Garat e notit të lojërave olimpike në Paris mund të shtyhen ose anulohen tërësisht nëse cilësia e ujit nuk përmirësohet në lumin Sena, i cili rrjedh nëpër kryeqytetin francez, sipas organizatorëve të eventit.
Lumi është vendosur të presë disa evente olimpike këtë verë, por ka nivele “alarmante” të baktereve, sipas një paralajmërimi të lëshuar nga OJQ-ja ndërkombëtare Surfrider Foundation Europe të hënën. Grupi pohoi se nga 14 mostrat e marra në Urën Aleksandri III gjatë një periudhe gjashtëmujore, të gjitha, përveç njërit, treguan cilësi të dobët të ujit.
Tony Estanguet, një kampion tre herë olimpik në kanoe dhe president i Komitetit Organizativ të Parisit 2024, pranoi të martën se bakteri E. coli është “një nga sfidat më të mëdha” me të cilat përballen organizatorët, duke vënë në dukje se gara mund të vonohet ose të anulohet nëse cilësia e ujit përkeqësohet.
Rreziku kryesor vjen nga stuhitë e dendura të shiut, kur uji derdhet në sistemin e ujërave të zeza të Parisit, duke shkaktuar rrezik për tejmbushje. Shiu i tepërt më pas derdhet në lumë dhe mund të çojë në ndotje. Verën e kaluar një rrjedhje e ujërave të zeza çoi në anulimin e një gare noti paraolimpike./balkanweb/KultPlus.com
Vjosa si lumi i fundit i egër në kontinentin e vjetër që e bën atë mbretëreshën e lumenjve të Evropës.
Agjencia Kombëtare e Turizmit solli në rrjetet sociale pamje mbresëlënëse nga lumi i Vjosës përmes fotografisë fituese në “Wanderlust in Albania”.
Fotoja është një nga mënyrat e zbulimit të bukurisë mbresëlënëse të peizazhit rrotull Vjosës – lumi i fundit i egër i Evropës, tashmë Park Kombëtar i mbrojtur.
Ngjyrat e Vjosës vijojnë nga fotografi i talentuar Bleron Çaka, një nga konkurentët fitues në kategorinë peizazhe të Konkursit Ndërkombëtar të Fotove dhe Videove Reels “Wanderlust in Albania”./atsh/KultPlus.com
Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale pamje nga grykëderdhja e Vjosës në Levan, Fier.
Rama e cilësoi grykëderdhjen e Vjosës një peizazh magjik për t’u vizituar.
Lumi i Vjosës, si lumi i fundit i egër në Europë, u shpall më 13 mars të këtij viti nga qeveria shqiptare “Park Kombëtar”, kategoria e dytë e mbrojtjes, që është shumë më e lartë nga ajo që kishte deri një vit më parë, thjesht “park natyror”.
Në 13 qershor 2022 u nënshkrua Memorandumi i Mirëkuptimit ndërmjet Ministrisë së Turizmit dhe Mjedisit dhe organizatës amerikane “Patagonia” për nisjen e punës së përbashkët për ta shpallur Vjosën “Park Kombëtar”.
Për shkak se, lumi Vjosa dhe lugina e tij është një park shumë kompleks, është marrë ekspertizë ndërkombëtare përveç asaj të brendshme, që të gjitha procedurat e shpalljes të Vjosës Park Kombëtar, të jenë me standardet më të larta ndërkombëtare.
Lumi Vjosa, në jug të Shqipërisë, është një nga lumenjtë më të njohur në Shqipëri, për sa i përket trashëgimisë natyrore dhe vlerave të biodiversitetit që mban. Formacionet e ndryshme gjeologjike, karakteristikat e relievit dhe kushtet klimatike të pellgut të Vjosës kanë kontribuar në një diversitet të madh habitatesh dhe speciesh, shumë prej të cilave mbeten të pazbuluara edhe sot e kësaj dite. Bollëku i Vjosës me peshq, duke përfshirë grykëderdhjen e saj dhe lagunën e Nartës, e bëjnë këtë rajon mjaft të rëndësishëm për peshkim dhe shumë banorë vendas e kanë ndërtuar jetesën e tyre bazuar në peshkim me praktika kryesisht tradicionale të cilat vazhdojnë edhe sot e kësaj dite./atsh/KultPlus.com
Poezinë “Of Nanë” Bekim Lumi e shkroi në vitin 1996 në Shqipëri.
Siç ka treguar ai: “Në një nga ato netët e mallit e të mërzisë, gjatë studimeve në Tiranë, kur, për shkak se Nanën nuk e kisha pa për disa vjet, dojsha me i kërkue falje për shumëçka të thanun e të pathanun”.
Of Nanë
Of Nanë Pashë Zotin m’fal Nanloke Edhe k’saj here Si rr’fe prej qielle Dhimtën e kresë mbi ty e shkarkova
Of Nanë Pashë Zotin m’fal Nanloke Edhe k’saj here Si ilaç për nerva Emnin tand ndër dhambë e kafshova
Of Nanë Pashë Zotin m’fal Nanloke Edhe k’saj here Si saç i skuqun mbi mrumet e grujta Zjarminë e ballit sipri ty ta hodha
Of Nanë Pashë Zotin m’fal Nanloke Edhe k’saj here Si barrën e druve përmi shpinë Tana borxhet e mallin e brengat ty t’i ngarkova
Of Nanë Pashë Zotin m’fal Nanloke Edhe k’saj here Si bojaxhi i keq që jam Flok’t me gëlqere t’bardhë mërzie t’i ngjyrosa
Of Nanë Pashë Zotin m’fal Nanloke Edhe k’saj here Si mbi jastëk andrrash Kryet e lodhun n’prehnin tand e mb’shteta
Of Nanë Pashë Zotin Pashë Ty Pashë Babën Pashë Mue M’fal Si mëkatar i keq që jam Po t’lutem shumë M’fal Për dhembjet Për sëmundjet Për nervat Për zjarminë Për brengat Për borxhet Për mallin Për mërzinë Për ofshamat e djeshme të sodme të nesërme M’fal Njimijë herë m’fal Of Nanë Of Nanë Of Nanë Of Nanë. /KultPlus.com
Sot asht e dielë E hanë asht nesër E martë mbasnesër Tevona vjen e mërkura E enjta mbas saj Pastaj e premtja dhe e shtuna E prap e diela Njerëz i urrej të dielat
Rafting në ujë të bardhë, ushqime të shijshme dhe banja termale ju presin në parkun më të ri kombëtar të Evropës Lindore, shkruan Franc Merkuri për Euronews.
Parku Kombëtar i Lumit Vjosa është një mrekulli.
Pas vitesh fushate nga marka e veshjeve ”Patagonia”, IUCN dhe askush tjetër përveç aktorit Leonardo Dicaprio, këtij pellgu prej 6 500 kilometrash katrorë degësh dhe rrugësh të egra ujore iu dha mbrojtja që meritonte duke e bërë atë parkun e parë lumor të egër në Evropë.
Mund të jetë parku i parë, por është lumi i fundit i egër i Evropës, shtëpia e 1 110 llojeve të kafshëve dhe bimëve, nga të cilat dy specie bimore dhe 13 kafshë janë në rrezik të zhdukjes globale. Prandaj, mbrojtja zyrtare është kaq e rëndësishme.
Vjosa fillon në Greqi si Aoos, përpara se të kalojë në Shqipëri, duke gjarpëruar nëpër malet e Ballkanit dhe në fund të arrijë në detin Adriatik.
Gjatë rrugës, ajo kalon nëpër fusha të blerta dhe përgjatë shpateve malore duke krijuar kanione mbresëlënëse, ishuj rërë dhe kthesa të mrekullueshme.
Bukuria dhe domethënia e lumit e kanë fituar emrin “Zemra Blu e Evropës”.
Ku është vendi më i mirë për të eksploruar parkun kombëtar të lumit Vjosa?
Ne kemi zgjedhur dy nga qytetet më piktoreske ku mund të përjetoni këtë lumë të fuqishëm – Përmetin, Tepelenën dhe Gjirokastrën. Nëse vini nga Tirana është rreth tri orë e gjysmë me makinë deri në këto qytete.
Duke qenë se Shqipëria është ende një destinacion nën radar, ju do të gjeni lehtësisht strehim në të gjitha vendet tona të rekomanduara.
Një bujtinë e drejtuar nga vendasit është mënyra më e mirë për të njohur shqiptarët dhe mënyrën e tyre të jetesës. Por, ka edhe hotele më të mëdha nëse doni një përvojë më të mirë.
Përmet – Shëtitje me kalë dhe ushqime vendase
Vjosa është një habitat natyror ku mund të ndjeni fuqinë e vërtetë të një lumi të egër. Rafting është mënyra më e mirë për t’u njohur nga afër me fuqinë e tij dhe Përmeti ka shumë kompani që do të organizojnë turne për ju.
Ka edhe operatorë turistikë që organizojnë udhëtime me kalë. Me ndihmën e një ”shoku” me katër këmbë, ju do të vizitoni pyjet dhe fshatrat lokale – këto janë vendi më i mirë për të shijuar ushqime vërtet tradicionale shqiptare.
Nëse po kërkoni një mënyrë më të ngadaltë për të kaluar nëpër Përmet, një shëtitje nëpër këtë qytet të luleve do të jetë perfekte. Vendasit pëlqejnë të thonë se “përveç detit, mund të gjesh gjithçka tjetër në këtë qytet”. Edhe këtu kuzhina shqiptare është e bollshme, e bërë me produkte organike të kultivuara nga fermerët vendas.
Ndërsa jeni në Përmet, mos humbisni urën e Ottoman Kadiut. Ujërat bruz të lumit Langaricë rrjedhin nën urë, duke krijuar një pamje mahnitëse. E ndërtuar në mesjetë, ajo është përdorur prej shekujsh për të kaluar lumin, që nga ditët kur Perandoria Osmane kontrollonte Shqipërinë.
Tepelenë – Banja termale dhe kala
Tepelena është e vendosur mes vargmaleve të thyer malore dhe ka pamje nga bashkimi i lumenjve Vjosë dhe Drinos. Ajo shtrihet rrëzë një kodre, duke krijuar një peizazh të mrekullueshëm rreth saj.
Tepelena u bë e famshme nga Ali Pashë Tepelena, i cili e filloi karrierën e tij si bandit duke grabitur karvanet tregtare, por përfundoi si një guvernator i pamëshirshëm për osmanët, duke sunduar mbi një sipërfaqe të madhe toke midis Tepelenës, Gjirokastrës dhe Janinës.
Kalaja e tij e dikurshme ia vlen të vizitohet për një pamje tjetër të Vjosës, ku bashkohet me lumin Drinos.
Nëse doni aventura, kanioni i Langaricës dhe shpellat përreth Petranikut janë ideale për zhytje dhe kanion.
Ose për diçka më të rehatshme, shfrytëzoni sa më shumë llixhat natyrore në këtë zonë.
Në kohën e komunizmit frekuentoheshin nga shqiptarët për të kuruar problemet e tyre të ndryshme shëndetësore. Ju mund të vizitoni rrënojat e një kampi të ndërtuar gjatë Perandorisë Osmane. Mund të shihni akomodimin ku qëndronin pacientët, dhomat për relaksim dhe madje edhe vaska të asaj kohe.
Edhe sot e kësaj dite, ujërat termale janë të njohur për fuqitë e tyre shëruese.
Ku është vendi më i mirë për të parë kafshët në parkun kombëtar të lumit Vjosa?
Ne do të rekomandonim Lagunën e Nartës në bregun perëndimor të Shqipërisë.
Është një nga lagunat më të mëdha dhe më të pasura ekologjikisht në vend. I caktuar si një Rezervat Natyror i Menaxhuar, ju jeni të garantuar të shihni peizazhe të paprekura këtu.
Kafshët e egra më të rëndësishme që banojnë në këtë lagunë përfshijnë flamingo, pelikani dalmat, çakalli i artë dhe delfini i zakonshëm me sqep të shkurtër./atsh/KultPlus.com
Aktori me famë botërore, Leonardo Di Caprio, po vazhdon të jetë zëri i fuqishëm për mbrojtjen e lumit Vjosa, shkruan KultPlus.
Përmes një postimi në rrjetin e tij social “Instagram”, ai ndau një video me ndjekësit e tij, më shumë se 50 milionë të tillë, ku edhe shkroi se aktivistët kanë punuar pothuajse për një dekadë që të mbrojnë këtë lum.
“Aktivistët me @blueheartrivers kanë punuar për të mbrojtur Vjosën për një dekadë dhe përpjekjet e tyre kanë fituar mbështetje globale. Nëse Vjosa do të bëhej park kombëtar, ajo do ta mbronte përgjithmonë nga kërkimet e naftës dhe digat aty pranë, ndër të tjera”.
Tutje ai shpjegoi se një Park Kombëtar i Vjosës do të tërhiqte rreth 1.5 milionë vizitorë çdo vit, do të gjeneronte rreth 20 milionë euro të ardhura çdo vit dhe do të krijonte shumë vende të reja punës.
Përmes një linku të vendosur aty, shihet edhe peticioni i krijuar për të mos lejuar kompanitë e naftës të bëjnë kërkime aty.
Ky peticion veçse ka marrë vëmendje të madhe, ku madje është nënshkruar nga më shumë se 32 mijë njerëz. /KultPlus.com
Eu çfarë djali kam, eu çfarë Lumi kam. sa kafshata, sa një pëllëmbë s’e ka mjekrën s’ka as dhëmbë, mallkon yje, shkatërron yje Edhe në muajin e vet të tetë s’don të lidhet në djepin e vet.
Diellin ta shikosh nga hija e plepit Dhe ta matësh Kur hijen tënde s’mund ta kapërcesh më Qenit ruaju se të kafshon ajo kafshë shtëpiake Besnik i madh i Njeriut Nga kafshimi i gjarprit mund të shpëtosh Macen nxirre nga fjalori yt gjithsesi Ajo s’është simbol i kohës sate as i artit tënd
(Unë gjthmonë ia kam frikën edhe Lules edhe
Femrës)
Kur të flasësh fol të dëgjohesh në bjeshkë të dëgjohesh në shkretëtirë Për të dytën herë mbetesh pa kokë ose kush nuk të beson: Sa më pak shikoje veten në pasqyrë Dhe kurrë mos mendo: I pari Ai që ka ekzistuar para teje jam UNË Ai që do të kujdeset për ditët e mia të mbrama Për ëndrrat e mia e qetësinë je Ti Me pleh kurrë mos u pajto: Nxirre në gjysmë të natës në pikë të vapës Asgjë mos rrit asgjë mos krijo me dhunë Rast i humbur nuk je edhe pse pylli dendësohet Mund ta kalosh natën në Kullën time të vetmuar në botë Dhe si të duash Ti Lumi Kryesorja: jetën ta jetosh pa e vrarë Dhe pa të mbetur në këmbë ndonjë therrë e saj e zezë Bashkudhëtari im Ta provojmë vetveten derisa kemi frymë./KultPlus.com
Mbrëmë Kino ABC ka mirëpritur premierën e filmit “Blue Heart”, filmi i cili dokumenton betejën për të shpëtuar “Zemrën e kaltër të Evropës”, shkruan KultPlus.
AlberinaHaxhijaj
Filmi “Blue Heart” dokumenton betejën për lumin më të madh në Evropë, Vjosa e Shqipërisë, përpjekjet për të shpëtuar Rreqebullin e rrezikuar të Ballkanit në Maqedoni dhe gratë e Krushqices, Bosnje dhe Herzegovinës, të cilët mbajnë një protestë 24-orëshe për një muaj, për të mbrojtur burimin e vetëm të ujit të freskët të komunitetit.
Mirëpo premiera e këtij filmi në Kino ABC, jo vetëm që solli një pasqyrim të asaj që po ndodh, e ka ndodhur, por vuri në pah edhe rreziqet që i kanosen natyrës, pikërisht përmes ndërtimit të hidrocentraleve nëpër lumenj.
Kështu me të përfunduar ky film u dëshmua përsëri se fuqia më e madhe e lumenjve është bashkimi i njerëzve dhe kulturave të ndryshme. Mirëpo shfaqja e tij ngjalli edhe debatin se çfarë po ndodh në Kosovë dhe cilat janë mundësitë alternative të energjisë, të cilat nuk e dëmtojnë natyrën, nuk shkelin ligjet juridike dhe nuk mohojnë të drejtat elementare të njerëzve, e ndër to është edhe qasja në ujë të pijshëm.
Prandaj, pasi filmi i cili dëshmonte se më shumë se 3,000 diga dhe diversione të hidrocentraleve janë të propozuara ose po ndërtohen në lumenjtë e fundit të Evropës në Ballkan dhe do të shkaktojnë dëme të pakthyeshme për lumenjtë, tema për kafshët e egra dhe komunitetet lokale, u hap edhe në diskutim me tre panelistët e ftuar, Fatos Lajci (ERA), Dajana Berisha (FIQ) dhe Behare Bajraktari (RTK).
Dajana Berisha tha se ky film përkundër që dokumenton një të vërtetë e cila nuk është e këndshme përmes pamjeve të bukura që shfaq është edhe shlodhëse.
“Duke e parë lumin Vjosa i cili gjarpëron dhe nuk ja ndien për asnjë lloj ministër apo ministre, por në atë qetësinë e vet e në një harmoni të madhe me natyrën vazhdon rrjedhën e tij. Duke parë pamjet e tjera të bukura, disi të mishëruara edhe në karakteret e grave të fshatit të cilat qohen me një energji dhe guxim alla grash ballkanase për të mbrojtur lumin, të bënë të ndjehesh mirë”, u shpreh ajo duke shtuar se pikërisht këto bukuri të cilat na i ka falur natyra ne po i lejojmë që të keqpërdoren dhe të shkatërrohen.
“Duhet të jemi të vetëdijshëm që nëse e shkatërrojmë këtë bukuri në vendet ku jetojmë po shkatërrojmë një pjesë tonën goxha të madhe shpirtërore e mendore. Po shkatërrojmë vetveten, komunitete dhe po krijojmë konflikte të panevojshëm e për një arsye e cila tashmë është shumë e qartë dhe fare banale, për shkak të disa ujqërve nëpër qeveritë respektive të këtyre vendeve të Ballkanit”, u shpreh ajo, duke treguar se zgjedhja më e mirë për energji nuk është përmes hidrocentraleve, mirëpo duke shfrytëzuar erën dhe diellin.
Në anën tjetër, Fatos Lajçi tregoi se si pasojë e hidrocentraleve dhe vendosjes së gypave nëpë lumenj, Kosova tashmë e ka humbur një lum.
“Një lum veçse ka vdekur dhe ai është Lumëbardhi i Decanit. Mirëpo ajo që duhet të theksojmë që prodhimi i energjisë prej hidrocentraleve sado që krijon energji, sasia e kësaj energjie është e vogël, ndërsa shkatërrimi shumë i madh. Ne po shkatërrojmë lumenjtë, shtretërit e tyre diçka që është e pariparueshme”, tha ai duke shtuar se nëse vazhdon vendosja e gypave, Kosova do të humb edhe lumenj të tjerë.
E sipas tij një fat i tillë mund ta pret edhe Lumëbardhin e Grykës së Rugovës, e tutje diskutoi edhe për kafshët, për ruajtjen e parqeve, e që po ashtu ndikojnë në mjedis.
Ndërsa gazetarja Behare Bajraktari theksoi se një problem i madh është mungesa e informimit dhe se pikërisht kësaj ajo i kushton vëmendje të veçantë. Ndërsa potencoi se dëmtimi i mjedisit është juridikisht i dënueshëm. Në Kosovë janë duke u ndërtuar përafërsisht rreth 11 hidrocentrale, ndërsa në Rajon rreth 38./KultPlus.com
