Jetojmë në një kohë, ku vlerësimi i tjetrit bëhet nga ajo çfarë ai thotë, nga ajo çfarë ai shkruan dhe nga ajo çfarë ai bën. Shpeshherë thuhet: Sa bukur flet ai! Sa bukur shkruan! Sa mirë i bën gjërat!

E pak ose aspak thuhet se sa dikush është i aftë të dëgjojë. Pra, sa pak vlerësohet pjesa më kryesore, DËGJIMI, që është shumë i rëndësishëm për formimin personal e gjithashtu edhe në marrëdhënie me tjetrin. Ai është çelësi i marrëdhënieve efektive.

Në realitet, dëgjimi nuk është më pak i rëndësishëm sesa fjala e shkrimi. Por, duket se nuk e kemi akoma të qartë se çfarë do të thotë të dish të dëgjosh?! E nuk po e vërejmë se njerëzit sot, më shumë se asnjëherë tjetër, kanë nevojë të dëgjohen, të kuptohen e jo të paragjykohen. Sepse paragjykimi vjen nga mosdëgjimi mirë e nga mosdëgjimi aktiv.

Shpesh  mendohet se dëgjimi është diçka e lehtë e pasive, por kjo është e gabuar e për këtë edhe njeriu gënjen veten duke thënë se di të dëgjojë, po në të vërtetë jo. Derisa ne paragjykojmë do të thotë se ende nuk kemi mësuar artin e dëgjimit. Të dëgjosh është të jesh tërësisht aktiv përballë tjetrit.

Të dëgjosh, është shprehje e dashurisë dhe e respektit që është shumë e rëndësishme në marrëdhënie me tjetrin, si në jetën në çift, ashtu në jetën familjare e gjithashtu në marrëdhënie pune e në marrëdhënie shoqërore. Goethe thotë: Të flasësh është e nevojshme, të dëgjosh është art. 

Do të thotë se të gjithë dinë të flasin, e të gjithë kanë nevojë të shprehen e të tregojnë për veten, për dhimbjet e kënaqësitë e veta  gjithashtu të flasin edhe për të tjerët. Por, a janë të gjithë të aftë të dëgjojnë, apo të praktikojnë artit e të dëgjuarit?!

Mjerisht pak vlerësohet e pak praktikohet e mjaft pak i jepet rëndësi, sidomos në këtë kohë ku jetohet në shpejtësi e zhurmë të paparë. Të dëgjosh nuk është e lehtë, nuk është natyrale, por të dish të dëgjosh është art që nevojitet të mësohet.

Dëgjimi i mirë  është shkathtësia themelore jo vetëm në këshillim psikologjik, por edhe në marrëdhënie të përditshme me tjetrin sepse na ndihmon ta njohim e ta kuptojmë më mirë atë e jo ta paragjykojmë. Sepse të dëgjosh të tjerët pa kaluar në paragjykim është një nga gjërat më të mira që mund të bëjmë.

Njerëzit sot nuk kanë nevojë për këshilla apo përgjigje sepse ato mund t’i dinë edhe vetë, por ajo për të cilën kanë nevojë është thjesht një person që i dëgjon me durim e pa paragjykim. Të dëgjuarit e vërtetë ndaj personit tjetër padyshim është manifestim dashurie respekti e mirëkuptimi.

Scott Peck thotë: Të kuptuarit se dikush ju dëgjon me vëmendje, vetvetiu është veprim terapeutik.

Kjo do të thotë se, të dëgjuarit e vërtetë paraqet largim të përkohshëm nga vetvetja, nga nevojat personale e nga interesat e dëshirat e tua. Mundëson pranimin absolut të përkohshëm të tjetrit.  Të dëgjuarit e vërtetë bëhet i mundur vetëm atëherë kur i përkushtohet kohë e kujdes tjetrit.

Është i pamundur të realizohet dëgjimi kur njerëzit vetëm punojnë, përgatiten për aktivitete të së nesërmes dhe shpejtojnë  deri në rraskapitje dhe gjithmonë janë të zënë e pa kohë. Të tillët nuk janë në gjendje të dëgjojnë vetveten e aq më pak tjetrin. Sepse të dish ta dëgjosh tjetrin, në radhë të parë kërkohet të dish ta dëgjosh vetveten.

Të dëgjuarit është forma më e rëndësishme e kujdesit ndaj tjetrit që ka për bazë dashurinë. Të jesh dëgjues i mirë, jo vetëm do t’ju bëjë person më të dashur e më të durueshëm por do t’ju shtojë edhe shumë cilësi të mira në marrëdhënie me tjetrin. Do t’ju ndihmojë në formimin e personalitetit e do t’ju bëjë persona më paqësor.

Dëgjimi me kujdes i bashkëbiseduesit është njëri ndër komplimentet më të bukura që mund t’ia bëni tjetrit, personit. Charls W. Eliot thotë: Është shumë e rëndësishme që të dimë të dëgjojmë me kujdes bashkëbiseduesin, sepse kjo çdo njeriu i pëlqen.

Çdo njeri e ka të nevojshme këtë, sidomos në ditët e sotme. Sepse, duket se askush nuk ka kohë për askënd. E kjo vërehet shumë qartë në bisedat me njëri-tjetrin si: është shumë e shpeshtë shprehja “nuk kam kohë”, “jam shumë i zënë”, ndërprerja e tjetrit derisa flet, plotësimi i fjalisë së tjetrit, mungesë durimi, mungesa e kontaktit me sy ose edhe më e keqja që akoma pa përfunduar fjalinë  i thuhet tjetrit e di çfarë do të thuash, e plotësohet mendimi i tjetrit sipas dëshirës apo nevojës që unë kam. E harrojmë se gatishmëria për të dëgjuar tjetrin është elementi kryesor që e bën të mundur një takim të vërtetë, ndërpersonal.

Sa herë i dëgjojmë të tjerët, u tregojmë se i çmojmë dhe se ata na interesojnë, se ata janë të rëndësishëm për ne e kjo nxit te ata ndjenjën e kënaqësisë. E kështu njerëzit  ndihen të çmuar e të respektuar, persona me vlerë. Gjatë dëgjimit të tjetrit nuk do të thotë se është diçka e mirë vetëm për atë që dëgjohet, por një e mirë e padiskutueshme është edhe për atë që dëgjon sepse duke dëgjuar tjetrin ti mëson aq shumë për vete sa që do ta donit ta përsëritnit këtë.

Kur dëgjimi bëhet pa e mbyllur mendjen, zemrën ndaj të dashurve, kolegëve të punës, fëmijëve dhe ndaj personave që nuk janë shumë simpatik ose kujtdo tjetër, është e rëndësishme ta dëgjoni  se çfarë po thotë e kështu të dy palët do të përjetojnë një ndryshim të madh. Ndihesh mirë kur dëgjon, dhe ndihesh mirë kur të dëgjojnë.

Sipas Liggy Webb: Të dëgjuarit aktiv dhe reflektues është shprehja unike, më e dobishmja dhe më e rëndësishmja për të dëgjuar. Në të dëgjuarit aktiv, ne jemi sinqerisht të interesuar për të kuptuar çfarë po mendon, ndjen, dëshiron ose çfarë do të thotë mesazhi i personit tjetër dhe jemi aktivë në shqyrtimin e të kuptuarit tonë përpara se të përgjigjemi. 

E për këtë Zoti na ka dhuruar dy veshë e një gojë që të kemi mundësi të dëgjojmë mirë për t’u përgjigjur edhe më mirë. Ebu Derda thotë: të janë dhuruar dy veshë e një gojë që të dëgjosh më shumë se sa të flasësh. E gjithashtu për të kuptuar se jo gjithmonë kërkohet të përgjigjemi menjëherë. Nganjëherë e ndoshta shumë herë më e nevojshme është thjesht të dëgjojmë se sa të përgjigjemi se për këtë duket se njerëzit kanë nevojë më shumë.

Kur flasim për dëgjimin, nuk kemi parasysh vetëm dëgjimin me veshë, por dëgjimin me tërë  qenien tonë që bëhen aktive mendja, zemra, shpirti dhe sytë. Sepse kur dëgjojmë tjetrin ne dëgjojmë jo vetëm fjalët që thotë, por edhe gjestet e tij, edhe emocionet, të cilat japin një mesazh të rëndësishëm. Në aspektin psikologjik është shumë i rëndësishëm dëgjimi e sidomos dëgjimi aktiv e emfatik që ka si qëllim të kuptuarit e tjetrit në thellësi. Kërkohet energji e kërkohet të jemi përgjegjës si kur flasim ashtu edhe kur dëgjojmë.

Të dëgjuarit është një shprehje tejet e rëndësishme për të rritur vetëvlerësimin e personit tjetër. Të dëgjosh dhe të kuptosh se çfarë na komunikojnë të tjerët është pjesa më e rëndësishme e ndërveprimit të suksesshëm dhe anasjelltas. Ai ka si synim të kuptuarit e tjetrit dhe kërkon kontakt, kohë, vëmendje, respekt e mirëkuptim.

T’i japësh kohë tjetrit është një dhuratë e madhe që do të thotë jo vetëm t’i kushtoj kohë përmes aparateve teknologjike, telefonit, internetit, por që ta takojmë tjetrin në mënyrë direkte dhe personale. Sepse vetëm kështu mund të arrijmë të jemi dëgjues të mirë që arrijmë të dëgjojmë jo vetëm fjalët, por edhe gjuhën e trupit (gjestet) e gjithashtu edhe emocionet që japin mesazhe mjaft të qarta.

Imagjinoni se sa ndryshe do të ishte bota nëse miqtë, burrat, gratë, fëmijët, kolegët  madje edhe politikanët ta mësonin e ta praktikonin artin e të dëgjuarit. Gjithçka do të ishte ndryshe e gjithçka do të  kishte një aromë e një ngjyrë tjetër.

Pra, bëjeni provë e kaloni një ditë duke dëgjuar secilin që takoni në vend që të bisedoni me të. Një veprim i tillë do t’ju ndryshojë tërë fokusin e ditës suaj e do t’ju bëjë të dilni “jashtë vetes.” Të dëgjosh përvojat e njerëzve mund të jetë shumë e efektshme në formimin e personalitetit.

Kështu që të dish të dëgjosh nuk është e lehtë, por nuk është e pamundur. Mësojeni e praktikojeni këtë art! Ta dëgjoni pa e paragjykuar e pa e gjykuar, është dhurata më e madhe që mund t’ia bëni tjetrit. Ta dëgjoni pa i mbajtur leksione, pa e kritikuar e pa i ndërhyrë në mendime e biseda.

Marianella Sclavi thotë: Gjatë dëgjimit mos nxitoni të nxirrni konkluzione sepse konkluzionet janë pjesa më jetëshkurtër e hulumtimeve.

Dëgjoni në mënyrë aktive sepse ky është çelësi i marrëdhënieve efektive ndërpersonale./filozofia.al /KultPlus.com

Autore: M.Franciska (Suzana) Lekaj/drita.info

O shqipëtarë, në doni të nderoni kujtimin e këtij njeriu të math që po e qan sot e tërë Shqipërija, mbani mënt fjalët e tij: Jeni të mirë, vetijpastrë, doni mëmëdhenë dhe gjuhënë tuaj!

Nga: Mit’hat Frashëri

Akoma s’ish zbardhëlluarë kur u hap dera; sa pa marrë përgjigje, pritnja të më thoshin të ren’ e ligë: Naim beu është fare keq! – këto të pesë fjalë më dredhin mishtë. Naim beu është keq! -kishin katër vjet e gjysmë q’e qanim këtë njeri të math; e dinim që sëmundja s’i kish shpëtim! Po kujt i vente goja? E dinim, po s’donim ta besonim…

E shtuna në familjen tonë është dit’ e nëmurë, dit’ e zezë. Ashtu u shua të shtunë në më dy orë të mëngjesit, 7 vjesht’ e dytë 1900, një jetë që kish nisurë më 1 të natës duke gdhir’ e hënë, më 13 të majit 1846 në Frashër.

Ja ku është ky njeri i dashur! Ja ku rri shtrirë! Më vjen ta pyes si je… Shiko, po më përgjigjet… po më thotë, pas zakonit që kish, me zë t’unjët e t’ëmbëlë “prapë ashtu jam”… “Ah, ç’them unë! Ato buzë më nukë lëvizin, ata sy më s’shohin!

S’i kemi për të dëgjuarë më zënë! Kur të kemi ndonjë hall, më s’kemi kë të pyesim, s’ka kush të na japë këshilla! S’ka kush të na japë kurajo dhe shpresë! Këtu fillozofia dhe mëndja s’hyjnë në punë; nj’e tillë mynxyrë s’ka ngushullim; këtu njeriu le ç’ka mësuarë, le stërvitjenë, le mendjenë dhe bëhetë foshnjë; zemra zbulohetë nga pëlhurët’ e njerëzisë dhe bëhetë siç është te foshnja, ashtu si e bëri Perëndia! Buzët janë pa zë, po zëmra qan! Njerëzit e shtëpisë janë të gurrosur, vetëm lotët u rrjedhin, krahërorët po psherëtijnë!

Sa zi, la mi këtë familje! Me Naim Benë nuk humbasim një njeri të dashur, një të madhin e fëmijës, por një mësonjës, një mpronjës, një këshillonjës, një atë! Edhe jo ne vetëm, por gjithë Shqipërija. Tërë dita, tërë nata shkon në helm e në mejtime; s’duamë të flemë, duamë t’i rrimë pranë se… kjo është nat’ e fundit! Paskëtaj syt’ e trupit më s’kanë për të parë atë Naim! Vetëm mendja e ka për të kujtuar dhe për të qarë. Një nga miqtë nxjerr nga xhepi “Lulet e verësë” dhe na thotë: Pas këtaj për ne këto fletë janë Naim; ay shkoj, vate te e vërteta, po këto mbenë! Këndon “Të vdekuritë”.

Në këto vjersha zemra dhe helmi na gjen nj’ushqim: Po vallë ku vanë? Për jet’ u mërguan? Apo u ndryshuan? E djela gdhihet, kjo ëshë dit’ e fundit; sot do vihetë në gji të dheut, të këtij dheu tek i cili venë gjithë njerëzit, të mir’ a të liq. Sot po fshihetë për jetë nga bota fytyr’ e këtij njeriu të dashur e të rrallë! Sot do lihetë të kalbetë më pak kohë ky njeri që natyra ia ka të rrallë shokët dhe s’i pjellë veçse më ca qint vjet njëherë!

Shikoni këta njerëz, sa helm ka mbi fytyrë të tyre! Shihni sa janë të shumë: ka nga çdo fe, nga çdo vërsë, e nga çdo radhë. Këta e njihnin në gjallëri: vinin e kërkonin këshilla, vinin e pyesnin për çdo punë. “I varfërë vinja te Naim beu, i pasur shkonja; i urët vinja, i nginjët shkonja, pa shpresë vinia, plot shpresë shkonja; nie shpirt të sëmurë vinja, kur shkonja ndjenja vetëhenë të gjall’ e me shpirt; fjalët që na thoshte na shëronin zemrën!” – thotë një ng’ata.Këta njerës që kanë sytë me lotë, këta janë ng’ata që kanë parë të mira: kush kërkonte ndihmë, kush kish punë, kush kish djal’ a çupë për në shkollë: kushdo që kërkonte ndihmë, s’kish ndihmës më të math e më të mirë se ky shqiptar i math që po varrohetë sot!

Këta të tjerë mi fytyrët e të cilëve është shkruarë helmi dhe zia, këta të gjorë s’kanë pasurë fatin ta shohin në gjallëri Naimnë: Po i kanë kënduarë librat shqip, i kanë mbajtur në zemrë vjershatë; ato vjersha u kanë dhënë dashuri për mëmëdhe e për njerëzi, ato libra u kanë rrëfyerë ç’është mirësija, dashurija, puna dhe jeta. Këta të gjorë janë të helmuarë që s’e panë dot sa ish gjallë, po kjo nuk’ i ndalon të kenë nderim dhe dashuri të madhe për Shqptar’ e math që po shpihetë në varr.

Këta të tjerë s’janë shqipëtarë, po nga komb tjatrë: turq, grekë, etj; kan’ ardhurë me nder të math se kanë pasur fatnë të kuvendojnë me Naimnë dhejanë çuditur me diturinë, me mendjen, me sjelljen e bukurë të tij!

Ja se ku po ecin me krye t’unjët gjithë këta njerëz; nga nderi arkën e mbahnë mi kokë më të lartë; ecin me ngadale, se trëmbenë të vënë në dhet këtë njeri të dashurë: duanë ta majnë! Dhe sikur të munt t’i epësh shpirt përsëri, cilido do kursente të tinë?

Ora 7. Arritmë në varr. Këtu na pret një helm i ri: Jemi përpara varrit t’Abdyl beut; kështu, pra, këta të dy vëllezërë që kanë rojtur bashkë, kanë punuarë bashkë, kanë pasurë një qëllim e një mendim, ë janë përpjekurë tërë jetën e tyre për Shqipërinë, janë dhe pas vdekjes ngjitur në varr!

Shikoni, o njerës, ja se ku vihetë në varr Naimi! Naimi – babaj i shqipëtarëve, Naimi – babaj ynë, Naimi – mësonjësi ynë! Dy kut dhe arrijnë për këtë njeri të math e të dashurë! Ja, na humbi trupi, dheu po e mbulon, më s’e kemi për ta parë, më s’e kemi për ta dëgjuarë’.

0 njerës, gjithë kështu do vdesim’. Do vijë dita që të mbulohemi në një gropë, që të na kalbenë e të na bëhenë hi dhe eshtërat! Ahere s’na ka për të mbeturë gjë nga këto poshtësitë e dheut! Alierë nga lakmin-ii, nga ligësitë, nga poshtësitë, nga djallëzitë, nga marrëzitë, s’do të na mbesë fare gjësend; vetëm një kujtim do të mbesë te njerëzit: si lum ata që do të kujtohenë për të mirë, si mjerë ata që do të zihen ngoje për të 1igë! Si mjer’ ata që kanë qenë të liq, si lum ata që kanë qenë të mirë! Perëndija do të na njohë gjithë punëtë.

0 njerës. Mirrni pjesë nga ky vend që po mbulohet para syvet: Naimi shkoj për jetë! Shkoj për ne, po vate te Perëndija. Neve na mësoj të bëhemi të mirë, të duhemi, të punojmë, të duam Shqipërinë. Mirrni pjesë nga ky njeri përpara varrit të të cilit po rrimë me sytë të lotuar! Mbani mënt fjalëtë që na thosh, këshillatë që na jepte’. Kijeni për shëmbllë se ish i mirë, i virtutshëm, vetijëmirë, shpirtrmirë, i ëmbël! Tek ai çdo njeri gjente një ndihmës, një këshillonjës, një baba.

0 shqipëtarë, në doni të nderoni kujtimin e këtij njeriu të math që po e qan sot e tërë Shqipërija, mbani mënt fjalët e tij: Jeni të mirë, vetijpastrë, doni mëmëdhenë dhe gjuhënë tuaj!
U mbarua dhe shërbim’i fundit q’i bëmë këtij shqipëtari, të cilit i kemi detyrime të mëdha e të paharura sa të rrojë Shqipërija dhe gjuha shqipe.

Tani, gjithkush ng’ata që kish ardhurë të vërë në gji të dheut trupn’ e Naimit, merr nj’udhë për të kthyerë, po me kokë t’unjur e i mejtuarë. Nga një breg kthejmë dhe një tjatër kokënë: ja se ku, atje tej, n’atë fshat më tej Ysqydarët, dy orë larg nga Stambolli, në Merdiven – Qoj, mbi një breg, atje janë të dy varret: Njëri i ri, tjatri bërë më 11-të të Vjeshtës të dytë 1892; n’ata varre janë mbuluar trupat e vdirshëm të dy vëllezërvet; atje në atë fshat të vogël, larg nga Shqipërija. larg nga er’ e Shqipërisë flenë përjetë dy njerës të shtrenjtë për ne; larg nga ajo Shqipëri për të cilën rojtnë!

Po do të vijë dita – oh, – kemi shpresë të fortë – që do të lirohetë dhe do të lulëzojë Shqipëria, dhe ahere, do të shpihen eshtrat e këtyre dy vëllezërve në Shqipëri dhe t’u gëzohetë shpirti duke parë – qoftë pas vdekjes – prodhimin e farësë që mbuallë me aqë dëshirë./gazetaobsever/ KultPlus.com