Muharrem Qena është një nga artistët e njohur shqiptar. Ai lindi në Mitrovicë, në vitin 1930. Me talentin dhe punën e tij të madhe arriti të bëhet njëri prej themeluesve të skenës teatrore dhe të këngës argëtuese shqipe, shkruan KultPlus.
Krijimtaria e Qenës është mjaft e dendur, ai shkroi këngë, kompozoi, aktroi dhe ishte regjisor i shquar i më se 200 shfaqjeve teatrale.
Me shumë çmime të fituara gjatë karrierës së tij, Qena radhitet ndër krijuesit e mirënjohur kosovarë. Edhe në këngë ishte shumë produktiv.
Ai krijoi dhe këndoi një sërë këngësh argëtuese nën frymën bashkëkohore, të cilat frymëzuan shumë breza pasardhës.
Disa nga këngët e tij shumë të dëgjuara janë: “A thua”, “Mallëngjimi”, “Oj hanë”, “Kaçurrelja”, “Lamtumirë” e të tjera.
KultPlus jua sjellë këngën “Pa ty”, që është njëra nga më të famshmet e Qenës, këngë e cila u rikëndua edhe nga artistët e rinj, dhe mbetet gjithmonë këngë e dashur për publikun. / KultPlus.com
Muharrem Qena dhe Melihate Ajeti janë çifti i njohur shqiptar që i kanë kushtuar pothuajse tëre jetën e tyre skenës artistike, shkruan KultPlus.
Muharrem Qena ka shkrirë talentin e tij prej regjisori, aktori, shkrimtari dhe këngëtari. Karriera e tij regjisoriale numëron deri në 200 shfaqje teatrale.
Bashkëshortja e tij, Melihate Ajeti- Qena ka qenë një figurë e shquar për bukurinë e talentin e saj të rrallë në aktrim, të cilin e demonstroi në teatër e film për 60 vite.
Ata të dy i kanë dhënë aq shumë artit shqiptar sa që edhe sot kujtohen për veçantitë e tyre artistike. KultPlus ju sjellë një fotografi të rrallë të këtij çifti./ KultPlus.com
Muharrem Qena është njëri prej themeluesve të skenës teatrore dhe të këngës argëtuese shqiptare. Ai punoi si regjisor, producent, këngëtar, dhe skenarist. Muharremi lindi në Mitrovicë më 1930 në një familje që kontribuoj shumë për artin kosovar. Gjimnazin e kreu në Prishtinë, kurse shkollën e filmit në Beograd. Ai shkriu talentin e tij prej regjisori, aktori, shkrimtari dhe këngëtari. Ishte regjisor i më se 200 shfaqjeve teatrale.
Shpërblimet e shumta lokale e ndërkombëtare e radhisin në krijuesin më të mirënjohur kosovar. Me ”Ervehenë” e autorit Ahmet Qirezi(1932), e cila mori 5 shpërblime kryesore në Festivalin e Steries – Novi Sad (1967), ngriti skenën teatrore të Kosovës në piedestal. Regjisor i shumë dramave, e filmave dokumentarë e televizivë. Muharremi ishte nismëtar i punës së teatrove në Prizren, Gjakovë, dhe Gjilan. Ai krijoi dhe këndoi një sërë këngësh argëtuese në frymën bashkëkohore, të cilat frymëzuan dhe u falën kënaqësi shumë brezave.
Sonte, KultPlus ua sjell videon dhe tekstin e këngës ‘Lamtumirë’:
Lamtumirë ti o e bukra vashë unë do t’vet tash o hije n’vend të largët.
Më vjen keq vasho që nuk u pamë dhe pa m`dhanë besë vashë na duhet me u nda, por besoj se netët nuk na janë harru t`përqafum që i kemi kalu.
Lamtumirë oj syzezja e ime s`ta harroj do t`ma jesh në kujtime
por besoj, se netët nuk na janë harru t`përqafum që i kemi kalu
Lamtumirë ti o e bukura vashë une do t’vet tash o hije n’vend të largët./KultPlus.com
Gjimnazi “Sami Frashëri” në Prishtinë mbetet një prej shkollave më të mira në vend, dhe një institucion arsimor që i ka dhënë shumë fushës së edukimit në vend.
Edhe pse kjo shkollë nuk e ka mbajtur këtë emër në periudha të ndryshme, identifikohet si Gjimnazi “Sami Frashëri” sepse me këtë emër kjo shkollë ka marrë fizionominë e një institucioni me karakter te vërtetë të arsimit kombëtar dhe edukativo-kulturor.
Në këtë gjimnaz ka vijuar studimet edhe aktori, këngëtari e regjisori i njohur Muharrem Qena.
Këtë fotografi poshtë, marrë nga Mensur Deva në rrjetin social Facebook, e sjellim sot duke dashur të kujtojmë emrat si vetë Muharremi, më pas edhe profesorin Musa Deva, Nijazi Devën, Izet Badivukun, Enver Gashin, Basri Agollin, shkruan KultPlus.
Fotografia thuhet të jetë e vitit shkollor 1942\43.
Qena, i lindur në vitin 1930, pasi vijoi këtë shkollë vazhdoi studimet e filmit në Beograd, për të vazhduar më pas me rreth 200 shfaqje të cilat i krijoi dhe realizoi gjithandej.
Në vitin 1941, pas pushtimit të Jugosllavisë nga Gjermania dhe Italia, për shqiptarët që kishin qenë nën sundimin serb u krijuan kushte të reja dhe të favorshme për shkollim. / KultPlus.com
Muharrem Qena është një nga artistët e njohur shqiptar. Ai lindi në Mitrovicë, në vitin 1930. Me talentin dhe punën e tij të madhe arriti të bëhet njëri prej themeluesve të skenës teatrore dhe të këngës argëtuese shqipe, shkruan KultPlus.
Krijimtaria e Qenës është mjaft e dendur, ai shkroi këngë, kompozoi, aktroi dhe ishte regjisor i shquar i më se 200 shfaqjeve teatrale.
Me shumë çmime të fituara gjatë karrierës së tij, Qena radhitet ndër krijuesit e mirënjohur kosovarë. Edhe në këngë ishte shumë produktiv.
Ai krijoi dhe këndoi një sërë këngësh argëtuese nën frymën bashkëkohore, të cilat frymëzuan shumë breza pasardhës.
Disa nga këngët e tij shumë të dëgjuara janë: “A thua”, “Mallëngjimi”, “Oj hanë”, “Kaçurrelja”, “Lamtumirë” e të tjera.
KultPlus jua sjellë këngën “Pa ty”, që është njëra nga më të famshmet e Qenës, këngë e cila u rikëndua edhe nga artistët e rinj, dhe mbetet gjithmonë këngë e dashur për publikun. / KultPlus.com
Aktorja e njohur Igballe Qena në emisionin “Veç Kesh” ka ndarë disa kujtime për Muharrem Qenën e Rexho Mulliqin, të cilët për tri ditë udhëtuan për të shkuar në Mitrovicë, e të cilët kanë përfunduar herë në Kralevë e herë në Beograd, shkruan KultPlus.
Igballe Qena ka treguar se Rexho Mulliqi e Muharrem Qena kanë qenë shokë shumë të ngushtë, të cilët i ka ofruar edhe më shumë: kafja, puna e muzika. Qena këta dy artistë të mëdhenj i ka quajtur bohemë, e cila ka treguar një përvojë të tyre, se duke pirë e duke bërë qejfe nëpër stacione të trenave, për tri ditë nuk kanë arrite të shkojnë në Mitrovicë.
“Nisen prej Prishtinës për Mitrovicë për me hongër pogaçe të nanës, nisen prej stacionit të hekurudhës, aty zakonisht kanë pi deri sa nisej treni”, ka treguar Qena, e cila shpjegon se ashtu të dehur kanë hy në tren, por i ka zënë gjumi dhe se të njëjtit nuk kanë zbrit në Mitrovicë, por kanë përfunduar në Kralevë.
Ajo shpjegon më tutje se Mulliqi e Qena më pas kanë marr trenin tjetër për tu kthyer për Mitrovicë, por kanë vazhduar të pinë e të bëjnë qejfe, dhe sërish e kanë humbur zbritjen në Mitrovicë, dhe kanë vazhduar për Fushë Kosovë. Qena tregon se të dy kanë provuar edhe njëherë të kthehen prej Fushë Kosovës në Mitrovicë, por ashtu të dehur përfundojnë në Beograd. Qena këtë tregim e ka ndarë me shikuesit, duke treguar kështu jetën e dy bohemëve të cilët për tre ditë tentuan të shkojnë në Mitrovicë, por që të njëjtit kanë përfunduar në stacione të ndryshme të trenave. Të dy këta artistë lanë shumë për artin dhe kulturën e Kosovës, ku Rexho Mulliqi njihet më së shumti për këngën “Baresha”, kurse Muharrem Qena për këngën “Oj Hanë”./ KultPlus.com
Sot shënohen 15-të vite nga vdekja e Muharrem Qenës.
Një këngëtar, regjisor, shkrimtar e aktor, Qena la pas vetes një numër të madh të këngëve të cilat sot gjeneratat e ndryshme i dëgjojnë dhe i kultivojnë.
Para disa viteve, Rebeka Qena – një prej vajzave të Muharrem Qenës, në një kërkesë të KultPlusit na dërgoi këto katër fotografi të Muharremit në etapa të ndryshme të jetës së tij.
Muharrem Qena është njëri prej themeluesve të skenës teatrore dhe të këngës argëtuese shqiptare. Ai punoi si regjisor, producent, këngëtar, dhe skenarist. Muharremi lindi në Mitrovicë më 1930 në një familje që kontribuoi shumë për artin kosovar. Gjimnazin e kreu në Prishtinë, kurse shkollën e filmit në Beograd. Qena ishte regjisor i më se 200 shfaqjeve teatrale.
Kënga “Kaqurrelja” është kënduar për herë të parë nga Muharrem Qena dhe më vonë (80-ta) janë krijuar versione tjera të saj. / KultPlus.com
Intervistë e botuar në revistën “Fjala” më 1 janar 1982 : Foto:Fahredin Spahija, realizuar në vitin 2006 “Për teatrin dhe për shumë gjëra të tjera” Me Muharrem Qenën bisedoi Abdyl Bunjaku
I bindur se nuk ka nevojë të bëhet ndonjë prezentim i posaçëm, ngase mendoj se Muharrem Qenën, e njohin Iexuesit tanë, po edhe nëse ndodh që ndonjëri prej tyre mos të njohë Muharremin si aktor dhe regjisor të shumë pjesëve të Iuajtura në Mitrovicë, Prishtinë, Gjakovë, Prizren e gjetiu, edhe nëse nuk e njohin si autor të dramës
“Bashkëshortët”, na e merr mendja se e kanë dëgjuar bile si këngëtar, duke kënduar këngën shumë të njohur ndër ne, “KaçurrjeIja”, ose ndonjë tjetër. Pra, po ia fillojmë me pyetje:
Çka do të thotë kjo heshtje: një njeri që shumë vjet ishte aktor, regjisor i dalluar, këngëtar dhe autor i një drame, kohët e fundit emri i tij figuron vetëm si redaktor i emisioneve humoristike në TVP. Edhe kjo nuk është punë e vogël, por a mos do të thotë kjo se “heroji është i lodhur” ?
Si ta marrësh: sa për fillim po them se njeriu si unë nuk mund “të heshtë” edhe pse po hasi në shumë pengesa, nuk mundem pa “çourdhitur”. Unë, sa për informim, para disa ditësh u ktheva nga xhirimi i filmit “Lepuri me pesë këmbë”, ku e luaj rolin e Dervishit. Pra nuk është heshtje totale. Nuk janë të pakët ata që pritojnë të punojnë me mua, sidomos shokët e TPK, sepse unë nuk i zvarris punët. Mua më lodh vetëm papunësia, sidomos kur duhet të punojë diçka që nuk ka të bëjë me krijimtari. Unë dhe zyrja — diçka apsurde! Po — kjo bënë të thuash “heroi është i lodhur”.
Po mirë, pse të mos i përmendim këto pengesa: cilat janë dhe kush i vë në rrugë? Në rend të parë disa nga TPK, të cilët jo vetëm i harruan të vdekurit, ata që kanë merita për këtë teatër, por edhe të gjallët, si, bie fjala, Shaban Domin, i cili si pionier i këtij Teatri kontribuojë shumë, sa diti dhe sa mundi, në afirmimin e kësaj shtëpie, mandej disa shokë të Dramës serbe, e cila lash, mjerisht, është nën nivelin e lejueshëm për një Teatër profesionist, kur dihet se dikur ishte ndër dramat më të njohura në Serbi, siç janë Millutin Jasniqi. D. Radepkoviqi, D. Todiqi e të tjerë, të cilët ishin pedagogë dhe mësues tanë, regjisorët e parë që punuan me ne. Ndër të harruarit, pra, më shpallën edhe mua, dhe kështu më leqitën për së gjalli.
Teatri për mua ishte dhe mbeti dashuria ime e madhe. Punën në teatër e fillova në moshën kur njeriu ka shumë ëndrra, shumë dëshira dhe punën e merr me shpirt e pahile. Të gjitha planet e mia i lidha me Teatrin Krahinor, ku gati si fëmijë, më sollën si talent të dalluar, si njeri të nevojshëm, duke ma ndërprerë kështu shkollimin e filluar në Beograd. Pra edhe unë jam ndër të parët që ia filluam punës në Teatrin Krahinor në Prishtinë. Po theksoj — në Prishtinë, ngase shpesh harrohet se ky Teatër ka punuar edhe në Prizren. Sot, kur e kujtoj atë rrugë jetësore, takimin me Teatrin, me çfarë dashurie e entuziazmi punonim unë dhe shokët e mi, bëj krahasime dhe ndjej dhembje kur shof se ka shumë aktorë të rinj që bjerrin kohën kot dhe kënaqen vetëm me faktin se gjenden në TPK, pa marrë parasysh se ka aktorë që nuk kanë luajtur asnjë rol pesë gjashtë sezona.
Një detaj nga puna e atëhershme? Pas premierës “Zjarri dhe hiri” të M. Pucit, në regjinë e A. Shalës, pra, ishte sezoni 1950/51, unë dola prapa skenës dhe fillova të qaja. Erdhi dhe më gjeti drejtori atëhershëm, M. Jasniqi, dhe u habit për këtë mbasi unë kisha luajtur një rol të mirë. I përlotur e shikova dhe i thashë: deri kur do të luajmë para kaq pak vetësh, sepse i pata numëruar shikuesit në sallë ishin vetëm 52 vetë. Ai nuk u habit për gjestin tim por ma ktheu: “Do të vijë dita Muharrem kur edhe anëtarët e Dramës shqipe të kenë sallën plot e përplotë. Asokohe Drama serbe kishte sallën plotë kurse ne vetëm 50-60 vetë, bile ,edhe shumë prej tyre nuk e dinin gjuhën por vinin të shihnin si Iuajmë. E, ku e ka zanafillën kjo mosmarrëveshja me Teatrin Krahinor. Pse qe disa vjet nuk jeni i pranishëm aty? — Është thënë: i patalentuari është i talentuar për të penguar të talentuarin. Edhe unë hasa shumë pengesa giatë punës në Teatër dhe, mjerisht, pengesa këto të kurdisura nga kolegët, nga shokët me të cilët jam përpjekur të ndajë të mirën dhe të keqën. Banale janë disa arsyetime: “Muharremi është i talentuar por pi” flitej e kur e lash alkoholin: “Muharremi nuk po pi dhe nuk mund të krijojë” —flitej. Thuase duhet të pish për të krijuar. Paradoks apo jo! Njëherë më patën larguar nga Teatri laramanët, ata që i pengoja. ngase nuk di dhe nuk mund të pajtohem me padrejtësitë dhe dallaveret që bëhen. Këtë kohë unë shkova në Mitrovicë herën e dytë, po të njëjtit ma prunë punën aq ngushtë, sa u detyrova ta lëshoja këtë teatër të shkoja në Prizren, ku, dihet, u nisa me shumë plane dhe dëshira. Mjerisht, në Prizren nuk më doli puna ashtu si shpresoja dhe si më premtuan kështu që edhe një komunë me madhe siç është Prizreni nuk pat mundësi ta mbante një teatër të vogël. U detyrova të kthehesha në Prishtinë dhe të përpiqesha disi të gjendesha. Asokohe kisha oferta të shkoja në punë në disa Teatro në Jugosllavi, e bile edhe në Kajro. Unë, dihet, mbeta në Prishtinë.
Po, mirë, ndodhi çka ndodhi, veç pas kthimit nga Prizreni është dashur të trokisësh në dyer e Teatrit? Diçka e pamirë ngjau me Qenajt: E vetmja aktore që ka kryer akademinë është motra ime, M. Qena e për të, në atë kohë, për shkakun tim, nuk u gjet vend në Teatër, ndërsa pranoheshin fillestaret. Kështu ndodhi edhe me gruan time: ajo pas kryerjes së shkollës për aktore u bë anëtare e këtij kolektivi e pastaj ia mbyllën derën edhe asaj dhe nja 4-5 vjet mbet jashtë teatri. Tash punon aty, por, mjerisht, si shumë aktorë të tjerë, nuk angazhohet sa duhet. Unë, ç’është e vërteta, edhe sot e kësaj dite nuk shof këtu atmosferë pune krijuese. Punët kryhen vetëm sa për të thënë se janë kryer. Bëhen improvizime vetëm sot për nesër.
Ndoshta do të duhej që deklaratat e herëpashershme të faktorëve të Teatrit se Muharremi do të kthehet në Teatër të mirren edhe si mirënjohje për punën që ke bërë aty. Po përmendim vetëm faktin se ti je i vetmi fitues i Shpërblimit në Sterje, ku përkundër shumë përpjekjeve – as nuk mundën të marrin pjesë pastaj “Erveheja” e të tjera. Këto duhet të jenë cytje për bashkëpunim ? Më duhet të them se është bërë fjalë për bashkëpunim por kanë mbetur velëm fjalët. Njëri nga drejtorët e Teatrit njëherë pat shprehur dëshirën që unë të punoja diçka në TPK. Asokohe isha në Prizren dhe pa përtesë me shumë dashuri e dëshirë u gjenda në Prishtinë. Shokun drejtor e prita tetë orë në vendin e caktuar e ai shëtiste me një shok tjetër atypari dhe gjoja nuk gjente kohë për të biseduar me mua, për atë për të cilën duhej të ishim të interesuar të dytë. Merrnie me mend këtë situatë! Edhe të tjerët kanë deklaruar se duan të bashkëpunojnë me mua e unë mendoj se këtë e kanë bërë për hir të disa aktorëve që përherë janë të gatshëm të luajnë në pjesët që i përgatisë unë.
Më vjen keq për këto që kanë ndodhur, po tash kisha dashur ta lëmë pak anash qëndrimin e disave të TPK ti flasim përgjithësisht për, situatën në dy teatrot tona, pasi dihet se Teatri i Gjakovës edhe ka startuar me ty? Përgjithësisht mendoj se mungon puna permanente. Disi frikësohen se mos ndonjë aktor me një rol do të bëhet yll i Teatrit. E dihet, se aktori gjatë një sezoni duhet të luajë katër pesë role. Edhe sa i përket publikut – nuk është shtuar numri i spektatorëve, bashkë me shtimin e numrit të intelektualëve.
Pse është kështu? Mendoj se kjo është pasojë e faktit se teatri ka caktuar një rrugë të veten, e cila nuk është edhe rrugë e publikut, e mjedisit në të cilin punon ky teatër. Në teatër nuk duhet të përgatitej një pjesë vetëm për shkak se një aktor dëshiron la luajë rolin kryesor në të. Gjatë caktimit të repertorit shpesh shprehen edhe disa “apetite” të mëdha. Gjithkush don që në skenë të vërë një vepër të ndonjë shkrimtari të njohur, ndërsa nuk mendon se a ka “kaçik” ta luajë atë, se a ka publik që do ta pranonte dhe kuptonte atë eksperimentim, i cili për mua nuk është gjë tjetër pos – ikje nga kualiteti. nga puna serioze. Është edhe një e vërtetë tjetër që është lënë aq herë, sa sot na duket banale: mungesa e teksteve origjinale. Një mijë herë është thënë dhe është vërtetuar se – një teatër nuk mund të afirmohet, nuk mund ta ketë publikun e vet pa i siguruar edhe tekstet origjinale. Unë, si regjisor jam përpjekur të bëj diçka në këtë drejtim dhe kështu i vura në skenë pjesët “Sikur t’isha djalë”, “Besa”, “Nuk martohem me para”, “Erveheja”, e të tjera. Mund të them se publiku i ka pritur shumë mirë këto tekste, por unë mendoj se nuk janë shfrytëzuar mirë as ato që i kemi. Nuk i kemi stimuluar shkrimtarët të shkruajnë, nuk i kemi afruar ata që ta njohin më mirë teatrin. Prapë po them se Teatri Krahinor duhet ta ketë një “Hotel Kashta”, një “Kryet e hudhrës”, por nuk duhet të mbesë në nivel të tyre. Mirëpo, flitet edhe për krizën e teatrit. Thonë se filmi, e sidomos televizioni, ia mbylli derën teatrit? Për krizën e teatrit është folur dhe para paraqitjes së filmit dhe televizionit. Është temë e vjetër kjo. Mendoj se teatri e ka vendin e vet edhe pas zhvillimit të këtyre mediumeve, ngase është i vetmi art që sublimon, që sintetizon të gjitha artet e tjera dhe në mënyrë të drejtpërdrejtë komunikon me publikun, pra bën ndikim te shikuesit si asnjë tjetër. Njëherë, jo fort moti, kemi pasë biseduar lidhur me teatrin për fëmijë. Pate thënë se ky është borxhi ynë i madh ndaj fëmijëve në Prishtinë?
Ashtu them edhe sot dhe e përsëris një gjë që më habit shumë: e kishim teatrin e fëmijëve në atë kohë kur ishim shumë më të varfër me mjete dhe kur për kulturën tonë ndanin shumë pak mjete. Pse nuk e kemi sot? Pa teatër për fëmijë nuk mund të kemi as teatër, si duhet, për të rritur. Ai edukon brezin e ri për ta dashur dhe çmuar artin e skenës. Dhe, çka është më e çuditshme të gjithë e njohim këtë nevojë e askush nuk thotë se koha është ta formojmë këtë teatër! Forca ka por lipset organizim, në mënyrë që në të, në teatrin e fëmijëve, të gjejnë punë ata që e duan punën e jo vetëm udhëheqjen.
Folëm për tekstet origjinale të teatrit. Këto ditë del nga shtypi drama jote, dikur e shpërblyer në konkursin anonim të revistës “Jeta e re” – “Bashkëshortët”. Pse nuk e vazhdove këtë rrugë? Më vjen mirë që po botohet kjo dramë, por do të më vinte shumë më mirë sikur të kisha botuar ndonjë tekst të ri. Sa për “Bashkëshortët” – që janë luajtur në Mitrovicë, Prishtinë, Shkup, Ferizaj e në qytete të tjera, sot me siguri do të ndryshoja shumë gjëra sikur unë ta vënia në skenë. Por, nejse. Pse nuk vazhdova: po filluan të shkruajnë shumica e njerëzve që i dinë 36 gërma… Po mahitem pak…Vërtet. Pata filluar të shkruaja por që në fillim hasa në disa pengesa e tash, sa më i pjekur që jam, aq më autokritik jam dhe disi më mungon guximi ti publikojë ato tekste që i kam, siç është një dramë e titulluar “Hoxha me tri fletë” e të tjera. Ka kohë që më mundon një temë që si ta them, e përjetova unë vetë: alkoholizmi. Kush e di çka do të bëhet prej saj. Biseduam për teatrin dhe për shumë gjëra të tjera rreth tij. Mendoj se është mirë la përmendim edhe — muzikën. Ti edhe në këtë lëmë ia pate filIuar punës? E desha dhe e dua — kitaren. U mësova të luaja në të, ashtu si pahiri, dhe duke u bazuar në melosin e popullit i komponova disa këngë. Edhe ato pa i ditur notat. Ato edhe i këndova. si zakonisht, në shoqëri, kafene, ndenja e edhe në radio. I dua ato këngë dhe i këndoj me kënaqësi të posaçme. Më vjen keq që nuk janë inçizuar si disqe. U kanë pëlqyer edhe njerëzve dhe më ka ndodhur shpesh ti dëgjoja ata duke i kënduar apo – fishkëlluar. Le të fishkëllojnë…
Në fund, duke të falenderuar për bisedë, më intereson ta di mos ke ndonjë dëshirë, kërkesë? Shpresoj se nga gjithë kjo bisedë e gjatë do të herren disa gjëra për – gazetë. Shumë gjëra folëm, shumë dukuri i përmendëm dhe e keqja është që shumë probleme që i përmendëm sot i kemi përmendur edhe më parë, dhe jo vetëm ne, por të gjithë të tjerët. Megjithatë mendoj se bëmë mirë që folëm për to pasi duhet të shpresojmë se do të bëhen ndërrime që do të shpiejnë një hap përpara kulturën tonë, e posaçërisht jetën tonë teatrore./ KultPlus.com
Shkrimtar, këngëtar, aktor dhe regjisor shqiptar, Muharrem Qena, lindi në 25 Qershor të vitit 1934 në Mitrovicë.
Muharrem Qena është njëri prej themeluesve të skenës teatrore dhe të këngës argëtuese shqiptare. Ai punoi si regjisor, producent, këngëtar, dhe skenarist. Muharremi lindi në Mitrovicë më 1930 në një familje që kontribuoj shumë për artin kosovar. Gjimnazin e kreu në Prishtinë, kurse shkollën e filmit në Beograd. Ai shkriu talentin e tij prej regjisori, aktori, shkrimtari dhe këngëtari. Ishte regjisor i më se 200 shfaqjeve teatrale.
Shpërblimet e shumta lokale e ndërkombëtare e radhisin në krijuesin më të mirënjohur kosovar. Me ”Ervehenë” e autorit Ahmet Qirezi(1932), e cila mori 5 shpërblime kryesore në Festivalin e Steries – Novi Sad (1967), ngriti skenën teatrore të Kosovës në piedestal. Regjisor i shumë dramave, e filmave dokumentarë e televizivë. Muharremi ishte nismëtar i punës së teatrove në Prizren, Gjakovë, dhe Gjilan. Ai krijoi dhe këndoi një sërë këngësh argëtuese në frymën bashkëkohore, të cilat frymëzuan dhe u falën kënaqësi shumë brezave.
Muharrem Qena vdiq më 24 shtator 2006 në Prishtinë duke lënë pas tij një veprimtari të gjerë prej shkrimtari, regjisori e këngëtari dhe mëse 200 shfaqje teatrale. / KultPlus.com
Muharrem Qena është një nga artistët e njohur shqiptar. Ai lindi në Mitrovicë, në vitin 1930. Me talentin dhe punën e tij të madhe arriti të bëhet njëri prej themeluesve të skenës teatrore dhe të këngës argëtuese shqipe, shkruan KultPlus.
Krijimtaria e Qenës është mjaft e dendur, ai shkroi këngë, kompozoi, aktroi dhe ishte regjisor i shquar, i më se 200 shfaqjeve teatrale.
Me shumë çmime të fituara gjatë karrierës së tij, Qena radhitet ndër krijuesit e mirënjohur kosovarë. Edhe në këngë ishte shumë produktiv.
Ai krijoi dhe këndoi një sërë këngësh argëtuese nën frymën bashkëkohore, të cilat frymëzuan shumë breza pasardhës.
Disa nga këngët e tij shumë të dëgjuara janë: “A thua”, “Mallëngjimi”, “Oj hanë”, “Kaçurrelja”, “Lamtumirë” e të tjera..
KultPlus jua sjellë këngën “Shokut”, që është njëra nga më të famshmet e Qenës, këngë e cila u rikëndua edhe nga artistët e rinj, dhe mbetet gjithmonë këngë e dashur për publikun. /KultPlus.com
Muharrem Qena është një nga artistët e njohur shqiptar. Ai lindi në Mitrovicë, në vitin 1930. Me talentin dhe punën e tij të madhe arriti të bëhet njëri prej themeluesve të skenës teatrore dhe të këngës argëtuese shqipe, shkruan KultPlus.
Krijimtaria e Qenës është mjaft e dendur, ai shkroi këngë, kompozoi, aktroi dhe ishte regjisor i shquar i më se 200 shfaqjeve teatrale.
Me shumë çmime të fituara gjatë karrierës së tij, Qena radhitet ndër krijuesit e mirënjohur kosovarë. Edhe në këngë ishte shumë produktiv.
Ai krijoi dhe këndoi një sërë këngësh argëtuese nën frymën bashkëkohore, të cilat frymëzuan shumë breza pasardhës.
Disa nga këngët e tij shumë të dëgjuara janë: “A thua”, “Mallëngjimi”, “Oj hanë”, “Kaçurrelja”, “Lamtumirë” e të tjera.
KultPlus jua sjellë këngën “Pa ty”, që është njëra nga më të famshmet e Qenës, këngë e cila u rikëndua edhe nga artistët e rinj, dhe mbetet gjithmonë këngë e dashur për publikun. / KultPlus.com
Intervistë e botuar në revistën “Fjala” më 1 janar 1982 :
“Për teatrin dhe për shumë gjëra të tjera”
Me Muharrem Qenën bisedoi Abdyl Bunjaku
I bindur se nuk ka nevojë të bëhet ndonjë prezentim i posaçëm, ngase mendoj se Muharrem Qenën, e njohin Iexuesit tanë, po edhe nëse ndodh që ndonjëri prej tyre mos të njohë Muharremin si aktor dhe regjisor të shumë pjesëve të Iuajtura në Mitrovicë, Prishtinë, Gjakovë, Prizren e gjetiu, edhe nëse nuk e njohin si autor të dramës “Bashkëshortët”, na e merr mendja se e kanë dëgjuar bile si këngëtar, duke kënduar këngën shumë të njohur ndër ne, “KaçurrjeIja”, ose ndonjë tjetër. Pra, po ia fillojmë me pyetje:
Çka do të thotë kjo heshtje: një njeri që shumë vjet ishte aktor, regjisor i dalluar, këngëtar dhe autor i një drame, kohët e fundit emri i tij figuron vetëm si redaktor i emisioneve humoristike në TVP. Edhe kjo nuk është punë e vogël, por a mos do të thotë kjo se “heroji është i lodhur” ?
Si ta marrësh: sa për fillim po them se njeriu si unë nuk mund “të heshtë” edhe pse po hasi në shumë pengesa, nuk mundem pa “çourdhitur”. Unë, sa për informim, para disa ditësh u ktheva nga xhirimi i filmit “Lepuri me pesë këmbë”, ku e luaj rolin e Dervishit. Pra nuk është heshtje totale. Nuk janë të pakët ata që pritojnë të punojnë me mua, sidomos shokët e TPK, sepse unë nuk i zvarris punët. Mua më lodh vetëm papunësia, sidomos kur duhet të punojë diçka që nuk ka të bëjë me krijimtari. Unë dhe zyrja — diçka apsurde! Po — kjo bënë të thuash “heroi është i lodhur”.
Po mirë, pse të mos i përmendim këto pengesa: cilat janë dhe kush i vë në rrugë?
Në rend të parë disa nga TPK, të cilët jo vetëm i harruan të vdekurit, ata që kanë merita për këtë teatër, por edhe të gjallët, si, bie fjala, Shaban Domin, i cili si pionier i këtij Teatri kontribuojë shumë, sa diti dhe sa mundi, në afirmimin e kësaj shtëpie, mandej disa shokë të Dramës serbe, e cila tash, mjerisht, është nën nivelin e lejueshëm për një Teatër profesionist, kur dihet se dikur ishte ndër dramat më të njohura në Serbi, siç janë Millutin Jasniqi. D. Radepkoviqi, D. Todiqi e të tjerë, të cilët ishin pedagogë dhe mësues tanë, regjisorët e parë që punuan me ne. Ndër të harruarit, pra, më shpallën edhe mua, dhe kështu më leqitën për së gjalli.
Teatri për mua ishte dhe mbeti dashuria ime e madhe. Punën në teatër e fillova në moshën kur njeriu ka shumë ëndrra, shumë dëshira dhe punën e merr me shpirt e pahile. Të gjitha planet e mia i lidha me Teatrin Krahinor, ku gati si fëmijë, më sollën si talent të dalluar, si njeri të nevojshëm, duke ma ndërprerë kështu shkollimin e filluar në Beograd. Pra edhe unë jam ndër të parët që ia filluam punës në Teatrin Krahinor në Prishtinë. Po theksoj — në Prishtinë, ngase shpesh harrohet se ky Teatër ka punuar edhe në Prizren. Sot, kur e kujtoj atë rrugë jetësore, takimin me Teatrin, me çfarë dashurie e entuziazmi punonim unë dhe shokët e mi, bëj krahasime dhe ndjej dhembje kur shof se ka shumë aktorë të rinj që bjerrin kohën kot dhe kënaqen vetëm me faktin se gjenden në TPK, pa marrë parasysh se ka aktorë që nuk kanë luajtur asnjë rol pesë gjashtë sezona.
Një detaj nga puna e atëhershme?
Pas premierës “Zjarri dhe hiri” të M. Pucit, në regjinë e A. Shalës, pra, ishte sezoni 1950/51, unë dola prapa skenës dhe fillova të qaja. Erdhi dhe më gjeti drejtori atëhershëm, M. Jasniqi, dhe u habit për këtë mbasi unë kisha luajtur një rol të mirë. I përlotur e shikova dhe i thashë: deri kur do të luajmë para kaq pak vetësh, sepse i pata numëruar shikuesit në sallë ishin vetëm 52 vetë. Ai nuk u habit për gjestin tim por ma ktheu: “Do të vijë dita Muharrem kur edhe anëtarët e Dramës shqipe të kenë sallën plot e përplotë. Asokohe Drama serbe kishte sallën plotë kurse ne vetëm 50-60 vetë, bile ,edhe shumë prej tyre nuk e dinin gjuhën por vinin të shihnin si Iuajmë. E, ku e ka zanafillën kjo mosmarrëveshja me Teatrin Krahinor. Pse qe disa vjet nuk jeni i pranishëm aty? — Është thënë: i patalentuari është i talentuar për të penguar të talentuarin. Edhe unë hasa shumë pengesa giatë punës në Teatër dhe, mjerisht, pengesa këto të kurdisura nga kolegët, nga shokët me të cilët jam përpjekur të ndajë të mirën dhe të keqën. Banale janë disa arsyetime: “Muharremi është i talentuar por pi” flitej e kur e lash alkoholin: “Muharremi nuk po pi dhe nuk mund të krijojë” —flitej. Thuase duhet të pish për të krijuar. Paradoks apo jo! Njëherë më patën larguar nga Teatri laramanët, ata që i pengoja. ngase nuk di dhe nuk mund të pajtohem me padrejtësitë dhe dallaveret që bëhen. Këtë kohë unë shkova në Mitrovicë herën e dytë, po të njëjtit ma prunë punën aq ngushtë, sa u detyrova ta lëshoja këtë teatër të shkoja në Prizren, ku, dihet, u nisa me shumë plane dhe dëshira. Mjerisht, në Prizren nuk më doli puna ashtu si shpresoja dhe si më premtuan kështu që edhe një komunë me madhe siç është Prizreni nuk pat mundësi ta mbante një teatër të vogël. U detyrova të kthehesha në Prishtinë dhe të përpiqesha disi të gjendesha. Asokohe kisha oferta të shkoja në punë në disa Teatro në Jugosllavi, e bile edhe në Kajro. Unë, dihet, mbeta në Prishtinë.
Po, mirë, ndodhi çka ndodhi, veç pas kthimit nga Prizreni është dashur të trokisësh në dyer e Teatrit?
Diçka e pamirë ngjau me Qenajt: E vetmja aktore që ka kryer akademinë është motra ime, M. Qena e për të, në atë kohë, për shkakun tim, nuk u gjet vend në Teatër, ndërsa pranoheshin fillestaret. Kështu ndodhi edhe me gruan time: ajo pas kryerjes së shkollës për aktore u bë anëtare e këtij kolektivi e pastaj ia mbyllën derën edhe asaj dhe nja 4-5 vjet mbet jashtë teatri. Tash punon aty, por, mjerisht, si shumë aktorë të tjerë, nuk angazhohet sa duhet. Unë, ç’është e vërteta, edhe sot e kësaj dite nuk shof këtu atmosferë pune krijuese. Punët kryhen vetëm sa për të thënë se janë kryer. Bëhen improvizime vetëm sot për nesër.
Ndoshta do të duhej që deklaratat e herëpashershme të faktorëve të Teatrit se Muharremi do të kthehet në Teatër të mirren edhe si mirënjohje për punën që ke bërë aty. Po përmendim vetëm faktin se ti je i vetmi fitues i Shpërblimit në Sterje, ku përkundër shumë përpjekjeve – as nuk mundën të marrin pjesë pastaj “Erveheja” e të tjera. Këto duhet të jenë cytje për bashkëpunim ?
Më duhet të them se është bërë fjalë për bashkëpunim por kanë mbetur velëm fjalët. Njëri nga drejtorët e Teatrit njëherë pat shprehur dëshirën që unë të punoja diçka në TPK. Asokohe isha në Prizren dhe pa përtesë me shumë dashuri e dëshirë u gjenda në Prishtinë. Shokun drejtor e prita tetë orë në vendin e caktuar e ai shëtiste me një shok tjetër atypari dhe gjoja nuk gjente kohë për të biseduar me mua, për atë për të cilën duhej të ishim të interesuar të dytë. Merrnie me mend këtë situatë! Edhe të tjerët kanë deklaruar se duan të bashkëpunojnë me mua e unë mendoj se këtë e kanë bërë për hir të disa aktorëve që përherë janë të gatshëm të luajnë në pjesët që i përgatisë unë.
Më vjen keq për këto që kanë ndodhur, po tash kisha dashur ta lëmë pak anash qëndrimin e disave të TPK ti flasim përgjithësisht për, situatën në dy teatrot tona, pasi dihet se Teatri i Gjakovës edhe ka startuar me ty?
Përgjithësisht mendoj se mungon puna permanente. Disi frikësohen se mos ndonjë aktor me një rol do të bëhet yll i Teatrit. E dihet, se aktori gjatë një sezoni duhet të luajë katër pesë role. Edhe sa i përket publikut – nuk është shtuar numri i spektatorëve, bashkë me shtimin e numrit të intelektualëve.
Pse është kështu?
Mendoj se kjo është pasojë e faktit se teatri ka caktuar një rrugë të veten, e cila nuk është edhe rrugë e publikut, e mjedisit në të cilin punon ky teatër. Në teatër nuk duhet të përgatitej një pjesë vetëm për shkak se një aktor dëshiron ta luajë rolin kryesor në të. Gjatë caktimit të repertorit shpesh shprehen edhe disa “apetite” të mëdha. Gjithkush don që në skenë të vërë një vepër të ndonjë shkrimtari të njohur, ndërsa nuk mendon se a ka “kaçik” ta luajë atë, se a ka publik që do ta pranonte dhe kuptonte atë eksperimentim, i cili për mua nuk është gjë tjetër pos – ikje nga kualiteti. nga puna serioze. Është edhe një e vërtetë tjetër që është lënë aq herë, sa sot na duket banale: mungesa e teksteve origjinale. Një mijë herë është thënë dhe është vërtetuar se – një teatër nuk mund të afirmohet, nuk mund ta ketë publikun e vet pa i siguruar edhe tekstet origjinale. Unë, si regjisor jam përpjekur të bëj diçka në këtë drejtim dhe kështu i vura në skenë pjesët “Sikur t’isha djalë”, “Besa”, “Nuk martohem me para”, “Erveheja”, e të tjera. Mund të them se publiku i ka pritur shumë mirë këto tekste, por unë mendoj se nuk janë shfrytëzuar mirë as ato që i kemi. Nuk i kemi stimuluar shkrimtarët të shkruajnë, nuk i kemi afruar ata që ta njohin më mirë teatrin. Prapë po them se Teatri Krahinor duhet ta ketë një “Hotel Kashta”, një “Kryet e hudhrës”, por nuk duhet të mbesë në nivel të tyre.
Mirëpo, flitet edhe për krizën e teatrit. Thonë se filmi, e sidomos televizioni, ia mbylli derën teatrit?
Për krizën e teatrit është folur dhe para paraqitjes së filmit dhe televizionit. Është temë e vjetër kjo. Mendoj se teatri e ka vendin e vet edhe pas zhvillimit të këtyre mediumeve, ngase është i vetmi art që sublimon, që sintetizon të gjitha artet e tjera dhe në mënyrë të drejtpërdrejtë komunikon me publikun, pra bën ndikim te shikuesit si asnjë tjetër.
Njëherë, jo fort moti, kemi pasë biseduar lidhur me teatrin për fëmijë. Pate thënë se ky është borxhi ynë i madh ndaj fëmijëve në Prishtinë?
Ashtu them edhe sot dhe e përsëris një gjë që më habit shumë: e kishim teatrin e fëmijëve në atë kohë kur ishim shumë më të varfër me mjete dhe kur për kulturën tonë ndanin shumë pak mjete. Pse nuk e kemi sot? Pa teatër për fëmijë nuk mund të kemi as teatër, si duhet, për të rritur. Ai edukon brezin e ri për ta dashur dhe çmuar artin e skenës. Dhe, çka është më e çuditshme të gjithë e njohim këtë nevojë e askush nuk thotë se koha është ta formojmë këtë teatër! Forca ka por lipset organizim, në mënyrë që në të, në teatrin e fëmijëve, të gjejnë punë ata që e duan punën e jo vetëm udhëheqjen.
Folëm për tekstet origjinale të teatrit. Këto ditë del nga shtypi drama jote, dikur e shpërblyer në konkursin anonim të revistës “Jeta e re” – “Bashkëshortët”. Pse nuk e vazhdove këtë rrugë?
Më vjen mirë që po botohet kjo dramë, por do të më vinte shumë më mirë sikur të kisha botuar ndonjë tekst të ri. Sa për “Bashkëshortët” – që janë luajtur në Mitrovicë, Prishtinë, Shkup, Ferizaj e në qytete të tjera, sot me siguri do të ndryshoja shumë gjëra sikur unë ta vënia në skenë. Por, nejse. Pse nuk vazhdova: po filluan të shkruajnë shumica e njerëzve që i dinë 36 gërma… Po mahitem pak…Vërtet. Pata filluar të shkruaja por që në fillim hasa në disa pengesa e tash, sa më i pjekur që jam, aq më autokritik jam dhe disi më mungon guximi ti publikojë ato tekste që i kam, siç është një dramë e titulluar “Hoxha me tri fletë” e të tjera. Ka kohë që më mundon një temë që si ta them, e përjetova unë vetë: alkoholizmi. Kush e di çka do të bëhet prej saj.
Biseduam për teatrin dhe për shumë gjëra të tjera rreth tij. Mendoj se është mirë ta përmendim edhe — muzikën. Ti edhe në këtë lëmë ia pate filIuar punës?
E desha dhe e dua — kitaren. U mësova të luaja në të, ashtu si pahiri, dhe duke u bazuar në melosin e popullit i komponova disa këngë. Edhe ato pa i ditur notat. Ato edhe i këndova. si zakonisht, në shoqëri, kafene, ndenja e edhe në radio. I dua ato këngë dhe i këndoj me kënaqësi të posaçme. Më vjen keq që nuk janë inçizuar si disqe. U kanë pëlqyer edhe njerëzve dhe më ka ndodhur shpesh ti dëgjoja ata duke i kënduar apo – fishkëlluar. Le të fishkëllojnë…
Në fund, duke të falenderuar për bisedë, më intereson ta di mos ke ndonjë dëshirë, kërkesë?
Shpresoj se nga gjithë kjo bisedë e gjatë do të herren disa gjëra për – gazetë. Shumë gjëra folëm, shumë dukuri i përmendëm dhe e keqja është që shumë probleme që i përmendëm sot i kemi përmendur edhe më parë, dhe jo vetëm ne, por të gjithë të tjerët. Megjithatë mendoj se bëmë mirë që folëm për to pasi duhet të shpresojmë se do të bëhen ndërrime që do të shpiejnë një hap përpara kulturën tonë, e posaçërisht jetën tonë teatrore. / KultPlus.com
Promovimi i librit monografik “Muharrem Qena – Ëndërrimtari”, me autorë Arian Krasniqin dhe Arzana Krajën është një rrëfim origjinal i një udhëtimi të mrekullueshëm në jetën dhe krijimtarinë e shkrimtarit, këngëtarit, aktorit, regjisorit, themeluesit të skenës teatrore e këngës argëtuese shqipe, producentit e skenaristit shqiptar, Muharrem Qenës, ku sot mblodhi dashamirët e veprës së tij artistike në Muzeun Kombëtar të Kosovës, shkruan KultPlus.
Muzeu Kombëtar i Kosovës sot kishte një pamje krejtësisht ndryshe ku dritat e ngrohta të vendosura në hapësirën e hapur, reflektimi i atyre me ngjyrë vjollcë, skena e mbushur me instrumentet diversive, gjelbërimi përrallor që kishte mbërthyer atmosferën me blirin e pranverës dhe prezenca e plotë dhe e ndjerë e hënës, pothuajse përqafuan mungesën e ikonës artistike, për të cilin sot u mblodhën familjarë të tij, miq, artistë të teatrit, filmit e muzikës si dhe artdashësit, duke uruar kështu edhe 91 vjetorin e lindjes së artistit gjigand që guxoi të ëndërronte.
Muzika dhe hëna ishin shoqëruesit kryesorë që përcollën mesazhet e atyre që në skenë dolën për të thënë disa fjalë e shkëmbyer disa mesazhe, me ç’rast veprat si: ”Harmonika e vetmuar”, ”Lamtumirë”, ”Shokut”, ”Salepxhija” dhe ”Kaqurrelja”, të interpretuara nga muzikanti Genc Salihu, erdhën me një frymë tronditëse aq të bukur dhe me melodi e tinguj që përçuan emocione dhe ndjenja duke u zhytur kështu tërësisht brenda misteries së secilës qenies njerëzore të pranishme.
Libri i ndarë në 15 kapituj, paraqet rrugëtimin e Qenës prej aktori, regjisori, dramaturgu, kantautori e këngëtari të shumë njohur dhe qëllimi kryesor është që para publikut të sjellë karrierën artistike të Qenës, e cila përfaqëson një pjesë vitale të trashëgimisë kulturore e shpirtërore të vendit tonë.
Nëpërmjet dokumentimit të rrëfimit të jetës dhe veprimtarisë së artistit Muharrem Qena, përmes materialeve të grumbulluara nga institucione të ndryshme, intervistave me familjarë e bashkëpunëtorë të tij, dhe i pasuruar me fotografi të shumta nga arkivi i familjes, libri nxjerrë në pah historinë krijuese të njërit prej artistëve më të famshëm dhe më kontribut dhënës të krijimtarisë artistike shqiptare por edhe shpalos më për së afërmi pasionin e tij dhe dashurinë për art, jetë dhe vet natyrën e njeriut.
Dokumentimi i asaj që e ka karakterizuar një artist siç ka qenë Muharrem Qena, është paraqitur si histori e ndarë në kapituj, ku përfshihen aspektet e punës së tij krijuese, por është përshkruar edhe personaliteti i tij, i një njeriu të thjeshtë por njëkohësisht të jashtëzakonshëm, me qëllimin që publikut t’i prezantohet i gjithë mozaiku jetësor e artistik i tij. Libri do të mbetet trashëgimi e institucioneve të vendit dhe brezave të rinj.
Andaj, në skenë pas performimit të këngës së parë ‘Harmonika e vetmuar’, doli autori i monografisë, Arian Krasniqi.
“Derisa qëndroj para jush, unë ndjehem i kapluar nga ndjenja e gëzimit sepse sot po shënojmë edhe ditën e lindjes të artistit tonë të madh dhe nga ndjenja e dhembjes sepse sot në mesin tonë nuk është ajo që ka nisur projektin për librin rreth Muharem Qenës, regjisorja Arzana Kraja”, thotë Krasniqi.
Sipas tij, në jetën tonë fati na përcjell që nga lindja deri në vdekje e të rrallë janë ata që fatin e tyre të parathënë e kanë të shënuar me yll në ballë, yll që i ndriçon rrugën drejt pavdekësisë e përjetësisë, andaj, njëlloj është edhe Muharrem Qena, aktor, regjisor, dramaturg e këngëtar i njohur dhe me një gjuhë poetike; ëndërrimtar i vazhdueshëm dhe i padorëzueshëm.
“Libri i ndarë në 15 kapituj, shpalos disa pamje të jetës, veprës dhe personalitetit të veçantë të Muharrem Qenës, prandaj lexuesi përmes këtij libri do ta kuptoj se cili ishte roli i tij i parë si 19 vjeçar në skenën e Teatrit apo roli i vogël në skenën e madhe, se si aktori i ri fillonte të bënte regji, për dramën e tij, punën në televizion, dashurinë e filmit, muzikën e rebelizmin e tij, dhe jo vetëm”, thotë Krasniqi.
Për Krasniqin, ky libër përshkruan se si pa asnjë respekt e mirënjohje, Qena kishte hyrë në shekullin e fundit si i dëshpëruar, i lodhur, mërzitur e zhgënjyer, duke u mënjanuar kështu si një hero i heshtur deri në fund të jetës së tij.
“Qena përjetoi dy ekstreme, ndjenjën e adhurimit dhe urrejtjes”, thekson Krasniqi.
Tutje, fjalën e morri kompozitori dhe dirigjenti, Rafet Rudi, i cili foli rreth krijimtarisë muzikore të Qenës.
“Qena, njëra nga figurat më unike në botën e artit dhe kulturës. Paraqitja e Qenës në fushën e këngës bëhet në mënyrë krejtësisht origjinale ku ai nuk këndon për të zhvilluar një karrierë muzikore. Rexho Mulliqi dhe Muharrem Qena, janë dy figura me të cilat identifikohej bota e muzikës dhe ajo e teatrit. Ai shfaqej në muzikë vetëm atëherë kur kishte për të thënë diçka sepse muzika për të nuk ishte kapërcim i një pengese por ishte qëllim në vete”, thotë Rudi.
Sipas tij, muzika e tij është vizuale meqë këngët e tij duken si një storje e shkurtër filmike apo si një fotografi e vetme e kaluar e e planifikuar më parë ku në dëgjim të parë para dëgjuesit, shfaqet një pamje e qartë deri në detaje të forta.
“Qena i jep rëndësi të madhe fjalës, ku së bashku me Jusufun Gërvallën, ishin të vetmit që kishin kujdes maksimal ndaj komponentës tekstuale dhe përmbajtësore të këngës duke i dhënë një vërtetësi të duhur tektstit dhe duke e bërë Qenën të afërt me thelbin e këngës”, përfundon Rudi.
Në ndërkohë, Igballe Qena, ishte ajo që në këtë ditë që përkon me 91 vjetorin e lindjes së Qenës dhe me promovimin e monografisë së tij, shpalosi edhe fillet për nisjen e këtij libri.
“Me këtë rrugëtim ëndërrimtar, plot sfidë, Qena me mund e talent arriti ta prek e ta zë ëndrrën. Jam falënderuese që fati ma ofroj që të jemi bashkudhëtar jetësor përreth katër dekada dhe që atëherë kur Muharremi kishte mbërri majat e suksesit me krijimtarinë artistike, dashuria jonë u kurorëzua me tre kryevepra, me tre fëmijët tonë”, thotë Qena.
Sipas saj, ajo se çka vlen të veçohet është koha e bombardimeve të NATO-s dhe me ta ishte një ‘Ana Frank’ që në atë kohë qëndronte pranë Muharremit, i cili ia shpaloste kujtimet si rrallëkujt më parë, pikërisht ndaj vajzës plot ndjesi që u shndërrua në sy e vesh; Arzana Krajës.
“Në vitin 2006, Muharremi vdiq dhe Arzanës i mbeti një peng që të realizoj një shkrim të inspiruar nga rrëfimet e Muharremit, e më pas Zana filloi ti realizoj intervistat me kolegë, familjar, e miq. Ishte e vështirë përmbledhja e kritikave të kohës, intervistat e pakta dhe fotografitë e zbehta ku koha pa mëshirë, shumë gjëra i mbuloj në harresë”, përfundon Qena.
Ndërsa, drejtori nga Drejtoria e Kulturës, Adrian Berisha përmbylli natën me disa fjalë rreth Qenës dhe krijimtarisë së tij artistike.
“Sa herë që flas për artin dhe artistët, në mendje e kam një gjë, faktin se si përherë arti qoftë përmes muzikës, filmit, shfaqjeve teatrale, pikturës apo fotografisë, arrin të na bëj bashkë. E kur flas për të përhershmin Qenën, nuk mundem të mos mendoj edhe për kohërat e mira e të vështira që sot na mblodhën së bashku”, thotë Berisha.
Sipas tij, Qena ka bashkuar sonte të pranishmit në ditëlindjen e tij dhe për të konsiderohet si një nder i veçantë që të marrë pjesë në punën e një shkrimtari, aktori, regjisori, këngëtari dhe një krijuesi që do të jetoj përherë përmes veprave të tij e që ka lënë pas një trashëgimi krijuese për brezat e ardhshëm.
“Muharrem Qena krijoi në një kohë, për shumë kohë”, thekson ai.
Kështu, krejt në fund, kjo ngjarje gjeti fundin me veprën ”Oj hanë”, që u preformua nga aktorja Edona Reshitaj, ku nën dritën e hënës, ajo dhuroi një interpretim që vështirë se harrohet dot.
Monografia “Muharrem Qena – Ëndërrimtari”, me autorë Arian Krasniqin dhe Arzana Krajën, është realizuar nga Integra me mbështetjen e Komunës së Prishtinës dhe nga Programi Kultura për Ndryshim që financohet nga Bashkimi Evropian, i menaxhuar nga Zyra e BE-së në Kosovë dhe i implementuar nga Qendra Multimedia dhe Goethe-Institut./ KultPlus.com
Muharrem Qena, një shpirt i veçantë që krijoi art në fusha të ndryshme, me zërin e tij na la disa këngë të cilat dëgjohen edhe sot.
Përtej këngëve, tekstet e tyre të cilat shpesh i shkroi ai vet kanë vlerën e tyre dhe tej emocionit janë edhe të thella dhe poetike.
A thu asht ma lehtë pa dhimbje A thu ma bukur pa lot A thu ti ke me u kthye Dhe prapë me qenë na të dy A thu me është fati i tillë A thu gjithmonë me vuajtje A thue ti dot më kthehesh Dhe prapë me qen na të dy
Çdo gjë kalon në jetë Atëherë dhe dielli kur të lind Mbas diellit prapë shi do t’ ketë Kështu asht me të vërtetë
Ndoshta të tillë e kam fatin Ndoshta gjithmonë me vuajtje Ndoshta ti kurrë s’do t’më kthehesh Edhe kjo ngjan në këtë jetë. /KultPlus.com
Drama muzikore ”La Rrem” erdhi në një piedestal të lartë të ndjeshmërisënostalgjike dhe ëmbëlsisë së butë ku sado që inkuadroheshin situatat dramatike dhe humoristike, dashuria, adhurimi dhe nderimi i figurës multidimensionale së Muharrem Qenës është shkrirë tërësisht nga performanca e aktorëve të cilët shpirtin e tyre e lanë në skenën e shenjtë ndërsa publikut i dhuruan një llahtari të bukur e të këndshme, shkruan KultPlus.
Shfaqja ”La Rrem”, është shfaqje e dedikuar për artistin shumëdimensional, aktorin, regjisorin, këngëtarin dhe dramaturgun Muharrem Qena. ‘La Rrem’ mendohet të jetë një artist antikonformist, jokonvencional, bohem e dashnor i veçantë por mbi të gjitha një njeri revolucionar që i flet kohës, botës dhe shoqërisë tonë në çdo moment duke portretizuar talentin e rrallë, dashurinë, pasionin, vuajtjet e gëzimet të figurës së mirënjohur të Qenës.
Gjithçka nisi kur numri i madh i të pranishmëve, në mesin e tyre shumë artistë, kolegë, familjar të Qenës, adhurues të talentit të tij dhe jo vetëm, mbushën tërësisht sallën e Teatrit Kombëtar në një qetësi absolute. Dritat u fikën e perdja u hap duke lënë vend për aktorët si: Ernest Malazogu, Ylber Bardhi, Shengyl Ismaili, Arta Selimi, Flaka Latifi, Bujar Ahmeti dhe Tristan Halilaj, të cilët dhanë një performancë që fragmentet e shkëndijave elektrike do t’i vinin në siklet.
Kjo dramë muzikore shpërtheu pamëshirë përmes skenave të shumta të llojllojshme që u shoqëruan me këngët e bukura e unike të Qenës si: ‘Kaqurrelja’, ‘Mallëngjimi’, ‘Oj hanë’, ‘Mustafa’, e për të përfunduar me këngën ‘Lamtumirë’ e cila përçoi një rrotullim emocionesh që shikuesin e vunë në një slitë rul ndërsa rrëqethet e trupit derdheshin rrëke.
Këto këngë të interpretuara nga muzikantët si: Leonard Canhasi, Teoman Ukça, Edmond Gjinolli, Ermal Sadiku së bashku me video animacionet nga Florian Canga që shfaqeshin papritmas në një frymë me skenën, lanë një përshtypje se gërshetimi unik i melodive dhe tingujve tundues po hipnotizonin atmosferën me një sërë thumbimesh nga talenti i performuesve.
‘La Rrém’, përveç se njihet si njeriu revoltues, kryengritës dhe mosnënshtrues, ai është një artist i përmasave të mëdha duke na rikujtuar se Qena është një artist i jashtëzakonshëm multidimensional dhe i pa përsëritshëm andaj edhe kjo dramë është e tij dhe përmes saj u shfaq edhe realiteti i një teatri që zbulon gënjeshtra por edhe të vërteta. Pra, teatri portretizon jo vetëm dashuri, pasion, performanca të çmendura por edhe formën tërësisht të zhveshur të tij duke shpalosur detajet dhe veçantitë më intime të teatrit, qofshin ato të bukura apo të shëmtuara.
Kështu krejt në fund, përveç elementeve simbolike si shalli, që e kishte të vendosur Malazogu, dritat, skena, kostumet dhe skenografia, ajo se çka vulosi fundin e shfaqjes ishte edhe piktura e njohur e Rron Qenës e titulluar ”Artisti” që nëpërmjet video animacionit, mbylli perden e fundit në një ndjenjë që dërgoi publikun në emocione shumëngjyrëshe të cilat ngjyrosën atmosferën me intensitetin e lartë të zhurmës që vinte nga duartrokitjet dhe brohoritjet e shumta e të pa ndalura të të pranishmëve.
Ndërsa, për të shpalosur më shumë rreth një bashkëpunimi të tillë të cilin ai e vlerëson si të jashtëzakonshëm, për KultPlus foli autori i tekstit Arian Krasniqi.
“Unë kam bashkëpunuar në fazat e draftimit të skenarit, në konsultim me idetë që i kemi pasur me regjisorin për tekstin dramatik dhe mendoj se mbi atë tekst është bërë një shfaqje multimediale me këngë e me muzikë dhe situata komike por edhe ato dramatike. Kjo nuk është jetëshkrim i tij dhe nuk është biografia e tij komplet, por thjesht është një shfaqje që ka elemente nga jeta dhe vepra e Muharrem Qenës por që i dedikohet atij”, shpalos Krasniqi.
Sipas tij, është dashur dhe nevojitur një punë dhe përkushtim i madh për një tekst interesant që komunikon me kohën dhe audiencën prandaj edhe besohet se janë arritur pritshmëritë e publikut. Megjithëse, ai shprehet se nuk ka qenë e lehtë sepse përmasat e një artisti multidimensional janë një përgjegjësi e madhe për tu pasur parasysh.
“Ka qenë një bashkëpunim i mirë me regjisorin, ekipin dhe punën kreative që është bërë edhe në interpretim, muzikë, skenografi, kostume dhe në të gjitha elementet e shfaqjes. Andaj, unë si autor i tekstit së dramës jam jashtëzakonisht i kënaqur me shfaqjen dhe punën që ka bërë tërë ekipa”, përfundon Krasniqi për KultPlus.
Kurse, për të folur rreth idesë për realizimin e një shfaqje të tillë, për KultPlus foli edhe regjisori Kushtrim Koliqi.
“Neve na ka rënë që të punojmë disa monografi ku njëra prej tyre ka qenë monografia e Qenës. Duke e punuar këtë monografi kemi menduar që pse të mos krijojmë̈ një shfaqje për artistin për shkak të gjithë emrit të tij dhe se çfarë ai ka në prapavijë duke përfshirë kontributin e tij në teatër por edhe në fusha tjera”, tregon Koliqi.
Sipas tij, të gjithë mund të shohin dy anët e medaljes. Ana e para është se si disa artistë të rinj mund të bashkohen në një grup për të krijuar diçka që i afrohet standardit të emrit të figurës së Qenës. Por, në anën tjetër emri i tij ka qenë një shtysë dhe motivim për Koliqin që ti shyjnë kufijtë kreativ në punë dhe përkushtim për të arritur një rezultat që ai ka shpresuar që është arritur mbrëmë.
“Ka qenë e vështirë për të krijuar një shfaqje të tillë por ne kemi punuar shumë gjatë dhe besoj që atë energji dhe besim që e kemi pasur brenda njëri-tjetrit për shfaqjen, e kemi arritur mjaft mirë”, përfundon Koliqi për KultPlus.
Gjithashtu, aktori që portretizoi më së miri figurën e Muharrem Qenës, Ernest Malazogu për Kult Plus ka folur rreth vështirësisë për të luajtur këtë rol.
“Ka qenë e vështirë shumë sepse është një figurë kombëtare, një emër shumë i madh dhe nuk e di a do të lind një emër, karakter dhe njeri i tillë si Muharrem Qena”, shpalos Malazogu.
Sipas tij, provat gjithsej kanë shkuar me ndërprerje për shkak të situatës pandemike por që me një punë 4 javore është arritur edhe fundi i shfaqjes. Teksa ai ka treguar se ndonjëherë edhe kanë kënduar në të ‘thatë’ kur mikrofonat nuk kanë punuar.
“Pritshmëritë janë gjithmonë më të mëdha, por besoj që e kemi arritur deri diku, por ne asnjëherë nuk jemi rehat dhe nuk kënaqemi me atë punë që e kemi bërë por besoj që i kemi arritur pritshmëritë e publikut sonte”, përfundon Malazogu për KultPlus.
I pranishëm në këtë natë ishte edhe Ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Hajrulla Çeku i cili për KultPlus shpalosi përshtypjet e tij për natën e mbrëmshme.
“Besoj që përveç cilësisë artistike ishte një shfaqje që na la shumë përshtypje pozitive sepse sonte ishte një moment shumë i rëndësishëm për ta kujtuar Muharrem Qenën sepse shfaqja iu kushtua atij. Njëri ndër figurat më të rëndësishme të artit dhe kulturës në Kosovë, prandaj besoj që artistët dhe aktorët sonte bashkëpunuan me ekipin që e ka realizuar shfaqjen edhe muzikën që ishte pjesë integrale e shfaqjes”, thotë Çeku.
Sipas tij, ata i kanë dhënë shumë momente të këndshme por në të njëjtën kohë kanë treguar që njerëzit e artit, e sonte të teatrit, do të kujtohen sepse ata do të vazhdojnë të jetojnë përmes veprave të tyre të cilat i kanë lënë pas.
“Ne si institucione jemi shumë të lumtur që artistët tanë më meritor të cilët sot fizikisht nuk janë më në mesin tonë, vazhdojnë të jetojnë në kujtesën tonë por edhe në veprimtarinë tonë artistike”, thotë Çeku.
Për Çekun, fakti që insitucionet e kulturës kanë veprimtari shumë aktive dhe cilësore e bënë atë shumë të lumtur, por ai thotë se nuk duhet të ndalemi asnjëherë që të kërkohet cilësia artistike edhe më e madhe për të prezantuar një dinjitet të produktit vendor artistik në nivel ndërkombëtar.
Ndërkaq, reprizat e shfaqjes ”La Rrem” do të vijnë me datat: 11, 12 dhe 14 maj. / KultPlus.com
Shfaqja ‘’La Rrem’’ vjen sonte në orën 19:30 në Teatrin Kombëtar, një shfaqje requeim për artistin shumëdimensional, aktorin, regjisorin, këngëtarin dhe dramaturgun Muharrem Qena, shkruan KultPlus.
La Rrém është artisti antikonformist, jokonvencional, bohemi e dashnori i veçantë. “La Rrém” është dashuria dhe pasioni për artin, për të bukurën. Është kënga, që buron nga shpirti, nga vuajtja e nga gëzimi. La Rrémi ynë është universal. Ai i flet kohës edhe botës sonë. Kudo dhe kurdo. La Rrém është njeriu revoltues, kryengritës dhe mosnënshtrues.
Drama muzikore përfshin aktorë si: Ernest Malazogu, Shengyl Ismaili, Ylber Bardhi, Arta Selimi, Armend Baloku, Bujar Ahmeti dhe Flaka Latifi.
Ndërkaq, reprizat e shfaqjes vijnë me datë: 11,12 dhe 14 maj. / KultPlus.com
…pa asnjë mëdyshje, Muharrem Qena mbetet njëri prej figurave më unike bë botën tonë të artit dhe kulturës. Atë e njohim si regjisor, si aktor, si interpret (i muzikës së lehtë), si shkrimtar, kurse në biografinë e tij shkruan se ai punoi edhe si producent e skenaris! Të gjitha këto forma të shprehjes, sado të dallueshme që janë, ato dëshmojnë për një artist të kompletuar me kreativitet të jashtëzakonshëm, që nuk harron asnjëherë se vlerë e pakontestueshme në krijimtari është sinqeriteti.
Muzika- vokacioni sekundar?
Paraqitja e Muharrem Qenës në fushën e këngës bëhet në një mënyrë krejtësisht origjinale. Ai është interpret që këndimin (dhe fushën e këngës) nuk e ka “detyrim” të profesionit. Ai nuk këndon për të zhvilluar karrierë muzikore, për të bërë emër në muzikë. Në të vërtetë ai është shumë larg percepcionit të till. Përshtypja mbetet ndonjëherë se ai “terthorazi” është në futur në botën muzikore. Në kohën kur “Kaçurelja” e tij vërshonte radiostacionet tona, ai ishte një emër i madh në botën e teatrit dhe publiku e njihte, në rradhë të parë si regjisor. Ky ishte persepcioni themelor për të. Ne të rinjtë e asaj kohe, shpesh në qytet, i kemi ndeshur “dy artistë ikonik” të Prishtinës, boemë të pa epur (që i jepnin sharm Prishtinës së dikurshme), duke diskutuar për tema të mëdha, pa ndonjë shkas apo qëllim të veçantë. Ishin këta Rexhoja (Mulliqi) dhe Muharemi, dy personalitete me të cilat identifikoheshin bota e muzikës dhe ajo e teatrit.
Emrin e M. Qenës nuk e gjejmë në programet e festivaleve të kohës, në manifestimet e mëdhaja muzikore, e as në koncerte ambicioze të asaj periudhe etj. Në muzikë ai zgjodhi rolin e vetmitarit. Dukej se ai nuk u nështrohej kategorive të tilla vlerësuese. Në të vërtet, ai nuk i “nënshtrohej” asnjë konvencioni që do ta përcellnin karrierën e një këngëtari të zakonshëm, Në anën tjetër, aktiviteti i tij në fushën e muzikës nuk ishte konstant. Kjo nuk ndodhte për faktin se ai merrej me veprimtari të tjera, por për një arsye tjetër, shumë më thelbësore – ai shfaqej në muzikë vetëm kur kishte “për të thënë” diçka. Muzika për të nuk ishte kapërcim i një pengese për të arritur një qëllim apo shkallë më të lart. Përkundrazi, për të muzika ishte qëllim në vete, ishte si një prehje e çastit! Art që, si duket, e lironte nga telashet e jetës teatrore, që i shkaktonin aq shumë dhembje (sic kuptojmë nga biografia e tij).
Përshkrues i mrekullueshëm i ”situatave” të thjeshta jetësore
Këngët e tia janë të thjeshta dhe spontane, por, njëkohësisht janë të logjikshme, dhe të strukturuara mirë. M. Qena është një interpret që rrëfen bukur. Ai është interpret i mrekullueshëm i “situatave” të thjeshta jetësore. Përmes këngëve ai ka nevojë (në mënyrë të vet), “të spjegon” një ngjarje të veçantë, “të deklamon” një porosi të veçantë apo “të përshkruan” një emocion të veçantë. Nëse analizohen këngët e tij kulte “Kaçurrelja”, “Salepxhiu” etj., do të vërejmë se ai në mënyrë shumë precise e përshkruan një “situatë” të caktuar, me të gjitha detajet, me ngjyrime përcjellëse poetike, me ç’rast rëfimi bëhet një storie e gjallë dhe e besueshme. Së këndejmi muzika e tij është ‘‘vizuale”, meqë këngët e tija duken si një storie e shkurtër filmike apo është një fotografi e vetme, mirë e kadruar, e qartë, dhe e planifikuar më parë. Që në dëgjim të parë (ta zëmë të këtyre këngëve të përmendura), papritmaz para dëgjuesit shfaqet një pamje e qartë, ku në të do të vëreni ambientin ku zhvillohet ngjarja, personazhet mirë të profilizuar, mizaskenën precize që e pasqyron storien, deri në detaje më të vogla etj.
Rëndësia e fjalës në këngët e M. Qenës
M. Qena e ka kuptuar drejt thelbin e muzikës vokale. Ai është i vetëdijshëm se kënga si formë e thjeshtë e kësaj gjinie përbëhet prej dy komponenteve të rëndësisë së njejtë – prej tingullit (apo melodisë) dhe prej fjalës (tekstit). Derisa interpretët tjerë, shpeshëherë, thellohen vetëm në aspektin muzikor dhe shqajnë vetëm elementet vokale, ai, ndërkaq, i jep rëndësi të madhe fjalës. Në këtë drejtim, duhet thënë se, nga tërë gjenerata e interpretëve e vjetër e këngës sonë zbavitëse, është ai, bashkë me Jusuf Gërvallën të vetmit që kanë kujdes maksimal ndaj komponentës tekstuale (përmbajtësor) të këngës. Për M. Qenën, kjo (komponentë) është transmetuese direkte dhe esenciale e porosisë së këngës. Fjalën (tekstin) e shqipton me sugjestivitet të duhur, asaj i jep fuqinë e merituar, duke pasur kujdes në intonacionin adekuat, akcentimin me sugjestivitet të fjalëve kyçe në tekst, duke i dhënë vërtetësinë e duhur.
Pikërisht ky trajtim i kujdesshëm i tekstit e bën M. Qenën të afërt me casjen që kanë shansonjerët francez në muzikën e tyre, tek të cilët fjala poetike është thelbi i këngës. Nuk është çudi që, në shumtën e rasteve, interpretë të shansonave janë njëkohësisht edhe poetë. Psh., një Gi Beart apo Zhorzh Brasens, famën në muzikën franceze nuk e kanë arritur me cilësitë e vokalit të tyre, por me fuqinë e transmetimit të komponentës tekstuale, prandaj ata kanë arritur të ngjiten në majat e shansonës franceze. Publiku, në muzikën e tyre, pëlqejnë dhe adhurojnë (pos muzikalitetit të domosdoshëm), mënyrën e rëfimit dhe mënyrën e deklamimit poetik.
Virtuoziteti i Salepxhiut!
Për të parë se me sa kujdes ai i qaset tekstit, mjafton të analizohet interpretimi i këngës “Salepxhiu” Në këtë këngë, M. Qena është, njëkohësisht, dramaturg, regjisor, aktor dhe këngëtar! Ai bëhet një “interpret” i gjithanshëm i këngës. Duke e trajtuar tekstin e këngës si një dromcë të shkëputur nga një mjuzikël, ai përdor teknikën e shprehjes që e ndeshim në mjuzikël. Struktura e tekstit kushtëzon një trajtim të tillë. Ndonëse, në të parë kënga lë përshtypjen e një parodie të thjeshtë (meqë ka një tekst të shkurtër dhe jo pretencioz), ajo në esencë është mjaft komplekse, sidomos në planin interpretativ. Në këngë përshkruhet një parakalim i rëndomtë, në rrugë, i shitësit të salepit (salepxhiut), në një prej qyteteve tona, me ç’rast pikturohet bukur pamja idilike e një ambienti oriental-otoman, të cilat karakterizonin qytetet tona dikur. Ai, si individ (interpret) i vetëm në këtë storie, njëkohësisht pasqyron katër katër personazhe: perosnazhin e salepxhiut (personazhit kryesor), të naratorit të qytetarit (plakës që proteston për zhurmën që bën salepxhiu) dhe në fund Finalja (që duket si skenë e “popullit”). Një element i zakonshëm në dramaturgjinë e mjuziklit, ku të gjithë personazhet bien dakord se “Salepi pastron gërmazin…se osht me xhanxhafil”. Ai këtë diferencim të saktë të personazheve arrinë ta bëj me modifikim të zërit dhe me ndryshim të intonacionit në deklamimin e tekstit. Këtë e bën me një sugjestivitet prej aktori të jashtëzakonshëm.
Qena, si interpret (aktor e këngëtar) me përpikëri i realizon porositë e Qenës regjisor.
Pa asnjë mëdyshje, Muharrem Qena mbetet njëri prej figurave më unike në botën tonë të artit dhe kulturës. Jokonvencionaliteti i personalitetit M. Qenës, që e ka karakterizuar atë si individ e si krijues, ka bërë që kontributi i tij “modest” në muzikë, të adhurohet sot e kësaj dite, madje edhe prej një gjenerate të re që nuk e ka njohur atë më parë.
Bredhovë (Brezovicë)
28/04/2021
Rafet Rudi në jetën muzikore të Kosovës , me veprimtarinë e tij si kompozitor, si dirigjent dhe si mendimtar shprehur në fushën e publisistikës dhe filozofisë së muzikës, si anëtar i Akademisë Europiane të Shkencës dhe Arteve, paraqet personalitetin më të spikatur dhe më aktiv në 2-3 dekadat e fundit në botën muzikore të Kosovës.
Muharrem Qena, një shpirt i veçantë që krijoi art në fusha të ndryshme, me zërin e tij na la disa këngë të cilat dëgjohen edhe sot.
Përtej këngëve, tekstet e tyre të cilat shpesh i shkroi ai vet kanë vlerën e tyre dhe tej emocionit janë edhe të thella dhe poetike.
A thu asht ma lehtë pa dhimbje A thu ma bukur pa lot A thu ti ke me u kthye Dhe prapë me qenë na të dy A thu me është fati i tillë A thu gjithmonë me vuajtje A thue ti dot më kthehesh Dhe prapë me qen na të dy
Çdo gjë kalon në jetë Atëherë dhe dielli kur të lind Mbas diellit prapë shi do t’ ketë Kështu asht me të vërtetë
Ndoshta të tillë e kam fatin Ndoshta gjithmonë me vuajtje Ndoshta ti kurrë s’do t’më kthehesh Edhe kjo ngjan në këtë jetë. / KultPlus.com
Rebeka Qena, vajza e Muharrem Qenës, shkrimtarit, këngëtarit, aktorit dhe regjisorit shqiptar, ka reaguar sot përmes një statusi në Facebook për akuzat që familja Qirezi i ka ngritur kundrejt familjes Qena, shkruan KultPlus.
Sipas Rebekes, familja Qirezi ka kohë që akuzon familjen Qena për gjoja përvetësim të “Ervehesë”, e kjo akuzë mbetet e paqartë dhe njëkohësisht shqetësuese për familjen Qena.
Rebeka ka potencuar që familja Qena ka mjaftueshëm krijime, punë të ndershme dhe respekt dhe një akuzë e tillë është e pahijshme dhe tentim njollosjeje.
KultPlus ju sjell reagimin e plotë të Rebeka Qenës:
Muharrem Qena është kantautor i pesë këngëve: “Oj Hanë”; “Kaçurrelja”; “Tetori”; “Mine”, “Shokut”.
Këngët tjera që mund ti keni dëgjuar e ju ndërlidhin me emrin e tij janë këngë të cilat ai i interpreton.
Muharrem Qena është autor i një drame, “Bashkëshortët”. Muharrem Qena ka luajtur në më se 50 role në Teatër e Film. Muharrem Qena ka bërë regjinë e më se 200 shfaqjeve. Muharrem Qena është njëri prej themeluesve të skenës teatrore dhe këngës argëtuese. Ai punoi si regjisor, producent, këngëtar dhe skenarist.
Familja Qirezi ka kohë që akuzon familjen Qena për gjoja përvetësim të “Ervehesë.”
Synimi i tyre, për ne, vazhdon të mbetet sa i paqartë aq edhe shqetësues. Aq më shumë kur vjen e turbullon kujtimin e miqësisë së tyre të gjatë.
Familja Qena ka mjaftueshëm krijime, punë të ndershme dhe respekt dhe një akuzë e tillë është e pahijshme dhe tentim njollosjeje.
Erveheja, si vepër është shkruar në vitin 1820 nga Muhamet Kyçyku, në trajtën e poemës së gjatë. Më vonë Ahmet Qirezi (1932) e dramatizon këtë vepër dhe ajo inskenohet në Teatrin e Kosovës.
Muharrem Qena ka bërë regjinë e kësaj shfaqjeje dhe nuk e ka shkruar “Ervehenë”. Këtë askush prej nesh as që e mendon e as që e dëshiron.
E vërteta është se regjia e Muharremit ka bërë që potenca e këtij teksti të vijë në shprehje, pa ndarë këtu as aktrimin, skenografinë, ndriçimin e muzikën. Dhe, këtë nuk e themi ne, e thotë kritika e asaj kohe, e edhe e sotmja që e ka ende referencë për standardin e vendosur një gjysmë shekulli më parë.
E vërteta është se kur flitet për “Ervehenë” e Muharremit, njerëzit në radhë të parë i referohen regjisë së shfaqjes dhe jo gjithherë vetëm tekstit. Se a do të kujtojë dikush një shfaqje falë aktorit, regjisë, muzikës apo tekstit – ne këtu nuk kemi ndikim.
Pa legjendën arabe nuk do të ishte inspiruar Muhamed Kyçyku. Pa poemë te Kyçykut nuk do të kishte dramë të Qirezit. Pa Qirezin nuk do të kishte Ervehe. Pa Muharrem Qenën, atëbotë, nuk do të kishte shfaqje mbamendëse.
Muharrem Qenës edhe po t’ja heqësh “Ervehenë”, mbetet po ai i njëjti: trasues i shtigjeve të reja në Teatër, dramaturgji e muzikë. Këtë s’mund t’ia zbehë askush. Muharrem Qena nuk zbehet. / KultPlus.com
Muharrem Qena është një nga artistët e njohur shqiptar. Ai lindi në Mitrovicë, në vitin 1930. Me talentin dhe punën e tij të madhe arriti të bëhet njëri prej themeluesve të skenës teatrore dhe të këngës argëtuese shqipe, shkruan KultPlus.
Krijimtaria e Qenës është mjaft e dendur, ai shkroi këngë, kompozoi, aktroi dhe ishte regjisor i shquar i më se 200 shfaqjeve teatrale.
Me shumë çmime të fituara gjatë karrierës së tij, Qena radhitet ndër krijuesit e mirënjohur kosovarë. Edhe në këngë ishte shumë produktiv.
Ai krijoi dhe këndoi një sërë këngësh argëtuese nën frymën bashkëkohore, të cilat frymëzuan shumë breza pasardhës.
Disa nga këngët e tij shumë të dëgjuara janë: “A thua”, “Mallëngjimi”, “Oj hanë”, “Kaçurrelja”, “Lamtumirë” e të tjera..
KultPlus jua sjellë këngën “Pa ty”, që është njëra nga më të famshmet e Qenës, këngë e cila u rikëndua edhe nga artistët e rinj, dhe mbetet gjithmonë këngë e dashur për publikun. / KultPlus.com
Teatri Kombëtar i Kosovës ka shpalosur sot programin për muajin prill. Në mesin e shumë shfaqjeve, këtë muaj teatri do të sjell edhe një premierë.
Bëhet fjalë për shfaqjen “La RREM” me tekst të Arian Krasniqit e me regji të Kushtrim Koliqit.
Drama është një dedikim për figurën e Muharrem Qenës si projektuesi i frymës moderne në teatër, si aktor dhe regjisor si dhe në fushën e formulimeve dhe interpretimeve muzikore, ndërkaq, rolin e tij do ta luaj aktori Ernest Malazogu.
Ka qenë vajza e Muharrem Qenës, Rebeka, ajo e cila së bashku me Kushtrim Koliqin, regjisorin e shfaqjes kanë vendosur që të merren më seriozisht me figurën e Qenës. Pasi siç ka treguar Koliqi në një intervistë të mëhershme për KultPlus, ai shpesh në biseda me komunitetin artistik ka deklaruar se figura të tilla artistike si ajo e Qenës, duhet të ringjallen në forma të ndryshme.
Ndërkaq përveç Ernest Malazogut, aktorët tjerë pjesëmarrës në këtë shfaqje do të jenë: Shengyl Ismaili, Ylber Bardhi, Arta Selimi, Armend Baloku, Bujar Ahmeti dhe Flaka Latifi.
Premiera e shfaqjes vjen më datë 9 prill, në ora 19:00 në Teatrin Kombëtar të Kosovës. KultPlus.com
Muharrem Qena dhe Melihate Ajeti janë çifti i njohur shqiptar që i kanë kushtuar pothuajse tëre jetën e tyre skenës artistike, shkruan KultPlus.
Muharrem Qena ka shkrirë talentin e tij prej regjisori, aktori, shkrimtari dhe këngëtari. Karriera e tij regjisoriale numëron deri në 200 shfaqje teatrale.
Bashkëshortja e tij, Melihate Ajeti- Qena ka qenë një figurë e shquar për bukurinë e talentin e saj të rrallë në aktrim, të cilin e demonstroi në teatër e film për 60 vite.
Ata të dy i kanë dhënë aq shumë artit shqiptar sa që edhe sot kujtohen për veçantitë e tyre artistike. KultPlus ju sjellë një fotografi të rrallë të këtij çifti./ KultPlus.com
