Arkivat kanë nxjerrë së fundmi patriotizmin që aq shumë e donte Fan Noli. Në disa dokumenta të publikuara në Facebook, eksperti i krimeve të rënda, Gjon Junçaj vë në dukje se Noli dikur, në vitin 1911 nuk ka pranuar të quhej turk.
Junçaj
thekson më tej se siç paraqitet në fotot e publikuara, shkrimtari mjaftë i
dashur për shqiptarët ka korrigjuar gjithashtu edhe dokumentat e paraqitura nga
oficeri, teksa Noli po vizitonte Amerikën.
“Nga
arkivat e SHBA-ve, ardhja e regjistruar e Fan Nolit për një vizitë me datë
15.12.1911, Noli është regjistruar me këto detaje: 32 vjeç, 165 cm i gjatë, profesion-
kerik, duke vizituar Faik bey Konitza në Boston.
Kombësia? – Turkey, ku fotoja tregon se Noli e korrigjon dhe thotë “Albania”./ Fax.al/ KultPlus.com
Në kampin veror për fëmijët me titull “Islami dhe fëmijët”, i organizuar në qytetin e Preshevës, ku mësuesja e mbuluar me ferexhe bënë që fëmijet mos ta njohin asapk atë, ka reaguar edhe Sibel Halimi në rrjetin e saj social Facebook, përcjell KultPlus.
Kur feja bëhet përgjigja morale e një vendi shpërfaqë krizë të thellë shoqërore e mosfunksionim të shtetit, kur ajo depërton në shkolla, atëherë tregon të vetmen të vërtetë, përfshirjen e vet shtetit për të penguar zhvillimin dhe emancipimin e një shoqërie.
Prandaj, nuk është e rastësishme, që në të gjitha trojet shqiptare po e kemi pothuajse të njëjtin realitet, sepse politika e korruptuar, e cila për konsum ditor e për qëllime të ngushta ka bërë që një situatë të tillë të lejoj të ndodhë.
Derisa përfaqësuesit e Luginës së Preshevës janë sorollatur të entuziazmuar në konferenca për shtyp drejtë Prishtinës për t`ia përmbushur apetitet ‘patriotike’ individëve të caktuar, më mirë ta kishin fokusuar energjinë e tyre për zgjidhjen e problemeve jetike me të cilat ballafaqohet kjo pjesë shqiptare.
Mësuesja me nikab në njërën prej shkollave verore në Luginën e Preshevës nuk ka të bëjë më me fenë ashtu qysh nuk ka qenë kurrë. Rasti i Nikabit në shkolla është projekt politikë për t`i kthyer shqiptarët në primitivizëm, sepse fundja vetëm si të tillë janë të kontrolluar. Në një vend, ku nuk lejohen tekstet shkollore në gjuhën e tyre amtare, atëherë një situatë e tillë duket të vije natyrshëm. Definitivisht, shqiptarëve u ka ardhur koha për një lëvizje shoqërore e kulturore iluministe, ku emancipimi e arsimi bëhet prioritet kombëtarë.
Përndryshe, një gjendje të tillë e kemi tanimë të etabluar në të gjitha trojet shqiptare, e paraqitur varësisht nga konteksti i tyre lokal. Mjafton vetëm të analizohen figurat shpirtërore, të vetëshpallur ‘zot të tokës’ me një fushatë intensive në rrjetet sociale dhe një numër enorm të ndjekësit të tyre, do ta kuptojmë shumë qartë sa është duke u zbatuar agjenda politike, kjo varet a duam ta shohim apo jo!
Shqipëria nuk është ende anëtare e Bashkimit Europian dhe jo të gjitha thesaret e saj janë zbuluar. Por, vizitorët e huaj në Shqipëri po rriten nga viti në vit, shkruajnë Sascha Aumüller dhe Beate Schümann për gazetën e njohur gjermane ”Der Standard”:
Elbasani – Një qytet si aset kulturor
Mikpritja, në kuptimin e saj të plotë, gjendet në mes të Shqipërisë, në Elbasan. Ky është qyteti i njohur në buzë të Shkumbinit.
“Një çështje nderi”, shpjegojnë Ermioni dhe Dashamir Qorri.
Shtëpia e tyre ndodhet brenda mureve historike të kështjellës, është e restauruar shumë këndshëm dhe kopshti gjallëron nga lulet. E veshur lehtë, 65-vjeçarja Ermioni na shërben kafe turke dhe raki të fortë në kopsht. Fqinjët e saj kanë emigruar, përfshirë dy nga fëmijët e saj.
Por, familja Qorri qëndroi.
“Nuk është gjithmonë e thjeshtë”, thotë 74-vjeçari Dashamir, i cili na shpjegon se përse ky çift fton turistë për të plotësuar pensionin e tyre.
“Jemi një shtëpi e lumtur sepse rrethohemi nga dy shtëpi të shenjta”, thekson Ermioni.
Njëra prej tyre është kisha ortodokse e shën Mërisë, ndërsa tjetra kisha katolike e Krishtit, të cilat arritën t’i shpëtonin epokës së shkatërrimit nga Enver Hoxhë.
Rrënojat e Elbasanit të vjetër janë pëshpërima të së kaluarën nën sundimin e grekëve, romakëve, bizantit dhe otomanëve.
Porta në jug të kalasë hap unazën prej muri drejt së tashmes. Përgjatë bulevardit ”Qemal Stafa”, të mbushur me palma dhe me blloqe pallatesh të epokës së komunizmit, elbasanllinjtë e nxirë nga dielli shëtisin me smartfonë. Gra të mbuluara me shami janë të rralla. Pjesa më e madhe e shqiptarëve vishen si perëndimorët. Megjithatë, zëri i muezinit duhet të dëgjohet sërish. Elbasani do të ketë një xhami të re të financuar nga turqit. Xhamia Mbret, më e vjetra në vend, po restaurohet.
Në periferi të qytetit, një herë e një kohë i famshmi Kombinati Metalurgjik ”Çeliku i Partisë”, e kishte shndërruar Elbasanin në qendrën më të madhe industriale të Shqipërisë. Ndërsa tani, ai është një rrënojë gjigante industriale.
Rreth nëntë kilometra në juglindje të Elbasanit, Pal Qosja është i lumtur sot me lirinë e besimit. Në fshatin Shelcan një prift po kërkon prej 26 vitesh një ikonë të shekullit XIV. Në kishën ortodokse të shën Nikollës, një bazilikë modeste, ai drejton sytë te një pikturë me ngjyra të gjalla, që i atribuohet piktorit më të madh shqiptar të afreskeve, Onufrit nga Berati.
“Falë Zotit, ato ekzistojnë ende”, thotë ai.
Ato i mbijetuan diktaturës si monumente kulture.
Gjiri i Gjipesë, një plazh si “Plazhi” i Di Kaprios
Pas një jave në Rivierën Shqiptare, ne kemi mundur të kuptojmë sjelljen dhe gjestet tipike të vendasve: natyrisht, në një kryqëzim në Shqipëri nuk është gjithmonë e nevojshme t’i bindesh sinjalistikës rrugore, por t’i biesh borisë së makinës. Rrugët janë të dukshme në këtë vend, pasi shpesh janë shumë të gjera. Veçanërisht ato që të çojnë askund.
I tillë është një rrip asfalti mes fshatit Ilias dhe Vunoit, një financim i Bankës Botërore i vitit 2009, ku teorikisht mund të ulet edhe një avion ”Airbus”, por ndërkohë është pa ndriçim. Një udhërrëfyese na pret aty dhe na kërkon ta parkojmë makinën në pemët e ullirit, që të kursejmë hapësirën. Edhe ajo i druhej një fluksi të madh pushuesish atë ditë në plazhin e Gjipesë, por frika e saj doli të ishte e kotë.
Vetëm disa këmbësorë dhe dy makina “Jeep Defender” kabriolet me targa të qytetit bavarez të Tegernsit kaluan nëpër atë shteg mushkash nga parkingu i improvizuar deri në bregun e mrekullueshëm jonian. Në gjirin me ujëra të kaltra kristal mirëpritemi nga zhurma shurdhuese e një gjeneratori me naftë, që shërben vetëm për të furnizuar ekspresin e vjetër të kafesë të markës “Cimbali”, si dhe ne që kishim marrë dy kafe në lokalin e plazhit.
Përshtypja e parë e qetësisë relative këtë mëngjesi korriku nuk duhej të na kishte mashtruar: Me varka, këtejpari po vijnë nga Himara edhe një numër i vogël pushuesish të tjerë. Ata zënë thuajse gjysmën e shezlonëve, ndërkohë që shkrepin foto selfie para hyrjeve të shpellave përgjatë shkëmbinjve. Por, vonë rreth pasdites na duhet që kampin e ngritur nën hije në dalje të Gjirit të Gjipesë ta ndajmë me disa dhjetëra aventurierë, ndërsa në muzg skarat mbushen me peshk.
Në Gjirin e Gjipesë koha duket sikur ka mbetur në vend. Pavarësisht rrugës së gjerë të ndërtuar në vitin 2009, plazhi ngjan ende me “Plazhin” në filmin e Leo Di Kaprios. Por filmi tashmë i ka mbushur 19 vjet, kurse Shqipëria ka pesë vjet që ka marrë statusin e vendit kandidat për anëtarësim në Bashkimin Europian.
Parku Kombëtar Shebenik-Jabllanicë: Një vargmal pa alpinistë
“Shtresat e fundit të borës shkrijnë nga majat e vargmalit të Shebenikut kur çelin lulet e verës”, u thotë Laurenc Tupi alpinistëve të grmbulluar pas fshatit Fushë-Studën, ku lëndinat alpine shtrihen si tapetë të kuq dhe 31-vjeçari e njeh lulen e gushëkuqit blu vetëm sipas emërtiimit vendas.
Si shumë të tjerë në Luginën e Shkumbinit, shqiptarët dyshojnë nëse turizmi do të sjellë vërtet ato që shpresojnë. Në zemër, ai është i lumtur që Parku Kombëtar, i shpallur i tillë në vitin 2008, është aq i panjohur bashkë me pyjet e tij të ahut të mbrojtura nga UNESCO, luginat, 14 liqenet malorë dhe larminë e jashtëzakonshme të specieve, siç janë lule vjollca, apo rrëqebulli i rrezikuar i Ballkanit.
Atij nuk i pëlqejnë njerëzit që përdorin fuoristrada të zhurmshme, që trazojnë qetësinë e pyjeve dhe lënë pas mbeturina nga ekskursionet e tyre në male. Ai ende ëndërron për kohën kur në luginë jetonin së paku 3000 banorë, ndërsa në fshatin e tij kishte një thertore dhe një furrë buke. Xhamia ka mbetur, ndërsa banorët kanë migruar dhe në fshat kanë mbetur vetëm 30 familje. Madje edhe investimet në hotele nuk sjellin shpresë, për shkak të mungesës së përvojës në shërbime, stafit shumë të kufizuar dhe numrit shumë të vogël të turistëve.
”Kjo do të ndryshojë”, shprehet Juli Balla.
“Pa iniciativë, asgjë s’mund të arrihet”, shprehet kreu i shërbimit pyjor për mbrojtjen e parkut më të madh natyror në Shqipëri. Për të, e ardhmja mbështetet vetëm te zhvillimi i turizmit të qëndrueshëm. Ndryshe nga Alpet shumë të vizituara shqiptare në veri të vendit, vargmali Shebenik-Jabllanicë nuk ka qenë kurrë në vëmendjen e turistëve. Kjo është gjë e mirë, thotë 33-vjeçari. Ai nuk pret asgjë nga qeveria shqiptare. Grantet e akorduara për rrugën gjysmë të përfunduar mes Librazhdit dhe Fushë-Studnës përfundojnë nuk dihet se ku.
Ndërkohë, fshati ka një qendër vizitorësh me qendër informacioni dhe ambiente akomodimi. Restoranti “Bej Fatis” shërben vaktin e mëngjesit dhe ushqime të ngrohta. Në tre vitet e fundit, rojtarët e pyjeve kanë shenjuar 13 shtigje turistike. Më e shkurtra zgjat 30 minuta, ndërsa më e gjata plot katër orë. Nëse do të ishte në dorë të Laurens Tupit, ai do të lejonte në Parkin Kombëtar Shebenik-Jabllanicë vetëm turistët që e duan dhe kujdesen për natyrën. ATSH/ KultPlus.com
Qe, ndoshta edhe ajo rrin si unë e humbun ne shkretinën e paanë të vetmis. Rrin dhe rrënkon e flet me gjuhën e heshtjes… Nji barkë u nis prej limanit, atëherë kur deti ishte plot valë. Stuhi! Stuhi…
N’at barkë lundronte nji zemër, zemër … Stuhi…Barka hepohet, barka anohet… Barka dhe vala… Ej, oj…Zemra mbi barkë… Stuhi…
Vala mbi barkë e zemër… Oj…Zemra u fundos… Ej, mbi det nji deshirë… Ah…Valet e muerën…
Në periudhën e Shqipërisë monarkiste, në vitet e ’30-ta, ishin të shumta reklamat që tregtarët kishin realizuar për produktet apo shërbimet të cilat i ofroninata.
Përderisa reklama është një pjesë e pandashme e kompanisë, në Shqipërinë e kohës, tregtarët me propagandën e tyre realizonin prezantimin e produkteve të tyre, dhe, më poshtë do ju sjellim fotografi të realizuara në vitet e ’30-ta, se si realizohej marketing dhe çfarë sloganësh përdorëshin në atë kohë. Fax.Al/ KultPlus.com
Që kur shpresa më ka mashtruar, që kurrë malli, s’më çmalli kurrë, që kur fjalën s’ma kanë dëgjuar, për ç’thashë bota është sëmurë.
Kam jetuar më shumë se ç’duhet, ku jeta fatin ma la në llohë, mbi varrin tim them do shkruhet për ç’më hoqi shpirti në jetë: – Duhej të kish vdekur me kohë kjo zemër e shkretë!…
Persona të paidentifikuar kanë demoluar dhe shkatërruar më shumë se 20 pllaka varri në varrezat ortodokse në qytetin e Lipjanit në mesnatën e ditës së premte, raporton Rtv Graçanica.
Kryesuesi i komunitetit serb në qytetin e Lipjanit, Jovica Miriç e konfirmon për Rtv Graçanica se më shumë se 20 pllaka varri janë dëmtuar.
Tashmë nuk është hera e parë që varrezat ortodokse në qytetin e Lipjanit vandalizohen, ku incidente të tilla ka pasur edhe më herët në këtë vend. / KultPlus.com
Granit Musliu, 20 vjeçari nga Kosova, do të këndojë gjatë netëve muzikore Lyrical Evenings në Sanxay të Francës.
Pasionanti i muzikës folklorike kosovare, Musliu krahas
studimit të muzikës klasike shpesh poston edhe video në Youtube.
Ai do të jetë njëri prej solistëve në operën “Tosca”, të Puçinit.
Me datë 13 gusht, kosovari do të ngjitet në skenë krahas artistëve të tjerë, njëjtë edhe në reprizat
“Jam i nderuar që do të këndoj në operë. Në Kosovë nuk kemi një sallë operistike dhe unë deri tash nuk kam luajtur krahas një orkestre filharmonike” tregon Musliu derisa përgatitet për rolin e tij.
Drejtori artistik i festivalit në fjalë, Christophe Blugeon, ka shpresa se Graniti do të bëhet një ditë një emër i madh i operës, e për këtë edhe i është dhënë rasti të performojë në këtë skenë. / KultPlus.com
Në qytetin e Preshevës është organizuar një kampi veror për fëmijët me titull “Islami për fëmijët”, dhe ligjëruese është një mësuese e mbuluar me ferexhe, dhe fëmijët nuk e njohin aspak mësuesen e tyre.
Statusi në origjinal, i pandryshuar, i Shqiptar Osekut në rrjetet sociale
Mos luani te habiturin nga mesuesja me nikab ne Lugine te Presheves. Ka kater vjet qe Serbia ka hapur shkollat shqiptare atje per hoxhallare. Hoxhallare te cilet paguhen nga myftinia e Serbisë. E cila punon me fonde nga shteti serb.
Une per kete kam shkruar. Edhe RTK kishte asokohe nje reportazh televiziv per ate vendim. Pra ka qene ka qene ne tv. Me kujtohen si sot skenat e asaj reportazhe, nga shkollat ne Lugine. Serbia nuk mbante ore te shqipes me motivim se s’kish mesues te kualifikuar, por s’u pranonte diplomat mesuesve nga Kosova e Shqipëria, as pergadiste mesues vete ne Serbi. Mirepo, hapte shkollat per hoxhallare qe te mbajnë ore plotesuese te fese. Kualifikimi i hoxhallareve s’ishte aq i rendesishem. Biles prinderit ankoheshin se u behen presione qe te cojne femijet ne ”edukate fetare”. Kjo politike pra ka kater vjet qe vazhdon. Asokohe kreu i myftinise se Serbisë, Mustafa Zukorlic, ne intervista vetequhej ”patriot serb i fese muslimane”, e lobonte zellshem neper arabistan kunder njohjes se Kosoves. Kreu i sotshem i myftinise se Serbisë lufton qe te ndalet ”albanizacija” ne Sanxhak.
Dua te them, nuk eshte se nikabi mbiu papritur ne klase te shkolles. Callma eshte aty tash kater vjet. Te gjithe e keni ditur. Askush s’ka reaguar. Disa pse jeni te paguar nga Serbia, tjere pse ju ka andja voten e arnauteve: muslimaneve shqipfoles.
Tash tallni bythen me ne, sikur qenket te shokuar.
Ed Sheeran po përgatitet të dominojë sërish verën me një album të ri, të sapoparaqitur.“No.6 collaborations project”, mban 15 këngë të realizuara me pjesëmarrjen e 22 yjeve që nga Justin Bieber e deri tek Bruno Mars, nga Camilla Cabello tek Eminem, Travis Scott dhe Khalid.
Në të vetmen intervistë të dhënë me këtë rast, ai ka thënë: “Ky nuk është albumi im i ri. Sidoqoftë pavarësisht se si ai do ta përcaktojë, ‘No.6 collaborations project’ është gati të pushtojë majat e klasifikimeve verore”.
Një disk në të cilin ka shumë rep dhe R&B, por edhe nota latine e ku Sheeran i përshtatet stilit të bashkëpunëtorëve të tij.
Pjesë e tij janë këngë si Feels, me Young Thug dhe J Hus ose Blow, me Bruno Mars dhe Kris Stapleton.
AJO është këngëtare dhe tekstshkruese që jeton e vepron në Londër. Rrënjët e saj, Kosova, janë të lidhura shumë me muzikën dhe performancat e saj. Ajo inspirohet nga trashëgimia e saj shqiptare, duke vënë në pah emocionet dhe elementet e muzikës tradicionale në një ambient të jazz-it.
Me një grup, me muzikantë të njohur nga Evropa, AJO i ka dhënë formë punës së saj 17-vjeçare përmes këngës së EP-së “Besa”, publikuar në qershor 2019. Këngët e saj tregojnë histori të vërteta për nderin, tradhtinë, gëzimin dhe dhembjen, mungesën dhe kthimin në shtëpi, dhe për konceptin unik që ka besa për shqiptarët.
Për albumin e saj, AJO ka bashkëpunuar me profesionistë të muzikës, duke përfshirë: Aram Zarikian, Danny Rico, William Collier, Emma Watson, Alessio Marsio dhe Xhemil Gjini. Andrew Philips, kompozitori i nominuar për “Emmy” dhe “Oscar”, ka punuar në këngën e tetë të albumit, ndërsa hapat finalë të postproduksionit janë bërë nga Max Gilkes nga studioja e incizimeve “1 Sonic Production”, e nominuar po ashtu për “Grammy” dhe “Mercury”.
Në vitin 2002 AJO fitoi famë për herë të parë në Kosovë dhe Shqipëri, kur lansoi një këngë që u bë hit nën emrin e saj të vërtetë, Vjollca Robelli.
Kënga – po ashtu e titulluar “AJO”- kishte për qëllim që të rriste vetëdijen ndaj pandemisë së AIDS-it dhe gjeti shumë përkrahje. Ishte në mesin e hiteve në shumë televizione, por edhe në radio-stacione, po ashtu u rendit e dyta në renditjen regjionale të “BBC TOP of the Pops”, fitoi çmimin si videoja më e mirë rock në “VideoFest”, dhe Vjollca ishte nominuar ambasadore e muzikës për të rinj në të njëjtin vit. Edhe pas 17 vjetëve kënga është akoma e njohur, çfarë ka bërë që Vjollca ta marrë titullin e saj si emër skenik e që nënkupton “Ajo”.
Vjollca ishte zhvendosur në Londër në vitin 2004 për të studiuar për vokal, muzikë dhe menaxhim të mediave, ku jeton së bashku me burrin e saj, Urimin, dhe katër fëmijët e tyre. / Koha.net
1789 – Revolucioni Francez: Në mëngjesin e kësaj dite, qytetarët e Parisit vërshuan drejt bastisjes, fortesë mesjetare dhe burg që përfaqësonte autoritetin mbretëror në qendër të Parisit.
Burgu përmbante vetëm shtatë të burgosur në kohën e sulmit, por ishte simbol i shpërdorimeve të monarkisë: marrja bastisjes ishte ndezi Revolucionin. Në Francë, 14 korriku është festë publike, e quajtur Dita e Bastisjes.
1798 – SHBA: Akti i Trazirave bëhet ligj duke shpallur krim federal çdo shkrim, publikim ose deklaratë të rreme apo shpifje kundër qeverisë. Pjesë të këtij akti u zbutën ose u shfuqizuan më 1802.
1867 – Prodhuesi suedez i eksplozivit, Alfred Nobel, demonstron për herë të parë shpikjen e tij, dinamitin. Ai arriti të bëhej më i pasur por edhe famëkeq.
Në vitin 1888, Nobel u befasua kur lexoi nekrologjinë e vet me titull “Vdiq tregtari i vdekjes”, në një gazetë franceze. Në fakt kishte vdekur vëllai i tij, Ludvig, por Alfredi i shqetësuar se si do ta kujtonin kur të vdiste, vendosi të linte pas diçka që të kujtohej për të mirë – Alfred Nobel ishte i interesuar personalisht në mjekësi eksperimentale dhe në testament kërkoi që kur të vdiste, me pasurinë e tij të krijohej një çmim për përparime përmes zbulimeve shkencore në laboratore “për të mirën e mbarë njerëzimit”, krahas çmimeve për Fizikë, Kimi, Letërsi dhe Paqe (Çmimi për Ekonomi u krijua nga Akademia Suedeze e Shkencave më 1969 për nder të Nobelit, dhe quhet Çmim Nobel për ekonomi edhe sepse jepet në të njëjtën ditë me 5 çmimet e tjera Nobel.)
Në koncertin e dytë të festivalit ndërkombëtar të folklorit në Klaipeda të Lituanisë, në skenën kryesore u ngjit edhe Folk Grup “Bilbili” që u paraqit me tetë këngë të reja.
Me një repertor të ri, me këngë të zgjedhura nga trevat e jugut të vendit, prej Vlore në Gjirokastër, polifonia shqiptare, në këtë rast kënga që vjen nga Labëria mbetet sa befasuese e e veçantë po aq edhe tërheqëse e mahnitëse për spektatorin.
Grupi përcolli për të pranishmit, përveç disa krijimeve nga repertori kënduar në vite, edhe disa këngë që kanë shënuar histori në breza e vite si kënga Treshe e Dukatit, kënga e vjetër gjirokastrite, vallja mikse e kënduar etj.
Përpara se në skenë të ngjitej “Bilbili” organizatorët e festivalit shfaqën për të pranishmit një material me këngë polifonike shqiptare marrë nga fondi i UNESCO-s
U shfaqën para të pranishmëve por edhe përpara anëtarëve të grupit, madje kjo ishte një surprizë për të gjithë, fragmente nga këngët e Xhevat Avdallit, Arjan Shehut, Piro Këlliçit e të tjerë këngëtarë të mëdhenj të polifonisë shqiptare kënduar shumë kohë më parë në Kalanë e Gjirokastrës.
Për herë e më shumë, nga koncerti në koncert, performanca e grupit “Bilbili” pushton zemrat e të pranishmëve dhe tërheq pa prerë shikues e dëgjues të shumtë.
Siç ndodhi edhe në koncertin e mbrëmjes së dytë në Letoni ku skena dhe salla fantastike e Teatrit të qytetit përjetoi një mbrëmje të jashtëzakonshme polifonie e ku “bilbilat” e Vlorës e Labërisë realizuan një tjetër perfomancë befasuese.
Dy muaj para
mbarimit të vitit shkollor po bisedoja me gjimnazistët në lidhje me studimet
dhe me jetën e tyre, duke i pyetur se çfarë do të bënin pas mbarimit të
gjimnazit. Shumë nga ata, mos të them në masën 90% nuk e kishin idenë se cila ishte dega e
tyre e preferuar dhe cili do të ishte profesioni i tyre i ardhshëm. Pelqyshmëri
dhe ëndrra për jetën kishin shumë, por forma dhe mjete në dispozicion për t’i
shndërruar këto ëndrra në vizion nuk kishin. Përgjigjigja e tyre e vetme ishte:
“…s’e di, të shohim…” Këtu më lindi
ideja që të bëja një shkrim për mungesën e vizionit te të rinjtë dhe fantazitë
e tyre që u ngelin brenda kokës, pa arritur që të zbatohen për t’u bërë
realitet sepse u mungojnë mjetet e konkretizimit të këtyre ëndrrave për t’i shndërruar
në vizone.
Dallimi në mes të
një vizioni dhe një ëndrre, është se vizioni është caku i dëshiruar që duhet të
arrihet në të ardhmen brenda vlerave të bazuara në kompetencat themelore që
zotron një i ri, kurse ëndrra është një
imazh për të ardhmen, pa një lidhje me situatën aktuale (konkrete).Ne përdorim vazhdimisht vizionin në
një kuptim pozitiv, duke vendosur shumë mbiemra pas tij.
Pra, çfarë është
vizioni? Ka shumë përkufizime të vizionit, por ne thjesht e përcaktojmë atë si
“Imazhi i së Ardhmes”. Ne e përdorim
vizionin për të pasur një pasqyrë të qartë për të ardhmen. Vizioni është ai ku
ne e shohim veten në të ardhmen, kurse ëndrra është ajo ku duam të jemi. Nëse
ne nuk e shohim veten atje ku planifikojmë në të ardhmen, edhe nëse nuk kemi
mundësi të jemi atje, do të thotë që kemi mungesë sigurie personale dhe kjo na
bën që jemi njeri me dyshime e pa vizion të qartë.
Pra, shumë të rinj
nuk e sqarojnë vetveten nëse mendimet e tyre për të ardhmen, janë një ëndërr
apo shprehje e një vizioni?
A ka të rinj që
pyesin veten e tyre sot si në pyetjet që vijonë?
A do të jem i lumtur pesë vjet më vonë?
Kur do të fillojë një mëngjes pranvere i mbarë për mua
që unë të jem i plotësuar në shumë dimensione?
Në cilën shtëpi do të zgjohem?
Deri kur të kem arritur frutet e punës sime?
A duhet të kem një partner për sa kohë nuk kam ende
pavarësi ekonomike?
Çfarë lloj pune duhet të bëj dhe a është puna e duhur
për mua?
A do të ndihem i lumtur dhe i suksesshëm?
Si kalon dita ime në shtëpinë time, me familjen, punën
dhe të gjitha detajet e tjera?
Sa më specifikisht
t’i përgjigjen të rinjtë këtyre pyetjeve, aq më shumë ka gjasa që t’i
përjetonjnë ato. Sa më e madhe të jetë pasiguria në tryezën e tyre të pyetjeve
që ia bëjnë vetes, aq më shumë do të kuptohet se ky qëndrim nuk është një
vizion, por një ëndërr.
Ndonjëherë çfarë doni që të ndodhë pas pesë apo dhjetë
vjetësh nuk do të varet nga ju. Meqenëse e ardhmja juaj do të varet nga
variabla të ndryshëm jashtë jush, do të keni më shumë gjasa të jetoni një jetë
të tërhequr nga të tjerët në klasën e viktimave të besimit.
Pyetjet e para me të cilat ballafaqohem në shumë nga
diskutimet e mia me nxënësit dhe të rinjtë, në punën time të përditshme, kur
flas për vizionin janë si vijojnë:
Si mund ta përcaktoj të ardhmen time në një vend me
një pasiguri të tillë siç është Kosova?
A ia vlen që të studiosh dhe të sakrifikosh kur e di
shumë mirë që punë nuk do të gjesh dot?
A do të më pengojnë krizat dhe kushtet ekonomike që të
shkoj aty ku unë dua të jem në të ardhmen?
Këto pyetje janë
në të vërtetë reflektimi i qasjes fatale (pesimiste), “në kuptimin që e
ardhmja ime varet nga gjëra të tjera e jo nga unë.”
Të kesh një vizion
do të thotë të kesh një pasqyrë të qartë për të ardhmen. Nga momenti që
mendojmë për atë lloj të ardhmjeje që duam, selektiviteti fillon me perceptimin.
Burimet e nevojshme për të arritur të ardhmen që ne dëshirojmë, janë veprime të bëra me selektivitet që ne ndërmarrim
me anë të perceptimit dhe që na udhëheqin drejt së ardhmes që duam dhe
mendojmë.
Selektiviteti në perceptim, do të thotë që të pasurit e objektivave të qarta për të ardhmen, do të na japë mundësi për ta arritur atë të ardhme që duam. Nëse nuk kemi një vizion, mundësitë dhe burimet do të na kalojnë para syve, por ne nuk do t’i vërejmë ato./KultPlus.com
Si duket ne shqiptarët nuk do të lirohemi kurrë nga sindromi infantil “Historia fillon me mua!”. “Unë jam qendra e botës” është vetëdija e një fëmije pesëvjeçar, i cili nuk shkëputet dot nga dëshira dhe nevoja e të qenit në qendër të vëmendjes, thotë psikologjia e fëmijës, por një psikologji e tillë po na përcjell neve kolektivisht dhe historikisht.
Qendërsimi i vetes, duke provuar të pronësojmë (lexo: përvetësojmë) çdo ide e veprimtari, me synimin për ta bërë pronë tonën duke ia mohuar ideatorin e punuesin paraprak, pavarësisht se të tjerë para nesh e kanë filluar, punuar e elaboruar dhe janë dëshmuar për realizues të asaj ideje vite e dekada më parë, është e pranishme në shumë sfera të jetës sonë dhe përballemi me të çdo ditë. Posedimi i pronës së tjetrit, duke e privatizuar, nuk është fenomen që prek vetëm pronën fizike. Privatizimi po ndodh njësoj edhe në sferën e ideve dhe të veprimtarive intelektuale.
Të prezantosh veten si prijatar të një pune a veprimtarie që ka trashëgimi, gjurmët e së cilës trashëgimi ti i bën inekzistente, tregon mbi të gjitha për diletantizmin tënd në shkencë, aq sa edhe për mungesën e etikës profesionale. Cilësia e punës akademike, qoftë empirike apo teorike, matet edhe me kërkimin sa më të pasur paraprak që e ke realizuar derisa ke arritur te vepra jote, por siç duket neve ky kërkim nuk na pëlqen, sepse kjo nuk na sjell shpejt te rezultati, përfitimi e fama, që synojmë të arrijmë brenda natës…/Koha.net
“Excelsior” ka botuar, të shtunën e 12 prillit 1913, në faqen n°2, një shkrim në lidhje me rrëfimin e Dukës së Montpensier-it mbi udhëtimin e tij në Shqipëri, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Drejt Shqipërisë
Shënimet e Dukës Montpensier
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
[Ne kemi fatin e mirë të jemi në gjendje t’u sjellim lexuesve disa fragmente të shënimeve të marra nga Shkëlqesia e Tij Duka i Montpensier-it gjatë udhëtimit të tij të fundit në Shqipëri : ]
28 mars.
Pasi u larguam nga Korfuzi në orën 11 të mëngjesit, mbërritëm në orën 5 të mbrëmjes, ku në pamje shihej kepi i Linguetta-s, të cilin e parakalojmë, dhe ja ku gjendemi përpara gjirit të Vlorës.Çfarë do të gjejmë pas këtyre maleve që ende fshehin qëllimin e udhëtimit tonë ? Mekongu (anija e dukës) ngadalësoi pak dhe hyri në kalim.Së shpejti, gjiri duket i tëri : është bosh.Pra, ndërkohë që ndalemi para një pike të bregdetit të quajtur Pasha-Liman, “motoskafi” ynë niset drejt Vlorës, duke shpjerë në breg mjekun dhe komandantin e Mekongut, të cilët, sipas rregullit, do të hyjnë në kontakt me autoritetet detare dhe sanitare. Dy shqiptarë, Gogiaman dhe Caccarigi, i shoqërojnë ata. Në duart e kujt do ta gjejnë qytetin ? Ende nuk e dimë.
Një orë më vonë, anija kthehet, duke sjellë disa shqiptarë të shquar, ndër të cilët Qazim Qemalin dhe Et’hem Qemalin, i biri i kreut të qeverisë së përkohshme, dhe Eqrem Vlorën (Eqrem Bej Vlora), nipin e vezirit të madh turk Ferid Pashës. Me ta erdhën gjithashtu drejtori i Bankës Austriake, një gazetar gjerman, z. Muller, i Neue Freie Press dhe mjeku ndërkombëtar, i cili është ende në detyrë edhe pse nuk paguhet (furnizohet) që prej një kohë të gjatë.Në të vërtetë, të gjithë janë shkëputur që prej pesë muajsh nga komunikimet me pjesën tjetër të botës. Flota greke erdhi shpesh pranë gjirit;madje, ajo gjuajti dy herë me top në qytet,por kurrë nuk u përpoq të zbarkonte, thjesht u mjaftua me vrojtimin e hyrjes në port.
Falë disa gazetave të vjetra të dhuruara peshkatarëve të bregut nga oficerët e anijeve greke, popullata ka një nocion shumë të vogël në lidhje me ngjarjet e jashtme.
Vizitorët tanë na sigurojnë se siguria është e përsosur në tokë. Të gjithë i binden Qeverisë së Përkohshme dhe udhëheqësit të saj, Ismail Qemalit. Qeveria e re ka organizuar një milici shqiptare që mban rendin;Ajo mbledh rregullisht taksat dhe, në veçanti, ka monopolin e shitjes së kripës.Por ushqimet janë të pakëta :sheqeri është me vlerë deri në 20 franga një kilogram; vetëm buka është ruajtur me çmim të arsyeshëm.Të gjitha mallrat e tjera arrijnë çmime fantastike (të larta); nafta kushton 50 franga bidoni.Pavarësisht vështirësive, gjendja sanitare e popullsisë është e shkëlqyeshme.
Vizitorët tanë, ende të surprizuar nga ardhja e Mekongut në portin e tyre, i braktisur prej një kohë të gjatë, na pyesin pa ndërprerje për ngjarjet e luftës. Ndërsa nata ka rënë, ne i shoqërojmë ata për në Vlorë nëpërmjet Gogiamani-t dhe Ciccarigi-t, dy shoqëruesit tanë shqiptarë, të cilët, të gëzuar se u kthyen në atdheun e tyre, do të qëndrojnë këtë natë në tokë.
29 mars.
Në mëngjes, dy shqiptarët tanë kthehen për të na njoftuar vizitën e Ismail Qemalit, i cili hyn në bord rreth mesditës dhe drekon me ne.Ai është i shoqëruar nga ministrat e tij. Të gjithë dëshmojnë se organizimi i vendit është tashmë i fuqishëm dhe se shqiptarët janë plotësisht të vetëdijshëm për veten e tyre.Ata synojnë të zgjedhin vetë sovranin e tyre sapo të vihen kufijtë e territorit të tyre.Kështu, Ismail Qemali, i cili dëshiron të shkojë dhe të ballafaqohet me fuqitë në lidhje me kufijtë, na kërkon ta marrim me vete në Itali …
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Gjatë kësaj vizite, në krye të shtyllës së Mekongut valvitet flamuri shqiptar,i cili që prej pesë shekujsh, që nga koha e Dukës Jean (Gjon) të Normandisë, kurrë nuk ka lundruar në ujë.
Në orën 4, zbresim në tokë, buzë një bregu të vogël, i cili ende mban gjurmët e njërës prej dy predhave të gjuajtura nga grekët në qytet. Në dalje, na presin dy karroca !Unë nisem në të parën me princ Gjikën dhe Gogiaman-in;suita ime ndodhet në të dytën, ndërkohë që një grup i madh milicësh shqiptarë gjendet i armatosur.Ata janë rreth tetëqind, të armatosur në mënyrë të përkryer, të veshur me uniforma turke, ku qafat e tyre janë transformuar në ngjyrat shqiptare, dhe mbajnë mbi kokë qeleshet e Malsorëve.Turma, e përhapur gjatë rrugës sonë, ka mbushur rrugicat dhe madje mbulon edhe çatitë : ajo na mirëpret dhe brohorit : “Rnoft Scpupnia!” (Rroftë Shqipëria!)
Arrijmë te Ismail Qemali, i cili jeton në shtëpinë e Xhemil Vlorës, e transformuar në pallat qeveritar.
Të gjithë ministrat gjenden aty, të rrethuar nga shefat dhe senatorët që kanë ardhur në Vlorë nga të gjitha anët e Shqipërisë;Janë të pranishëm edhe imzot Cacciori (Kacorri), nunci apostolik i Durrësit, nënkryetar i Qeverisë së Përkohshme dhe Isa Boletini, udhëheqës i famshëm ushtarak shqiptar, para të cilit turqit u drodhën për pesë vjet, i cili tani komandon milicinë shqiptare.
Ne biseduam gjatë me ta…
Ne vizituam qytetin mbi kuaj, të shoqëruar nga dy djemtë e Ismail Qemalit.
Vlora, e cila dikur kishte 7.000 banorë, tani ka 35.000, falë fshatarëve të shumtë që u larguan nga fshatrat dhe shefat e tyre, delegatë ose luftëtarë që kanë zbritur nga malet.Shumë nga këta njerëz jetojnë në mjerim dhe vuajtje tepër të thellë, pavarësisht ndihmës së popullatës vendase;por të gjithë, pa dallim feje, luftojnë kundër mohimeve në emër të idesë shqiptare.
Në mbrëmje, ne kthehemi në Mekong, ku një i dërguar i Ismail Pashës vjen për të na paralajmëruar se Ismail Pashai është gati për tu nisur të nesërmen.Po këtë mbrëmje, konsullët e Austrisë dhe të Italisë vijnë dhe më takojnë në anije.
30 mars.
Imzot Cacciori (Kacorri) dhe prifti katolik i Vlorës kalojnë mëngjesin me ne dhe vizitojnë Mekongun.Të dy, si dhe të gjithë të njohurit dhe anëtarët e Qeverisë së Përkohshme, flasin një frengjishte të përsosur …
Ne pritëm për pesë orë anëtarët e qeverisë që do të merrnim për në Itali. Nata filloi të bjerë. Askush nuk po vinte.Ne ishim mjaft të shqetësuar, sepse ishte urgjente që të largoheshim nga gjiri i Vlorës.Më në fund, në orën dhjetë, një barkë solli Ismail Qemalin dhe dy djemtë e tij, Gurakuqin, ministrin e Arsimit, Isa Boletinin dhe dy djemtë e tij, senatorin Berati (Dhimitër Beratin), dhe një tregtar të njohur të zonës.
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Majtas :1.Shkëlqesia e tij Duka i Montpensier-it – 2.Isa Boletini – 3.Ismail Qemali (shef i qeverisë së përkohshme shqiptare. – 4.Ethem Qemali (Djali i Ismail Qemalit) – 5.Qazim Qemali (Djali i Ismail Qemalit) – 6.Luigj Gurakuqi, ministër i arsimit – 7.Një nga djemtë e Isa Boletinit. – 8.Dhimitër Berati, senator. – 9.Gogiaman-i (Shoqëruesi shqiptar i Dukës). – 10.Një tjetër djalë i Isa Boletinit. Djathtas : Qeveria e përkohshme shqiptare në anijen që po e dërgon në bordin e Mekongut. Kryqi tregon se është Ismail Qemali.
Gjatë një nate të errët, ne u larguam nga gjiri dhe kaluam para ishullit të Sazanit, në të cilin ende gjenden disa ushtarë grekë.
31 mars.
Në orën tetë të mëngjesit, pas një lundrimi të qetë, ne ankoruam në portin e Brindisit.E deklaruam Vlorën si portin e fundit të qëndrimit.Shërbimi shëndetësor konsultoi regjistrat e tij dhe na tregoi se Vlora ishte shpallur e rrezikshme. Që prej gjashtë muajsh, duke mos patur një mendim tjetër rreth kësaj gjendje, ne pritëm në anije një mjek dhe disa infermierë, të cilët nxitojnë me mirësi të na dorëzonin çertifikatat e nevojshme për zbarkimin e mysafirëve tanë …
1 prill.
Ne prekim sërish ujërat e Korfuzit, ku takojmë dy anijet luftarake angleze të dërguara në Tivar, Edward VII dhe Dartmouth-in. Në orën shtatë të mbrëmjes, kthehemi në gjirin e Vlorës. Ne drejtojmë dritën e prozhektorit tonë elektrik në kalim: dy anije siluruese gjenden përpara bregut.
….Uroj që kur të jesh i ri, të mos rritesh shpejt. Dhe atëherë kur të jesh rritur, mos këmbëngul të jesh sërish i vogël. Dhe kur të plakesh, mos u dëshpëro. Sepse çdo moshë ka kënaqësitë dhe dhembjet e veta, dhe ne kemi nevojë për të dyja këto në jetë.
Gjithashtu, uroj të jesh i mërzitur, të paktën një ditë. Kështu në atë ditë do kuptosh se të qeshësh çdo ditë është mirë, të qeshësh shpesh është e mërzitshme dhe të qeshësh vazhdimisht është çmenduri.
Uroj që të zbulosh me shumë shpejtësi nga ajo që thashë më sipër, se në botë ka njerëz të palumtur, të depresionuar dhe të patrajtuar mirë.
Të uroj të përkëdhelësh një qen, të ushqesh një zog e të dëgjosh cicërimën e tij, që dëgjohet në mënyrë triumfuese çdo mëngjes. Sepse në këtë mënyrë, do ndihesh mirë, pa arsye.
Dhe pastaj, uroj të ujisësh një farë, sado e vogël qoftë ajo. Dhe të jesh dëshmitar i rritjes së saj, që të shohësh se sa jetë jeton një pemë.
Uroj që asnjë nga të dashurit e tu të mos vdesë. Por nëse disa prej tyre vdesin, uroj të qash pa pendesë dhe pa u ndjerë në faj për fjalët që kurrë nuk ua the apo gjërat që kurrë nuk i bëre për ta.
E, nëse je mashkull, të uroj një femër të mirë përkrah, e nëse je femër, të uroj një mashkull të mirë. Dhe ta doni njëri – tjetrin nesër, dhe ditën pas të nesërmes. Dhe kur të dy të jeni të lodhur e të buzëqeshur, uroj të keni sërish dashuri për t’ja nisur ditës tjetër nga e para…./ KultPlus.com
Ministrja e Kulturës Elva Margariti, u shpreh të shtunën gjatë një takimi me banorë të Linit se, kishte ardhur në fshatin Lin një vit më parë kur mori detyrën si koordinatore e programit “100 Fshatrat”, program i cili, siç tha ajo, e befasoi më shumë ndërthurja e trashëgimisë kulturore, natyrës dhe resurseve agroturistike.
“Që atëherë kemi diskutuar shumë për këto mbështetje të ndërthurura dhe sot që vij pas disa kohësh, shoh që jo vetëm kjo bujtinë, por edhe të tjera investime, kanë marrë formë dhe i përgjigjen misionit për zhvillimin e qëndrueshëm të turizmit”, – tha ajo.
Margariti tregoi historinë e takimit me një gurgdhendës, i cili po ndërton një hotel që pritet të hapet këto ditë. Ai më tha, citoi ajo, “që mund ta ndërtoja shumë më shpejt hotelin me tulla e beton, por besoj që kjo shtëpi ka nevojë për këto gurë”.
Ka ardhur koha që investimet kanë nevojë për këto mjeshtra, theksoi Margariti. Ndaj, vijoi ajo, lajmi i mirë është që edhe liqeni i Ohrit, pjesa shqiptare, iu bashkua UNESCO-s dhe kjo nuk është vetëm një vlerësim, por edhe përgjegjësi për t’u menaxhur kjo pasuri botërore.
“Ju jeni pjesë e ruajtjes së trashëgiminë kulture”, tha ajo.
“Unë lexoj art të vërtetë, dëgjoj në radio konkursin që bëjnë poetët e sotëm sovjetikë, këto vjersha janë art i vërtetë që të luan mendja e kokës … Unë do të shkruaj vjersha të errëta që nuk kuptohen, nuk më pëlqen asgjë nga poezia e sotme shqiptare.”
Viktor Qurku (Raportuar sekret nga Drejtoria e Punëve të Brendshme, Tiranë, më 10.08.1972)
Është përherë çështje territori, po fatmirësisht nuk është deri në fund e tillë. Se, për shembull, nëse tregu i artit do t’i përcaktonte çmimet sipas sipërfaqjes së pëlhurës me bojë, autorë sado të mëdhenj amerikanë do vlerësoheshin më shumë se kolegët e tyre europianë, të ngushtuar gjatë dekadave më të rëndësishme të historisë së artit modern të pikturojnë bërryl më bërryl, dhëmb për dhëmb me shoshoqin nëpër papafingot e ftohta majë çative të Parisit – ja dhe një teori alternative darviniste për rrëshqitjen graduale të figurativit drejt jorealizmit e përtej, në perimetra penalizues që s’ta mundësojnë dot hapjen e plotë të krahut për t’u shkuar nga pas me rendin e duhur gjithë linjave anatomike, por mjaftohesh me gjithnjë e më pak lëvizje të kithëta a kundravajtëse peneli, duke prerë shkurt itineraret e duke llahtarisur kalimtarët në trotuare, mu si ai shoferi nervoz që i ikën bllokimit në trafik, me çdo kusht a gjobë.
Në dallim, artistët e kontinentit të ri kishin pikërisht këtë: një kontinent të ri pionier, i gjithi në dispozicion të tyre për ta kolonizuar me formatet gjigande të telajove të veta, të pandërprera dot nga kufinj mesjetarë mbretërish e principatash a nga mure epokale guri të gdhendur, me gjithë qiratë e papërballueshme që përndjekin artistët e rinj në qytetet muzeale të kontinentit të vjetër.
E njëjta madhështi territori e bën romanin rus atë që njohim për roman rus, me hapjen perandorake stacion pas stacioni nëpër stepën dykontinentale, drejtfytyrash e fatesh të pashtershme, veprimtari trupëzuar mbi një hartë borgesiane që për ta palosur në format romani kërkon më shumë sesa duar për të shkruar, këmbë për ta përshkuar, takime të pashmangshme me personazhe e peizazhe që çdo letërsi tjetër shpesh shtrëngohet t’i shpikë, thjesht prej mungesash logjistike. Dhe sa më i vogël territori, po aq sport ekstrem dhe proza, aq më e vështirë të shmanget poza incestuale, deri kanibale e shkrimtarit me personazhet; pse megjithëse gjithkund shkrimtarin e gjen po aty, rrethuar nga një ekip bashkëkohësish në formën e një truproje personazhesh që e shoqërojnë si faraonin tek zbret drejt përjetësisë së shpresuar, në vende të vogla shkalla e projektimit mimetik nga jeta në letra prodhon përbindësha: imagjino veten të rrëfyer nga një shkrimtar që ke pasur rastin e keq ta takosh në një metropol, ku ti humb mes milionësh, krahasuar me të njëjtin takim në provincë ku po e njëjta letërsi, po ai numër shkronjash si edhe në metropol të ekspozon monument në sheshin e vetëm të qytezës, rrethuar me adoleshentë që shkrepin selfie – gjuhëjashtë.
Ose të paktën kështu të duket vetja, përshkruar në letërsi vendesh të vogla, ku – siç dhe kam shkruar në parathënien e një libri të preferuar – numri i personazheve letrarë rrezikon përditë të kapërcejë numrin e banorëve. Pse prej mungesash logjistike – piktorësh që zhvishen para pasqyrës në mungesë të modelit – mund ta shohësh veten bile të rrëfyer njëkohësisht nën më shumë se një titull; po a ka faj shkrimtari i vendit të vogël, që ngado të shkojë përplaset në mos me ty, me një kushëri që të ngjan – “Në një vend të vogël si ky”, si thotë titulli i poezisë së Parid Teferiçit, ku dhe e vërteta do palosur më dysh, e pastaj edhe një herë më shumë, që të mundë të gjejë vend, thotë poeti e vazhdon: Në një vend të vogël si ky, kaq të vogël sa mund t’ia vizatosh fare mirë hartën në shkallën 1 me 1 në këtë paketë cigaresh, nuk di gjer dhe se ku të mbështesësh duart: në fytin e fqinjit, apo në vithet e gruas së tjetrit?
Fatmirësisht që kemi poezinë në vende të vogla, pse në prozë, për shembull, duarve më sipër në fytin e fqinjit a më poshtë fqinjës do t’u kërkonin direkt shenjat e gishtave, me prangat gati. Poezia, shkruan Wallace Stevens, duhet t’i rezistojë inteligjencës/ Thuajse me sukses. Thuajse me sukses – ndoshta nuk do të mundet dot plotësisht ndonjëherë, si nuk patën për shembull mundësi t’i ikin plotësisht dënimit aplikuesit e poezisë, krahasuar me mungesën gati totale të manovrimit të prozës përballë censurës a policisë politike. Sipas kujtimeve të Petraq Kolevicës, argumenti final për Lasgushin pse poezia ishte sipërore ndaj prozës ishte shumë i thjeshtë: sa vetë kanë dhënë jetën gjatë historisë me prozë në gojë? Qoftë dhe me ndonjë paragraf nga “Vëllezërit Karamazov”, po themi? Krahasuar me gjithë ata që kanë rënë me himne në gojë, duke asgjësuar dhimbjen e tehut a plumbit në gjoksin që vibron nga ritmi i vargut, duke pritur me bindje, jo me shpresë, vargun e ndërprerëtë përputhet edhe pas vdekjes në rimë me vargun që vijon patjetër?
Poezia mundet t’i rrijë përballë vdekjes – “thuajse me sukses”-, për jetën kemi prozën. Ca duhet të vdesin me poezi në gojë, që të vazhdojë proza. Meqë proza kishte nevojë për sa më shumë territor, si u vërtetua më lart, dhe kush thotë territor ka thënë dëshmor. Gjithë territoret e mëdha për zhvillimin e prozës së madhe zmadhohen si njolla gjaku në hartë. Si ka shkruar një bashkëkohës i Parid Teferiçit me shokë: Sa herë kthehem nga kufinjtë I gjej të gjitha martuar Askush nuk qan për këtë luftëtar Që me shokë të pakët pushton toka të reja Zmadhon atdheun Asnjë letër e parfumuar për këtë vullnetar. Etj., etj., deri në fund të poezisë. Ky shkrim i kushtohet në fakt të medituarit mbi veprën e Ismail Kadaresë, nga koordinatat Moskë, Stamboll, Pekin, mes të cilave i dha hapje shpërthyese lexuesit të shqipes, edhe sikur vetëm kaq.
Edicioni i 14-të i Festivalit Ndërkombëtar të Muzikës së Dhomës që po zhvillohet në Durrës ka vijuar mbrëmjen e kaluar me koncertin e Duos nga Spanja. David Martin në violonçel, i shoqëruar në piano nga Miguel Angel Ortega Chavaldas interpretoi me mjeshtëri një sërë veprash nga kompozitorë mjaft të njohur.
Vetëm 24 vjeç, shumë i talentuar dhe me një teknikë të lartë profesionale, David Martin solli për dëgjuesit dy Sonata nga Ludvig van Beethoven (1770-1827) dhe nga Sergey Prokofiev (1891-1953).
Artistët spanjollë mjaft të vlerësuar për karrierën e tyre muzikore, në pjesën e dytë të programit interpretuan “Shtatë këngë popullore”, kompozuar nga Manuel de Falla (1876-1946). Më pas ata luajtën intermezzo nga opera “Goyescas” të kompozitorit Enrique Granados.
Shikuesit e shumtë në sallën e muzeut arkeologjik të Durrësit duartrokitën gjatë lojën e instrumentistëve nga Spanja, të cilët u kthyen përsëri në skenën e improvizuar me “Dance of the elves” nga Popper.
Festivali Ndërkombëtar i Muzikës së Dhomës që organizohet nga Nevila Kalaja do të mirëpresë edhe tre koncerte të tjerë me instrumentistë nga Italia, Austria dhe Shqipëria.
Bibliotekat publike në Tiranë, duket se po kthehen në tendencë për qytetarët e të gjitha grupmoshave. Falë Bashkisë së Tiranës, ato që dikur ishin shndërruar në kafene dhe pika bastesh, brenda mandatit të parë të kryebashkiakut Veliaj i janë rikthyer komunitetit.
Brenda tyre gjen studentë, njerëz të profesioneve të
ndryshme, deri dhe mësues e pedagogë, të cilët jo vetëm ndjekin pasionin për
librin, por i shfrytëzojnë këto ambiente dhe për të studiuar apo për t’u
përgatitur për sezonin e provimeve.
Rea, Ervisi, Fatjona, Edisa etj., janë disa prej dhjetëra e
qindra emrave të tjerë, të cilët frekuentojnë bibliotekat publike në Tiranë, të
cilat janë kthyer tashmë edhe në qendra me natyrë sociale, ku mjaft të rinj dhe
të reja takohen për të studiuar bashkë, apo dhe për miq me moshë m, të cilët
vijojnë të jenë lexues të rregullt të librit dhe të medias.
Biblioteka “Musine Kokalari”
E vendosur përgjatë unazës, biblioteka “Musine Kokalari”
është thuajse e tejmbushur gjatë gjithë ditës. Ndonëse është plot, askush nuk
pipëtin për t’i krijuar mundësinë çdokujt të lexojë dhe të studiojë i qetë. Rea
Ahmetbeja është një studente e juridikut dhe frekuentuese e rregullt e
bibliotekës. Sipas saj, biblioteka është një vend ideal për të mësuar. “Ka të
gjitha komoditetet, që nga ambienti moderne, qetësia e pse jo dhe luksi. Në një
Tiranë pak të zhurmshme, por dhe me problematikat e ndotjes akustike në
pallate, këtu ndihesh si në një liman. Është absolutisht një vend shumë i mirë,
ku gjithësecili shikon punën e tij. Është një investim që ja ka vlejtur për
Tiranën”, shprehet ajo.
Ndërsa Ervis Nilo është student i inxhinierisë elektrike.
Sipas tij, çdo gjë në bibliotekë është jo vetëm funksionale, por dhe shumë
moderne. Teksa vlerëson punën e Bashkisë së Tiranës për hapjen e këtyre
bibliotekave nëpër lagje, Nilo thekson se ato po kthehen dhe në një stil jetese
për të rinjtë. “Jemi një grup që vimë vazhdimisht në bibliotekë. Ndjehemi shumë
mirë këtu, pasi jo vetëm ka kushte shumë të mira, por edhe personel të
përkushtuar. Më vjen mirë që janë rihapur bibliotekat dhe janë rregulluar në
mënyrë fantastike. Sa më shumë pika të tilla, që po kthehen dhe në një stil
jetese për të rinjtë, aq më shumë ka dhe rritje të komunikimit dhe të
marrëdhënieve sociale mes vetë të rinjve apo grupmoshave të ndryshme”, shprehet
Ervisi.
Biblioteka “Misto Treska”
Fatjona Murati dhe Edisa Rushiti, janë dy vajza që studiojnë
për ekonomik. Ato, në një farë mënyre, ‘hapin’ bibliotekën, pasi vinë që në
orët e para të mëngjesit. Fatjona shprehet se aq sa është e lehtë, ndonjëherë
është dhe jo pak e komplikuar për të gjetur fjalët e duhura për të shprehur
gjithë pozitivitetin për rregullimin e dhe vënien në funksion të bibliotekave
në Tiranë. “As në shtëpi nuk kemi kushte kaq perfekte. Askush nuk të shqetëson.
Madje këtu po njohim dhe shoqe dhe shokë të rinj, duke dalë pak dhe nga
klishetë e përditshmërisë së Tiranës: kafe, shtëpi, shkollë. Dua vërtetë t’i
ftoj të gjithë të interesuarit për librin apo për studim, që t’i frekuentojnë
bibliotekat. Më mirë 2 orë në bibliotekë sesa 4 orë parazit në kafe”, shprehet
Fatjona.
Ndërsa Edisa është e mendimit se kjo përvojë duhet të çohet më tej nga Bashkia e Tiranës. Ajo madje i kërkon Bashkisë që për blloqe lejesh ndërtimi që jep t’i kushtëzojë firmat private që t’i japin bashkisë një hapësirë dhe për bibliotekë. “Dija kushton pak sot, por padija është më e kushtueshme nesër. Ja pse duhet të kemi sa më shumë biblioteka”, komenton Edisa.
ANARKIA SOCIALE: këtu s’ka as klasë bejlerësh, as klasë bujqësh, as klasë burxhoazie. Këtu bujku është më bej se beu, beu më bujk se bujku.
ANARKIA MORALE: këtu qeni s’njeh të zotin; këtu karakteret
lopësohen, qullosen dhe ndërrojnë forma dita-ditën si në kaleidoskop. Këtu
ambiciet janë pa fre e pa kufi. Këtu i padituri i di të gjitha dhe i pazoti
është i zoti për të gjitha.
ANARKIA PATRIOTIKE: këtu brenda në një ditë, si me magji,
tradhëtori bëhet patriot dhe patrioti tradhëtor.
ANARKIA e IDEALEVE: këtu idealet janë të errëta, të shtrembëra
e të mumifikuara të Fanarit e të Buharës përfyten e përleshen në një luftë për
vdekje me idealet e gjalla, elegante dhe të ndritshme të Perëndimit; na
mungojnë vetëm idealet e antropofagëve. Po për të zënë vendin e tyre kemi
kolltukofagët, krimba të verdhë me kokë të zezë, që rriten me plagët e
infektuara të Shqipërisë në lëngim.
Të premten në Aeroportin Ndërkombëtar të Prishtinës, “Adem Jashari”, Arianit dhe Mrika Nikçi ateruan në Kosovë.
Pas udhëtimeve të shumta dhe ngjitjes në majën më të lartë
të botës, malit Everest (8848), babë e bijë me prejardhje nga Peja kanë rrëfyer
në një konferencë të hapur për media eksperiencën e tyre më të veçantë.
“Së pari faleminderit prej të gjithëve që më keni përkrahur
prej fillimit dhe jeni ardhë me na prit, eksperienca ime në ngjitjen e këtyre
majave, në secilën majë ka qenë e ndryshme dhe jam ballafaquar edhe me
probleme, pro edhe me kënaqësi të ndryshme”, ka thënë fillimisht Mrika Nikçi.
Duke vazhduar tutje, 17-vjeçarja ka bërë të ditur se ishte
njoftuar me rreziqet që mund të haste rrugës, por që dëshira për t’u ngjitur në
majat e botës e bënte të mos dorëzohej.
“Sa i përket rreziqeve, po filloj me Everestin, për shkak që
mund të them që ka qenë një ndër majat më të rrezikshme që unë deri më tani kam
ngjit, pasi që në fillim para se të nisemi për në ekspeditë, unë me babanë tim
jemi ulë dhe kemi studiuar majat shumë mirë, kemi studiuar rrugë, rreziqe që
mund të ndodhin, dhe e kam ditur nëse do të shkoj në Everest do të më bie të
kaloj edhe nëpër trupa të vdekur, era të ndryshme, lartësi dhe ajër në
mungesë”, është shprehur tutje Mrika.
Gjatë këtij udhëtimi të gjatë, pejania nuk ka hezituar të
flasë edhe për gjërat më interesante që i kanë krijuar përshtyoje që në fillim.
“Ajo çfarë më ka lënë më shume përshtypje ka qenë Kongo,
sepse hera e parë kur jemi nisur për atje ka qenë ora 2 pas mesnate dhe ka qenë
errësirë, dhe nuk e di se çfarë ka ndodhur kur ishim duke ecë dhe një zhurmë e
madhe është ndjerë edhe e kemi kthyer kokën nga njëri-tjetri, dhe vetëm kemi
parë se një akullnajë është shembur, dhe në vendin ku është shembur ne ishim
vetëm pesë minuta më herët aty”, ka potencuar tutje alpinistja.
Babë e bijë treguan para mediave se gjatë këtyre
ekspeditave, ata janë ndeshur edhe në kufoma, gjë të cilën nuk e kanë përjetuar
edhe aq mirë emocionalisht.
“Mund të them se nuk e di si i kam përjetuar kufoma, i kemi
pa pesë kufoma rrugës, ne kemi qëndruar në kampin 2 sepse kishte mungesë të
bombolave të gazit dhe ishte në pikëpyetje nëse ekspedita jonë mund të
vazhdohej apo jo edhe kemi qenë të përgatitur, sepse njerëzit tanë na thonin:
“Bëhuni gati se do shihni kufoma rrugës””, tha Mrika.
Një problem i vogël ishte shfaqur pak para arritje në majë
të Everestit, por që për Nikçin tashmë ëndrra ishte shumë pranë realizimit, dhe
ngrirja e maskës nuk përbënte ndonjë problem shumë të madh për të.
“20 minuta para majës, maska e oksigjenit më është ngrire
dhe në atë moment sasia e oksigjenit ka shkuar duke më u zvogëluar dhe më është
dashur kohë pas kohe ta heqë maskën për të marrë frymë në atë lartësi të madhe,
po kam qenë shumë e lumtur sepse ishim shumë afër majës dhe nuk e kam ndjerë
mungesën e madhe të oksigjenit dhe kam arritur të shkoj në majë dhe të kthehem
shëndosh e mirë bashkë me babin”, ka treguar Mrika Nikçi.
Pas përfundimit të konferencës, babë e bijë janë shoqëruar
për në shtëpinë e tyre në Pejë, ku janë mirëpritur ngrohtë nga familjarët dhe
bashkëvendasit e tyre.
