Butrinti është një nga vendet më atraktive të Shqipërisë. Ky qytet shtrihet në pjesën jug-perëndimore të Shqipërisë, rreth 20 km larg qytetit të Sarandës, përcjellë KultPlus.
Në lashtësi njihej me emrin Buthrotum, dhe ishte i banuar nga fisi i kaonëve, një prej fiseve kryesore të Epirit. Disa nga ndërtesat e këtij vendi antik datojnë ndërmjet shekujve të IV para Krishtit dhe shekullit të VI pas Krishtit.
Butrinti është një nga perlat e rivierës shqiptare, ku arkitektura e këtij qyteti antik bën një ndërthurje të hatashme mes historisë dhe të bukurës.
Në vitin 2019 qyteti antik ishte vizituar prej më shumë se 230 mijë turstësh./KultPlus.com
Një nga kompanitë më të mëdha mediatike që merret me promovimin e dhe kontrollin e cilësisë së turizmit në të gjithë botën, “Lonely Planet”, ka bërë një artikull për qytetin antik të Butrintit, të cilin e ka titulluar “Në Butrint të Shqipërisë udhëtohet (edhe) nëpër kohë”.
Shkrimi jep një panoramë të gjerë të qytetit të lashtë, ku përshkruan kohën se kur daton, vendndodhjen gjeografike, por gjithashtu citon edhe mitologjinë klasike, konkretisht poetin e lashtë romak Virgjilin.
Në artikull shkruhet: “Nga këta shekuj të parë, ka ende gjurmë të dukshme në zonën arkeologjike. Një pyll i dendur dhe i qetë dhe, në mes të tij, pamje të arkitekturës antike. Këto janë gjurmët e kalimit të qytetërimeve të shumta, të cilat nga shekulli i VIII pr.e.s. e tutje, u alternuan në këtë segment të bregdetit në jug të Shqipërisë.
Në këtë shtrirje jugore të Shqipërisë, jo shumë larg kufirit me Greqinë, bregdeti krijon një hyrje të thellë që i ngjan një liqeni të brendshëm. Është liqeni i Butrintit në fakt dhe lidhet me detin Jon nëpërmjet kanalit të Vivarit.
Pikërisht përgjatë rrjedhës së këtij kanali të qetë ndodhet një gadishull i vogël, i gjelbëruar dhe i rrumbullakosur, i pushtuar tërësisht nga Parku Arkeologjik i Butrintit, një vend i trashëgimisë së UNESCO-s që nga viti 1992. Sipas mitologjisë klasike, megjithatë, të mërguarit që u larguan nga Troja pas rënies së saj do të kishin themeluar qytetin e njohur në kohët e lashta si Buthrotum dhe është gjithmonë poeti Virgjili ai që kujton se Enea vizitoi Butrintin gjatë udhëtimit të tij në Itali”.
Në artikull nuk mungojnë as të dhëna historike që janë shkruar pë qytetin antik të Butrintit, si periudha kur ai u pushtua nga Ali Pashë Tepelena në fillim të shekullit të 19-të, ku citohet: “Por historia e Butrintit nuk përfundon me Perandorinë Romake. Qyteti ishte një rezidencë peshkopale në shekullin e 5-të, më pas u mor nga venecianët, iu dorëzua Napoleonit, më në fund u pushtua nga Ali Pasha në fillim të shekullit të 19-të”.
Artikulli përfundon shkrimin me një rekomandim për të gjithë turistët, se kur mund të jetë koha e duhur për të vizituar këtë qytet antik, e ku nuk lë pa përmendur as bregdetin e Sarandës, si një destinacion që nuk duhet humbur: “Rreth njëzet kilometra larg Butrintit ndodhet qyteti i Sarandës, një destinacion kryesor për ata që ëndërrojnë një pushim plazhi mes plazheve të bardha dhe ujërave të kristalta.
Vlen të organizohet një vizitë në zonën arkeologjike të Butrintit në sezonin e ulët ose, nëse kjo nuk është e mundur, në kohë më pak të ngarkuara, si në mëngjes herët, për të shmangur turmat”./ rtsh / KultPlus.com
Qyteti antik i Butrintit, 20 km larg Sarandës vijon të tërheqë turistët vendas e të huaj edhe pse nuk ka nisur ende sezoni turistik.
Dorina Dhima, specialiste e turizmit në Parkun Kombëtar të Butrintit, tha për ATSH-në se “gjatë periudhës janar-mars ky park u vizitua nga 2591 vizitorë vendas e të huaj”.
“Konkretisht gjatë muajit janar parku u vizitua nga 430 turistë, në shkurt nga 729 turistë dhe në mars nga 1432 vizitorë, nga të cilët 487 vizitorë vendas, 741 vizitorë të huaj dhe 204 vizitorë pa biletë. Gjatë muajit mars 2023 nga shitja e biletave janë gjeneruar në total 101 75 00 lekë nga të cilët 342 100 lekë nga vizitorët vendas, 675 400 lekë nga vizitorë të huaj”, tha Dhima.
Sipas saj, turistët gjatë vizitës në park shijojnë një itinerar interesant turistik mes rrënojave të qytetërimeve të lashta dhe peizazhit fantastik, që ky vend të ofron në çdo stinë.
“Në muajt në vijim pritet një fluks më i lartë i vizitorëve në parkun kombëtar të Butrintit”, tha Dhima.
Parku Kombëtar Arkeologjik i Butrintit ka një sipërfaqe prej 15 hektarësh dhe ndodhet në lartësitë 30-50 metra mbi nivelin e detit. Ai është ngritur në këndin juglindor të gadishullit të Ksamilit. Arkeologjia e këtij qyteti antik, evidenton trashëgiminë që kanë lënë kultura të ndryshme në të kaluarën: grekët, romakët, bizantinët, venedikasit, turqit, francezët dhe osmanët, të cilët panë te Butrinti një zonë strategjike për të zgjeruar influencën e tyre. Mbretër, pushtues, princër, mendimtarë, arkeologë dhe historianë kanë gjetur në rrënojat e qytetit një simetri të historisë së njerëzimit. / atsh / KultPlus.com
Studiuesi dhe anëtari i Këshillit Shkencor të UNESCO-s, Auron Tare njoftoi se muzeu britanik (British Museum), ka vendosur të ndryshojë emrin e vendgjetjes së një koleksioni monedhash nga Buthrotum Epirus Greece në Buthrotum Epirus Albania.
Tare ka sqaruar se muzeu britanik reagoi shpejt pas letrës që i dërgoi Drejtorit të Përgjithshëm për saktësinë e terminologjisë së përdorur për të përshkruar Butrintin si qytet grek.
“Falë kuratorit të Departamentit të Monedhave dhe Medaljeve të Muzeut Britanik, Tom Hockenhull u përgjigj me një term të saktë duke identifikuar saktë origjinën e koleksionit të monedhave nga Butrinti si Buthrotum, Shqipëria moderne Epiri”, ka nënvizuar Tare.
Në një prononcim për median për këtë çështje, Tare informoi se, “është një koleksion monedhash romake të gjetura me sa duket në zonën e Butrintit”.
“Koleksioni ka në British Museum diku tek 110 vjet. Nuk ka një ide të saktë nga kanë ardhur, por ka një indicie që mund të jetë një koleksionist anglez, i cili jetonte në Korfuz në fundin e 1800-ës dhe më vonë ia ka falur këtë koleksion muzeumit britanik. Është një koleksion interesant se për herë të parë në atë kohë zbulohej se Butrinti kishte një ujësjellës të ndërtuar në kohën e perandorit August dhe monedhat ishin të prodhuara në Butrint”, u shpreh Tare.
Tare tha se, “është e rëndësishme që një institucion me atë rëndësi siç është British Museum ndryshon toponimin e vendgjetjes së koleksionit dhe kjo është shumë e rëndësishme për historinë antike shqiptare, por dhe për debatin shekullor të zonave të Epirit. Fakti që muzeu britanik e kishte të cilësuar vendndodhjen e Butrintit si Epir grek ishte një gabim i rëndësishëm që u korrigjua në mënyrë xhentëllmenësh. Pra muzeu reagoi menjëherë dhe vendosi ta ndryshonte”./ atsh / KultPlus.com
Butrinti është një nga vendet më atraktive të Shqipërisë. Ky qytet shtrihet në pjesën jug-perëndimore të Shqipërisë, rreth 20 km larg qytetit të Sarandës, përcjellë KultPlus.
Në lashtësi njihej me emrin Buthrotum, dhe ishte i banuar nga fisi i kaonëve, një prej fiseve kryesore të Epirit. Disa nga ndërtesat e këtij vendi antik datojnë ndërmjet shekujve të IV para Krishtit dhe shekullit të VI pas Krishtit.
Butrinti është një nga perlat e rivierës shqiptare, ku arkitektura e këtij qyteti antik bën një ndërthurje të hatashme mes historisë dhe të bukurës.
Në vitin 2019 qyteti antik ishte vizituar prej më shumë se 230 mijë turstësh./KultPlus.com
Në kuadër të 30-vjetorit të Butrintit në UNESCO, në muzeun arkeologjik është vendosur një ekspozitë fotografike. Në të shfaqen gjithë etapat e zhvillimit të Butrintit si qendër arkeologjike.
Fotot paraqesin vitet ’30 ku u ndërmorën gërmimet e para arkeologjike e në vazhdim. Ekspozita sjell edhe foto të ndërhyrjeve konservuese të monumenteve, si dhe pamje nga mjedisi mbresëlënës që kjo pasuri botërore ka.
Ekspozita do të qëndrojë e hapur deri në datën 14 dhjetor, data që përkojnë me sesionin e 16-të të Komitetit të Trashëgimisë Botërore në vitin 1992.
30 vite më parë në Santa Fe të Nju Meksikos, u mblodh sesioni i 16-të i Komitetit të Trashëgimisë Botërore. Komiteti analizoi dhe përditësoi listën e pasurive botërore prej datës 7-14 dhjetor të 1992, duke klasifikuar për herë të parë qytetin antik të Butrintit pjesë e Trashëgimisë Kulturore Botërore sipas kriterit (C III).
Prej këtij sesioni e në vazhdim kufijtë e hartës së Butrintit si Pasuri Botërore e UNESCO-s kanë ardhur duke u zgjeruar, e në vitin 2007 gjithë territori i Parkut Kombëtar Butrint aprovohet si zonë buferike për pasurinë botërore. /atsh /KultPlus.com
Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave nëpërmjet dokumenteve solli sot në kujtesë se më 7 dhjetor të vitit 1927, kreu i Misionit Arkeologjik Italian në Shqipëri, Luigi Maria Ugolini u dërgoi një letër autoriteteve shqiptare, duke i informuar se synonte të eksploronte Butrintin gjatë vitin 1928.
Puna me gërmimet e kryesuar nga Ugolini filloi atje në shkurt të vitit 1928 deri në vitin 1936, dhe pas tij punimet i vazhdoi P. Markoni dhe më vonë D. Mustilli deri në vitin 1940.
Hulumtimet e çuan Ugolinin edhe drejt Finiqit, qytetit antik të Foinikes në afërsi të Butrintit. Nga gërmimet u zbuluan pjesët kryesore të teatrit, së bashku me një grup statujash fine, baptisterin e antikitetit të vonë dhe shumë monumente të tjera. Në vitin 1931 Ugolinit iu ofrua mundësia për të punuar në ishullin e Maltës, ku udhëhoqi një projekt gërmimi për disa vite me radhë deri sa vdiq.
Siti arkeologjik i Butrintit se bashku me parkun natyror që e rrethon atë është monument kulture dhe trashëgimi botërore e mbrojtur nga UNESCO, që prej vitit 1992. Parku Kombëtar i Butrintit, i cili ndodhet 18 kilometra në jug të Sarandës, zë një sipërfaqe të përgjithshme prej 9,424 hektarësh, një sipërfaqe e përbërë nga kodra, liqene, ligatina, këneta të kripura, fusha të gjera, moçalishte dhe ishuj. Brenda tij është konfirmuar ekzistenca e 1,200 specieve të ndryshme kafshësh dhe bimësh. /atsh /KultPlus.com
Parku Kombëtar i Butrintit këtë vit është vizituar nga një numër i madh turistësh vendas e të huaj. Krahasuar me një vit më parë është regjistruar rritje me 61%, ose 33225 vizitorë më shumë se viti i kaluar, për periudhën nga muaji janar deri në fund të nëntorit 2022.
Kjo ka bërë që rrjedhimisht të rriten edhe të ardhurat, me 51,8%.
Parku Kombëtar i Butrintit, i cili ndodhet 18 kilometra në jug të Sarandës, zë një sipërfaqe të përgjithshme prej 9,424 hektarësh, një sipërfaqe e përbërë nga kodra, liqene, ligatina, këneta të kripura, fusha të gjera, moçalishte dhe ishuj. Brenda tij është konfirmuar ekzistenca e 1,200 specieve të ndryshme kafshësh dhe bimësh.
Në këtë sipërfaqe të Parkut Kombëtar përfshihet edhe siti arkeologjik i Trashëgimisë Botërore të Butrintit. Parku i Butrintit është monument kulture dhe trashëgimi botërore e mbrojtur nga UNESCO, që prej vitit 1992. /atsh / KultPlus.com
Qyteti antik i Butrintit në Sarandë, ka shënuar në 7 muajt e parë të këtij viti një numër të lartë turistësh vendas dhe të huaj.
Dorina Dhima, specialiste e turizmit në Parkun Kombëtar të Butrintit, tha për ATSH-në se “gjatë muajit janar-korrik Butrinti u vizitua nga 34 61 turistë vendas e të huaj, një rritje me 72 % ose 14 483 vizitorë më shumë se në 2021”.
Sipas saj, gjatë janar-korrik 2021 Butrinti u vizitua nga 20 135 vizitorë vendas e të huaj.
“Sa i përket të ardhurave nga biletat për mujorin janar-korrik të këtij viti kanë rritur me 68.7% ose 103 01 600 lekë më shumë se e njëjta periudhë e vitit të kaluar”, tha Dhima.
Turistët në këtë vend shijojnë një itinerar interesant turistik mes rrënojave të qytetërimeve të lashta dhe peizazhit fantastik që ky vend të ofron në çdo stinë.
Butrinti sot është një kompleks arkitektonik me 15 zona të periudhave të ndryshme, nga shekulli IV para Krishtit deri në shekullin XVI pas Krishtit. Rëndësia historike e Butrintit është e jashtëzakonshme dhe të jesh në gjendje që të ecësh është një privilegj: statuja me gurë të bardhë nga epoka e August Oktavianit, Agripas, Antiohs, Serapisit, Livia Drusilas ngriheshin dikur këtu, si dhe vendi i lindjes së shumë qytetarëve të shquar në kohë të ndryshme apo gjeneralëve romakë gjatë epokës së ndritur të perandorisë kur qyteti quhej “Colonia Augusta Buthrotum” (Kolonia Augustiane Butrinti). / atsh / KultPlus.com
Ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro deklaroi sot në Kuvend se “vetëm 3% e projektit të investimit në Butrint prekte kufirin e ish-zonës së mbrojtur, ndërsa 97% e projektit shtrihet jashtë zonës, asnjëherë me status dhe në përputhje të plotë me Planin e Përgjithshëm Vendor të Bashkisë Sarandë, ku parashikohet zonë zhvillimi, miratuar në vitin 2017 dhe që askush nuk e ka kontestuar”.
Në fjalën e saj në interpelancën e kërkuar nga deputeti i Partisë Demokratike, Agron Shehaj, ministrja Kumbaro tha se “vetëm në hapësirën e Ksamilit deri në vitin 2009 janë dhënë 27 vendime të kthimit dhe kompensimit të pronave. Ne kemi një rekomandim të përhershëm nga UNESCO për aktualizimin e gjendjes së zonave të mbrojtura”.
Duke treguar hartën ku ndodhet edhe parku kombëtar i Butrintit, Kumbaro tha se “në të gjithë këtë sipërfaqe brenda kësaj harte është qyteti antik, është ajo për të cilën UNESCO e shpalli trashëgimi botërore, e gjithë sipërfaqja është 8 622 ha, këtu brenda kemi edhe qytetin antik edhe liqenin e Butrintit. Këtu janë edhe sipërfaqet ujore, lagunat, deti, ligatinat ku vetëm liqeni zë një sipërfaqe prej 1600 ha. Në këtë pjesë kemi habitate , shkëmbinj të zhveshur, ishuj sipërfaqe të banuara, toka bujqësore në të gjitha zonat, në të gjitha që përmendja kemi edhe pasuri nënujore, të pasura me një faunë që vlen të mbrohet”.
“Në të gjitha këto zona ka edhe nën zona, që ndihmojnë në planifikimin e zonave të mbrojtura.Kur parku u ravijëzua në fillim të viteve ’90 ishte i plotë edhe Ksamili brenda. Ksamili ku kishte agrume, pak shtëpi tradicionale dhe në fillim te viteve ’90 konsiderohej një zonë e mbrojtur”, tha Kumbaro.
Ministrja Kumbaro u shpreh se “Ksamili i sotëm është i urbanizuar kuturu, në 30 e ca kusur vite babëzie, ky është Ksamili sot, pa kriter pa planifikim”. /atsh / KultPlus.com
Ministrja e Kulturës, Elva Margariti deklaroi sot në Kuvend se në rastin e Butrintit nuk po japim asnjë gjë me koncesion, nuk po shesim dhe nuk po dhurojmë asnjë gjë, por po ftojmë palë të tjera që të menaxhojmë së bashku një të mirë në emër të shtetit.
Gjatë diskutimit në Kuvend të dekretit të Presidentit për kthimin e ligjit “Për miratimin e marrëveshjes për administrimin e nënzonave të trashëgimisë kulturore dhe peizazhit kulturor, pjesë e Parkut Kombëtar të Butrintit, lidhur ndërmjet Ministrisë së Kulturës dhe Fondacionit për Menaxhimin e Butrintit”, Margariti tha se “është e turpshme ajo që dëgjojmë nga opozita vetëm për të bërë politikë”.
Sipas saj, “çështja e Butrintit është kthyer në çështje të një politike shterpë, ndërsa opozita dhe mazhoranca duhej të kishin qenë bashkë kur flitet për kulturën dhe trashëgiminë kulturore”.
Margariti tha se po hidhet baltë për të bërë opozitë.
“Kishim sigurinë se Presidenti në ikje do të këndonte edhe këngën e fundit të mjellmës. Hamendësojnë jo vetëm ngritje të kullave, por filluam të dëgjojmë për kazino dhe diskoteka”, tha ajo.
Margariti shtoi se “ne kemi një pasuri kombëtare që duhet ta mbrojmë, rigjallërojmë dhe rivitalizojmë dhe t’i kthejmë dinjitetin”.
“Ne propozojmë mënyrën më të mirë të administrimit për të rimëkëmbur Butrintin. Ne ftojmë sektorin privat që të jetë pjesë e kësaj sfide. Nuk kemi shpikur ndonjë gjë që nuk e kemi dëgjuar më parë. Këto bota i ka krijuar vite më parë”, tha ajo.
Margariti shtoi se “nëse nuk funksionon ne kemi ngritur çdo mekanizëm për të ekuilibruar çdo ndërhyrje në çdo moment nëse pikat e kësaj marrëveshje shkelen”.
“Privati është një fondacion i nderuar që kishte krijuar shumë projekte të mira si me ne dhe me opozitën dhe e ka bërë këtë sepse ka parë përtej politikës. Ne nuk kemi frikë nga bashkëpunimi me privatin, ndërsa pretendimet e presidentin për shkelje të ligjeve janë akoma më absurde. Nuk ka asnjë shkelje dhe asnjë kundërshti në ligjin e 2018-ës për trashëgiminë kulturore dhe muzetë”, tha ajo. / atsh / KultPlus.com
Teksa në vend vlon debati për parkun Arkeologjik të Butrintit i cili do të menaxhohet nga një fondacion në një model që po zhvillohet për herë të parë në vend, statistikat e këtij viti tregojnë se interesi më i madh mbetet nga vizitorët është për një tjetër park.
Ministria e Turizmit dhe Kulturës publikoi statistikat e fundit që i takojnë periudhës janar-prill ku rezulton se në këtë 4-mujor të parë të vitit Apolonia mbetet parku më i vizituar. Sigurisht shifrat duke pasur parasysh që përfshihen muajt e dimrit dhe pranverës tregojnë për një interes ende modest të vizitorëve në numra.
Kështu lidhur me parkun arkeologjik të Butrintit numri i vizitorëve ka qenë në 3895 vizitorë vendas dhe të huaj.
Gjatë janar-prill 2022 Zyra e Administrimit dhe Koordinimit Butrint ka vijuar punën për krijimin e kushteve në pritjen e vizitorëve vendas dhe të huaj. Njëkohësisht veprimtaria e këtij institucioni është përqendruar dhe në mirëmbajtjen, pastrimin dhe monitorimin e monumenteve.
Kryesisht gjatë kësaj periudhe janë realizuar 3 veprimtari në zërin: Ruajtja dhe mirëmbajtja e monumenteve të kulturës. Përsa u përket aktiviteteve mbi ruajtjen dhe promovimin e trashëgimisë kulturore janë realizuar 3 të tillë” nënvizon Ministria.
Ndërkohë Zyra e Administrimit dhe Koordinimit të Parkut Arkeologjik Apoloni – Bylis që është institucioni i cili administron dy parqet arkeologjike Apoloni dhe Bylis ka raportuar se këto dy parqe arkeologjikë janë vizituar nga 6,398 vizitorë, përkatësisht nga 5,473 vizitorë Apollonia dhe 925 Bylisi.
“Gjatë periudhës Janar – Prill 2022 ka vijuar rregullisht puna për pastrimin dhe monitorimin e monumenteve në administrim të parkut. Karakteri i punimeve është i lidhur me mirëmbajtjen e monumenteve dhe ambienteve rreth tyre, si dhe pastrimi dhe evakuimi i mbeturinave jashtë Parkut arkeologjik.
Kanë vijuar pastrimet periodike nga vegjetacioni në monumentet e të dy parqeve” thuhet në dokumentin e ministrisë i cili raporton edhe mbi investimet e mundshme apo punimet e zakonshme që përkufizojnë aktivitetin e administratës në këto parqe.
I njëjti dokument rendit edhe vizitat në muze ku kryesimin për nga numri i vizitorëve e kanë Muzetë Kombëtarë “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” dhe Etnografik, Krujë ndjekur nga Muzeu Historik Kombëtar në Tiranë, Muzeu i Artit Mesjetar, Arsimit dhe Arkeologjik, Korçë dhe Marubi në Shkodër./Monitor/ KultPlus.com
Ministrja e Kulturës, Elva Margariti deklaroi sot se “për Butrintin nuk ka asnjë marrëveshje sekrete, nuk po jepet me koncesion dhe nuk ka asnjë tjetërsim të pasurisë kombëtare”.
Në fjalën e saj në Komisionin për Çështjet ligjore, Administratën Publike dhe të Drejtat e Njeriut Margariti tha se “kjo marrëveshje administrimi nuk ndryshon në zinxhirin e shqyrtimeve dhe miratimeve të deritanishme të projekteve që do të zbatohen në parkun e Butrintit”.
“Marrëveshja për Menaxhimin e Butrintit nuk është një koncesion, nuk ka në themel të funksionimit të tij fitimin, por është një fondacion jo fitimprurës pra ka si qëllim të vetin mirëmenaxhimin e aseteve të parkut kombëtar të Butrintit, që është një pasuri botërore”, theksoi Margariti.
Margariti u shpreh se “projektligji për miratimin e “Marrëveshjes për administrimin e nën zonave të trashëgimisë kulturore dhe peizazhit kulturor, pjesë e Parkut Kombëtar të Butrintit, ndërmjet Ministrisë së Kulturës dhe Fondacionit për Menaxhimin e Butrintit”, ka qenë një proces i gjatë, transparent, i hapur gjithëpërfshirës, brenda të gjithë kuadrit të nevojshëm ligjor shqiptar dhe organizmave të tjerë ndërkombëtarë ku aderon shteti shqiptar”.
Margariti tha se, falë ndjekjes së këtij procesi të tillë vijmë para jush me një produkt final, prej të cilit përfitues është shteti shqiptar.
Sipas ministres, kjo është formë menaxhimi e suksesshme e njohur edhe ne site të tjera, të trashëgimisë botërore, ku ne jemi mbështetur.
“Ky projektligj është konsultuar me UNESCO-n duke qenë se modeli i propozuar ka qenë pjesë e planit të menaxhimit të integruar. Pra qe me planin e menaxhimit është specifikuar mënyra e menaxhimit të sitit në vazhdimësi dhe kjo konsulencë ka ndodhur me hartimin e planit të menaxhimit me UNESCO-n, në organet konsultuese”, nënvizoi Margariti.
Ministrja Margariti bëri të ditur se lidhja e marrëveshjes së administrimit synon konservimin, mbrojtjen dhe rritjen e vlerave të trashëgimisë kulturore të nënzonës së trashëgimisë dhe peizazhit kulturor të Parkut Kombëtar të Butrintit.
Duke sqaruar se përse nuk ka pasur garë në përzgjedhjen e subjektit, Margariti tha se “menaxhimi i kalon Fondacionit për Menaxhimin e Butrintit, i cili është subjekt i themeluar nga vetë Ministria e Kulturës me një partner strategjik, pra nuk mund të ketë një garë. Dëshiroj të sqaroj gjithashtu se AADF nuk është ekskluziv në pjesëmarrje në bord. Me këtë model jofitimprurës synohet të hiqen sa më shumë partnerë strategjikë që të përmbushin kriteret. Mund të kemi në vazhdimësi partnerë strategjikë qe bëhen pjesë e fondacionit, dhe jo të vendosen në garë me njëri- tjetrin, por të vlerësohet mënyra e integrimit si e fondeve edhe rolit që mund të kenë partnerë të ndryshëm, pra fondacione të tjera që fillojnë e shtohen në Fondacionin e Menaxhimit të Butrintit dhe patjetër që bëhen edhe pjesë e bordit të vendimmarrjes së këtij fondacioni”. / KultPlus.com
Komisioni për Politikën e Jashtme, në cilësinë e komisionit për dhënie mendimi, shqyrtoi projektligjin “Për miratimin e marrëveshjes për administrimin e nënzonave të trashëgimisë kulturore dhe peizazhit kulturor, pjesë e Parkut Kombëtar të Butrintit, ndërmjet Ministrisë së Kulturës dhe Fondacionit për Menaxhimin e Butrintit”.
Ministrja e Kulturës, Elva Margariti, e pranishme në komision tha se lidhja e marrëveshjes së administrimit, ndërmjet Ministrisë së Kulturës të Republikës së Shqipërisë dhe Fondacionit për Menaxhimin e Butrintit, ka si qëllim administrimin efektiv, sipas një modeli administrimi, i cili synon konservimin, mbrojtjen dhe rritjen e vlerave të trashëgimisë kulturore të nënzonës së trashëgimisë dhe peizazhit kulturor të Parkut Kombëtar të Butrintit.
“Në bazë të kuadrit ligjor, ligji i njeh gjithë të drejtën Fondacionit që jo vetëm të menaxhojë këtë entitet të ri, por edhe mbi të gjitha të vazhdojë të kërkojë donatorë të tjerë dhe partnerë të tjerë në Fondacion”, theksoi Margariti. / KultPlus.com
Komisioni për Ekonominë dhe Financat, vijoi sot shqyrtimin në parim të projektligjit “Për miratimin e marrëveshjes për administrimin e nënzonave të trashëgimisë kulturore dhe peizazhit kulturor, pjesë e Parkut Kombëtar të Butrintit, ndërmjet, Ministrisë së Kulturës dhe Fondacionit për Menaxhimin e Butrintit”.
E pranishme në mbledhjen e komisionit ministrja e Kulturës Elva Margariti tha se, “marrëveshja për Planin e Menaxhimit të Integruar të Butrintit është transparente dhe në favor të vendit”.
Në përgjigje të interesit të deputetëve mbi këtë marrëveshje, ministrja bëri të ditur se, “ashtu siç e parashikon edhe ligji, 10% e të ardhurave vjetore që sigurohen nga siti, kalojnë në buxhetin e shtetit dhe ky fond mund të përdoret jo vetëm për nevojat e trashëgimisë kulturore, por edhe sipas prioriteteve të qeverisë”.
“Të gjitha të ardhurat e përfituara nga biletat dhe çdo shërbim tjetër shtesë që konsiderohet e ardhur dytësore, përdoret në interes të trashëgimisë kulturore. Ligji përcakton qartë se Ministria e Kulturës, ka të drejtën që këto fonde t’i derdhi në fondin e trashëgimisë kulturore”, theksoi Margariti, teksa nënvizoi faktin mbështetur në ligj se, “të ardhurat që sigurohen nga administrimi i pasurisë kulturore, administrohen nga subjekti që administron pasurinë me qëllim kryerjen e shpenzimeve dhe investimeve për ruajtjen dhe mbrojtjen e kësaj pasurie”.
Margariti tha sa, në përputhje me marrëveshjen, të ardhurat mbahen në llogarinë e fondacionit dhe të gjitha të ardhurat e Butrintit i shërbejnë mirëmbajtjes së vazhdueshme dhe operimit të sitit.
Ministrja vuri në dukje se, siti i Butrintit është më i rëndësishmi në vendin tonë dhe që siguron të ardhurat më të larta, ndër sitet e tjera. Për këtë arsye vijoi ajo, Ministria e Kulturës me një kërkesë specifike, të mirë studiuar mbi planin e biznesit, alokon një kontribut vjetor në fondin e trashëgimisë kulturore, që në vitin e parë është 0.5% e të ardhurave totale, 1.5% dhe 2% në fund të 3 viteve të para të investimit.
Margariti bëri të ditur se, marrëveshja për Planin e Menaxhimit të Integruar të Butrintit përfshin AADF-në, si një organizatë filantropike. AADF vjen si një zbatuese e projekteve në Shqipëri dhe jo për të përfituar.
Fondacioni është organizatë jofitimprurëse. AADF ka mbështetur në këto vite disa programe të ndërlidhura me zhvillimin e turizmit, arsimit, sipërmarrjes, ekoturizmit dhe agroturizmit.
Margariti tha se, “AADF është përzgjedhur në këtë rast pas disa projekteve të rëndësishme që ka zhvilluar në vendin tonë që janë, Pazari i vjetër në Krujë, Foto Marubi, Pazari i ri në Tiranë, Qafë Pazari në Gjirokastër, Qendra Historike Vlorë, Qendra digjitale në Ministrinë e Kulturës. Këto modele që kanë lidhur në diskutime, siç po bëjmë sot, kanë krijuar realitete të prekshme dhe shumë suksesshme tashmë në Shqipëri. AADF ka kontribuar me 50 milionë USD në fushën e kulturës”.
Duke u ndalur tek projekti për qendrën e vizitorëve, Margariti tha se projekti do të zgjidhet përmes një konkursi arkitekturor ndërkombëtar dhe shpenzimet do të mbulohen nga fondi i angazhuar i AADF. Kjo qendër do të përfshijë bileta elektronike, nyjet sanitare, turet rituale, suvenire dhe plot risi. /atsh/ KultPlus.com
Komisioni për Politikën e Jashtme nën drejtimin e zëvendëskryetarit, Blendi Klosi shqyrtoi sot projektligjin “Për miratimin e marrëveshjes për administrimin e nënzonave të trashëgimisë kulturore dhe peizazhit kulturor, pjesë e Parkut Kombëtar të Butrintit, ndërmjet Ministrisë së Kulturës dhe Fondacionit për Menaxhimin e Butrintit”.
Ministrja e Kulturës, Elva Margariti e pranishme në komisionin parlamentar u shpreh se “kjo marrëveshje është nënshkruar në muajin nëntor të vitit 2021. Ka hapur kështu një udhë të re të menaxhimit të trashëgimisë tonë përmes ngritjes së këtij fondacioni të posaçëm dhe ka kaluar më pas në të gjitha rishikimet në institucione e Këshillit të Ministrave për të ardhur me të gjitha reflektimet e rekomandimet”.
Ajo tha se marrëveshja krijon një objekt menaxhimi hibrid, jo fitimprurës, ku shteti ka një rol tepër të rëndësishëm.
“Pronësia e territori dhe aset e Butrinti i mbeten Ministrisë së Kulturës si përfaqësuesi i shtetit. Mbi bazë e marrëveshjes, Butrinti do të menaxhohet nga një fondacion i posaçëm bashkëthemeluar midis Ministrisë së Kulturës dhe Fondacionit Shqiptaro-Amerikan për Zhvillim. Fondacioni është i krijuar sipas ligjeve shqiptare dhe sipas ligjit të trashëgimisë së kulturës. Ministria e Kulturës ka dy përfaqësues në bord dhe kryesohet nga vetë ministri. Nuk ka asnjë impakt shtesë në buxhetin e shteti në krijimin e këtij fondacioni. Ministria e Kulturës vendos në arkën e përbashkët fondin aktual të Butrinti rreth 2 milion dollarë dhe shtohet fondi prej 5 milion dollarësh në formë granti nga partneri, Fondacioni Shqiptaro-Amerikan për Zhvillim. Në vazhdimësi ky fondacion do të vazhdojë të kontribuojë jo vetëm në Butrint. Çdo e ardhur e Butrinti ngel në Butrint. Organizata është një organizatë jofitimprurëse, por gjithashtu në këtë marrëveshje për herë të parë vazhdojmë dhe vendosim theksin tek kontributi që ku fondacion do të hedhë në fondin e madh të kujdesit të trashëgimisë kulturore”, sqaroi Margariti.
Ministrja tha se qeveria shqiptare ka krijuar një tjetër instrument që është arka për kujdesin e Trashëgimisë Kulturore dhe në këtë marrëveshje midis palëve kemi vendosur që ky fondacion jo vetëm të vazhdojë të derdhë paratë në Butrint, por të vazhdojë të kontribuojë për simotrat e e tij në territorin shqiptar.
“Përfitimet e palës shtet në këtë marrëveshja janë jo vetëm investimet që do të kryhen nga donatori në formën e grantit, por gjithashtu në konservimin dhe restaurimin e aseteve të reja që do t’i mbetet Butrinti. Marrëveshja e administrimit siguron një menaxhim të integruar të pasurisë kulturore dhe natyrore të nënzonës së peizazhit të parkut të Butrintit dhe vjen në përputhje të plotë të linjave guidë të planit të menaxhimit të integruar. Marrëveshja ka një kontratë 10 vjeçare me të drejtë rinovimi dhe rinovimi nuk është automatik në përfundimin e kësaj marrëveshje, por 6 muaj para afatit duhet të nisë një proces rinegocimi”, tha ajo.
Ajo tha se për herë të parë në këtë marrëveshje sjellim jo vetëm administrimin e aseteve, por gjithashtu një protokoll bashkëpunimi midis fondacionin dhe Institutin e Arkeologjisë.
“Ky është një rast i mirë për të parë se si është mirëadministrimi i siteve të kulturës nëpërmjet donatorëve dhe krijon radhë të tjerë bashkëpunimi. Synimi ynë është që brenda dy viteve të krijojmë bashkëpunime të tjera”, tha ministrja.
Deputetja e PD-së Ina Zhupa u shpreh se të gjitha të ardhurat e Butrintit shkonin në Ministrinë e Financave dhe Ministria e Financave i alokonte te Ministria e Kulturës.
“Ju tani po i çoni te fondi. Si mund t’i thoni shqiptareve sot se është sukses pasi i merrnim Butrinti 100% të të ardhurave është sukses se do t’i marrim 25 të të ardhurave”, tha Zhupa.
Në përgjigjet të Zhupës, ministrja Margariti u shpreh se “nëse deri më dje ruanim 90% të ardhurave të Butrinti, do të ruajmë 100% dhe do fillojmë të kontribuojmë dhe në arkën e madhe. Pra çdo gjë që vjen nga Butrinti ngel në Butrint dhe më shumë se fondet e mëparshme”.
Relatorja e kësaj marrëveshje, deputetja e PS-së Hatixhe Konomi u shpreh se kjo marrëveshje është në përputhje me nenin 100 të Kushtetutës.
Nga ana e tij, deputeti i PD-së Tritan Shehu tha se “këtu kemi të bëjmë me diçka kombëtare me imazhin e Shqipërisë. Kemi të bëjmë me një element substancial të pasurisë kombëtare, të pozicionit tonë, të krenarisë kombëtare dhe shumë gjerave që lidhen me imazhin tonë në rajon, madje me shumë se rajoni. Prandaj mendoj se duhet të jemi serioz me veten tonë sepse qeveria nuk është serioze me ne sepse po të ishte serioze nuk do sillte një material të tillë në 12 orë para mbledhjes”, tha ai. /atsh/ KultPlus.com
Një djalosh 23 vjeçar , i quajtur Nikollas Hammond, një nga profesorët dhe studiuesit më të mirënjohur të Universiteteve të Kembrixhit, Bristolit dhe anëtar i Akademisë Britanike viziton Shqipërinë në vitet ’30. Nuk i interesonin aspak gërmimet e arkeologut Luigji Ugolini në qytetin e Butrintit.
I riu i cili synonte të ishte një ditë arkeolog kishte pasur situata të pakëndëshme në vendin tonë, pasi pasaporta e tij britanike ishte shpërfillur.
Ndoshta 23 vjeçari donte që udhëtimi i tij në Shqipëri të mbetej sekret. Por për humbjen e tij të kohës pasi nuk mundi të zbulonte gjë, Hamond ja vë fajin ambasadorit francez, pasi tha se rrëfimet e tij ishin të mbushura me gënjeshtra sa i përket ekzistencës së Epirit. A arrin Nikollas të zbulojë Antigonean e sotme? Gjetjet arkeologjike, studiues dhe arkeolog ngren hipoteza nëse Antigonea është me vendondodhje aty ku është sot, apo jo.
Në Antigone u gjetën rreth 500 monedha të cilat vinin nga vende të ndryshme si Epiri, Dyrrahu etj. Kjo tregonte marrëdhëniet tregtare që ekzistonin mes vendeve.
Dukej se Nikollas mund të ishte zbuluesi i Antigonesë. Gjurmët e tij i kishin ndjekur edhe autoritetet shqiptare, por duke e braktisur sërish këtë kodër duke u demoralizuar pasi nuk do të gjenin gjë. Por në kodrën e Jermës u bënë edhe studime të tjera arkeologjike, duke zbuluar ekzistencën e një qyteti antik.
Në dhjetor të vitit 1912, në mesin e kolonave të ushtrisë greke që po pushtonin territorin e shtetit të saposhpallur shqiptar bënte pjesë edhe një grup i fshehtë. Qëllimi i këtij grupi nuk ishte plani ushtarak, por kërkimet arkeologjike. Ky repart i ushtrisë greke, përbëhej nga studiues arkeologjikë grekë. Kjo bëhej me qëllim zhdukjen e historisë dhe arkeologjisë shqiptare. / FaxNews / KultPlus.com
Parku Kombëtar i Butrintit, mbetet një prej atraksioneve tërheqëse si për pushuesit vendas dhe për të huaj.
Sipas të dhënave zyrtare janë mbi 2 mijë persona që e vizitojnë ccdo ditë duke u njohur jo vetëm me historinë por edhe me arkitekturën e qytetit antik.
“Jam nga Florida, Shqipëria është nje vend shumë i bukur. Njerëzit janë shumë të mirë. Deti është shumë i bukur. Malet shumë të bukura qytetet gjithashtu më pëlqejnë. Tani do vizitojmë Butrintin, është hera e parë që vij këtu” thotë një turist.
“Është një vend arkeologjik i bukur, vizituam kështjellën e cila kishte një pamje të mrekullueshme. Edhe një natyrë të bukur, jam nga Maqedonia e Veriut” thotë një tjetër turist.
Në ditët e pushimit kanë vizituar dhe vende të tjera. Duke u shprehur se do të rikthehen sërish nuk lënë pa përmendur bukuritë por sigurisht edhe mikpritjen e qytetarëve.
“Eshte hera e parë që vij në Shqipëri, shqiptarët janë mikpritës, edhe të gatshëm për të bashkëpunuar edhe për të ndihmuar.”
“Është hera ime e parë në Shqipëri. Më pëlqeu Shqipëria, ishim në Durrës dhe erdhëm edhe këtu për një xhiro të bukur. Është një vend në zhvillim jo si te ne. Ne jemi te mbyllur. Ne jemi mësuar të shohim ndërtesa të vjetra në Itali, edhe kjo bën pjesë në historine tonë romane, ngjan me Venecian Romen, ndihemi gati si në shtëpi. Është një eksperience e bukur me natyrë të bukur edhe vende te bukura.”
Butrintit nuk i mungojnë as shqiptarët e Kosovës të cilët e vlerësojnë për bukuritë dhe veçantinë që ka.
Gjatë vitit të shkuar ku për shkak të pandemisë, monumentet kulturore dhe arkeologjike ishin në krizë vizitorësh dhe Butrinti numëronte një mesatare prej vetëm 200 personash në ditë./oranews/ KultPlus.com
Në të katër skajet e globit, qytetërimet e lashta kanë lënë një trashëgimi të çmuar arkitektonike. Ngjarjet historike, po edhe koha, nganjëherë i dëmton këto monumente, apo i shkatërron pjesërisht, mirëpo mbetjet e tyre ende shumë shprehëse, qofshin kështjella, tempuj, apo ndërtesa të mistershme.
Ato mbeten ndërtesa magjepsëse për t’u zbuluar, duke na mësuar më shumë për jetën e njerëzve që kanë banuar në tokë gjatë shekujve të kaluar. Nga Evropa në Azi, përmes Afrikës, apo edhe Amerikës së Jugut, më poshtë gjeni 10 nga rrënojat më të bukura që mund t’i soditni ende sot.
1- Tempulli “Ta Prohm” në Kamboxhia
Ndërtuar në shekullin e 12-të, tempulli budist është nga më të mrekullueshmit në zonën Angkor. I ndërtuar nën sundimin e Jayavarman VII, ka shërbyer ndër të tjera edhe si manastir dhe universitet. Rrethuar nga një mur i madh, me një kullë të zbukuruar me 4 fytyrat tipike të Angkorit në çdo pikë kryesore. Korridoret, hendeqet, apo admiri i detajeve strukturore është një moment hyjnor, sikurse befasia nga natyra me të drejtat e saj, veçanërisht rrënjët gjigande të pemëve fromazhere, të cilat vende-vende zaptojnë monumentin.
2- Baalbeku në Liban
Në verilindje të Bejrutit, në qytetin Baalbek gjenden rrënojat gjigante të tempujve të ndërtuar gati 5000 vjet më parë nga fenikasit. Një qytet i lashtë libanez, që mirëpret vizitorë të shumtë për të shijuar shkëlqimin e tempujve të Muzave, Bakusit, një nga më të mirët ruajtur nga periudha greko-romake, apo edhe e Jupiterit me gjashtë kolona mbresëlënëse, pak më shumë se 22m i lartë.
3- Mesena e lashtë në Greqi
Dihet që Greqia është një nga shtetet e Evropës, ku sitet antike kanë një bukuri të jashtëzakonshme. Në jugperëndim të Peloponezit, në shekullin IV para Krishtit, lulëzoi qyteti antik i Mesenës. Sipas profesionistëve, gërmimet e ndryshme deri më sot kanë zbuluar një të tretën e mbetjeve, përfshi tempuj, statuja, faltore, një gjimnaz, një teatër dhe një agora (shesh publik).
4- Wat Ratchaburana në Tajlandë
Vendosur në parkun historik “Ayutthaya”, tempulli Wat Ratchaburana është nga tempujt më të bukur Khmer të zonës. Kjo faltore 600-vjeçare u ndërtua si vend adhurimi, por edhe një krematorium. Gjithmonë befasohemi nga bukuria e jashtëzakonshme e prang prej guri, që dëshmon epokën e artë të qytetit dhe sjell në mendje madhështinë dhe prestigjin e perandorisë së zhdukur. Mund të futeni në brendësi, të ngjitni shkallët që të çojn në dy dhoma gjumi ku dallohen ende në mure pikturat. Zakonisht, Wat Ratchaburana vizitohet së bashku me Wat Mahathat, që ndodhet përballë.
5- Shpellat Ellorâ në Indi
Ndodhet 30 km nga qyteti i Aurangābād dhe ka 34 manastire dhe tempuj të gdhendur në murin e një shkëmbi bazaltik. Një arkitekturë sublime e trogloditit e ndërtuar në fillim të shekullit të 7-të, vendet e shenjta i kushtoheshin kulteve të budizmit, xhainizmit dhe brahmanizmit, i cili evokon në përsosmëri frymën e tolerancës së Indisë antike. Detajet e gdhendura në gur janë të mrekullueshme, të ndërlikuara, kurse tempulli i Kailâsanâtha është sigurisht më i bukuri, i gërmuar në shkëmb, madhësia e të cilit është dy herë më i madh se Partenoni i famshëm i Athinës.
6- Kështjella “Dunluce” në Irlandën e Veriut
Kështjella Dunlunce u ndërtua në shekullin e 13-të, majë një shkëmbi gjigant me pamje nga deti. Një pozicion strategjik asokohe, për të mbikëqyrur anijet e armikut që i aviteshin tokës. Pasi kaloi nëpër duart e familjes MacQuillan deri në shekullin e 16-të dhe më pas në duart e anglezëve, nën komandën e Sorley Bob McDonnell, monumenti u përfshi nga një stuhi e tmerrshme në 1639, duke shkatërruar shumë dhoma dhe duke lënë pas rrënojat aktuale. Mund të vizitohet pjesa e brendshme dhe e jashtme e një prej ndërtesave më të bukura të trashëgimisë së Irlandës veriore.
7-Qyteti i Jerashit në Jordani
Pas Petras, Jerashi është destinacioni i dytë turistik në Jordani, ku vizitorët soditin një nga pikat turistike më spektakolare dhe më të mirëmbajturit në botë. Jerashi u pushtua nga romakët për t’u braktisur rreth xhekullit XII. Më pas, mbeti i varrosur për shekuj nën rërë, para se të rizbulohej. Nuk duhen humbur veçanërisht ulëset e teatrit jugor, muri i skenës së teatrit, tempulli i Zeusit, rruga Maksimus apo sheshi oval. Jerashi është destinacioni kryesor për adhuruesit e arkitekturës antike.
8- Butrinti në Shqipëri
I ngritur vetëm disa kilometra nga qyteti bregdetar i Sarandës në Shqipëri, rrënojat e zonës arkeologjike të Butrintit padyshim që ia vlen të vizitohen. Për dashamirët e Antikitetit dhe mbetjeve greke dhe romake, zona zbulon elemente shumë interesante, si kolonat e pagëzimit të një kishe të shekullit të 6-të, vendpushimi, por edhe një teatër me ulëse dhe skenë të ruajtur jashtëzakonisht mirë. Ajo që i jep hijeshi kësaj pike turistike, përtej shkëlqimit arkitektonik dhe kuptimit të organizimit të jetës së qytetit antik, është vendndodhja e jashtëzakonshme në një kodër, në një gadishull midis Adriatikut dhe kanalit Vivari.
9- Siti arkeologjik i Tiwanakut në Bolivi
Tiwanaku ndodhet 3 850 m mbi nivelin e detit, rreth 15 km në jug të liqenit Titicaca në Bolivi. Një pikë referimi për të gjithë të interesuarit e arkitekturës para-kolumbiane, me një sërë ndërtesash të jashtëzakonshme që formojnë ansamblin ceremonial të civilizimit Tiwanaku. Monumenti më i bukur midis mbetjeve është tempulli Akapana, një piramidë e lartë 18metra e përbërë nga shtatë platforma, pa harruar portën e Diellit dhe motivet e saj sublime, piramidën Puma Punku, si dhe monolitet e ndryshme…
10- Piramidat Meroe në Sudan
Nuk ka vetëm Egjipti dhe Amerika e Jugut piramida të bukura. Në shkretëtirën e Sudanit, piramidat dhe rrënojat Meroe janë më të ruajturat e mbretërisë antike të Kushit. Ato datojnë prej shekullit të 3-të para Krishtit, por u zbuluan vetëm në 1822 nga dy eksplorues francezë. Kryeqyteti antik i Nubisë qëndron krenar mes dunave ngjyrë okër dhe i fton vizitorët të bredhërijnë midis varreve dhe rrënojave të tij. E veçanta e këtyre piramidave qëndron tek shpatet e thepisura, janë më pak imponuese se piramidat e Egjiptit dhe kanë vetëm një dhomë të destinuar për të akomoduar kufomën mbretërore. Prej vitit 2011, zona është pjesë e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s. /konica/ KultPlus.com
Qendra më e njohur arkeologjike në Shqipëri, qyteti antik i Butrintit, pritet të menaxhohet për dhjetë vitet e ardhshme nga një agjenci e re. Në ligjin e miratuar së fundmi, ajo njihet si “Fondacion”, por për të nuk ka shumë hollësi, me përjashtim të faktit, që do të jetë një partneritet mes Ministrisë së Kulturës dhe një partneri strategjik.
Ndryshimi është pjesë e “Planit të Menaxhimit të Integruar për Parkun Kombëtar të Butrintit”, një dokument prej 300 faqesh, miratuar nga qeveria shqiptare dhe hartuar nga kompania angleze “Prince and Pearce”, kontraktuar dhe mbështetur financiarisht nga Fondacioni Shqiptaro Amerikan për Zhvillim (AADF).
Kjo do të ishte hera e parë që në menaxhimin e qytetit antik të Butrintit do të përfshihej drejtpërdrejt edhe një subjekt jo-publik.
Në përgjigje të interesimit të Zërit të Amerikës, Ministria e Kulturës tha se “Fondacioni” i ri do të krijohet përmes një marrëveshjeje bashkëpunimi me një partner strategjik, për të cilin ajo nuk dha shumë hollësi, por shtoi se “organizimi dhe funksionimi i “Fondacionit” do t’i nënshtrohen legjislacionit për organizatat jofitimprurëse”. Marrëveshja mes Ministrisë së Kulturës dhe fondacionit të ri duhet të miratohet në parlament.
Fondacioni Shqiptaro Amerikan për Zhvillim, një organizatë që ka rreth 10 vjet e përfshirë në projekte për Butrintin, dhe së fundmi financuese e studimit, e pyetur nga Zëri i Amerikës nëse është e interesuar të jetë partneri strategjik, ndonëse nuk u përgjigj drejtpërdrejt, la të kuptohet se është e interesuar. “Duke konsideruar rëndësinë e Butrintit si një Sit i Trashëgimisë Botërore dhe faktin se administrimi indirekt i trashëgimisë kulturore është një risi në kontekstin shqiptar, nuk do të ishte e kujdesshme që qeveria të mos përfshinte një donator të besueshëm dhe të gatshëm në fillim të procesit të ri. Për këtë, AADF ka angazhuar deri tani mbi 7 milion USD për projektin e Butrintit”, shprehet AADF.
Më tej, ajo shpjegon se: “fondet e dedikuara dhe të gjitha të ardhurat e tjera të krijuara do përdoren vetëm për pasurinë kulturore dhe Parkun Kombëtar të Butrintit. Themeluesve nuk u lejohet asnjë përfitim financiar dhe material nga të ardhurat dhe fitimet e fondacionit, apo kthim të investimit të tyre”.
Studiues dhe emra të njohur të trashëgimisë kulturore shqiptare kanë ngritur shqetësime për një formë të tillë menaxhimi të Butrintit përmes fondacioneve jo-shtetërore.
Sipas studiuesit Agron Alibali, në menaxhimin e Butrintit, si pasuri e UNESCO-s, me formën e re Shqipëria është në shkelje të Konventës së Parisit, e cila përcakton rolin e padiskutueshëm parësor të shteteve anëtare, të njohura si “shtete palë”, në administrimin e pasurive kulturore dhe natyrore në territoret e tyre.
Ndërsa sipas arkeologut të njohur Neritan Ceka, Plani i Menaxhimit nuk kishte në ekipin e tij asnjë arkeolog shqiptar.
E pyetur nga Zëri i Amerikës për këto kritika, Ministria e Kulturës thotë se Plani i ri i Menaxhimit ka qenë objekt i një konsultimi të gjatë me Qendrën e Trashëgimisë Botërore (UNESCO) dhe trupat këshillimore ICOMOS dhe ICCROM.
Plani, sipas Ministrisë së Kulturës, është hartuar në referencë të plotë me Ligjin për Trashëgiminë Kulturore dhe Muzetë, Ligjin për Zonat e Mbrojtura dhe rekomandimet e Vendimeve të Komitetit të Trashëgimisë Botërore dhe organeve këshillimore të Qendrës së Trashëgimisë Botërore/UNESCO”.
Një tjetër çështje e ngritur nga kritikët është mos-shfrytëzimi i nivelit të lartë të të ardhurave që realizon Butrinti aktualisht (në pritshmërinë e rreth 1 milionë dollarëve në vit) nga të cilat Parku nuk harxhon as 30% të tyre.
Kritikët thonë se me këto tregues financiarë, Butrinti nuk ka nevojë për një partneritet me subjekte private.
Ministria e Kulturës pohon se “edhe pse sistemi aktual i menaxhimit ka siguruar i sforcuar mbrojtjen e vlerave kulturore të Parkut, ai nuk është fleksibël, nuk ka arritur pritshmëritë e tij dhe nuk garanton në perspektivë mbrojtjen dhe ruajtjen e vlerave kulturore dhe natyrore”. Ministria e Kulturës “i lidh nevojat për ndryshim në Butrint nga nevojat për të sjellë burime të reja financimi, të qëndrueshme dhe afatgjatë dhe qasje të reja menaxhimi për Parkun Kombëtar”.
Plani i ri i menaxhimit i sapomiratuar ndan qytetin antik
Plani i Menaxhimit për Parkun Kombëtar të Butrintit, parashikon krijimin e një “Fondacioni” të ri, që do të menaxhojë vetëm qytetin antik të Butrintit, duke e ndarë atë nga sipërfaqja e përgjithshme aktuale e Parkut Kombëtar prej 9424 hektarësh.
Qyteti Antik ka një sipërfaqe prej 614 hektarësh dhe njihet si zona A-3. Aktualisht i gjithë Parku Kombëtar menaxhohet nga agjencitë shtetërore dhe ai përfshin si qytetin antik ashtu edhe pjesën natyrore përreth qytetit.Zona A-3 është një pjesë e sipërfaqes prej 2500 ha që mbrohet nga UNESCO.
Autoritet shqiptare thonë se do të dëshironin ta shtrinin menaxhimin në gjithë sipërfaqen prej 9424 ha, por sipas ligjeve në fuqi, kjo nuk është e mundur. Në dokumentin e miratuar thuhet se“sipas rregullimeve aktuale nuk mund të krijohet një fondacion i posacëm për mbarë Parkun Kombëtar edhe nëse kjo do ishte e dëshirueshme”.
Plani i menaxhimit të Butrintit një sfidë prej vitesh për autoritetet shqiptare
UNESCO në vitin 2012, pas një misioni monitorues në Butrint, u kishte kërkuar autoriteteve shqiptare si “shteti palë” hartimin e një plani të kombinuar menaxhimi, që do të përfshinte si qytetin antik të Butrintit edhe pjesën e mbrojtur natyrore përreth tij.
Ministria e Kulturës ngriti atëherë një grup ndër-institucional për hartimin e planit nën drejtimin e Parkut të Butrintit.
Ky proces u mbështet financiarisht po nga Fondacioni Shqiptaro Amerikan për Zhvillim.
Studimi përfundoi në vitin 2013 dhe nuk parashikonte menaxhimin e Butrintit përmes një pale të tretë, por përmes forcimit të kapaciteteve dhe bashkërendimit nga institucionet shqiptare. Studimi gjithsesi mbeti në formë projekti dhe nuk u miratua ndonjëherë.
Procesi i menaxhimit të Butrintit u rihap përsëri në tetor të vitit 2018 kur u nënshkrua një tjetër marrëveshje për bashkëpunim midis Ministrisë së Kulturës dhe Fondacionit Shqiptaro-Amerikan për Zhvillim me një financim prej 250 mijë dollarësh prej këtij të fundit.
Marrëveshja pasoi miratimin e Ligjit të ri për Trashëgiminë Kulturore dhe Muzetë, ku parashikohej edhe administrimi indirekt i pasurive kulturore shqiptare në pronësi publike.
Në përgjigje të interesimit të Zërit të Amerikës se përse ishte hequr dorë nga dokumenti i vitit 2013, Fondacioni Shqiptaro Amerikan i Zhvillimit tha se “përvoja gjatë fazës së parë të ndërhyrjeve në Butrint i njohu me shumë problematika në operim, të cilat në një këndvështrim më të gjerë shtronin nevojën e rishikimit të kornizës ligjore në sistemin e trashëgimisë kulturore dhe kërkimin e modeleve të reja në menaxhimin e siteve”.
Si rrjedhojë, thotë AADF “u gjykua që plani i menaxhimit të integruar të Butrintit do ishte më efektiv nëse do të hartohej pas reformës ligjore të cilën Ministria e Kulturës e kishte nisur dhe që e finalizoi në Maj 2018 me miratimin e Ligjit të ri për Trashëgiminë Kulturore dhe Muzetë.”/VOA./ KultPlus.com
Ministrja e Kulturës, Elva Margariti deklaroi sot “se qytetarët do të kenë mundësi të vizitojnë sitet e trashëgimisë kulturore me çmime më të ulëta”.
E ftuar në një studio televizive, Margariti tha se “janë marrë masa për të mbështetur sa më tepër bizneset lokale dhe në këtë nismë Ministria e Kulturës afrohet duke mbështetur sidomos turistët lokalë për t’i bërë të mundur aksesueshmërinë në site dhe duke bërë uljen e tarifave”.
“Ne kemi pasur vitin që shkoi një rekord mbi 1 milion vizitorë në të gjitha sitet e trashëgimisë kulturore dhe kishim ndërmarrë ndërkohë edhe një nismë tjetër, shtimin e shërbimeve dhe rritjen e tarifave në këto site. Por duke pasur parasysh se pandemia solli detyrimisht edhe një gjunjëzim të disa sektorëve të ekonomisë ne menduam se për ne është e rëndësishme promovimi dhe të mos ulim ritmin e vizitueshmërisë në site. Ndaj kemi ulur tarifat që kanalizohet më shumë në biletarinë online, një risi e Ministrisë së Kulturës”, tha Margariti.
Ajo theksoi se “në sportel kemi biletarinë si gjithmonë manuale por kemi edhe 10 site me biletari elektronike dhe në këto site ku kemi biletarinë elektronike kemi edhe çmimet më të reduktuara nëse bileta blihet përpara online”.
Margariti tha se turisti i huaj është një shtyllë e rëndësishme e ekonomisë që sjell të ardhura në të gjitha sitet kulturore. “Nga statistikat 60% e turistëve janë turistë të huaj në sitet tona kulturore. Ne kemi pasur parasysh këto kohë bashkë me ministritë e tjera që të ndërmarrin masa që të mbështesim bizneset lokale, dhe në këtë nismë Ministria e Kulturës, afrohet duke mbështetur sidomos turistët lokalë”, tha ministrja.
Ajo gjithashtu tregoi detaje për punën që po bëhet në restaurimin e siteve kulturore, të cilat janë dëmtuar nga tërmeti i 26 nëntorit.
“Ne paralelisht kemi nisur një sërë hartime projektesh për restaurimin dhe konsolidimin. Do të fillojmë së shpejti fazën më të detajuar të projekteve të zbatimit. Do të fillojë këtë muaj por ndërkohë kemi filluar me konsolidimin dhe vënien në siguri të disa siteve duke filluar nga Durrësi që ka qenë një nga sitet më të prekura, në Kalanë e Krujës. Së shpejti do të fillomë të ndërmarrim hapa konkret. Kruja ka një problem specifik nga sitet e tjera se ka edhe një problem gjeologjik shkëmbor që nuk i përket vetëm specialistëve tanë për të hartuar një projekt të detajuar, por kemi një ekip të mirë ekspertësh që na mbështesin dhe do të fillojmë shumë shpejt edhe atje. Por kemi filluar në kullën e murit rrethues në Durrës”, tha ministrja.
Më tej, Margariti ftoi qytetarët që të zbulojnë vendet turistike, ndërsa zbuloi ofertën për Butrintin.
“Ne po punojmë që të sjellim paketa të plota. Edhe për Butrintin do të dalim me një ofertë e re, e cila do jetë një biletë prej 400 lekësh. Duhet të gjejmë pak kohë dhe të shëtisim vendet tona. Butrinti është i vizituar, Kalaja e Shkodrës, por edhe parqet arkeologjike dhe kalatë janë ndër sitet më të vizituara. Ne kemi filluar të hedhim sytë drejt parqeve arkeologjike, ndërsa e kemi parë tërmetin jo vetëm për dëmet që shkaktoi, por edhe për të parë një plan më të gjerë menaxhimi”, shtoi Margariti./atsh / KultPlus.com
Dita e fundit e një ekspedite arkeologjike 7 javore, në Butrint solli një zbulim befasues për ekipin shqiptaro-amerikan të arkeologëve. Ata besojnë se gërmimet në këtë hapësirë do të mund të rishkruajnë pjesë të historisë së Butrintit.
Një burim antik ende funksional në tabanin e një faltoreje
të shek. të I, para Krishtit, në Butrint u cilësua si gjetja më e vjetër e
llojit të saj në të gjithë Ballkanin. Burimi ende nxjerr ujë të pastër të
pijshëm dhe duket qartë e gjithë struktura e pastrimit bashkë me një vaskë që
mbushej nga burimi dhe i shërbente freskimit të popullsisë në një mjedis me
karakter publik. Arkeologët besojnë se bëhet fjalë për tempullin antik dedikuar
Zeusit Shpëtimtar. Struktura e tempullit ku emri i Zeusit u gjet dhjetëra herë
ishte mes vendeve më të rëndësishme në qytet pas teatrit. Emrat e dhjetëra
skllevërve që fitua lirinë ishin gdhendur në strukturat e gurta.
Ekspedita 7 javore i tejkaloi pritshmëritë, thotë David
Hernandez, bashkë drejtor i projektit pasi provoi se ujësjellësi i ndërtuar nga
perandori August, mes vitit 27 para Krishtit dhe vitit 14 të shek. të parë,
është më i vjetri në të gjithë historinë e ndërtimeve me këtë natyrë. Augusti
që u kujdes ta shndërrojë gjithë qytetit në një mjedis që vuloste shkëlqimin e
Romës me trotuare, godina masive të gjitha të bardha dhe mbishkrime të arta
ndërtoi një ujësjellës 6 km të gjatë që përshkonte Butrintin.
Gjetja e tretë e rëndësishme është konfirmimi i një Basilike
mbi strukturën e Forumit Romak që ju mbivendos tempullit të Zeusit. Strukturat
e granitit që u mbërritën në Butrint nga Egjipti si pasuri ekskluzive e
Augustit u bënë pjesë e kolonadës së Basilikës dhe më pas në shek. VI u
ripërdorën për Baptisterin.
Gjithë struktura e mureve dhe kanalizimeve të shkëlqyera të periudhës janë stabilizuar
prej arkeologëve, ndërsa Prof.Dr.Dhimitër Çondi kreu shqiptar i ekspeditës,
thotë se gjetjet në objekte janë gjithashtu mbresëlënëse. Mes tyre dallohen
instrument kirurgjie, lodra fëmijësh, objekte supersticioni etj.
Hapësira më e rëndësishme në Butrint, pas teatrit fsheh ende
shumë enigma, por arkeologët besojnë se gërmimet në këtë hapësirë do të mund të
rishkruajnë pjesë të historisë së Butrintit, sidomos gjatë periudhës së
shkëlqimit të tij, kohës kur qyteti mori emrin dhe mbrojtjen e Augustit dhe u
quajt “Colonia Augusta Buthrotum”.
Faqja britanike “The Times”, ka botuar një shkrim, me titull “Gërmimet zbulojnë të shkuarën greke të qytetit antik shqiptar”, duke pretenduar se Butrinti është qytet grek.
Shkrimi i plotë
Për dekada të tëra, qyteti i lashtë i Butrintit në bregun jugor të Shqipërisë ka qënë i dukshëm por i pavizitueshëm nga banorët. Madje, vetë shqiptarët duhet të merrnin një vizë të brendshme për të arritur atje, në gadishullin buzë liqenit, fare pranë kurit grek. Tashmë, arkeologët janë zhytur në thellësitë e tij nënujore dhe kanë zbuluar prova që kur “Bouthroton” u themelua më shumë se 2 700 vjet më parë, si një koloni greke e Korintasve. “Butrinti i ka Virgjilit një borxh të paçmuar. Në poemën e tij ai e dërgoi heroin nga Troja, Enean, të pushonte në Butrint gjatë rrugës për të gjetur Romën.
“Me një goditje, Butrinti ishte në hartën e botës”, tha Richard Hodges. Virgjili pohoi se Butrinti ishte themeluar nga Helenus, djali i mbretit Priam të Trojës dhe kur romakët e pushtuan në vitin 228 p.k. ishte një qytet i begatë me mure të larta, kishte një teatër dhe një vend të shenjtë në nderim të zotit Asklepios. Pas rrëzimit të Romës, Butrinti pësoi mjaft disfata dhe ra në duart e bullgarëve bizantinë, normanëve, venecianëve dhe francezëve, përpara se të bëhej pjesë e Perandorisë Osmane në vitin 1799. Megjithatë, Butrinti nuk u harrua kurrë.
Lidhjet e këtij qyteti me Virgjilin, stimuluan gërmimet e para serioze arkeologjike nga Luigi Maria Ugolini, i cili punonte për qeverinë fashiste të Musolinit në vitin 1928. Por pas 1944, gërmuesit e huaj u ndaluan nga regjimi komunist i Enver Hoxhës.
Një vizitë e Nikita Hrushovit në vitin 1945 solli interes të
ri nga jashtë. Pas rënies së komunizmit në vitin 1991, Butrinti u bë fokusi i
kërkimeve ndërkombëtare, të udhëhequra nga ekipi i Profesor Hodges.
Rrënojat helene, romake dhe mesjetare janë studiuar me një kujdes të veçantë dhe tani, pjesët të cilat shumica e gërmuesve nuk mund t’i arrijnë, poshtë forumit romak kanë dhënë prova lidhur me themelet greke të qytetit, gjatë shekullit të shtatë dhe të tetë p.k. Gërmimet e bëra nga një anëtar i ekipit të Hodges, David Hernandez nga Universiteti i Notre Dame, kanë treguar se shtresat poshtë forumit Romak shkojnë deri në 7 metra.
Punonjësit lokalë, të cilët profesor Hodges dhe Hernandez kanë trajnuar kanë qenë të aftë të identikojnë shtresa të ndryshme dhe t’i gërmojnë ato siç duhet. Disa prej tyre janë tani “ arkeologë shumë të aftë në fushën e tyre, të gatshëm për të përmbushur çdo detyrë që u jepet”, thotë David Hernandez në Journal Field of Archaeology
Nga viti 2011 e tutje, pjesë druri dhe sende të tjera organike janë gjetur si: okë, lëkurë dhe janë zbuluar fara bimësh që datojnë që në shekullin e 7 p.k. Si rrallë ndonjëherë, në pjesën më të lartë dhe më të thatë të qytetit janë zbuluar sende nga jeta e përditshme, dëshmi nga ndërtesa masonerie, trotuare me mozaikë dhe vende të shenjta prej guri.
Mes gjetjeve ishin dhe plugje druri me moshë 2300 vjeçare. Butrinti u kuzua nga fusha pjellore e Vrinës, ku fermat u pasuan nga një varg vilash të fortikuara. Ekonomia vendase kombinonte agrikulturën me peshkimin në Liqenin e Butrintit dhe ngushticat e Korfuzit.
Profesor Hodges thekson se ndërkohë që Butrinti i perkiste Mesdheut dhe ishte qëllimisht një vend detar, gjithashtu ishte i lidhur me komunitetet bregdetare të Adriatikut e zonat e thella në lindje. “Vendndodhja e Butrintit e mbrojti atë nga të këqijat e zhvillimit të turizmit pas luftës”, shton Profesor Hodges.
“Tani, arkeologët shqiptarë duhet të ngrenë kokën dhe të rishkruajnë historinë e Mesdheut. Nëse e bëjnë, gurët e brishtë dhe të përjetshëm të Butrintit do të vazhdojnë të rezistojnë”, thotë ai./tema/KultPlus.com
Në vitin 1948, Instituti i Shkencave propozoi listën e parë të Monumenteve të Kulturës në mbrojtje nga shteti shqiptar. Butrinti këtë vit shënon 70- vjetorin e shpalljes monument kulture.
Butrinti së bashku me 106 monumente të tjera dhe qendra historike apo site arkeologjike u përfshinë në këtë listë.
Kjo listë u hartua kryesisht prej arkeologësh dhe figurash të njohura të kulturës shqiptare shumë prej tyre të shkolluar në universitetet e disa vendeve të zhvilluara të Europës.
Përzgjedhja e këtyre monumenteve u bë mbi bazën e disa kritereve themelore që respektoheshin për vënien në mbrojtje të një monumenti. Ndër këto kritere, më i rëndësishmi ishte ai i vlerave arkitektonike por pa përjashtuar edhe kriterin e gjinisë, kriterin kohor etj.
Muzeu Arkeologjik-Etnografik në Tiranë do të caktohej si qendër fillestare studimi, mbrojtjeje dhe konservimi për pasuritë e kulturës kombëtare materiale.
Parku Kombëtar i Butrintit me rrënoja mahnitëse greke, romake, osmane, i ndodhur në pjesën jugperëndimore të vendit, është një nga destinacionet që po vizitohet edhe këto ditë nga turistë vendas dhe të huaj adhurues të historisë së lashtë, pasi ky vend ofron numër të konsiderueshëm vendesh arkeologjike dhe konsiderohet si një “mikrobotë e historisë shqiptare”.
Butrinti është një mikrokozmos i historisë së Mesdheut, që prezanton ngritjet dhe uljet e perandorive të mëdha që kanë mbizotëruar në rajon. Sot është një amalgamë e monumenteve që prezantojnë një hapësirë me mbi 2000 vjet nga tempujt helenikë të shek. IV para Kr., deri në kalatë osmane të fillimit të shek. XIX. Në bazë të mitologjisë klasike, Buthrotum u ndërtua nga mërgimtarët që ikën pasi ra Troja. Me të arritur, djali i Priamit, Helenusi, sakrifikoi një dem, i cili përpëlitej i plagosur dhe ngordhi në breg. Duke e marrë këtë si një shenjë të mbarë, vendi u quajt Buthrotum që do të thotë “dem i plagosur”. Poema epike e Virgjilit, Eneida, rrëfen për Eneun që vizitoi Butrintin gjatë rrugës së tij për në Itali./a.a/ KultPlus.com
