Një nga portalet informative më të njohura në botë, MSN, që menaxhohet nga gjiganti i informatikës “Microsoft”, i ka kushtuar një shkrim të gjatë Shqipërisë, ku liston vendet më të bukura për t’u vizituar.

Më poshtë vijon artikulli:

Berat

Shumica e udhëtarëve në Shqipëri e vendosin Beratin në krye të listës së tyre me të drejtë. Vendi i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s është një nga fortesat më të vjetra në Europë të banuara deri në ditët e sotme. Kalaja në vetvete i përket një epoke tjetër me gurin e ngrënë dhe strukturat mesjetare. Por nëse një vizitë nuk është e mjaftueshme për ju, merrni një dhomë në një nga bujtinat e shumta  brenda kështjellës.

Ajo që shumë prej vizitorëve të Beratit kujtojnë shpesh është kantina e verës Çobo. E mbushur plot e përplot me varietetet e rrushit shqiptar, ky biznes familjar është një nga kantinat më të mira të verës në Shqipëri, e specializuar në prodhimet vendase. Ndaloni për të shijuar verën e saj dhe vizitoni kantinën në dalje të qytetit, ku nuk do të mbeteni të zhgënjyer.

Gjirokastër

Vendosur thellë në një luginë dhe e mbuluar me mjegull, Gjirokastra ka një nga kështjellat më të mirëmbajtura në Shqipëri që daton në shekullin e 12-të. Ndonëse duket shumë ndryshe nga struktura origjinale, brenda saj gjendet një muze i mirëkuruar që dokumenton historinë e ndërtesës që nga sundimi otoman deri në Luftën e Dytë Botërore.

Ashtu si në Berat, edhe këtu ka shumë bujtina rrëzë kalasë ku mund të ndjeheni si mbret për një ditë teksa shijoni pamjen e gjithë qytetit si në pëllëmbë të dorës. Bëni një shëtitje poshtë në qytetin e vjetër turistik dhe blini produkte autentike shqiptare, ose pini një raki dhe kafe me vendasit ndërsa shihni njerëzinë që ecin rrugës me kalldrëm. Gjithashtu sigurohuni që të bëni një vizitë në shtëpinë e fëmijërisë së shkrimtarit më të mirë shqiptar të kohërave moderne, Ismail Kadare.

Korçë

Më tej në brendësi drejt liqenit të Ohrit, Korça shpesh konsiderohet si kryeqyteti kulturor i Shqipërisë, edhe pse shumica e turistëve nuk mund ta dine këtë gjë. Shpesh mbetet në hije për shkak të destinacioneve përgjatë bregdetit ose në veri, por ofron shumë për ata që janë të pasionuar pas historisë ballkanike dhe vizitorët kuriozë.

Arkitektura e saj e frymëzuar nga stili francez, kombinuar me rrugët e rrethuara me kafene i japin qytetit të vjetër hijeshinë karakteristike, siç është Pazari i Vjetër. Pazari ka një arkitekturë të këndshme otomane që daton në shek. XIX dhe XX dhe një treg plot gjallëri. Në Korçë gjendet kisha më e madhe orthodhokse në Shqipëri, dhe ajo që shumica, por jo të gjithë, e konsiderojnë birrën më të mirë të vendit.

Himara, Dhërmiu, dhe Vunoi

Këto tre fshatra përgjatë bregdetit jugor të Shqipërisë janë një destinacion që s’duhet humbur gjatë çdo udhëtimi në pjesën jugore të vendit dhe janë në një distancë të shkurtër nga njëri-tjetri. Ndonëse në muajin gusht mund të mbipopullohen paksa, këto fshatra gjallërohen gjatë verës me festivale, aktivitete dhe motin e mrekullueshëm. Vunoi është fshati më i vogël dhe më i qeti, ndërsa Dhërmiu dhe Himara janë disi më të zhurmshëm gjatë verës. Banorët e fshatrave flasin shqip dhe greqisht dhe pikërisht këtu gjenden disa prej shtigjeve më të mira për ecje në natyrën e jugut të vendit. Plazhet më të mirë gjenden gjithashtu këtu, ku më i bukuri është padyshim ai i Gjipesë, që shtrihet mes një kanioni gjigant dhe detit.

Saranda

E mbushur gjatë viteve të fundit me ndërtime të reja që i kanë zvetënuar pamjen, Saranda ruan ende magjinë e qytezës së dikurshme, veçanërisht në fund të pranverës dhe në fillimvjeshtë. E vendosur rreth një gjiri të mahnitshëm dhe shumë pranë ishullit të Korfuzit, është e pamundur të mos joshesh nga magjia e kësaj qyteze bregdetare.

Shijoni oktapodët, perimet e freskëta dhe raki të prodhuar në kushte shtëpie te “Taverna Garden” dhe shëtisni përgjatë shëtitores qendrore përgjatë bregut. Plazhi urban i Sarandës është shpesh i mbipopulluar, por plazhi i Pasqyrave aty pranë është thuajse i zbrazur, madje edhe në kulmin e sezonit të plazhit. Rrënojat e një manastiri të shekullit VI gjenden në veri të qytezës, ndërsa kalaja e Lëkurësit ngrihet mbi gjirin magjepsës me pamje nga Korfuzi dhe xhunglën urbane, që Saranda është shndërruar sot. Saranda është një nga pikënisjet e përsosura për të eksploruar njëkohësisht natyrën dhe bregdetin e jugut të Shqipërisë.

Për një përvojë të paharrueshme, ndaloni në bujtinën “Saranda Backpackers”, e njohur gjithashtu si Shtëpia e Tomit. Bujtina ka dhoma të pastra dhe Tomi, mikpritësi ynë, ofron mish të pjekur në skarë, si edhe informacione të bollshme lidhur me gjërat që duhet të shikoni dhe bëni gjatë udhëtimit në zonë, si për turistët me çanta shpine, ashtu edhe për ata në kërkim të përvojave më individuale.

Butrinti

Ndonëse tashmë i pabanueshëm, Butrinti ia vlen ende të vizitohet si një nga zonat kryesore arkeologjike të Shqipërisë. I vendosur në jug të Sarandës, aty do të gjeni një thesar të rrënojave antike greke dhe romake. Bukuria natyrore e harmonizuar me një përzierje epokash që përfaqësohen aty, e bëjnë vizitën një përvojë magjepsëse kulturore.

Pasi keni vizituar zonën arkeologjike, mos harroni të ndaloni në restorantin aty pranë për të provuar midhjet më të shijshme në Shqipëri, si dhe plazhet e Ksamilit, vetëm disa kilometra larg në veri të Butrintit. Vizitorët mund të çlodhen në rërën e bardhë si perlë, duke kundruar Korfuzin dhe ishujt e vegjël të panumërt përgjatë gjirit.

Shkodra

Shkodra është qyteti perfekt për të gjithë të pasionuarit pas çiklizmit. Vetëm par kilometra nga liqeni më i madh i Europës Jugore, duke sikur është dizenjuar që të shëtitet me biçikletë. Banorët dhe turistët kalojnë me biçikleta përmes rrugëve për kalimtarë duke kaluar shtëpitë dhe kafet e bukura.

Kështjella e Rozafatit që ngrihet sipër qytetit të ofron pamje mahnitëse të Lumit të Bunës dhe të Lumit Drin, madje një udhëtim i shkurtër me biçikletë deri tek liqeni për të bërë një notim është gjëja perfekte në një pasdite të ngrohtë.

Thethi

Lart në veri ndodhet fshati i Thethit, që është bërë shumë turistik, si dhe është e vështirë për të vajtur deri aty, por është një vend ku shumë vizitorë nuk duan ta humbasin. Me majat e thepisura të Bjeshkëve të Namuna, ujin e burimeve që rrjedh dhe fermat e këndshme, ai rivalizon fshatrat e Zvicrës dhe Austrisë. E vetmja mënyrë për të vajtur në këtë fshat është duke ecur nëpër shtigje për shtatë orë nga fshati fqinj i Valbonës, ose mund të bëhet për tre orë nga Shkodra me një makinë të lartë.

Valbona

E ngjashme me Thethin, Valbona gjithashtu të ofron një pamje të jashtëzakonshme që duket si një skenar që nuk i përket kësaj bote, por udhëtimi me varkë nëpërmjet liqenit të Komanit është një mrekulli. Ky liqen i krijuar nga njeriu kalon mes për mes majave shkëmbore dhe të gjelbëruara të Alpeve në veri të Shqipërisë duke sfiduar edhe fjordet norvegjeze.

Më pak e zhvilluar për turizmin se sa Thethi, Valbona ka bujtina të ngrohta dhe të dashura të ndërtuara kohët e fundit, por jo qendra të vërteta. Megjithatë, ia vlen të qëndrosh një natë për të shijuar pjesën tjetër të Shqipërisë, larg plazheve plot lëvizje dhe autostradave të mbushura me vetura.

Tirana

Shumë guida turistike këshillojnë vizitorët që të anashkalojnë Tiranën. Ndonëse me siguri nuk është kryeqyteti më piktoresk në Ballkan, ajo ka sharmin e saj. Dhe për të gjithë ata që janë të interesuar për historinë interesante të kohëve të fundit, atëherë duhet vizituar patjetër.

Piramida që nuk ndodhet shumë larg sheshit “Skënderbej” është një godinë me formë gjeometrike e ndërtuar nga diktatori shqiptar, Enver Hoxha i cili sundoi deri në vdekjen e tij. Fillimisht synohej të përdorej si një muze që i dedikohej trashëgimisë së tij, por pas vdekjes së tij këto plane fatmirësisht u shkatërruan. Tani është në mes të procesit për t’u shndërruar në një qendër të shkencës dhe teknologjisë. Në qendër të qytetit ndodhet “BunkArt 2”, instalime artistike të vendosura në një bunker të vjetër të epokës komuniste. Ndërsa ekspozita origjinale “BunkArt” ndodhet pak më larg, jashtë qytetit në rrugën që të dërgon në Malin e Dajtit.

Në mbrëmje vizitoni shtëpinë e Enver Hoxhës dhe bëni një shëtitje përreth lagjes Blloku. Rezidencat e vjetra të elitës së Partisë Komuniste janë kthyer në bare, klube, restorante luksoze. /atsh

Zjarri shkatërrimtar që goditi dje Katedralen e famshme Notre Dame të Parisit, solli reagime emocionale në mbarë botën. Ndonëse në esencë një objekt fetar, bukuria e madhështia arkitekturale, lidhja me ngjarje të mëdha historike, vendi në vepra letrare, filma e vepra të mëdha artistike, lidhjet me Parisin, kujtime personale e shumë arsye të tjera kanë ndikuar që ta bëjnë atë një ikonë të civilizimit perëndimor, apo një simbol mbarëbotëror.

Shumë shqiptarë e amerikanë ashtu si njerëz në mbarë botën komentuan ngjarjen e shumë prej tyre botuan e ribotuan kujtime kolektive e personale, historike e intime, të lidhura me Katedralen e famshme.

Në këtë kuadër, ia vlen të kujtojmë një moment të caktuar në histori, kur shqiptarë nga e gjithë bota u mblodhën në Notre Dame për një meshë historike.

Ngjarja ndodhi, 39-vjet më parë, në 6 maj 1980, kur qyteti i Parisit nderoi Heroin Kombëtar shqiptar, Gjergj Kastriot Skënderbeun duke emërtuar një shesh me emrin e tij.

At Sofron Prence, murgu i shquar arbëresh udhëhoqi meshën e madhe. Kori i famshëm i vajzave arbëreshe nga Siçilia, që kishin mahnitur Parisin me kostumet e tyre, kënduan nën drejtimin e At Sotirit.

Sipas “Buletinit Katolik Shqiptar”, në meshë merrte pjesë edhe Kardinali i Parisit si dhe figura të njohura zyrtare e fetare franceze.

Meritën më të madhe që një shesh në Paris mori emrin e heroit tonë kombëtar e kishte Lec Shllaku, gazetar dhe redaktor i gazetës “Koha Jonë”.

Kryetari i Bashkisë së Parisit në atë kohë, ishte njeriu që do të bëhej një ditë President i Francës, Zhak Shirak (Jacques Chirac).

Në fakt, një numër i gazetës “Koha Jone” e vitit 1982, i fotografuar këtu, tregon se vendimi për emërtimin kishte qenë një kurorëzim i një pune gati 10-vjeçare, e nisur me sa duket që në 500-vjetorit të vdekjes së Gjergj Kastriot Skënderbeut.

Vendimi zyrtar u mor nga Këshilli Bashkiak i Parisit, në 10 korrik 1978. Datat e ceremonive për nderimin e ikonës historike shqiptare u caktua 6-7 maji i vitit 1980.

Në këto data, qindra shqiptarë udhëtuan nga vende të ndryshme të Europës si dhe nga SHBA për të marrë pjesë në ngjarjen e madhe.

“Koha e Jonë” shkruan se ditët e festës filluan me mbëritjen e arbëreshëve nga Piana degli Albanesi në Itali, e mbaruan me një gosti zyrtare në mbrëmjen e 7 marsit.

Është një kujtim i bukur shqiptar, në paradën e kujtimeve nga e gjithë bota, kushtuar Katedrales që pavarësisht prej zjarrit të tmerrshëm, dukt se ka mbijetuar, do të riparohet në kohë, e do të vazhdojë të frymëzojë e zbukurojë Parisin.

Arbër Selmani

Është një ndër komplekset më të vjetra në Prishtinë, ndërsa legjenda thotë se i pari i familjes aty ka qenë Emini. Emini, me shtat të vogël e trup thatanik, prej familjarëve dhe të tjerëve është quajtur me pjesën ledhatuese ‘gjik gjik gjik’, bash shkaku i trupit të shkurtër. Emini u bë Emin Gjiku, dhe kësisoj tërë kompleksit i mbeti ky emër.

Historinë e tregon Avni Emingjiku, i cili si 7 vjeçar, në vitin 1959 u largua nga ky kompleks.

Ky kompleks sot është pjesë e Qendrës Historike të Prishtinës, dikur e quajtur Çarshia, në të cilën është investuar pak në krahasim me rëndësinë e trashëgimisë kulturore e shpirtërore që kjo pjesë bartë me vete.

Nuk ka shenja se si të arrish deri atje, njëjtë siç shpesh gjen vetura që parkohen edhe jashtë kompleksit në parkingun e dedikuar për Muze, një mentalitet që nuk i ka hije shqiptarëve plot traditë. Traditë dhe kulturë është edhe Muzeu Etnologjik në Prishtinë, apo ndryshe i quajtur edhe Kompleksi Emin Gjiku.

Bekim Xhemili, pjesë e stafit të Muzeut, shndritë kur duhet të tregojë për Muzeun, i cili është pjesë e Muzeut të Kosovës por u pavarësua me objekt në vitin 2006. Saktësisht, Muzeu i cili sot gjendet i pari në listën e TripAdvisor në mesin e atraksioneve turistike në Kosovë dhe është i binjakëzuar me Cambridge Folk Museum – Muzeun e Folklorit në Kembrixh të Anglisë, u hap me 11 shtator 2006.

“Kur e kemi bo intervistën me Avniun, na ka tregu për këtë kompleks dhe për vazhdimësinë e historisë familjare. Tregimi shkon deri në tri gjenerata, që nuk mjafton për të ditur më shumë për historinë e kompleksit të vjetër 300 vjet. Gjyshi i Avniut, Hajrullahu – (hafëz) e ka ditë Kuranin përmendësh dhe ka pasur dy djem, Hetemin e Rexhepin (babai i Avniut), njëri berber e tjetri këpucëtar”.

“Kjo familje, në fillimin e viteve 40-të ka qenë një prej familjeve më të pasura në Prishtinë, dhe ka pasur në pronësi edhe prona tjera. Më pas familja e humbi primatin e familjes së pasur e të fuqishme ndërsa rreth viteve 1957-59 familja vendosë ta shesë kompleksin dhe shpërngulet për në Turqi. Që nga ajo kohë kompleksi është pronë e Muzeut të Kosovës. Thuhet se kontratën e ka nënshkruar vetë Fadil Hoxha, meqë ishte pronë me interes shtetëror, plot 21 ari” tregon tutje Bekimi.

I kthehemi më pas kësaj historie, për të kaluar pak në njerëzit dhe copëzat e tregimeve që i dhanë oksigjen e frymë jete Muzeut, i cili sot vizitohet prej 15-20 mijë vizitorëve në vit, me rreth 80 % të tyre turistë dhe vizitorë të huaj.

Ndryshe përjetohet çdo emocion kur je brenda Muzeut

Në librin e tyre me titull “Kosovo – the Bradt Travel Guide’ – një lloj guide për vendet që një turist duhet t’i vizitojë gjatë qëndrimit në Kosovë, autorët Verena Knaus dhe Gail Warrander e përmendin patjetër edhe Kompleksin Emin Gjiku. “Lejojani vetes së paku një orë për të shëtitur nëpër këtë kompleks ku vërehet ndikimi otoman” shkruajnë autorët në këtë libër. [i]

Nuk është më pak i veçantë tregimi i Elizabeth Gowing. E ardhur në Kosovë para disa vitesh si turiste, Gowing ende jeton në Kosovë, e mahnitur sidomos me Muzeun Etnologjik të Kosovës.

Sa për ta bërë edhe më pikante dashurinë e saj për Kosovën, ditëlindja e Elizabeth është me 28 nëntor – ditën kur shqiptarët gjithandej e festojnë shtetin shqiptar dhe flamurin me shqiponjë.

“Kur e kuptova këtë rastësi të bukur vendosa që me 28 nëntor 2006 ta festoj ditëlindjen në mënyrë më të madhe se zakonisht. Kam kërkue leje me e shfrytëzu hapësirën e Muzeut Etnologjik për një ndejë. Ka qenë një natë shumë e ftohtë dhe me mjegull, por kemi vendosur qirinjtë pranë shtegut që çon nga dyert e mëdha të Muzeut e deri te dhoma e zjarrit, ku kemi shërbye verë të nxehtë, dhe gjithçka ka qenë si përrallë” tregon Elizabeth.

Ajo ka punuar si vullnetare për dy vite në Muze, në aspektin e promovimit të tij dhe poashtu edhe si mësuese e gjuhës angleze. Elizabeth, ndër ato gratë e veçanta që nuk punon në asnjë projekt nëse nuk lë një copëz shpirti brenda, e përmendë Muzeun Etnologjik në katër libra të saj.

Një prej këtyre librave është edhe ‘Travels in Blood and Honey: Becoming a Beekeeper in Kosovo’.[ii]

“Muzeu Etnologjik është vendi im i preferuar në Prishtinë. Ndoshta jam personi i parë ndonjëherë që këtë pjesë të bukur e ka shfrytëzuar për festime ditëlindjesh (me përjashtim të familjes që ka jetuar aty)…..Po filloja të ndjeja se unë përkas këtu diku, në këtë pjesë të Evropës. Tash edhe po e ndjeja lidhjen e veçantë përtej Prishtinës” shkruan në këtë libër Elizabeth.

Ç’të bësh që Muzeu i tillë nuk ka as faqe personale/website online, në një kohë moderne, por megjithatë nuk e sheh këtë si problem. Kushdo që vjen në këtë Muze, mund të gjejë histori, kulturë, arkeologji, gjeografi, eksponate, vjetërsi që nuk bëhet asnjëherë e vjetër, retrospektivë e cila për fatin tonë është dokumentuar nga të gjallët e të vdekurit.

Bashkim Tejeci – filigranist nga Prizreni, tregon se Muzeu Etnologjik si i tillë është vlerë e shtetit dhe duhet ruajtur e besa besa brenda tij edhe duhet investuar. Bashkimi në rreth katër raste ka demonstruar zejen e filigranit – bashkë edhe me ekipin e tij, për vizitorët por edhe për ata që duan ta shohin filigranin duke marrë formën si foshnja e posalindur, brenda një objekti që është vatër meditimi edhe kur ka plot zhurmë, njerëz, histori edhe në ajër e sipërfaqe.

“Unë kam demonstruar disa herë në Muzeun Etnologjik, por edhe kam qenë në vizitë studimore në Kembrixh kur Muzeu Etnologjik është binjakëzuar me Muzeun në Kembrixh. Kemi shkëmbyer traditat dhe kulturat tona, duke i treguar anglezëve atje për traditat tona kombëtare dhe për filigranin si një karakteristikë e veçantë” tregon Tejeci, i cili vepron e jeton në Prizren. 

Një muze i njohur ndërkombëtarisht, përzierja e disciplinave dhe historia që nuk bën të stagnojë

Muzeu etnologjik ose etnografik e nënkupton objektin në të cilin janë të konservuara dhe të ekspozuara artefaktet që dëshmojnë për trashëgiminë kulturore të një etnie a komuniteti. Ekzistenca e një muzeu të tillë sot është praktikë në shumë qytete të Evropës, ku nëpërmjet muzeve etnografikë u rikujtojnë banorëve veçoritë dhe mënyrën e jetesës së paraardhësve, siç edhe i njoftojnë vizitorët e huaj me tiparet dhe mënyrën tradicionale të jetesës në atë qytet. Përzgjedhja e artefakteve dhe eksponateve të veçanta identifikuese për banorët dhe jetën e tyre në një kohë të kaluar, të cilat janë të konservuara dhe të tubuara në një vend duke arritur ta improvizojnë të kaluarën si tërësi brenda një hapësire të vogël siç mund të jetë një shtëpi tradicionale, është një njoftim shumë lehtësues dhe konkret për të huajt që të marrin informacionin për qytetin, kulturën dhe banorët e tij në të kaluarën. Pra muzeu etnografik si tillë, ka dy role: kujtues e përkujtues për banorët vendas si edhe informues e turistik për vizitorët e huaj. Kështu na tregon Arbnora Dushi, folkloriste në Institutin Albanologjik në Prishtinë.

Bekimi, pjesë e Muzeut, na tregon tutje se si është i zhvilluar momentalisht Muzeu Etnologjik, në zemër të Prishtinës dhe i qasshëm për të gjithë ata që duan të kalojnë pak kohë duke u zhytur në etnologji, antropologji, mënyrë jetese të shqiptarëve ndër shekuj, eksponate, qypa e çardaka.

Kompleksi dikur ka qenë Muze i Natyrës, me kopsht zoologjik, me arusha e me ujqër e kafshë të tjera. Deri në vitin 2001, mbi 1 mijë eksponate të sektorit të natyrës i kanë lënë vendin renovimit të të dyja objekteve, që ekspozita pasuese të jetë në formën ideale për t`iu prezantuar vizitorëve.

Ndërtesa kryesore, ku gjendet ekspozita kryesore, ka gjashtë dhoma, dy korridore e dy çardaka. Ndërtesa përballë saj ka qenë e njohur si shtëpia e miqve – e mysafirëve, e ndërtuar kuptueshëm në stilin e ndërtesave osmane.

Shtëpia e miqve, të cilën e gjeni nëse futeni në Kompleks dhe shkoni deri në fund në anën e majtë, ka tri dhoma: dhoma e zjarrit është e para, aty ku edhe është përgatitur dhe është ngrënë ushqimi, aty ku sinijat e tepsijat janë prej bakri dhe janë përdorur dukshëm asokohe vetëm prej familjeve më të pasura dhe me një status më të lartë shoqëror. Janë dy hyrje, njëra për familjen dhe tjetra për mysafirët. Maxhja është shfrytëzuar për përgatitjen e ushqimit dhe pijeve.

Jashtë, në hyrjen tjetër me shkallë, është çardaku, afër pjesës në formën e verandës apo terracës. Brenda objektit, dhoma e grave dhe fëmijëve është shfrytëzuar kur gratë janë kujdesur për fëmijët e tyre. Dera e cila ndanë dhomën e fëmijëve – grave dhe dhomën e mysafirëve (oda e burrave) është punuar me lesh të lëkurës së dhisë, kjo për të ruajtur akustikën dhe larguar zhurmën si dhe për ta mbajtur ngrohtë shtëpinë gjatë dimrit, freskinë gjatë verës.

Dyert e vogla kanë qenë të tilla për shenjë respekti, sepse je përkulur për të dalë prej tyre dhe ke qenë i përkulur kur je futur në dhomën tjetër.

Kur u rrit numri i anëtarëve të kësaj familjeje e cila jetoi aty në shekullin 18, lindi nevoja edhe për objektin tjetër, në këtë rast objektin kryesor dhe ahrin që gjendet në anën e majtë në hyrje të Kompleksit.

Duke numëruar të gjitha objektet, janë rreth 12 dhoma që ekspozojnë histori, rreth 1400 eksponate që presin shpirtat kurioz për vizitë.

“Prania e këtij tip muzeu edhe në Prishtinë, siç është Muzeu Etnologjik, i jep një vulë identifikuese qytetit tonë, duke e bërë të paharrueshëm për vizitorët. Të paharrueshëm qytetin, jo Muzeun, sepse për një të huaj që e viziton Prishtinën dhe largohet, Muzeu mbetet kujtimi i tij për Prishtinën. Besoj e kuptoni sa është i rëndësishëm ky muze për trashëgiminë kulturore të Prishtinës në veçanti, dhe të Kosovës në përgjithësi” vazhdon Arbnora Dushi.

***

Me gjithë fjalët e mira për Muzeun Etnologjik, nevojën për ndryshime brenda tij bashkë me rritjen e përgjegjësisë duke qenë vendi më i vizituar në Prishtinë në fushën e trashëgimisë kulturore e tregon Dushi.

“Aty ku na shohin të tjerët pse të mos mundohemi të dukemi më së miri që mundemi? E ne mundemi. Një organizim për grumbullimin dhe blerjen e eksponateve, të cilat fatmirësisht mund të gjenden tek familjet apo artizanët në Prishtinë e në Kosovë, do t’i jepte më shumë ngjyra dhe shpirt Muzeut, por edhe do ta bënte më joshës dhe më reprezentativ para vizitorëve. Unë besoj shumë që ka edhe njerëz të vullnetit të mirë që do të ishin të gatshëm edhe të falnin eksponate, por kjo punë kërkon një organizim dhe përkushtim serioz për pasurimin e Muzeut me eksponate, të cilat do të shërbenin për pasurimin e tij me artefakte” përfundon Dushi.

“Dua që në këtë Muze të ketë më shumë risi e freski. Duhet të bëjmë çmos që të ekspozojmë gjërat e vjetra, të hulumtojmë edhe se si në treva të ndryshme punimet e vjetra të bakrit shiten si hekurishte, duhet më shumë eksponate dhe të mos jenë gjithmonë të njëjtat aty, duhet të sjellim qypa të rinj, valuta, eksponate. Në Kembrixh, prej kurgjofit krijonin diçka, ndërsa këtu i kemi vlerat por po punohet pak” tregon tutje Bashkimi – filigranist.

Bashkim Tejeci flet edhe për filigranin, për të cilin thotë se si zeje duhet ruajtur e duhet përkrahur edhe institucionalisht, meqë sipas tij pala serbe po e bën të pamundurën ta bëjë të sajën, por edhe ta zhdukë një pjesë të mirë të traditës e kulturës shqipe.

Duhet të kujtojmë këtu se sipas shënimeve, Koleksioni Arkeologjik dhe Etnologjik i Kosovës( 676 eksponate arkeologjike dhe 571 eksponate etnologjike) vazhdon të mbahet në Serbi.[iii]

E gjithë bota zbarkon herët e vonë në Muzeun Etnologjik në Prishtinën simpatike

Te Muzeu Etnologjik nëpër vite është mbledhur histori. Pazari i Grave ose pazari i plaçkave dikur ishte traditë në qytete të ndryshme të Kosovës. Mbahej të martave, herë në hapësirat e garazheve të sotme të RTK-së e herë në brendi të lagjes në të djathtë të pikërisht Muzeut Etnologjik, e herë në hyrje të sokakut. [iv]

Bekimi nga Muzeu Etnologjik vazhdon të na tregojë tutje se si zhvillohet jeta brenda këtij Muzeu. Vizitorët vijnë nga të gjitha anët, prej Tajvanit e deri në Japoni, prej Kinës e deri në Malajzi, prej Signaporit e deri në Indonezi.

“Një pjesë e njerëzve që vijnë këtu, pos interesimit për etnokulturën e popullit të Kosovës në të kaluarën dhe sot, i kanë dy pyetje shtesë: cilat janë marrëdhëniet mes Kosovës e Serbisë, dhe a dëshirojnë kosovarët bashkimin me Shqipërinë. Ne që funksionojmë si Kustos – persona profesionistë që specializohen në fushë të caktuar – në këtë rast në etnologji, dhe mund të bëjnë studimin e interpretimin e eksponateve por edhe punën e ciceronit, dhe stafi që tani punon këtu me fuqinë më të madhe që gjithçka të dalë mirë, e shpjegojmë Muzeun edhe duke u bazuar në shtetin prej nga vijnë vizitorët” tregon Bekimi.

“Ne këtu flasim prej arkeologjisë deri te historia, gjeografia, popullata, mënyra e jetesës, pra jemi guidë më gjithëpërfshirëse. Prej këtu ne i shpjegojmë qytetet tjera, sado që kjo është e vështirë. Madje jemi një prej muzeve të vetme në rajon që funksionon me guidën e tillë, dhe jo me audio-guidë. Me ekspozitën tonë udhëtojmë bashkë me vizitorët duke folur për Evropën, Azinë, Afrikë, për lidhjen e kulturave, për diversitetin” vazhdon Bekimi.

Ndërtesa kryesore, ekspozita ku tregohet jeta, lindja, vdekja, kultura shpirtërore në tërësi, me rreth 60 % të eksponateve brenda tij, momentalisht është në renovim e sipër, edhepse viti 2018 e ka gjetur këtë ndërtesa jo-funksionale dhe punimet kanë ndaluar. E po në këtë ndërtesë flitet për Kosovën, rajonin, Ballkanin, gjatë periudhave të kaluara.

“Ka qenë e nevojshme të fillonte renovimi shkaku i fasadave, dritareve, drunjët dhe trajt është dashur të ndërroheshin sepse ka filluar kalbja edhe nuk ka qenë as vend i sigurt për turistët që vinin. Këto janë objekte që dëmtohen me kohën por duhet ruajtur” shton Bekim Xhemili.

Bekimi është etnolog dhe pjesë e Muzeut, krahas edhe Ilir Sopjanit, Erodita Qorkadiu – Haxhiut, Fatos Bimbashit dhe Anduena Balaj – Thaçit.

Elizabeth Gowing thotë se ky Muze, pa marrë parasysh zhagitjet e mëdha, investimet e vogla dhe mbarëvajtjen e tij, e ka vlerën e vet dhe rëndësinë jetike.

“Mundesh me mësu aty për domethënien e gjërave, dhe për kultura që pasqyrohet në të. Shembull, me e pa dhomën e mysafirëve në shtëpinë e vjetër, me qasje nga rruga, me pa vegëza ku varet arma (për shkak që mysafirët mbesin nën mbrojtjen e zotit të shpisë), dera e vogël ku mysafirët duhet me e ulë kokën për me hy brenda ose mangalli ku zoti i shtëpisë e ndezë cigaren… Mundesh me mësue shumë ma shumë për mikpritjen tradicionale dhe rolet e njerëzve prej këtyre gjërave dhe vizitës në Muze sesa nga një libër” thotë Gowing.

Gjatë verës, Muzeu bëhet edhe më i bukur. Oborri jashtë reflekton gjelbrim. E meqë Prishtinës i mungojnë hapësirat e gjelbërta në qendër të qytetit, është kënaqësi për secilin e secilën që ta vizitojë Muzeun dhe të ulet nën arrë, e të pushojë. Tregojnë se në këtë oborr njerëzit vijnë të shkruajnë poezi, të pikturojnë, të bëjnë ushtrime yoga e të meditojnë, në çdo stinë e mundësi, në këtë pjesë të qytetit ku zogjtë janë jehona e vetme kumbuese që e kap veshi.

Shumë ngjarje nëpër vite kanë ndodhur në këtë Muze, të cilat veç sa ia kanë shtuar rëndësinë dhe dashurinë e publikut. Ngjarje të ndryshme artistike e kulturore mbahen edhe sot.

Këngëtarja Elina Duni, shembull, në vitin 2016-të pati një mbrëmje muzikore në Muzeun Etnologjik në kuadër të KAEF.

Po këtu u mbajtën edhe “Java e Artizanateve”, “Rrëfimtari popullor”, një shfaqje e regjisorit Bekim Lumi, “Gatimet tradicionale” apo edhe “Konkursi për fotografi të muzeut”.

Arbnora Dushi e kujton edhe një ngjarje tjetër. Instituti Albanologjik, në bashkëpunim me Komisionin ndërkombëtar të Baladës me qendër në Aberdeen të Skocisë, patën organizuar në vitin 2015 Konferencën e 45’të të Baladës. Ishin diku rreth tridhjetë pjesëmarrës nga të gjitha vendet e botës dhe për katër ditë u zhvilluan seanca akademike në sallën e Institutit. Komisioni ndërkombëtar i baladës, të cilët organizonin konferenca të këtilla për çdo vit në vende të ndryshme të botës, e kishin praktikë në kuadër të aktivitetit social të organizonin një mbrëmje të quajtur “Nata e baladave”, ku secili pjesëmarrës i konferencës i këndonte baladat e kulturës së vet.

“Atë vit, ne që ishim vendi nikoqir, për “Natën e baladave” vendosëm të zhvendosemi nga Instituti në Muzeun Etnologjik, ku përpos baladave të njëri tjetrit studiuesit e huaj, bashkë edhe me studiuesit shqiptarë që morën pjesë në atë konferencë, patën rastin të vizitojnë Muzeun, të relaksohen në oborrin e rregulluar të tij si dhe – më e bukura e asaj mbrëmjeje, të shijojnë ushqimet tona tradicionale, ku dy zonja nikoqire nga Muzeu, që mbanin veshje kombëtare, për mysafirët,  i përgatitën aty pitet e flijat me saç, duke performuar kështu mikpritjen shqiptare krahas gastronomisë me recetat tradicionale” kujton Dushi.

Më mirë se çdo material a dorëshkrim tjetër, një vizitë në Muzeun Etnologjik do ta shuaj kureshtjen e secilit, një mënyrë tjetër për ta mbajtur gjallë njohurinë për traditën dhe kulturën e popullit dhe të parëve tanë.

( Ky botim është prodhuar me përkrahjen e Bashkimit Evropian. Përmbajtja e këtij botimi është përgjegjësi e autorit Arbër Selmani dhe në asnjë mënyrë nuk mund të konsiderohet si qëndrim i Bashkimit Evropian ose BIRN-it ose AGK-së )

---

[i] https://www.amazon.com/Kosovo-2nd-Bradt-Travel-Guide/dp/1841623318

[ii] http://www.elizabethgowing.com/pb/wp_f504d6c9/wp_f504d6c9.html

[iii] https://www.kultplus.com/trashegimia/disa-pjese-te-veshjeve-popullore-qe-jane-pjese-e-trashegimise-se-luajtshme-te-muzeut-te-kosoves-foto/

[iv] https://www.kultplus.com/trashegimia/pazari-grave-te-martat-dhe-ardhja-e-janjevalive-foto/

Sot mbushen 20 vjet nga eksodi i kosovare kur rreth një milion shqiptarë u detyruan nga forcat serbe të shpërnguleshin nga shtëpitë e tyre dhe te strehoheshin ne Shqipëri dhe Maqedoni.

Në qytetin e Kukësit si çdo vit u be pritja simbolike e kosovarëve nga kryetari i bashkisë së Kukësit, Bashkim Shehu, ndërsa i pranishëm ishte edhe Ministri i Diasporës, Pandeli Majko.

“Është kënaqësi pas 20 vitesh flet vete gjithçka. Cfare ka ndodhur, si kujtohet, cfare ka ndryshuar dhe arsyeja pse jemi këtu te gjithe bashke. I pyetur se cfare ka ndryshuar ne marrëdhëniet Kosove- Shqipëri? Majko tha: – Kosova dhe Shqipëria ndihen me mire por ne duam te jete me mire. Jemi Shqiptare dhe dy kufij këtu. Eshte kufiri i ish Jugosllavisë. Duhet ta bëjmë te Kosovës dhe Shqipërisë, i cili do te behet shume shpejt.”

Eksodit i vitit 1999 konsiderohet si një nga ngjarjet më të dhimbshme në historinë e kombit shqiptar. 20 vite më parë banorët e Kukësit hapën dyert e shtëpive të tyre në një moment mjaftë të vështirë per vëllezërit nga Kosova.

Kukësi u bë qendra e zhvillimeve me përmasa botërore. Personalitetet më të mëdha të kohës, media, shoqata e plot organizma të tjerë mbërritën në qytetin verior për të parë e ndihmuar në zgjidhjen e krizës.

Capital Gazette ka fituar çmimin Pulitzer, për mbulimin e të shtënave masive në redaksinë e tyre.

Ani pse kjo redaksi ka fituar çmimin më prestigjioz në gazetarinë amerikane, nuk ka festuar.

Pjesëtarët e stafit kanë qëndruar të heshtur në kujtim të kolegëve, të cilët ishin vrarë në qershor të vitit 2018, kur një person kishte shtënë me armë zjarri në zyren e tyre. Po ashtu, çmimin Pulitzer e kanë marrë edhe New York Times dhe Wall Street Journal për hetimet ndaj presidentit Trump./ KultPlus.com

Mëngjesin e sotëm në sheshet e Prishtinës janë vendosur flamuj kuq e zi. Mësohet se vendosja e këtyre flamujve është bërë për shkak të vizitës së Batalionit amerikan, i cili do të vijë nesër në Prishtinë.

Express ka kontaktuar me kompaninë e cila i ka vendosur flamujt në kryeqytet, ata kanë thënë se vendosja e këtyre flamujve është bërë për nder të vizitës së batalionit amerikan të cilët kanë marrë pjesë në luftën e fundit në Kosovë.

“Janë vendosur sepse të mërkurën batalioni amerikan do të vijë në Prishtinë”, ka thënë një punëtor i kësaj kompanie

E flamuj të tillë ishin parë para disa ditësh edhe në autostradën “Ibrahim Rugova. / KultPlus.com

Derisa katedralja Notre Dame në Parish ishte djegur, një zjarr gjithashtu ka shpërthyer në xhaminë Al Aqsa në Jerusalem.

Sipas mediave të huaja, përcjell Telegrafi, një zjarr shpërtheu në çatinë e një strukture të njohur si dhoma e lutjes Al Marwani në xhaminë e Al Aqsa në Jerusalem.

Siç shkruan gulfnews.com, zjarri nuk shkaktoi dëme të mëdha, por rrezikoi një pjesë të vendit të adhurimit që është mbi 2.000 vjeç.

حريق داخل #المسجد_الأقصى pic.twitter.com/Yz2HV9dTtL

— Asmahan_ahmad (@yamhdey) April 15, 2019

Ndërsa Agjencia e lajmeve të Palestinës, citon një roje të ketë thënë se të hënën se “zjarri shpërtheu në dhomën e rojeve jashtë çatisë së Dhomës së Lutjeve të Marwanit dhe brigada e zjarrit e Jerusalemit, Waqf islam, e trajtoi me sukses çështjen”.

السيطرة على حريق شبّ على سطح المصلى المرواني بالأقصىhttps://t.co/uqruS77W9V pic.twitter.com/Lo2CGZS4a9

— Wafa News Agency (@WAFA_PS) April 15, 2019

Brigada e zjarrfikësve të Departamentit Islamik Waqf të Jerusalemit arriti të kontrollojë flakët, ndërsa zona aktualisht është e mbyllur për të shqyrtuar shkakun e zjarrit.

Ndërsa Shaikh Azzam Al Khatib, drejtori i përgjithshëm i Departamentit të Çështjeve të Xhamisë së Jerusalemit dhe Al Aqsa, ka thënë Al Mamlaka TV të Jordanisë se zjarri doli në oborr dhe hetimet po zhvillohen. /Telegrafi

https://twitter.com/nbntweets/status/1118026059696476160

Pas një beteje të vërtet kundër zjarrit, rreth 400 zjarrfikësit që rrezikuan jetën e tyre për të shpëtuar atë që mbetet nga katedralja e Notre Dame në Paris, duket sikur ia dolën.

Flakët janë pakësuar ndjeshëm, dhe autoritetet kanë deklaruar që struktura e jashtme e katedrales do të shpëtojë. Një lajm i mirë, së bashku me konstatimin që nuk ka patur viktima, në një natë që parisienët dhe jo vetëm vështirë se do të harrojnë lehtësisht.

Presidenti francez Emmanuel Macron ndoqi nga afër operacionet, dhe deklaroi se “falë kurajës së zjarrfikësve, kemi shmangur më të keqen, kemi shpëtuar strukturën”, duke shtuar që katedralen do ta rindërtojmë , të gjithë së bashku. Është ajo që presin francezët, dhe që meriton historia jonë”.  

Ndërkohë autoritetet religjioze që shërbenin në katedrale njoftuan se reliket më të çmuara, si ajo që cilësohet si kurora me gjemba e Jezusit, kanë shpëtuar dhe janë në një vend të sigurt.