Arbëreshi që e kishte në shpirt Kosovën

Nga Sali Bashota 

(Duke e kujtuar Zef Giuseppe Chiaramonte (1946-2024)

Unë pata nderin të mësoja shumëçka për Arbëreshët e Italisë, sidomos për ruajtjen e gjuhës dhe të kulturës arbëreshe, pikërisht duke njohur dhe komunikuar me Zef Kjaramonten. Më thoshte vazhdimisht: “shkruaje Kjaramonte, mbiemrin tim”.

Arbëreshi i Sicilisë, miku i madh i shqiptarëve, adhuruesi i veshjes kombëtare, ishte njëri ndër pjesëmarrësit më të rregullt të Seminarit Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare. Kishte shumë miq në Prishtinë dhe e donte Kosovën deri në pafundësi.

Nga shënimet biografike në librin e tij me poezi me titullin “Vulë uji” (2015), të cilin ma kishte dhuruar me fjalët: “Mikut të vjetër, me gëzim”, i botuar paralelisht në shqip dhe italisht, ndër të tjera, thuhet se Zefi ishte studiues i Evropës Lindore, drejtor i Bibliotekës së Palermos, korrespondent i Radio Vatikanit – programi në gjuhën shqipe, sekretar i Komitetit Italian Pro Kosova, përgjegjës për kulturën arbëreshe dhe shqiptare i Qendrës Ndërkombëtare për Studimet për Mitin, përkthyes zyrtar, autor i disa veprave etj. Pra, kontributi i tij ishte përqendruar në shumë fusha, duke e dalluar sidomos përkushtimin e tij në mësimin e arbërishtes për gjeneratat e reja.

Në një nga komunikimet e mia me Zefin, më 13 nëntor 2023, më shkruante se ishte duke i rishikuar poezitë e reja që ende nuk i kishte botuar dhe se do t’i dërgonte sa më parë. U pajtua që libri i tij me poezi të botohet nga PEN Qendra e Kosovës me parathënien time. Ishte shumë i lumtur për idenë e botimit. Më shkroi: “Të botohen krejt në Kosovë jam dakord, se me Kosovën më lidhen shume kujtime dhe shumë miqësi”. Gjithashtu, më tha: “Te lutem të ma dërgosh edhe një herë kopjen kompjuterike të numrit të fundit të revistës PEN Kosova, aty ku janë poezitë e mia, ngase nuk i gjej më në kompjuter”.

Ndërsa në komunikimit tim të fundit me Zefin, më 8 shkurt 2024, më shkroi: “Prit do ditë, ngase poezitë i kam te kompjuteri jashtë qytetit. Si shkoj atje për fundjavë do t’i nis menjëherë.

Ndërkohë, zgjidh ato që mendon nga ato të botuara. Mirudëgjoshim”.

Por, pas tri ditëve, pra më 11 shkurt 2024, erdhi befas fundjava bashkë me vdekjen. Erdhi më shpejt së dorëshkrimi i poetit. Zef Kjaramonte iku në amshim. Ai ishte njeri me virtyte të larta. I buzëqeshur. I përzemërt. I afërt me të gjithë. Në kujtimet e miqve të tij të shumtë, pa dyshim, do të mbetet Arbëreshi më i dashur që ushqehej gjithmonë me respektin dhe krenarinë e shqiptarëve, duke qenë vetë protagonist i jetës dhe i historisë sonë, edhe në kohët e vështira, por edhe më vonë.

Jeta dhe veprimtaria e tij i kanë shenjat e veçanta që ndërlidhen, në radhë të parë, me gjuhën dhe letërsinë shqiptare. Zefi ishte njëri nga idealistët më të përkushtuar që dëshironte ta kurorëzonte dijen, kulturën, besimin, misionin e tij në relacion me arbëreshët dhe shqiptarët. Me shpirt. Me zemër. Me dashuri.

Qoftë gjithmonë i ndritur dhe i paharruar kujtimi për të.

Poezi nga Zef Chiaramonte

SI KOSOVA U’

pranvera të varfëra
vitet tanë pa të kora
tue pritun vapën
dogja fletë* e dru
milikurë** t’i bëj ballë dimrit

(1989)

* formë arb. për gjethe
** formë arb. për lakuriq

SHTËPIA E ËNDRRAVE

shpinë e ëndrrave
dje e pashë
dhe stipin* besnik
që në shishe të bardha
pangara
dendur ruan lëngun
e pemëve të kuqe
dhe djellore të bëra**
në stina të ngrohta
e të lumta
kur në zemër
ti më pëlcisje

* dollapi, fjalë arb. e huazuar nga areali italian.
** të pjekura

VULË UJI

e detit
kur ti lahesh
vale të isha
dhe shkumë
një ishull
ne të dy
ta bëjmë
ishullin që
duket
zhduket
e prapë riduket
lojë e pangopur
e ujit dhe e zjarrit

DONIKA

si u leve e u leve ti*
vajza ime e pare
nata m’u bu ditë
t’errëtit dritë
tregimet arbëreshe
arbërisht
me ty morën hov
anekdotat e Çettës
gjetën veshë

* formë arb. për si lindeshe ti, përdorur te vjershat e Zef Skiro-it senior.

KODRA E DIELLIT

të këputura degë
gjak i shprishur
këtu erdhëm tok
një ditë gushti
abetari largesë për të sfiduar
dhe drejtshkrimi
vajza të dalldisura
në dritare na prisnin
secila kalorësin e saj
me sy duke pirë
fshehurazi
ajo  nga kati i parë
një cigare ma kërkoi
flutur paketa
ime e kuqe Pallmali
gjirit në lulëzim
i bëri gol
pesë shekuj vetmi
u zhdukën si me magji

TI

larg prej teje
këtu n’Prishtinë
kur ti n’ëndërr më fanite
më bën të lumtur si atë ditë
kur në dhomzën tone të pastër
m’u dhurove vajzë e re
si përtekë je mes e hollë
sytë e tu flasën pa fjalë
ende folmë më ka ënda
ëndrra e ëmbël të vazhdojë
dhe me germat tona sot
Luc Gliqinin* të gjallëroj
tërë lëkurën të përshkoj
më ngjitet nëpër gishta
erë myshku po më vjen
buzët etura qëmoti
potisen** pa kufi
gjuha veshin të palos
ti dridhe si një dhri***
dy kapronj porsi n’livadh
bredhën lehtë në gjirin tend
janë si molla sisët tote
kur më dorën t’i limoj
lart prej qafe shpina jote
deri poshtë te rehjet-shalë
duket fushë bore pashkelur
rrafsh mëndafshi levantin
buzët gjuha dhëmbët sytë
ta lëvrojnë pa pushim
mes dy shtyllave të buta
atje lart ku ato bashkohen
skaj trikëndshit magjik
lulja jote e fshehur vlon
sevdalli si unë ta mbledh
loton vesë e dëshirim
era e saj më ngazëllon
ti e bukur kur më prek
hapekrahë n’grykë më merr
gjaku çmendet më përvëlon
si lum trupin më përshkon
te deti yt i thellë
rrjedhën shuan dhe pushon

*krs. Demetrio Camarda, Appendice al Saggio di grammatologia camparata…, Prato, 1866, f.195-197
**formë arb. për vaditen
***formë arb. për hardhi

(Marrë nga libri me poezi “Vulë uji”/”Marca d’acqua”, Nuova Ipsa, Palermo, 2015). / KultPlus.com

Orari i ri i ëndrrave

Sali Bashota

Një natë vjeshte me hënë
Vetmia pajtohet me mllefin e vet
Pa përfunduar orari i ri i ëndrrave
Derisa shikimet luajnë me zjarr
Çka më thua Jorge Luis Borges
A duhet të verbohem edhe unë
Një ditë kur hesht shpirti
Kush ma kthen dritën e syve
Kur e lidhin vdekjen me zinxhirë
Për ta emërtuar një rrugë me emrin tim
A duhet t’i zbusim gjarpërinjtë
Për ta pakësuar zemërimin
Kur pëlcet ai çast i frikësuar
Disa dhimbje të tjera
Shkojnë atje ku s’vdes malli i shpirtrave
Çka më thua Jorge Luis Borges
A i harrojmë gjithmonë hijet e dehura
Kur shtrëngata e humb rrugën
Ndoshta vjen ajo ditë e lumtur
T’i japim fund lojës së mëkatit
Çka më thua Jorge Luis Borges
Nëse i grisim të gjitha fjalët e pathëna
Edhe kur toka sillet rreth dashurisë
Një natë vjeshte me hënë.

(Prishtinë, 9 janar 2024) / KultPlus.com

Gërsheti i mërzitur

Sali Bashota

Dikur më pëlqente shikimi i syve
Dhe fishkëllima e erës në mesnatë
Hëna që buzëqeshte midis yjeve
Më pëlqente edhe fjala uratë

Tani malli ka emrin e vet
Kur e marrim me vete çdo mbrëmje
Fjala e ëmbël nga durimi pëlcet
Sa herë e ndiejmë të njëjtën dhembje  

Dikur edhe nata kishte frikë
Si ndonjë çast i zemëruar 
Ndoshta vetmia më nuk ik
Ndoshta nostalgjia na ka harruar 

Tani përse e fshehim zjarrminë
Sikur ëndrrën e dremitur
Prapë e ndiejmë të njëjtën drithërimë
Kur ti thur gërshetin e mërzitur. / KultPlus.com

Ardianë Pajaziti dhe Sali Bashota flasin sot për “Prishtina e Artit dhe Kulturës”

PEN Qendra e Kosovës këto ditë është duke e zhvilluar organizimin e mbrëmjeve njëjavore me titull “Prishtina e Artit dhe Kulturës”. Kjo javë kulturore e cila nisi më datë 6 nëntor do të përmbyllet sot KultPlus Caffe Gallery.

Gjatë këtyre mbrëmjeve kulturore po shpalosen trajtesa të ndryshme mbi kryeqytetin.

Sot, më datë 10 nëntor, do të trajtohen gjithashtu dy tema me interes për opinionin.

Me kumtesa do të paraqiten: Ardianë Pajaziti me kumtesën e titulluar “Kontributi i gruas prishtinase në art dhe kulturë” dhe Sali Bashota me “Libri dhe veprimtaria botuese në Prishtinë”.

Mbrëmja fillon në orën 17:00 dhe mbahet në  KultPlus Caffe Gallery.

Kujtojmë se kjo javë kulturore është mbështetur nga Drejtoria e Kulturës e Komunës së Prishtinës. / KultPlus.com

‘Mëkati i buzëqeshjes’, vepra më e re e shkrimtarit Sali Bashota

Vepra me prozë poetike “Mëkati i buzëqeshjes” e shkrimtarit Sali Bashota, është vepra më e re e tij, e cila është botuar këto ditë nga Botimet Rea.

Përveç poezisë, esesë, studimit letrar dhe publicistikës, Bashota është i njohur edhe me prozë poetike. Në librat e tij me poezi, duke filluar nga “Plagomë” (1994), pothuajse në secilën vepër autori ka përfshirë proza të ndryshme poetike, pastaj duke vazhduar edhe me vepra të veçanta me prozë poetike “Ëndrra në parajsë” (2006), “Sytë e vetmisë” (2010), “Rruzullimi i zjarrit” (2011), “Zemërimi i heshtjes” (2014), “Shkallët e natës” (2020).

Në veprën “Mëkati i buzëqeshjes”, Bashota trajton tema të ndryshme, të cilat dallohen për nga ligjërimi, gjuha, stili dhe figuracioni. Në parathënien e kompletit të veprave të Sali Bashotës, duke shkruar për prozën poetike të Bashotës, studiuesi Milazim Krasniqi, ndër të tjara, thekson se “falë përvojës së gjatë si poet dhe si studiues i pasionuar i letërsisë, Sali Bashota është autor që i njeh këto vibracione intonative-ritmike, ideologjike, stilistike e sociale, prandaj edhe arrin t’i definojë gjuhësisht në pajtim me realitetin. Prozat poetike, të cilat jam i prirur t’i shohë si pjesë komplementare e vargut poetik të Bashotës, janë brenda kornizave motivore e stilistike të vargut të tij. Në poezinë tonë nuk di ndonjë autor tjetër të ketë vëllim kaq të madh të prozave poetike dhe sigurisht edhe kaq arritje artistike në këtë formë sinkretike të shprehjes poetike”.

Vepra “Mëkati i buzëqeshjes” ndahet në tri kaptina” Afshi”, “Lumturia” dhe “Vetmia”. Në mesin e shumë prozave poetike dallohen: “Magjia e parë e ëndrrës”, “Njësoj si afshi”, “Nostalgjia e syve”, “Ngjyrat e kësaj bote”, “Zemërimi i parë”, “Intriga e mrekullueshme”, “Rrëfimi për pëllumbat e bardhë”, “Orari i ëndrrave”, “Kjo qenka dashuria”, “Perëndimi i hënës”, etj.

Sali Bashota është njëri ndër poetët më të përkthyer të Kosovës në gjuhë të ndryshme të botës dhe i përfaqësuar në shumë antologji brenda dhe jashtë vendit. Për krijimtarinë letrare e shkencore është nderuar me çmime të larta kombëtare dhe ndërkombëtare.

Botimi është përkrahur nga Drejtoria e Kulturës e Komunës së Fushë Kosovës. Librin mund ta gjeni në libraritë “Artini” dhe “Dukagjini”./KultPlus.com

Botohet kompleti i veprave të poetit dhe studiuesit Sali Bashota

Këto ditë Shtëpia Botuese Logos-A në Shkup, botoi kompletin e veprave të zgjedhura të poetit dhe studiuesit, Sali Bashota, në gjashtë vëllime, përcjell KultPlus.

Në parathënien e studiuesit Milazim Krasniqi, ndër të tjera, thuhet se: “botimi nga Shtëpia Botuese “Logos – A” i kësaj kolane me veprat e zgjedhura të poetit e studiuesit Sali Bashotës, është një projekt që e legjitimon edhe më fort këtë botues si një vatër e vlerave dhe e afirmimit të tyre. Ndërsa lexuesit i mundëson ta vazhdojë e ta rivendos komunikimin me veprën poetike e studimore të një autori të njohur që tashmë është referencë në poezinë shqipe. Kur bëhen bashkë në një projekt të këtillë një shtëpi botuese serioze, sikundër është “Logos-A” dhe një autor serioz, sikundër është Sali Bashota, lexuesi është pala fituese”.

Në vëllimin e parë të kompletit përfshihen poezi të zgjedhura nga veprat poetike: “Albumi i grisur” (1986), “Zogu me profil vjeshte” (1989), “Plagomë” (1994), “Dalje nga trishtimi” (1999) dhe “Bukuri e nëmur” (2006).

Në vëllimin e dytë përfshihen poezi të zgjedhura nga veprat poetike: “Dorëshkrimi i ngjallur” (2011), “Në fillim ishte Drita” (2017) dhe “Asnjë zë tjetër” (2018).

Në vëllimin e tretë përfshihen poezi të zgjedhura nga veprat poetike: “Lutja e parë e shpirtit”, (2020), “Pëshpëritja e agonisë – libri i karantinës” (2020).

Në vëllimin e katërt përfshihet proza poetike, e zgjedhur nga veprat: “Ëndrra në parajsë” (2006), “Sytë e vetmisë” (2011), “Zemërimi i heshtjes” (2014), “Shkallët e natës” (2020), si dhe disa proza të tjera poetike nga librat me poezi.

Në vëllimin e pestë është përfshirë monografia letrare “Kuteli prozator, poet, kritik” (1999), ndërsa në vëllimin e gjashtë janë përfshirë ese, vështrime, trajtesa, studime letrare, të zgjedhura nga veprat: “Shqipshkrimi kritik” (1997),”Domethënia e ideve letrare” (2001), “Proza e filleve të modernitetit” (2006), “Enigma e shkrimit” (2018) dhe “Esenca e ligjërimit letrar” (2020).

Në mesin e tyre, dallohen studimet për shkrimtarët: Naim Frashëri, Sami Frashëri, Jeronim de Rada, Françesk Anton Santori, Gjergj Fishta, Faik Konica, Mid’hat Frashëri, Ernest Koliqi, Migjeni, Hafiz Ali Korça, Musine Kokalari etj., si dhe mjaft studime për vepra të shkrimtarëve të letërsisë bashkëkohore shqipe.

Gjithashtu, Bashota ka trajtuar dukuri dhe fenomene letrare dhe estetike që ndërlidhen me fatin e krijuesit, me individualitetet e kritikës letrare shqipe, ligjërimin romantik arbëresh, mitet për personalitetet letrare, letërsinë shqipe në diasporë, historinë e letërsisë shqipe, raportet e poezisë me shoqërinë etj.

Botimi i kolanës së veprave të zgjedhura të Sali Bashotës në gjashtë vëllime përfshin krijimtarinë e tij përbrenda periudhës dyzetvjeçare, në fushën e poezisë, prozës poetike dhe kritikës letrare.

Sali Bashota është njëri ndër poetët më të përkthyer të Kosovës në gjuhë të ndryshme të botës dhe i përfaqësuar në shumë antologji brenda dhe jashtë vendit, ndërsa për krijimtarinë e tij letrare dhe shkencore është nderuar me çmime të larta kombëtare dhe ndërkombëtare. / KultPlus.com

Dremitje

Sali Bashota

Shkuan edhe ata atje
Sa shpejt shkuan
Siç shkojnë ditët e netët
Kur i krehim flokët para pasqyrës
Malli na pikon nëpër faqe
Derisa e harrojmë frikën
Ta bartim menjëherë
Si dremitjen e fundit
Të ngujuar në shpirtra
Shkuan edhe këta afër nesh
Sa shpejt shkuan. / KultPlus.com

Ata sy janë sikur shiu

Sali Bashota

Ata sy janë sikur shiu
Sikur zjarri është dashuria
Secilën puthje çasti e përpiu
Kur zgjohet prapë nostalgjia

Ato buzë nuk i prek më shkrumbi
Sa herë pëshpërisin mallin e ri
Ditën tjetër pritja humbi
Me të njëjtën fantazi

Ato ëndrra nuk i duron më nata
Edhe kur loja merr fund
Fjalët prapë i merr shtrëngata
Fluturat e bardha s’janë askund

Ata shpirtra janë të njëjtë
Asnjë dhimbje nuk i tret
Ngjajnë me ritualin e shenjtë
Sikur zogjtë në qiellin e vet. / KultPlus.com

Mëngjes marsi në Prishtinë

Shkruan: Sali Bashota

Liria bekohet kur e shikojmë njëri-tjetrin në sy
Sigurisht mirësia më nuk përmbyset
Çdo mars nuk e ka të njëjtën magji
Kur zgjohet fjala e dhimbja ngryset

Sikur të heshtim si shpirtra të druajtur
A do të ëndërrojmë pa bërë zë
Sigurisht disa kujtime tashmë janë ruajtur
“Shpejtoni ngadalë”- ka thënë Horaci- asgjë më

Në këtë ditë marsi në Prishtinë
Bora shkund dridhmat në pafundësi
Nëse prapë do ta bartim lirinë mbi shpinë
Si do ta pagëzohet kjo dashuri

Të gjithë s’e kuptojnë ftesën për flijim
Nëse kushtrimi shpërthen ashtu papritur
As shpirtrat s’e kanë më të njëjtin shëmbëllim./ KultPlus.com

Anët

Sali Bashota

Një ditë ajo anë
Do të bëhet si kjo anë
Kur largohet mjegulla
Përtej syve

Pastaj nga shpirti
Fshihet pluhuri i harresës
Dhe toka përmallohet
Për qiellin e vet

Edhe kjo anë
Do të bëhet si ana tjetër
Kur s’ua prejmë flatrat
Engjëjve të dashurisë

Të dy anët
Kurdisin orët e sakta
Në të njëjtën kohë
Si do Zoti. / KultPlus.com

Palimpsest

Sali Bashota


Bëhu si zjarri
Kur të vijnë tri netët e bardha
Ëndërroje prapë ishullin e vetmuar
Vetëm dy shpirtra afër njëri-tjetrit
Për një çast harroje mllefin e fantazisë
Mos thuaj e kemi njohur deri në fund
Rrugën e tundimeve të jetës
Si mallin për kohën e humbur
Një më pak se mbamendja e hidhërimit
Një më shumë se përfytyrimi i lumturisë

Bëhu si shiu
Kur të vijnë tri netët e bardha
Shko më larg përtej trazimit të iluzioneve
Aty ku numërohen mrekullitë e pritjeve
Kthehu prapë në vendin e bekuar
Imagjinoje pëshpëritjen e erërave
Pa i kapërcyer shkallët e zjarrit
Mbylli sytë derisa të shkurtohen hijet
Në perëndimin e vonuar të diellit
Ndonjëherë pajtohu me heshtjen
Pa asnjë shpërblim për durimin
Nëse kanë mbetur pa u lexuar
Legjendat e fundit të zilisë

Bëhu si qielli
Kur të vijnë tri netët e bardha
Mos i beso hutimit të shpendëve shtegtarë
As atyre që kanë gëzim e hidhërim përnjëherë
Në këtë botë jetojnë edhe mëkatarët
Një ditë do të fillojë mësimi i rregullt
Për të drejtën e dhimbjes njerëzore
Në orën e parë do të flitet për mirësinë
Temat e tjera sipas renditjes së ndjenjave
Edhe kur nuk lidhen fijet e këputura
Me përmasën e soditjes së zvogëluar

Bëhu si dashuria
Kur të vijnë tri netët e bardha
Të dielën pikturoje vetëm gjumin e shpirtrave
Mate lumturinë me hapa të vegjël
Ndonëse mund të hidhërohen sytë
Kur nuk shohin asgjë pos dritës
Ndonëse mund të pikëllohen buzët
Kur nuk e ndiejnë shijen e puthjes
Për një kohë harrohet vetmia e yjeve
Pa e imituar lojën midis gjumit dhe ëndrrave 

Bëhu si afshi
Kur të vijnë tri netët e bardha
Derisa të ikim nga vetvetja. / KultPlus.com

Lavd syve

Nga Sali Bashota

Në vitin 1959
Jorge Luis Borges humb shikimin
Asnjë çast
Nuk i ngjante udhëzimit për vetminë
Zogjtë e shpirtit i pushonin krahët e lodhur
Mbi lutjet e afshit
Shiu vazhdonte ritmin e vet
Poshtë shkallëve të dhimbjes
Vetëm sytë dashuronin
Parajsën me emrin e nëntë lumenjve
Aty ku shpërndahej drita
Në vitin 1959
Jorge Luis Borges humb shikimin
Vetëm një dritare ishte hapur
Vetëm një hije priste ngushëllim
Vetëm një fëmijë luante me lulediellin
Të gjitha ëndrrat ndillnin fat
Të gjitha buzëqeshjet protestonin 
Të gjitha kujtimet e duronin heshtjen
Në vitin 1959
Jorge Luis Borges humb shikimin
Asnjë çast
Nuk i ngjante udhëzimit për vdekjen. / KultPlus.com

Qielli i vendlindjes

Sali Bashota

Aty është hija e babait
Edhe një copë qiell
Nëse vjen zogu i bardhë
Afër dritares
Mos ia trembni fluturimin
Derisa të zgjohet dashuria
Aty janë shumë ëndrra
Me lot në sy
Aty janë shumë flutura
Që pushojnë mbi krahët e luleve
Krejt e ëmbël
Aty është lumturia
Edhe dhimbja është aty
Me emrin e vet
Aty është shkrumbi
I shpirtit tim /KultPlus.com

Matanë dashurisë është një lumë

Sali Bashota

Matanë dashurisë është një lumë
Asnjë ditë nuk i ngjan çastit
Kur shiu luan me heshtjen
Me mijëra herë
Asnjë natë nuk i ngjan dritës së hënës
Kur yjet i bëjnë rojë vetmisë
Me mijëra herë
Kur lumi del nga shtrati i vet
Belbëzojnë dy shpirtra
Dhe zgjohet një ëndërr
Në bregun e përqafimit
Matanë dashurisë është një lumë
Secili i shkruan kujtimet
Të stolisura me gjethe trëndafili
Me mijëra herë
Prapë koten valët
Si tufa e zogjve të mërzitur
Herët në mëngjesin e brengosur
Arratisen frymëzimet e etura
Me mijëra herë
Matanë dashurisë është një lumë

( Prishtinë, 18 tetor 2022) / KultPlus.com

Rituali i mërzitjes

Sali Bashota 

E mërzitur është nata
Kur gjërat e ndieshme grisen
Si fijet e holla të frikës
Në rrugën e ndjenjave të shkrumbuara
Nuk ka kush me ndez të shkretin zjarr
As në mëngjesin tjetër
Kur ikin të gjitha pulëbardhat
E mërzitur është heshtja
Derisa harresa e gishtërinjve
Nuk e prek më fundin e puthjes

E mërzitur është vetmia
Kur retë e pikëlluara në qiell

Prapë inatosen me ikjen e zogjve
E mërzitur është dhimbja
Përse nuk ka sy të tjerë që shohin
Afshin e ngujuar në shpirtra
E mërzitur është dashuria
Kur e harrojmë emrin e luleve
E mërzitur është ëndrra
Nëse parakalojnë të gjitha hijet  
Diku afër vdekjes

(Prishtinë, 11 tetor 2022) / KultPlus.com

Pantomima e një dite vjeshte

Poezi nga Sali Bashota

Fëmijë të shqetësuar
Me sy të bukur
Pa asnjë lule në duar
Adhurues të lojërave me drita
Një ditë mësojnë
Ç’është kuptimi i jetës
Duke ia krisur vajit
Mbledhin gjethe të vyshkura
Në rrugën me emrin e qiellit
Derisa i numërojnë shkronjat e alfabetit
Bashkë me mëkatet e të rriturve
Dalëngadalë vazhdojnë t’i braktisin lodrat
Kur çdo gjë bëhet e padurueshme
Secili pyet vetveten
Sa peshon liria e tjetrit
Nëse mungon dashuria e parë
Fëmijë të zakonshëm
Me sy të bukur
Presin në radhë për buzëqeshje
Kur zhduken hijet nga rruga 
Kur i numërojnë hapat e këputur
Kur i grumbullojnë të gjitha gjethet
Ndoshta edhe lumturinë që s’është
Si pantomima e një dite vjeshte
Vetëm një herë
Në fund të heshtjes
Fluturojnë zogjtë e mërzitur / KultPlus.com

Rituali i përmallimit

Sali Bashota

Sa herë vjen vjeshta më merr malli për dashurinë
Asnjë çast nuk ngjan si zemërimi
Vargjet nuk e përfillin më melankolinë
Ndoshta kështu fillon tundimi

Një ditë më mori malli për pritjen e braktisur
Kur gjethet e mërzitura u vyshkën dalngadalë
Askush nuk mbërrin cakun pa u nisur
Nëse shpirtrat hidhërohen nga e njëjta fjalë

Malli më mori edhe për vetminë
Sa herë e zinte nata duke pëshpëritur
Askush s’kuptonte më zilinë
Kur këputej përgjysmë pa u venitur

Sa herë vjen vjeshta më merr malli për dashurinë
Ëndrrat luajnë me gjumin e fëmijërisë
Nuk vdesin kujtimet pa shuar fantazinë
As kur përfundon akti i nostalgjisë

(Prishtinë, 19 shtator 2022) / KultPlus.com



Imazhi i pakryer

Poezi nga Sali Bashota

Nuk është më aty
Hija e Gruas së Mirë
Kur na prekte ballin e përflakur
Me gishtërinjtë e butë
Sikur zmadhohej lumturia
Plot buzagaz
Ishim fëmijë me brenga
Që nuk i harronim ëndrrat
Pa u shëruar nga frika
Trupi dridhej si balonë e fryrë
Deri në ditën tjetër
Nuk janë më aty
As qerpikët e zbukuruar
Që grinden çdo mëngjes
Me shikimin e përdalë
Sa çel e mbyll sytë
Për ta përpirë lotin
Si tamblin e ngrohtë
Nëse i shëron vetëm ata
Që i thurin lavde harresës
Kur i lidhin nyje kujtimet
Nuk është më aty
As ikja e natës
As zjarri i buzëve të shkrumbuara
As dashuria në shikim të parë
Nuk është më aty
As hatërmbetja e fundit

(Prishtinë, 12 korrik 2022) / KultPlus.com

Askush nuk përmallohet më shumë se dhimbja

Sali Bashota

Lulzim Tafa më ka treguar
Se nëna i ka shkuar në parajsë
Kështu ndjesia e jetës shëmbëllen
Me një fëmijë të papërmbajtur
Që vrapon pas xixëllonjave
Deri në fund të ëndrrës
Dhe e humb lojën
Për dëshirën e paplotësuar
I mashtruar nga të mëdhenjtë
Dalëngadalë e zë gjumi
Si pëllumbin e bardhë
Lulzim Tafa më ka treguar
Se nëna i ka shkuar në parajsë
Asnjë fjalë nuk do t’ia them
Pa përfunduar ora letrare
Pastaj një nga një
Do t’i numërojmë të gjitha pikat e lotve
Si fijet e barit të Walt Whitman
Askush nuk përmallohet
Më shumë se dhimbja
Ndërsa vetëm fjala nënë
Bëhet e vërtetë absolute
Lulzim Tafa më ka treguar
A shkurtohet pagjumësia e shpirtit
Pa kapërcyer pragun e ëndrrave
Veshur me gjethe të bardha trëndafili
Posa hapen sytë
Me pa dashurinë a përgjigjet
Kjo është gjithë soditja
Deri te e padukshmja e realitetit
Sidoqoftë nuk bëhet fjalë për harrimin
Se në cilin krah të jetës
Është udha e pikëllimit
Si ngjallet fytyra e nënës
Sidomos buzëqeshja e saj e praruar
Midis qiellit dhe tokës
Është e vërtetë se më ka treguar
Në cilin çast nuk hesht lutja
Sa të jetë gjallë njeriu
Pse nuk ka zë tjetër
Më të ëmbël
Pse nuk ka të tjera duar
Më të bekuara
Pse nuk ka përqafim tjetër
Më të lumtur
Lulzim Tafa më ka treguar
Si nuk binden rrahjet e zemrës
Brenda kafazit të pikëllimit
Asnjëherë nuk mësohemi
Me fundin e mërzisë
As kur ndahet shpirti nga trupi
As kur bashkohen lumenjtë e vetmisë
Lulzim Tafa më ka treguar
Se nëna i ka shkuar në parajsë
Askush nuk përmallohet
Më shumë se dhimbja

( Prishtinë, 30 maj 2022) / KultPlus.com

Rituali i fundosjes

Sali Bashota

Ata nuk dinë ç’është dhimbja
As si fluturojnë zogjtë lart në qiell
Nëse i fusin në grusht
Do t’i rrjepin një nga një

Ata nuk dinë ç’është dashuria
Me fjalë e ndezin zjarrin
Nga fillimi deri në fund
Për një mëkat të pabërë

Ata janë të lumtur
Kur vrasin çdo ëndërr të tjetrit
Vetëm pak i hapin sytë
T’i numërojnë varret e të gjallëve

Ata janë njësoj krejt njësoj
Sikurse fundosja

(Prishtinë, 20 maj 2022) / KultPlus.com

Deti u hidhërua me mua

Poezi nga Sali Bashota

DETI U HIDHËRUA ME MUA

(Për arbëreshët e mi)

Pa asnjë fjalë
Me plot besim
Pa asnjë rrahje qepalle
Deti u hidhërua me mua
Sepse desha t’ia tregoja
Vetminë e vërtetë të arbëreshëve Bashkë me gjumin e pulëbardhave
Për t’i bartur me varkën e shpëtimit Shumicën e ëndrrave të Motit të Madh Pakon e legjendave të fshehura Misterin e kujtimeve të pashkruara
Që nuk i zbardhte dita
U pajtua edhe Zef Chiaramonte
Se vjershat e mallit kanë “vulë uji”
Atje e pata takuar Marën e Gavrilit
Rrinte në mesin e kopileve të katundit
Pasi lëshoi një ofshamë arbëreshe
Më shikoi drejt në sy
Më pyeti a hidhërohet ndonjëherë deti
Nuk kisha përgjigje
Pastaj bëmë një foto të shpejtë
Bashkë me poetin e Lumit
Ishte vjeshtë e vitit dymijë e tre
Mora vesh se Rina e De Radës
Ende vallëzonte në sheshin e Shën Adrianit
Dy mollët e kuqe i kishte lënë
Te kroi i ri i psherëtimave
Amanet për të dashuruarit
Ta kujtonin puthjen e parë
Pas pak Zef Serembe
Filloi shtegtimin në Sao Paulo
Me një çantë të zezë në dorë
Asnjë dorëshkrim nuk e kishte harruar në Strigari
Askush nuk besonte deri atëherë
Se për dashurinë vdesin vetëm poetët
U pajtuam pa asnjë dyshim
Gjysma e dhimbjes së shkrumbuar
Ishte përtej detit
Gjysma tjetër mbeti këndej
Se kur shkelim në tokë
Nuk do të këpusim më asnjë lule
Shpëtojmë nga uji njëherë e përgjithmonë
Nga zjarri shpëtojnë vetëm lotët
Prapë deti u hidhërua me mua
Nuk thashë asnjë fjalë
Sepse në ëndrrën e pambaruar
Tashmë kishte ikur edhe vetmia

(Prishtinë, 10 maj 2022)./ KultPlus.com

Asgjë nuk krahasohet me vdekjen

Nga Sali Bashota

Asgjë nuk krahasohet me vdekjen
Nëse e marrim gjithmonë me vete
Ta shëtisim në kopshtin e parajsës
Buzë lumenjve të amshimit
Nëpër shtatë palë qiej me yje
Kur çdo gjë pendohet përnjëherë
Fytyra e ndërlikuar e vetmisë
Epilogu pa fitues i mëshirës
Butësia e tharjes së fjalëve
Zbutja e frikës me ujë të ftohtë
Dëshmia e pritjes së tradhtuar
Zbulimi i dashurive të fshehta
Legjenda për gjarpërinjtë e shtëpisë
Asgjë nuk krahasohet me vdekjen
Ku ajo çdo ditë luan me piano
Pa e pyetur askush traumën e zemrës
As kur i mbyllim sytë
As kur i hapim plagët
Asgjë nuk krahasohet me vdekjen
Edhe kur vjen befas
Pas përqafimit të njerëzve të dashur
Edhe kur largohet
Pas shpërthimit të ndjenjave të fundit
Edhe kur çdo gjë përsëritet
Në heshtje nga fillimi
Edhe kur kthehet prapë
Me protestën e lotve
Edhe kur bëhet shpallja e dashurisë
Me shikim të parë
Edhe kur vyshket
Koleksioni i ëndrrave të bukura
Edhe kur lidhet me pranga
Vetëm për një çast
Në të njëjtën udhëkryq të harruar 

Trembëdhjetë minuta larg dhimbjes
Sipas orarit të ri të kujtimeve
Sipas grindjes së dy shpirtrave
Sipas pak gjërave të pathëna
Vdekja vjen
Edhe me zjarrin e shikimeve
Të ndezura një nga një në pasqyrë
Edhe me adhurimin e çmendur
Të ngjyrave të bardha
Edhe me fluturimin e mijëra zogjve
Edhe me prekjen e gishtërinjve të lëmuar
Kur dalëngadalë shkrihet
Largësia e buzëve
Ndonëse një mbrëmje e harrojmë
Në rrugën pa emër
Deri në ditën tjetër
Kur i del afati
Të gjitha mëkateve të shpirtit
Asgjë nuk krahasohet me vdekjen

(Prishtinë, 4 maj 2022) / KultPlus.com

Nesër nuk do të shkruaj poezi për luftën

Nga Sali Bashota

(Në Ditën e të Pagjeturve)

Nesër nuk do të shkruaj poezi për luftën
Të gjitha fjalët i ka marrë era
Nëse për luftën thuhet se fiton më i forti
Këtu nuk vdiset si dikur
As për dorëshkrimet e djegura nuk do të shkruaj
Nuk mjafton vetëm ndjesia e përkujtimit
Sot poetët nuk veshen me të bardha
Sot gratë e Dukagjinit veshen me të zeza
Në secilën shtëpi jeton nga një dhimbje
Nesër nuk do të shkruaj poezi për luftën
Ndoshta më askush nuk i dëgjon engjëjt
As kur fillon as kur përfundon pikëllimi
Ëndrra qenka më e dashur se sytë e ballit
Kur çdo ditë pika i bie trishtimit
Të pagjumët nuk e duan më natën
As hëna nuk i duron më yjet në qiell
Nuk ka vend për zogjtë e përmallimit
As për fluturat e lumtura
Këtu nuk vdiset si dikur
Mbas shtegtimit vjen një zjarr tjetër
Derisa protestojnë edhe epitafet për mungesën e varreve
Kur i hapim sytë i mbyllim portat e frikës
Secili i kujton etjet për një pikë ujë
Si dridhjet e klithmave të rrëzuara
Pa e njohur kurrë fundin e ikjes
Në udhëtimin e hijeve të nëmura
Ekspozohen fotografitë e tmerrit
Këtu nuk vdiset si dikur
Nesër nuk do të shkruaj poezi për eksodin
Ofshama e nënave shndërrohet në shpirtra të gjallë
Më lehtë është të vdesësh se t’i harrosh të pagjeturit
Për jetën luftojnë të gjitha gjallesat
Edhe gjarpërinjtë nën gurë
Nesër nuk do të shkruaj poezi për luftën

(Prishtinë, më 27 prill 2022) / KultPlus.com

Zërat e paharruar të Bashotëve

Nga Sali Bashota

Çdo ditë më merr malli
Për zërat e paharruar të Bashotëve
Më kujtohet si pagëzohej dashuria
Me ninullat më të bukura të fëmijërisë
Si i lidhnim kujtimet duke i numëruar hapat e dremitur
Pastaj iknin kukuvajkat nga kulmi i shtëpisë
Ndërsa shpirtrat bënin gjumë të ëmbël
Më vonë i palonim në heshtje të gjitha dallgët e jetës
Për t’i gëzuar buzëqeshjet pa brenga
Çdo ditë më merr malli
Për zërat e paharruar të Bashotëve
Si thurej nostalgjia me pëshpëritjet e mëngjesit
Nëpër thellësitë e përndritura të kujtesës
Kur i gdhendnim gurët e durimit
Për të ndërtuar shtëpi me pamje kah dielli
Pastaj vraponim fushave të blerta
Bashkë me aromën e zambakëve të lulëzuar
Ashtu vinte e lumtur buzëmbrëmja
Sepse aty kurrë nuk trembeshin shqiponjat
As fjala s’e humbte besimin e vet
Edhe pse qielli mbulohej me re të zeza
Edhe pse toka gjëmonte në të katër anët
Edhe pse zjarri përpinte të gjitha legjendat
Çdo ditë më merr malli
Për zërat e paharruar të Bashotëve
Aty nuk mungonte asnjë pjesë e dhimbjes
Secila përshëndetje ishte më e ngrohtë se tjetra
Ndërsa rrudhat e ballit ngjanin me vrullin e stuhisë
Secili plis i bardhë kishte krenarinë e vet
Dhe vdekja ikte nga hija e gjarpërinjve
Çdo ditë më merr malli
Për zërat e paharruar të Bashotëve
Pikërisht aty bekohej çasti i lumturisë
Dhe zgjohej ofshama e zemrës
Në formën e krahëve të dallëndyshes
Ndërsa imazhi më i përmallshëm
Mbështillej me lotët e mërgimtarëve
Nëpër librat e historisë së patreguar
Sa herë në lisin e gjakut skalitej liria
Çdo ditë më merr malli
Për zërat e paharruar të Bashotëve

(Prishtinë, 26 prill 2022) / KultPlus.com