10 vjet “FemArt” në monografi dhe përkujtimi për Meddy Hudutin në ekspozitë

Posted on by Kult Plus

Shkruan: Gili Hoxhaj

“Jam prekur shumë kur hyra sot këtu. M’u desn të dal jashtë dhe të hyj përsëri për të përballuar emocionet”, kështu e përshkruan aktivistja Igballe Rugova sot ndjesinë në ekspozitën që u hap në Galerinë e Fakultetit të Arteve në Prishtinë, ku edhe u promovua monografia “10 vjet FemArt” me redaktoren Ivina Bilic dhe asistent redaktor Berat Bajramin.

Ekspozita ishte vizuelizim i gjithë rrugëtimit që kaloi festivali për një dekadë me atë që e nisi, ata që e vazhduan dhe ata që vazhdojnë të bashkohen rrugës. Ekspozita e realizuar nga Berat Bajrami e vë theksin te thëniet e rëndësishme të shkëputura nga aktivistet që janë pjesë e monografisë. FemArt me monografi e ekspozitë nderon dhe shpreh mirënjohje duke dokumentar gjithë ata që e bën “FemArt”-in që është sot. 

Lart tavolinës ku janë vendosur monografitë shprehen mirënjohje për të gjithë fotografët që i kanë bërë aktivitetet e FemArtit skena që mund të kujtohen kurdo. Në ballë të ekspozitës është fotografia e atij që nxori një dimension tjetër të FemArtit nëpërmjet fotografisë – ai që pa shkuar i dhuroi gjithkujt një fotografi të tij/ saj në FemArt.

Mbrëmja ishte dhe homazh për fotografin e ndjerë Meddy Huduti që ishte pjesë e rëndësishme e FemArtit dhe la trashëgimi që e identifikon atë dhe vetë festivalin. Mes të tjerash u lëshua edhe një këngë premierë për të nderuar shpirtin e tij krijues.

Monografia në gati 200 faqe lidh histori, intervista, artikuj e rrëfime të veçanta të përcjellura me imazhe që e bëjnë lidhjen kronologjike të thjeshtë dhe të mban të mbërthyer nga njëra faqe në tjetrën.

Ivina Bilic ka tre vjet që i është dedikuar monografisë dhe kjo padyshim kishte sfidat e veta. 

“Monografia e FemArt nuk filloi me mua. Ky projekt i veçantë ka rrënjë të thella dhe ka nisur shumë më herët, falë përkushtimit të një grupi grave që filluan mbledhjen dhe përpilimin e të dhënave për këtë udhëtim 10-vjeçar. E gjithë puna zgjati rreth tre vjet dhe për këtë dua t’i falënderoj nga zemra Shqipe Malushin dhe Venera Ismailin, si dhe të gjithë stafin që kanë bërë një punë të jashtëzakonshme për përgatitjen e informatave. Unë nuk kam qenë pjesë e FemArt për plot dhjetë vjet, ndaj puna e tyre ishte kyçe për përmbylljen e këtij kapitulli”, u shpreh ajo para të pranishmëve në panelin e diskutimit të udhëhequr nga drejtoresha dhe udhëheqësja e ArtPolis, Zana Hoxha.

Bilic tutje shtoi se ky ka qenë një udhëtim i gjatë dhe sfidues, sidomos për shkak të largësisë pasi që ajo nuk jeton në Kosovë. Por, theksoi se gjatë procesit nga çdo bisedë ka dalur edhe më e frymëzuar.

“Mbështetja e Beratit ka qenë jashtëzakonisht e rëndësishme, pasi ai ka ndihmuar që gjithçka të ecë përpara, pavarësisht se unë isha larg. Shumë njerëz, aktivistë dhe gra të forta kanë qenë pjesë e këtij procesi. Kam pasur fatin t’i intervistoj dhe të mësoj nga përvoja e tyre. Këto intervista kanë zgjatur me orë të tëra, dhe megjithëse nuk munda t’i përfshij të gjitha, çdo bisedë më pasuroi dhe më frymëzoi”, u shpreh tutje ajo.

E ka përshkruar si proces emocional dhe ka ndarë disa nga mësimet dhe bisedën me Igballe Rugovën që edhe e frymëzoi moton e sivjetme të FemArt.

“Procesi i krijimit të kësaj monografie ka qenë emocional për mua. E kam futur një pjesë të shpirtit tim në këtë libër. Ndonjëherë ka qenë frustrues, veçanërisht kur duhej të përmbushja afatet, ndërsa në të njëjtën kohë ndodhnin edhe ngjarje të papritura në jetën time personale. Por një nga mësimet më të mëdha që kam marrë nga ky projekt është se gjërat e mëdha kërkojnë kohë. Në fakt, çdo gjë merr kohën e vet. Kemi kaluar nëpër disa versione të librit deri te ky përfundim, pasi qasjet dhe njerëzit që kanë kontribuar në këtë projekt ishin të shumtë dhe të ndryshëm. Dua të ndaj diçka nga biseda ime me Igo Rugovën. Jashtë kontekstit të intervistës sonë, ajo përmendi se feminizmi është motërzim, dhe pikërisht kjo thënie u bë tema qendrore e këtij edicioni të FemArt. U desh kohë që kjo ide të përfshihej në monografinë e festivalit, duke u bërë një pjesë e rëndësishme e saj”, theksoi tutje ajo.

Gjatë përurimit të monografisë, Igo u kthye në disa nga kujtimet e aktivizmit përgjatë një periudhe të vështirë në vitet e ’90-a. Dhe këtu ajo na lidh më së miri me moton “Motërëzim: Në kohë Lufte dhe Paqeje”. Igo kujtoi kohën kur me organizatën “Motrat Qiriazi” shkonin nëpër fshatra. Ajo tregon se mënyra më e mirë për të ndryshuar mendësinë dhe për të përcjell mesazhe ishte nëpërmjet artit.

“Në vitet ’90, kur punonim nuk shkonim vetë të flisnim me gratë në fshatra. Ishte motra ime, Safetja, së bashku me aktorët përçonin mesazhet. Atëherë, nuk kishte shumë lëvizje për feminizmin, por arti dhe performancat ishin një mënyrë e fuqishme për të arritur te njerëzit. Kur takova Zanen, ajo më tha: “Dua të krijoj ArtPolisin. Çfarë mendon?” Unë thash “POO”, pasi që unë dhe motra ime besojmë se mund të ndryshojmë shoqërinë përmes artit. E kemi parë që ndryshimet më të mëdha ndodhin përmes performancave dhe monologjeve që ngacmojnë mendjen dhe shpirtin”, ka treguar ajo përgjatë diskutimit.

“FemArt të shtyn të mendosh ndryshe, të jesh më guximtare dhe të kapërcesh kufijtë që shoqëria vendos”, kështu u shpreh Anisa Ismaili pasi që pa disa nga fotografitë e saj dhe përkrahjen e bashkëpunimin që ka pasur me Artpolis ndër vite. Panelisteve iu bashkëngjit edhe Berat Bajrami, i cili tha se kontribute si ky e bëjnë të ndihet krenar që të ndikojë në lëvizjen feministe dhe të punoj me gra që vërtetë inspirojnë.

“FemArt” është jashtëzakonisht i rëndësishëm për shoqërinë tonë për shkak se barrierat nuk thyhen për një vit apo dy vjet, por duhet të jetë punë e gjatë për të sjell ndryshim në shoqërinë tonë”, u shpreh ai para të pranishmëve. 

FemArt u përshkrua si festë, pasi që përveç revoltës ndaj stagnimit, feston edhe sukseset. Suksese si ky me monografi. Por, gjithçka që nisi me nostalgji përfundoi në mallëngjim në nderim të fotografit Meddy Huduti. Ai u kujtua nëpërmjet fjalëve, kujtimeve, fotografive të shkrepura e këngës që erdhi premierë e krijuar nga Ceylan Taci me titull “Z. Fotograf z. Prizren”. FemArti festoi për të gjithë ata që janë dhe nuk janë më por që kanë vulosur këtë histori të aktivizmit me art. / KultPlus.com

Lucia de Carvalho me ritëm, dritë dhe fuqi u bë një me publikun e “FemArt”

Posted on by Kult Plus

Shkruan: Gili Hoxhaj

Lucia de Carvhalo kur e sheh në një poster paralajmërues për koncert të bind se duhet ta dëgjosh. Duket se është e veçantë në stilin e saj dhe gërsheton shumë stile. Por, nuk e kisha imagjinuar se do të vij pikërisht siç është aty, me të njëjtën veshje, të njëjtin instrument, të njëjtat atlete, të njëjtin stil flokësh si dhe të njëjtën buzëqeshje.

Një artiste që i jep publikut fiks atë që e premton. Që në këngën e parë me Lucian nuk ke se si të mos vallëzosh. “Jam këtu me ju dhe për ju”, i drejtohet ajo publikut. Me instrumentin e saj në duar e buzëqeshjen që duket se po te sheh në sy me një mesazh të fut në valle të lumturisë që e rrezaton. “Është hera ime e parë këtu dhe shpresoj të mos jetë e fundit”, iu drejtua ajo publikut mes këngëve. Ajo në mbrëmjen e tretë të “FemArt” solli dritën krijuese të albumit të saj “Pwanga”.

Më interesoi titulli i albumit dhe historia e tij ishte po aq inspiruese. Lucia ndan miqësi me dikë që i udhëzon njerëzit në shkrimin e dëshmive personale të krijuara për të rritur vetëvlerësimin. Në fund të një projekti në Angola, prej nga ajo vjen, shoqja e saj kërkoi nga gratë fermere me të cilat kishte punuar të pozonin për një foto dhe vuri re se askush nuk buzëqeshte. Një përkthyes e këshilloi atë të mblidhte grupin dhe të pyeste, në Chokwe, “Pwangani puy?” (Drita apo errësirë?) – dhe të gjitha gratë u përgjigjën “Pwanga!” ndërsa u ndriçuan.

Këtë dritë, Lucia synon ta mbjellë me muzikë, ta bartë kudo dhe kështu ndodhi dhe në teatrin “Oda” në Prishtinë. U shkri me muzikën dhe me publikun e me vete kishte një grup profesionistësh ku ajo vetë luante në perkusione. Ajo vjen nga Angola por që iu desh të zhvendosej në Francë kur ishte veç 6-vjeçe për shkak të luftërave civile. Dhe kjo e bëri të lidhej menjëherë me Kosovën. “Kur mësova për historinë këtu, thash “woow”, kjo është një tokë e lirisë”, u shpreh këngëtarja teksa u përkul në tokë. Më pas kaloi te kënga “Phowo” që do të thoshte “Grua”. 

“Ka të bëj me hyjnoren, njerëzoren se si ne i japim lindje botës, për ujin dhe ushqimin që e sjellim për ta bërë secilin të ndihemi të gjallë. Është një këngë e fuqishme”, paralajmëroi Lucia. Dhe ashtu ndodhi. Lucia solli magji në skenë e plot spirtualitet. Në 13 këngë artistja eksploron muzikën e saj të shumanshme përmes forcave polare që sfidojnë të gjithë: dyshimin dhe besimin, mirësinë dhe fuqinë, kompleksitetin dhe harmoninë, kaosin dhe qetësinë, misterin dhe qartësinë. Ekziston një unitet i mrekullueshëm në të gjithë, mjaft i mahnitshëm duke pasur parasysh se ajo këndon në gjashtë gjuhë dhe ndërthur stile të panumërta – duke përfshirë samba, semba, Afrobeat, rap, rock, reggae, funk dhe pop latin. E gjithë kjo rrjedh nga kuptimi i Carvalhos për identitetin e saj nga kaq shumë pjesë: e lindur në Angola, vendosur në një fshat fëmijësh në Portugali në moshën gjashtë vjeçare dhe birësuar nga një familje franceze në moshën 12-vjeçare; në moshën 16-vjeçare ajo u bashkua me një ansambël brazilian dhe performoi me ta për 10 vjet, duke u bërë vokaliste kryesore, përpara se të niste karrierën e saj solo si kantautore.

Autoportreti që ajo kompozoi përfundimisht tregon rrënjët Angolane, një kërcell portugez dhe lule braziliane, të ushqyera në tokën franceze. Kjo e bëri edhe aktoren Aurita Agushi që të zhytej në ritmin e botës së saj.

“Për gati dy orë Lucia de Carvahlo më bëri të ndjeja një botë më të bukur, plot jetë e plot ngjyra – një botë ku mbi të gjitha triumfon dashuria. Zëri i saj, poezia në këngët e saj, lëvizjet skenike, mënyra se me sa lehtësi i ndërronte dhe luante ne instrumente te ndryshme ma prekën mendjen, zemrën e mbi të gjitha shpirtin”, tha aktorja Aurita Agushi.

Albumi i saj transmeton dridhje të mira përmes trazirave botërore në Yallah. E zhytur shpesh mes kaosit, Lucia vërehej se mbahej fort prej dritës dhe dashurisë brenda saj. E jetuam të gjithë historinë e saj dhe e festuam më tepër pasionin dhe guximin se Lucia del në skenë ashtu siç është – me të kaluarën dhe të tashmen, me historitë e të gjithëve që e kanë rrethuar. Si dhe me ndjesitë e publikut duke na i prezantuar historitë si të përbashkëta. 

“Dashuria shkon përtej, “Yallah”, luftërat i vendosin njerëzit njërin mbi tjetrin, por dashuria nuk do t’ia dij për ndryshimet. “Yallah” është një fjalë që na nxit të vazhdojmë me dashuri në zemër dhe paqe në mendje”, tha ajo para se të këndonte këngën me titull “Yallah” që nënkuptonte “Let’s go” (Le të shkojmë).  

Venera Ismaili nga Artpolis thotë se u tërhoqën nga energjia që ajo sjell në skenë për ta sjell edhe në “FemArt” – ku fuqia shprehëse muzikore rezonon me temën e festivalit.

“Lucia me stilin e saj unik që ndërthur kulturat dhe përvojat personale, fuqizon gratë dhe përçon mesazhe të fuqishme për barazi, forcë dhe paqe. Ajo rikujton rëndësinë e artit si një mjet për të shprehur historitë e grave dhe për të ndërtuar ura ndërmjet kulturave të ndryshme, duke e bërë FemArt një hapësirë të vërtetë të solidaritetit dhe motërzimit ndërkombëtar”, u shpreh ajo.

Zëri i saj pushtues, i matur e energjia të ftonin në afërsi. Kjo bëhej edhe më e dukshme kur këngëtarja braktisi skenën e hyri në mes të publikut për të vallëzuar së bashku. Uniteti mund të krijohet gjithmonëme muzikë, jo vetëm duke kënduar e vallëzuar në skenë, por duke kënduar e vallëzuar së bashku. Uniteti krijohet me muzikante si Lucia dhe me mbrëmje si kjo në “FemArt”. Lucia synon ta mbjellë dritën me muzikë. Edhe e bëri në Prishtinë, veçse drita e saj ishte me plot ngjyra – e mbjellur në zemër. / KultPlus.com

“Dua një vend” e Ema Andreas në kërkim të vendit ideal në “FemArt”

Posted on by Kult Plus

Shkruan: Gili Hoxhaj

Personazhet janë të pasigurta brenda ambientit ku jetojnë. Të pakënaqur. Mes atdheut, vendit të ri dhe një vendi sureal. Shfaqja “Dua një vend” e autorit grek Andreas Flurakis me regji të Ema Andreas u shfaq mbrëmjen e tretë të festivalit “FemArt”-it në “Termokiss” në Prishtinë. 

Publiku ishte i vendosur përballë dhe shumë afër aktorëve që mbijetonin si një kolektiv mes situatave. Aktorët me veshje të thjeshta përfaqësonin histori të zakonshme njerëzore të atyre që janë të huaj në vendin e ri, po aq sa janë të huaj në vendin e tyre. Mes të sharave përplasin pakënaqësitë. Janë një serë pyetjesh që nuk shkojnë deri në fund – pa përgjigje. Histori personale të munguara që nisin e pështjellohen mes dëshirave kolektive. “Dua një vend” është shfaqur në fillim të këtij viti në Teatrin Kombëtar Eksperimental “Kujtim Spahivgoli” te “ArTurbina” në Tiranë dhe loja zhvillohet nga aktorët Adriana Tolka, Matia Llupa, Paolo Kadillari, Artemis Beluli, Eva Gjika, Eraldo Malaj, Lindar Kaja. Më herët në daljet e saj në media, regjisorja e njohur Ema Andrea ka shprehur se është një përpjekje që të jap kontributin e saj, që të reflektohet më shumë si shoqëri, për të qenë më afër të bukurës. “Pasi po shkojmë drejt asaj ku gjërat janë të lehta dhe njerëzit kanë frikë të mbajnë përgjegjësi”, kishte thënë ajo.

Personazhet janë në një vend ku nuk ka vend për fëmijë dhe pleqtë dhe synojnë ishullin mes Atlantikut. Aty ku fëmijët do të dëgjojnë gjuhën amtare dhe do të pyesnin se “çfarë gjuhe po flitet?”.  Mes lëvizjeve të vazhdueshme janë në kërkim për të ikur nga zymtësia dhe kaosi. Anija është gati se e pasigurt. Duan një vend që u pëlqen të gjitha kontinenteve, një vend që nuk i dëshpëron. Një vend pa sëmundje vdekjeprurëse dhe më e rëndësishmja – ku mund të flenë të qetë. Duan një hartë të re. Kjo thirrje vjen pasi që asnjë vend i ri nuk vjen pa trashëguar problemet e vendit tënd, të cilat shpesh i marrim me vete e herë i gjejmë aty. Adriana Tolka e zbërtheu pak a shumë mesazhin.

“Kjo është një shfaqje poetike që ka në thelb linjën e emigrimit, të njeriut që do të kërkojë hapësira të reja për të zhvilluar veten dhe lirinë e tij, por jo gjithmonë e gjen atë larg vendit të vet ku aspiron të shkoj shpesh. Ndonjëherë është më mirë të qëndrosh në vendin tënd”, ka thënë aktorja Adriana Tolka.

Shfaqja përveç mesazheve që përcjell nuk ka ndonjë përfundim. Kjo për t’i dhënë lirinë publikut ta gjej veten. Sipas aktores Tolka shfaqja kërkon impenjim fizik-psikologjik dhe si punë e aktorëve në grup duhet vazhdimisht të mundohen të mbajnë ritmin.

“Ashtu si gjithmonë arti nuk jep një zgjidhje, por të drejton dhe secili bën zgjidhjen e vet. Shfaqja është shumë e vështirë sepse është shumë fizike. Ka ndjeshmëri të lartë, kjo është një tjetër anë e vështirë. Vëmendja fizike dhe përqendrimi duhet të jetë maksimal”, ka pohuar ajo.

Kjo shfaqje është e bazuar në lëvizje, ndjesi dhe rikthimi dhe kërkimi i emocioneve të ndryshme. Kështu është shprehur edhe asistenti i regjisë Sinan Lila.

“Tekstit mbetet ballkanas, por mënyra se si regjisorja bashkë me aktoren kanë mundur ta sjellin në këtë formë ka qenë ndërthurje e të dy palëve. Frymëzimi ka ardhur nga të dy krahët. Ne ishim të lumtur që erdhëm në “FemArt” pasi që shfaqja nuk është se prekë vetëm emigracionin. Është një shfaqje që ndërthur jo vetëm në kërkimin e një vendi të ri, por të emocioneve të reja, në kërkimin e vetvetes dhe paqes me veten”, ka thënë ai.

Festivali Ndërkombëtar i Artisteve dhe Aktivisteve “FemArt” sivjet në edicionin e 12-të me 30 aktivitete ka përqafuar motërzimin, empatinë, dhembshurinë dhe mirëkuptimin me shpresën për të shëruar plagët e së kaluarës dhe pet të trasuar rrugën drejt një të ardhmeje më të drejtë dhe paqësore. “FemArt” po i shemb kufijtë e shteteve për të na bërë me dije se preokupimet i kemi të njëjta. Por, mënyra se e komunikojmë luftën e brendshme dhe përpjekja për ndryshim e bën diferencën./ KultPlus.com

Kryeministri Kurti: Petrit Halilaj, ambasador kulturor i historisë dhe vendit tonë

Posted on by Kult Plus

Kryeministri Albin Kurti ka vizituar ekspozitën e artistit Petrit Halilaj në muzeun prestigjioz “The Metropolitan Museum of Art”.

Ai ka thënë se ekspozita “Abetare” e Halilajt sjell rrëfimin individual e kuptimplotë të artistit. Ndërsa ka potencuar se krahas ekspozitës në MET, Petriti hapi edhe një ekspozitë tjetër në Galerinë Kurimanzutto New York, që është vazhdimësi e asaj të parës.

Më poshtë gjeni postimin e plotë të tij:

Artisti ynë i përmasave botërore, Petrit Halilaj ka arritur të sjellë një pjesë të historisë së vendit para artdashësve në muzeun prestigjioz The Metropolitan Museum of Art (MET), aty ku prezantohet arti mbi 5 mijë vjeçar i vjetër nga të gjitha anët e botës. Ai është shqiptari i parë që hap ekspozitë në MET. Vepra e tij dhe audienca e saj tejkalon kufijtë, duke e bërë kështu Petritin ambasador kulturor i historisë dhe vendit tonë. Ekspozita e titulluar “Abetare” sjell rrëfimin individual e kuptimplotë të Petritit. Historia e viteve të ‘90-ta prezantohet përmes skulpturave metalike të cilat sjellin kujtesën kolektive dhe fuqinë imaginative të brezave të nxënësve, jetët e të cilëve u shënuan nga ngjarje traumatike gjatë luftërave në Ballkan.

Krahas ekspozitës në MET, Petriti hapi edhe një ekspozitë tjetër në Galerinë Kurimanzutto New York, që është vazhdimësi e asaj të parës. Ekspozita “Abetare – klasa e zhurmshme” e ka shndërruar galerinë në klasë. Në vend të pikturave, muret akomodojnë instalacionin artistik të bankave shkollore me ngjyra të ndryshme e me shkrime të nxënësve, të shoqëruar me skulpturat që reflektojnë gjuhën, rininë dhe komunitetin në kontekst të historisë së vendit tonë. Kjo vepër vjen edhe si homazh ndaj rolit të intelektualëve dhe artistëve shqiptarë të diasporës në themelimin, praktikën dhe rezistencën e gjuhës shqipe gjatë historisë. E pikërisht aty u takuam bashkë me artistë e profesionistë të rinj të diasporës, për të diskutuar rolin po aq të rëndësishëm të diasporës në ditët tona. / KultPlus.com

“Birmingham Live”: Vizitoni peizazhet mahnitëse të Shqipërisë

Posted on by Kult Plus

Greqia ka qenë prej kohësh një nga destinacionet e preferuara të pushimeve për turistët britanikë.

Çdo vit, ata dynden në Greqi – por pushimet në disa nga zonat më të kërkuara si Mikonos, Kretë dhe Santorini mund të jenë të shtrenjta dhe vitet e fundit, disa vendpushime janë të mbipopulluara me turistë, shkruan Emily Chaplin në një artikull të botuar në të përditshmen britanike “Birmingham Live”.

Pushuesit që planifikojnë arratisjen e tyre të ardhshme jashtë Britanisë së Madhe nuk kanë nevojë të shkojnë në Greqi. Ata mund zgjedhin një alternativë më të lirë me peizazhe po aq mahnitëse, plazhe të qeta, mot me diell dhe fluturime direkte nga aeroporti i Birminghamit për vetëm 22 euro.

Shqipëria është një nga vendet më të lira për t’u vizituar në Evropë – ku një krikëll birrë vendase shkon rreth 2,5 euro dhe akomodimi në hotele kushton 48 euro për një natë.

Një vakt me tre pjata për dy persona në një restorant të nivelit të mesëm kushton rreth 42 euro.

Vendi më pak i njohur ofron shumë nga të njëjtat cilësi joshëse si fqinji i tij më i famshëm – por ai është shumë më pak i mbushur me vizitorë se Greqia.

Shumë nga peizazhet piktoreske të Shqipërisë, të cilat variojnë nga malet, livadhet dhe deri te bregdeti i thyer, mbeten kryesisht të pazbuluara nga turistët.

E lagur nga detet Adriatik dhe Jon, Shqipëria ndan një kufi prej 175 miljesh të gjatë me Greqinë dhe gjithashtu ndan verën e saj të nxehtë, me temperatura që arrijnë mesataren maksimale prej 34 gradë Celsius.

Edhe në muajin tetor, kryeqyteti i Tiranës shënon rregullisht temperaturën 25 gradë Celsius.

Një nga vendet më të bukura për t’u vizituar në Shqipëri është Plazhi i Gjipesë, një zonë e largët me rërë të bardhë që ndodhet midis Himarës dhe Dhërmiut – dhe e renditur mes 50 plazheve më të mira në botë.

Ujërat e bruztë, limanet shkëmborë dhe limanet e veçuara – të veshura me një sfond malor – nuk janë të vështira për t’u gjetur përgjatë Rivierës Shqiptare.

Plazhet e bardha të fshatit Ksamil shpesh janë konsideruar nga ekspertët e udhëtimeve si “Maldivet e Evropës”.

Vendi i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s, Berati është një nga qytetet e stilit osman më të ruajtura në Evropë – dhe rrugët e tij me kalldrëm fshehin kishat dhe minaret bizantine midis mureve të qytetit të tij të lashtë.

Tirana është një qytet tjetër që ia vlen të vizitohet. Rrugët e saj të shëtitshme, shtëpitë, kafenetë , restorantet – shumë prej të cilave ofrojnë shërbim në ambient të hapur në muajt e verës – dhe jeta e gjallë e natës.

Dajti Ekspres, vetëm 15 minuta nga kryeqyteti, ofron një eksperiencë të paharrueshme nga teleferiku me pamje mahnitëse nga maja e malit.

Tirana është gjithashtu një orë larg me makinë nga plazhet e Durrësit dhe Golemit. / KultPlus.com

T’i ngjitesh malit të Gramozit, një befasi se si natyra e ka qëndisur relievin

Posted on by Kult Plus

Mali i Gramozit është një tjetër atraksion turistik i Kolonjës, që frekuentohet gjithnjë e më shumë nga alpinistët dhe të apasionuarit e hiking.

Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale pamje nga alpinistët që janë ngjitur në malin e Gramozit.

“T’i ngjitesh malit të Gramozit është një befasi se si natyra e ka qëndisur relievin në atë mënyrë që ta admirosh në çdo pamje që të zbulon para syve”, shkruan Rama.

Mali i Gramozit me liqenin e tij akullnajor, monument natyre, në një lartësi prej 2523 m mbi nivelin e detit është një nga atraksionet më të vizituara në Kolonjë.

Reshjet e borës dhe të shiut janë ushqimi kryesor i këtij ujëmbledhësi. Përreth ka bimësi të larmishme natyrore. Monumenti ka vlera shkencore, estetike e turistike.

Të apasionuarit pas lartësive, ngjiten në këto relieve të thyera për të ushtruar sportin e alpinizmit, të ecjeve malore dhe për të admiruar natyrën e rrallë të këtyre majave./ KultPlus.com

Rama: Vizitë krenarie për Shqipërinë në Javën e Kombeve të Bashkuara në New York

Posted on by Kult Plus

Kryeministri Edi Rama ka publikuar në rrjetet sociale foto nga takimet e zhvilluara në New York ku mori pjesë edhe në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së.

Rama shprehet krahas fotoalbumit se kjo ishte një vizitë krenarie për Shqipërinë në Javën e Kombeve të Bashkuara në New York.

Kryeministri Rama iu adresua Sesionit të 79-të të Asamblesë së Përgjithshme të OKB, ku ndër të tjera, kërkoi njohjen e pavarësisë së Kosovës edhe nga vendet që akoma nuk e kanë njohur.

Kreu i qeverisë shqiptare mbajti një fjalim  në ditën e dytë të sesionit të 79-të të Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara, me temë “Samiti për të Ardhmen”.

Rama foli për mundësitë dhe disavantazhet që na përball teknologjia në këto kohë moderne dhe sfidash të reja, në sesionin me temë: “Dialogu për të ardhmen digjitale”.

Gjatë vizitës së tij në SHBA, Kryeministri Rama mori pjesë në eventin e organizuar nga organizatat hebreje të titulluar “Bridging Nations: A Tribute to Prime Minister Edi Rama at the UN General Assembly”, dedikuar Shqipërisë dhe rolit kryesor të Kryeministrit Edi Rama në promovimin e unitetit midis vendeve të Ballkanit dhe përpjekjet e tij të përkushtuara në mbrojtjen e të drejtave dhe historive të komuniteteve pakicë, përfshirë hebrenjtë.

Me ftesë të aktivistit shqiptar dhe kreut të Këshillit Kombëtar të Diasporës Mark Gjonaj, Rama zhvilloi një bashkëbisedim edhe me përfaqësues të shoqatave shqiptare në Amerikë. / KultPlus.com

‘O vendi im, të thërras unë me mall’ (VIDEO)

Posted on by Kult Plus

Muharrem Qena është një nga artistët e njohur shqiptar. Ai lindi në Mitrovicë, në vitin 1930. Me talentin dhe punën e tij të madhe arriti të bëhet njëri prej themeluesve të skenës teatrore dhe të këngës argëtuese shqipe, shkruan KultPlus.

Krijimtaria e Qenës është mjaft e dendur, ai shkroi këngë, kompozoi, aktroi dhe ishte regjisor i shquar i më se 200 shfaqjeve teatrale.

Me shumë çmime të fituara gjatë karrierës së tij, Qena radhitet ndër krijuesit e mirënjohur kosovarë. Edhe në këngë ishte shumë produktiv.

Ai krijoi dhe këndoi një sërë këngësh argëtuese nën frymën bashkëkohore, të cilat frymëzuan shumë breza pasardhës.

Disa nga këngët e tij shumë të dëgjuara janë: “A thua”, “Mallëngjimi”, “Oj hanë”, “Kaçurrelja”, “Lamtumirë” e të tjera..

Sot, KultPlus ua risjell tekstin dhe videon e këngës ‘Mallëngjimi’:

O vendi im!
Të thërras unë me mall,

Këtu jetë më nep vetëm kjo kangë,
se anë e kand, kudo që kërkoj
pa si ty të dashtun nuk gjej

Ku janë ato fusha, ku ato kaçuba
Vajza të bukura, si n’vendin tim kund nuk ka (2x)

I huaj jam!
Dashuni nuk kam
Për mue nuk lind dielli më

O vendi im!
Përbuzje ku s’ka, si të lashë e dola në mërgim

O Sharr o baba im, Gërmi pushimi im, Adriatiku im,
Tash vetëm po ju kujtoj (2x)./KultPlus.com

Sopranoja Kajtazi paralajmëron padi për agjensionin me të cilin fluturoi: Dy ditë tmerri dhe përjetim çnjerëzor

Posted on by Kult Plus

Sopranoja shqiptare Elbenita Kajtazi së fundmi ka dalë me një reagim nëpërmjet të cilit tregon përjetimin e saj në areoport, dhe trajtimin nga agjensioni Prishtina Ticket.

Postimi i saj i plotë: 

Një fluturim që duhet të ishte normal nga Prishtina për në Hamburg u kthye në një tmerr tash e dy ditë! 

Unë isha një ndër pasagjerët që qysh dje do të duhej të ishin në Hamburg, por gjatë udhëtimit aeroplani hasi në disa shpezë dhe iu desh të bëjë ulje urgjente prap në Prishtinë. 

Mbas një pritje më shumë se 3 or të ulur në aeroplan tek mekanikët e aeroportit të Prishtinës të lodhur të rrakapitur dhe të tmerruar deri në palcë na lajmëruan që fluturimi u anulua dhe shtyhet për ditën e nesërme në orën 06:00 të mëngjesit. Tani, të gjithë pasagjerët ishin shumë të kuptueshëm dhe asnjë nuk u ankua, por ishin falemnderues që shpëtuam dhe u kthyem shëndosh e mirë dhe pranuam fluturimin e radhës pa hezitim. 

Ngjarja merr kthes tjetër kur sot që nga ora 04:00 e mëngjesit jemi në aeroport, gra shtatzana, fëmijë, pleqë të maltretuar deri në palcë. Mbasi pritëm 6 orë sepse sipas tyre aeroplani nuk ishte ende gati që nga incidenti dje na hipën në aeroplan dhe të gjithë menduam që tortura mbaroi. 

Aeroplani u nisë në pistë morri shpejtësinë dhe prap ndaloi dhe na ktheu prap tek mekaniku!!!! Prap panik, gra që nuk merrnin frymë nga frika, fëmijë që bërtisnin.

Përveç trajtimin qesharak me nga një got uj, punëtorët e  PrishtinaTicket  u treguan aq arrogant e të pasjellshëm në telefon duke injoruar çdo gjë që i thoja e çdo ankesë që ja drejtoja. Ne e kuptojmë plotësisht prishjen, por a është e logjikshme të vendosësh më shumë se 200 veta në aeroplan e ta provosh se a po fluturon a jo ???? 

A është logjike të maltretosh e gënjesh tash e dy ditë gra fëmijë e pleq në vend se të ju bësh një zgjidhje tjetër? 

E gjitha që unë mund të them i dashur agjensioni Prishtina Ticket  është që do përballesh edhe me gjygj nëse vije puna deri sa të reimbursosh çdo cent të shpenzuar dhe torturën e maltretimin që e kemi përjetuar tash e dy ditë!!!! / KultPlus.com

Në Durrës zbulohen varreza mesjetare

Posted on by Kult Plus

Një varrezë e periudhës mesjetare është zbuluar së fundmi në Forumin Bizantin të qytetit të Durrësit.

Ky zbulim erdhi nga ekspedita e katërt arkeologjike brenda dy viteve të fundit në këtë vend.

Dokumentimi i këtyre varreve, që datojnë nga periudha mesjetare, sjell informacione të reja, duke përmirësuar të dhënat e deritanishme që kanë qenë sporadike.

Gërmimet e fundit janë përqendruar në pjesën jug-lindore të Forumit Bizantin, me qëllimin për të mbledhur sa më shumë të dhëna mbi këtë monument historik.

Ti je…

Posted on by Kult Plus

Poezi nga Entela Kasi

Drita dhe jeta!
Ti je
Fillesë
Ti je
Bota
Ti je
Bukuri
Dashuri
Ti je
Univers
Ti
Je ne
Bijtë e bijat
Ti je ylli që ndrit netët e zeza
Ti je
Fryma
Ti
Dashuria pa kushte
Ti ke atë zemër që përshkon tanë gjëndjen
Ti yll që i jep dritën errësirës
Ti e shenjta
E shtrenjta
E bukura jonë
Pa ty; bota bie e kthehet poshtë
Shuhet
Siç bien gradaçielat apo qiell gërvishtje prej qelqi
Ama, mother, nënë,
Yll në errësirë , dritë
Ti je,
Fillimi
Përtej asgjë
….
Shtator 2024/ KultPlus.com

Qendra për Art Bashkëkohor shpallë tre finalistët e çmimit ‘Artistët e së nesërmes 2024’

Posted on by Kult Plus

Qendra për Art Bashkëkohor ka zgjedhur finalistët Mimoza Sahitin, Luiza Thaqin dhe Dion Zeqirin për çmimin ‘Artistët e së nesërmes 2024’.

Anëtarët e jurisë së çmimit Artistët e së nesërmes 2024 janë takuar më 26 shtator 2024.

Pas shqyrtimit të dhjetë aplikimeve nga artistët që plotësonin kriteret e çmimit dhe pas diskutimeve të gjera, juria zgjodhi njëzëri tre finalistët, bazuar në propozimet e tyre premtuese dhe vlerësimet e punës së tyre deri më tani.

Tre finalistët ofrojnë provokime të guximshme dhe të nevojshme që flasin për kompleksitetin tonë të përbashkët.

Me imazhet e thjeshta dhe ngacmuese, eksplorimi i patrembur i Mimozës për gjendjen e gruas sjell një cënueshmëri të brishtë që ofron një rrëfim thellësisht personal por universalisht politik. Arti i Mimoza Sahitit, i rrënjosur në vizatim dhe pikturë, eksploron marrëdhëniet dinamike midis botëve tona të brendshme dhe mjedisit të jashtëm i cili ndryshon vazhdimisht. Puna e saj luan me idenë e hapësirave “të ndërmjetme” dhe formave të papritura që ato marrin, duke u zhytur thellë në përvojën njerëzore. Me një përzierje unike të humorit dhe dramës, ajo vë në dyshim se çfarë do të thotë të jesh njeri, duke shtyrë vazhdimisht kufijtë e mënyrës se si ne e shohim, ndjejmë dhe kuptojmë artin dhe shoqërinë.

Fokusi kritik i Luiza Thaqit në strukturat shoqërore dhe ndikimin e tyre ekologjik prek çështjet që variojnë nga pronësia e tokës së grave në Kosovë deri te çështja e të drejtave të tokës të të vendosurve/kolonistëve në mbarë botën, duke e bërë punën e saj thelbësore në debatet urgjente socio-ekologjike të ditëve të sotme. Nëpërmjet punës së saj, ajo vë në pikëpyetje dhe sfidon se kush ka çasje në tokë dhe pse, duke theksuar betejat më të thella sociale dhe politike në funksion. Duke rimenduar pronësinë e tokës, Luiza na fton të rimendojmë vetë konceptin tonë për shoqërinë dhe marrëdhëniet njerëzore dhe se si mund t’i formësojmë ato në mënyrë më të barabartë.

Angazhimi i artit të Dion Zeqirit me forcat e padukshme – entitetet që e rrethojnë dhe përbëjnë ekzistencën tonë – përmes materialiteteve dhe mediumeve të ndryshme prezanton një këndvështrim të ri mbi marrëdhëniet ndërmjet fizikes dhe jofizikes. Zeqiri ju tërheq me fuqinë e tij të shqetësuar, pothuajse të nënvlerësuar; ai eksploron se si mendja dhe trupi ndërveprojnë në mënyra që duken të njohura dhe janë poashtu turbulluese. Nuk ka të bëjë vetëm me atë që është, por edhe me atë që mungon – dhe shkëputjen mes të dyjave me që vazhdon të jetojë me ty. Është subtile por me ndikim, mbresëlënëse për mënyrën se si ju bën t’i shihni gjërat ndryshe.

Anëtarë të jurisë së çmimit Artistët e së nesërmes 2024 janë Julieta Aranda, artiste, bashkëthemeluese dhe redaktore e e-flux, Berlin, Miljana Dunđerin, artiste, drejtoreshë e qendrës private kulturore “Akvarijus”, Mitrovicë Veriore, Dr Vjollca Krasniqi, sociologe, Profesoreshë e Asociuar në Fakultetin Filozofik të Universitetit të Prishtinës, Alper Turan, kurator dhe shkrimtar, me seli në Nju Jork dhe Stamboll, dhe Lulzim Zeqiri, artist, që punon dhe vepron ndërmjet Kosovës dhe Austrisë.

Ekspozita e çmimit Artistët e së nesërmes 2024, me artistët e nominuar Mimoza Sahiti, Luiza Thaqi dhe Dion Zeqiri, do të hapet më 1 nëntor 2024.

Fituesit do t’i shpërblehet një program rezidencial artistik dy mujor në New York, SHBA, në Residency Unlimited nga maji deri në qershor 2025 dhe një ekspozitë personale në kuadër të programit vjetor të Stacion – Qendra për Art Bashkëkohor Prishtinë për vitin 2026.

Stacion – Qendra për Art Bashkëkohor Prishtinë falënderon të gjithë artistët kosovarë që aplikuan për çmimin Artistët e së nesërmes 2024 për punën dhe bashkëpunimin e tyre të vazhdueshëm.

Stacion – Qendra për Art Bashkëkohor Prishtinë falënderon jurinë e çmimit Artistët e së nesërmes 2024 për punën dhe bashkëpunimin e tyre.

Mbështetësit kryesor të Çmimit Artistët e së nesërmës 2024 janë: Trust for Mutual Understanding (TMU), Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit dhe Komuna e Prishtinës. Lista e plotë e donatorëve dhe partnerët bashkëpunues do të shpallet me kohë./ KultPlus.com

Gati 20 mijë vizitorë admiruan thesaret e Muzeut Kombëtar “Onufri” gjatë shtatorit

Posted on by Kult Plus

Gati 20 mijë vizitorë admiruan thesaret e Muzeun Kombëtar “Onufri” gjatë muajit shtator.

Sot, në Ditën Kombëtare të Trashëgimisë Kulturore, ministri i Ekonomisë Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja vlerëson interesin në rritje për pasurinë e jashtëzakonshme të artit ikonografik në Muzeun Kombëtar “Onufri”.

Interesi i madh për këtë trashëgimi, shprehet Gonxhja, ka bërë të mundur që vetëm gjatë muajit shtator gati 20 mijë vizitorë të kenë admiruar thesaret që mban ky muze.

Koleksioni i Muzeun Kombëtar “Onufri” përbëhet nga 200 objekte të përzgjedhura nga fondet e kishave dhe manastireve të rrethit të Beratit. Ai përbëhet kryesisht nga ikona dhe një grup objektesh liturgjike. Veprat e këtij muzeu datojnë nga më të vjetrat të shekullit XIV deri në fillim të shekullit XX. Ikonat janë realizuar nga piktorët ikonografë si: Onufri, Nikolla i biri i Onufrit, Onufër Qiprioti, David Selenica, Kostandin Shpataraku, Adam Kristo si dhe piktorët me mbiemer Çetiri (Gjergji, Joani, Nikolla, Naumi, Gjergji i riu dhe Ndini), si dhe nga shumë piktorë të tjerë anonimë.

Nën dyshemenë e absidës më 12 gusht 1968 u zbuluan dy kodikët e famshëm të Beratit, “Kodiku i Purpurt i Beratit” (“Codex Purpureus Beratinus”) i shek. VI pas Krishtit dhe “Codex Aureus Anthimi” i shek. IX pas Krishtit.

Kodikët në fjalë janë përmendore të kulturës dhe qytetërimit si dhe enciklopedi të vërteta të mendimit të krishterë. Dy Kodikët e Beratit janë regjistruar në listën e veprave më të rëndësishme të njerëzimit, të njohur me emrin “Memoire du Monde” nën mbrojtjen e UNESCO-s./atsh/KultPlus.com

Presidentja Osmani në Nju Jork takohet me studentë shqiptarë: Ata mishërojnë thelbin e rinisë sonë

Posted on by Kult Plus

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani në Nju Jork, takoi studentë nga Kosova, Shqipëria e mërgata, të cilët aktualisht studiojnë në disa nga universitetet më prestigjioze të “Ivy League” në Shtetet e Bashkuara.

Osmani në agjendën e saj të ngjeshur përgjatë kësaj jave me takime të shumta, gjeti kohën dhe për mërgatën tonë.

“Nga studimet e politikave deri te neuroshkenca, këta studentë mishërojnë thelbin e rinisë sonë: potencialin e pakufishëm”, u shpreh ndër të tjera Osmani.

‘Makbethi’ i William Shakespare vjen premierë në TKK

Posted on by Kult Plus

Teatri Kombëtar i Kosovës nesër sjellë në skenë premierën “Makbethi” të William Shakespeare, me regji Qëndrim Rijanit, shkruan KultPlus.

Shfaqja “Makbethi” vjen e realizuar në bashkëpunim me Filharmoninë e Kosovës.

Aktorët të cilët luajnë në këtë shfaqje janë: Adrian Morina, Gresa Pallaska, Shkelzen Veseli, Luan Jaha, Shkumbin Istrefi, Ilire Vinca, Semira Latifi, Faris Berisha, Ermal Sadiku, Tristan Halilaj, Flaka Latifi, Fiona Abdullahu, Basri Lushtaku, Shpejtim Kastrati, Ismet Azemi dhe Yzeir Meha.

Pjesa tjetër e stafit është si në vijim: Dramaturge: Zoga Çeta Çitaku, Skenograf: Valentin Sfetozarev, Kostumografe: Maca Papuçevska, Kompozitor: Trimor Dhomi, Orkestra: Filharmonia e Kosovës, Koreograf: Artan Ibërshimi, As. Regjisor: Erleta Regjepi, Video: Rehan Abdulovski, Operator i audios: Arben Aliu, Video operator: Bujar Bekteshi, Inspicente: Nazmije Krasniqi dhe Dizajni i dritave: Mursel Bekteshi.

Premiera e shfaqjes jepet më 1 tetor 2024, në 20:00, në Amfiteatrin e Teatrit Kombëtar të Kosovës./ KultPlus.com

Dita Ndërkombëtare të Trashëgimisë Kulturore, të rinjtë e kryeqytetit vizitojnë objekte ikonë të trashëgimisë kulturore

Posted on by Kult Plus

Në Ditën Ndërkombëtare të Trashëgimisë Kulturore, të rinjtë e Kryeqytetit kanë zhvilluar vizita në disa prej objekteve ikonike të Komunës së Prishtinës.

Drejtoresha e Kulturës, Sibel Halimi ka thënë se kjo vizitë e të rinjëve të kryeqytetit së bashku me drejtorin e shoqatës GUIDEKS, Muamer Sivrikoz, e rikujton edhe njëherë rëndësinë e edukimit të të rinjëve lidhur me vlerat e trashëgimisë tonë kulturore.

“Në Ditën Ndërkombëtare të Trashëgimisë Kulturore, të reflektojmë mbi vlerat e jashtëzakonshme të pasurisë kulturore që trashëgojmë nga brezat e mëparshëm. Këto objekte, të pasura me histori dhe kulturë, na kujtuan se sa e rëndësishme është të ruajmë dhe promovojmë trashëgiminë tonë për brezat e ardhshëm. Trashëgimia kulturore nuk është thjesht një kujtim i së kaluarës, por një burim i përhershëm frymëzimi për të ardhmen”, thuhet në shkrimin e drejtoreshës Halimi në Facebook./ KultPlus.com

Artistët Francesco Tristano dhe Pascal Schumacher nesër sjellin post koncertin e Dam Festival

Posted on by Kult Plus

DAM Festival ka njoftuar se do të organizojë një Super Koncert me artistët Francesco Tristano dhe Pascal Schumacher, në Atelienë e Pallati i Rinisë, shkruan KultPlus.

Ky koncert me program dinamik do të prezantohet nga pianisti i famshëm luksemburgas Francesco Tristano i shoqëruar nga perkusionisti i jashtëzakonshëm luksemburgas Pascal Schumacher – së bashku me instrumentistë kosovar si Rron Bakalli – violinë, Pleurat Doli – violinë, Lirdina Kukaj – violë, Fjolla Asllanaj – violonçel, Feriz Feka – kontrabas dhe Albin Abazi – bateri.

Ky interpretim është mbështetetur nga Ambasada e Luksemburgut në Kosovë, në partneritet me AMC Corporation, Pallatin e Rinisë dhe Filharmoninë e Kosovës.

Koncerti para publikut do të prezanohet më 30 shtator 2024, në ora 19:00, në Atelienë e Pallatit të Rinisë./ KultPlus.com

477 vite më parë lindi shkrimtari i njohur spanjoll, Miguel de Servantes

Posted on by Kult Plus

Nga Albert Vataj

Ndoshta ajo që arriti të bënte me romanin “Don Kishoti i Mançes” në letërsinë botërore do të ishte shumë më shumë se sa ai ishte gaditur në këtë sipërmarrje. Në atë kohë letërsia ndodhej në një taban të ashpër dhe tejet të ngurtë. Tematika dhe larmia e personazheve dhe ngjarjeve po vuante një lloj shterrimi. Nevoja për të vënë dorë në diçka që kishte shfaqur shenja dekompozimi ishte gjithnjë e më emergjente. Ndërsa askujt nuk i kishte rënduar në shpirt kjo situatë e shterruar e letrave dhe krijimtarisë. Një i prerë për luftë dhe aventura, më shumë se për penë, “ngre shpatën” dhe godet litarin që mban të tendosur velën e asaj anijeje të pakur që vijonte të lundonte në një detë të paanë. E përplas këtë pushtues të ujrave për shkëmbinjtë e brigjeve dhe kurajos, dhe me çfarë arrin të dalë në breg nis të ringre një anije tjetër, një anije më të shpejtë dhe më sfiduese për stuhitë dhe detet e ashpra të letërsisë që e presin kërcënueshëm.
Cili është ai që guxon kaq shumë?
Po, është Miguel de Servantes Saavedra, ai që do të hyjë në historinë e letërsisë botërore si nënshtruesi i kalorësiakes përmes satirës. “Don Kishoti i Mançes”, ishte kjo kryevepër e paarritshme fikshën që do ta ngjiste këtë spanjoll me mish e me shpirt në panteonin e famës.

Miguel de Servantes vdiq në Madrid më 22 prill si dhe u përcoll për në amshim më 23 prill duke u varrosur në një manastir triniteti si një françeskan. Është pikërisht 23 prilli i keqpërdorur si datë që në shumë hamendësime konsiderohet si datëvdekja e shkrimtarit. Shkaku i vdekjes së tij, në bazë të Antonio López Alonso, një mjek, i cili ka shqyrtuar dokumentacionin e mbijetuar deritani, ishte diabeti 2 dhe një cirozë së mëlçi. Aludime të ndryshme bëjnë fjalë që ky përkeqësim i shëndetit të Servantes erdhi si rezultat i konsumit të tepruar të alkoolit në vitet e fundit të jetës.
***
Miguel de Servantes Saavedra u lind më 29 shtator 1547 dhe vdiq më 22 prill 1616. Në historinë e letërsisë dhe tekstshkrimet për autorin, orvatet ta mbamendin atë si një novelist, poet dhe dramaturg i njohur.
Deri në vitin 1605 kur atë e kishte lënë takati dhe mbi vete mbante inatet e të pamundurave që cyt mosha e thyer, është fjala për një burrë 58-vjeçar, ai rroket prej një suksesi të paimagjinueshëm që i sjell romanin, “Don Kishoti i Mançes”. Servantes veç historive me femra, aventurave, deri tek pengmarrja nga një tufë mercenaresh algjerianë të komanduar nga një shqiptar, kishe shkruar, ose më saktë ishte ballafaquar me veten e tij të dështuar krijuese. Asaj pjese të krijimtarisë së Servantes nuk i’u kthye askush as për ta riparë, as për ta rivlerësuar, për ta lënë këtë emër të lidhur vetëm me “Don Kishotin e Mançes”, të cilin ai e bëri me dy pjesë.
Nga kritika, “Don Kishoti i Mançes” konsiderohet romani i parë modern europian dhe më i mirë i shkruar ndonjëherë. Ndikimi që pati në gjuhën spanjolle ka qenë aq themeltar sa u etiketua si “Gjuha e Servantesit”. Gjithashtu, ky roman pati një ndikesë rrapëllitëse në periudhën e bashkëkohësisë dhe përmbysjen e epokës së famës kalorësiake duke i transkriptuar këto heronj në personazhe grotesk. Kësodore arrijmë të kapim fillin e një pene inatçore, marazin e një burri me të shkuar shumëngjyrëshe dhe goditjen që pësoi nga rrufeja e famës, pod, ku ndodhet edhe sot e asaj dite. Gjithqysh ai arriti të shkruante një faqe shkëlqimtare në historinë e letërsisë dhe të sillte në jetë një emblemë filozofike dhe psikologjike, siç ishte “Don Kishoti i Mançes”.
***
Nëpër jetëshkrimet për shkrimtarit thuhet se Miguel de Servantes Saavedra, fëmija i katërt një mjeku, fillimisht regjistrohet në marinën tregtare spanjolle, por shpejt flota që e paguante përfshihet në njësitë luftarake. Servantes i ri shkëlqen si ushtarak. Ai plagoset tri herë në fushatat kundër otomanëve, më rëndë në betejën historike të Lepantos, një nocion gjeografik në Gjirin e Korintit, në Greqi.
Pas pesë vitesh shërbim, atë e lejojnë të kthehet në atdhe, në Spanjë. Për shërbimet e tij të vyera ndaj kombit, Servantes sapo ishte graduar me titullin “ushtar elitar” dhe në kthim kishte me vete edhe 2 letra për Mbretin Filip II të Spanjës. Të dyja letrat, që Servantesi i ruante me kujdes, kishin vlerën e rekomandimit, me qëllim që mbreti të çmonte atë që ai kishte bërë në luftë.
***
Pas pesë viteve të robërisë, Servantes u çlirua, falë negociatave të etërve të trinitetit. Më 27 tetor, ai mbërriti në Valencia, i dobët. I ati kishte për të shitur të gjithë pasurinë dhe shkurorëzuar nga të gjitha nderet për t’i dhënë lirinë. Përvoja ishte një pikë kthese në jetën e tij, si dhe referenca të shumta për tema të lirisë dhe robërit shfaqen në punën e tij. Servantes u kthye nga Algjeri i zhytur në borxhe për shkak të haraçit të paguar për lirimin e tij. Për të fituar të holla, ai vendosi të ishte kontingjent lufte. Ai shkoi në Portugali dhe mori pjesë në betejën e “Azores Las” në 1582. Një vit më vonë, ai u kthye në Spanjë me dorëshkrimin e një romance, “La Galatea” dhe ndoshta pjesën e parë të “Persiles y Segismunda”. Ai gjithashtu solli disa shënime për biografinë e tij. Gjatë këtij viti ai u bë babai i Isabel de Saavedra, një vajzë që kishte me një zonjë të aristokracisë së Lisbonës.
Më 12 dhjetor, 1584, 37- vjeçari Miguel de Servantes Saavedra ishte martuar me Katalina Dona de Palacios Salazara. Martesa e detyruar e Servantes për të kërkuar një punë funksionoi dhe në 1588 ai siguroi një pozitë si një zyrtar i qeverisë në jug të Spanjës, rekuizimi gruri dhe vajit të ullirit për fushatën e Armadës së pamposhtur. Posti i tij i ri i dha atij mundësinë për të mësuar zakonet dhe shprehitë e zakoneve, traditave nga Sevilje që ai përshkroi tek Don Kishoti. Ai u arrestua dy herë në Sevilje për marrje posedimin e materialeve që i përkitnin Katedrales Sevilje-së. Këto përvoja justifikojnë legjendë që pjesa e parë e Don Kishotit ishte shkruar në burg.
Qëndrimi i tij në Sevilla ishte një periudhë e fatkeqësive për Servantes. Fat i tij nuk ishte më i mirë në letërsi. Në vitin 1595, ai fitoi çmimin e parë (tre lugë argjendi) në një konkurs poeme, dhe tre vjet më vonë, kënga e tij El entierro del Rey Felipe II en Sevilla ka marrë një vëmendje, edhe pse pjesa tjetër e poemave të tij do të mbeten të pabotuar.
***
Xhaxhai i tij Alonso de Quesada Salazar thuhet se ka shërbyer si yshtje frymëzuese për të formësuar karakterin e Don Kishotit. Gjatë 20 viteve të ardhshme Servantes bënte një ekzistencë nomade, duke punuar si një agjent blerje dhe si një tagrambledhës. Ai vuajti falimentimin dhe u burgos të paktën dy herë (1597 dhe 1602) për parregullsitë në llogaritë e tij. Midis 1596 dhe 1600, ka jetuar kryesisht në Sevilje. Në vitin 1606, Servantes u vendos në Madrid, ku ka mbetur për pjesën tjetër të jetës deri në të shuar më 22 prill 1616.
***
Romani “Don Kishoti” i të madhit Miguel Serantes, gjeniut të letërsisë spanjolle, që bashkon në mënyrë krejt të natyrshme prirjen fantastike me shpirtin realist, del në dritë në periudhën kur romani kalorësiak e kishte humbur plotësisht joshjen dhe vëmendjen e lexuesit të kohës. Ai e solli këtë fikshën si një kundërvënie e fuqishme ndaj mentalitetit spanjoll mbi romanin kalorsiak, mbi këtë roman që ishte i molepsur nga figura të glorifikuara heronjsh të vendosur në situata të ekzagjeruara dhe që lëvizin në një botë eksploduese pasionesh dhe ngërthyer mes intrigash dhe aventurash të pabesueshme.
“Don Kishoti” nëtërësinë e vet rreket të ironizojë prirjeve kalorsiake, si dukuri shoqërore dhe historike të Spanjës. Servantesi zgjedh pikërisht një “hero” si Don Kishoti, një personazh sa grotesk aq dhe kompleks, për ta vendosur përballë ngjarjeve dhe situatave të fryra dhe shpesh herë absurde, për të realizuar dhe përmbushur aventura të çmendura, të cilat e pozicionojnë si romanin e pare antiroman në historinë e letërsisë, kurse Don Kishotin si të parin antihero në këtë lëm. Gjithqysh kjo kryevepër e vuri Servantesin në një radhë me përfaqësuesit e tjerë të mëdhenj të Rilindjes europiane për ta sjellë deri në ditët tona si një rast i veçar dhe emblematik i tekstshkrimit. Nëse kombi gjerman mburret me Gëten, ai angles nuk ka nguruar ta vendos në kreshtën më të lartë të krenarisë, tragjikomedianin më të madh të të gjitha kohërave, Uilliam Shekspir, edhe Spanja te Miguel de Servantes Saavedra ka të shëmbëllyer elementin më përfaqësues të kombëtares./ KultPlus.com

Presidentja Osmani në New York: Historia e Kosovës shfaq partneritetin, fuqitë e aleancave dhe demokracisë

Posted on by Kult Plus

Presidentja Vjosa Osmani ka folur për ndjenjën dhe përjetimet e një refugjati në Shtetet e Bashkuara të Amerikës më 24 shtator në Clinton Global Initiative në New York.

Ajo para të pranishmëve ka thënë se njerëzit e Kosovës e kanë dashtë lirinë dhe këtë nuk ka mundur askush t’ua mohojë e ndalojë pa marrë parasysh se sa e gjatë ishte rruga për këtë.

“Të jesh një refugjatë të formon si person, por edhe profesionalisht për të gjithë jetën. Dhe të inspiron në vete për nevojën që t’i shërbesh vendit tënd, njerëzve të tu dhe njerëzimit në botë”.

“Unë e di që jemi shtet i vogël por fuqishëm e besoj se ndikimi i jonë në botë nuk duhet të përkufizohet me madhësinë gjeografike apo vendndodhjen. Por për historinë që kemi për të thënë, historia e Kosovës është ajo që shfaq partneritetin, fuqinë e aleancave, dhe fuqinë e demokracisë”.

“Dhe tregon e asgjë nuk mund të qëndrojë në rrugën e njerëzve që dëshirojnë të jenë të lirë, asgjë pa marrë parasysh sa e vështirë është rruga, dhe pa marrë parasysh sa gjatë, gjithmonë ti do të jesh aty. Askush nuk mund të ndalojë njerëzit që duan të jenë të lirë”, ka thënë Osmani.

Dita Ndërkombëtare e Ndërgjegjësimit për Mungesën dhe Shpërdorimin e Ushqimit

Posted on by Kult Plus

 29 shtatori është Dita Ndërkombëtare e Ndërgjegjësimit për Mungesën dhe Shpërdorimin e Ushqimit.

OKB bën thirrje të ndalojë shpërdorimi, në të mirë të popullsisë dhe planetit.

Reduktimi i humbjeve të ushqimit dhe shpërdorimi është thelbësor në një botë ku numri i njerëzve të prekur nga uria është rritur ngadalë që nga viti 2014, dhe tonelata e tonelata ushqime të ngrënshme humbasin dhe/ose shpërdorohen çdo ditë.

Në nivel global, rreth 13.2 % e ushqimit të prodhuar humbet mes korrjes dhe shitjes me pakicë, ndërsa rreth 19 % e prodhimit të përgjithshëm global të ushqimit shpërdorohet në familje, në shërbimin ushqimor dhe në shitje me pakicë.

Kjo ditë ndërkombëtare nxjerr në pah nevojën kritike për financim për reduktimin e humbjeve dhe shpërdorimit të ushqimit, për të kontribuar në arritjen e qëllimeve klimatike dhe avancimin e Agjendës 2030 të OKB, për Zhvillim të Qëndrueshëm.

OKB kujton se, kur ushqimi humbet ose shpërdorohet, të gjitha burimet që janë përdorur për të prodhuar këtë ushqim (përfshirë ujin, tokën, energjinë, punën dhe kapitalin) shkojnë dëm. Përveç kësaj, asgjësimi i humbjes së ushqimit dhe mbetjeve në landfille, çon në emetimin e gazrave serrë, duke kontribuar në ndryshimet klimatike. Humbja dhe shpërdorimi i ushqimit gjithashtu mund të ndikojnë negativisht në sigurinë ushqimore dhe disponueshmërinë e ushqimit dhe të kontribuojnë në rritjen e kostos së ushqimit./atsh/ KultPlus.com

Shkodra në mëngjese

Posted on by Kult Plus

Poezi nga Ernest Koliqi

Këndojnë’ s’bashku n’mëngjes pes’ kumbanore
Këndojnë’ n’ajri mbi Shkodër ende fjetë:
Mbi Maranaj qet vetllen kureshtare
agimi e hjedh n’liqe synin e qetë.

Përhap lajmin e zgjimit rrezja e parë
T’parat përshëndetje dridhen n’heshti letë,
E shpejt n’at lavdi, që e vesh’ fare,
Shkodra kumbon me zane, zhurmë e jetë.

E ai diell pranvere i ri shprazet n’shtëpija,
Udha e lulishta, tue ngjall’ ngjyra e shkëndija,
Tue mbshtjell’ gjithçka si nji tis ari, i hollë,

skaj n’skaj si lum gzimi tue rrëshqitë
n’sytë e vashave qeshë, e mbush’ me dritë
kaçurrelat e tyne kur shkojn’ n’shkollë./KultPlus.com

“Letër babait”

Posted on by Kult Plus

Nga Franz Kafka

I dashur baba…

Isha fëmijë frikacak; por edhe kokëfortë, siç janë fëmijët.
Padyshim, mamaja m’i plotësonte tekat, por nuk mund ta besoj se kam qenë aq i azdisur, s’mund ta besoj se një fjalë e ngrohtë, një vështrim i përdëllyer, duke më marrë qetësisht për dore, të mos e platitnin qenien time dhe të arrije çka dëshiroje. Dhe ti, në thelb, je njeri babaxhan dhe i dhembshur (ato çka po them nuk bien në kundërshti, flas për përshtypjen që kisha krijuar për ty në vogëli), por jo të gjithë fëmijët janë aq këmbëngulës dhe të guximshëm që të rendin kaq gjatë pas dashurisë, derisa të gjejnë atë. Ti di ta trajtosh një fëmijë vetëm sipas midesë sate, gjithë forcë, rrapëllimë e nerva të cingërisura dhe, në rastin tim, kjo të duket kaq e qëlluar, pasi doje të shihje tek unë një djalosh të fortë e guximplotë.

Sot, është e qartë, arrij t’i përshkruaj vetëm tërthorazi metodat edukative që përdorje në hapat e parë të jetës sime, por, sidoqoftë, arrij t’i ravijëzoj sërish në mendje, duke pasur parasysh periudhat e mëvonshme dhe mënyrën se si sillesh me Feliksin. Veç kësaj, duhet mbajtur parasysh se atëherë ishe mjaft më i ri, pra më i fuqishëm, më energjik, më i shpërqendruar, ishe më pak i kujdesshëm nga ç’je tani dhe i përpirë nga puna jote; mezi të shihja një herë në ditë dhe përshtypja që ngjallje tek unë ishte e thellë dhe kurrë nuk u nemit e s’u bë monotone. Nga vitet e para të jetës ndërmendësohej vetëm një ndodhi. Ndoshta e kujton edhe ti.

Një natë qarravitesha paprerë, sepse doja ujë, sigurisht jo për shkak të etjes, por ndoshta për të të bezdisur dhe për t’u zbavitur. Meqë kanosjet fjalërënda s’kishin bërë punë, më ngrite nga shtrati, më nxore në ballkon, mbylle derën dhe më le aty, për pak çaste, vetëm, në fill të këmishës. S’dua të them se nuk veprove drejt; ndoshta atë natë, me të vërtetë, s’ia dilje dot ndryshe që të preheshe në paqe; desha vetëm të të përshkruaj mënyrat e tua edukative dhe vragat që lan mbi mua.

Ai ndëshkim, sigurisht, më bëri më kokulur, por më trallisi në thellësi të shpirtit. Kurrë nuk arrita të vë në kandar ujin që kërkoja, kokëngjeshur si mushkë, dhe frikën pa anë e fund që ndieja teksa gjendesha jashtë. Edhe vite më vonë më kallte datën fantazia brejtëse sikur burri i stërmadh, im atë, vendi i fundit ku mund të përplasja kokën, mund të vinte natën, pa kufarrë shkaku dhe të më nxirrte vrikthi, nga shtrati në ballkon; pra, për të, s’isha veçse një zero me xhufkë.

„Nuk jam i pajisur me asgjë, nuk përmbledh në vetvete, për aq sa di unë, asgjë tjetër fituar nga jeta, absolutisht asgjë, duke përjashtuar dobësinë universale njerëzore. Por me këtë gjë, e në këtë kuptim, duhet të them se ajo është për mua një forcë kolosale. Unë kam thithur me forcë negativitetin e kohës që po jetoj dhe ai, negativiteti më rri aq afër, ngjitur fare, sa që unë nuk kam të drejtë ta luftoj, bile jo vetëm kaq, në një farë kuptimi e ndjej për detyrë ta përfaqësoj”. / KultPlus.com

Nuk isha unë

Posted on by Kult Plus


Poezi nga Ozdemir Asaf

Një mbrëmje ti po shikoje nga dritarja
Në errësirë duke mbushur ngadalë rrugën
Dikush që më ngjante mua po kalonte pranë shtëpisë tënde
Zemra jote filloi të garonte…
POR AI QË PO KALONTE NUK ISHA UNË
Një natë ti po flije në shtratin tënd
Papritur ti u zgjove në një botë të heshtur
DIÇKA NË NJË ËNDRËRR T’I HAPI SYTË
Dhe errësira ishte atje në dhomën tënde
AI QË TË PA NUK ISHA UNË
Në çastin kur unë isha afër askundit
Dhe pa asnjë arsye ti fillove që të qaje
Tani më në fund po mendon për mua
Duke jetuar me dashuri në jetën tënde
AI QË E DINTE KËTË NUK ISHA UNË
Ti po lexoje një libër, e magjepsur
Njerëzit aty brenda ranë në dashuri apo dikush tjetër vdiq
Një djal i ri në roman u vra
Ti kishe frikë, qave me të gjitha fuqitë e tua
AI QË VDIQ NUK ISHA UNË

Përktheu: Enkeleda Suti / KultPlus.com

Zbulohen varreza mesjetare në Durrës

Posted on by Kult Plus

Një varrezë e periudhës mesjetare është zbuluar së fundmi në Forumin Bizantin të qytetit të Durrësit. Ky zbulim erdhi nga ekspedita e katërt arkeologjike brenda dy viteve të fundit në këtë vend.

Sipas arkeologes Brikena Shkodra, dokumentimi i këtyre varreve, që datojnë nga periudha mesjetare, sjell informacione të reja, duke përmirësuar të dhënat e deritanishme që kanë qenë sporadike.

Brikena Shkodra, Arkeologe: Kemi ende nevojë të kuptojmë të gjitha këto elemente sa ruhen përmes të dhënave arkeologjike dhe nga ana tjetër e njejta hapësirë vazhdon të ketë të njëjtën rëndësi si pjesë e vazhdimësisë së jetës në qytet të paktën deri në shek e XIV.

Gërmimet e fundit janë përqendruar në pjesën jug-lindore të Forumit Bizantin, me qëllimin për të mbledhur sa më shumë të dhëna mbi këtë monument historik.

Brikena Shkodra, Arkeologe: Kemi mundësi që të bëjmë një histori më të mirë të qytetit dhe këtij monumenti brenda qytetit antik të vonë dhe mesjetar. Janë pikërisht të gjitha këto element që lidhen me përcaktimin e të dhënave më të sakta dhe më të dokumentuara në lidhje me kohën e ndërtimin e strukturës, në lidhje me elementet arkitektonike që të bëjnë të kuptosh format e ndryshme funksionale.

Forumi Bizantin, i cili ndodhet në qendër të Durrësit, ka shërbyer si qendër për aktivitetet kryesore sociale, ekonomike, politike dhe tregtare gjatë antikitetit të vonë. Gërmimet janë pjesë e projektit “Dyrraciumi në antikitetin e vonë,” të realizuar nga Instituti i Arkeologjisë me mbështetje financiare nga Akademia e Shkencave./Klan/ KultPlus.com