Dua Lipa viziton muzeun “Reporting House” në Prishtinë: ‘Një punë e mrekullueshme për historinë e Kosovës’

Pas koncertit spektakolar në festivalin “Sunny Hill”, këngëtarja me famë botërore, Dua Lipa ka gjetur kohë për të vizituar muzeun “Reporting House” në Prishtinë. Ajo ishte e shoqëruar nga babai i saj, Dukagjin Lipa, i cili është edhe themelues i festivalit, i fejuari Callum Turner, vëllai i saj Gjin Lipa dhe pjesëtarë të tjerë të afërt.

Gjatë vizitës, ajo u prit nga producentja e muzeut Jeta Xharra, kuratori Gazmend Ejupi, gazetarja Donika Shahini dhe stafi e vullnetarët e “Reporting House”. Këngëtarja e shprehu mirënjohjen për këtë iniciativë kulturore, duke thënë: “Keni bërë një punë të mrekullueshme për të treguar historinë e Kosovës në këtë muze”.

Dukagjin Lipa falënderoi organizatorët që mundësuan hapjen e muzeut përtej orarit të zakonshëm, duke theksuar se kjo vizitë u bë për të treguar respekt për punën që është bërë në ndërtimin e këtij institucioni të rëndësishëm.

Ndërkohë, aktori Callum Turner tregoi interes të veçantë për dokumentimet filmike të trupave britanike në Kosovë gjatë ditëve të para pas hyrjes së NATO-s, kur ato kryenin kontrollin për mina nëpër rrugët e Prishtinës. Gjatë vizitës, Dua e orientonte Callumin për lagjet që shfaqeshin në pamjet e vitit 1999 të regjistruara nga BBC.

Gazetarja Donika Shahini ndau një moment të veçantë emocional, duke treguar për fletoren e ruajtur të fëmijëve të familjes Jashari, të cilën ajo e kishte shpëtuar nga rrënojat dhe e kishte ruajtur për muzeun. “Ishte mbresëlënëse se me sa interes dhe respekt Dua dhe Callum dëgjuan historinë time. Madje Callum më pyeti në detaje për rezistencën e familjes Jashari dhe për fëmijët që humbën jetën atë ditë,” tha Shahini. Ajo shtoi se e vlerëson shumë faktin që një çift kaq i njohur, pas angazhimeve me festivalin, gjeti kohë të ndalet dhe të interesohet për punën e këtij muzeu.

Jeta Xharra, bashkëthemeluese e “Reporting House”, theksoi ndikimin që festivali “Sunny Hill” ka pasur në rritjen e numrit të vizitorëve në muze. “Ka pasur një fluks të madh të njerëzve që kanë ardhur për festivalin dhe kanë vizituar muzeun. Kjo ka qenë një mundësi unike për t’u treguar historinë e Kosovës vizitorëve që ndoshta nuk do të kishin ardhur ndryshe,” u shpreh ajo.

Xharra gjithashtu vlerësoi kontributin e familjes Lipa, duke theksuar se angazhimi i tyre shkon përtej muzikës dhe argëtimit. “Ata po promovojnë një imazh të Kosovës moderne, me të rinj që janë të lidhur me rrënjët dhe historinë e tyre. Për mua ishte veçanërisht prekëse që, pavarësisht lodhjes nga festivali, gjetën kohë për të qëndruar disa orë në muze pak para nisjes së udhëtimit të tyre”, shtoi ajo.

Gjatë vizitës, Dua dhe të tjerët panë edhe ekspozitën “Fragmente të mbijetesës” të artistit 18-vjeçar nga Gaza, Hussein al-Jerjaëi, e cila aktualisht po shfaqet në galerinë e muzeut.

“Reporting House”, i hapur më 10 qershor 2024 në ish-ndërtesën e “Gërmisë” në Prishtinë, është një projekt i dedikuar për dokumentimin e punës së gazetarëve vendorë dhe ndërkombëtarë gjatë luftës në Kosovë. Gjatë muajit gusht, muzeu është i hapur për vizitorë nga e marta deri të premten prej orës 10:00 deri në 20:00, ndërsa të shtunën nga ora 10:00 deri në 18:00./KultPlus.com

“Coco Before Chanel”, një portret i guximit, thyerjes së rregullave dhe stilit që nuk vdes

Në botën e modës, ikonat nuk maten vetëm me veshjet që krijojnë, por me ndikimin që lënë pas. Ato që bëjnë dallimin nuk janë thjesht stilistet e suksesshme, por ato që kanë guxuar të ndryshojnë rregullat e lojës. Në një industri që shpesh është ndërtuar mbi paraqitje, lukse dhe konformizëm, gratë si Gabrielle “Coco” Chanel hynë si furtunë, me vizion të qartë dhe zemër të pathyeshme.

Filmi “Coco Before Chanel” (2009), me regji nga Anne Fontaine dhe protagoniste Audrey Tautou, nuk është një histori për famën, por për rrugën e vështirë që të çon deri tek ajo. Është një rrëfim intim mbi një grua që, shumë përpara se të bëhej simbol i elegancës franceze, ishte një vajzë e varfër, e braktisur nga jeta, por jo nga ëndrra e saj për të qenë ndryshe, transmeton KultPlus.

Gabrielle Chanel e nisi jetën larg pistave të modës, në një jetimore, ku e la e ëma pas vdekjes. Ajo u rrit me pak, por me mjaftueshëm për të kuptuar se nuk donte të jetonte nën hije. E re, e pavarur dhe plot krenari, ajo nuk pranoi asnjëherë të nënshtrohej ndaj pritshmërive të shoqërisë. Puna si qepëse dhe netët si këngëtare në kabare ishin vetëm mjetet për të ecur përpara.

Filmi ndjek këtë periudhë formuese të jetës së saj, përpara sfilatave, përpara logove, përpara “Chanel No. 5”. Në thelb, kjo është historia e një gruaje që e shpiku veten nga e para dhe që e bëri stilin një mënyrë për të shprehur lirinë.

Ajo që e bën Chanel të pavdekshme është filozofia e saj: eleganca nuk qëndron në tepricë, por në thjeshtësi. Në një kohë kur gratë visheshin me korse të ngushta, kapele të rënda dhe veshje të sforcuara, Chanel solli linja të pastra, materiale të buta dhe liri në lëvizje. Në film, këto zgjedhje nuk paraqiten si “trende”, por si akt proteste, mënyra e saj për të thënë se nuk do të ishte as aksesor, as pasojë e askujt.

Audrey Tautou e sjell Chanel të re, me një intensitet të heshtur, të brendshëm. Nuk ka shumë fjalë të mëdha, por çdo vështrim i saj është deklaratë. Performanca e saj e balancuar, plot dinjitet, na fton të kuptojmë jo thjesht stilisten, por gruan që nuk pranoi kurrë të ishte e zakonshme.

“Coco Before Chanel” nuk është një film i mbushur me shkëlqim dhe glamur. Është i matur, i qetë, por i qëndrueshëm, si vetë Chanel. Regjisorja Anne Fontaine nuk e mitizon heroinën e saj, por e vendos përballë realitetit: varfëri, pasiguri, lidhje të vështira, dhe mbi të gjitha, një rrugë drejt një identiteti që ajo vetë e ndërtoi me ngulm.

Në një botë ku moda shpesh shihet si sipërfaqësore, “Coco Before Chanel” na kujton se stili i vërtetë lind nga përvoja, dhimbja dhe dëshira për të jetuar ndryshe. Chanel nuk krijoi vetëm veshje – ajo krijoi hapësirë për gratë. Dhe ky film, me gjithë thjeshtësinë e tij, është një homazh për atë shpirt që refuzoi të përshtatej dhe zgjodhi të udhëhiqte./KultPlus.com

Semafori i parë elektrik, 111 vite nga ndriçimi që ndryshoi rrugëtimin urban

Më 5 gusht 1914, në Cleveland të Ohajos, në një kryqëzim të zakonshëm u ndez për herë të parë një dritë që do të ndryshonte përgjithmonë rrjedhën e trafikut nëpër qytete, semafori i parë elektrik në botë. Një shpikje e thjeshtë në dukje, me drita që shërbenin për të sinjalizuar ndalimin dhe kalimin, por me një rëndësi të jashtëzakonshme.

Para kësaj date, rrugët ishin vend i mbushur me kaos, ku makina, kalimtarë dhe kalërues ndonjëherë përplasnin ritmin e njëri-tjetrit pa asnjë rregull të qartë. Siguria ishte në rrezik dhe trafiku shpesh shkaktonte përplasje dhe vonesa. Semafori i Cleveland-it solli për herë të parë një sistem të organizuar, një sinjal të qartë që ndihmonte të gjithë në rrugë, një ndihmë e nevojshme për të krijuar rend dhe për të shmangur aksidentet, transmeton KultPlus.

Kjo dritë e vogël elektrike nuk ishte thjesht një pajisje teknologjike, ishte një hap i rëndësishëm drejt përmirësimit të jetës urbane dhe menaxhimit të trafikut. Ai tregoi se edhe zgjidhjet e thjeshta mund të kenë ndikim të madh në organizimin dhe sigurinë e rrugëve. Sot, semafori është pjesë thelbësore e infrastrukturës urbane, duke vazhduar të ndihmojë në drejtimin e trafikut në qytetet anembanë botës./KultPlus.com

‘Sonte kam dal me shëtit nëpër syt’e tu’

Poezi nga Azem Shkreli

Kangë rruge

Sonte kam dal me shëtit nëpër syt’ e tu,
gjethet e stinët me i përtri-
vetëm edhe sonte

E nëse kam me humbë në rrugicën e vetullave harkue-
mos i fik dritat e shikimeve shituese, se fikën
yjt e gëzimeve të kësaj nate.

Sonte kam dal me shëtit nëpër syt’e tu,
fushat e dëshirave gjelbëroshe me i gjesditë tanë natën-
vetëm edhe sonte

E nëse ke me kalue bulevardeve të krahnorit tim-
mos ik, se kam me t’zanë
langojt e harbuem t’gjakimit!

në flakën e tyne me ndezë edhe një fije shprese-
vetëm edhe sonte!
Sonte kam dal me shëtit nëpër syt’ e tu./KultPlus.com

Beteja e Konispolit, përballja më e gjatë në Ballkan kundër nazistëve

Më 5 gusht 1943 nisi një nga përballjet më të rëndësishme të rezistencës shqiptare gjatë Luftës së Dytë Botërore, Lufta e Konispolit, e njohur si beteja më e gjatë kundër forcave pushtuese naziste në të gjithë Ballkanin.

Kjo betejë u zhvillua nga 5 gushti deri më 28 shtator 1943, duke zgjatur plot 55 ditë, dhe përbën luftimin e parë në kufirin shtetëror shqiptaro-grek kundër trupave gjermane. Përballja është regjistruar në historinë e vendit si një nga luftimet më të zgjatura të periudhës së rezistencës, transmeton KultPlus.

Qëllimi i komandës gjermane ishte sigurimi i kontrollit të vijës bregdetare të Jonit, që shtrihej nga Gjiri i Artës deri në Konispol, për të garantuar lëvizjen strategjike të ushtrisë në drejtim të Greqisë. Rezistenca shqiptare, nën drejtimin e Batalionit “Çamëria”, u mbështet edhe nga forca vullnetare lokale, të cilat luajtën një rol të rëndësishëm në përballjen me pushtuesit.

Luftime të ashpra u zhvilluan përgjatë rrugës automobilistike Skalomë–Konispol, si dhe në drejtimin Lopës–Qafa e Likojanit, ku rezistenca shqiptare përpiqej të pengonte përparimin e trupave naziste.

Në përfundim të luftimeve, trupat gjermane arritën të pushtonin Konispolin, duke siguruar kështu lëvizjen e lirë të ushtrisë së tyre nëpër Ballkan dhe duke hapur rrugën drejt Greqisë.

Megjithëse Konispoli ra, qëndresa e shqiptarëve në këtë betejë dëshmoi vendosmërinë dhe guximin për të mbrojtur territorin, dhe mbetet një nga shembujt më të spikatur të luftës çlirimtare në Shqipëri./KultPlus.com

Chris Hemsworth përballë frikërave, plakjes dhe rikthimit si Thor

I njohur më së shumti si perëndia nordike që mban çekiçin, Thor, në universin kinematografik të Marvel, Chris Hemsworth po kalon nga superfuqitë te shkenca, introspeksioni dhe një sërë sfidash personale, disa prej të cilave shumë më të frikshme sesa luftimi i armiqve imagjinarë.

Aktori australian 41-vjeçar është rikthyer me sezonin e dytë të dokumentarit “Limitless”, ku përballet me disa nga frikërat e tij më të thella, duke eksploruar mënyra për të jetuar më gjatë, më shëndetshëm dhe më mirë.

“Sezoni i parë pothuajse më vrau,” i tha Hemsworth BBC-së. “Dhe mendova: ‘kurrë më.’”

Në sezonin e parë, ai përjetoi sfida të rënda fizike dhe mendore për të vonuar procesin e plakjes, nga zhytyja në thellësi pa pajisje, te agjërimi, trajnimet për menaxhimin e stresit dhe ecja mbi një vinç 900 këmbë (rreth 275 metra) mbi tokë.

Megjithatë, Hemsworth zgjodhi të “torturojë” veten përsëri, nga një ndjenjë kurreshtjeje për të shtruar pyetje më të mëdha rreth kuptimit të jetës dhe plakjes.

“Ishte rraskapitëse, por gjithashtu thellësisht shpërblyese,” thotë ai. “Por tani kam më shumë pyetje sesa përgjigje!”

Në sezonin e dytë, ai vazhdon të sfidojë veten, jo vetëm fizikisht. Me ndihmën e Ed Sheeran, mëson të luajë një instrument muzikor për herë të parë, dhe i frymëzuar nga guximi i fëmijëve të tij, ngjitet mbi një digë alpine 600 këmbë të lartë.

“Kur gjendesh në mjedise të panjohura, ku përballesh me rrezik apo vështirësi, e kupton sa e brishtë është jeta dhe sa shpejt mund të ndryshojë,” thotë Hemsworth.

Një nga momentet më sfiduese për të erdhi gjatë sezonit të parë, kur një test gjenetik zbuloi se ai mban dy kopje të gjenit ApoE4, një nga nëna dhe një nga babai, gjë që e bën atë 8 deri në 10 herë më të rrezikuar për të zhvilluar Alzheimer krahasuar me ata që nuk kanë të dy kopjet.

“Ajo shenjë paralajmëruese më dha edhe më shumë motivim për t’u kujdesur për veten,” shpjegon ai.

“Ishte gjithashtu një mundësi për të ofruar edukim dhe kuptim më të mirë për njerëzit që përballen me këtë sëmundje, pasi Alzheimer është diçka që prek shumë njerëz.”

Ndërsa interesi i tij për mënyra të shëndetshme jetese është rritur, ai e pranon se ekziston një vijë e hollë mes plakjes së shëndetshme dhe biohacking-ut ekstrem, një lëvizje që kërkon përmirësimin e trupit dhe trurit përmes “manipulimit” të biologjisë.

“Do të duam të jetojmë më gjatë dhe më mirë, por me çfarë çmimi? Mund të ndjekësh rutinën perfekte, por nuk ka kuptim nëse je i izoluar dhe vetëm në shtëpi,” thotë Hemsworth.

“Unë dua të investoj energji në shëndet dhe mirëqenie, por dua edhe të shijoj jetën.”

Kjo qasje e veçon atë nga figurat më ekstreme të biohacking-ut, si Bryan Johnson, sipërmarrësi që ka shpenzuar miliona për të ngadalësuar plakjen përmes një regjimi të rreptë që përfshin dieta, suplemente dhe shkëmbim të plazmës.

“Më duket një qasje interesante, por s’kam asnjë interes ta eksploroj,” thotë Hemsworth.

“Më pëlqen të ‘valëzoj’ brenda dhe jashtë atyre botëve. Ndonjëherë provoj një gjë, herë tjetër një tjetër, pjesë të ndryshme të shkencës rezonojnë në periudha të ndryshme të jetës. Nëse je shumë i mbyllur në një mënyrë të vetme të të menduarit, i mbyll derat për mundësi të tjera.”

Duke reflektuar mbi dëshirën njerëzore për të jetuar përgjithmonë, ai shprehet se askush nuk e ka gjetur ende formulën për të mashtruar vdekjen, dhe sipas tij, askush nuk do ta arrijë.

“Duhet ta përqafojmë vdekjen,” thotë ai.

“Vuajtja vjen nga mohimi i faktit se jemi të përkohshëm, të gjithë kemi një datë skadimi. Po të të thuhej se do jetoje 200 vjet me siguri do bëheshe më i pakujdesshëm dhe më i shkujdesur. Ideja se jeta mund të merret nga ty në çdo moment është një kujtesë e bukur për të vlerësuar çdo sekondë.”

Për Hemsworth, marrëdhëniet njerëzore janë të pazëvendësueshme, dhe nëse do të jetonim përgjithmonë, lidhjet mes njerëzve nuk do kishin më të njëjtën peshë.

Aktori jeton në Byron Bay me bashkëshorten e tij, aktoren Elsa Pataky, dhe tre fëmijët e tyre. Në dokumentar, shfaqet se si zgjedhjet e tij ndikojnë jo vetëm në jetën e tij, por edhe në familjen e tij.

“Një nga arsyet që vendosa të xhiroj një sezon të dytë ishte reagimi i mrekullueshëm që mora nga fëmijët, prindërit dhe gjyshërit që e panë sezonin e parë,” thotë ai.

Përtej statusit si yll global aksioni, Hemsworth duket gjithnjë e më i tërhequr nga reflektimi i brendshëm dhe kërkimi për kuptim më të thellë në jetë.

“Kjo përvojë më kujton se çfarë po ofroj dhe çfarë po marr në këmbim,” thotë ai. “Dhe më mëson se nuk mbijetojmë dhe lulëzojmë vetëm.”

Ndërkohë që përpiqet të jetojë më mirë, Hemsworth mendon edhe për të ardhmen e karrierës së tij në aktrim.

Ai do të rikthehet si Thor në filmin “Avengers: Doomsday”, i cili pritet të dalë në dimrin e vitit 2026.

“Nuk e di nëse do të ketë një tjetër film solo,” thotë aktori. “Do të shohim si do shkojë ky, sepse tani po e shqyrtoj gjithë këtë çështje.”

“Është diçka që unë e dua shumë, ndaj… do shohim çfarë ndodh.”/BBC/KultPlus.com

Akademia e Arteve dhe Shkencave të Barit nderon shkrimtarin Ibrahim Kadriu me vulën akademike për merita letrare 

Shkrimtarit të njohur Ibarhim Kadriu do ti ndahet titulli Vula Akademike për Merita Letrare nga Akademia e Arteve dhe Shkencave Filozofike në Bari të Italisë, shkruan KultPlus. 

Ky titull do ti jepet më 4 tetor, me rastin e edicionit të 9-të të Cmimit Ndërkombëtar Akademik “Lucius Annaeus Seneca” për Letërsi Bashkëkohore, ceremoni që do të mbahet në Kështjellën Normano- Swabiane të Sannicandro të Barit.

Ibrahim Kadriu është një prej shkrimtarëve më të njohur të Kosovës, veprat e të cilit janë përkthyer në disa gjuhë të huaja. Letërsia e Kadriut është e përkthyer edhe në gjuhën italiane, vendin në të cilin do ti ndahet edhe ky cmim./ KultPlus.com 

Pamela Anderson dhe Liam Neeson – Midis artit, bashkëpunimit dhe ndjenjës

Pamela Anderson dhe Liam Neeson, dy emra të njohur të kinemasë dhe televizionit, kanë tërhequr së fundmi vëmendjen e publikut jo vetëm për shkak të bashkëpunimit të tyre në rikthimin e komedisë së famshme “Naked Gun”, por edhe për afërsinë e tyre jashtë ekranit. Ndërkohë që filmi po shfaqet në kinema dhe po pritet me interes për energjinë e re që sjell kjo dyshe, është pikërisht ndërthurja e jetës personale me bashkëpunimin artistik që e bën këtë ngjarje më shumë sesa një projekt filmi.

Anderson, e njohur për stilin e saj të veçantë që nga “Baywatch” e deri te dokumentarët ku ka treguar një version më të thelluar të vetes, dhe Neeson, një aktor me karrierë të gjatë në dramë dhe aksion, vijnë nga botë të ndryshme artistike. Por në këtë bashkëpunim, ata krijojnë një kimi të veçantë, e cila është vërejtur si në ekran, ashtu edhe në paraqitjet publike gjatë promovimit të filmit, transmeton KultPlus.

Në emisionin Watch What Happens Live with Andy Cohen, ku të dy u shfaqën së fundmi, u shmangën pyetjet direkte për natyrën e marrëdhënies së tyre, por miqtë e Neeson, përfshirë vetë Cohen, nuk e fshehën entuziazmin. “E vlerësoj shumë këtë marrëdhënie”, tha Cohen, duke përmendur edhe praninë në studio të djalit të aktorit, Daniel Neeson, i cili buzëqeshi në shenjë aprovimi.

Ky bashkëpunim nuk është thjesht një rikthim në një zhanër klasik të komedisë, por edhe një dëshmi se kur dy figura të mëdha të artit bashkohen, mund të krijohet diçka që kapërcen rolet e zakonshme dhe prek emocione më të thella. Neeson, në një intervistë për People, kishte deklaruar se është “çmendurisht i dashuruar me” Anderson, duke e përshkruar si një profesioniste të jashtëzakonshme me etikë të lartë pune, një koment që pasqyron jo vetëm tërheqjen personale, por edhe admirimin profesional.

Në një kohë kur dashuria dhe bashkëpunimi profesional shpesh trajtohen si sfera të ndara, Anderson dhe Neeson po dëshmojnë se ndjenja dhe arti mund të ushqejnë njëra-tjetrën. Ata nuk kanë nevojë të japin sqarime, bashkëpunimi i tyre flet vetë. Në fund të fundit, kur dy njerëz gjejnë përbashkësi në punë dhe ndjeshmëri në shpirt, lind diçka që është njëkohësisht artistike dhe personale./KultPlus.com

Peggy Gou ndez Prishtinën në natën finale të Sunny Hill – ‘Uau, Kosovë!’

Festivali Sunny Hill e mbylli natën e fundit me një shpërthim energjie dhe muzike elektronike, falë një prej emrave më të spikatur të skenës ndërkombëtare, Peggy Gou. Performanca e saj jo vetëm që ngriti në këmbë mijëra të pranishëm në skenën C4, por edhe la një jehonë të veçantë që do të mbahet mend gjatë.

E njohur për stilin e saj të veçantë si DJ dhe producente, artistja me origjinë koreano-jugore ofroi një set hipnotizues, me ritme që depërtuan deri në palcë dhe një prezencë skenike që rrëmbeu publikun që nga momenti i parë. Momenti kulmor i mbrëmjes erdhi me “(It Goes Like) Nanana”, kënduar në kor nga të gjithë të pranishmit, nën shiun që vetëm shtoi intensitetin e përjetimit, transmeton KultPlus.

Por ishte reagimi i saj pas performancës që rrëmbeu vëmendjen dhe zemrat e publikut. Në një postim në Instagram, Peggy shkroi:
“Uau, Kosovë! @sunnyhillfestival është hera ime e parë këtu, çfarë turme! Faleminderit që vallëzuat në shi, faleminderit familjes Lipa për ftesën.”

Kjo performancë dhe ky reagim i Peggy Gou janë një dëshmi më shumë e ndikimit që Sunny Hill Festival ka fituar në nivel ndërkombëtar, jo vetëm si një platformë për artistë të mëdhenj, por si një përvojë e paharrueshme për ta. Prishtina nuk ishte vetëm një ndalesë në turin e saj, ishte një kujtim i gjallë, i denjë për një “Uau, Kosovë!” që mbeti në mendjet e të gjithëve./KultPlus.com

Komedia “Shi në plazh” mbylli sezonin e Kinemasë Verore të DPA-së

“Shi në plazh” ishte komedia e radhës e cila u shfaq në Kinemanë Verore të Drejtorisë së Përgjithshme të Arkivave. Shfaqja u shkaktoi të pranishmëve plot të qeshura dhe emocione, në mbylljen e sezonit të dytë të Kinemasë Verore.

Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave falenderoi për mbështetjen Radio Televizionin Shqiptar (RTSH), që mundësoi transmetimin e shfaqjes, si edhe shprehu mirënjohje për Arkivin Qendror Shtetëror të Filmit (AQSHF), me të cilin ndau gjithë këtë rrugëtim të pasur kulturor.

Duke ruajtur kthjelltësinë ndaj ngarkesës ideologjike të kinematografisë e teatrit gjatë regjimit komunist, ky sezon i Kinemasë Verore të DPA-së, iu kushtua posaçërisht komedisë shqiptare.

Në bashkëpunim me Arkivin Qendror Shtetëror të Filmit (AQSHF), Kinemaja Verore e DPA-së, e cila ka një kapacitet prej 140 ulësesh, iu adresua veçanërisht nxënësve dhe studentëve, përmes një shërbimi që ndërthur edukimin me zbavitjen.

Së bashku me sallën e leksioneve dhe të trajnimeve, “Auditorin” dhe me Muzeun Arkivor që pritet të hapë dyert së afërmi, DPA-ja ofron një alternativë kulturore bashkëkohore./atsh/KultPlus.com

Rinia nga Kosova dhe Serbia bashkohen në Jurinë Rinore të DokuFest, kinemaja si urë bashkëpunimi

Në një iniciativë të veçantë ndërkufitare, të rinj nga Kosova dhe Serbia janë bërë pjesë e jurisë rinore në edicionin e sivjetshëm të DokuFest, si pjesë e programit DocYouth Alliance, rinia që lidhet përmes kinemasë. Kjo nismë e fuqishme kulturore ka për qëllim të krijojë ura bashkëpunimi dhe mirëkuptimi mes të rinjve nga dy vendet, duke përdorur filmin si një mjet komunikimi dhe reflektimi të përbashkët.

Nga 4 deri më 8 gusht, në qytetin e Prizrenit, këta të rinj po marrin pjesë në një përvojë të pasur që përfshin shikimin dhe vlerësimin e pesë filmave me tematikë rinore. Filmat janë përzgjedhur posaçërisht për të reflektuar sfidat, ëndrrat dhe realitetet e brezit të ri në një botë gjithnjë e më komplekse. Në fund të këtij udhëtimi filmik, juria do të shpallë Fituesin e Çmimit për Filmin më të Mirë për të Rinj, emri i të cilit do të publikohet në platformën zyrtare të festivalit, bashkë me të gjithë fituesit e tjerë, transmeton KultPlus.

Por përvoja e tyre në DokuFest shkon përtej ekranit të kinemasë. Pjesëmarrësit janë gjithashtu angazhuar në aktivitetet edukative, punëtori interaktive dhe diskutime të thella, të cilat synojnë të nxisin dialog, bashkëpunim dhe ndërtim të besimit përmes artit. Këto takime krijojnë hapësirë për bashkëbisedim të hapur mbi tema që prekin të rinjtë në të dy shoqëritë, duke i ndihmuar ata të gjejnë pika të përbashkëta përmes përvojës së përbashkët kulturore.

Ky program është një dëshmi se kinemaja mund të shërbejë si gjuhë universale, që tejkalon barriera gjuhësore, politike apo historike. Përmes syve të filmit, të rinjtë nga Kosova dhe Serbia po mësojnë të shohin njëri-tjetrin jo si “të tjerë”, por si bashkëmoshatarë që ndajnë të njëjtat pasione, sfida dhe shpresa për të ardhmen.

Në një rajon ende të ndikuar nga tensionet e së kaluarës, iniciativat si DocYouth Alliance tregojnë fuqinë transformuese të kulturës. Në DokuFest, këtë javë, rinia po fluturon mbi kufij, përmes ekranit të madh dhe me zemra të hapura./KultPlus.com

‘Take Off’ në Festivalin HAPU, kur qielli zbriti në rrugët e Prishtinës

Në ditën e tretë të festivalit ndërkombëtar të artit në hapësira publike “HAPU”, rrugët e Prishtinës u kthyen në një pistë imagjinare për nisje drejt një udhëtimi që sfidoi gravitetin dhe realitetin. Ishte performanca “Take Off” nga Tac o Tac, trupa artistësh nga Franca, që solli një spektakël të shkëlqyeshëm: një paradë lëvizëse, me elemente të teatrit vizual dhe teknologjisë.

Të veshur me kostume futuristike dhe të ngjitur mbi kingala pneumatikë, performuesit marshuan përmes zemrës së qytetit. Pamja e pazakontë e trupave që “ecnin mbi qytet”, duke u lëkundur hijshëm mes ndërtesave dhe turmës, krijoi një atmosferë të përbashkët ëndërrimtare, ku realiteti u zbeh për t’i lënë vend imagjinatës kolektive, transmeton KultPlus.

“Take Off” nuk ishte thjesht një performancë, ishte një ftesë për të ndjerë gravitetin e lehtësuar të artit. Prishtina, përmes kësaj ecjeje të përbashkët, u përjetua nga publiku nga një perspektivë qiellore: një qytet që fluturon, që sheh veten nga lart, që guxon të ëndërrojë në mes të trotuareve.

Kjo paradë nuk i imponoi spektatorit një vend statik. Përkundrazi, e ftoi atë të ecë, të bashkëudhëtojë, të bëhet pjesë e një koreografie të improvizuar urbane, ku kufijtë mes artistëve dhe publikut zhdukeshin në mënyrë natyrale.

Me një kombinim të shkëlqyer të estetikës vizuale dhe futuristikës, “Take Off” ishte një nga momentet kulmore të edicionit të sivjetshëm të “HAPU”, një dëshmi se arti në hapësirë publike mund të jetë i madhërishëm, i gjallë dhe thellësisht transformues. Tac o Tac sollën më shumë se një performancë, sollën një gjendje, një çlirim të përkohshëm nga pesha e përditshmërisë, një prekje të lehtë nga qielli.

Në një qytet që gjithnjë më shumë po e përqafon artin si formë të dialogut dhe bashkëjetesës urbane, “Take Off” ishte një moment fluturimi i përbashkët, drejt një realiteti ku arti nuk sheh nga larg, por ecën mes nesh./KultPlus.com

‘Zemra që nuk harron’ – Kryeministri thekson lidhjen e pathyeshme mes Kosovës dhe mërgatës

Në prag të ardhjeve të shumta verore nga mërgata, Kryeministri i Kosovës ka përcjellë një mesazh të ngrohtë dhe përplot mirënjohje për bashkatdhetarët që rikthehen në vend. Ai ka theksuar rëndësinë e mërgatës jo vetëm si vizitorë që sjellin mallin dhe dashurinë për vendlindjen, por edhe si bashkëkrijues të së ardhmes së përbashkët. Duke theksuar se sot nuk flitet më për “trurin që ikën”, por për “zemrën që nuk harron”, ai ka vlerësuar rolin e mërgatës si pjesë thelbësore e kombit, pavarësisht largësisë fizike.

“I mirëpresim çdo vit, përherë e më shpesh më shumë se një herë brenda vitit, edhe në kryeministri.

Ne kemi gjithmonë nevojë për bashkatdhetarët tanë, mërgatën tonë, si mysafirë që na vizitojnë për t’u çmallur, e si partnerë të zhvillimit dhe bashkëkrijues të së ardhmes tonë. Nuk flasim më për “trurin që ikën”, por për zemrën që nuk harron: sepse ata që kanë ndërtuar jetë jashtë vendit, ruajnë mallin, mbajnë lidhjet dhe bartin përgjegjësinë ndaj atdheut tonë të përbashkët. Secili mund të jetë përkohësisht jashtë atdheut, por gjithsecili është përjetësisht brenda kombit.

Mirë se vini në shtëpinë tuaj, jemi me fat që ju kemi, e ju paçim gjithmonë!”, u shpreh Kryeministri./KultPlus.com

Kristal

Poezi nga Ismail Kadare

Ka kohë që s’shihemi dhe ndjej
Si të harroj un’ dalëngadal
Si vdes tek unë kujtimi yt
Si vdesin flokët dhe gjithçka.

Tani kërkoj unë posht’ e lartë
Një vend ku ty të të lëshoj
Një strofë a notë, a një brilant
Ku të të lë, të puth, të shkoj.

Në s’të pranoftë asnjë varr
Asnjë mermer, a morg-kristal
Mos duhet vall’ prap’ të të mbart
Gjysmë të vdekur, gjysmë të gjallë?

Në s’gjetsha hon ku të të hedh
Do gjej një fushë a një lulnajë
Ku butësisht porsi polen
Gjithkund, gjithkund të të shpërndaj.

Të të mashtroj ndoshta kështu
Dhe të të puth e t’ik pa kthim
Dhe nuk do dimë as ne askush
Harrim ish ky a s’ish harrim./KultPlus.com

Në përvjetorin e vdekjes së Marilyn Monroe, ikona që nuk vdes kurrë

Më 5 gusht të vitit 1962, bota humbi një nga figurat më ikonike të kinemasë dhe kulturës pop, Marilyn Monroe. Sot, në përvjetorin e saj të ndarjes nga jeta, kujtojmë jo vetëm yllin e ndritshëm të Hollywoodit, por edhe gruan e ndjeshme pas buzëqeshjes së famshme dhe syve plot ëndërrim.

E lindur si Norma Jeane Mortenson më 1 qershor 1926, jeta e saj ishte e mbushur me kontraste: lavdi dhe vetmi, sukses të jashtëzakonshëm dhe pasiguri të thella. Monroe u kthye në një simbol të bukurisë, feminitetit dhe seksit, por gjithashtu mbeti një prej figurave më të keqkuptuara të shekullit XX.

Ajo u bë e njohur për rolet e saj në filma të tillë si “Gentlemen Prefer Blondes”, “Some Like It Hot”, dhe “The Seven Year Itch”, ku përmes karizmës dhe humorit të saj natyral, i dha jetë personazheve që mbetën të pavdekshëm. Por ajo ishte shumë më tepër se një “bjonde naive”, ishte një aktore që kërkonte role më të thella dhe respekt si artiste.

Përtej kamerave, Monroe luftoi me ankthin, depresionin dhe vetminë. Jeta e saj personale shpesh ishte nën lupën e medias, që e shndërroi në objekt spekulimesh dhe thashethemesh, duke e privuar nga intimiteti dhe qetësia që çdo njeri meriton. Vdekja e saj tragjike në moshën 36-vjeçare tronditi botën, duke lënë pas jo vetëm mistere, por edhe një ndjenjë të thellë humbjeje.

Në këtë përvjetor, kujtohet jo thjesht ylli i ekranit, por edhe gruaja që kërkoi dashuri, kuptim dhe liri në një botë që shpesh e trajtoi si një produkt. Kujtohet Marilyn për buzëqeshjen që ndriçonte ekranin, për zërin e butë që tingëllonte si melodi dhe për shpirtin që, edhe pse i lënduar, vazhdonte të besonte në dashuri dhe ëndrra.

Sot, figura e saj mbetet frymëzim për breza të tërë, një simbol i ndritshëm i një kohe të artë, por edhe një kujtesë e çmuar për rëndësinë e empatisë dhe humanitetit pas çdo emri të madh. Marilyn Monroe mund të ketë ndërruar jetë, por prania e saj ndjehet ende në çdo cep të kulturës moderne./KultPlus.com

Ndahet nga jeta Loni Anderson, ikona televizive e viteve ’80

Loni Anderson, e cila u bë e famshme për rolin e recepcionistes së zgjuar dhe tërheqëse në komedinë televizive “WKRP in Cincinnati”, ka ndërruar jetë vetëm pak ditë para ditëlindjes së saj të 80-të.

Seriali, i transmetuar nga viti 1978 deri më 1982, ishte i vendosur në një stacion radiofonik të Ohio-s që përpiqej të ringjallej përmes muzikës rok. Krahas Anderson, e cila luante rolin e Jennifer Marlowe, pjesë e kastit ishin edhe Gary Sandy, Tim Reid, Howard Hesseman, Frank Bonner dhe Jan Smithers.

Anderson ndërroi jetë në një spital në Los Angeles, pas një “sëmundjeje të zgjatur”, sipas publicistes së saj prej kohësh, Cheryl J. Kagan.

“Jemi të pikëlluar të njoftojmë ndarjen nga jeta të gruas sonë të dashur, nënës dhe gjyshes,” thuhet në deklaratën e familjes së Anderson.

Si recepsioniste e stacionit, Jennifer, bionde, gjithmonë me taka të larta, përdorte sharmin e saj për të shmangur thirrjet e padëshiruara për shefin e saj, zotin Carlson. Efikasiteti i saj shpesh e mbante stacionin funksional, përballë kaosit të shkaktuar nga të tjerët.

Ky rol i solli Anderson dy nominime për çmimin Emmy dhe tri për çmimin Golden Globe. Ajo gjithashtu u shfaq në ekranin e madh përkrah Burt Reynolds në komedinë “Stroker Ace” më 1983. Çifti u martua më vonë, duke u bërë një nga çiftet më të komentuar në media në atë kohë, përpara se të ndaheshin në vitin 1994.

Loni Anderson lë pas bashkëshortin e saj Bob Flick, vajzën Deidra dhe dhëndrin Charlie Hoffman, djalin Quinton Anderson Reynolds, mbesat McKenzie dhe Megan Hoffman, djalin e bashkëshortit Adam Flick dhe bashkëshorten e tij Helene, si dhe nipërit nga kjo martesë, Felix dhe Maximilian. /CNN/KultPlus.com

5 gushti i një legjende: Lindja e njeriut që eci në Hënë

Sot, më 5 gusht, kujtojmë lindjen e një prej figurave më frymëzuese të shekullit XX, Neil Armstrong, astronauti amerikan që hyri në histori si njeriu i parë që hodhi këmbën në Hënë.

I lindur në Wapakoneta të Ohajos në vitin 1930, Armstrong mishëroi ëndrrën njerëzore për të kapërcyer kufijtë tokësorë dhe për të prekur të panjohurën. Fjalët e tij të famshme, të shqiptuara më 21 korrik 1969 gjatë misionit historik Apollo 11 – “Ky është një hap i vogël për njeriun, një hap gjigant për njerëzimin” – jehuan përtej të gjithë kufijve dhe u bënë një simbol i përparimit shkencor, guximit dhe bashkimit global përtej dallimeve, transmeton KultPlus.

Para se të bëhej astronaut, Armstrong ishte një pilot testimi dhe inxhinier aeronautik i përkushtuar, me mbi 2,400 orë fluturimi në avionë eksperimentalë. Ai mbeti gjithmonë i përulur, duke shmangur famën dhe duke e lënë veprën e tij të flasë në vend të fjalëve.

Neil Armstrong nuk ishte thjesht një astronaut, ai ishte një simbol i kurajës për të sfiduar të panjohurën, i përkushtimit për shkencën dhe edukimin, dhe i mundësisë që ka njerëzimi për të arritur të pamundurën kur punon së bashku. Në këtë përvjetor të lindjes së tij, e kujtojmë me nderim dhe mirënjohje, si një pionier të hapësirës, si një figurë të përjetshme të historisë moderne, dhe si një frymëzim që vazhdon të jetojë në zemrat e atyre që ëndërrojnë përtej yjeve./KultPlus.com

Vdes një 40-vjeçar pasi u rrëzua në koncertin e Oasis në Wembley

Një burrë ka vdekur pasi ka rënë nga një lartësi në një koncert të Oasis të shtunën, tha Policia Metropolitane.

Policia tha se oficerët dhe mjekët në stadiumin Wembley në Londër iu përgjigjën raporteve se një burrë rreth të 40-ave ishte lënduar rëndë rreth orës 22:19 të dielën, shkruan BBC.

Burri u shpall i vdekur në vendngjarje, tha një zëdhënës i policisë.

Oasis tha në një deklaratë se ishin “të tronditur dhe të trishtuar” kur dëgjuan për vdekjen e një tifozi të tyre./KultPlus.com

Rregulla të reja për inteligjencën artificiale në BE

Kanë hyrë në fuqi në Bashkimin Evropian rregulla të reja për transparencën e modeleve të inteligjencës artificiale (AI) me përdorim të përgjithshëm, si ChatGPT dhe Gemini.

Sipas këtyre rregullave, zhvilluesit duhet të zbulojnë se si funksionojnë modelet e tyre dhe cilat të dhëna janë përdorur për trajnimin e tyre, raporton gazeta franceze Le Monde.

Për modelet më të avancuara, të cilat mbartin rreziqe më të mëdha, kërkohet dokumentimi i masave të sigurisë. Këto rregulla forcojnë mbrojtjen e të drejtave të autorit, pasi zhvilluesit detyrohen të deklarojnë burimet e të dhënave që përdorin, përfshirë edhe nëse i kanë mbledhur automatikisht nga interneti.

Gjithashtu, kërkohet zbatimi i masave për mbrojtjen e pronës intelektuale.

Të 27 shtetet anëtare të Bashkimit Evropian duhet të njoftojnë Komisionin Evropian se cilat institucione kombëtare do të jenë përgjegjëse për zbatimin e rregullave. Ky ligj ka shkaktuar tensione mes BE-së dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës, pasi kompanitë amerikane, përfshirë Google dhe Meta, janë skeptike ndaj këtyre rregullave që mund të ngadalësojnë zhvillimin e teknologjisë së AI-së në Evropë.

Megjithëse BE-ja ka publikuar një kod praktikash të mira, shumë kompani të mëdha amerikane kundërshtojnë ligjet që kërkojnë më shumë mbikëqyrje dhe përgjegjësi.

Zhvilluesit që shkelin ligjin mund të gjobiten deri në 7 për qind të të ardhurave të tyre globale.

Ligji përfshin edhe dispozita për sistemet e AI-së me rrezik të lartë në sektorë të ndjeshëm, si arsimi, infrastruktura energjetike dhe kontrolli kufitar./KultPlus.com

Monumenti lundrues francez ‘Bel Espoir’ mbërrin në Durrës

Në Portin e Durrësit ka mbërritur sot anija “Bel Espoir”, e cila nuk është vetëm një dëshmi e mjeshtërisë detare, por edhe një simbol i shpresës dhe ringritjes sociale.

E ndërtuar në vitin 1944 në Svendborg, Danimarkë, nga kantieri detar J. Ring Andersen, ajo fillimisht shërbeu për tregti në Detin Baltik dhe më pas si anije peshkimi në ujërat e largëta të Terre-Neuve.

Në vitin 1968, ajo u ble nga shoqata franceze AJD (Amis du Jeudi-Dimanche), e themeluar nga ish-kapelani Michel Jaouen, me qëllimin për të ndihmuar të rinjtë me probleme sociale dhe varësi përmes praktikës së lundrimit dhe jetës në bord.

Që nga 26 marsi i vitit 1993, “Bel Espoir” është shpallur monument kombëtar lundrues në Francë dhe vazhdon të lundrojë mes Karaibeve dhe brigjeve të Francës, si një anije shprese dhe ringritjeje për shumë të rinj./atsh/KultPlus.com

’Më dëgjo ashtu siç dëgjohet shiu’

Poezi nga Oktavio Paz

Shqipëroi: Merita Paparisto

Më dëgjo ashtu siç dëgjohet shiu
as me vëmendje por as me shpërqëndrim,
gjurmë të lehta, rigim i hollë,
ujë që është ajri vetë dhe ajër që është vetë koha
dita është akoma e gjallë
nata ende s’ka lindur
trajta të mjegulluara
në kthesën pas qoshes
trajtat e kohës
në lakimin e heshtjes,
dëgjomë, ashtu siç dëgjohet shiu
pa më dëgjuar vër-vesh në atë që them
me sytë të hapur për së brëndëshmi, në gjumë
me të pesta shqisat zgjuar,
po bie shi, gjurmë të lehta, mërmërimë bashkëtingëlloresh,
ajër dhe ujë, fjalë pa rëndesë:
që jemi dhe që janë,
ditët dhe vitet, ky moment
kohë e papeshë dhimbje që rëndon,
më dëgjo ashtu siç dëgjohet shiu,
asfalti i lagur shkëlqen,
avulli ngrihet dhe ikën larg,
nata shpaloset dhe hedh vështrimin tek unë,
ti je ti dhe trupi yt prej avulli,
ti dhe fytyra jote e natës
ti dhe flokët e tua rrufe të ngeshme
ti kapërcen udhën dhe futesh në ballin tim,
gjurmë uji përballë syve të mi,
degjomë, siç dëgjohet shiu,
asfalti është i lagur dhe ti kapërcen rrugën
në mjegull, përhumbur në natën,
në këtë natën që flen në shtratin tënd,
është dallga që fryhet në frymën tënde
gishtërinjtë e tu prej uji më njomin ballin,
gishtërinjtë e tu prej zjarri më djegin sytë
gishterinjte e tu prej ajri hapin qepallat e kohës
një ujvarë pamjesh dhe ringjalljesh
dëgjomë, siç dëgjohet shiu
vitet ikin tutje momentet vijnë tëhú
i dëgjon gjurmët në dhomën tjetër?
nuk janë këtu, as atje: ti i dëgjon
prej një tjetër kohë e cila ndodh tashti
dëgjoi gjurmët e kohës
krijueses së vëndeve të papesha, të pandodhëshme
dëgjoje shiun si vrapon mbi taracë
nata ështe tani e errët natë varri,
shkrepëtimat flenë në foletë mes gjetheve,
një kopësht i paqetë bredh në mëshirë të fatit
hija jote mbulon këtë faqe libri./KultPlus.com

Të shprehurit ju bën më të lehtë, ju shkarkon nga barra e vetvetes

Nga Emil Cioran
Përktheu: Balil Gjini

Librin e parë, me titullin kumbues – “Sur les cimes du désespoir (Mbi majat e dëshpërimit) – e shkrova rumanisht në moshën njëzet e një vjeçare, duke iu betuar vetes se s’do shkruaja më kurrë. Pastaj shkrova një tjetër, me të njëjtin premtim. Komedia është përsëritur përmbi dyzet vjet. Përse, vallë?

Sepse të shkruarit, sado i paktë qoftë sasia e tij, më ka ndihmuar të kaloj nga njëri vit në vitin tjetër, sepse obsesionet ishin shëruar, kurse gjysma e tyre ishin kapërcyer. Të prodhosh është një lehtësim i jashtëzakonshëm. Të botosh, jo më pak. Një libër që botohet është jeta juaj, apo të paktën një pjesë e jetës suaj, që bëhet diçka e huaj, që s’ju përket më, që ka rreshtur se ju rraskapituri.

Të shprehurit ju bën më të lehtë, ju varfëron, ju shkarkon nga barra e vetvetes, ai është humbje e substancës dhe liri. Ai ju kullon, ju shpëton, pra përlan me vete një pengesë të madhe.

Kur dikush ju këllet krupën aq shumë sa doni ta zhdukni, më e mira do të ishte të merrnit një fije letër dhe të shkruanit shumë herë në të se X është një qelbanik, një batakçi, një monstër dhe do të vëreni se e urreni më pak, se nuk mendoni pothuajse më fare për hakmarrje. Pak a shumë është kjo që edhe unë kam bërë ndaj vetes dhe botës. “Précis” e kam nxjerrë nga llagëmet e mia për të sharë jetën dhe veten. Rezultati?!

E kam duruar veten paksa më mirë, siç kam duruar po ashtu edhe jetën.

Kujdesuni për veten sa më mirë të jetë e mundur. / KultPlus.com

Më shumë se 10 000 hotele evropiane kërkojnë dëmshpërblim nga Booking.com

Më shumë se 10 000 hotele evropiane po i bashkohen një padie kolektive kundër Booking.com, me seli në Amsterdam, për të kërkuar kompensim për humbjet e shkaktuara nga përdorimi nga agjencia e udhëtimeve online i të ashtuquajturave klauzola të “çmimit më të mirë”.

Klauzolat i ndalojnë hotelet të ofrojnë dhoma në faqet e tyre të internetit me një çmim më të ulët dhe shihen prej tyre si të paligjshme.

Qëllimi është të parandalohen të ashtuquajturat rezervime “freerider” ku klientët e gjejnë hotelin në Booking.com dhe më pas shkojnë në faqen e internetit të hotelit për të bërë rezervimin e tyre.

Hotelet citojnë një vendim të Gjykatës Evropiane të Drejtësisë të datës 19 shtator 2024 që në thelb thotë se klauzola e çmimit më të mirë është e paligjshme.

Gjykata zbuloi se platforma si Booking.com mund të vepronin pa rregulla të këtij lloji.

Kjo bëri pak ndryshim për udhëtarët.

Booking.com i kishte shfuqizuar klauzolat në Evropë pas Aktit të Tregjeve Digjitale të Bashkimit Evropian të vitit 2024./KultPlus.com

4 Gusht 1836, ubotua vepra e parë e Rilindjes sonë Kombëtare, “Këngët e Milosaos” nga Jeronim de Rada

4 Gusht 1836, u botua vepra e parë e Rilindjes sonë Kombëtare — “Këngët e Milosaos” nga Jeronim de Rada (1814–1903), poeti i shquar arbëresh.

Ky vëllim poetik është një gur themeli në letërsinë shqipe dhe në ndërgjegjësimin kombëtar të shqiptarëve.

Nëpërmjet dashurisë së Milosaos dhe Rinesë, De Rada sjell një epokë të lavdishme dhe një thirrje për identitet, gjuhë e atdhe.

Jeronim de Rada, biri i diasporës arbëreshe në Itali, mbeti i lidhur me Shqipërinë përmes vargjeve, idealit dhe gjuhës./KultPlus.com