku qëndron kufiri dhe distanca në raportet nxënës – mësimdhënës apo student – profesor?
Si duhet reaguar përballë ngacmimeve private dhe publike?
Si duhet kuptuar dhe trajtuar incestin?
Cilat janë rreziqet e viktimizimit seksual në rrjetet sociale?
Cilat janë pasojat e komunikimit dhe takimit me njerëzit e panjohur?
Çka është perversiteti dhe frustrimi seksual?
Çka është shtatzënia e padëshiruar dhe si duhet mbrojtur nga ajo?
Çka është aborti dhe cilat janë shkaqet dhe pasojat e tij?
Cila është lidhja e moralit me seksin?
Cili është raporti i kodit etik me veshjen publike?
Si krijohen dhe si duhet të thyhen iluzionet për seksin?
Çka është planifikimi familjar dhe cila është rëndësia e tij?
Çka është flirtimi dhe lidhjet në adoleshencë?
Cila janë pasojat e martesës së hershme, specifikisht pasojat e ndërprerjes së shkollimit për shkak të martesës së hershme?
Sepse fëmijët sot rrezikohen në masë të madhe nga mashtrimet dhe abuzimet gjatë kërkimeve në pornografi. Njohim shumë viktima, sidomos femra, që nga presioni, frika dhe efekti i shantazhit në komunikim dhe fotografi intimiduese, kanë bërë vetëvrasje. Kanë filluar me një kuriozitet, me një klikim, por janë ballafaquar me probleme nervore dhe emocionale, duke përfunduar në depresion dhe vetëvrasje. Në fakt, vetëvrasja e një individi është vrasje e shoqërisë ndaj tij.
Të rinjtë sot kanë nevojë për një sistem edukimi që u ofron kushte të mendojnë, të planifikojnë dhe të veprojnë në mënyrë kritike larg çdo industrie apo ideologjie që rrëmben kreativitetin, spontanitetin, emocionalitetin, origjinalitetin, natyrshmërinë dhe produktivitetin e tyre. Të flasin hapur për seksin pa tabu, të çlirohen nga kurthet emocionale të invazionit medial, që po gllabëron vlerat humane, dhe të orientohen në ndërtimin e themeleve të një familjeje të shëndoshë./ KultPlus.com
Parashqevi Simaku, këngëtarja e njohur shqiptare që bëri bujë së fundi edhe me mënyrën e saj të jetesës, duket që i është kthyer muzikës, shkruan KultPlus.
Ajo sapo ka lansuar një projekt të ri muzikor e që titullohet “Jetoj”. Kjo këngë vjen në bashkëpunim me Mar G Rock, e që KultPlus ju sjell që ta dëgjoni këtë projekt./ KultPlus.com
Qendra e Gjuhëve pranë Fakultetit të Filologjisë, festën ndërkombëtare të gruas do ta shënojë me lexim të poezive, shkruan KultPlus.
“8 Marsi me poezi” thirret eventi që do të shënojë 8 marsin, ngjarje kjo që do të mbahet më 6 mars prej orës 14:00 në Qendrën e Gjuhëve në Fakultetin e Filologjisë.
Bëhet e ditur se në këtë orë poetike do të lexohen poezi në gjuhë të ndryshme./ KultPlus.com
Ulqini do të jetë vendi nikoqir i shtatores së Gjergj Kastriotit Skenderbeut, dhe kjo shtatore do të vendoset pikërisht në bulevardin që mban edhe emrin e figurës më të rëndësishme të kombit shqiptar, shkruan KultPlus.
Për krijimin e kësaj shtatoreje, Komuna e Ulqinit tashmë ka hapë thirrjen ndërkombëtare për skulptorët, thirrje nëpërmjet të cilës është bërë e ditur se po kërkojnë skulptorët me ide sa më kreative për realizimin e kësaj shtatoreje.
Konkursi tashmë është shpallë dhe do të rri i hapur deri më 29 prill të këtij viti, dhe organizatorët bëjnë të ditur se ky konkurs do të vlerësohet më pas nga pesë anëtarë profesionistë të jurisë, të cilët do të përzgjedhin tre punimet më të mira të konkursit, ku vendi i parë do të merr të drejtën e realizimit final të shtatores.
Ndërkohë bëhet e ditur se vendi i parë do të shpërblehet me 3 mijë euro, përderisa vendi i dytë me 2 mijë e 500 euro, kurse i treti me 2 mijë sosh.
“Pjesëmarrësit në Konkurs janë të obliguar që punimet e tyre t’i dorëzojnë brenda afatit të caktuar në Sekretariatin për kulturë dhe veprimtari shoqërore përmes Byrosë së qytetarëve të Komunës së Ulqinit, adresa Bulevardi Gj.K.Skenderbeu pn, Ulqin. Dokumentat e konkursit janë të publikuara në faqen zyrtare të Komunës së Ulqinit www.ul-gov.me ku mund të shkarkohen nga të gjithë të interesuarit për pjesëmarrje në konkurs”, thuhet mes të tjerash në thirrjen për skulptorët./ KultPlus.com
Ka vdekur Ferid Abazi, një ndër kitaristët më të njohur të viteve të 80-ta, i cili me punën dhe përkushtimin e tij ka lënë gjurmë në skenën e rokut. Ai poashtu ka lënë gjurmë edhe si piktor, ku puna e tij është vlerësuar lart nga njohësit e artit dhe kulturës.
Për vdekjen e tij edhe ministri i Ministrisë për Kulturë, Rini dje Sporte, Hajrulla Çeku ka dërguar telegram ngushëllimi, të cilin e sjellim të plotë.
Telegram ngushëllimi
E nderuara familje Abazi,
Me pikëllim mora lajmin për ndarjen nga jeta të më të dashurit tuaj, artistit, Ferid Abazi.
Si një nga kitaristët më të njohur të viteve ‘80 dhe pjesë e gjeneratës së artë të rock skenës kosovare, Abazi i dha shumë artit muzikor të vendit tonë dhe la gjurmë në kulturën tonë muzikore. Ndërsa kontributi i tij në art nuk u kufizua vetëm në muzikë, por edhe në pikturë dhe dizajn.
Veprimtaria e tij do të kujtohet përherë.
Ngushëllimet me të sinqerta familjes, miqve, kolegëve dhe bashkëpunëtorëve të tij.
Me respekt,
Hajrulla Çeku
Ministër i Kulturës, Rinisë dhe Sportit/ KultPlus.com
Sonte do të bëhet hapja solemne e ekspozitës personale të Albulen Nezirit, i cili me ekspozitën “Ritmi i Energjisë” do të prezantohet në hapësirën e Cam Museum në Napoli të Italisë, shkruan KultPlus.
Kjo ekspozitë me kuratore Alma Idrizit ka përfshirë gjashtë vepra të autorit të cilat janë punuar me akril në pëlhurë, kurse rreth ekspozitës kritikja e artit Graziella Melania Geraci ka veçuar se energjia shpërthyese, motori i mendimit dhe veprimeve universale, na shfaqet përmes shenjës mistike të artit, të ngarkuar me vlera dhe kuptime, në një manifestim të vazhdueshme të forcës centripetale dhe centrifugale.
“Ndjesia komunikuese e veprës, midis dëshirës hedoniste dhe ofertës ndaj shikuesit potencial, merr forma dhe rrugë të ndryshme, bëhet ëndërr ose realitet virtual, metaforë introspektive dhe imazh i pastër dukjeje”, thuhet mes të tjerash në kritikën e Graziella Melania Geraci.
Kurse për pikturën e artistit Albulen Nezirit ajo potencon se shtrohet në këtë kontekst poetik dhe shprehet në një gjuhë shumëformëshe, përmes një përpunimi ritmik, duke manifestuar një ndjenjë të thellë të dimensionit krijues në zhvillim.
“Duket sikur është një qenie e gjallë ajo që depërton në kanavecat me përmasa të mëdha, në hapësirën e mbushur me energji pulsuese ku ndiqen elemente narrative të huajshme, të perceptueshme si lojëra abstrakte vizuale”, thuhet mes të tjerash e cila krejt punën e Albulenit e vlerëson si një tronditje që shpërfaqin vijat që përhapen në të gjitha drejtimet e krijuara nga artisti.
Ceremonia hapëse e ekspozitës do të bëhet sonte prej orës 21:00, kurse veprat e Albulenit do të vijnë në dimensione 300X200cm./ KultPlus.com
N’Kosovë, artistat zakonisht dalin n’lajme për dy arsye: ose i hynë politikës, ose përfundojnë n’burg a gjyqe, ndër tjera, pse s’i paguejnë taksat. Diku midis pop-it e populizmit, midis artit e autopromovimit, midis talentit e tatimeve, gjindet artisti modern, ose tue shit diçka, ose tue iu shit dikujt. Showbiz hesapi.
Vitet e fundit edhe politika asht ba nji formë tjetër e showbizit. Prandaj kemi këngëtar dhe aktor kandidat për deputet, nji ish-yll i Big Brother-it synon t’bahet ministër, dhe nji influencer me miliona ndjekës që pretendon se ka më shumë legjitimitet sesa nji akademik. Kemi gjithçka, përveç meritokracisë. N’showbiz, fama asht kapital, po n’politikë, kriza asht valutë. E lajmet e kqija, gjithmonë blejnë shikime.
Në këtë realitet të përmbysun, artisti e trajton veten si produkt, e politikani si brand. Kufijtë mes tyne janë shlye – aq sa s’dihet ma kush po këndon me t’argëtu, e kush po reciton me t’sundu.
E n’mes të kësaj katrahure, ku mjafton me postu nji selfie para flamurit për me u ba hero, vjen nji artiste që ban diçka krejt ndryshe. Jo për Instagram, as për reklamë por për diçka që realisht ka ndikim.
Doruntina – Tayna – artistja ma e kërkume e momentit, në kulm të karrierës së saj, nuk zgjodhi rrugën e parashikueshme për këtë industri që ushqehet me spektakël e harresë. Nuk e kapitalizoi famën për ndonji fushatë politike, nuk u kthye n’makinë propagande, nuk e përdori bamirësinë për shitje albumesh.
Bani diçka që s’ka ba kush deri tash. Ia dhuroi Universitetit të Prishtinës 25.000 euro. Dhe nuk u ndal me kaq. Krijoi fondacionin “Tayna”, i cili ka për qëllim fuqizimit e të rinjve dhe komunitetit përmes edukimit, sportit, artit dhe zhvillimit.
Po çka ke ba moj çikë kështu?! Që kishin me thanë shqipet tona matanë Drinit, e ke ngrit shumë stekën, na ke marrë n’qafë.
Ne jemi shoqni ku filantropia asht ende koncept i huej dhe bamirësia ndodh veç për me dalë n’sipërfaqe. Këtu fjala ‘donacion’ zakonisht lidhet me ndonji tender t’dyshimtë ose biznes që ka nevojë me pastru imazhin. Kjo asht hera e parë që nji figurë publike i dhuron Universitetin të Prishtinës donacion siç deklaroi edhe vet Prorektori Hajdari. Dhe për këtë nismë duhet folë. Ky akt që, për nji vend të vogël si ky i joni, asht gja e madhe. Sepse nji artist në maje t’suksesit zakonisht nuk ka ma kohë për ata që janë poshtë. Por Tayna e dëshmoi të kundërtën, në vend që me shijue pamjen prej naltësisë ajo vendosi me i ndërtue shkallët për ata që janë poshtë.
“Ju studenta jeni ura mes asaj çka asht bota dhe çka mundet me u ba”, tha ajo në fjalimin e saj para studentave, krejt e natyrshme, pa fletë përpara, pa teleprompter, pa zhurmë. Derisa kanga e saj “Si ai” ende luhet në klube të natës gjithandej globit, ajo vendosi mu ba “Si Ajo”, rrugë që rrallëkush e zgjedh kur hypë nalt. Na kurseu prej klisheve, prej sensacioneve, prej fushatave marketingu, thjesht e bani.
Kështu, Doruntina përfundimisht e solli Doruntinën! Jo me kalin legjendar. As me fantazma a me mashtrime elektorale. Me punë, me punë, me punë… Tash për tash, mundet me qenë rast i izolum. Po ndoshta, ndoshta, veç ndoshta asht nji fillim që na ka mungu. Dhe çfarë fillimi…!/ KultPlus.com
Në raport me Kosovën, politika e jashtme e Shteteve të Bashkuara ka qenë konsistente. SHBA-ja e konsideron Kosovën si një nga aleatët dhe partnerët e saj. Marrëdhëniet mes dy vendeve janë ruajtur si të mira dhe të veçanta për Kosovën. Në pjesën më të madhe, secila qeveri e Kosovës ka qenë e kujdesshme në marrëdhëniet e saj me SHBA-në pa asnjë mosmarrëveshje të madhe në këto marrëdhënie. Jam i bindur se mesazhet nga Uashingtoni gjithmonë janë dhe kanë qenë të qarta në krijimin e një marrëdhënieje edhe më të ngushtë me Shtetet e Bashkuara të Amerikës që do të prodhonte një partneritet edhe më të dobishëm për shtetin e Kosovës…
Tani kur shikojmë në retrospektivë, që kur u bëmë shtet, gjërat kanë evoluuar shumë në drejtim pozitiv, por edhe jo gjithmonë në favor të Kosovës. Jo tërësisht me fajin e diplomacisë sonë, gjatë kësaj periudhe ka pasur një rënie në angazhimin e SHBA-ve në Ballkan dhe një rikonstruksion të vogël të objektivave të politikave. Në Shtetet e Bashkuara porsa kanë ndodhur ndryshime qeveritare dhe qasja në politikën e jashtme ka ndryshuar dukshëm. Fatmirësisht, politika amerikane ndaj Kosovës duket se nuk do të ndryshojë shumë – fokusimi dhe dedikimi mbetet i njëjtë, prania ushtarake amerikane qëndron pa ndryshim në Kosovë, dhe zyrtarë amerikanë, duke nisur që nga Presidenti i porsazgjedhur Trump e Sekretari i Shtetit Marco Rubio dëshmojnë edhe njëherë se vendi i ri, Kosova, që është konsideruar si “krijesë” e Uashingtonit, është diçka prej së cilës amerikanët nuk heqin dorë, por do të vazhdojnë ta mbështesin, përkundër shqetësimeve për “paparishikueshmërinë” e politikave të Administratës së re dhe përkundër zhgënjimeve të kohëpaskohshme amerikane ndaj veprimeve të caktuara të udhëheqjes politike kosovare. Ka pasur, ndërkaq, një rënie të dukshme të prioriteteve amerikane, si pasojë e rrëshqitjes së interesit më tepër nga anë të ndryshme të gjeopolitikës dhe interesave amerikane – rajoni dhe Kosova përgjithësisht i mbetën më shumë Europës dhe Kosova ka bërë përpjekje që të gjejë vendin e vet në konstelacionin kontinental, duke synuar integrimin veri-atlantik dhe BE-në.
Njëkohësisht, që është e vetëkuptueshme, ka pasur dhe vazhdon të ketë një humbje të “kujtesës institucionale” ndaj Kosovës në Uashington. Shumë zyrtarë amerikanë në pozicionet kyçe të vendimmarrjes, të cilët ishin të përfshirë ngushtë në formulimin dhe zbatimin e politikave të SHBA-së për Kosovën, nuk janë më, të zëvendësuar me brezin e ri të diplomatëve dhe ndërrimet në timonin e Shtëpisë së Bardhë. Edhe shumë nga zyrtarët ekzistues ka gjasa të treten nga pozitat e tyre vendimmarrëse, si rezultat i qarkullimit intensiv në strukturat e shtetit dhe institucione të tjera. Disa nga mësimet që kisha mësuar gjatë qëndrimit tim në Uashington e që shpresoj se do të jetë kuptuar mirë edhe nga diplomacia jonë në Prishtinë e Uashington se angazhimi i tyre kërkon që të jenë të mishëruar në zhvillimin e përditshëm të raporteve, me këmbëngulësinë për të punuar ngushtë me strukturat e vendit që na ka ndihmuar të ngriheshim si shtet dhe që në çdo rrethanë të dëshmojmë se jemi mirënjohës.
Ndërkaq, duhet qenë të vetëdijshëm edhe për disa fakte që kanë parasysh ndryshimet e rëndësishme në politikën e jashtme të Amerikës dhe mundësinë e “shmangies” së Kosovës nga fokusi dhe agjenda amerikane, andaj edhe asaj ndërkombëtare, me intensitetin siç e ka gëzuar pas pavarësisë së saj. Çdo qeveri dhe çdo diplomat yni në Uashington duhet të bëjë çmos për të dëshmuar dhe konfirmuar vazhdimisht se mbështesim interesin zyrtar dhe angazhimin e SHBA-ve në Kosovë dhe se nuk do të ketë shmangie nga agjenda Euro-Atlantike. Mbetet obligim dhe vendosmëri për diplomacinë dhe diplomatët tanë që të dinë se si të jetësohet interesi i vendit përmes ruajtjes së mbështetjes dhe angazhimit zyrtar të SHBA-ve në Kosovë, në një kohë të një konkurrimi gjithnjë më të theksuar nga vendet fqinje për të përfituar vëmendjen e Uashingtonit. Si mund të navigojmë për ruajtjen e raporteve me partnerin më të rëndësishëm për ne, në një kohë kur interesat e Kosovës mund të mos jenë gjithmonë në harmoni me ato të Shteteve të Bashkuara? A guxon Kosova, në të vërtetë, të tëhuajësojë mbështetësin dhe partnerin e vet më të madh që ka pasur ndonjëherë, janë disa nga pyetjet për të cilat duhet të gjejmë përgjigje.
Ndërkaq, gjatë periudhës se pas pavarësisë në raportet Kosovë-SHBA në Kosovë disa gjëra kanë ndryshuar për të mirë, disa kanë mbetur të njëjta dhe disa kanë vajtur për të keq. Në këtë përvjetor të 17-të të pavarësisë së saj, Kosova ka bërë shumë në rrugën e shtetndërtimit të saj. Ajo ka vazhduar përpjekjet për konsolidimin e vet dhe shtrirjen e sovranitetit në veri. Me 116 njohje ndërkombëtare, ajo ka plotësuar legjitimitetin e vet ndërkombëtar, ndonëse ajo ende është në kërkim të pranimit në OKB dhe në disa organizma të rëndësishëm ndërkombëtarë. Por, ajo edhe ka pësuar edhe nga përthyerje globale, si nga involvimi i pakuptimtë i njerëzve të saj në kauza të huaja, të dëmshme për të dhe perspektivën e saj euro-atlantike. Dhe, mbase edhe do të ketë mësuar nga kjo përvojë. Vendi ynë, Kosova, vazhdon të ballafaqohet me shumë sfida, por megjithatë në tërësi ka bërë progres.
Herë-herë me ngadalësi dhe jo pa gabime në rrugëtimin e saj, Kosova ka ecur me shumë kujdes, mes detyrimeve ndaj miqve të vet strategjikë dhe definimit të saj gjeopolitik, të përcaktimit të vet të natyrshëm pro-europian dhe properëndimor. Nuk ka pasur ndryshim madhor të kursit të saj gjeopolitik, pos ca joshjeve si pasojë e grishjeve lindore që kanë shkaktuar ca lëkundje në hapjen e saj drejt Lindjes – ndaj asaj prej së cilës shqiptarët, pra edhe Kosova, kanë mësuar të jenë të kujdesshëm për shkak të pësimit shumëshekullor dhe historikisht të pajustifikueshëm. Përvoja e të paktën njëqind-vjetëshit të fundit për të dy anët e kombit shqiptar ka dëshmuar se ideologjia dhe ndikimi lindor kanë qenë fatal për shqiptarët. Postulati i zërave, madje nganjëherë edhe në radhët e diplomacisë kosovare të momentit, se Kosova duhet “baraspeshuar” mes Lindjes e Perëndimit dhe se “duhet bërë politikë me atë që na shfaq miqësi, qoftë nga Lindja, qoftë nga Perëndimi”, duke relativizuar orientimin tonë bazë properëndimor, tërheq Kosovën prapa nga orbita prodemokratike dhe pro-europiane. Një rrëshqitje jashtë binarëve të saj të natyrshëm, do të ishte fatale për Kosovën dhe se përvojat e këqija të pësimit nga mundësia e ftohjes së raporteve dhe izolimit politik do t’i kemi lënë prapa. Kjo thërret për kujdes në çfarëdo hapi të ardhshëm politik në raport me Shtetet e Bashkuara dhe agjendën pro-perëndimore. Shpresojmë se politika jonë e jashtme do të gjejë mënyrë për të tejkaluar çfarëdo sfide në raport me Amerikën (si dhe me partnerët tanë europianë). Nuk po përpiqem të dukem sikur i bie alarmit, por ndonjëherë kam përshtypjen se disa njerëz kyç në Prishtinë e konsiderojnë si “të vetëkuptueshëm dhe të përjetshëm” raportin e mirë me Shtetet e Bashkuara, andaj, duke mos e konsideruar të nevojshme që ta ushqejnë atë vazhdimisht. Perspektiva jonë në këtë sens duhet të jetë shumë e qartë. Vizioni i një politike largpamëse të jashtme të Kosovës, me të gjitha mundësitë e sfidave të mundshme, duhet të ketë si bazë, sërish, “ruajtjen e miqve”, siç ishte gjatë tërë viteve të përpjekjeve të Kosovës për liri e pavarësi para dhe pas jetësimit të shtetësisë së Kosovës. Dhe, mendoj se ky është çelësi dhe baza prej së cilës duhet nisur për çdo veprim tonin diplomatik në raport me Amerikën…/ KultPlus.com
Artistja nga Kosova, Shqipe Kamberi edhe po të insistonte nuk do të arrinte të realizonte një koincidencë kaq të bukur për 17-të vjetorin e Pavarësisë së Kosovës, shkruan KultPlus.
Një galeri arti në një nga rrugët më të frekuentuara të Brukselit ka emrin Shqip, po sikurse të artistes Shqipe Kamberi, dhe po në këtë galeri, artistja nga Kosova është prezantuar me 15 punime në ekspozitën e saj personale e që hapjen solemne e ka pas më 17 shkurt në Shqip Ville.
Për Shqipe Kamberin kjo paraqitje ka një rëndësi shumë të veçantë, duke mos përjashtuar edhe koincidencën e bukur të emrit. Ajo ka paraqitë portretet e grave nën rrumbullakimin e titullit të ekspozitës “Past and Present”, qasje artistike që paraqet pozitën e gruas në familje e shoqëri në periudha të ndryshme.
Portretizimi i gruas shqiptare në mënyrën artistike të Shqipe Kamberit ka marr vëmendje shumë shpesh nga galeri të ndryshme brenda dhe jashtë Kosovës, dhe po këto portrete mbajnë edhe vulën e skenografisë së edicionit të parë të Festivalit të RTK-së, ku skena kryesore e atij edicioni ka pas po portretin e gruas shqiptare të realizuar nga Shqipe Kamberi.
Ndërkohë, ekspozita “Past and Present” që është hapë në Bruksel më 1 shkurt, dhe hapjen solemne e ka pas më 17 shkurt do të rri e hapur deri në fund të këtij muaji.
Ekspozita është organizuar nga MaisonCulturellebeal me udhëheqje të Ledja Canaj, kurse kurator i ekspozitës është Albert Kolgeci./ KultPlus.com
Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, ka udhëtuar për në Gjermani për të marrë pjesë në Konferencën e Sigurisë në Mynih (MSC), një nga forumet më prestigjioze globale për çështjet e sigurisë dhe politikës së jashtme.
Gjatë qëndrimit të saj në Mynih, Presidentja Osmani do të zhvillojë takime me liderë botërorë, përfaqësues të organizatave ndërkombëtare dhe personalitete të rëndësishme të politikës globale, me fokus forcimin e partneritetit strategjik dhe avancimin e interesave të Republikës së Kosovës në arenën ndërkombëtare.
Përveç takimeve bilaterale, Presidentja Osmani do të marrë pjesë edhe në panele diskutimi që organizohen përgjatë konferencës.
Konferenca e Sigurisë në Mynih, e themeluar në vitin 1963, është një platformë e pavarur që synon promovimin e zgjidhjeve paqësore të konflikteve, dialogut ndërkombëtar dhe bashkëpunimit në mes shteteve./ KultPlus.com
Posta e Kosovës, përmes Filatelisë së saj, në nderim të 80-vjetorit të gazetës “Rilindja”, në qarkullim postar vë emisionin e ri të pullave postare.
Ky emision i pullës postare rendit kontributin e gazetarëve, redaktorëve dhe gjithë punonjësve të medies së parë të shkruar në Kosovë “Rilindja”, që nga botimi i numrit të parë të gazetës, më 12 shkurt 1945.
Botimi i numrit të parë të gazetës kërkonte shumë përkushtim dhe punë, megjithatë falë angazhimit të madh të punonjësve, u arrit që shkronjat e gjuhës shqipe të punoheshin manualisht, në mënyrë që gazeta “Rilindja” të ishte në duar të lexuesve nga 12 shkurti i vitit 1945.
Kontributi i gazetës “Rilindja” nuk kufizohet vetëm në fushën e informacionit, pasi që nga viti 1946, bëhet bartëse e aksioneve të shumta për zhdukjen e analfabetizmit dhe të fushatave për arsimimin e gruas. Me bartjen e shtypshkronjës në Prishtinë në vitin 1958, rritet edhe numri i botimeve, kur gradualisht “Rilindja” shndërrohet në gazetë ditore.
Në periudhën e territ informativ të vitit ’90, si rezultat i masave të dhunshme, më 8 gusht 1990 u ndalua publikimi i gazetës “Rilindja”. Megjithatë, më 18 janar 1991, punonjësit e uzurpuar arritën që të vazhdojnë informimin e opinionit vendor dhe ndërkombëtar përmes përdorimit të emërtimit të gazetës “Bujku”.
Kontributi i jashtëzakonshëm i të gjithë gazetarëve, redaktorëve dhe punonjësve entuziast për tejkalimin e sfidave në mënyrë që gazeta “Rilindja” të arrijë në duart e lexuesve, ka qenë dhe mbetet vlerë e paçmuar në ruajtjen e identitetit kombëtar, si dhe të promovimit të vlerave të lirisë e demokracisë.
Ky shënim jubilar le të shërbejë për të reflektuar mbi rolin dhe ndikimin e gazetës “Rilindja”, si forcë, motivim dhe shtysë për të vijuar misionin e saj fisnik në të ardhmen./ KultPlus.com
“Shkrimtaret shqiptare 1954-1990” është botimi më i ri i Institutit Albanologjik-Prishtinë, që tash e tutje mund të jetë në duart e kureshtarëve dhe dashamirësve të dijeve albanologjisë dhe zhvillimeve të letërsisë shqipe gjatë gjysmës së dytë të shekullit XX, bëhet e ditur nga faqja zyrtare e Institutit Albanologjik, institucion që edhe e ka botuar librin, shkruan KultPlus.
Në këtë monografi shkencore trajtohen një varg shkrimtaresh shqiptare që kanë lënë gjurmë në artin tonë letrar.
Redaktor i librit është Dr. Gëzim Aliu, recensues dhe lektor Dr. Fadil Grajçevci, redakturën kompjuterike e ka bërë Endrit Aliu, ndërsa dizajnin e ballinës Lirijon Kadriu. / KultPlus.com
Më 11 dhe 12 shkurt 2025, në shenjë të festimit të 17-vjetorit të Pavarësisë së Kosovës, Konsullata e Përgjithshme e Republikës së Kosovës në Strugë, organizon mbrëmje poetike dhe tryezë letrare, me pjesëmarrje të shkrimtarëve dhe studiuesve nga Kosova, Shqipëria, Republika e Maqedonisë së Veriut dhe Ulqini.
Në këtë aktivitet kulturor me fjalë përshëndetëse do të paraqitet Agim Krasniqi,
Konsull i Përgjithshëm i Republikës së Kosovës në Maqedoninë e Veriut.
Në ditën e parë, në mbrëmjen poetike do të recitohen poezi të zgjedhura për Kosovën, të shkruara nga poetët e mirënjohur: Dritëro Agolli (“Unë di shumë për Kosovën”), Ali Podrimja (“Drenica), Ismail Kadare (“Kosova”), Azem Shkreli (“Motiv me Kosovë”), Bilal Xhaferri (“Kosova “) dhe Voreo Ujko (“Fusha e Kosovës”).
Në këtë mbrëmje poetike poezitë e tyre do t’i lexojnë: Agim Vinca, Sadik Bejko Ibrahim Berisha, Entela Kasi, Puntorie Muça Ziba, Binak Kelmendi, Sali Bashota, Salajdin Salihu, Lulzim Tafa, Lulzim Haziri dhe Hajredin Kovaçi.
Në ditën e dytë do të mbahet tryeza: Shkrimtarët për Kosovën. Kumtesat e tyre do t’i paraqesin shkrimtarët dhe studiuesit e letërsisë: Ibrahim Berisha (Shkrimtari i Kosovës: identiteti dhe pavarësia), Sadik Bejko (Takimet e mia me Rugovën në vitet e nëntëdhjeta), Agim Vinca (Shkrimtarët për lirinë e Kosovës), Entela Kasi (Kadare dhe Kosova), Ismet Kallaba (Kosova në publicistikën e Basri Çapriqit), Salajdin Salihu (Shkrimtarët për Kosovën: dy qasje të kundërta)
Binak Kelmendi (Pavarësia e Kosovës në shtypin francez), Qazim Muja (Jevrem Bërkoviqi dhe shkrimtarët e Kosovës) dhe Sali Bashota (Poetët për Kosovën)./ KultPlus.com
Më rastin e shënimin të Pavarësisë së Kosovës, Kori i Fëmijëve “Okarina” do të prezantohet sonte me një koncert në Teatrin Shqiptar të Shkupit, shkruan KultPlus.
Për këtë koncert është bërë e ditur nga udhëheqësja e korit Elikona Hysaj Shala.
Më poshtë është njoftimi i plotë rreth këtij koncerti.
Një ekip shkencëtarësh çekë kanë zbuluar në Shqipërinë e Jugut liqenin termal nëntokësor më të madh në botë dhe e kanë quajtur Liqeni Neuron, sipas fondacionit që financoi ekspeditën, thuhet në një artikull të botuar në “Czech Radio”.
Brenda luginave të zonave kufitare malore midis Greqisë dhe Shqipërisë, shkencëtarët çekë kanë eksploruar prej disa vitesh kushtet komplekse të nëndheshme.
Në rajonin e Vromonerit, në anën shqiptare të kufirit, ata hasën një sistem të gjerë shpellash në vitin 2021, të cilat që atëherë i kanë hartuar në detaje.
Sistemi përmban shumë burime të nxehta që lëshojnë kolona të larta avulli dhe gjurmimi i burimit të avullit i çoi ata drejt zbulimit të një humnere mbi 100 metra të thellë, të cilën e quajtën Atmos.
Në fund të asaj humnerë, ekipi ka konfirmuar zbulimin e liqenit termal nëntokësor më të madh në botë deri më sot.
Me një gjatësi prej 138 metrash, një gjerësi prej 42 metrash dhe një perimetër 345 metrash, mund të mbajë 8,335 m3 ujë të nxehtë.
Madhësia e dhomës së liqenit është tre herë më e madhe se salla kryesore e Teatrit Kombëtar në Pragë.
Harta e sistemit të shpellës dhe zbulimi i liqenit kërkuan pajisje teknike, të cilat u mundësuan nga “Fondacioni Neuron”.
Organizata çeke e financimit shkencor i dha ekspeditës gati 1 milion koruna çeke, të dhuruara nga dashamirës privatë dhe tani liqeni nëntokësor shqiptar ka marrë emrin Neuron, në nder të fondacionit.
Richard Bouda, një fotograf dhe speleolog, përshkruan se si u bë zbulimi: “Gjatë eksplorimit fillestar, ne krijuam një hartë bazë duke përdorur pajisjet që kishim. Ne e dinim që atëherë se kishim zbuluar diçka vërtet të veçantë”.
“Falë “Fondacionit Neuron”, kemi blerë një skaner celular LIDAR, i cili na lejoi të masnim të gjithë shpellën dhe të gjithë zonën e liqenit. Ne do të bashkëpunojmë edhe me hidrologët të cilët do të masin pjesën nënujore të atij liqeni duke përdorur një sonar – një sistem për zbulimin e objekteve nënujore”, tha ai.
Ekipi çek përdori teknologjinë më të fundit, “GeoSlam” – një lloj teknologjie skanimi 3D, duke krijuar modele të sakta të shpellës.
Procesi me të cilin është bërë shpella që përmban liqenin është gjithashtu e pazakontë.
Uji mineral i liqenit është i ngopur me sulfur hidrogjeni, i cili, në kontakt me ajrin, oksidohet dhe prodhon acid sulfurik – që në mënyrë të përsëritur e kthen shkëmbin gëlqeror në gips të butë.
“Puna e ekipit çek në Shqipëri do të kontribuojë për të kuptuar më mirë këtë lloj të rrallë të formimit të shpellave dhe ka shumë punë për të bërë atje”, tha Richard Bouda:
“Falë shkencëtarëve me të cilët punojmë, ne e dimë se burimet përreth ushqehen me ujë nga liqeni”, shtoi ai.
“Ne besojmë se ky zbulim mund të kontribuojë gjithashtu në mbrojtjen e të gjithë zonës dhe për të kuptuar më mirë hidrologjinë e saj – pasi deri më sot askush nuk e di se si janë të lidhura saktësisht këto ujëra nëntokësore me sipërfaqen”, tha ai./ KultPlus.com
‘We’ll allways have Paris’ (një nga thëniet më të paharrueshme në kinematografi)
Në kumtesën “Letërsia dhe Kombet e Vegjël”, të lexuar në Kongresin e Shkrimtarëve çek më 1967, Milan Kundera, vuri në pah se kultura nuk është vetëm art, por është mjet që mbron dhe arsyeton ekzistencën e identitetit kombëtar. Në një botë ku historia shpesh shkruhet nga të fuqishmit, popujt e vegjël mbijetojnë dhe e arsyetojnë ekzistencën duke krijuar vepra madhështore që flasin me gjuhë universale. Kundera argumenton se letërsia shndërrohet në një mundësi që popujt e vegjël të afirmohen në skenën ndërkombëtare.
Një reflektim të ngjashëm gjejmë në esenë e Kadaresë “Eskili ky humbas i madh” (1985), ku ai e analizon thellësisht lidhjen mes botës moderne, mitologjisë dhe historisë në krijimin e letërsisë së përhershme dhe universale.
Këto dy figura të mëdha të kombeve të vegjël, Kadare dhe Kundera, me veprat e veta justifikuan ekzistencën e kombeve të tyre përkatëse. Të dy, poashtu, ndajnë fatin e shkrimtarëve që u mërguan nga vendlindja e tyre në Paris.
I (vet)mërguar si Kadare dhe Kundera, por më herët në shekullin XX, ishte James Joyce-i, i cili madje në opusin e vet letrar e ka dramën me titull “Të mërguarit”, në një kontekst ndryshe nga kjo që po e përmendim. Parisi është qyteti që i lidh fatet e këtyre tre autorëve.
Në kontesktin e rëndësisë që ka letërsia apo kultura në tërësi në ruajtjen e ekzistencës së kombeve të vegjël, Joyce-i u shndërrua në topos të identitetit, kulturës irlandeze. Emri i tij personifikon kulturën dhe identitetin irlandez sot në botë, madje në traditën e bujshme kulturore ku renditen emrat e nobelistëve siç janë William Butler Yeats, Semuel Becket, Seamus Heaney, përfshirë emrat e autorëve të periudhave të kaluara si Lawrence Stern, George Bernard Shaw, Oscar Wilde.
Mesnatë në Paris
Ky nëntitulli i referohet filmit të Woody Allen (Midnight in Paris) ku një shkrimtar çdo natë udhëton në kohë, në Parisin e viteve të 1920-ta.
Sylvia Beach zuri vendin e vet në historinë e kulturës botnore për themelimin e librarisë së saj ikonike “Shakespeare and Company” në Paris në vitin 1919, që u bë një vend i rëndësishëm për shkrimtarët modernistë, veçanërisht ata që jetonin dhe punonin në Paris në vitet 1920. Ajo ishte një figurë kyçe që ndihmoi në formësimin e trajektores së letërsisë moderniste.
Beach është shumë e njohur për botimin e Uliksit të James Joyce-it në vitin më 2 shkurt të 1922, në ditëlindjen e 40-të të autorit. Pavarësisht vështirësive financiare dhe kritikave, ajo ia doli të botonte këtë vepër epokale, e cila do të shndërrohej në një nga librat më të rëndësishëm të shekullit të 20-të. Ernest Hemingway luajti rol të rëndësishëm në inkurajimin e Beach ta botonte “Uliksin”. Për më tepër, për shkak të censurës dhe përpjekjeve për të bllokuar librin, Beach i garantoi Joyce-it që do të mund të botonte veprën pa asnjë ndërhyrje të jashtme.
Ka simbolikë në faktin që botues i “Uliksit”ishte libraria “Shakespeare and Company”, duke pas parasysh rolin e rëndësishëm që luan Shakeaspeare-i në formësimin intelektual dhe opusin letrar të Joyce-it. Shakespeare-i, si askush para e pas tij, kishte aftësinë të depërtonte në shpirtin njerëzor, ndërsa Joyce-i zotëronte një aftësi të jashtëzakonshme për t’i shprehur edhe nuancat më të imta të atij shpirti.
Është interesante të theksohet se rolin që Sylvia Beach luajti përmes librarisë së saj në Paris, e mori përsipër Victoria Ocampo, një shkrimtare dhe botuese me ndikim nga Argjentina, duke promovuar skenën letrare të Amerikës Latine: figura të shquara si Borges-i, Octavio Paz-i dhe Gabriel García Márquez-i.
Libraria “Shakespeare and Company” vazhdon e mbart statusin kult: një mishërim i asaj që Borges-i do ta quante “parajsë e librave”. Në të vërtetë, Borges-i i përjetonte libraritë si një portë drejt një universi të pafund dijesh, një hapësirë ku mundësitë e mendimit dhe të shpikjes së ideve ishin të pakufishme.
Ishte koha kur Shtëpia e Bardhë qortohej nga intelektualët publikë dhe nga populli amerikan për ndërhyrje në punët e shteteve të tjera. Presidenti Klinton kishte disponimin e mirë për të na ndihmuar, prandaj kishte vendosur të intervenonte ushtarakisht. Por befas u ndodh mes një sulmi të brendshëm. Për shkak të këtij intervenimi, ai kritikohej ashpër dhe, kështu, e kuptoi se po e humbte besimin te qytetarët e tij. Pra, atij i duhej një figurë e madhe morale për ta justifikuar veprimin e tij, një figurë kundër së cilës nuk mund të dilnin intelektualët dhe populli amerikan. Kjo figurë morale ishte Eli Vizel (Elie Wiesel), i mbijetuar i Holokaustit dhe fitues i çmimit Nobel për paqe. Vetë Bill Klinton, vite më vonë, ka thënë: “Ka qenë një forcë e vetme që e ka ndryshuar rrjedhën e politikës amerikane. Ajo forcë quhet Eli Vizel”.
Eli Vizel, një engjëll amerikan për Kosovën, kur Amerika ende dyshonte në ‘intervenimin humanitar’ të NATOS-së, shkoi në Shtëpinë e Bardhë dhe mbajti një fjalim për domosdoshmërinë e atij intervenimi për ta shpëtuar Kosovën nga spastrimi dhe gjenocidi. Pastaj, me kërkesë të presidentit amerikan, ai erdhi në kampet e shpërnguljes në Maqedoni dhe Shqipëri, për t’i vizituar kosovarët, dhe përgatiti një raport mbi vuajtjet tona. Këtë raport ia dërgoi Shtëpisë së Bardhë. Pak ditë më pas, ndodhi çlirimi i Kosovës.
Më poshtë keni një fragment nga romani dokumentar “Një fije shprese, një fije shkrepëse”, ku, në bazë të dokumenteve të shumta nga arkiva të ndryshme, përfshirë edhe “arkivin e ngrirë të Shtëpisë së Bardhë”, Ag Apolloni ka ndërtuar figurën e shkrimtarit dhe humanistit Eli Vizel në raport me Kosovën. Ky fragment publikohet me rastin e 7-vjetorit të vdekjes së Eli Vizelit, i cili vdiq më 2 korrik 2016. Romani tashmë gjendet edhe në gjuhën angleze.
“Një fije shprese, një fije shkrepëse”
Në anën tjetër të Atlantikut, Eli Vizel shikon TV dhe mendon. Kishte disa ditë që e shmangte darkën. Nuk shkojnë bashkë darka dhe lajmet, thoshte. Si mund të hash rehat duke shikuar në televizor kolona njerëzish të uritur të dëbuar nga shtëpitë e tyre? I kujtohet koha kur bota nuk bëri zë. “Babës tim i shkonin lotët çurg. Ishte hera e parë që e shihja të qante. Kurrë s’e kisha menduar se do të vinte ajo ditë, ndërsa nëna ime ecte pa thënë as edhe një fjalë të vetme, e zhytur thellë në mendime, me fytyrën e ngrirë si një maskë. I hodha një shikim motrës sime, të voglës Cipora, me ato flokët e verdha të krehura me kujdes dhe me atë pallton e saj të kuqe të hedhur krahëve: një vogëlushe shtatëvjeçare. Në shpinë mbante një çantë tepër të rëndë për të. Nofullat i shtrëngonte fort: e dinte shumë mirë që s’ia vlente të ankohej. Aty-këtu policët ishin lëshuar me shkopinjtë e tyre duke goditur majtas e djathtas dhe duke na shtyrë: Nxitoni! Luani këmbët!”
Njëra duhej shmangur: o darka, o lajmet. Mund t’i shmangte lajmet dhe të hante darkë i qetë, por çfarë do t’i thoshte babës së ndjerë kur të takoheshin një ditë? Që kishte mbyllur sytë dhe veshët dhe s’kishte hapur gojën, si atëherë kur baba në agoni e thërriste emrin e tij?
Në televizor sheh një luginë plot me njerëz dhe një fëmijë që mban lart një karton me fjalën Help, pastaj dhjetëra duar të ngritura në pritje të një buke, të cilën nuk shihej kush po e mbante matanë telave. Bie në kujtime: “në vagonin ku kishte rënë copa e bukës, nisi një përleshje. Burrat po grindeshin duke shtyrë, kacafytur, gërvishtur dhe sakatuar njëri-tjetrin. Bisha grabitqare që kacafyteshin dhe sytë u xixëllonin nga urrejtja kafshërore. Ata sikur u pushtuan papritur e pa kujtuar nga një gjallëri e jashtëzakonshme, e cila ua mprehu sakaq thonjtë dhe dhëmbët”. Pastaj i kujtohet sesi në vagonin ku ndodhej ai, biri e kishte mbytur babën për t’ia marrë bukën. Në ekran duken burra, gra, fëmijë të mbështjellë me batanije. “Mbi batanijet tona po grumbullohej një shtresë e trashë bore. Na dhanë bukë, racionin e zakonshëm. I kollofitëm sa hap e mbyll sytë. Dikujt i shkrepi një ide se si ta shuante etjen, duke ngrënë borë. Shumë shpejt të gjithë filluan ta imitonin. Meqë nuk na lejohej të përkuleshim, nxorëm lugët tona dhe hëngrëm borën, që kish rënë mbi supet e fqinjëve. Një copë buke e shoqëruar me një lugë bore. Ushtarëve SS, që s’na i ndanin sytë, u pëlqeu shfaqja që po jepnim”.
Mbaron darka, e cila për të kishte mbaruar sapo kishin filluar lajmet. Mbarojnë lajmet, por ai e di se tragjedia zgjat më shumë se edicioni i lajmeve, më shumë se një rrotullim i diellit. Gruaja dhe djali janë të merakosur teksa e shohin ashtu, se e dinë ç’kujtime i ngjallin ato pamje.
Kështu, ai përditë i sheh lajmet me shqetësim dhe gëzohet kur kupton që NATO, më në fund, intervenon. Ka reagime nga qytetarët dhe nga disa intelektualë, se Amerika s’duhet të përzihet në punët e të tjerëve, mjafton t’i rregullojë të vetat që i ka lëmsh. I sheh i mbijetuari i Holokaustit këta intelektualë dhe qytetarë, dhe s’mund t’u besojë syve, as veshëve. I kujtohet Ruzvelti kur, për të mos u përzier në punë të huaja, e ktheu mbrapsht anijen me një mijë hebrenj, të cilët mezi kishin arritur pranë bregut të atij që e konsideronin shpëtimtar, i cili në moment të fundit ua ktheu shpinën. “Nuk e kuptoj. Ruzvelti ishte njeri i mirë, njeri me zemër. Ai i kuptonte ata që kishin nevojë. Pse nuk i la këta refugjatë të zbarkonin? Një mijë njerëz – në Amerikë, në këtë vend të madh, me demokracinë më të madhe, më bujare nga të gjitha kombet në historinë moderne. Çfarë ndodhi? Nuk e kuptoj. Pse kjo indiferencë, në shkallën më të lartë, ndaj vuajtjes së viktimave?”
Cingërrr!, bën telefoni. E thërret Shtëpia e Bardhë, për ta pyetur nëse mund të shkonte të fliste kundër rreziqeve të indiferencës.
Pas pak, ai e gjen veten në dhomën e punës duke shkruar: “Ç’është indiferenca? Etimologjikisht, kjo fjalë do të thotë ‘no difference’. Një gjendje e çuditshme dhe e panatyrshme që e zhbën kufirin mes dritës dhe errësirës, mes mugëtirës dhe zbardhjes, mes krimit dhe ndëshkimit, mes egërsisë dhe dhembshurisë, mes të mirës dhe të keqes”. E shikon orën, pastaj shkruan, fshin dhe shton: “Por gjatë këtij shekulli kanë ndodhur edhe gjëra të mira, si humbja e nazizmit, rënia e komunizmit, rilindja e Izraelit në tokën stërgjyshore…”
Nëpër mendje i kalojnë: varrosja e orës në kopsht, deportimi me tren, ndarja nga nëna dhe motra, fëmija i varur në litar, i vdekuri i ngrirë pranë violinës, kalimi në Buhenvald, vendosja e numrave, kokat e rruara, vrasja e babës…, mandej fotografitë me rreshtat e njerëzve duke hyrë në dhomat e gazit, oxhaqet e furrave të kampit dhe… ftesa e presidentit Klinton për të mbajtur ligjëratë në Shtëpinë e Bardhë, ku para pak ditësh ishte marrë vendimi për të intervenuar ushtarakisht diku në Ballkan, për ta shpëtuar Kosovën nga spastrimi etnik dhe gjenocidi. Kur ky ishte fëmijë në kampin e përqendrimit në Buhenvald, Kosova ishte pjesë e Shqipërisë dhe kishte strehuar dhe mbrojtur plot familje hebreje. Ato, familjet shqiptare, e kishin thënë fjalën e vet, kur bota heshtte. Ai e dinte këtë, prandaj ndihej i lumtur që presidenti i tanishëm nuk po ua kthente shpinën viktimave.
Dora e tij vazhdon të shkruajë: “…dhe pastaj, natyrisht, vendimi i përbashkët i Shteteve të Bashkuara dhe NATO-s për të ndërhyrë në Kosovë dhe për t’i shpëtuar ato viktima, ata refugjatë, ata që u rrënuan nga një njeri për të cilin besoj se për shkak të krimeve të tij, duhet të akuzohet për krime kundër njerëzimit. Këtë herë, bota nuk heshti”.
I kujtohen dita e lirisë, valët e jetës, pastaj zgjimi në mesnatë dhe kthimi në vendlindje për ta kërkuar orën e varrosur. Sheh veten duke shkuar në kopsht para mëngjesit dhe duke gërmuar. Ora është aty ku e ka lënë, por në shtëpinë e tij nuk janë më as baba, as nëna, as motra. Ai e rivarros orën, sepse ajo orë e vjetër mat një kohë tjetër.
Ai palos letrën dhe shpalos mendjen: “Ky intervenim a do të thotë që kemi mësuar nga e kaluara? A do të thotë që shoqëria ka ndryshuar? Që njeriu është bërë më pak indiferent dhe më shumë njerëzor? A kemi mësuar vërtet nga përvojat tona? A jemi më pak të pandjeshëm ndaj vuajtjeve të viktimave të spastrimit etnik dhe formave të tjera të padrejtësive në vendet afër dhe larg? A është kjo ndërhyrje e arsyeshme në Kosovë, e udhëhequr nga ju, zoti President, një paralajmërim i qëndrueshëm se kurrë më nuk do të lejohet dëbimi, terrorizimi i fëmijëve dhe prindërve të tyre kudo në botë? A do t’i dekurajojë kjo diktatorët e tjerë në vendet e tjera që bëjnë të njëjtën gjë?”
Në East Room, në Shtëpinë e Bardhë, mes presidentit Klinton dhe Zonjës së Parë, Hillari, para një publiku të zgjedhur, shkrimtari hebre e mbyll fjalimin me fjalët: “Dhe kështu, mendoj edhe një herë për djaloshin hebre nga Malet e Karpateve. Ai e ka shoqëruar plakun, që jam unë, gjatë gjithë këtyre viteve të kërkimit dhe të luftës. Dhe së bashku ne të dy ecim drejt mijëvjeçarit të ri, me frikë të thellë dhe shpresa të jashtëzakonshme”.
Zëri i tij i butë, si i një rabini që lexon Talmudin, ka hyrë nëpër veshë dhe ka depërtuar në zemra.
Heshtje.
Pastaj duartrokitje.
Teksa dalin nga East Room, Presidenti pret që Shkrimtari ta kapë prapë për krahu, si disa vite më parë, kur në një takim, i emocionuar nga ajo që kishte parë në Bosnje, i kishte thënë: Bëj diçka, zoti President!
Tani Presidenti po e shihte të njëjtin njeri që i dridhej zëri duke folur për atë që po ndodhte në Kosovë. Duke e parë se sa shumë i kishte përjetuar lajmet e mbrëmjes, me pamjet përplot masakra e refugjatë shqiptarë, Presidenti i afrohet dhe i thotë me zë të ulët:
– Pse nuk shkon atje?
Shkrimtari ngre kokën, shikon fytyrën e përzemërt të Presidentit dhe e kupton që e ka seriozisht.
– Sikur të mund të bëja diçka, do të shkoja,- ia kthen.
– Sigurisht që mundesh,- i jep zemër Presidenti.
Kur e sheh veten në avion, mbi retë e bardha që i japin ndjesinë e parajsës dhe paqes, laureati i Nobelit për paqe e kupton se nuk po udhëton vetëm nëpër hapësirë, por edhe nëpër kohë. Nuk po udhëton thjesht nga Amerika në Ballkan, por nga Lufta e Dytë Botërore në Luftën e Kosovës.
Kur zbret nga qielli dhe futet mes refugjatëve shqiptarë, e kupton se ky është udhëtimi më i gjatë në jetën e tij, nëpër një rrugë që zgjati pesëdhjetë e katër vjet, nga dita kur doli nga kampi i shfarosjes deri tash kur po shkonte drejt kampeve të shpërnguljes.
Për shkak të ngjashmërisë së persekutimit, Presidenti e kishte angazhuar atë të shkonte në kampet e shqiptarëve, për të bërë një raport në lidhje me gjendjen e refugjatëve. Shkoni, shihni, dëgjoni dhe flisni me ta!, i kujtohen të mbijetuarit të Buhenvaldit fjalët e Presidentit, derisa ecën mes fëmijëve në kampin e Çegranit, në Ditën e Fëmijëve. Ky është një nga kampet më të mëdhenj në Maqedoni, me mbi pesëdhjetë mijë refugjatë, rreth dyzet për qind e të cilëve janë fëmijë.
– Qindra fëmijë morën pjesë në këtë ngjarje të organizuar nga UNICEF-i dhe organizata të tjera në kampin e Çegranit. Ky ishte një rast që fëmijët shqiptarë të argëtoheshin sadopak. Aktivitetet e tyre përfshijnë ngjyrosjen e fytyrës dhe këndimin e këngëve tradicionale shqiptare. Emisari amerikan, i mbijetuar i Holokaustit, thotë se është prekur shumë nga ajo që ka parë në kamp,- raporton gazetarja e Associated Press.
Duket Shkrimtari duke ecur mes fëmijëve, dy prej të cilëve ua ka hedhur duart mbi supe. Ecën dhe flet:
– Jam këtu për t’i parë fëmijët, këta ma copëtojnë zemrën.
Gazetarja e pyet:
– A keni folur me njerëzit derisa jeni endur nëpër kamp?
Ai përgjigjet:
– Ende s’kam folur me të rriturit. Tash për tash po flas me këta fëmijë. I dua fëmijët. Po e shoh pafajësinë e këtyre fëmijëve të sulmuar, të izoluar dhe të keqtrajtuar…
Në kuadrin tjetër duket një fëmijë që këndon Oj Kosovë, o djep lirie… dhe një tjetër që reciton një vjershë për Adem Jasharin, ndërsa Shkrimtari i shikon me dashamirësi dhe mban veshin te përkthyesja.
Në kuadrin e radhës, ai flet për udhëheqësin serb:
– Millosheviqi është një njeri që dëshiron të sundojë, të sundojë patjetër, qoftë edhe mbi një varrezë. Ai është i çmendur.
Dhe kështu ai vazhdon të endet përditë nëpër kampe, në Maqedoni dhe Shqipëri. Njëri nga shoqëruesit, duke i parë fëmijët, i thotë:
– Këta duken mjaft të lumtur, shihi si qeshin! Nuk duket se janë të traumatizuar.
– Fëmijët e jetojnë të tashmen më shumë se ne. Ata qeshin sot, i përshtaten frymës së festës, por nesër do t’u kujtohet çfarë kanë parë, si i kanë dëbuar dhe kjo do të lërë pasoja. Ata kanë nevojë për terapistë, dhe ne duhet t’ua sigurojmë, sepse trauma godet pas festës.
– Pse po ua bën Millosheviqi këtë?
– Sepse dëshiron të hyjë në histori.
– Do t’ia arrijë?
– Po, ai do të hyjë në histori për turpin e tij.
Një gazetar i New Yorker raporton për vizitën e humanistit hebre nëpër kampet e refugjatëve shqiptarë. Ai thotë se zyrtarët e administratës kanë thënë se vizita ka për qëllim ta përqendrojë vëmendjen në argumentin moral të fushatës së bombardimeve të NATO-s kundër Jugosllavisë. Nga katër rrjetet kryesore televizive amerikane, vetëm CNN e mbulon vizitën e emisarit amerikan, dhe zyrtarët atje thonë se zbehja e interesit për historinë e Kosovës po i ndërlikon përpjekjet e tyre për ta ndërtuar një konsensus të fortë publik mbi veprimet ushtarake. Njerëzit e kanë të paqartë pse ne po bëjmë atë që po bëjmë, thotë një zëdhënës i Ambasadës së Shteteve të Bashkuara. I pyetur nga reporteri se pse e kishin zgjedhur pikërisht laureatin e paqes për ta dërguar mes refugjatëve të luftës, ai i përgjigjet: Na duhej një person si ai për ta mbajtur në vijë filozofinë morale.
– Kam mësuar diçka nga përvojat e mia si bashkëkohës i kaq shumë ngjarjeve,- i thotë Shkrimtari reporterit amerikan.- Kur e keqja e tregon fytyrën e saj, ju s’duhet të prisni, s’duhet ta lejoni të forcohet. Duhet të ndërhyni.
Duke ecur nëpër kamp, atij i kujtohen kampet naziste, pastaj i kujtohen njerëzit e ngrirë në borë dhe, ndonëse ka tri orë që rri në diellin përcëllues, shpreh një kërkesë të befasishme dhe urgjente për refugjatët kosovarë:
– Ne nuk duhet të lejojmë që dimri t’i gjejë këtu.
Dhe, sapo e thotë këtë, shpejton hapin për të mbledhur histori, për t’i dokumentuar krimet dhe për ta përshpejtuar fundin e luftës. Ecën nga njëri kamp te tjetri, dëgjon histori dhe bën pyetje. Kur e sheh një burrë duke i vënë në gjumë fëmijët, e pyet:
– A u tregon përralla fëmijëve?
– Po.
– Për çka flasin ato përralla?
– Për shtëpinë.
Më tutje e ndal një vajzë gjashtëmbëdhjetë vjeçe.
– Si e ke emrin?
– Bahrije.
– Çka mendon kur zgjohesh në mëngjes?
– Mendoj se do të kthehem në shtëpi.
Shkon më tutje dhe e ndal një refugjat tjetër.
– Si të quajnë?
– Besim.
– Çka mendon për atë që po bëjnë serbët?
– Mendoj si mund ta bëjë këtë dikush që ka zemër.
Ndërsa, gazetari që e përcjell, e pyet Shkrimtarin:
– Çfarë mendoni për intervenimin amerikan?
Shkrimtari sheh kampin me refugjatë, pastaj kafshon buzën nga dhembshuria për ta dhe rrudh sytë nga rrezet e forta:
– Për amerikanët, Kosova është një luftë morale. Ne s’përfitojmë asgjë nga Kosova, por, nëse s’do të intervenonim, do të humbnim shumë moralisht.
Si i dërguar special i presidentit amerikan, duke bashkëndier me refugjatët si të ishte ndonjë shenjtor me rroba moderne, ai endet nga njëri kamp në tjetrin, në Maqedoni e Shqipëri, ku janë dëbuar shqiptarët e Kosovës, për t’u dhënë zemër, për t’u dhënë shpresë. Nga këto kampe ai ndërton pamjen e fytyrës njerëzore të luftës.
– Veç unë dhe djali kemi mbetë…, – i thotë një nënë një ditë, dhe ende pa e mbaruar fjalinë, fjalët i bëhen lot. Ndërsa Shkrimtari sheh djalin e saj të vogël, i hedh krahun, e mbështet për gjoksi dhe me dorën tjetër ia përkëdhel kokën. Pastaj i afrohet një plaku me plis dhe e pyet nëse i ka shpëtuar familja. Plaku s’do të flasë, por kur merr vesh se është amerikan, thotë:
– Niqin’ e tetëdhetë burra u vranë, veç dy kanë pshtue. Unë jam njani prej tyne…
Shkrimtari i vë dorën në sup, për t’i thënë që megjithatë, në atë fatkeqësi, paska qenë me fat, por plaku pasi gëlltitet një herë, shton:
– …djali jem shkoi me t’shumtit.
Plakut i rrjedhin lotët. Shkrimtari kafshon buzën, por s’mund t’i fshehë skuqjen e syve dhe një lëng të kthjellët që ia mjegullon shikimin. Ia shtrëngon dorën plakut. Nga këndvështrimi mjekësor, ai e di që nëse tjetrit i dhemb, mjeku s’duhet ta bëjë edhe veten që t’i dhembë, sepse kështu s’do të përfitonte asnjëri. Por, nga kënd-vështrimi moral, human, ai e di që pacienti dhe mjeku duhet ta ndajnë dhimbjen së bashku, që ta përballojnë më lehtë. Çka domethënë të mos ndjesh? Të jesh i vdekur. Nëse nuk e ndiej dhimbjen tuaj, s’e ndiej as timen, mendon dhe vazhdon endjen nga njëri shator në tjetrin.
– Nuk e di se kush je, por mbasi je amerikan, je njeri i mirë,- i thotë një burrë.
Shkrimtari qesh me përzemërsi, pastaj ua shtrëngon duart pleqve, ua hedh dorën në sup burrave, u buzëqesh grave, ua përkëdhel kokat fëmijëve, ndërsa kur në mbrëmje, i vetëm në dhomë, fik llambën dhe ndez kujtesën, askush s’mund ta dijë se si ndihet një i mbijetuar i kampeve naziste pas bredhjes gjithë ditën nëpër kampe. Nuk dihet nëse më shumë e mundon pamja e trishtuar e fëmijës që pa sot, apo fëmija i trishtuar që ishte ai vetë dikur; fati i tanishëm i familjeve shqiptare, apo fati i dikurshëm i familjeve hebreje. Apo ndoshta dy fëmijët e trishtuar, dy kombet e persekutuara, dy luftërat e çmendura, dy llojet e kampeve, shkrihen brenda në mendjen e tij dhe bëhen një.
Të nesërmen, ulur para një shatori e sheh një burrë të moshës së mesme duke pirë duhan i zhytur në mendime.
– Çka po mendon?, e pyet.
– S’ka randësi çka mendoj unë, po çka mendon Amerika.
– Kur mendon se do të kthehesh në shtëpi?
– Krejt kjo mvaret prej Zotit…dhe Klintonit.
Shkrimtari buzëqesh dhe ia rreh shpatullat.
– Dy djemtë m’i kanë marrë prej dore, s’di ku i kanë çue…, – thotë një nënë që s’mund t’i ndalë lotët.
Shkrimtari ulet dhe e dëgjon historinë e saj. Para se t’ia përkthejnë, ai e kupton duke i lexuar shenjat e dhimbjes: rrjedhjen e lotëve dhe dridhjen e zërit. Ai e di se pamja e fundit mbetet e përjetshme, dhe e merr me mend se sa e vështirë do të jetë për këtë grua të jetojë gjithë jetën me një kujtim të tillë.
Një tjetër grua, kur merr vesh se ky është amerikan, i afrohet dhe e pyet:
– Çka po ndodh me ne? Çka kemi bâ? Çka kemi bâ që ta meritojmë këtë?
Shkrimtari e sheh me dhembshuri dhe i thotë:
– E di që jeni të pafajshëm dhe nuk e di pse duhet të vuani. Unë, mjerisht, nuk mund ta zë vendin tuaj, por dua të jem i pranishëm në vuajtjen tuaj.
Një shoqërues e pyet Shkrimtarin:
– Çfarë mesazhi doni të jepni me mbledhjen e këtyre historive?
– Dua që këtyre njerëzve t’u jap shpresë, t’u them që viktimat kurrë s’janë vetëm.
– Por ju keni qenë.
– Hm.
– E keni menduar pse po ndodh ky spastrim etnik, kjo luftë?
– Krejt kjo po ndodh se Millosheviqi do Serbi të Madhe, ai dëshiron të bëjë histori.
– Tash që po bombardohet, s’ka si të mos tërhiqet nga kjo ide.
– Edhe nëse dorëzohet, ai prapë duhet të dënohet. Ai njeri është kriminel.
– E quajnë Kasap i Ballkanit…
– Jo, ai nuk është kasap, ashtu siç nuk ishte as Ajkmani Kasap i Aushvicit.
– Pardon?
– Millosheviqi dhe Ajkmani, edhe pse s’duhen krahasuar tragjeditë, janë përgjegjës, jo kasapë. Kasapi pret dhe s’i jep llogari kujt, kurse këta s’mund t’i shmangen llogaridhënies. Ne s’duam, s’mund e s’duhet t’i lëmë.
Dhe ecën hebreu nga kampi në kamp, si prifti i madh i Shilohut që dukej se nga dhembshuria, do t’i merrte të gjithë fëmijët e t’i rriste në Tabernakull. Vetëm imagjinojeni me kostume antike dhe, natyrisht me mjekër, dhe krahasojeni pastaj me pikturën e Jan Viktorsit! Është e njëjta pamje, e njëjta dashuri, vetëm kostumet kanë ndryshuar. “Unë i dua fëmijët, më copëtohet zemra për ta”, thotë duke shkuar nga shatori në shator, nga kampi në kamp, për t’i parë, për t’i dëgjuar, për t’i prekur dhe për të folur me ta. Kështu, ai duket sikur ka ardhur këtu, në tokë, me një mision mesianik, për t’i mbledhur dhimbjet tona dhe për t’i marrë me vete e për t’i çuar në Shtëpinë e Bardhë, së cilës i raporton: “Në këtë botë të tmerrshme të refugjatëve të Kosovës, të rriturit qanin. Fëmijët nuk qanin. Ata këndonin. Ata luanin. Ata qeshnin. E unë nuk e di se çfarë na lëndon më shumë: e qeshura e fëmijëve, apo lotët e prindërve të tyre. Sa u përket torturuesve të tyre, ti s’mund ta kuptosh: si munden qeniet njerëzore t’u shkaktojnë aq shumë vuajtje qenieve të tjera njerëzore?” Dhe i tronditur pyet: “amos vallë ky është leksioni i shekullit tonë që po mbaron: se është njerëzore të jesh jonjerëzor?” Në fund, pyet veten: “a ishte misioni im i suksesshëm? Mendoj se ishte domethënës”. Dhe e mbyll me fjalën shpresë: “a ka shpresë për refugjatët kosovarë? Ka një ndjenjë të shpresës. Ajo vjen nga Amerika dhe aleatët e saj. Fitorja jonë mbi krimet e Millosheviqit u jep atyre shpresë”.
Kështu shkroi shkrimtari hebre Eli Vizel një natë qershori, nga Shkupi. Kështu i raportoi Shtëpisë së Bardhë. Pas pak ditësh trupat tokësore të NATO-s hynë në Kosovë.
Një vjet më vonë, te “Letër mikut kosovar”, ai e kujton vizitën e tij kështu: “Ju kam vizituar në kampin tuaj të refugjatëve. Kam takuar shumë prej shokëve dhe miqve tuaj, në Shqipëri dhe Maqedoni. Me zemër të thyer i kam dëgjuar tregimet e tyre të poshtërimit dhe agonisë: e quaja të patolerueshme egërsinë shtazarake të serbëve. Shpesh viktimat e fillonin tregimin me zë të qetë, por nuk arrinin ta përfundonin: shpërthenin në ngashërime. Në thellësi të shpirtit tim, në heshtje, lotët e mi përziheshin me të tyret”./KultPlus.com
Kushtet e Gjimnazit “Dr Shaban Hashani” në Ferizaj patën vërshuar rrjetet sociale si rezultat i angazhimit qytetar nga profesoresha e kësaj shkolle Zoja Lohaj Konjufca, e cila duke kërkuar kushte më të mira për nxënësit edhe e pat bojkotuar mësimin në këtë shkollë.
Ky reagim pat ardh në vitin 2023, ku nxënësit e kësaj shkollë nuk kishin kushtet elementare për mësim, dhe ndërtimi i shkollës së re zvarritej për vite të tëra. Vetë Zoja Lohaj Konjufca sot ka njoftuar se kanë përfunduar ndërtimet e objektit të ri të kësaj shkolle, edhe pse, ende nuk është kthyer personalisht në procesin mësimor, por sipas saj, nuk ndjen keqardhje se pse nuk është kthyer në shkollë, dhe se ndihet triumfuese se zëri i saj dhe mbështetja e medieve e bën të mundur ndërtimin e objektit të ri.
KultPlus ju sjell postimin e sotëm për përfundimin e kësaj shkolle dhe reagimin e Zojës kur edhe pat filluar bojkotimin në këtë shkollë./ KultPlus.com
“Andrra Amerilkane” është seriali që po xhirohet në New York të Amerikës, ku për regjisorë ka Vlora Nikçin dhe Armend Balokun, e që për qëllim ka të shpalosë kulturën shqiptaro- amerikane, shkruan KultPlus.
Tashmë është bërë e ditur se ky serial do të xhirohet kryesisht në New York por edhe me mundësi të shtrirjes së xhirimeve edhe në shtete të ndryshme të Evropës.
Në episodin e parë të këtij seriali tashmë janë përfshirë aktorët: Afrim Gjonbalaj, Vlora Nikçi, Armend Baloku, Enxhi Cuku, Adel Lami, Liri Nikqi, Diar Xani, John Gojcaj dhe Edita Nishliu, kurse myasfire speciale e këtij episodi është edhe sopranoja e njohur shqiptare Ermonela Jaho, soprano që ka shumë çmime prestigjioze në fushën e operës.
Ndërkohë, është bërë e ditur se skenarin e këtij seriali e kanë punuar: Mike Bencivenga (i njohur për filmat e tij të suksesshëm “Happy Hour,” “Great Plains,” dhe “Born in Flames” ne Hollywood) Vlora Nikçi, dhe Visare Aliu, skenar i realizuar për episodin e parë.
Në këtë serial do të shtjellohen temat e komunitetit shqiptar në Amerikë, ruajtja e traditave, përshtatja me kulturën amerikane, dashuria, ndjekja e ëndrrave.
Ky serial për producentë ka Vlora Nikçin, kurse drejtor i fotografisë është Adriatik Berdaku, fitues i dyfishtë i çmimeve Emmy Awards.
Episodi i parë i këtij seriali do të transmetohet së shpejti nëpër televizione dhe platforma online. / KultPlus.com
Në vigjilje të Festës së Pavarësisë së Republikës së Kosovës, Kori i Fëmijëve “Okarina” nga Prishtina dhe Kori i Zërave të Bardhë të TKOBAP-së do të bashkojnë zërat në një mbrëmje të paharrueshme muzikore, thuhet në njoftimin e Teatrit Kombëtar të Operës, Baletit dhe Ansamblit Popullor të Tiranës.
Kjo ngjarje kulturore do të mbahet nën drejtimin e Elikona Hysaj Shala, dirigjente e Korit të Fëmijëve “Okarina”, dhe Sonila Baboci, drejtuese e Korit të Zërave të Bardhë të TKOBAP-së, dhe po kjo mbrëmje do të jetë një tribut për vlerat dhe shpirtin kulturor të kombit tonë.
Koret do të shoqërohen në piano nga pianistët Melos Buza & Sindi Zdrava. Kjo ngjarje kulturore do të mbahet më 28 janar në ora 19:00 në Teatrit Kombëtar të Operës, Baletit dhe Ansamblit Popullor të Tiranës./ KultPlus.com
