Filmi artistik me metrazh të gjatë “Burri i Shtëpisë” (“Man of the House”), me regji dhe skenar të Andamion Murataj, do të ketë premierën botërore në programin zyrtar të konkurrimit të Festivalit Ndërkombëtar të Filmit në Sarajevë.
Lajmi është bërë i ditur nga Qendra Kombëtare e Kinematografisë, e cila gjithashtu ka mbështetur financiarisht këtë projekt kinematografik.
Filmi, me një kohëzgjatje prej 110 minutash, trajton historinë e Franit, një personazh kompleks, lindur si grua, por që për shkak të rrethanave zgjedh të jetojë si burrë, duke marrë rolin tradicional të “burrneshës”.
Në përpjekje për t’i ofruar dashurinë e munguar një mbese të vogël, Fran duhet të përballet me një vendim të dhimbshëm: të mbrojë identitetin e saj të ndërtuar me vite, apo të heqë dorë nga ai për t’u rilidhur me ndjenjat dhe rolin amësor.
“Burri i Shtëpisë” është një produksion i shtëpisë kinematografike “Lissus Media” dhe përfaqëson Shqipërinë në një prej festivaleve më prestigjioze të Ballkanit dhe Europës Juglindore.
Edicioni i 31-të i Festivalit Ndërkombëtar të Filmit në Sarajevë do të mbahet nga 15 deri më 22 gusht 2025. Në këtë edicion do të konkurrojnë 50 filma në kategori të ndryshme, mes të cilëve edhe 15 premiera botërore. Festivali do të çelet me filmin “The Pavilion” të regjisorit Dino Mustafic, ndërsa do të nderohen me çmime personalitete si Paolo Sorrentino, Willem Dafoe dhe Stellan Skarsgård./KultPlus.com
Në një artikull për të përditshmen ”Metro”, gazetarja britanike Martina Andretta përshkruan një udhëtim në Tiranë, ku për vetëm 61 paund në ditë shijon një qytet të gjallë, me histori interesante, ushqim të shijshëm dhe jetë nate të larmishme.
”Tirana po zhvillohet me ritme të shpejta dhe ofron shumë për turistët, nga muzetë e periudhës komuniste te arkitektura moderne. Udhëtimi është i lirë, ushqimi cilësor dhe akomodimi i përballueshëm.
Një murale gjigante e një vajze të pikturuar me ngjyra toke, një bllok apartamentesh me vija të ndritshme apo një rrokaqiell i ri në formën e një koke.
Duke udhëtuar nëpër Tiranë, nuk mund të mos ngresh kokën. Shoferi im i taksisë, Erioni përkulet mbi timon dhe tregon ndërtesat përreth nesh.
“Kjo është e re, ajo tjetra është shumë e njohur për turistët, edhe kjo është e re”, thotë ai.
Një aromë joshëse përhapet nga një tezgë pranë xhamit të makinës. Një shitës po hap ballokume të freskëta, një ëmbëlsirë tradicionale, dhe kulaç. Në një cep, burrat po luajnë domino mbi një tavolinë të improvizuar.
Tirana ndihet e gjallë. Kryeqyteti shqiptar, me pothuajse 600 000 banorë, është pak a shumë sa madhësia e lagjes londineze ”Brent”, por ajo ka plane ambicioze.
Dhe me historinë e saj të larmishme, klimën mesdhetare dhe kuzhinën e shijshme, është një zgjedhje e nënvlerësuar për një pushim të përballueshëm në qytet.
Gjëra për të bërë në Tiranë
Është e pamundur të vizitosh Tiranën pa u takuar me kujtimet e së kaluarës së saj komuniste. Jo shumë larg sheshit ”Skënderbej”, i njohur si zemra e qytetit, ndodhet një bunker nëntokësor i Luftës së Ftohtë.
”Bunk’Art 2” dhe ”Bunk’Art 1”, i vendosur më larg – janë muze që i japin jetë paranojës së Enver Hoxhës.
Udhëheqësi komunist i Shqipërisë ishte aq i fiksuar pas pushtimit të huaj saqë vlerësohet se urdhëroi krijimin e më shumë se 170 000 bunkerëve – duke e bërë Shqipërinë vendin me më shumë bunkerë në botë.
Pas rënies së komunizmit në fillim të viteve ’90, Tirana përbëhej kryesisht nga ndërtesa gri të stilit sovjetik.
Në filli të viteve 2000, Edi Rama – kryetari i atëhershëm i bashkisë dhe tani kryeministër – nisi një iniciativë për të injektuar ngjyra në kryeqytet.
Si rezultat, ka murale kudo që kthen kokën, nga cepat e banesave deri te stolat e parkut. Nëse planifikoni të qëndroni vetëm disa ditë, merrni në konsideratë t’i bashkoheni një turi arti rrugor që do t’ju çojë në vende të fshehura që ia vlejnë.
Atraksione të tjera që ia vlen të vizitohen përfshijnë Xhaminë e Et’hem Beut – një monument i bukur kulturor që i shpëtoi shkatërrimit gjatë epokës komuniste – dhe malin e Dajtit, i cili mund të arrihet me teleferik.
Diçka që më habiti për Shqipërinë ishte ushqimi i saj eklektik dhe i shijshëm. Është një përzierje shijesh mesdhetare dhe ballkanike, me pjata të shijshme me mish dhe ushqime të shijshme vegjetariane.
Shijova ndoshta shumë byrek si dhe salca me bazë kosi dhe dollma.
Një nga vaktet e mia të preferuara ishte te Piceri Era Blloku, ku shërbehen qofte të shijshme shqiptare me një salcë kremoze me nardem kumbulle, një reçel tradicional.
Sigurisht, nuk mund të mos e vija në provë jetën e natës shqiptare.
Shkoni në Radio Bar Tirana për disa kokteje vërtet të lira me atmosferë retro.
Nëse po kërkoni diçka më luksoze, bari rrotullues 360° në Sky Club ofron një pamje të jashtëzakonshme dhe një atmosferë romantike. U ula atje për dy orë, duke pritur që dielli të perëndonte dhe të lyente horizontin të kuq duke pirë martini.
Megjithatë, i preferuari im ishte Bar Komiteti.
Vendi e quan veten një “kafe-muze” dhe është i dekoruar me objekte nga periudha komuniste. Në mure ka peceta të punuara me dorë, makina qepëse të përdorura dhe kostume tradicionale. Pas vizitës sonë të parë, kur pimë disa kokteje klasike, u kthyem përsëri, këtë herë të vendosur të provonim raki.
Ekipi pas barit na priti me një buzëqeshje, duke bërtitur nga larg “u kthyet përsëri?!”.
Për shkak të disa vështirësive gjuhësore, vendosëm t’i besonim plotësisht kamerierit tonë për të zgjedhur një përzgjedhje pijesh me raki bazuar në opsionet “pikante, të ëmbla ose të tharta”.
Nuk u zhgënjyem kur morëm një infuzion freskues me bazë manaferrash dhe me shoqërimin perfekt të muzikës live në sfond.
Një qytet që ndryshon me shpejtësi
“Kudo në Shqipëri ka një kantier ndërtimi aktiv”, më thotë Arber Musabelliu, një guidë lokale nga Free Walking Tour Tirana.
Kur e vizitoi vitin e kaluar, Alice Murphy e ”Metro” vuri re gjithashtu se disa zona të vendit ishin të mbingarkuara dhe të mbipopulluara.
Përpara se të bëhej kryeqyteti i Shqipërisë në vitin 1920, Tirana ishte një qytet relativisht i vogël, në një pozicion strategjik në qendër të vendit.
Tani, pak më shumë se 100 vjet më vonë, është një qytet modern evropian me plane të guximshme zhvillimi.
Një masterplan – i njohur si Tirana 2030 – synon ta transformojë kryeqytetin në një qendër urbane më të gjelbër, më të qëndrueshme dhe teknologjike.
I udhëhequr nga arkitekti italian Stefano Boeri, vizioni përfshin ndërtesa të çuditshme.
Disa nga ato që janë ngritur tashmë përfshijnë një hartë të pikselizuar të vendit, një rrokaqiell që duket se është frymëzuar nga një set Jenga dhe një bllok patriotik apartamentesh luksoze në formën e heroit kombëtar të Shqipërisë.
Dhe, për shkak se Tirana përbëhet kryesisht nga ndërtesa të ulëta të epokës komuniste, efekti është çorientues.
Arkitektura zakonisht nuk është gjëja ime, por në Tiranë, u fiksova.
Duke parë horizontin e qytetit, me malin Dajti në sfond, sytë e mi u magjepsën nga këto shtylla monumentale, që ngriheshin mbi peizazhin.
Ku të qëndroni në Tiranë
Krahasuar me kryeqytetet e tjera evropiane, Tirana është e vogël dhe e lehtë për t’u eksploruar në këmbë. Autobusët në qendër janë gjithashtu shumë të shpeshtë.
Për një pushim fundjave, qëndroni pranë Bllokut të gjallë ose sheshit ”Skënderbej” për të qenë afër atraksioneve kryesore dhe jetës së natës.
Qyteti ka shumë mundësi të përballueshme kur bëhet fjalë për akomodimin.
Meqenëse po udhëtoja me tre miq, zgjodhëm diçka me hapësira të përbashkëta. Për ne, shfrytëzimi maksimal i kohës sonë së bashku – qoftë duke vizituar një muze apo thjesht duke pushuar në divan pas një dite shëtitjeje – ishte gjëja më e rëndësishme.
Zgjodhëm një Airbnb me dy dhoma gjumi dhe dy banjo me një vlerësim 4,98 për 220 paund në total.
I vendosur pranë Bllokut, ishte vetëm katër minuta në këmbë nga rruga kryesore, që do të thoshte se mund të ktheheshim lehtësisht në shtëpi pas darkës dhe pijeve në një nga baret në modë të lagjes.
Apartamenti u certifikua si i Preferuari i Mysafirëve, që do të thotë se lista u vlerësua shumë nga mysafirët e mëparshëm.
Eltoni, pritësi ynë, ishte jashtëzakonisht i përgjegjshëm dhe u sigurua që të ndiheshim si në shtëpi./atsh
Në tetor të vitit 1964, vetëm tre vite para se të ndahej nga jeta, Dhimitër Pasko, i njohur më së shumti me emrin letrar Mitrush Kuteli, i drejtohet me një letër Kryeministrit të atëhershëm, Mehmet Shehu. Në këtë letër, një nga prozatorët dhe kritikët më të spikatur të letërsisë shqipe shpreh lodhjen e tij fizike e mendore nga angazhimet e përditshme si përkthyes dhe kërkon një leje të posaçme krijimtarie.
Letra u shkrua në një moment të vështirë të jetës së tij, kur ai tashmë kishte kaluar përmes burgut dhe “rehabilitimit” politik në kohën e diktaturës. Në moshën 58-vjeçare, me një shëndet të rënduar dhe nën barrën e një pune të vazhdueshme, Kuteli kërkonte tri vite për t’u shkëputur nga përkthimet dhe për t’iu përkushtuar veprës së tij origjinale, transmeton KultPlus.
Ky dokument nuk është thjesht një kërkesë administrative, ai përfaqëson një dëshirë të thellë për të rifituar hapësirën e humbur krijuese, për të ruajtur identitetin e vet artistik dhe për të lënë pas një trashëgimi të vërtetë letrare. Në të ndjehet edhe zhgënjimi ndaj kufizimeve që regjimi i kohës i kishte imponuar, por edhe përpjekja e tij për të ruajtur dinjitetin dhe integritetin si intelektual.
Letra është një dëshmi e qartë e tensionit midis krijimtarisë së lirë dhe presioneve politike, por mbi të gjitha, është një pasqyrë e ndjenjës njerëzore për të mos e lënë talentin të zbehet në heshtje.
Letra e Mitrush Kutelit për Mehmet Shehun:
Shokut, Mehmet Shehut Kryetarit të Këshillit të Ministrave të R.P. të Shqipërisë Tiranë
Shoku Mehmet, Kam pothuaj dy muaj që kam pregatitur një kujtesë mbi punën time letrare dhe publicistike gjatë 40 vjetëve, mbi gjëndjen time familjare, ekonomike dhe shëndetësore, mbi përpjekjet dhe projektet e mija të sotme në letërsi. Në këtë kohë e kam hedhur e pritur me mendje kujt t’ja dërgoj, në dorë, këtë kujtesë dhe kam ngurruar. Sot po dal nga ky ngurrim dhe po ua dërgoj Juve. Mendimi që më shtyri të ndalem tek Ju është ky: “Shoku Mehmet, thashë, është i mbytur në punë të mëdha dhe të rëndë pa për të drejtuar anijen e shtetit, të popullit tonë, ndër stuhirat e vrazhda ndërkombëtare të ditëve tona, por në të njëjtën kohë është edhe shkrimtar. Pra do të më dëgjojë dhe kuptojë”. Kështu thashë, kështu po bëj: po ua dërgoj Juve “Kujtesën”.
Këtë shkresë u mundova ta përmbledh në faqe sa më të ngushta, po praseprara u zgjat, u derdh në njëzet faqe. S’kam ç’bëj: janë 40 vjet pune e luftë në fusha të ndryshme: letrare, publicistike, ekonomike. Është dhe aspirata që të mos mbetem një shkrimtar i një epoke të kaluar, po edhe i së sotmes. Në mendjen time gurgullojnë kaq dëshira dhe projekte, të cilat dua t’i hedh në letrë dhe s’mund. S’mund sepse shëndeti im është i keq dhe ato pak çaste më të kthjellta që më mbeten duhet t’ja kushtoj punës së ditës, përkthimit. Mirëpo ndjej që kjo punë, përkthimi, është shumë më pak e vlefshme dhe e dobishme se sa ajo që mund të bëja po t’ja kushtoja çasteve të mija të mira shkrimeve origjinale. Pra arrita shpejt atje ku më dhëmb dhëmbi: dua të kem nja 3 vjet të lirë, të mijat, që të përfundoj atë që kam filluar dhe mbase disa nga ato që kam mbrujtur në mendje. Këta 3 vjet i kërkoj në trajtën e një leje krijimtarie. Shumë? Nuk janë shumë, shoku Mehmet. Kam bërë dyzet vjet punë të çaprashitur në fusha të ndryshme, dua 3 vjet vetëm për letërsi. Po të bëj diçka të mirë? Po. Them kështu, ndon se jam i shkuar nga mosha (58 vjeç) dhe me një shëndet që nuk shkon mbroth. Shumë kolegë të tjerë të më rinj, me një veprimtari më të pakët e në caqe më të ngushta, kanë fituar prej kohe mundësinë t’i kushtohen vetëm shkrimit, si profesionistë. Unë nuk kërkoj një gjë të tillë. Ata vjetët e paktë që më kanë mbetur – them kështu se me bluajnë sëmundjet – kërkoj 3 vjet lirim nga puna e rëndomtë që të bëj diçka të parëndomtë.
Cila është garancia se do të bëj një punë të tillë? Ata 40 vjet punë të së kaluarës që, në s’thonë gjë tjetër shumë-shumë pozitive për vëndin tim, thonë të paktën se nuk e kam harxhuar kohën as me dëfrime, as me aspirata karjerizmi, por gjithnjë në punë. Po te lexoni me kujdes do të shihni se kështu është.
A do të bëhet Partia dhe Ju mecena im? Nuk di, por unë shpresoj dhe pres. Dhe duke shpresuar dhe pritur, vazhdoj të punoj – domosdo të punoj i çaprashitur në dy fusha: përkthim dhe krijim. Dhe shumë i lodhur.
Ju dërgoj të fala, Dhimitër Pasko (M. Kuteli) Tiranë, 20 tetor 1964./KultPlus.com
Romani “Ridënimi” i autorit Fatos Lubonja është përzgjedhur si kandidat për çmimin letrar “Angelus” 2025, një ndër çmimet më të rëndësishme për letërsinë e Evropës Qendrore të përkthyer në gjuhën polake.
Vepra është përkthyer në polonisht me titullin “Drugi wyrok”, me mbështetjen e Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit, përmes Fondit të Përkthimit Letrar nga Gjuha Shqipe në Gjuhë të Huaj, një fond vjetor që synon promovimin e letërsisë shqipe jashtë vendit. Përkthimi është realizuar nga Dorota Horodyska dhe libri është botuar nga shtëpia botuese polake “Pogranicze”, transmeton KultPlus.
“Ridënimi” i përket zhanrit të kujtimeve dhe konsiderohet si një nga veprat më të rëndësishme të kujtesës në letërsinë shqipe. Aktualisht, libri është mes 14 veprave që garojnë për çmimin “Angelus” 2025.
Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit (QKLL), ka bërë të ditur se lista përfundimtare me shtatë titujt e nominuar do të shpallet në muajin shtator./KultPlus.com
Pac-Man, makina ikonike e verdhë që ha gjithçka përpara vetes, po feston 45-vjetorin e tij këtë vit, një moment historik për një lojë që jo vetëm revolucionarizoi botën e videolojërave, por ndikoi edhe në kulturë, shkencë dhe dizajn.
Krijuesi i tij, Toru Iwatani, e mori frymëzimin në vitet ’70 ndërsa po hante një picë salami. Pasi hoqi një copë, forma e mbetur i ngjante një goje. “Nëse merr një picë dhe heq një copë, duket si një gojë,” i tha Iwatani revistës Wired në vitin 2010, duke e konfirmuar një nga legjendat urbane më të njohura të botës së lojërave.
Nga ajo ide e thjeshtë, lindi Pac-Man, një personazh i verdhë, që lëviz në labirinte të errëta, duke ngrënë pika dhe duke shmangur katër fantazma: Blinky (i kuq), Pinky (rozë), Inky (cian), dhe Clyde (portokalli).
Michiko Kumagai, menaxhere e licencimit në “Bandai Namco”, tha për BBC se Pac-Man u krijua për të përfaqësuar në mënyrën më të thjeshtë idenë e “ngrënies”. “Ashtu si harku i McDonald’s, është bërë një simbol i njohur ndërkombëtarisht,” tha ajo.
Pac-Man u lansua fillimisht në Japoni si “PuckMan”, një referencë ndaj shprehjes japoneze “paku paku taberu”, që përshkruan tingullin e të ngrënit me lakmi. Sot, është loja arkade më e suksesshme e të gjitha kohërave, sipas Guinness Book of World Records, duke gjeneruar mbi 14 miliardë dollarë në të ardhura.
Profesori Peter Etchells nga Bath Spa University thekson se “Pac-Man ishte një nga figurat kryesore në lindjen e videolojërave për publikun e gjerë. Kishte një thjeshtësi elegante në dizajnin dhe lojën e tij që i magjepsi lojtarët.”
Iwatani kishte qëllim të krijonte një lojë që do të tërhiqte të gjithë, veçanërisht gratë. Ndryshe nga lojërat e dhunshme si Asteroids apo Space Invaders, Pac-Man u fokusua te një lojë e thjeshtë, argëtuese dhe strategjike, ku taktika si memorizimi i labirinteve bëhej çelës për sukses.
Pac-Man nuk ndaloi vetëm te argëtimi. Në vitin 2007, një studim nga Caltech tregoi se loja ndikonte aktivitetin e trurit, duke përdorur MRI për të vëzhguar reagimet kur lojtarët përballeshin me rrezik.
Në vitin 2024, studiuesit nga Cornell University zbuluan se majmunët, gjatë lojës së Pac-Man, përdornin vendimmarrje strategjike të nivelit të lartë, më parë e paimagjinueshme për kafshët. Dr. Tom Garner nga Sheffield Hallam University thekson se “Pac-Man na ndihmon të kuptojmë më mirë se si njerëzit (dhe kafshët) mendojnë, ndiejnë dhe sillen.”
Ai shton se ndjenja e “embodiment”, lidhja emocionale mes lojtarit dhe personazhit, ishte kyçe. “Pac-Man ishte ndër të parët që përfaqësonte një personazh të gjallë, me ndjesi, jo thjesht një mjet. Dhe kjo krijoi një lidhje unike me lojtarin.”
Bandai Namco po përpiqet të mbajë Pac-Man të freskët për brezat e rinj përmes lojës së re Shadow Labyrinth, ku Pac-Man transformohet në një version më të errët dhe futurist, Puck, një orb që ndihmon një karakter misterioz, Swordman No 8. Këta bashkë mund të shndërrohen në një robot të fuqishëm, GAIA, për të kapërcyer pengesat e labirintit.
Producenti Seigo Aizawa thotë se “çdo fantazmë kishte një personalitet të vetin, dhe kjo ishte pjesë e magjisë. Blinky të ndjek pa mëshirë, Pinky përpiqet të të zërë pritë, këto sjellje janë të koduara në AI-në e lojës.”
Edhe pse personazhi nuk flet dhe ka më pak histori krahasuar me ikonat si Mario apo Sonic, CEO-ja Nao Udagawa beson se thjeshtësia e tij është pikërisht ajo që e mban të gjallë tek brezi Z dhe më tej.
Për Etchells, arsyeja kryesore pse Pac-Man ende qëndron është nostalgjia, për kohën e argëtimit në sallat e lojërave me drita neon, për shoqërinë dhe konkurrencën miqësore.
Ndërkohë, “Bandai Namco” po zgjeron praninë e Pac-Man përtej lojërave, përmes bashkëpunimeve me marka si “Krispy Kreme” dhe eksperiencave të drejtpërdrejta si “escape rooms” në qytete si Manchester dhe Dubai.
Së shpejti mund ta shohim edhe në filma, por për momentin, Pac-Man mbetet një ikonë kulturore që tregon se ndonjëherë, për të fituar, duhet të ndalojmë së ikuri nga fantazmat, dhe të përballemi me to./BBC/KultPlus.com
Me monumentet e shumta kulturore dhe natyrore, zona e Dropullit në Gjirokastër është kthyer në një destinacion tërheqës për vizitorët.
Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale disa prej këtyre monumenteve, të cilat po tërheqin çdo ditë e më shumë vizitorë.
“Pasuritë turistike të Dropullit nuk janë thjesht atraksione për t’u vizituar, por janë udhëtime kulturore që të rrëmbejnë nën rrënojat e historisë në qytetin antik të Adrianopolit në Sofratikë, nën kupolat magjepsëse të kishave si ajo e Lindjes së Virgjëreshës, si dhe mes peizazheve unike, ku natyra ka skalitur monumente të gjalla si Ujëvara e Selckës”, u shpreh Rama.
Bashkia e Dropullit ka 42 monumente kulture dhe 14 monumente natyre.
Vitte e fundit banorët e zonës po çelin shtëpitë e tyre si bujtina familjare për te mikpritur vizitorët që zgjedhin Dropullin për të vizituar./atsh/KultPlus.com
Seminari Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare do të mbajë edicionin e 43-të nga data 18 deri më 29 gusht 2025 në Prishtinë, nën organizimin e Fakultetit të Filologjisë të Universitetit të Prishtinës “Hasan Prishtina”, në bashkëpunim me Fakultetin e Historisë dhe të Filologjisë të Universitetit të Tiranës.
Kjo ngjarje shkencore është një ndër ngjarjet më të rëndësishme akademike në fushën e albanologjisë, që nga themelimi e deri sot, duke bashkuar studiues, gjuhëtarë, letrarë, pedagogë dhe studentë nga mbarë bota, të cilët ndajnë interesin e përbashkët për gjuhën, letërsinë dhe kulturën shqiptare.
Seminaristët pritet të arrijnë më 17 gusht, ndërsa hapja solemne do të bëhet më 18 gusht 2025, në orën 11:00. Temat bosht të këtij edicioni përqendrohen në zhvillimet aktuale lidhur me leksikun e shqipes, shqipen në rrjetet sociale, si dhe postmodernizmin në letërsinë shqipe, transmeton KultPlus.
Programi bazë i Seminarit përfshin kurse intensive të mësimit të gjuhës shqipe në tri nivele (fillestar, i mesëm dhe i avancuar), ligjërata të veçanta të gjuhësisë, ligjërata për letërsinë shqiptare, referime shkencore dhe ligjërata të përgjithshme. Gjithashtu, pjesë e rëndësishme e seminarit është edhe programi kulturor plotësues, i cili do t’i njohë pjesëmarrësit me bukuritë natyrore, veprimtaritë kulturore dhe trashëgiminë shqiptare.
Në ditët e fundit të seminarit do të mbahet sesioni shkencor përmbyllës, ku do të prezantohen punime dhe përfundime studimore. Seminari mbetet një platformë e fuqishme për përhapjen dhe promovimin e gjuhës dhe kulturës shqiptare, si dhe për nxitjen e bashkëpunimeve akademike në nivel ndërkombëtar./KultPlus.com
Mokra po bëhet gati të presë edicionin e gjashtë të festivalit “Mokra n’Fest”, një festë që prej vitesh mbledh bashkë mokrarët nga e gjithë Shqipëria dhe më gjerë, duke kthyer këtë zonë të bukur malore në një qendër të traditës, kulturës dhe mikpritjes.
Kjo festë do të mbahet më 16 gusht, nga ora 14:00 deri në mbrëmje vonë tek ura monument kulture në Golik. Gjatë festës do të zhvillohen aktivitete kulturore si koncerte e muzikë live dhe panair me gatime tradicionale.
Në skenën kryesore do të performojnë këngëtarët Mariola & Jurgen Kaçani, vëllezërit Lushka, Avni Lushka dhe Luli Qose, Vëllezërit Kapa, Ansambli “Mokra”, Julian Elezi, Juli Tollozhina etj, si dhe këngëtarë të tjerë lokalë, që do të sjellin muzikën dhe shpirtin e kësaj treve të lashtë ilire.
Vizitorët do të kenë mundësinë të shijojnë gatimet karakteristike të zonës, përgatitur nga duart e nënave mokrare si lakror në saç, kulaç tradicional, mish në hell, të gjitha me shije shtëpie dhe shumë dashuri.
Ndër aktivitetet që pritet të mbahen janë edhe kanoe në lumin Shkumbin, kamping në natyrë, koloni piktorësh, ekspozitë fotografike, argëtim për fëmijë dhe të rinj.
Ky festival folklorik është më shumë se një festë, është një kthim në rrënjë, një kujtesë e vlerave dhe identitetit tonë kulturor, dhe një ftesë për të jetuar nga afër shpirtin mokrar./atsh/KultPlus.com
In memoriam për Stuart Edward Mann, albanologun që na bekoi me postulatin “Shqipja nuk është vetëm gjuhë, është kujtesë që flet”
Sot, më 5 gusht, në këtë ditë përkujtimore të ndarjes nga jeta të Stuart Edward Mann-it, kujtojmë jo vetëm një studiues të shquar të shqipes, por një përfaqësues të atij rralli fisnikërimi akademik që nuk thjeshton, por thellon; që nuk vjen për të cituar, por për të dëgjuar; që nuk mban qëndrim spektator, por bëhet pjesë e asaj që studion.
Ai qe një ndërmjetës i dijes dhe një përkthyes i ndjeshmërisë kulturore shqiptare, një shpirt kërkues që u afrua me gjuhën shqipe jo për t’ia matur strukturën, por për t’i zbuluar zemrën. Ai i përkiste atij brezi të filologëve që kuptonin se çdo gjuhë është një univers me kujtesë, me brenga, me dritë, dhe shqipen e trajtoi si një pasuri që duhej trajtuar me kujdesin e një restauratori të objekteve të shenjta.
Nga Tirana e viteve ’30, ku mësonte anglishten në Shkollën Teknike të Harry Fultz-it, e deri te Universiteti i Londrës, ku drejtoi për vite të tëra katedrën e albanologjisë dhe ndikoi në formimin e shumë studiuesve të rinj të shqipes, Mann ndërtoi një urë të qëndrueshme midis shqiptarëve dhe botës akademike anglofone.
Në veprën e tij më të njohur, “An Historical Albanian-English Dictionary” (1951), ai shkroi: “Fjalët janë më shumë sesa mjete të komunikimit – ato janë dëshmitarë të historisë.”
Në këtë pohim zë vend ideja se për të, gjuha shqipe nuk ishte vetëm sistem fonemash dhe rregullash morfologjike, por një arkiv shpirtëror. Ai e lexonte shqiptimin e një fjale jo vetëm si tingull, por si jehonë e shekujve, si kujtim i një rrëfimi që nuk duhet humbur.
Studimet e tij mbi fonologjinë dhe gramatikën historike të shqipes mbeten gurë themeli në albanologji. Por më shumë se për përmbajtjen e tyre, ato vlejnë për shpirtin me të cilin janë shkruar. Mann i qaset shqipes me përvujtërinë e dikujt që njeh thellësinë e një kulture tjetër dhe e trajton atë me nderimin që meriton.
Në një nga shënimet e tij personale thuhet se ai e përkufizonte gjuhën shqipe si: “një gjuhë që nuk dëshiron të imponohet, por të mbijetojë me dinjitet.”
Ky pohim e bën të qartë se Mann ishte mbrojtës i dinjitetit të një kombi nëpërmjet gjuhës së tij – një zë që na kuptoi pa qenë i yni, një mik që deshi më shumë sesa vizitoi.
Fjalorët e tij nuk janë thjesht bashkësi fjalësh të përkthyera, por laboratorë të ndjeshmërisë, ku çdo përkthim është edhe një gjurmë dashurie për mënyrën sesi shqiptarët emërtojnë botën.
Në këtë ditë përkujtimore, le ta kujtojmë jo si të huajin që na studioi, por si të afërmin që na kuptoi dhe na bëri të dukshëm në një kohë kur bota nuk i kishte kthyer sytë nga ne. Ai nuk deshi të fliste për Shqipërinë, por të fliste me të.
Stuart Edward Mann mbetet një shembull i lartë i asaj që albanologjia duhet të jetë: jo vetëm një disiplinë akademike, por një akt dashurie, një përpjekje për ta bërë të përjetshme kujtesën e një populli përmes gjuhës së tij.
Nëse trashëgimia është ajo që jeton pas njeriut, Stuart Mann jeton në çdo përpjekje serioze për të mësuar dhe përkthyer shqipen, në çdo student që merr fjalorin e tij për të kuptuar rrënjën e një fjale, në çdo kujtim që lidhet me përpjekjen për ta ruajtur këtë gjuhë të lashtë e të ndërlikuar.
Për këtë arsye, gurët e varrit të tij nuk janë mermer, por faqe librash, fjalorësh, dorëshkrimesh. Janë edhe shpirtra që e përmendin me nderim.
“Shqipja nuk është vetëm gjuhë, është kujtesë që flet.”
Le të jetë kjo thënie postume, mesazh i përhershëm për ne që duam ta ruajmë këtë kujtesë – me përkushtim, me dije dhe me dashuri, ashtu siç e bëri Stuart Mann./KultPlus.com
Pas koncertit spektakolar në festivalin “Sunny Hill”, këngëtarja me famë botërore, Dua Lipa ka gjetur kohë për të vizituar muzeun “Reporting House” në Prishtinë. Ajo ishte e shoqëruar nga babai i saj, Dukagjin Lipa, i cili është edhe themelues i festivalit, i fejuari Callum Turner, vëllai i saj Gjin Lipa dhe pjesëtarë të tjerë të afërt.
Gjatë vizitës, ajo u prit nga producentja e muzeut Jeta Xharra, kuratori Gazmend Ejupi, gazetarja Donika Shahini dhe stafi e vullnetarët e “Reporting House”. Këngëtarja e shprehu mirënjohjen për këtë iniciativë kulturore, duke thënë: “Keni bërë një punë të mrekullueshme për të treguar historinë e Kosovës në këtë muze”.
Dukagjin Lipa falënderoi organizatorët që mundësuan hapjen e muzeut përtej orarit të zakonshëm, duke theksuar se kjo vizitë u bë për të treguar respekt për punën që është bërë në ndërtimin e këtij institucioni të rëndësishëm.
Ndërkohë, aktori Callum Turner tregoi interes të veçantë për dokumentimet filmike të trupave britanike në Kosovë gjatë ditëve të para pas hyrjes së NATO-s, kur ato kryenin kontrollin për mina nëpër rrugët e Prishtinës. Gjatë vizitës, Dua e orientonte Callumin për lagjet që shfaqeshin në pamjet e vitit 1999 të regjistruara nga BBC.
Gazetarja Donika Shahini ndau një moment të veçantë emocional, duke treguar për fletoren e ruajtur të fëmijëve të familjes Jashari, të cilën ajo e kishte shpëtuar nga rrënojat dhe e kishte ruajtur për muzeun. “Ishte mbresëlënëse se me sa interes dhe respekt Dua dhe Callum dëgjuan historinë time. Madje Callum më pyeti në detaje për rezistencën e familjes Jashari dhe për fëmijët që humbën jetën atë ditë,” tha Shahini. Ajo shtoi se e vlerëson shumë faktin që një çift kaq i njohur, pas angazhimeve me festivalin, gjeti kohë të ndalet dhe të interesohet për punën e këtij muzeu.
Jeta Xharra, bashkëthemeluese e “Reporting House”, theksoi ndikimin që festivali “Sunny Hill” ka pasur në rritjen e numrit të vizitorëve në muze. “Ka pasur një fluks të madh të njerëzve që kanë ardhur për festivalin dhe kanë vizituar muzeun. Kjo ka qenë një mundësi unike për t’u treguar historinë e Kosovës vizitorëve që ndoshta nuk do të kishin ardhur ndryshe,” u shpreh ajo.
Xharra gjithashtu vlerësoi kontributin e familjes Lipa, duke theksuar se angazhimi i tyre shkon përtej muzikës dhe argëtimit. “Ata po promovojnë një imazh të Kosovës moderne, me të rinj që janë të lidhur me rrënjët dhe historinë e tyre. Për mua ishte veçanërisht prekëse që, pavarësisht lodhjes nga festivali, gjetën kohë për të qëndruar disa orë në muze pak para nisjes së udhëtimit të tyre”, shtoi ajo.
Gjatë vizitës, Dua dhe të tjerët panë edhe ekspozitën “Fragmente të mbijetesës” të artistit 18-vjeçar nga Gaza, Hussein al-Jerjaëi, e cila aktualisht po shfaqet në galerinë e muzeut.
“Reporting House”, i hapur më 10 qershor 2024 në ish-ndërtesën e “Gërmisë” në Prishtinë, është një projekt i dedikuar për dokumentimin e punës së gazetarëve vendorë dhe ndërkombëtarë gjatë luftës në Kosovë. Gjatë muajit gusht, muzeu është i hapur për vizitorë nga e marta deri të premten prej orës 10:00 deri në 20:00, ndërsa të shtunën nga ora 10:00 deri në 18:00./KultPlus.com
Në botën e modës, ikonat nuk maten vetëm me veshjet që krijojnë, por me ndikimin që lënë pas. Ato që bëjnë dallimin nuk janë thjesht stilistet e suksesshme, por ato që kanë guxuar të ndryshojnë rregullat e lojës. Në një industri që shpesh është ndërtuar mbi paraqitje, lukse dhe konformizëm, gratë si Gabrielle “Coco” Chanel hynë si furtunë, me vizion të qartë dhe zemër të pathyeshme.
Filmi “Coco Before Chanel” (2009), me regji nga Anne Fontaine dhe protagoniste Audrey Tautou, nuk është një histori për famën, por për rrugën e vështirë që të çon deri tek ajo. Është një rrëfim intim mbi një grua që, shumë përpara se të bëhej simbol i elegancës franceze, ishte një vajzë e varfër, e braktisur nga jeta, por jo nga ëndrra e saj për të qenë ndryshe, transmeton KultPlus.
Gabrielle Chanel e nisi jetën larg pistave të modës, në një jetimore, ku e la e ëma pas vdekjes. Ajo u rrit me pak, por me mjaftueshëm për të kuptuar se nuk donte të jetonte nën hije. E re, e pavarur dhe plot krenari, ajo nuk pranoi asnjëherë të nënshtrohej ndaj pritshmërive të shoqërisë. Puna si qepëse dhe netët si këngëtare në kabare ishin vetëm mjetet për të ecur përpara.
Filmi ndjek këtë periudhë formuese të jetës së saj, përpara sfilatave, përpara logove, përpara “Chanel No. 5”. Në thelb, kjo është historia e një gruaje që e shpiku veten nga e para dhe që e bëri stilin një mënyrë për të shprehur lirinë.
Ajo që e bën Chanel të pavdekshme është filozofia e saj: eleganca nuk qëndron në tepricë, por në thjeshtësi. Në një kohë kur gratë visheshin me korse të ngushta, kapele të rënda dhe veshje të sforcuara, Chanel solli linja të pastra, materiale të buta dhe liri në lëvizje. Në film, këto zgjedhje nuk paraqiten si “trende”, por si akt proteste, mënyra e saj për të thënë se nuk do të ishte as aksesor, as pasojë e askujt.
Audrey Tautou e sjell Chanel të re, me një intensitet të heshtur, të brendshëm. Nuk ka shumë fjalë të mëdha, por çdo vështrim i saj është deklaratë. Performanca e saj e balancuar, plot dinjitet, na fton të kuptojmë jo thjesht stilisten, por gruan që nuk pranoi kurrë të ishte e zakonshme.
“Coco Before Chanel” nuk është një film i mbushur me shkëlqim dhe glamur. Është i matur, i qetë, por i qëndrueshëm, si vetë Chanel. Regjisorja Anne Fontaine nuk e mitizon heroinën e saj, por e vendos përballë realitetit: varfëri, pasiguri, lidhje të vështira, dhe mbi të gjitha, një rrugë drejt një identiteti që ajo vetë e ndërtoi me ngulm.
Në një botë ku moda shpesh shihet si sipërfaqësore, “Coco Before Chanel” na kujton se stili i vërtetë lind nga përvoja, dhimbja dhe dëshira për të jetuar ndryshe. Chanel nuk krijoi vetëm veshje – ajo krijoi hapësirë për gratë. Dhe ky film, me gjithë thjeshtësinë e tij, është një homazh për atë shpirt që refuzoi të përshtatej dhe zgjodhi të udhëhiqte./KultPlus.com
Më 5 gusht 1914, në Cleveland të Ohajos, në një kryqëzim të zakonshëm u ndez për herë të parë një dritë që do të ndryshonte përgjithmonë rrjedhën e trafikut nëpër qytete, semafori i parë elektrik në botë. Një shpikje e thjeshtë në dukje, me drita që shërbenin për të sinjalizuar ndalimin dhe kalimin, por me një rëndësi të jashtëzakonshme.
Para kësaj date, rrugët ishin vend i mbushur me kaos, ku makina, kalimtarë dhe kalërues ndonjëherë përplasnin ritmin e njëri-tjetrit pa asnjë rregull të qartë. Siguria ishte në rrezik dhe trafiku shpesh shkaktonte përplasje dhe vonesa. Semafori i Cleveland-it solli për herë të parë një sistem të organizuar, një sinjal të qartë që ndihmonte të gjithë në rrugë, një ndihmë e nevojshme për të krijuar rend dhe për të shmangur aksidentet, transmeton KultPlus.
Kjo dritë e vogël elektrike nuk ishte thjesht një pajisje teknologjike, ishte një hap i rëndësishëm drejt përmirësimit të jetës urbane dhe menaxhimit të trafikut. Ai tregoi se edhe zgjidhjet e thjeshta mund të kenë ndikim të madh në organizimin dhe sigurinë e rrugëve. Sot, semafori është pjesë thelbësore e infrastrukturës urbane, duke vazhduar të ndihmojë në drejtimin e trafikut në qytetet anembanë botës./KultPlus.com
Më 5 gusht 1943 nisi një nga përballjet më të rëndësishme të rezistencës shqiptare gjatë Luftës së Dytë Botërore, Lufta e Konispolit, e njohur si beteja më e gjatë kundër forcave pushtuese naziste në të gjithë Ballkanin.
Kjo betejë u zhvillua nga 5 gushti deri më 28 shtator 1943, duke zgjatur plot 55 ditë, dhe përbën luftimin e parë në kufirin shtetëror shqiptaro-grek kundër trupave gjermane. Përballja është regjistruar në historinë e vendit si një nga luftimet më të zgjatura të periudhës së rezistencës, transmeton KultPlus.
Qëllimi i komandës gjermane ishte sigurimi i kontrollit të vijës bregdetare të Jonit, që shtrihej nga Gjiri i Artës deri në Konispol, për të garantuar lëvizjen strategjike të ushtrisë në drejtim të Greqisë. Rezistenca shqiptare, nën drejtimin e Batalionit “Çamëria”, u mbështet edhe nga forca vullnetare lokale, të cilat luajtën një rol të rëndësishëm në përballjen me pushtuesit.
Luftime të ashpra u zhvilluan përgjatë rrugës automobilistike Skalomë–Konispol, si dhe në drejtimin Lopës–Qafa e Likojanit, ku rezistenca shqiptare përpiqej të pengonte përparimin e trupave naziste.
Në përfundim të luftimeve, trupat gjermane arritën të pushtonin Konispolin, duke siguruar kështu lëvizjen e lirë të ushtrisë së tyre nëpër Ballkan dhe duke hapur rrugën drejt Greqisë.
Megjithëse Konispoli ra, qëndresa e shqiptarëve në këtë betejë dëshmoi vendosmërinë dhe guximin për të mbrojtur territorin, dhe mbetet një nga shembujt më të spikatur të luftës çlirimtare në Shqipëri./KultPlus.com
I njohur më së shumti si perëndia nordike që mban çekiçin, Thor, në universin kinematografik të Marvel, Chris Hemsworth po kalon nga superfuqitë te shkenca, introspeksioni dhe një sërë sfidash personale, disa prej të cilave shumë më të frikshme sesa luftimi i armiqve imagjinarë.
Aktori australian 41-vjeçar është rikthyer me sezonin e dytë të dokumentarit “Limitless”, ku përballet me disa nga frikërat e tij më të thella, duke eksploruar mënyra për të jetuar më gjatë, më shëndetshëm dhe më mirë.
“Sezoni i parë pothuajse më vrau,” i tha Hemsworth BBC-së. “Dhe mendova: ‘kurrë më.’”
Në sezonin e parë, ai përjetoi sfida të rënda fizike dhe mendore për të vonuar procesin e plakjes, nga zhytyja në thellësi pa pajisje, te agjërimi, trajnimet për menaxhimin e stresit dhe ecja mbi një vinç 900 këmbë (rreth 275 metra) mbi tokë.
Megjithatë, Hemsworth zgjodhi të “torturojë” veten përsëri, nga një ndjenjë kurreshtjeje për të shtruar pyetje më të mëdha rreth kuptimit të jetës dhe plakjes.
“Ishte rraskapitëse, por gjithashtu thellësisht shpërblyese,” thotë ai. “Por tani kam më shumë pyetje sesa përgjigje!”
Në sezonin e dytë, ai vazhdon të sfidojë veten, jo vetëm fizikisht. Me ndihmën e Ed Sheeran, mëson të luajë një instrument muzikor për herë të parë, dhe i frymëzuar nga guximi i fëmijëve të tij, ngjitet mbi një digë alpine 600 këmbë të lartë.
“Kur gjendesh në mjedise të panjohura, ku përballesh me rrezik apo vështirësi, e kupton sa e brishtë është jeta dhe sa shpejt mund të ndryshojë,” thotë Hemsworth.
Një nga momentet më sfiduese për të erdhi gjatë sezonit të parë, kur një test gjenetik zbuloi se ai mban dy kopje të gjenit ApoE4, një nga nëna dhe një nga babai, gjë që e bën atë 8 deri në 10 herë më të rrezikuar për të zhvilluar Alzheimer krahasuar me ata që nuk kanë të dy kopjet.
“Ajo shenjë paralajmëruese më dha edhe më shumë motivim për t’u kujdesur për veten,” shpjegon ai.
“Ishte gjithashtu një mundësi për të ofruar edukim dhe kuptim më të mirë për njerëzit që përballen me këtë sëmundje, pasi Alzheimer është diçka që prek shumë njerëz.”
Ndërsa interesi i tij për mënyra të shëndetshme jetese është rritur, ai e pranon se ekziston një vijë e hollë mes plakjes së shëndetshme dhe biohacking-ut ekstrem, një lëvizje që kërkon përmirësimin e trupit dhe trurit përmes “manipulimit” të biologjisë.
“Do të duam të jetojmë më gjatë dhe më mirë, por me çfarë çmimi? Mund të ndjekësh rutinën perfekte, por nuk ka kuptim nëse je i izoluar dhe vetëm në shtëpi,” thotë Hemsworth.
“Unë dua të investoj energji në shëndet dhe mirëqenie, por dua edhe të shijoj jetën.”
Kjo qasje e veçon atë nga figurat më ekstreme të biohacking-ut, si Bryan Johnson, sipërmarrësi që ka shpenzuar miliona për të ngadalësuar plakjen përmes një regjimi të rreptë që përfshin dieta, suplemente dhe shkëmbim të plazmës.
“Më duket një qasje interesante, por s’kam asnjë interes ta eksploroj,” thotë Hemsworth.
“Më pëlqen të ‘valëzoj’ brenda dhe jashtë atyre botëve. Ndonjëherë provoj një gjë, herë tjetër një tjetër, pjesë të ndryshme të shkencës rezonojnë në periudha të ndryshme të jetës. Nëse je shumë i mbyllur në një mënyrë të vetme të të menduarit, i mbyll derat për mundësi të tjera.”
Duke reflektuar mbi dëshirën njerëzore për të jetuar përgjithmonë, ai shprehet se askush nuk e ka gjetur ende formulën për të mashtruar vdekjen, dhe sipas tij, askush nuk do ta arrijë.
“Duhet ta përqafojmë vdekjen,” thotë ai.
“Vuajtja vjen nga mohimi i faktit se jemi të përkohshëm, të gjithë kemi një datë skadimi. Po të të thuhej se do jetoje 200 vjet me siguri do bëheshe më i pakujdesshëm dhe më i shkujdesur. Ideja se jeta mund të merret nga ty në çdo moment është një kujtesë e bukur për të vlerësuar çdo sekondë.”
Për Hemsworth, marrëdhëniet njerëzore janë të pazëvendësueshme, dhe nëse do të jetonim përgjithmonë, lidhjet mes njerëzve nuk do kishin më të njëjtën peshë.
Aktori jeton në Byron Bay me bashkëshorten e tij, aktoren Elsa Pataky, dhe tre fëmijët e tyre. Në dokumentar, shfaqet se si zgjedhjet e tij ndikojnë jo vetëm në jetën e tij, por edhe në familjen e tij.
“Një nga arsyet që vendosa të xhiroj një sezon të dytë ishte reagimi i mrekullueshëm që mora nga fëmijët, prindërit dhe gjyshërit që e panë sezonin e parë,” thotë ai.
Përtej statusit si yll global aksioni, Hemsworth duket gjithnjë e më i tërhequr nga reflektimi i brendshëm dhe kërkimi për kuptim më të thellë në jetë.
“Kjo përvojë më kujton se çfarë po ofroj dhe çfarë po marr në këmbim,” thotë ai. “Dhe më mëson se nuk mbijetojmë dhe lulëzojmë vetëm.”
Ndërkohë që përpiqet të jetojë më mirë, Hemsworth mendon edhe për të ardhmen e karrierës së tij në aktrim.
Ai do të rikthehet si Thor në filmin “Avengers: Doomsday”, i cili pritet të dalë në dimrin e vitit 2026.
“Nuk e di nëse do të ketë një tjetër film solo,” thotë aktori. “Do të shohim si do shkojë ky, sepse tani po e shqyrtoj gjithë këtë çështje.”
“Është diçka që unë e dua shumë, ndaj… do shohim çfarë ndodh.”/BBC/KultPlus.com
Shkrimtarit të njohur Ibarhim Kadriu do ti ndahet titulli Vula Akademike për Merita Letrare nga Akademia e Arteve dhe Shkencave Filozofike në Bari të Italisë, shkruan KultPlus.
Ky titull do ti jepet më 4 tetor, me rastin e edicionit të 9-të të Cmimit Ndërkombëtar Akademik “Lucius Annaeus Seneca” për Letërsi Bashkëkohore, ceremoni që do të mbahet në Kështjellën Normano- Swabiane të Sannicandro të Barit.
Ibrahim Kadriu është një prej shkrimtarëve më të njohur të Kosovës, veprat e të cilit janë përkthyer në disa gjuhë të huaja. Letërsia e Kadriut është e përkthyer edhe në gjuhën italiane, vendin në të cilin do ti ndahet edhe ky cmim./ KultPlus.com
Pamela Anderson dhe Liam Neeson, dy emra të njohur të kinemasë dhe televizionit, kanë tërhequr së fundmi vëmendjen e publikut jo vetëm për shkak të bashkëpunimit të tyre në rikthimin e komedisë së famshme “Naked Gun”, por edhe për afërsinë e tyre jashtë ekranit. Ndërkohë që filmi po shfaqet në kinema dhe po pritet me interes për energjinë e re që sjell kjo dyshe, është pikërisht ndërthurja e jetës personale me bashkëpunimin artistik që e bën këtë ngjarje më shumë sesa një projekt filmi.
Anderson, e njohur për stilin e saj të veçantë që nga “Baywatch” e deri te dokumentarët ku ka treguar një version më të thelluar të vetes, dhe Neeson, një aktor me karrierë të gjatë në dramë dhe aksion, vijnë nga botë të ndryshme artistike. Por në këtë bashkëpunim, ata krijojnë një kimi të veçantë, e cila është vërejtur si në ekran, ashtu edhe në paraqitjet publike gjatë promovimit të filmit, transmeton KultPlus.
Në emisionin Watch What Happens Live with Andy Cohen, ku të dy u shfaqën së fundmi, u shmangën pyetjet direkte për natyrën e marrëdhënies së tyre, por miqtë e Neeson, përfshirë vetë Cohen, nuk e fshehën entuziazmin. “E vlerësoj shumë këtë marrëdhënie”, tha Cohen, duke përmendur edhe praninë në studio të djalit të aktorit, Daniel Neeson, i cili buzëqeshi në shenjë aprovimi.
Ky bashkëpunim nuk është thjesht një rikthim në një zhanër klasik të komedisë, por edhe një dëshmi se kur dy figura të mëdha të artit bashkohen, mund të krijohet diçka që kapërcen rolet e zakonshme dhe prek emocione më të thella. Neeson, në një intervistë për People, kishte deklaruar se është “çmendurisht i dashuruar me” Anderson, duke e përshkruar si një profesioniste të jashtëzakonshme me etikë të lartë pune, një koment që pasqyron jo vetëm tërheqjen personale, por edhe admirimin profesional.
Në një kohë kur dashuria dhe bashkëpunimi profesional shpesh trajtohen si sfera të ndara, Anderson dhe Neeson po dëshmojnë se ndjenja dhe arti mund të ushqejnë njëra-tjetrën. Ata nuk kanë nevojë të japin sqarime, bashkëpunimi i tyre flet vetë. Në fund të fundit, kur dy njerëz gjejnë përbashkësi në punë dhe ndjeshmëri në shpirt, lind diçka që është njëkohësisht artistike dhe personale./KultPlus.com
Festivali Sunny Hill e mbylli natën e fundit me një shpërthim energjie dhe muzike elektronike, falë një prej emrave më të spikatur të skenës ndërkombëtare, Peggy Gou. Performanca e saj jo vetëm që ngriti në këmbë mijëra të pranishëm në skenën C4, por edhe la një jehonë të veçantë që do të mbahet mend gjatë.
E njohur për stilin e saj të veçantë si DJ dhe producente, artistja me origjinë koreano-jugore ofroi një set hipnotizues, me ritme që depërtuan deri në palcë dhe një prezencë skenike që rrëmbeu publikun që nga momenti i parë. Momenti kulmor i mbrëmjes erdhi me “(It Goes Like) Nanana”, kënduar në kor nga të gjithë të pranishmit, nën shiun që vetëm shtoi intensitetin e përjetimit, transmeton KultPlus.
Por ishte reagimi i saj pas performancës që rrëmbeu vëmendjen dhe zemrat e publikut. Në një postim në Instagram, Peggy shkroi: “Uau, Kosovë! @sunnyhillfestival është hera ime e parë këtu, çfarë turme! Faleminderit që vallëzuat në shi, faleminderit familjes Lipa për ftesën.”
Kjo performancë dhe ky reagim i Peggy Gou janë një dëshmi më shumë e ndikimit që Sunny Hill Festival ka fituar në nivel ndërkombëtar, jo vetëm si një platformë për artistë të mëdhenj, por si një përvojë e paharrueshme për ta. Prishtina nuk ishte vetëm një ndalesë në turin e saj, ishte një kujtim i gjallë, i denjë për një “Uau, Kosovë!” që mbeti në mendjet e të gjithëve./KultPlus.com
“Shi në plazh” ishte komedia e radhës e cila u shfaq në Kinemanë Verore të Drejtorisë së Përgjithshme të Arkivave. Shfaqja u shkaktoi të pranishmëve plot të qeshura dhe emocione, në mbylljen e sezonit të dytë të Kinemasë Verore.
Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave falenderoi për mbështetjen Radio Televizionin Shqiptar (RTSH), që mundësoi transmetimin e shfaqjes, si edhe shprehu mirënjohje për Arkivin Qendror Shtetëror të Filmit (AQSHF), me të cilin ndau gjithë këtë rrugëtim të pasur kulturor.
Duke ruajtur kthjelltësinë ndaj ngarkesës ideologjike të kinematografisë e teatrit gjatë regjimit komunist, ky sezon i Kinemasë Verore të DPA-së, iu kushtua posaçërisht komedisë shqiptare.
Në bashkëpunim me Arkivin Qendror Shtetëror të Filmit (AQSHF), Kinemaja Verore e DPA-së, e cila ka një kapacitet prej 140 ulësesh, iu adresua veçanërisht nxënësve dhe studentëve, përmes një shërbimi që ndërthur edukimin me zbavitjen.
Së bashku me sallën e leksioneve dhe të trajnimeve, “Auditorin” dhe me Muzeun Arkivor që pritet të hapë dyert së afërmi, DPA-ja ofron një alternativë kulturore bashkëkohore./atsh/KultPlus.com
Në një iniciativë të veçantë ndërkufitare, të rinj nga Kosova dhe Serbia janë bërë pjesë e jurisë rinore në edicionin e sivjetshëm të DokuFest, si pjesë e programit DocYouth Alliance, rinia që lidhet përmes kinemasë. Kjo nismë e fuqishme kulturore ka për qëllim të krijojë ura bashkëpunimi dhe mirëkuptimi mes të rinjve nga dy vendet, duke përdorur filmin si një mjet komunikimi dhe reflektimi të përbashkët.
Nga 4 deri më 8 gusht, në qytetin e Prizrenit, këta të rinj po marrin pjesë në një përvojë të pasur që përfshin shikimin dhe vlerësimin e pesë filmave me tematikë rinore. Filmat janë përzgjedhur posaçërisht për të reflektuar sfidat, ëndrrat dhe realitetet e brezit të ri në një botë gjithnjë e më komplekse. Në fund të këtij udhëtimi filmik, juria do të shpallë Fituesin e Çmimit për Filmin më të Mirë për të Rinj, emri i të cilit do të publikohet në platformën zyrtare të festivalit, bashkë me të gjithë fituesit e tjerë, transmeton KultPlus.
Por përvoja e tyre në DokuFest shkon përtej ekranit të kinemasë. Pjesëmarrësit janë gjithashtu angazhuar në aktivitetet edukative, punëtori interaktive dhe diskutime të thella, të cilat synojnë të nxisin dialog, bashkëpunim dhe ndërtim të besimit përmes artit. Këto takime krijojnë hapësirë për bashkëbisedim të hapur mbi tema që prekin të rinjtë në të dy shoqëritë, duke i ndihmuar ata të gjejnë pika të përbashkëta përmes përvojës së përbashkët kulturore.
Ky program është një dëshmi se kinemaja mund të shërbejë si gjuhë universale, që tejkalon barriera gjuhësore, politike apo historike. Përmes syve të filmit, të rinjtë nga Kosova dhe Serbia po mësojnë të shohin njëri-tjetrin jo si “të tjerë”, por si bashkëmoshatarë që ndajnë të njëjtat pasione, sfida dhe shpresa për të ardhmen.
Në një rajon ende të ndikuar nga tensionet e së kaluarës, iniciativat si DocYouth Alliance tregojnë fuqinë transformuese të kulturës. Në DokuFest, këtë javë, rinia po fluturon mbi kufij, përmes ekranit të madh dhe me zemra të hapura./KultPlus.com
Në ditën e tretë të festivalit ndërkombëtar të artit në hapësira publike “HAPU”, rrugët e Prishtinës u kthyen në një pistë imagjinare për nisje drejt një udhëtimi që sfidoi gravitetin dhe realitetin. Ishte performanca “Take Off” nga Tac o Tac, trupa artistësh nga Franca, që solli një spektakël të shkëlqyeshëm: një paradë lëvizëse, me elemente të teatrit vizual dhe teknologjisë.
Të veshur me kostume futuristike dhe të ngjitur mbi kingala pneumatikë, performuesit marshuan përmes zemrës së qytetit. Pamja e pazakontë e trupave që “ecnin mbi qytet”, duke u lëkundur hijshëm mes ndërtesave dhe turmës, krijoi një atmosferë të përbashkët ëndërrimtare, ku realiteti u zbeh për t’i lënë vend imagjinatës kolektive, transmeton KultPlus.
“Take Off” nuk ishte thjesht një performancë, ishte një ftesë për të ndjerë gravitetin e lehtësuar të artit. Prishtina, përmes kësaj ecjeje të përbashkët, u përjetua nga publiku nga një perspektivë qiellore: një qytet që fluturon, që sheh veten nga lart, që guxon të ëndërrojë në mes të trotuareve.
Kjo paradë nuk i imponoi spektatorit një vend statik. Përkundrazi, e ftoi atë të ecë, të bashkëudhëtojë, të bëhet pjesë e një koreografie të improvizuar urbane, ku kufijtë mes artistëve dhe publikut zhdukeshin në mënyrë natyrale.
Me një kombinim të shkëlqyer të estetikës vizuale dhe futuristikës, “Take Off” ishte një nga momentet kulmore të edicionit të sivjetshëm të “HAPU”, një dëshmi se arti në hapësirë publike mund të jetë i madhërishëm, i gjallë dhe thellësisht transformues. Tac o Tac sollën më shumë se një performancë, sollën një gjendje, një çlirim të përkohshëm nga pesha e përditshmërisë, një prekje të lehtë nga qielli.
Në një qytet që gjithnjë më shumë po e përqafon artin si formë të dialogut dhe bashkëjetesës urbane, “Take Off” ishte një moment fluturimi i përbashkët, drejt një realiteti ku arti nuk sheh nga larg, por ecën mes nesh./KultPlus.com
Në prag të ardhjeve të shumta verore nga mërgata, Kryeministri i Kosovës ka përcjellë një mesazh të ngrohtë dhe përplot mirënjohje për bashkatdhetarët që rikthehen në vend. Ai ka theksuar rëndësinë e mërgatës jo vetëm si vizitorë që sjellin mallin dhe dashurinë për vendlindjen, por edhe si bashkëkrijues të së ardhmes së përbashkët. Duke theksuar se sot nuk flitet më për “trurin që ikën”, por për “zemrën që nuk harron”, ai ka vlerësuar rolin e mërgatës si pjesë thelbësore e kombit, pavarësisht largësisë fizike.
“I mirëpresim çdo vit, përherë e më shpesh më shumë se një herë brenda vitit, edhe në kryeministri.
Ne kemi gjithmonë nevojë për bashkatdhetarët tanë, mërgatën tonë, si mysafirë që na vizitojnë për t’u çmallur, e si partnerë të zhvillimit dhe bashkëkrijues të së ardhmes tonë. Nuk flasim më për “trurin që ikën”, por për zemrën që nuk harron: sepse ata që kanë ndërtuar jetë jashtë vendit, ruajnë mallin, mbajnë lidhjet dhe bartin përgjegjësinë ndaj atdheut tonë të përbashkët. Secili mund të jetë përkohësisht jashtë atdheut, por gjithsecili është përjetësisht brenda kombit.
Mirë se vini në shtëpinë tuaj, jemi me fat që ju kemi, e ju paçim gjithmonë!”, u shpreh Kryeministri./KultPlus.com
Më 5 gusht të vitit 1962, bota humbi një nga figurat më ikonike të kinemasë dhe kulturës pop, Marilyn Monroe. Sot, në përvjetorin e saj të ndarjes nga jeta, kujtojmë jo vetëm yllin e ndritshëm të Hollywoodit, por edhe gruan e ndjeshme pas buzëqeshjes së famshme dhe syve plot ëndërrim.
E lindur si Norma Jeane Mortenson më 1 qershor 1926, jeta e saj ishte e mbushur me kontraste: lavdi dhe vetmi, sukses të jashtëzakonshëm dhe pasiguri të thella. Monroe u kthye në një simbol të bukurisë, feminitetit dhe seksit, por gjithashtu mbeti një prej figurave më të keqkuptuara të shekullit XX.
Ajo u bë e njohur për rolet e saj në filma të tillë si “Gentlemen Prefer Blondes”, “Some Like It Hot”, dhe “The Seven Year Itch”, ku përmes karizmës dhe humorit të saj natyral, i dha jetë personazheve që mbetën të pavdekshëm. Por ajo ishte shumë më tepër se një “bjonde naive”, ishte një aktore që kërkonte role më të thella dhe respekt si artiste.
Përtej kamerave, Monroe luftoi me ankthin, depresionin dhe vetminë. Jeta e saj personale shpesh ishte nën lupën e medias, që e shndërroi në objekt spekulimesh dhe thashethemesh, duke e privuar nga intimiteti dhe qetësia që çdo njeri meriton. Vdekja e saj tragjike në moshën 36-vjeçare tronditi botën, duke lënë pas jo vetëm mistere, por edhe një ndjenjë të thellë humbjeje.
Në këtë përvjetor, kujtohet jo thjesht ylli i ekranit, por edhe gruaja që kërkoi dashuri, kuptim dhe liri në një botë që shpesh e trajtoi si një produkt. Kujtohet Marilyn për buzëqeshjen që ndriçonte ekranin, për zërin e butë që tingëllonte si melodi dhe për shpirtin që, edhe pse i lënduar, vazhdonte të besonte në dashuri dhe ëndrra.
Sot, figura e saj mbetet frymëzim për breza të tërë, një simbol i ndritshëm i një kohe të artë, por edhe një kujtesë e çmuar për rëndësinë e empatisë dhe humanitetit pas çdo emri të madh. Marilyn Monroe mund të ketë ndërruar jetë, por prania e saj ndjehet ende në çdo cep të kulturës moderne./KultPlus.com
