Tre vagonë s’u vunë në shërbim të qytetarëve, për 20 vjet rresht. Por, dy dekada më parë, përmes tyre pothuajse gjysmë milioni shqiptarë u nisën për në Bllacë, të detyruar nga forcat serbe.

Sot infrastruktura e vagonëve është e vjetëruar, e këto ulëse s’i shfrytëzoi më askush.

Por vagonët të drejtuar nga kjo lokomotivë këtë vit do të marrin edhe një herë një rrugë.

Në këtë prill destinacioni i tyre do të jetë i njëjtë, por jo edhe qëllimi.

Lokomotiva, bashkë me tre vagonë do të niset për në Bllacë, e kësisoj do të vihet gurthemeli i qendrës përkujtimore për gjenocidin mbi shqiptarët “Bllaca 99”, raporton T7, përcjell albinfo.ch.

 Këtë radhë do të jetë hera e fundit që ky tren merr këtë rrugë, pasi që nga 10 prilli e tutje ai do të qëndrojë në muze.

E nga Qeveria e Kosovës u kujdesën që imazhi i vagonëve të kujtojë përgjithmonë atë që iu ndodhi mbi 400.000 shqiptarëve, dy dekada më parë.

Jahja Lluka, nga Zyra e Kryeministrit, tregon se çka vijon pas shënimit të gurthemelit.

Veç të tjerash, do të hapet edhe një ekspozitë me fotografi të asaj periudhe, në bashkëpunim me Maqedoninë.

Nga qyteti i lindjes, atë e ndajnë 8 mijë e 911 kilometra në vijë ajrore. Por, inxhinieri i IT-së, Hideki Murakami, Prishtinën e ka shtëpi të dytë.

Teatri Kombëtar i Kosovës është vendi i preferuar i tij. Murakami është shikuesi më besnik i shfaqjeve të Baletit të Kosovës, raporton “Express” i KTV-së.

I ka parë të gjitha shfaqjet e kësaj trupe, përfshirë edhe reprizat.

E njeh mirë skenën kulturore të kryeqytetit dhe thotë se është i fascinuar me audiencat e reja në moshë.

Ai është shikuesi më besnik i Baletit Kombëtar të Kosovës dhe të gjitha shfaqjet e kësaj trupe i ka parë më shumë se një herë.

Hideki Murakami ndan përshtypjet për disa nga shfaqjet e preferuara të baletit. Balerinët kosovarë i ka përcjellë edhe në qytete të tjera.

Përveç shfaqjeve të Baletit, Hideki nuk mungon as në ngjarjet e muzikës klasike.

Gjuha universale e artit, nganjëherë nuk i bën punë për t’i kuptuar shfaqjet me motive shqiptare.

Hideki Murakami ka lindur në qytetin japonez Yamaguchi. Prej vitit 2012, jeton në Prishtinë.

Historia e pazakontë e Valbona Çoku Mirakës, ndarja me nënën e babain kur ishte vetëm 1 muajshe, internimi në Lushnje dhe më pas, ritakimi me babin pas 47 vitesh, percjell KultPlus.

Çdo mëngjes hidhte sytë tek fotografia e së ëmës e të atit dhe përsëriste shprehjen refren “Mjerë ju që jetoni pa mua”… ishte dhimbja e një fëmije mbetur jetim me nënë e baba gjallë. Valbona Çoku Miraka ishte vetëm 1 muajshe, kur i ati i saj, Mentor Çoku u arratis drejt Italisë, ndërsa e ëma u largua pak ditë më pas për kurim, ku mbeti përgjithmonë. Ajo nuk e pa kurrë më me sy foshnjën e saj që la në Tiranë tek e ëma.

“Unë kisha fotografinë e mamit dhe të babit. Çdo mëngjes, thosha: Mjerë ju, si jetoni pa mua. Nuk shikoja çfarë halli kisha vetë, si jetoja vetë. Sidomos, kur u bëra me fëmijë! Tani i kam dy fëmijë në Itali. Vajzën e vogël dhe djalin. Më shkulet zemra kur ikin ata. Mendoj, si kanë bërë prindërit e mi që s’më panë kurrë, nuk i thashë as “mama”, rrëfen Valbona.

Valbona do të rritej jetime nga daja i saj, deri sa të bëhej 16 vjeç, kur regjimi komunist vendos ta internojë vajzën e mitur. Është e pazakontë historia e Valbonës, është dhimbje e madhe jeta e saj. U nda nga prindërit foshnje. Mamanë nuk e pa më kurrë, ndërsa të atin e takoi pas 47 vitesh. Në kamp, u njoh e u martua me bashkëshortin Sokol Mirakën e u bë vetë nënë, por për prindërit e saj mbeti gjithmonë foshnje.

Më poshtë, kujto.al publikon një rrëfim të ndjerë të Valbona Mirakës, dhënë për Kristale Ivezaj për botimin e  AIDSSH-së, Kampi i Tepelenës.

Ndarja me prindërit

“Unë quhem Valbona Çoku. Jam vajza e Mentor Çokut. Babai im ka qenë shumë patriot, ka luftuar për bashkimin e Shqipërisë. Ai ishte nga Ohri, nip i Iliaz Dibrës, kryetar i Lidhjes së Prizrenit. Gjithë familja e tij, gjithë jetën e tyre, punuan, luftuan për këtë vend, që të ishte bashkë. Kur erdhi fundi, humbën edhe eshtrat e gjyshit, patrio i madh, që gjithë jetën e çoi nëpër internime, burgjeve të Turqisë, Serbisë, Maqedonisë. Në vitet 1943-1944, babai, Mentor Çoku ishte deputet i Ohrit dhe i Strugës.

Në ditët e fundit të 1944-ës, më saktë, fillimi i nëntorit 1944, babai u detyrua të largohej, nga ata të fundit që ikën nga Shqipëria, se i ikte koka. Kam qenë vetëm 1 muajshe. Nuk mund të na merrte tok me mamanë, sepse një bebe aq e vogël do i prishte punë tërë grupit që iku. Mamaja u bë keq; një grua e re, e bukur. Ikja e burrit e tronditi shumë, e përjetoi dhe u sëmur keq.

Ishin muajt e parë dhe akoma nuk kishin filluar ato gjërat e tmerrshme që ndodhën më pas. Një shok i saj i shkollës që studionte në Korfuz, e ndihmoi dhe i siguroi leje që të shkonte për kurim. Unë isha një muajshe dhe s’mund të më merrte. Më la me gjyshen dhe dajën. Mamaja shkoi dhe nuk dinte a do e takonte babain. U takuan. Më pas, u mbyllën rrugët e ata mbetën atje. Unë mbeta këtu, me një fëmijëri, me thënë të drejtën me halle, si të gjithë. Daja im ishte shumë i pasur, por ia morën të gjitha, deri te plaçkat e shtëpisë. Megjithatë, unë kisha përkëdheljen e gjyshes e të të gjithëve.

Internimi

Kur mbusha 16 vjeç, moshë madhore atëherë, sa kisha mbaruar vitin e 3-të të shkollës pedagogjike, një ditë më thonë: – Ti je internuar në Lushnje. Them, tani, po më ngatërrojnë me ndonjë tjetër, megjithëse e dija çështjen e prindërve, por nuk më shkonte mendja, si të rinj që lexonim dhe i ndiqnim pak këto punë e dija që ata, njerëzit shumë të rëndësishëm, mund të internohen, jo një kalama. Më prunë makinën te dera. Erdhën më morën vetëm fare. Vetëm se unë isha vajzë e vetme e babait tim! Ata nuk bënë asnjë fëmijë tjetër. Kështu që, unë mbeta gjithmonë vajza e tyre e vetme.

Pashë makinën te dera. Më morën, më çuan në Savër të Lushnjes. Një ndodhi e tmerrshme për mua. Fillova të bërtas, obobobo, o nëna ime. Pashë gjithë komshinjtë që u mblodhën. Më thotë ai që erdhi të më marrë: Mos thuaj, o nëna ime, se për mamanë e babanë po internohesh. Atëherë, thashë, nuk qenka gabim. Qenkam unë tamam ajo që… nejse, më çuan në Lushnje. Në momentin që më morën në makinë, isha te disa njerëzit tanë. Duhet të merrja dyshek e ku e di unë s’ia kisha idenë. Më thonë, po të çojmë në shtëpi te daja t’i marrësh. Unë, si fëmijë mendoj, t’i çoj te shtëpia e dajës do t’i tmerroj, prandaj u them, – jo, s’ka nevojë, se nuk e kisha idenë fare ku po shkoja. Më në fund, më çuan në Lushnje. Ndejta nja 2 ditë te një kushërira ime, derisa më erdhën nja dy tesha, një batanije, një dyshek. Më çuan në një kamp, në një fshat të Lushnjes. Në disa fshatra të Lushnjes, sektorë ferme, jo fshatra, kishin kampe internimi. Më çuan në këtë vend, ku ka qenë edhe babai im, më futën në një kazermë, ku çonin beqarët, pa familje. Familjet ishin në baraka, dikush një dhomë, dikush 2 dhoma. Ishte e tmerrshme. Vetëm fare. Baraka ishte mirë, po aty ishte një si magazinë e madhe, që kishte vetëm njerëz beqarë.

“Ajo ditë ka qene e tmerrshme”

Na bënin një apel në mëngjes edhe në darkë, një kapter, që banonte aty, se fshati banohej gjysma nga banorë vendas që punonin në fermë, e gjysma tjetër ishin baraka ku strehoheshin të internuarit. Po ky polic na bënte apelin edhe në darkë, a ishim prezent. Ajo ditë ka qenë e tmerrshme. Në ato 2 ditë që ndejta në Lushnje, dikush nga njerëzit e mi, më sygjeroi një familje shumë të mirë, ishin të gjithë shumë të mirë, më thanë, do shkosh tek ata, mbase të mbajnë tek dhomat e tyre. Kisha shumë turp, por kur e pashë veten atje, u tmerrova, sa i thashë atij policit: A mund të shkoj te ajo familje? Atij i erdhi keq, se s’kishte parë, s’kishte ndodhur ndonjëherë, kurrë që një vajzë vetëm të internohej. Ishin nëna me fëmijë, se baballarët i kishin nëpër burgje, por vetëm fare, kurrë! Dhe me thotë: Nëse të mbajnë, shko. Shkova atje dhe u thashë: A mund të rri me juve? Ajo ishte një grua e moshuar, me tre vajza të mëdha në moshë. Ngaqë i ishte arratisur djali, i kishin sjellë aty. Më thotë, posi, ti do të rrish me ne.

Njerëzit kishin frikë nga arrestimet. Ishte një tmerr kur vinte xhipi i degës së brendshme dhe merrte personat. Sa herë u lirohej ndonjë birucë, vinin të arrestonin dikë tjetër. Në një familje arrestuan të zotin e saj. Mbeti vetëm e shoqja me vajzat e vogla. Pas 3 muajve, vjen prapë xhipi i degës, se do merrte ndonjë tjetër. Vajza e vogël e asaj familje shkon vrap tek e ëma dhe i thotë: – Mami erdhi xhipi, se kë do marri. Shyqyr, ne kemi shpëtuar, se babin e morën. Aq ishte tmerruar fëmija.

Lirimi në vitin 1990

Mendova, të blej një pasaportë të heq djalin, se djali 22 vjeç e do fillojë edhe ai me burgje. Akoma nuk na besohej që shpëtuam. Unë me djalin andej, lashë Sokolin me dy vajzat këtu… Nejse, kam shkuar ate natë.

Të dy, me djalin të ngrirë. Kur zbritëm, një gjë e çuditshme më ka ndodh. Në aeroport m’u duk errësirë, s’kishte drita. Fytyra e babit kishte një dritë për mua, pas 47 vjetëve, se baba më la 1 muajshe, unë e kisha parë veç në fotografi, e ishte gjëja e vetmja që unë pashë në gjithë atë grumbull njerëzish!

Mamaja kishte vdekur në 1988. Për dy vjet, nuk e takova dot. Nuk e pashë kurrë. Vdiq e depresuar për fëmijën e vetëm, jo vetëm që nuk e shikonte, por që e kishte në kamp, dhe duke menduar që ishte për faj të saj. Arriti një moment që nuk njihte më kërkënd, 75 vjeç, nuk ishte shumë e vjetër… Babai, për të larguar emocionet e veta, gjithë rrugën në makinë fliste e fliste, dhe unë thoja, po, ky është babi im që flet. Hyra në shtëpi. Ai ndali, hyra vetëm. Kishte vënë një fotografi të mamit përballë dhe një tufë me lule, me një letër “Mirëseerdhe, e zonja e shtëpisë”. Shtëpia m’u duk e errët, e errët. Të nesërmen në mëngjes, më solli gjithë kujtimet e saja. – Këto janë të tuat. Atëherë fillova ta shoh, sa i dashur qenka ky babai im. Shkuam në varreza, i them babit që të rrinte larg, se dëgjohej zëri, nuk e di deri ku…

Më kujtohet, një foto timen, 13 vjeçe, në baletin e shkollës, para internimit, ia kishim dërguar asokohe prindërve të mi në Itali. Unë i kisha vënë një shenjë vetes sime që të më dallonin. Babai më tregoi se prej kësaj fotografie, mamaja kishte ndenjur 3 javë në shtrat. I kish thënë: -Mendo, vajza jonë, ka venë shenjë të tregojë ku është, se ne nuk e njohim akoma. Dhe ishte sëmurur shumë keq. Unë si fëmijë doja t’u tregoja ku jam, por nuk imagjinoja dot atë efekt tek mamaja. Një fëmijë nuk është një mama!

Kalova ditë të mrekullueshme me babain. Pothuaj 80 vjeç, dhe në një formë të paparë: i mençur, i ditur, aktiv shumë. Kalova nja 5 vjet e gjysëm shumë të lumtura me të. Dhe më thoshte: Vali, ti je 1 vjeç për mua, sa herë kalonte viti, je 2 vjeç, 3 vjeç dhe kur unë bëra 5 vjeç, ai iku… Vdiq nga zemra, dhe u mbyll ajo histori e tij, histori e rrallë, e trishtueshme.

Intervista e realizuar nga Kristale Ivezaj. Marrë nga “Kampi i Tepelenës” Dëshmitë e të mbijetuarve, Volumi 1, Botim i AIDSSH-së./kujto.al

Aktivistja më e njohur serbe për të drejtat e njeriut, Natasha Kandiq, themeluese e Fondit për të Drejtën Humanitare, flet për bombardimet dhe luftën e Kosovës. Ajo ka qenë edhe vetë shpesh në Kosovë, në kohën e luftës.

„Pak kohë pas fillimit të bombardimeve të NATO-s, pra me 25 mars në orët e para të mëngjesit, diku nga ora dy apo tre, ra zilja e telefonit”, kujton Natasha Kandiq. „Ishte Nekibe Kelmendi. Më tha se policia është futur në shtëpinë e tyre dhe ka marrë me vete burrin e saj Bajramin, një avokat shumë i njohur, dhe dy djemtë e tyre. Nuk e di çfarë të bëj. I them se është mirë që po punojnë linjat telefonike dhe nesër në mëngjes menjëherë duhet të shkojë në polici apo shërbimin sekret të shtetit dhe të kërkojë sqarime… Këtë bisedë nuk do ta harroj kurrë. Një ditë më pas kanë gjetur trupat e pajetë të Bajramit dhe dy djemve, pranë një pike të karburanteve, në dalje të Prishtinës. Policia thoshte se ka nisur hetimet. Por ky ishte vetëm maskim i një krimi, sepse këtu nuk ka pasur hetime, nuk ka pasur asgjë. Nekibe Kelmendi ka vdekur në vitin 2011 dhe kurrë nuk e ka kuptuar zyrtarisht se kush i ka vrarë burrin dhe dy djemtë e saj. Ka mbetur vetëm vajza e saj, e cila ende kërkon të vërtetën. Edhe ne në Fondin për të Drejtën Humanitare po kërkojmë të vërtetën, por pa sukses.”

Natasha Kandiq ka qenë një ndër të rrallët në Beograd, që ka justifikuar ndërhyrjen e NATO-s në vitin 1999 dhe këtë e ka thënë hapur. Ajo më pas ka mbështetur edhe pavarësinë e Kosovës, të shpallur në shkurt të vitit 2008. Ishte mysafirja e vetme nga Serbia në Kuvend, në ceremoninë e shpalljes së pavarësisë.

Themelimi i Fondit për të Drejtën Humanitare

„Fondi për Drejtën Humanitare është themeluar në vitin 1992″, thotë Kandiq, “me qëllim dokumentimin e krimeve dhe shkeljen e të drejtave të njeriut në Serbi, atje ku jetojnë grupet etnike – shqiptarët në Kosovë dhe myslimanët në Sanxhak.”

Natasha Kandiq ka diplomuar në vitet 70-të në Fakultetin filosofik në Beograd, në sociologji. Në Republikën Socialiste Federative të Jugosllavisë ka punuar në Shoqatën e Sindikatave, ndërsa në vitet 80-ta ka qenë bashkautore e librit “Nyja e Kosovës”, në të cilën kritikohen ashpër autoritetet serbe në Kosovë, për politikë dhune, pas ardhjes së Sllobodan Millosheviqit në pushtet. Pas botimit të këtij libri, Kandiq e ka ndërprerë punën në sindikatë dhe ka filluar hulumtimet e opinionit publik. Në fund të vitit 1992 e ka themeluar Fondin për të Drejtën Humanitare. Gjatë luftërave të viteve 90-të, Fondi ka mbledhur të dhënat për krimet e luftës në hapësirat e ish-Jugosllavisë. Këto dokumenta kanë qenë më pas ndër dëshmitë kryesore në proceset e Tribunalin e Hagës për krime lufe në ish-Jugosllavi.

Në Kosovë aktive prej vitit 1996

„Zyrën e parë në Prishtinë e kemi hapur në vitin 1996″, thotë Kandiq. “Aty kanë punuar së bashku shqiptarë dhe serbë. Detyra e tyre ka qenë mbledhja e të dhënave për gjendjen. Gjatë vitit 1997 kemi mbledhur të dhëna për ftesat masive të njerëzve në të ashtuquajtura biseda informative në polici. Gjatë marrjes në pyetje, ka pasur kërcënime masive ndaj atyre që janë angazhuar për pavarësinë e Kosovës. Atyre u është thënë se ky është terrorizëm dhe u është mohuar e drejta që me mjete paqësore të angazhohen për idetë e tyre politike.”

Kosova ishte lënë pasdore në kohën luftës në Kroaci dhe Bosnje-Hercegovinë. Lëvizja paqësore e shqiptarëve të Kosovës, në krye me Ibrahim Rugovën dhe Fehmi Aganin, ka ofruar rezistencë paqësore gati një dekadë të tërë. Ata kanë organizuar edhe sistemet paralele të pavarura në shkolla dhe shëndetësi. Sistemi paralel ka funksionuar me vite. Në vitin 1997, në skenë është paraqitur edhe Ushtria Çlirimtare e Kosovës (UÇK) dhe situata ka ndryshuar radikalisht. Në vitin 1998 kanë filluar konfliktet e armatosura mes forcave serbe dhe UÇK. Bashkësia ndërkombëtare, e cila me vite të tëra kishte injoruar lëvizjen paqësore të rezistencës, tani përpiqej të ndalte luftën. Në vitin 1999 janë mbajtur edhe negociata në Rambuje të Francës, por pala serbe nuk e ka nënshkruar marrëveshjen paqësore.

Fillimi i bombardimeve

Pas dështimit të bisedimeve në Rambuje, NATO filloi aksionin e bombardimeve me emrin „Operation Allied Force”, me 24 mars 1999. „Ditën e tretë pas fillimit të bombardimeve jam nisur për Kosovë. Nuk e kam ditur se çfarë po ndodh me bashkëpunëtorët tanë në Prishtinë. Ka qenë problem të shkosh në Kosovë, sepse nuk ka pasur mjete transporti. Kam marrë një taksi nga Beogradi deri në Bujanovc. Por taksia fillimisht është dashur të sigurojë benzinë, sepse në ato kohëra nuk ka pasur mjaft. Në Bujanovc mbërritëm disi, por nuk dija si të shkoj deri në Prishtinë. E pyeta taksistin të më çojë deri atje. Ai kishte shumë frikë, por kur i thashë se atje ka vetëm forca serbe, ai pranoi. Zyra jonë ishte thyer, kompjuterët ishin plaçkitur. I kam gjetur bashkëpunëtorët tanë nëpër shtëpi, të gjithë ishin tepër të frikësuar dhe nuk e dinin çfarë të bëjnë. U kam propozuar të shkojmë së bashku në Maqedoni, por ky u dëshmua si një plan i keq dhe nuk u realizua. Në Prishtinë ishte tmerr, në rrugë nuk kishte më shqiptarë. Kur kam shkuar të kërkoj një bashkëpunëtore të Fondit, para godinës së saj ishin mbledhur shumë njerëz. Policia i nxirrte me dhunë nga godina dhe i urdhëronte të shkojnë në drejtim të stacionit hekurudhor, e pastaj në Shqipëri. Pas katër ditësh në Prishtinë, katër shqiptarë dhe unë, me një taksi, jemi nisur për në Beograd. Taksisti ishte një njeri i mirë, ai e shihte se çfarë po bëjnë me shqiptarët. Nuk fliste shumë. E pyeta a është i gatshëm të transportojë katër shqiptarë për në Beograd, sepse duhet të kalojmë kontrollet policore? Le ta provojmë, tha ai. Kontrollin e parë kaluam pa problem. Në pikën e dytë na ndalën. Unë heshta, ndërsa shoferi i taksisë e pyeti policin, ku mund të gjej karburante, sepse nuk kam asnjë pikë? Polici u përqendrua tek pyetja dhe nuk na kontrolloi fare. Kaluam.”

Zgjatja e luftës

Strategët e NATO-s kishin planifikuar një luftë më të shpejtë. Ushtria dhe policia serbe nuk kanë bërë ndonjë rezistencë tepër të madhe ndaj bombardimeve të NATO-s, por janë fshehur mirë dhe kanë evituar humbjet e mëdha. Lufta u zgjat, ndërsa vuajtjet e popullit në Kosovë shtoheshin nga dita në ditë.

„Unë kam shkuar në Kosovë gati çdo dhjetë ditë”, kujton Natasha Kandiq. “Gjithmonë me të njëjtin taksist, i cili mësoi rrugën dhe njihte njerëzit në rrugë. Kam shkuar dhe kam kërkuar miqtë shqiptarë, kam shikuar a janë ende gjallë. Kam qenë në Prishtinë tek disa miq, kur erdhi lajmi për ndalimin e Fehmi Aganit, gruas së tij dhe djalit të tyre. Më lajmëruan se e kanë marrë, ndërsa një ditë më vonë është gjetur trupi i tij i pajetë. Agani është vrarë ndërkohë që Millosheviqi i lejoi Rugovës të dalë nga vendi. Fehmi Agani ka menduar se edhe ai duhet të dalë nga Kosova dhe t’i bashkohet Rugovës. E gjithë fuqia e Rugovës ka qenë në mençurinë e Fehmi Aganit. Vdekja e Aganit është një humbje tepër e madhe jo vetëm për shqiptarët, por për tërë rajonin. Po të kishte mbetur gjallë ai, zhvillimet pozitive do të ishin më të shpejta dhe të gjitha do të ishin më ndryshe.”

Libri i kujtimeve në Kosovë

Në vitin 2015, Fondi ka botuar “Kosovske Knjige Pamćenja” (Librat e Kujtimeve në Kosovë). Synimi i këtij projekti ishte përcaktimi i numrit të saktë të viktimave në Kosovë. Koordinatore e projektit ishte Natasha Kandiq. Numri i të vrarëve në periudhën prej 1 janarit 1998 deri me 31 dhjetor 2000 është 13.535 persona. Prej tyre 10.812 janë shqiptarë, 2.197 serbë, ndëra 526 janë romë, boshnjakë, malazezë dhe të tjerë.

Fondi për të Drejtën Humantiare në Beogad dhe Fondi për të Drejtën Humanitare në Kosovë kanë botuar në vitin 2014 listën e personave të vrarë si pasojë e bombardimeve të NATO-s. Nga bombardimet kanë humbur jetën 754 persona, 454 civilë dhe 300 pjesëtarë të forcave të armatosura. Ndër civilët janë 207 serbë dhe malazezë si dhe 219 shqiptarë civilë, 14 romë dhe 14 të nacionaliteteve të tjera. Ky burim thotë se janë vrarë 274 ushtarë dhe policë të ish-Jugosllavisë dhe 26 pjesëtarë të UÇK. Mbledhja e këtyre të dhënave ka filluar që në kohën e luftës.

„Mendoj se gati të gjithë do të reagonin si unë, po të shihnin këto kolona të refugjatëve, frikën dhe tmerrin që mbretëronte. Një ditë shkova për të blerë bukë në një dyqan në Prishtinë, në rend ishte një shqiptare. Dy serbe të tjera filluan të bërtisnin dhe nuk e lejuan të blejë bukë. Fillova edhe unë të bërtas kundër tyre… këto janë gjëra që nuk mund t’i harrosh. Në situata të këtilla e harron sigurinë personale, ajo më nuk është me rëndësi”, kujton Kandiq.

Udhëtimet e mija në Kosovë kanë qenë të tmerrshme, sepse kam parë edhe vet se çfarë po ndodhë. Shqiptarët kanë qenë në fillim të mbyllur në shtëpitë e tyre, nuk kanë guxuar të dalin në rrugë. Kam parë kolona të gjata refugjatësh, njerëz me qese në dorë, të humbur dhe pa orientim. Kur i pyesja ku po shkoni?, ata thoshin: Policia serbe na ka urdhëruar të shkojmë në Shqipëri. Njerëzit iknin në Shqipëri, ndërkohë që askush nuk i ndihmonte, nuk kishte asnjë organizatë të huaj humanitare atje.

U ktheva në Beograd dhe shihja njerëzit që rrinin nëpër kafene, shikonin drejt qiellit dhe flisnin për kinse padrejtësitë e mëdha që po i bëhen Serbisë me bombardime. Kurrë askush nuk më ka pyetur se çfarë po ndodh në Kosovë, si është gjendja atje! Më ka zemëruar tepër një letër e një grupi intelektualësh të organizuar nga Open Society, me të cilën kërkohet përfundimi i bombardimeve në Serbi. Më ka zemëruar ky fokusim tek vetvetja, pa kurrfarë interesimi për atë se çfarë u ndodhte të tjerëve, pa kurrfarë interesimi për ndalimin e veprimeve të policisë dhe ushtrisë, vrasjeve, djegieve dhe shkatërrimeve në Kosovë.”

“E vërteta” kombëtare

Pas përpjekjeve intensive diplomatike të trojkës së drejtuar nga presidenti finlandez, Marti Ahtisari, e ku ishin edhe diplomatët amerikaën dhe rusë Strob Talbot dhe Viktor Çernomirdin, në qershor të vitit 1999, Sllobodan Millosheviqi pranoi kushtet e NATO-s. Me 9 qershor 1999 në Kumanovë u nënshkrua marrëveshja për tërheqjen e trupave jugosllave nga Kosova dhe vendosja e misionit paqësor KFOR në Kosovë. Lufa përfundoi ndërsa nga Kosova u largua një numër i madh i serbëve nga frika e hakmarrjes. Ata që kanë mbetur kanë jetuar në frikë nga mundësia e krimeve, të cilat kanë ndodhur kohë pas kohe edhe një vit më pas. Fondi ka mbledhur fakte edhe për këto krime.

„Ne shohim sot se në Serbi ekziston vetëm “një e vërtetë”, e vërteta kombëtare. Është krijuar edhe një komision për hetimin e pasojave të bombardimeve të NATO-s, me qëllim që të dëshmohet se Serbia ka qenë viktimë. Paraqiten shifra që nuk kanë lidhje me faktet dhe harrohet në tërësi përgjegjësia e forcave serbe për një numër të madh të njerëzve të vrarë atje”, thotë Kandiq. “Harrohet se pse dhe si erdhi deri tek ndërhyrja e NATO-s. Çfarë i ka paraprirë ndërhyrjes dhe cili ishte roli i Serbisë në këtë mes. Ndërhyrja e NATO-s ka qenë një masë drastike, por mjeti i vetëm për të ndaluar ushtrinë dhe policinë serbe.”

Natasha Kandiq ka marrë një numër të madh vlerësimesh ndërkombëtare për punën e saj. Në vitin 2003 ka qenë edhe në listën e 36 heronjve evropianë, të botuar në revistën „Time”. Në vitin 2005 është shpallur qytetare nderi e Sarajevës dhe person i vitit në Bosnje-Hercegovinë, sipas revistës „Slobodna Bosna”. Me 2013 është nderuar me çmimin Hrant Dink në Turqi, ndërsa kongresmenët amerikanë Eliot Engel dhe Roger Viker e kanë propozuar Natasha Kandiqi në vitin 2018 edhe për çmimin Nobel për paqen/Zoran Solumun, DW.

Një ndërtesë mbi 320 metra e lartë do të ndërtohet në Danimarkë, konkretisht në Brande, një qytet prej 7,000 banorësh.

Kjo kullë, e projektuar nga studioja arkitekturore “Dorte Mandrup”, nuk do të jetë vetëm ndërtesa më e lartë në Danimarkë, por më e larta në Evropën Perëndimore.

“Do të jetë një pikë referimi që vendos Brande në hartë”, tha Anders Krogh Vogdrup, kreu i ndërtimeve, pasi këshilli vendor votoi projektin muajin e kaluar, transmeton ‘Scan’.

Në këtë qytet, peizazhi përreth është aq i sheshtë sa që kulla do të jetë e dukshme nga 60 km larg, përcjell albinfo.ch.

“Është e vështirë për të gjetur ndonjë qytetar që është kundër kullës. Të gjithë mendojnë se kjo është një ide fantastike, dhe unë gjithashtu “, shprehet Morten Dickmann, gazetar i gazetës lokale. “Mediat daneze të mediave u përpoqën të gjenin dikë që kundërshtonte, por ata nuk mund të gjenin askënd”, thekson ai. / KultPlus.com