Viktima e dhunës seksuale në Kosovë, Vasfije Krasniqi-Goodman, ka rrëfyer në InfoMagazinë tmerrin e saj që e përjetoi gjatë luftës në Kosovë, shkruan Albinfo.ch.
Ajo kërkoi që të gjithë të jenë përkrahës të grave që kanë kaluar një gjë të tillë.
“Unë jam befasuar me përkrahjen dhe mbështetjen që e kam marrë pasi kam dalë publikisht. Dua që edhe viktimat e tjera të dhunës seksuale ta kenë mbështetjen si unë – jo vetëm Vasfija që doli publikisht”, tha ajo.
Sipas saj, ka gra që kanë histori të ngjashme me të, por shoqëria i bënë të mos ndihen rehat për t’u rrëfyer.
“Ka gra që e kanë mbështetjen e bashkëshortit, vëllezërve, motrave dhe familjes, por shoqëria i bën të mos ndihen rehat që ta ndajnë rrëfimin e tyre, prandaj mbështetja për to nuk është e mjaftueshme”, tha Vasfije Krasniqi.
Vasfija gjithashtu këto ditë vizitoi edhe vendin ku ishte përdhunuar seksualisht nga policia serbe.
Ajo rrëfeu se si u ndje në ato momente.
“Kthimi në atë vend ka qenë i vështirë, por ka qenë edhe forcë për mua që t’u tregoj të gjithëve se ne përsëri ia dalim”, tha ajo.
Ajo shtoi se në atë kohë kur Vasfija ishte shumë e re nuk kishte forcë, por sot ajo ka mbështetje dhe forcë të madhe.
“Kjo është edhe një mesazh për kriminelin që e kreu krimin që t’i tregojë atij se ai atë ditë, para 20 vjetësh, e ka pasë forcën më të madhe se unë, por tash ai nuk e ka forcën më të madhe se unë”, rrëfente Vasfija.
Martesa është një aventurë e rrezikshme. Një aventurë që ndërmerret nga dy persona, të cilët lidhen në emër të një të ardhmeje, të cilën ato mendojnë se e dinë si do jetë, por që në fakt s’ia kanë as idenë më të vogël.
Për një kohë të gjatë njerëzit janë martuar nisur nga arsye thjesht logjike: ngaqë ara e tij ndodhej ngjitur me arën e saj, ngaqë familja e tij administronte një biznes, ngaqë babai i saj ishte kryeplak i fshatit, ngaqë kështjella duhej të nxirrte shpenzimet që kërkonte, ose ngaqë prindërit e të dyja palëve besonin në të njëjtën formë interpretimi të një Shkrimi të Shenjtë.
Simptomat shoqëruese të martesave të tilla të nxitura nga arsyeja janë vetmia, mungesa e besnikërisë, keqtrajtimi, ftohtësia emocionale dhe britmat e shamatave. E parë në retrospektivë, martesa mbi bazën e arsyes nuk ka të bëjnë aspak me arsyen. Ajo është thjesht utilitariste, fanatike, snobiste dhe shfrytëzuese. Këtu qëndron arsyeja se pse pasardhësja e saj sentimentale, martesa me dashuri, shihet me sy aspak kritik.
Në një martesë me dashuri, dy persona ndjejnë tërheqje për njëri-tjetrin. Të trullosur nga ndjenjat, ato janë plotësisht të bindur se kanë lindur për njëri-tjetrin. Sa më spontanisht, sa më i shkujdesur dhe i pamenduar të ketë qenë vendimi për t’u martuar (ndoshta janë njohur para gjashtë muajsh, ndoshta njëri prej të dyve është pa punë, ndoshta janë shumë të rinj), aq më mirë për martesën me dashuri. Mendjelehtësia është kundërpesha e gabimeve të bëra në emër të racionales. Rendja pas instinktit është reagimi traumatik ndaj atyre eksperiencave shekullore, të dominuara nga një arsye aspak e arsyeshme.
Shpresojmë se në martesë do rendim në kërkim të lumturisë. Në të vërtetë, jemi në kërkim të intimitetit. Shpresojmë se do të rikthejmë në raportin tonë prej dy të rriturve ndjesitë dhe emocionet e fëmijërisë. Sidoqoftë, dashuria që kemi provuar në vitet e hershme të jetës sonë ngatërrohet shpesh me një dinamikë tjetër destruktive: me ndjesinë se do të ndihmosh një të rritur që ka dalë nga kontrolli. Në këtë kuptim, është logjike që ne ta refuzojmë një person si partner martesor jo ngaqë është i keq për ne, por ngaqë është shumë i mirë për ne, shumë i mirëkuptueshëm, shumë i besueshëm, shumë i ekuilibruar. E kështu ndodh që martohemi me partnerin e gabuar.
Po ashtu edhe frika nga vetmia na bën të gabojmë gjatë zgjedhjes së partnerit. Sepse kur ke frikë nga vetmia ka rrezik që më shumë të dashurohesh me të mos qenit më vetëm se sa me personin që po na ruan nga ky fat i keq.
Në fund, ne martohemi edhe ngaqë duam ta ruajmë atë Gjënë e Bukur që kemi përjetuar me tjetrin. Për shembull, atë eksitimin e ngrohtë kur patëm menduar herën e parë t’ia shprehim dëshirën për lidhje martesore. Mbase ishim në Venecia, duke shëtitur mbi varkë, dielli në perëndim e përshkëndiste sipërfaqen e lëmuar të ujit, teksa i hapnim njëri-tjetrit shpirtin rrugës për tek restoranti i peshkut dhe i rizotos së famshme. Shpresojmë se martesa mund të na i ruajë momente të tilla. Martohemi për t’u dhënë jetëgjatësi momenteve të tilla.
Mirëpo institucioni i martesës e ngre bashkimin tonë martesor në një rrafsh administrativ, ndoshta diku në një shtëpizë diku në periferi, ecejaket e përditshme punë shtëpi, shtëpi punë, me fëmijë të cilët e fikin pasionin, produkt i të cilit janë ato vetë. Gjëja e vetme që ka mbetur nga ato momentet e dikurshme është personi që keni përballë. Pikërisht ai/ajo që me shumë gjasë nuk duhej të ishte ruajtur.
Të martuar me personin e gabuar? Lajmi i mirë është ky: nuk ka problem! Nuk duhet të ndahemi prej tij/saj, por thjesht të ndahemi nga ideja romantike e martesës me dashuri. Kjo nënkupton shkëputjen prej idesë mbi ekzistencën e një krijese perfekte e cila qenka në gjendje t’i shuajë të gjitha nostalgjitë tona. Duhet ta pranojmë se çdo person mund të na frustrojë, zemërojë dhe zhgënjejë dhe (pa dashur të jem i lig) se të njëjtën gjë do bëjmë edhe ne me të. Kur zgjedhim me kë do martohemi, ne vendosim se për cilën formë vuatjeje jemi të gatshëm të sakrifikojmë.
Filozofia e pesimizmit mund të na shërbejë si këshilluese e mirë martesore. Sepse pesimizmi e zbut atë presionin e tejskajshëm fantazmagorik që ushtron kultura romantike tek martesa. Thjesht fakti se një person nuk është në gjendje të na çlirojë nga melankolia jonë nuk e fajëson atë person e as lidhjen tonë me të. Personi martesor “më pak i gabuar” për ne nuk është ai, që i përputhet idesë (fiktive) së plotësimit perfekt, por ai që me bujari arrin të kapërcejë dallimet në çift. Kompatibiliteti është arritje e dashurisë; ai nuk mund të jetë kusht paraprak i saj.
Romantika nuk ka ndihmuar aspak këto 250 vitet e fundit. Përkundrazi, pjesa dërrmuese e asaj që përjetojmë në lidhjet martesore, e nxjerr idenë e romantikes nën një dritë të pështirë. Në fund, ndjehemi akoma më të vetmuar se më parë, sepse lidhja jonë martesore me gjithë ato të metat e saj nuk mund ta përballojë barrën që i ngarkon ideja e romantikes.
Prandaj duhet të mësohemi të pajtohemi me idenë e “të gabuarit/të gabuarës” që kemi në krah. Dhe të mësojmë t’i shikojmë me humor, mirësi dhe urtësi gabimet e partnerit tonë po ashtu si edhe gabimet tona.
Janë raste të rralla kur DJ nga Kosova po performojnë viteve të fundit në kryeqytetin e Serbisë.
Sabedin Ferataj i njohur si Dj Cabo (KABO) javën që lamë pas është prezantuar për herë të parë përballë publikut në Beograd, transmeton emisioni Express në KTV.
Pranë lumit Sava ai ka lëshuar muzikë ku ka prezantuar repertorin e tij muzikor para një numri të madh të vizitorëve, ndërkohë aty kanë jehuar edhe këngët shqiptare.
Dj Cabo (KABO) thotë se preformanca e tij në Beograd ishte eksperiencë e mirë për të, ndërsa prania e tij nga publiku serb nuk është vlerësuar me konotacione politike.
Performanca e Dj Caboos në Beograd është mundësuar në kuadër të Festivalit “Mirëdita – Dobradan”, i cili prezanton prodhime artistike shqiptare në Serbi.
Të mbijetosh përmes Ngjyrash Qendra për Hapje dhe Dialog hapi ekspozitën “Një rrugëtim i vështirë- 20 vjet pas” e cila realizohet në bashkëpunim me QSHDNJ, ku ekspozohen 100 vizatime dhe vjersha të fëmijëve kosovarë gjatë eksodit 1998-1999 në Shqipëri.
“Mobilizimi i shqiptarëve për të ndihmuar kosovarët e dëbuar dëshmoi vlerat e një kombi të bashkuar. Kjo ekspozitë sot është dëshmi e kujtesës, e fëmijëve që i mbijetuan luftës, falë ndihmës së Qendrës Shqiptare për të Drejtat e Njeriut ”- u shpreh Eridana Çano, Drejtoresha e Agjencisë për Dialog dhe Bashkëqeverisje. Dhuna dhe terrori serb detyroi mbi 600 mijë kosovarë të largohen nga trojet e tyre drejt Shqipërisë gjatë periudhës Qershor 1998 – Korrik 1999, e cila arriti pikën kulmore të dëbimeve në datën 16 prill 1999.
Qendra Shqiptare për të Drejtat e Njeriut (QSHDNJ) organizoi 36 shkollat verore argëtuese, ku mësues dhe ekspertë të edukimit u angazhuan për rehabilitimin e fëmijëve kosovarë. Nga ky projekt përfituan rreth 40 mijë refugjatë në Tiranë e Durrës. Mikpritja dhe ngrohtësia vëllazërore e popullit shqiptar lehtësoi sadopak dhimbjen dhe traumën që ata po përjetonin. Gjurmët e traumës psikologjike shprehen qartazi në shumë nga punimet e para të vogëlushëve, traumë e cila gradualisht u arrit të mposhtej duke u zëvendësuar me vizatime gjithmonë e më optimiste, për një të ardhme në paqe dhe për një rikthim sa më të shpejtë në shtëpitë e tyre në Kosovë.
“Kosova na mbledh sot në këtë ekspozitë për të na treguar dëshirën e jetës dhe fuqinë e mbijetesës edhe në eksodin më të rëndë të historisë së saj”- u shpreh Kozara Kati, drejtuese e QSHDNJ. Ndërsa Feride Rushiti nga Qendra Kosovare për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës theksoi se “Kjo ekspozitë i kontribuon memories kolektive të Kosovës. Nuk mund të ndërtojmë të ardhmen tonë pa kujtuar të shkuarën”. Emocionuese pjesëmarrja e Merita Durakut në këtë ekspozitë me dy vizatime të krijuara në moshën 14- vjeçare. “Falenderoj të gjithë shqiptarët që na u gjendën pranë në momentet më të vështira të luftës dhe na dhanë shpresën për të jetuar përmës shkollave verore, të ngritura nga QSHDNJ. Ne mbijetuam falë shpresës që na dhatë të gjithë JU”- u shpreh e emocionuar Merita.
Në ditët e eksodit kosovar ndihmuan edhe shumë mësues dhe vullnetarë nga Kosova si Familja Sheremeti në Shkallnur, Familja Duraku nga Krusha e Madhe, Nesip Gashi nga Prizreni, të cilët u falenderuan nga të pranishmit për angazhimin në shkollat verore dhe kontributin në rehabilitimin e një numri të madh të fëmijëve të traumatizuar kosovarë. E vështira e kësaj ekspozite është rrugëtimi i fëmijëve kosovarë nga përjetimi i ngjarjeve tragjike të luftës drejt shpresës dhe lirisë. E përbashkët mbetet ëndrra për një vatër të ngrohtë dhe familjare në Kosovën e lirë. Shtëpia- është vizatimi që do të shohim të ripërsëritet në çdo ngjyrë të hedhur nga fëmijët në këtë ekspozitë. 20 vjet më pas le t’ju urojmë këtyre Fëmijëve tashmë “Të rritur” një të ardhme të lumtur në trojet e tyre legjitime! Ekspozita do të qëndrojë e hapur në COD nga data 18 prill-5 maj 2019. /KultPlus.com
Në procesin krijimtar të Jusuf Buxhovit së fundmi vjen romani “Dushkaja”, prozë e cila tematizon krizën e intelektualit shqiptar, e shpërfaqur në vepër gjatë një loje tradicionale shqiptare, cicmicit, lojë e cila luhet thuajse si imagjinatë e jo si realitet.
Romani nis me rrëfimin e narratorit të gjithëdijshëm, ai përshkruan atelienë e Piktorit me gjashtëdhjetë vjet krijimtari, përkatësisht krizat e çastet e vetmisë së intelektualit shqiptar në punën e tij krijuese.
Piktorit i imponohet biseda me një Zë, i cili i shfaqet atij papritur e nuk i ndahet deri në fund të librit. Ky Zë propozon të luajnë cicmic, ose thënë më mirë urdhëron, ngase vjen si propozim pa mundësi refuzimi, Piktorit i duhet ta pranojë lojën, por lojën si dhunë, si frikë e jo si kënaqësi.
Mënyra pothuajse e dhunshme me të cilën Zëri e detyron Piktorin të inkuadrohet në lojë figuron malltretimin e intelektualit shqiptar nën presionin e aparaturës shtetërore.
Loja e imponuar fillon nga ora tetë e mbrëmjes e vazhdon deri në agim, duke shpërfaqur në këtë mënyrë një realitet të ndodhur, ku krijuesit e mëdhenjë jo rrallë herë janë gjetur në të tilla situata të malltretimeve si fizike ashtu edhe psiqike.
Gjatë lojës Piktori e Zëri flasin e diskutojnë vazhdimisht, me pikëvështrim në çështjen e krijimit letrar artistik e shqetësimit krijues. Mendimet e larta të Piktorit e dija e tij padyshim që janë arsyeja e një përndjekjeje të tillë çfarë i bëhet atij.
Në fund të punimeve të tij ai vendoste një A, e këtë e bënte sipas botëkuptimit të tij se “…e gjitha lidhej me atë se krijuesi përherë ndodhej në fillim, edhe kur përfundonte ndonjë vepër, ngjashëm me atë shkronjën e parë të alfabetit me të cilën fillonte çdo gjë, por që shumëçka mund të mbetej në rrugë…Prandaj, ajo A në fund, ishte aty për me ia ba me dije se edhe me tutje mbetej në nismë. Se asgjë nuk merrte fund. Por, e gjitha ishte pjesë e një fillimi të përhershëm me të cilën krijuesi mbetej në qarkun e krijimit dhe të dëshpërimit madje… Krijimi nuk ka fund dhe nuk duhet të ketë, tha…” 1
Piktori lojën e sheh si luftë, luftë me Zërin, gurët e hedhur në dërrasën e cicmicit në këndvështrimin e tij dalin si luftëtar, në ftontin e luftës. E gurët e hedhur prej tij vendosen fushqishëm, si për të treguar triumfin e tij, edhe përkundër presionit të vazhdueshëm se loja duhet të luhet me çdo kusht.
Kur dihet formimi i Jusuf Buxhovit edhe si historian pos si letrar, shohim se ai shfrytëzon letërsinë si medium për figurimin e historisë, qasje kjo e shumicës së veprave të tij në zhanrin e prozës, intenca themelore e të cilit është qëndresa e njeriut shqiptar në këto troje.
Luftërat e vazhdueshme për liri, ndërrimi i përhershëm i ushtrive, vrojtuar nga shtëpia e tij në
‘Dushkajën e harruar të mbushur me ferra e murriza’ përbën një memorie që lë vuajtje në psiken e shpirtin e Piktorit.
Piktori nuk dorëzohet, ai mposht orët e gjata të natës në lojën e mundimshme e ia del ta shohë dritën e ditën e re, figurë kjo për triumfin e tij, e dhënë me alegori për triumfin e njeriut shqiptar edhe përkundër thyerjeve, dhunës e luftës.
Buxhovi kërkon lirinë njerëzore, lirinë shqiptare sepse Dushkaja është vend ku krimi e pasojtat e pasluftës e kanë ngulfatur atë nga e keqja.
Ky libër pasqyron situatën psikologjike të një vendi me fokusim në personazhin e Piktorit, vend i cili gjendet në kohë të vështirë të presionit individual e kolektiv, një vend ku krimi mbizotëron gjithandej nga të ashtuquajturit çlirimtarë.
“Nuk dua me qenë general, tha Piktori… Nuk dua…
Lufta e do gjeneralin, tha Zëri…
Ruana zot nga gjeneralët e pasluftës, tha Piktori me sa zë kishte!…
Këtu kemi të bëjmë me gjeneralët e luftës, për ata që e drejtojnë atë, tha Zëri.
Piktori edhe më tutje po mbllaçiste fjalët kundër gjeneralëve të pasluftës dhe komandantëve të vetëshpallur të kthyer në zullumqarë, që u shkojnë pas dhe vazhdojnë ta rrënojnë lirinë në emër “të meritave të luftës”2
Gërshetimi i historicitetit me literaritetin e bën këtë tekst të prekë më thellë në vetëdijen e lexuesit, natyrisht të lexuesit model, ngase kërkimi i kuptimit të parë në këtë tekst nuk na shpie askund, sepse autori shftytëzon alegorinë për t’i ikur kuptimit sipërfaqësor.
Elementi historik është i një rëndësie të veçantë për faktin se na jep pamjen e periudhave të kaluara historike dhe jep një lidhje të historiografisë me anën shpirtërore.
Ky roman duket se ka një lidhje motivore me romanin “Vdekja me vjen prej syve të tillë” të Rexhep Qosjes, ngaqë në të dy veprat figurohet kriza e intelektualit shqiptar nën presionin e aparaturës shtetërore.
Element me rëndësi është edhe ndërfutja e njërës prej pikturave më të njohura të piktorit shqiptar, Ibrahim Kodra, në kopertinën e librit./ KultPlus.com
“Unë nuk njoh ndonjë person që të mos e kërkojë diçka sa më shpejt të jetë e mundur. Ne kërkojmë të na përgjigjen sa më shpejt në mesazhe; kërkojmë të na e kthejnë dashurinë sa më shpejt; kërkojmë të kemi njohje të reja sa më shpejt; kërkojmë të na shërbejnë shpejt në lokale… Pra, kërkojmë gjithçka shpejt. Ne nuk presim.
Mirëpo gjithë këto kërkesa të vazhdueshme dhe të pandalshme për t’i bërë gjërat shpejt, po na bëjnë të humbasim vlerën më të madhe që ekziston dhe që duhet durim. Durimi është e kundërta e dëshirës për t’i arritur gjërat sa më shpejt.
Shumë studime tregojnë se njerëzit e humbasin shumicën e gjërave që i arrijnë brenda një viti, pra që i arrijnë në mënyrë të shpejtë, brenda vitit të parë kur i kanë siguruar ato. Është normale të ndodhë kështu, sepse kur i fitojmë gjërat pa punuar fort, pa etikë, pa vlera, nuk do të dimë kurrë ta vlerësojmë atë që fitojmë.
Pra, kjo është sfida për këdo. Nëse e do ta arrish diçka shpejt, duhet të kuptosh se do ta humbasësh atë po aq shpejt. Nëse punon për të arritur diçka, ke për ta kuptuar dhe çmuar edhe vlerën e saj”. / bota.al
Jeta në dy kohë e Bardhyl Londos … Humbja e së shoqes Valentinës … dhe roli i tij në historinë e letërsisë shqipe. Tashmë poeti prej disa kohësh po kalon ditë jo të mira me shëndetin.
Kur një grua ikën, një burrë nuk është më i njëjti. Ndarja nga jeta e Valentina Londos (bashkëshortja e poetit Bardhyl Londo), do ta fuste poetin në honet shpesh të errëta të kujtesës. As ajri i pasditeve që çlirohej nga pemët e Dajtit nuk do të mund t’ia zbuste mungesën pa kthim. Vetmia që aq shumë e kishte lexuar në vargje, tashmë kishte hyrë fort në jetën e tij. Valentina nuk ishte vetëm gruaja, por dhe bashkëshoqëruesja e një jete jo të lehtë. Shpesh ai i ishte drejtuar asaj përmes vargjeve, ashtu siç i drejtohet tani përmes heshtjes.
“Unë i shkruaj letër Valentina Londos
I them: qielli i ngjan sombreros së Pablo Nerudës,
I them: deti ka mall të na shohë të dy,
I them të më dërgojë 50 lekë se dietat m’u mbaruan!
Pastaj për ta qetësuar
I them: nuk kam pasur tikikardi.
Po detin, detin vallë, si ta qetësoj për ty?
Kjo poezi e shkruar në vitin 1980 është botuar fillimisht pa emrin e Valentinës. I ftuar një vit më parë, në klubin e librit në Universitetin Europian të Tiranës, Londo e nisi rrëfimin e jetës së tij me letërsinë, pikërisht nga poezia “Si ta qetësoj detin”, kushtuar së shoqes. Atëherë vetëm 32 vjeçe, ai shkeli rregullat e sociorealizmit duke vendosur emrin e gruas që donte në titullin e një poezie. Poezia dedikuar Valentinës do të mbante dhe titullin e librit botuar më 1988-n “Si ta qetësoj detin”. Por censurës së kohës nuk mund t’i shpëtonte një detaj i tillë, ndaj poezia u botua pa emër. Në vitin 2005, Londo do ta ribotonte poezinë, më në fund me emrin e saj në një përmbledhje poetike.
Me siluetën që dallohej nga larg prej pardesysë së bardhë, Bardhyl Londo është një ndër personazhet më me ndikim në historinë e poezisë shqipe. I lindur në Përmet në vitin 1948, ai do të zbulonte herët pasionin për letrat. Pas studimeve për Gjuhë dhe Letërsi shqipe, Londo do të niste fillimisht të punonte si mësues në qytetin e lindjes, për t’u zhvendosur më pas në Tiranë, pranë redaksisë së gazetës “Drita”. Që me botimin e librit të parë me poezi “Krisma dhe trëndafila” më 1975-n, Londo do të spikaste për ndjeshmërinë e vargut. Në vitin 1981 ai boton librin “Hapa në rrugë”, ndërsa tre vjet më vonë, “Emrin e ka dashuri”. Londo është autor i shumë vargjeve për dashurinë në letërsinë shqipe, e kjo, ndoshta e bëri shumë shpejt një emër të dashur për lexuesin. “Ne jemi si dy brigje të një lumi / përjetë përballë, përjetë të ndarë / natën ndërtojmë në ëndrra një urë / ditën mbetemi të huaj si më parë …”, një tjetër poezi e njohur e tij “Ura dhe brigjet”.
Përvoja në gazetën “Drita” një nga gazetat më me ndikim në botën letrare gjatë komunizmit, duket se ka mundur të shmangë keqkuptimet në të cilat u përfshinë këto vite në debate publike shumë personazhe të kohës. Duke ruajtur një profil neutral, Londo arriti të krijonte profilin e një poeti dhe intelektuali të shkëputur nga koha. Ai ka qenë kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve pikërisht në vitet e ndryshimit të sistemeve në vend, duke bërë kalimin nga një kohë në tjetrën, të një institucioni, që për gati gjysmë shekulli kishte qenë zëri i propagandës së komunizmit. Për gati një dekadë pas rënies së komunizmit, ai do t’i mungonte lexuesit, duke u rikthyer në vitin 2010 me librin me poezi “Shën shiu”. Duket se liria e kishte bërë më të plotë poezinë e Londos, i cili rikthehej në dimensionin e plotë të tij. Megjithëse Londo hyn tek ata poetë që e kanë pranuar se “e kanë pasur jo të lehtë të punojnë pa censurën”. “Censura është futur aq thellë te ne sa është e pamundur ta shohim jashtë vetes”, do të shprehej ai. Në vitin 2013 ai befason lexuesin duke ardhur për herë të parë me një libër në gjininë e prozës. Që me titullin “Jeta që na dhanë”, romani duket se paralajmëron një lloj reflektimi të shkrimtarit mbi kohën ku jetoi. Një roman gati autobiografik, sjell të gjitha shqetësimet e një shkrimtari mbi jetën në një sistem jo të lehtë siç ishte komunizmi, përpjekjet për të mbetur njeri, dhe sfidat e një kohe tjetër siç ishte pluralizmi. Londo ka rrëfyer gjithçka i veshur me lëkurën e një personazhi tjetër, duke lënë dëshminë e tij për kohën.
Londo u përket intelektualëve që ndanë gjatë jetës së tyre dhe angazhimin në politikë. Për shumë vite ai ka qenë deputet në Kuvendin e Shqipërisë nën logon e Partisë Demokratike. Shpesh politika ndihet dhe në vargjet e tij të vona, të fokusuara më shumë te sfidat me të cilat është përballur vendi. Kritik ndaj qëndrimeve që mbahen sot ndaj letërsisë së sociorealizmit, ai ka bërë shpesh thirrje se duhet ndarë figura e artistit nga qëndrimi i tij politik dhe për ta gjykuar letërsinë pa qëndrimet politike.
Poeti me pardesynë e bardhë dhe vështrimin e thellë është padyshim një nga figurat më interesante të letërsisë shqipe të pas viteve ‘80. Prej disa kohësh ai shfaqet i shqetësuar në statuse “Facebook”-u mes miqsh, ku rëndimi i shëndetit dhe ikja e Valentinës ia kanë mjegulluar jetën./ Gazeta Liberale
Ishte, si tani, fund prilli i vitit 1996 kur nga avioni zbriti në Rinas një burrë mbi të 80-at. Në kokë mbante një kapele të vendosur gjysmë mënjanë, me syze të errata dhe me një pardesy hedhur shkarazi mbi supet. Ishte Ernesto Sabato, shkrimtari argjentinas, me origjinë nga arbëreshët e Italisë.
Fjalët e para që tha ishin shumë kuptimplote: “Jam shumë i emocionuar që ndodhem këtu sepse një e katërta e gjakut tim është shqiptar”
Me prejardhje nga Kalabria e Italisë, i cilësuar si i barazvlefshëm me Borges, Marquez, Cortazar, atë ditë me re nuk harroi të tregonte se në studion e tij kishte një gravurë veneciane të heroit të madh të shqiptarëve Gjergj Kastriot Skënderbeut.
– Me cilët nga personazhet tuaj do të mund të identifikoheshit sot? – ishte një pyetje e gazetares. Bëhej fjalë për personazhe që Atë e bënë të njohur në të gjithë botën me librat që shkroi si “Tuneli”, “Heronj dhe varre” dhe “Ëngjëlli i errësirrës” të sjella edhe në shqip nga përkthyesja Mira Meksi.
Vështroi pak dhe tha : – “Të gjithë janë mishërime të inkoshiencës sime, e cila asnjëherë nuk gënjen. Të gjithë jemi një përzierje e mirësisë dhe së keqes, e ateizmit dhe besimit, e bujarisë dhe egoizmit, e frikës dhe e trimërisë.
-Çfarë ju shtyn kur shkruani ?
-Instikti
-Asnjëherë arsyeja?
-Arsyeja nuk i shërben ekzistencës. Arsyeja i shërben teoremave matematike dhe fabrikimit të sendeve. Shpirti i qënieve njerëzore në thellësinë e tij nuk është për gjëra të tilla. Përpara personazheve të mi ndjehem si përpara qënieve me mish dhe kocka, që i kam krijuar vetë por edhe që s’më binden. Diçka e vështirë për t’u shpieguar.
Mandej gazetaria e pyet për raportet e tij me gratë :
– Matilde është gruaja e vetme e jetës suaj apo keni patur edhe dashuri të tjera?
– Kam patur edhe dashuri të tjera si çdo qënie njerëzore. Disa më të forta se të tjerat. E çfarë? Kultura të mëdha në lashtësi kanë qënë poligame. Vetëm në këtë shoqëri hipokrite dhe borgjeze fshihet prirja natyrale e qënies njerëzore.
Vizitoi Muzeun Historik Kombëtar në Tiranë, Muzeun Arkeologjik në Durrës, u njoh nga afër me historinë e stërgjyshërve të tij, për të cilën do të shprehej:
“-Gjatë qëndrimit tim në Shqipëri kujtova shumë nënën time, e cila është me prejardhje shqiptare. Nëna ime ishte shqiptare dhe fliste shqip. Ajo ishte si një perëndi për mua… Në Shqipëri do të kem rastin të njoh vëndin e parardhësve të mi. Jam shumë i prekur nga ftesa që më është bërë”.
“Nëna ime ka jetuar gjithnjë me nostalgjinë e të parëve të saj. Gjithmonë ajo fliste shqip me të vëllain e saj. Madje edhe sot më kujtohen disa fjalë shqip që kanë të bëjnë më bukën, shtëpinë… Ajo rridhte nga një familje e vjetër e vendosur në Kalabri, në “Magna Grecia” siç quhej atëherë, fill pas vdekjes së Skënderbeut, në fshatin San Martino -tregon Sabato.
Nga mijra familje shqiptare që shkuan në Kalabri, nën mbrojtjen e mbretit të Napolit, mik dhe aleat i Skënderbeut, ishte edhe familja e nënës time, e cila u vendos fillimisht në Santa Martino de Finita…
“Mbaj mend që gjyshja e nënës time quhej Maria Gjuzepina e San Marcos (fshati ku jetonin në atë kohë), një grua e hekurt dhe me karakter të fortë, por edhe një grua e mrekullueshme. Kur nëna ime u martua, ajo i kishte dhënë një unazë të vjetër të familjes me inicialet M. S. pra San Marco. Këtë unazë, para së të vdiste, nëna ime ia dha gruas time, Matildës, ndërsa më pas, ajo ia dha mbesës time që quhet Marina Sabato. Kështu kjo unazë e vjetër shqiptare shtegton nga brezi në brez.”
E gjithë Shqipëria më do shumë dhe unë i shpreh shumë mirënjohje asaj – ishin fjalët e tij të lamtumirës..
Ernesto Sabato u nda nga jeta më 30 prillin e vitit 2011, në moshën 99 vjeçare. Ne shqiptarët kemi arësye të përligjura t’a kujtojmë këtë personalitet kompleks të trungut tone amëtar sepse edhe Ai kurrë nuk rreshti së kujtuari me krenari origjinën e tij shqiptare./ filozofia.al
Një video e rrallë është publikuar nga një shqiptar i cili po jeton në Ukrainë.
Ai flet në gjuhën shqipe duke treguar se nuk ka harruar gjuhën, traditën dhe zakonet e shqiptarëve. Po ashtu në video tregohet se familjet shqiptare nga Korça kanë emigruar para 250 vjetësh në Ukrainë.
Ai tregon se është toskë dhe thotë se shumë familje shqiptare janë në Ukrainë.
Filmi i metrazhit të shkurtë “The Van” me regji të Erenik Beqirit është përzgjedhur në konkurrencë zyrtare në Festivalin e Filmit në Cannes, një ndër festivalet më prestigjioze në botë, shkruan KultPlus.
Ky
film i metrazhit të shkurtë më kooproduksion mes Shqipërisë dhe Francës është përzgjedhë
në mesin e 11 filmave në këtë kategori.
Për
këtë emocion të përzgjedhjes zyrtare të këtij filmi të metrazhit të shkurtë është
shprehur edhe njëri nga aktorët kryesorë të këtij filmi, i cili ka thënë se kjo
është ndjesia më e mirë që mund ti ndodhë një aktori.
“Fillimisht
dua të theksoj që jam shumë i lumtur që jemi pjesë e Festivalit prestigjioz të
Cannes…, është gjëja më e mirë që mund ti ndodh një aktori. Falenderoj
regjisorin që me dha mundësië të jem ndër rolet kryesore në këtë film dhe puna
jonë të prezantohet në këtë festival të madh”, ka thënë Afrim Mucaj, i cili ka
thënë se për rolin e tij ka punuar një kohë të gjatë më Erenik Beqirin, dhe
sipas tij, ka qenë një përkushtim i jashtëzakonshëm. “Është bërë një punë e
madhe dhe jam i lumtur që po shpërblehemi në këtë formë”, ka thënë Mucaj.
Me role kryesore në këtë film janë aktorët: Phenix Brossard , Arben Bajraktaraj dhe Afrim Mucaj. /KultPlus.com
Organizata ndërkombëtare e Poetëve, Eseistëve dhe Narratorëve “PEN Internacional” me qendër në Londër bën një apel dhe i del në mbrojtje të shkrimtarit Visar Zhiti, duke iu kundërvënë sulmeve të forcave të errëta, fantazma të diktaturës së shkuar, që i quan akte kriminale, të cilat po përsëriten, pasi krimet e diktaturës komuniste në Shqipëri nuk u ndëshkuan asnjëherë.
“Sulmet ndaj shkrimtarit Visar Zhiti janë veprime të qëllimshme. Ai sulmohet herë pas here në Shqipëri, në atdheun e tij, për shkak të veprës, për shkak të qëndresës së tij nga forca të errëta të diktaturës, nga persekutorët e tij. Kjo është një kambanë alarmi për klasën politike shqiptare”, shkruhet në reagimin e PEN.
Reagimi i plotë:
Përulemi para veprës dhe qëndresës së Visar Zhitit
“PEN Internacional” është organizatë botërore e Poetëve, Eseistëve dhe Narratorëve, “P.E.N.”, me qendër në Londër, themeluar në vitin 1921, me bashkëkryetar shkrimtarin nobelist John Galsëorthy dhe tashmë me filiale e degë të vetat në Europë e në të gjithë botën, mbi 100 qendra. Kjo organizatë u krijua me qëllim mbrojtjen e shkrimtarëve që burgosen apo sulmohen dhunshëm në vendet totalitare apo me demokraci të pa konsoliduara.
PEN-i Shqiptar, i themeluar vite më parë, me President Nderi shkrimatrin botëror Ismail Kadare dhe me drejtesuese poeten dhe përkthyesen Entela Kasi, ndërkohë pedagoge në Qendrën Universitare të Gjuhëve të huaja në Universitetin Katolik “Zoja e Këshillit të Mirë”, bën një apel dhe del në mbrojtje të shkrimtarit Visar Zhiti duke iu kundërvënë sulmeve të forcave të errëta, fantazma të diktaturës së shkuar dhe i quan “akte kriminale, të cilat po përsëriten, sepse krimet e diktaturës komuniste në Shqipëri nuk u ndëshkuan asnjëherë…”
Sulmet ndaj shkrimtarit Visar Zhiti janë veprime të qëllimshme. Janë akte kriminale, të cilat po përsëriten, sepse krimet e diktaturës komuniste në Shqipëri nuk u ndëshkuan asnjëherë. Kjo është e vërteta.
Sot nuk është koha që të pyesim se për çfarë arsye shkrimtari Visar Zhiti, ish i burgosur politik, intelektual i përmasave evropiane, sulmohet në Shqipëri.
Sot është koha që të pyesim se si këto akte të qëllimshme, amorale, kriminale, gjejnë hapësirë në media të caktuara në shtypin shqiptar.
Kjo është pyetja që shtrohet sot nga shkrimtarët e huaj, nga elitat e mendimit botëror të PEN International, dhe jo vetëm.
Visar Zhiti, sulmohet herë pas here në Shqipëri, në atdheun e tij për shkak të veprës, për shkak të qëndresës së tij nga forca të errëta të diktaturës, nga persekutorët e tij. Persekutorët kanë dhe mbajnë detyra të larta në Shqipëri, sepse krimet e diktaturës komuniste në Shqipëri nuk u ndëshkuan asnjëherë!
Kjo është një kambanë alarmi për klasën politike shqiptare, e cila, pas rënies së murit të Berlinit, ka dështuar duke veshur me pushtet dhe imunitet të gjithë ata individë, të cilët duhet të ishin jo vetëm jashtë jetës politike të vendit, por duhej të ishin përballur me akuzat për krime, të cilat i kanë kryer në Shqipëri gjatë periudhës së komunizmit.
Kjo është e vërteta, të cilën e artikulojnë elitat e mendimit botëror të letërsisë në PEN International, lidhur me këtë çështje.
Pyetja tjetër që shtrohet është: si ka mundësi që intelektualët, shkrimtarët dhe njerëz të medias në Shqipëri, lidhur me këtë çështje nuk kanë të njëjtin reagim për rastin e shkrimtarit Visar Zhiti?
Kësaj pyetjeje, e cila na drejtohet të gjithëve në Qendrën PEN të Shqipërisë po i përgjigjem në statusin e drejtueses të PEN Qendrës së Shqipërisë.
Për aq kohë sa ata që shkruan akt ekspertiza kundër shkrimtarit Visar Zhiti në kohën e diktaturës komuniste në Shqipëri për dënimin e shkrimtarit, sot i kemi në ekrane , në auditorë të promovuar, të mbrojtur, të pushtetshëm, ky është tregues se persekutorët e djeshëm nuk mund të jenë garant për lirinë dhe demokracinë në Shqipëri, e për më tepër të jenë misionarë të lirisë! Kjo është e pamundur.
A nuk i kemi parë të gjithë me sytë tanë se si atyre as u dridhet qerpiku, kur na shfaqen edhe në auditorë edhe në mikrofona sikur të ishin këta persekutorët , viktima të asaj perjudhe të errët të Shqipërisë gjatë të cilës kryen krime kundër njerëzimit duke shkelur mbi çdo vlerë e parim të dinjitetit njerëzor, e në post diktaturë nuk shprehën asnjë lloj pendese?
Sot më kujtohet një fjali e Visarit, në një çast tjetër të vështirë, ndërsa sulmohej nga të gjitha anët nga majat e Institucioneve të shtetit në Shqipëri, fjali të cilën po e sjell për të gjithë ne të tjerët kudo ku jemi si një kambanë për veshët tanë të shurdhuar e sytë tanë të verbër. ‘Zot fali, nuk dinë çfarë po bëjnë’…
Ishte koha kur shkrimtari Visar Zhiti, po shkonte në Vatikan, ndërsa pengohej nga Shqipëria. Një prej ngjarjeve më të rënda kjo jo larg në kohë!
Shqipëria e sotme ka probleme me vetveten, për faktin se nuk mundi të shkëputet nga e kaluara e errët, e cila na është kthyer sot edhe më e egër se dikur.
Visar Zhiti me veprën, jetën, integritetin e tij intelektual, personalitetin dhe dinjitetin njerëzor të tij mund të ishte pa dyshim një Nobel i Paqes si Nëna Terezë, Shën Tereza e shqiptarëve, dhe mund të ishte kandidati i Nobelit të letërsisë po ashtu, nëse ne do të kishim propozuar emrin e tij. Por ne nuk i kemi bërë këtë nder Shqipërisë së Visarit, sepse na mungon vizioni po aq sa dashuria, për faktin e thjeshtë se ishim e jemi po ne nga atdheu i tij që në mënyrën më të ulët ende edhe sot lejojmë që akte të tilla monstruoze të kryhen kundër shkrimtarit Visar Zhiti në Shqipëri.
Përballë tij ne jemi thjesht të pa- moral, e kjo na zhvesh në sytë e Evropës dhe botës.
Personalisht, si njeri dhe si drejtuese e PEN – Qendrës së Shqipërisë përulem me respektin më të thellë ndaj shkrimtarit shqiptar Visar Zhiti.
Sot shoqëria politike, Insitucionet e shtetit, shoqëria intelektuale, akademikët, shkrimtarët e njohur të vendit, duhet të veprojnë për të ndaluar çdo akt e sulm ndaj shkrimtarit Visar Zhiti.
Nëse ne lejojmë që të tilla ngjarje të përsëriten kështu siç vërtet po ndodh, nëse ne heshtim ne të gjithë pa përjashtuar askënd, po pranojmë që të nëpërkëmbet, shkelet, cënohet çdo vlerë e dinjitetit njerëzor në Shqipëri./ Politiko.al
Artisti Petrit Halilaj do të jetë njëri prej pjesëmarrësve në Bienalen e Lionit.
Një prej artistëve më përfaqësues nga Kosova viteve të
fundit, fitues i disa çmimeve prestigjioze, mes tyre edhe Mario Merz Prize dhe
mirënjohje speciale në Bienalen e Venecias, Halilaj do të paraqitet me punët e
tij në këtë organizim.
Bienalja e Lionit këtë vit mban edicionin e 15-të, prej 18 shtatorit 2019 e deri me 5 janar 2020.
Where the Waters Mix – Ku ujërat përzihen, është koncepti i këtij edicioni, kuruar nga Jean de Loisy.
Artistët do ta paraqiten me punët e tyre në Les Usines Fagor
në Lion të Francës.
Mes punëve më të mira të Halilajt ndër vite kanë qenë pjesëmarrja e tij në Bienalen e Venecias, Petrit Halilaj: RU në New Museum dhe pjesëmarrje tjera. / KultPlus.com
Në motin 1800 vjershëtori ingliz, Byroni shëtite Sinisin’ e Ballkanit nga e cila dërgonte letra t’interesaçme shtëpisë dhe miqve të tij n’Angli. Këtu më poshtë po përkthejmë një letër të tillë, të cilën vjershëtori i madh e ka dërguar nga Shqipëria dhe flet me simpathi të madhe për Shqipërinë dhe për bijtë e saj.
Prevezë: 12 Vjesht’ e tretë 1809 Zonjës Byron, Po bëhet një kohë e gjatë që gjëndem në Turqi; qyteti nga i cili u shkruaj qënndron buzë Adriatikut, por unë e pash më mirë këtë provincë shqipëtare kur vizitova pashanë. Nga nisia Malta u-nisa me 24 vjesht’ e parë me vaporin luftëtar Marimanga” , dhe pas tetë ditësh hariva në Prevezë. Që këtej barita edhe 150 mila brënda në Shqipëri, për në Tepelenë, ku gjëndet pallati i Lartësis’ së Tij, dhe ndënja tri ditë. Pasha quhet Ali, dhe është i njohur si njeri me virtytete të larta. Ay qeverisë tëre Shqipërinë dhe një pjesë të Maqedhonisë. I biri i tij Veli pasha për të cilin më dha disa letra me rëndësi, qeveris Morenë, dhe është shum’ i dëgjuar n’ Egjyptë. Me një fjalë pashai është një nga njerëzit më të dëgjuar të Imperatorisë otomane. Kur arriva në Janinë kryeqytet’ i Shqipërisë –mësova se Ali pasha ish me ushtërin’ e tij n’Iliri, ku kish rrethuar Ibrahim pashanë, në fortesën e Beratit. Ay kish dëgjuar se në vendin e tij kish ardhur një ingliz prej soji të madh dhe i kish dhënë urdhër qeveritarit të Janinës që të përkujdeset për mua dhe të më japë ç’më duhet pa kërkuar as një pesësh’ që t’i jap dhurata robërve m’u dha lejë po që të paguanja gjëkafshë në shtëpinë ku isha, nuk m’u dha lejë. Kisha të drejtë të kaloj kuajt’ e pashajt, kështu i kaluar vizitova pallatet e pashajt dhe të nipërve të tij. Këta janë shumë të bukur, dhe të stolisurë me kadifera të mëndafshta. Malet dhe përgjithësisht, vendi këtu ka një bukuri natyrale shumë të madhe, gjër më sot s’e kam parë me no një vent tjatrë.
Pas nëntë ditësh udhëtimi hariva në Tepelenë. Udhëtimi ynë u-ndalua shumë nga shirrat e dëndur që binin.
Asnjë herë nuk’dot’haroj bukurin’ e madhe q’u çfaq përpara syve të mij kur hyra në Tepelenë, në ora pesë të mbrëmauret në perendim të diellit. Ajo bukuri më kujtoj përshkrimin q’i jep Walter Scott-i, Kastelit të Branksomit në vjershën e tij “Këngët e fundit” me tërë feodolizmën e saj.
Shqiptarët (me kostumin’ e tyre të bukur) i cili formohet prej një fustanelle të bardhë, anteri të qëndisur me sërme dhe jelek prej kadifeje të kuqe të qëndisur me gajtane të mendafshtë, kobure dhe jataganë me mill të argjentë etj…më pëlqejnë shumë.
Mua më shpunë në një dhomë të bukur dhe sekrtetari i vezirit ardhi të më pyesë për gjëndjen t’ime.
Të nesërmet vizitova Ali pashanë. Ky qe veshur me uniformën zyrtare prej gjenerali, ngjeshur rreth mesit një shpatë të bukur etj.etj…Veziri më priti në një dhomë shumë të bukur, të shtruar me mermer, në mes të cilës ridhte një shatervan. Dhoma qe e stolisur me “kanape”të shtruara me mendafsh. Pashaj më priti duke u-ngritur më këmbë, e cila tregon shënjë nderi, dhe më ftoj që të ri n’anën e djathtë të tij.
Gjithënjë kam si terxhuman një grek, po këtu u hasa me shkronjesin e Ali pashajt Femlario i cili dinte ca latinisht dhe ky më shërbeu për t’u marrë vesh me pashanë. Pyetja e parë që më bëri ish; pse e kam lëne atdheun t’im kaq i ri (këtu njerëzia smundin të kuptojnë se si njeriu mund t’udhëtoj pas deshirës së ti),Pashaj më tha se konsulli ingliz, kapiteni Leek e kish lajmëruar për ardhjen time dhe kish thënë se jam nga një familje e dëgjuar; ky m’u lut t’u dërgoj ngjatjetimet e tij dhe unë po u-u çojë nga emri i Ali pashajt. Më tha se mbeti shumë i kënaqur nga sjelljet e mija dhe m’u lut që sa kohë të gjëndem në vëndin’ e tij ta shikoj atë posi një atë dhe ay mua posi bir.\
Dhe me të vërtëtë, ay sillesh posi një atë, më dërgonte t’ëmbëla, pemë etj.dhe m’u lut që të vinja shpesh mbrëmandent dhe të bisedonim bashkë.
So pashë të mbeturat e qytetit të vjetër Akcium ku Antoni humbi botën. Më tutje duken gërmadhat e qytetit Nikopol, i cili u godit prej imperatorit August si kujtim të fitimit të tij.
Mbase i dua shumë shqiptarët, këta nuk janë të gjithë myslimanë; një pjesë e madhe janë të krishterë, po, përgjithësisht Shqiptarët nuk’ i japin rëndësi fesë, dhe kjo nuk lot nonjë rol për të prishur zakonet kombëtare që kanë. Këta janë ushtarët e parë t’ ushtrisë otomane. Kur udhëtomnja fjeta dy net në një dobojë dhe me të vërtetë po u-them se as më nonjë vënt tjatrë nuk’kam hasur ushtarë më të sjellër se këta me gjith që kam qenë në garnizonet e Maltës dhe të Gibraltarit dhe që kam parë shumë ushtëri të ndryshme si spanjollë, francezë, sicillianë dhe anglikanë. Këtu nuk m’u voth asgjë dhe u ftuash nga ushtarët shqiptarë që të ha dhe të pi bashkë me ta.
Para një jave, nje kryetar shqiptar më mori në shtëpi të tij dhe pasi na dha të tëra sa na duheshin për të ngrënë e për të pirë, mua dhe, mua dhe të pasësëve t’im që janë: një shërbëtor, një grek, dy nga Athina dhe miku im Z.Hobhaus, nuk deshte të marë as një pesësh, për të gjitha ato, përvec se një fletëzë kartë, në të cilën t’i thoasha që mbeta i kënaqur nga pritja e tij, po unë nuk desha që pa paguar gjë të dilnja nga ay njeriu i mirë, dhe kur u luta që të pranonte ca pak të holla ay m’u përgjegj: “Jo, unë dua që të më duani, jo të më paguani”.
Çudi në këtë vent të hollat s’paskan fare vleftë; Kur isha në kryeqytet(Janinë) pas urdhërit të pashajt nuk’pagova asgjë me gjithë që kisha me vethe 16 kuaj dhe 6-7 shpirt.
Pas ca ditësh do të nisem për në Athinë që të mësoj greqishten e re, e cila ka një ndryshim të madh nga e vjetra, me gjithë që të dyja një emrë kanë dhe një gjuhë janë !….
Biri juaj i dashur
LORD BYRON
SHËNIM: Kjo letër që Lord Byroni i kishte dërguar nënës së tij para 206 vjetësh, ishte botuar për herë të parë në gjuhën shqipe në vitin 1914 në revistën “Kalendari Kombiar” që në atë kohë botohej në Sofje të Bullgarisë. Kjo letër e poetit të madh Lord Byron u ribotua në gazetën “Dielli”më 25 Nëntor të vitit 1964. Editori i kësaj gazete Dr. Athanas Gegaj botonte dhe ribotonte vazhdimisht letra e shkrime me permbajtje intelektuale. Editori nuk kishte bërë asnjë ndryshim të asaj letre botuar fillimisht në “Kalendarin Kombiar” . Edhe ne iu permbajtëm drejtëshkrimit të asaj kohe. (Gjekë Gjonlekaj).
Prevesa, November 12, 1809
My dear Mother,
I have now been some time in Turkey. The place is on the coast but I have traversed the interior of the province of Albania on a visit to the Pacha. I left Malta in the Spider, a brig of war, on the 21st of September and arrived in eight days at Prevesa. I thence have been about 150 miles as far as Tepaleen, his highness’ country palace, where I staid three days. The name of the Pacha is Ali, and he is considered a man of the first abilities, he governs the whole of Albania (the ancient Illyricum), Epirus and part of Macedonia. His son Velly Pacha, to whom he has given me letters, governs the Morea and he has great influence in Egypt, in short he is one of the most powerful men in the Ottoman empire. When I reached Yanina the capital after a journey of three days over the mountains through country of the most picturesque beauty, I found that Ali Pacha was with his army in Illyricum besieging Ibraham Pacha in the castle of Berat. He had heard that an Englishman of rank was in his dominion and had left orders in Yanina with the Commandant to provide a house and supply me with every kind of necessary, gratis, and though I have been allowed to make presents to the slaves etc. I have not been permitted to pay for a single article of household consumption. I rode out on the vizier’s horses and saw the palaces of himself and grandsons; they are splendid but too much ornamented with silk and gold. I then went over the mountains through Zitza, a village with a Greek monastery (where I slept on my return) in the most beautiful situation (always excepting Cintra in Portugal) I ever beheld. In nine days I reached Tepaleen, our journey was much prolonged by the torrents that had fallen from the mountains and intersected the roads. I shall never forget the singular scene on entering Tepaleen at five in the afternoon as the sun was going down, it brought to my recollection (with some change of dress however) Scott’s description of Branksome Castle in his lay, and the feudal system.
The Albanians in their dresses (the most magnificent in the world, consisting of a long white kilt, gold worked cloak, crimson velvet gold laced jacket and waistcoat, silver mounted pistols and daggers), the Tartars with their high caps, the Turks in their vast pelisses and turbans, the soldiers and black slaves with the horses, the former stretched in groupes in an immense open gallery in front of the palace, the latter placed in a kind of cloister below it, two hundred steeds ready caparisoned to move in a moment, couriers entering or passing out with dispatches, the kettle drums beating, boys calling the hour from the minaret of the mosque, altogether, with the singular appearance of the building itself, formed a new and delightful spectacle to a stranger.
Ali Pasha of Tepelana (1744-1822)
I was conducted to a very handsome apartment and my health enquired after by the vizier’s secretary “a la mode de Turque.” The next day I was introduced to Ali Pacha. I was dressed in a full suit of staff uniform with a very magnificent sabre etc. The Vizier received me in a large room paved with marble, a fountain was playing in the centre, the apartment was surrounded by scarlet Ottomans, he received me standing, a wonderful compliment from a Mussulman, and made me sit down on his right hand. I have a Greek interpreter for general use, but a Physician of Ali’s named [Seculario?] who understands Latin acted for me on this occasion. His first question was why at so early an age I left my country? (the Turks have no idea of travelling for amusement). He then said the English Minister, Capt. Leake, had told him I was of a great family, and desired his respects to my mother, which I now in the name of Ali Pacha present to you. He said he was certain I was a man of birth because I had small ears, curling hair, and little white hands, and expressed himself pleased with my appearance and garb. He told me to consider him as a father whilst I was in Turkey, and said he looked on me as his son. Indeed he treated me like a child, sending me almonds and sugared sherbet, fruit and sweetmeats twenty times a day. He begged me to visit him often, and at night when he was more at leisure. I then after coffee and pipes retired for the first time. I saw him thrice afterwards. It is singular that the Turks who have no hereditary dignities and few great families except the Sultan’s pay, so much respect to birth, for I found my pedigree more regarded than even my title. His Highness is sixty years old, very fat and not tall, but with a fine face, light blue eyes and a white beard, his manner is very kind and at the same time he possesses that dignity which I find universal amongst the Turks. He has the appearance of anything but his real character, for he is a remorseless tyrant, guilty of the most horrible cruelties, very brave and so good a general, that they call him the Mahometan Buonaparte. Napoleon has twice offered to make him King of Epirus, but he prefers the English interest and abhors the French as he himself told me. He is of so much consequence that he is much courted by both, the Albanians being the most warlike subjects of the Sultan, though Ali is only nominally dependent on the Porte. He has been a mighty warrior, but is as barbarous as he is successful, roasting rebels etc. etc. Bonaparte sent him a snuffbox with his picture. He said the snuffbox was very well, but the picture he could excuse, as he neither liked it nor the original. His ideas of judging of a man’s birth from ears, hands etc. were curious enough. To me he was indeed a father, giving me letters, guards, and every possible accommodation. Our next conversations were of war and travelling, politics and England. He called my Albanian soldier who attends me, and told him to protect me at all hazards. His name is Viscillie and like all the Albanians, he is brave, rigidly honest, and faithful, but they are cruel though not treacherous, and have several vices, but no meannesses. They are perhaps the most beautiful race in point of countenance in the world, their women are sometimes handsome also, but they are treated like slaves, beaten and in short complete beasts of burthen, they plough, dig and sow, I found them carrying wood and actually repairing the highways. The men are all soldiers, and war and the chase their sole occupations. The women are the labourers, which after all is no great hardship in so delightful a climate.
Yesterday the 11th November, I bathed in the sea, today it is so hot that I am writing in a shady room of the English Consul’s with three doors wide open, no fire or even fireplace in the house except for culinary purposes […]
Today I saw the remains of the town of Actium near which Anthony lost the world in a small bay where two frigates could hardly manoeuvre, a broken wall is the sole remnant. On another part of the gulph stand the ruins of Nicopolis built by Augustus in honour of his victory. Last night I was at a Greek marriage, but this and 1000 things more I have neither time or space to describe. I am going tomorrow with a guard of fifty men to Patras in the Morea, and thence to Athens where I shall winter.
Two days ago I was nearly lost in a Turkish ship of war owing to the ignorance of the captain and crew though the storm was not violent. Fletcher yelled after his wife, the Greeks called on all the Saints, the Mussulmen on Alla, the Captain burst into tears and ran below deck telling us to call on God, the sails were split, the mainyard shivered, the wind blowing fresh, the night setting in, and all our chance was to make Corfu which is in possession of the French, or (as Fletcher pathetically termed it) “a watery grave.” I did what I could to console Fletcher but finding him incorrigible, wrapped myself up in my Albanian capote (an immense cloak) and lay down on deck to wait the worst. I have learnt to philosophize on my travels, and if I had not, complaint was useless. Luckily the wind abated and only drove us on the coast of Suli on the main land where we landed and proceeded by the help of the natives to Prevesa again; but I shall not trust Turkish sailors in future, though the Pacha had ordered one of his own galleots to take me to Patras. I am therefore going as far as Missolonghi by land and there have only to cross a small gulph to get to Patras. Fletcher’s next epistle will be full of marvels. We were one night lost for nine hours in the mountains in a thunder storm, and since nearly wrecked. In both cases Fletcher was sorely bewildered, from apprehensions of famine and banditti in the first, and drowning in the second instance. His eyes were a little hurt by the lightning or crying (I don’t know which) but are now recovered. When you write address to me at Mr. Strané’s English Consul, Patras, Morea.
I could tell you I know not how many incidents that I think would amuse you, but they crowd on my mind as much as would swell my paper, and I can neither arrange them in the one, or put them down on the other, except in the greatest confusion and in my usual horrible hand. I like the Albanians much, they are not all Turks, some tribes are Christians, but their religion makes little difference in their manner or conduct; they are esteemed the best troops in the Turkish service. I lived on my route two days at once, and three days again in a Barrack at Salora, and never found soldiers so tolerable, though I have been in the garrisons of Gibraltar and Malta and seen Spanish, French, Sicilian and British troops in abundance. I have had nothing stolen, and was always welcome to their provision and milk. Not a week ago, an Albanian chief (every village has its chief who is called Primate) after helping us out of the Turkish galley in her distress, feeding us and lodging my suite consisting of Fletcher, a Greek, two Albanians, a Greek priest and my companion Mr. Hobhouse, refused any compensation but a written paper stating that I was well received, and when I pressed him to accept a few sequins, “no,” he replied, “I wish you to love me, not to pay me.” These were his words. It is astonishing how far money goes in this country, while I was in the capital, I had nothing to pay by the vizier’s order, but since, though I have generally had sixteen horses and generally six or seven men, the expence has not been half as much as staying only three weeks in Malta, though Sir A. Ball, the governor, gave me a house for nothing, and I had only one servant. By the bye I expect Hanson to remit regularly, for I am not about to stay in this province for ever, let him write to me at Mr. Strané’s, English Consul, Patras.
The fact is, the fertility of the plains are wonderful, and specie is scarce, which makes this remarkable cheapness. I am now going to Athens to study modern Greek which differs much from the ancient though radically similar. I have no desire to return to England, nor shall I unless compelled by absolute want and Hanson’s neglect, but I shall not enter Asia for a year or two as I have much to see in Greece and I may perhaps cross into Africa at least the Egyptian part. Fletcher like all Englishmen is very much dissatisfied, though a little reconciled to the Turks by a present of eighty piastres from the vizier, which if you consider everything and the value of specie here is nearly worth ten guineas English. He has suffered nothing but from cold, heat, and vermin which those who lie in cottages and cross mountains in a wild country must undergo, and of which I have equally partaken with himself, but he is not valiant, and is afraid of robbers and tempests. I have no one to be remembered to in England, and wish to hear nothing from it but that you are well, and a letter or two on business from Hanson, whom you may tell to write. I will write when I can, and beg you to believe me,
your affectionate son, BYRON
P.S. I have some very “magnifique” Albanian dresses, the only expensive articles in this country. They cost 50 guineas each and have so much gold they would cost in England two hundred. I have been introduced to Hussein Bey, and Mahmout Pacha, both little boys, grandchildren of Ali at Yanina. They are totally unlike our lads, have painted complexions like rouged dowagers, large black eyes and features perfectly regular. They are the prettiest little animals I ever saw, and are broken into the court ceremonies already. The Turkish salute is a slight inclination of the head with the hand on the breast, intimates always kiss. Mahmout is ten years old and hopes to see me again, we are friends without understanding each other, like many other folks, though from a different cause. He has given me a letter to his father in the Morea, to whom I have also letters from Ali Pacha.
Ika se une duhet te isha 24 ore ne gatishmeri e pronarin nuk guxoje ta pyesje pse vononte rrogen!
Ika sepse larg qofte nje semundje ne familje duhet te merrje kredi ne banke per shpenzimet!
Ika sepse shteti nuk te ofronte siguri e ndodhte qe shtetaret te “shisnin” te kriminelet”!
Ika sepse kercenimet i zgjidhja privatisht dhe i lodha familjen e miqte!
Ika sepse te shpallurit ne kerkim i gjejne me shpesh vrasesit e jo policia!
Ika sepse edhe po te ndodhte dicka ne krye te detyres, pas tre ditesh asnje nuk kujtohet per ty!
Ika sepse nuk doja te behesha “mercenar” i partive dhe krimineleve!
Ika sepse drejtesine duhet ta paguhash qe ta gezoje!
Ika se po te kritikoje qeverine (ministrin perkatese) ta heqin nusen nga puna!
Ika sepse sa here nderrohej drejtori i institucionit, duhej me shku me i gjet mik qe mos te heqin nusen nga puna!
Ika sepse ne administrate promovohen militantet dhe jo specialistet!
Ika sepse krimineli eshte me i respektuar para ligjit se qytetari i thjeshte!
Ika sepse femijet e hajduteve te prones publike fshijne djersen me 500 eurosha!
Ika sepse arsimi eshte shkaterruar, eshte bere mesues edhe nje me diplome te blere e drejtor ai qe eshte denuar per shitje diplomash!
Ika sepse duhej te fusje mik per te futur femijet ne kopsht!
Ika sepse qe ne kopsht duhet te bleje dyshek, jastek, jorgan e mbulesa e me pas letra higjienike e sende tjera cdo muaj!
Ika sepse duhet te paguaje nen dore qe edukatorja (me rroge qesharake) t’i nderronte femijet ne kohe qe mos te ftoheshin!
Ika sepse duhet te prisje ne radhe qe te blesh librat e femijes!
Ika sepse femija ne shkolle nuk bente pushim te gjate se s’kishte ambiente!
Ika sepse femija nuk merrte dijen e duhur se mesuesja kishte 38 nxenes!
Ika sepse cdo muaj duhet te furnizoje klasen e femijes me letra A4 e sende tjera te nevojshme qe shkolla nuk ia siguronte!
Ika sepese ne çdo dimer femija duhej te vishej edhe ne klase me rroba te trasha se vinte i plevitosur nga shkolla!
Ika sepse femija ngrohej me frymemarrjen e shokeve e shoqeve ne klase!
Ika sepse nuk kisha mundesi si politikanet apo ata qe jane prane tyre te shkolloj femijet jashte!
Ika sepse shendetesine e ka marre lumi!
Ika sepse shteti nuk te jep shpresa per sherimin e nje te semuri apo nje femije qe ka nevoje!
Ika sepse diagnostifokoheshe ne spitale si private e shteterore me semundje qe nuk i ke!
Ika sepse ne spitale cdo gje duhet te blere e paguar!
Ika sepse ne urgjencen e pediatrise duhet te presesh mbi nje ore per te vizituar femijen me temperature!
Ika sepse ne spitale private ke vetem sherbimin e hotelerise dhe do te paguash si hotel me 5 yje per nje nate e nuk ke ku te ngrohesh qumeshtin!
Ika sepse merr gjobe nga policia pa te ndaluar ndonjehere e pa kryer shkelje!
Ika se me shume denohesh per rrip sigurimi se sa per shkelje semafori!
Ika sepse kriminelet kane dale nga strofulla dhe jane perzier me politikanet e shtetaret!
Ika sepse vrasjet tashme jane bere statistike dhe jo problem per parandalimin e tyre apo gjetjen e autoreve!
Ika sepse mungon çdo sherbim social!
Ika sepse ushqimet qe blen nuk i kontrollon njeri!
Ika sepse edhe studentet e mjekesise po i marrin provimet me para!
Ika sepse per nje gervishtje makine vritesh!
Ika sepse edhe ujin e pijshem nuk e ke te garantuar dhe duhet blere me shtrenjte nga te gjithe vende e rajonit!
Ika sepse fatura e dritave te vjen ne baze te tekave te faturistit!
Ika sepse per te paguar nje pastruese per shkallen duhet te ziheshe me komshinjet!
Ika sepse kompanit celulare te vjedhin cdo dite dhe asnje nuk e can koken!
Ika sepse per parkingun duhet te paguash e po ta vodhen makinen nuk ta gjen njeri!
Ika sepse fushat sportive dhe parqet quhen ambiente ne zhdukje!
Ika sepse politikanet nuk japin llogari, por kerkojne nga qytetaret kur ankohen!
Ika sepse asnje politikan nuk perfundoi ne burg per korrupsion e vjedhje te prones publike apo edhe per shkaterrimin e Shqiperise!
Ika sepse u lodha nga gara e pacipe e politikaneve se kush e kush ta rrenoje me shume kete vend…..etj etj etj…
P.S. Mos me thoni qe nuk jane te verteta te gjithe keto! E qe mendoj se jane arsyet qe edhe shume shqiptare si puna ime jane larguar e po presin mundesin e largimit nga vendi, per fat te keq!!!
(Flamur Vezaj, gazetar i kronikes, u largua ne SHBA pasi kishte aplikuar per Llotarine Amerike)
Për të fundit herë në këtë jetë shihen veç të gjallët. Ata që ecin në kalldremin e qyteteve fantazëm, kishat gotike të Dielën lusin Pashkët, unë rri. Gjithmonë kam mendu se vij prej botës përtejme, ku gjenezat i bajmë me baltë e hi, diku në thik malesh je ngjizë , ti.
Sa kisha dashtë që në ditën e ringjalljes të vish si KRISHTI, në të majtën teme e ti jap fund kësaj të rrejshme, që nuk më përngjet.
Për të fundit herë në këtë jetë lamë një lamtumirë, e nji kujtim gri që mi grish krejt sonatat e shpirtit, por unë vij prej botës së përtejmë ku nji ditë kena me u gjetë sy më sy, ndoshta veç me dashtë a me u përhimu njaty…
Ministri i Punëve të Brendshme, Sandër Lleshaj, ka zhvilluar ditën e sotme një takim në Prefekturën e qytetit të Vlorës. I shoqëruar nga drejtori i Policisë së Shtetit, Ardi Veliu, dhe kryepolici i Vlorës, Artion Duka, kanë qëndruar për 90 minuta në Prefekturën e qytetit bregdetar, me prefektin Flamur Mamaj.
Prefekti i qarkut, Flamur Mamaj, pas këtij takimit në një një prononcim për mediet u shpreh se “kemi patur një takim të zgjeruar pune me të gjitha institucionet ligjzbatuese, lidhur me shqetësimet për shkak të rendit dhe qetësisë si dhe për problematikat. Po përgatitemi që të kemi një sezon turistik të mbarë dhe të suksesshëm. Jam këtu jo vetëm për të bërë koordinimin dhe bashkëpunimin ndërinstitucional, por për të pasur rend dhe siguri në qarkun e Vlorës, për të gjithë qytetarët dhe turistët që vijnë në këtë qark”.
Në takim ishte i pranishëm Drejtori i Doganave, Kosta Vjerro dhe kreu i Shërbimit Informativ, Helidon Bendo./A.T.SH/KultPlus.com
Hapet sonte edicioni i 17-të i Festivalit Ndërkombëtar Operistik “Marie Kraja”.
Duke i bërë jehonë këtij aktiviteti të rëndësishëm artistik, Kryeministri Edi Rama i uroi suksese yjeve të rinj të lirikës botërore.
“15 konkurrentë të përzgjedhur mes 270 artistëve nga vende të ndryshme të botës, do të garojnë për çmimin e artistes tonë të madhe, Marie Kraja”, tha Rama.
Konkurrentët pjesëmarrës në këtë Festival vijnë nga vende të ndryshme të botës si: Itali, Spanjë, Rusi, Ukrainë, Turqi, Kinë, Kore, Shqipëri, Francë dhe Greqi.
Një repertor me ariet më të bukura dhe këngët legjendë të këtyre vendeve do të jetë pjesë e programit të festivalit.
Në këtë edicion do të marrin pjesë edhe dy të ftuar specialë, tenori me famë botërore Murat Karahan dhe virtuosi i violinës, fituesin e disa çmimeve ndërkombëtare Elvin Hoxha./A.T.SH/ KultPlus.com
Përgjithësisht ndër romakët e lashtë, madje edhe ndër shumicën e italianëve të ditëve tona, qiparisi është trajtuar dhe konsiderohet si diçka e kobshme, kobndjellëse, si simbol vdekjeje. Veç të tjerash, qiparisi është njehsuar me zinë, me vdekjen, sepse ngjyra e blertë e errët e gjetheve të tij afrohet me ngjyrën e zezë, si zëdhënëse simbolike e zisë. Përveç kësaj, kur krasitet, qiparisi nuk e përtërin më trungun, prandaj është njehsuar me vdekjen. Ndoshta për këto karakteristika qiparisat janë mbjellë në shumë varreza.
Ndërkohë ndër shqiptarët e shoqërisë tradicionale, qiparisi ka përcjellë simbolikisht kuptime të tjera me më shumë dritë optimizmi për jetën.
Në disa këngë folklorike të shqiptarëve të shoqërisë paramoderne, dhëndri krahasohet me “qiparisin e hollë e të gjatë”, ndërsa nusja me “hardhinë e bardhë”.
Në një këngë mjaft të përhapur ndër arbëreshët e Italisë Jugore, veç të tjerash, thuhet:
Shumë u desh vasha me trimin, Shumë u desh trimi me vashën, Vashën e vunë në një fushë, E vunë trimin në një kodër, Trimi u bë një qiparis, Vasha u bë hardhi e bardhë. Rritu, rritu hardhi e bardhë, Mu pështill rreth qiparisit, E mu bëfshi pemë bashkë. Kur shohin krushk me nusen, Marrin një degë qiparis, Sa të bëjmë flamurin, Kur shohin krushk e dhëndër, Marrim një fletë të hardhisë së bardhë, Sa të bëjmë dy kurora, Dhe ndër mot e bukura, Si sot dhe për shumë mot.
Në përfytyrimet poetiko-folklorike të shqiptarëve në shoqërinë tradicionale, burri duhej të kishte cilësitë kryesore të qiparisit.
Në krijimtarinë artistiko-folklorike të shqiptarëve të shoqërisë paramoderne, domethënë në mendësinë e tyre kurora e martesës përgatitej me degë dafine dhe ulliri, me lule shumëngjyrëshe nga më të bukurat që kishte stina, me degë qiparisi dhe gjethe hardhie, por edhe me degë me gjemba.
Çdo element që përbënte kurorën e martesës përcillte simbolikisht mesazhe të caktuara.
Dega e dafinës nënkuptonte triumfin që kishte arritur çifti i ri mbi baticën e emocioneve që shpien kah mëkatet, duke ruajtur virgjërinë deri ditën e martesës.
Dega e ullirit simbolizonte ëndrrën dhe urimin që çifti i ri të jetonte, të realizonte misionet e veta në mjedise të paqme, jo vetëm familjare, por edhe më gjerë.
Lulet shumëngjyrëshe nënkuptonin për çiftin e sapomartuar një jetë sa më të begatë, me sa më shumë suksese të shumëllojshme në gjithçka.
Gjembat në kurorën e martesës simbolikisht përfaqësonin tërheqje vëmendjeje për të sapomartuarit, që të vetëdijesoheshin sa më shpejt, se krijimi dhe funksionimi i familjes së re, se jeta familjare është e mbushur edhe me halle, me vështirësi të shumëllojshme, se sidomos mirërrita dhe edukimi i mirë i fëmijëve janë nga sfidat më të rënda. /Zyhdi Dervshi, “Lente të ndërveprimit simbolik”/Telegrafi/ KultPlus.com
“Patrikana e Pejës në Kosovë, vetëm një prej monumenteve mesjetare që nuk e ka mbrojtjen ligjore e konservimin e duhur”, është përshkrimi që ia ka bërë të enjten, kompania e njohur australiane “Lonely Planet”.
Ky botues i njohur guidash turistike, pikërisht në Ditën Botërore të Monumenteve dhe Lokaliteteve, e ka përfshirë atë në listën e dhjetë monumenteve që janë në rrezik, shkruan sot “Koha Ditore”. Përshkrimi për Patrikanës së Pejës, e cila që prej vitit 2006 është në Listën e trashëgimisë botërore në rrezik të UNESCO-s është bërë nën një fotografi që paraqet hapësirat e brendshme të monumentit.
Lista e “Lonely Planet”, e cila që prej vitit 2011 kur u themelua ka një qarkullim prej 120 milionë librash të shitura titullohet “Dhjetë vende mahnitëse të trashëgimisë botërore që janë në rrezik”.
Me këtë lajm ndërkombëtar, të enjten e ka nisur ditën kur edhe është shënuar Dita Ndërkombëtare e Monumenteve dhe Lokaliteteve, e shpallur qysh nga viti 1983 nga Asambleja e përgjithshme e UNESCO-s pas propozimit të Këshillit Ndërkombëtar të Monumenteve dhe Lokaliteteve më 1982.
Patrikana e Pejës nuk është bërë të enjten lajm ndërkombëtar. Shteti i Kosovës nuk ia ka dalë ta rikthejë Patrikanën e Pejës në gjendjen që ka pasur para ndërhyrjeve që i janë bërë prej vitit 2006 deri në 2008, shkruan koha.net
Kur iu ndërrua krejt pamja, pasi u ngjyros në të kuqe, institucionet asokohe kishin premtuar se do të bëjnë çmos që monumenti të kthehet në gjendjen e mëparshme. Por kjo ka mbetur veç premtim. Në fillim të vitit 2009 një delegacion i Organizatës së Kombeve të Bashkuara për Edukim, Shkencë dhe Kulturë (UNESCO), do ta vizitonte këtë monument. Një gjë e tillë u bë dy vjet pasi monumenti u rrethua me mur 3 metra të lartë.
“Me një kërkesë të mjegullt brenda natës peshkopi i Kishës Ortodokse serbe, Artemie, lejoi që kompleksi i kështjellave të shekullit XIV të ngjyroset në të kuqe”, kishte shkruar e përditshmja austriake “Die Presse”. E përditshmja gjermane “Die Welt” e kishte cilësuar intervenimin si “Skandal kulturor”. “S’kam çka flas me ju. Fasadimi është bërë me leje të Institutit për Mbrojtjen e Monumenteve të shtetit të Serbisë”, i kishte thënë asokohe gazetës murgesha Dobrila Bozhoviq, që prezantohej si administratore e monumentit. Në mars të vitit 2014, Dardan Gashi, asokohe ministër i Ambientit dhe i Planifikimit Hapësinor, tash zëvendëskryeministër i Kosovës e ministër i Diasporës, kishte riaktualizuar këtë çështje duke iu drejtuar me një kërkesë UNESCO-s lidhur me ndërhyrjet që i janë bërë objektit mesjetar.
UNESCO-ja nuk kishte dhënë leje për ndërhyrje në objektin të cilin më 2006 e mori nën mbrojtje si monument të Serbisë bashkë me tre të tjerë. Për monumentin në Kosovë, i cili është në listën e monumenteve në mbrojtje të përkohshme, leje dha Enti i Serbisë për Mbrojtjen e Monumenteve të Kulturës.
Ministri i Kulturës, Kujtim Gashi, të enjten nuk e ka komentuar për gazetën listën e “Lonely Planet”./ KultPlus.com
Do ta dëgjosh bubullimën dhe do të më kujtosh dhe do të thuash me vete – Ajo i donte stuhitë Buzët e qiellit do të jenë flake të kuqe dhe zemra jote si dikur do të përndizet. Një ditë, në Moskë, kështu do të ndodhë dhe unë, për të fundit herë, do të të përshëndes, do të nxitoj drejt lartësive që kam mall duke lënë hijen time pranë teje./ KultPlus.com
Në ambientin e hapësirës së Galeria Kombëtare të Kosovës sonte do të hapet ekspozita Grouping – Moving – Spreading” METAXYUM”. Kjo ekspozitë ballafaqon revizionin e një ekspozite të ndaluar, e një ekspozite për të kundërtën e saj, shkruan KultPlus.
A ju kujtohet pranvera e vitit 1987? A i kujtohet ndonjë ekspozitë e FILOART në Prishtinë e cila ishte e ekspozuar vetëm për një natë? A ju kujtohet kur ajo ekspozitë ishte hapur ne Rijekë të Kroacisë dhe menjëherë pastaj ishte ndaluar me pretekst politik, nga shteti i atëhershëm? Shumë nga këto pyetje do ti gjeni përgjigjen gjatë kësaj ekspozite.
Kësaj radhe keni mundësinë t’i rikujtoni, shihni veprat e ekspozitës, dikur shumë të përfolur me titull: “Kjo nuk është ekspozitë por e kundërta e saj!!!!”.
Ekspozita përcjellët me video, dokumente dhe artefakte në kontekst kohor. Po ashtu mund të shihen pamje nga hapja e Ekspozitës në Prishtinë më 20 Prill të vitit 1987.
Ekspozita është një lloj Polytichon-i, e ndërtuar në disa nivele. Ajo përmban veprat e: Grupit FILOART 1986-1989; Lëvizjes FILOART: Sammlerfamilie, Psychiatriepatienten, D.N.K. (Dashuria Ndaj Katrorit), L.E.O., Mrs. Brainwash, U.R.A., Globalodromia, P.M.S. prej 1991 deri tani; Arkivin per FILOART dhe Metaxyum.
Galeria Kombëtare e Kosovës do ti mundëson publikut të saj të shohë, vlerësojë dhe të ndërtojë mendimin për këtë ekspozitë, pa paragjykime si ishte rasti para 30 vitesh, por vetëm me vepra dhe dokumente.
“Grouping – Moving – Spreading” METAXYUM është e kuruar dhe organizuar nga The Activists dhe W.A.S.(World Anonimous Society). Hapja e ekspozitës bëhet duke filluar nga ora 20:00./ KultPlus.com
Në ditën që është bërë publike se është anuluar shfaqja e filmit ruso-serb “Balkan Line” (“Balkanska međa”) në Shtëpinë e Kulturës në Bujanoc, në Beograd kanë shpërthyer reagimet. Kanë shkuar deri në nivel qeveritar. Është përdorur edhe gjuhë e ashpër.
Kanë reaguar edhe ministri i Kulturës i Serbisë, Vlada Vukosavleviq, e shefi i kabinetit të kryetarit të Trupit Koordinues për Jugun e Serbisë, Zoran Stanoviq. I pari e ka quajtur anulimin censurë e “vendim aventuresk politik që hedh benzinë në zjarr e që krijon tension”. I dyti ka përmendur masa ndaj vendimit arbitrar, shkruan sot “Koha Ditore”.
Ka qenë drejtori i Shtëpisë së Kulturës, Jetmir Ismaili, ai që kishte vendosur që në institucionin që udhëheq të mos shfaqet filmi për luftën në Kosovë, të cilin edhe kritika ndërkombëtare e ka cilësuar si propagandistik.
“Koha Ditore”, të enjten, ka raportuar se filmi është anuluar nga vetë drejtori Ismaili. Ishte paralajmëruar se do të jepej në ditën e 21-të të këtij muaji, por Shtëpia e Kulturës në këtë qytet ka vendosur që të mos e ndezë projektorin për një film të tillë. Nën regji të Andrey Volgin e skenar të Andrey Anaykin e Ivan Naumoz, në film luajnë aktorë, si: Emir Kusturica, Milosh Bikoviq e Milena Raduloviq.
“Arsyeja e vetme e ndalimit të shfaqjes së filmit është që të mos ketë urrejtje midis shqiptarëve dhe serbëve. Urrejtja është e pranishme, por nuk duam që ajo të ringjallet më shumë. Në bazë të kritikave që kemi lexuar, në atë film nuk ka të vërteta. Keqpërdoret edhe emblema e Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare të Preshevës, Medvegjës e Bujanocit. Madje edhe mediat ndërkombëtare e kanë cekur që është një film që nxit urrejtje”, kishte thënë Ismaili.
Por vendimin e tij ministri i Kulturës i Serbisë e ka cilësuar censurë.
“Anulimi i shfaqjes së filmit ‘Balkanska međa’ në Bujanoc është një lloj censure dhe tentim për futjen e ndikimit të fuqishëm të politikës në kulturë”, ka thënë ministri Vukosavleviq, në një intervistë për Radiotelevizionin e Serbisë.
“Behet fjalë për një vendim aventuresk politik që hedh benzinë në zjarr e që krijon tension”, ka thënë ministri. Por është shefi i kabinetit të kryetarit të Trupit Koordinues për Jugun e Serbisë, Zoran Stanoviq, ai që përmend masa.
Në njoftimin që u është përcjellë mediave në Serbi thuhet se sipas asaj që kanë thënë zyrtarë të Komunës së Bujanocit, shfaqja e filmit është anuluar me vullnet të drejtorit të Shtëpisë së Kulturës në Bujanoc, dhe për këtë nuk ka njoftuar paraprakisht asnjë zyrtar përgjegjës në komunë.
Në vend se të japë ndonjë sqarim, siç shkruhet, ai ka ikur në pushim dhe momentalisht gjendet jashtë vendit.
“Siç na kanë thënë nga Komuna, sapo ai të kthehet nga pushimi, në fillim të javës që vjen, organet përgjegjëse të Komunës së Bujanocit do të vërtetojnë krejt faktet në lidhje me anulimin e shfaqjes së filmit dhe konform ligjit do të marrin masat e parapara kundër arbitraritetit të personave përgjegjës”, është thënë në deklaratën e kabinetit të Stankoviqit. / KultPlus.com
Sfidës për të mbjellë një pemë e nisur nga ish presidentja Atifete Jahjaga, sot iu përgjigjën edhe artistët të njohur të vendit të cilët po ashtu kanë qenë pjesë e festivalit “Chopin Piano Fest” ndër vite, shkruan KultPlus.
Artistët e mirënjohur
si Ardita Statovci, Lejla Pula, Kreshnik Aliçkaj, Visar Kuçi, Petrit Çeku zgjodhën sot oborrin e Fakultetit të Arteve,
që të mbjellin pemën.
Artistja Ardita
Statovci u shpreh se i wshtw pwrgjigjur sfidës pasi qw ishte nominuar nga presidenti
Hashim Thaçi dhe kryeministri Ramush Haradinaj.
“Sot filluam me mbjelljen e drunjëve duke iu përgjigjur
sfidës së presidentit Thaçi dhe kryeministrit Haradinaj. Së bashku me kolegët
muzikantë kemi mbjellë tri pemë tek Fakulteti i Arteve, Dega e muzikës në Prishtinë
dhe dedikimi i bëhet çështjes së sallës koncertale. Njësoj sikurse pemët që kanë
nevojë për dritën dhe ujë që të rriten dhe të lulëzojnë, po ashtu edhe
gjenerata e re e studenteve që shkollohen këtu kanë nevojë për sallën koncertale”,
tha Ardita Statovci.
Edhe kitaristi i
njohur Petrit Çeku e konsideroi të rëndësishme ndërtimin e sallës koncertale. Ai
po ashtu potencoi se fidanët të cilat i mbolli sot ia dedikon kësaj çështje
pasi që suksesi i artistëve do të vihej më shumë në pah sikur ata të performonin
në salla adekuate. Të njëjtën gjë e potencoi edhe drejtoresha e festivalit,
Lejla Pula.
“Le të jetë kjo mbjellja e pemëve nga artistët të mirënjohur kosovar që na nderojnë me prezencën e tyre edhe në festivalet tona. Me këtë dëshirojmë të tregojmë që kjo është simbolikisht një dëshirë që të bëhen edhe themelet e një salle koncertale, ku të gjithë këta artistë të ri dhe me talent e që shkollohen në këtë ndërtesë do të kenë mundësin të shfaqin edhe punën e tyre jashtëzakonisht të mirë”, u shpreh Pula./Xheneta Uka/ KultPlus.com
