Në përkujtim të 1-vjetorit të ndarjes nga jeta të shkrimtarit Milan Kundera dhe në kuadër të Tetorit të Librit, Biblioteka Kombëtare e Shqipërisë në bashkëpunim me Ambasadën e Republikës Çeke në Tiranë dhe Ambasadën franceze në Tiranë, zhvilluan veprimtarinë kulturore “In Memoriam Milan Kundera 1929-2023”.
Në nderim të kësaj figure komplekse, që nëpërmjet penës ndryshoi letërsinë e shekullit XX, për këtë veprimtari ligjëruan përkthyeset e veprës së Milan Kunderës: Anna Kareninová, përkthyese në gjuhën çeke, dhe Saverina Pasho, përkthyese në gjuhën shqipe. Nëpërmjet përvojave vetjake në procesin e përkthimit, ato analizuan profesionalisht veprën e Milan Kunderës dhe sollën një tablo se si shkrimtari, që i prezantoi Perëndimit Lindjen, “foli shqip”.
Me rastin e kësaj veprimtarie, Biblioteka Kombëtare çeli edhe ekspozitën “Kundera në koleksionet e Biliotekës Kombëtare të Shqipërisë”.
Në këtë aktivitet, drejtori i Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë, Piro Misha u përshëndet edhe nga Pavel Vacek, ambasador i Republikës Çeke në Tiranë dhe Samuel Richard, Konsull i Parë në Ambasadën franceze në Tiranë./atsh/KultPlus.com
“Nëse të kam bërë të qash, ose të kam mërzitur qoftë edhe për një sekondë, më fal, e dashura ime perfekte”, kështu i shkruante në një nga letrat e pafund dramaturgu Arthur Miller, aktores së njohur Marilyn Monroe. Dhjetëra letra dashurie janë gjetur në arkivin personal të shkrimtarit, pjesa më e madhe dedikuar bjondes me të cilën pati historinë më të gjatë të dashurisë.
Në një letër që mban datën 30 prill 1956 kur Miller ishte duke i dhënë fund divorcit me Mary Slattery, tregohet pasioni i madh që i kishte rrëmbyer.
“Do të puth e do të mbaj në krahë deri sa bashkë të shkrihemi në ndodhi të papritura, e jashtëzakonisht të bukura, deri sa të dëgjosh psherëtimat e mia. E kur koka jote të prehet mbi shpatullën time, atëherë do të jem burri më i lumtur më botë…”, shkruan Miller.
Nga gjithë historitë e dashurisë, ajo me Miller do të ishte më e veçanta për aktoren, e cila pavarësisht kontraditave në fund të kësaj lidhjeje do ta ruante gjithnjë me dashuri në kujtesë. Ata u martuan më 29 korrik 1956. Çifti u takua në Lee Strasberg dhe miqtë janë shprehur se ajo e “magjepsi” Arthur Miller me një shikim. Pasi ata u martuan, Arthur shkroi një pjesë të Roslyn Taber në vitn 1961, “The Misfits” (Mospërshtatjet) posaçërisht për Marilyn Monroe. Fatkeqësisht martesa e Monroe dhe Arthur Miller mori fund në 20 janar 1961, kështu që filmi “The Misfits” (Mospërshtatjet) u duk sikur t’i përshtatej plotësisht situatës të krijuar mes çiftit.
Miller do të shprehej më vonë se “Unë nuk e kam kuptuar, se si Marilyn u bë një simbol i autenticitetit. Ndoshta kjo kish të bënte me faktin, se prej shikimit të saj burrat tradhëtonin dhe gratë indinjoheshin nga smira…”.
Pas vdekjes së saj, Miller do të ishte njeriu që do të përkufizonte më mirë karakterin e jetën e saj.
“Merlin vinte nga vitet dyzetë dhe pesëdhjetë. Ajo ishte dëshmia, se në psikikën amerikane seksualiteti dhe serioziteti nuk mund të ekzistonin bashkë, madje ato ishin në armiqësi e dy kontradikta përjashtuese mes tyre. Por më në fund Marilyn hapi rrugë dhe sërish asaj iu desh të pozojë nudo në një pishinë, që të mund të xhirohej një film”, shprehej ai./KultPlus.com
Fushata në terren për projektin shkencor në vazhdim “Korpusi i Mozaikëve të Shqipërisë”, një bashkëpunim midis Instituti Kombëtar të Trashëgimisë Kulturore dhe CNRS-Paris, ka përfunduar me sukses për këtë vit.
Instituti Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore bëri me dije se, objektivi i projektit përfshin punën mbi mozaikun e vilës së Athinasë në Parkun Arkeologjik të Apolonisë dhe mozaikun e ambientit qendror të Bazilikës B në Parkun Arkeologjik të Bylisit.
Në këta dy mozaikë, ekipi realizoi rilevimin grafik dhe ortografik me dron, dokumentoi detajet e ndryshme të strukturave, studioi teknikat e ndërtimit dhe materialet e përdorura.
Gjithashtu u kryen ndërhyrje konservuese dhe konsoliduese aty ku ishte e nevojshme për ruajtjen dhe mbrojtjen e këtyre mozaikëve.
Çdo vit në këto parqe ndërhyhet në një mozaik, në konservimin e tij, si edhe kryhet një studim i imtësishëm për mënyrën e ndërtimit, atelienë që ka punuar për të, materialet dhe teknikat.
Bashkëpunimi midis dy institucioneve, Institutit Kombëtar të Trashëgimisë Kulturore dhe Qendrës Kombëtare për Studime Shkencore, Lindja dhe Mesdheu, CNRS – Paris, – Universiteti Sorbone-Paris IV ALCP konsiderohet një pasuri shkencore dhe teknike për mozaikët në monumentet shqiptare./atsh/KultPlus.com
Në sallën “Forum” të COD-it, u shfaq një tjetër film shqiptar i restauruar.
Falë bashkëpunimit të Qendrës për Hapje dhe Dialog dhe Arkivit Qendror Shtetëror të Filmit, u shfaq komedia “Përrallë nga e kaluara“. Filmi i prodhuar nga kinostudio “Shqipëria e re”, është bazuar në novelën me titull “14 vjeç dhëndërr” të Andon Zako Çajupit. Regjisori Dhimitër Anagnosti i dha jetë kësaj novele me një trupë aktorësh të papërsëritshëm, në vitin 1987.
Komedia trajton historinë e martesës së Gjinos, 14-vjeçar me Marigonë 28-vjeçare. Filmi shpalos hakmarrjen e Marigosë me të gjithë ata që sajuan këtë martesë të pazakontë dhe ku në fund fiton duke u bashkuar sërish me njeriun që dashuronte.
E pranishme gjatë shfaqjes ishte edhe drejtoresha e Arkivit Qendror Shtetëror të Filmit, Marinela Ndria, e cila bëri një panoramë mbi procesin e realizimit të një filmi të restauruar, gjithashtu dhe rrëfeu për punën kolosale që AQSHF ka zhvilluar për të ruajtur dhe servirur në gjendje optimale tek publiku këto pasuri kombëtare kinematografike./atsh/KultPlus.com
Sot janë bërë 45 vite nga koha kur Nënë Terezës iu dha çmimi Nobel për Paqe.
Anjezë Gonxhe Bojaxhiu lindi në Shkup, më 26 gusht 1910, e njohur zakonisht si Nënë Tereza e Kalkutës, ishte një murgeshë dhe misionare katolike indiane me prejardhje shqiptare. Jetoi në vendlindje për tetëmbëdhjetë vjet, ajo u shpërngul në Irlandë dhe më pas në Indi, ku jetoi pjesën më të madhe të jetës së saj, duke dhënë kontributin e saj bëmirës.
Nënë Tereza është nderuar me çmimet dhe nderimet më të larta, duke përfshirë: më 1962 Çmimin e Paqes Ramon Magsaysay dhe 1979 Çmimin Nobel për Paqe. Më 19 tetor 2003, ajo u lumturua dhe u quajt “Tereza e Bekuar e Kalkutës”.
Për t’u kanonizuar në shenjtore, asaj duhej t’i njihej një mrekulli e dytë, në bazë të rregullave të kishës katolike. Një mrekulli e dytë i është njohur nga Papa Françesku, në dhjetor të vitit 2015, duke i hapur rrugën që ajo të shpallet e shenjt nga Kisha Katolike e Romës. Kanonizimi i saj është bërë më 4 shtator 2016, një ditë para 19-vjetorit të vdekjes së saj (5 Shtator), ku njihet edhe si dita e saj e festës.
Një figurë e diskutueshme si gjatë jetës dhe pas vdekjes së saj, Nënë Tereza u admirua gjerësisht nga shumë njerëz për veprat e saj bamirëse. Ajo u vlerësua dhe u kritikua për akuza të ndryshme, të tilla si për pikëpamjet e saj për abortin dhe kontracepsion. Ajo gjithashtu ka marrë kritika për kushtet në shtëpitë që ajo ofronte për ata që ishin buzë vdekjes. Biografia e saj e autorizuar u shkrua nga Navin Chawla dhe u botua në 1992, ajo ka qenë subjekt i filmave dhe librave të tjerë./KultPlus.com
Sipas Kombeve të Bashkuara, 17 tetori i çdo viti shënon Ditën Ndërkombëtare për Zhdukjen e Varfërisë.
Që prej vitit 1993, ndërgjegjëson njerëzit për nevojën e zhdukjes së varfërisë në mbarë botën dhe veçanërisht në vendet në zhvillim. Organizata të ndryshme jo qeveritare dhe komunitetet e bamirësisë mbështesin këtë Ditë duke u bërë thirrje drejtuesve dhe qeveritarëve që në agjendën e tyre lufta kundër varfërisë të ketë prioritet.
Në 17 tetor të vitit 1987, më shumë se 100 mijë persona u mblodhën në Paris për të nderuar viktimat e varfërisë ekstreme , dhunës dhe urisë. Që prej atij momenti individë dhe organizatat në mbarë botën e shikonin 17 tetorin si një ditë ku mund të rikujtonin përkushtimin e tyre për t’i dhënë fund varfërisë.
Dhe pse 17 tetori u njoh si ditë zyrtare në vitin 1993, në shumë vende të tjera rreth botës kjo ditë përkujtohet që nga viti 1987./rtk/KultPlus.com
Sot, janë bërë 175 vite nga vdekja e njërit prej kompozitorëve më të mëdhenj të historisë, Frédéric Chopin.
Frédéric François Chopin konsiderohet gjerësisht si një nga kompozitorët më të mëdhenj në historinë e muzikës klasike. I lindur në Poloni në 1810, Chopin filloi të luante piano në një moshë të re dhe shpejt tregoi talent të jashtëzakonshëm. Ai studioi muzikë në Varshavë dhe më vonë në Paris, ku jetoi pjesën më të madhe të jetës së tij të rritur.
Muzika e Chopin është e njohur për elegancën, ndjeshmërinë dhe shkëlqimin teknik. Ai shkroi kryesisht për piano, dhe kompozimet e tij karakterizohen nga meloditë e tyre lirike, lulëzimi virtuoz dhe kompleksiteti harmonik. Shumë nga pjesët e tij, të tilla si “Nocturnes” e tij të famshme, janë shumë emocionale dhe ndjellëse, duke kapur një sërë humoresh dhe ndjenjash.
Muzika e Chopin ishte shumë me ndikim në zhvillimin e periudhës romantike në muzikën klasike, dhe ai shpesh konsiderohet një figurë kryesore në lëvizje. Veprat e tij ishin gjithashtu një burim frymëzimi për kompozitorët e mëvonshëm, duke përfshirë Debussy dhe Ravel.
Gjatë gjithë jetës së tij, Chopin luftoi me shëndetin e dobët, duke përfshirë tuberkulozin, i cili përfundimisht çoi në vdekjen e tij të parakohshme në moshën 39-vjeçare. Megjithatë, pavarësisht jetës së tij të shkurtër, trashëgimia e tij si kompozitor ka qëndruar dhe muzika e tij vazhdon të interpretohet dhe të festohet. Rreth botës. Sot ai mbahet mend si një nga kompozitorët më novatorë dhe më me ndikim në historinë e muzikës klasike. / KultPlus.com
Të hënën, më 21 tetor, duke filluar nga ora 18:00, në librarinë “Dukagjini” do të promovohet libri i autorit Rrahman Paçarizi, me titull “Hyrje në Psikolinguistikë”.
Libri ofron një tablo të përgjithshme të katër nënfushave kryesore të psikolinguistikës; prodimin e gjuhës, të kuptuarit e gjuhës, të nxënët e gjuhës dhe çrregullimet gjuhësore.
Në panel për të diskutuar rreth librit do të jenë gjuhëtari Shkumbin Munishi, gjuhëtarja Enkelejda Kapia dhe psikologu Labinot Balaj./KultPlus.com
Prej 5 deri më 8 nëntor do të mbahet edicioni i 23-të të Festivalit ReMusica, e që këtë vit a për temë “Togetherness – Së Bashku”, shkruan KultPlus.
Për katër ditë sa edhe do të zgjasë ky edicion i këtij festivali do të paraqitet një program, me theks të veçantë mbi përsosmërinë muzikore, zhvillimin edukativ dhe shkëmbimin kulturor global.
“Ky edicion do të jetë një festë e muzikës dhe artit, duke promovuar si shumëllojshmërinë ashtu dhe gjithëpërfshirjen”, thuhet nga organizatorët.
“Qëllimi i tij është të ngrisë skenën e muzikës klasike të Kosovës përmes gërshetimit të muzikës klasike dhe bashkëkohore, edukimit dhe diplomacisë kulturore, duke krijuar kështu mundësi të qëndrueshme për artistët dhe krijuesit e festivalit brenda rajonit” është detajuar më tutje.
Këtë vit, ReMusica vendos në qendër të vëmendjes artistët vendas me karriera ndërkombëtare, duke i bërë bashkë ata nga vende të ndryshme. Programi përfaqëson frymën e bashkimit, teksa këta artistë angazhohen në partneritete kuptimplota dhe shkëmbejnë perspektivat e tyre unike.
“Përveç këtyre performancave bashkëpunuese, këtë vit Festivali ReMusica është nikoqir i mysafirëve ndërkombëtarë, përfshirë udhëheqës të festivaleve europiane, organizata, anëtarë të medias ndërkombëtare, etj. Mysafirët do kenë privilegjin të përjetojnë festivalin në mënyrë unike, të eksplorojnë komunitetin artistik vendas dhe të hapin rrugë për mundësi dhe bashkëpunime në të ardhmen.Në zemër të festivalit zë vend pasioni dhe përkushtimi i artistëve të përfshirë, që kanë një ndikim të rëndësishëm në komunitetet e tyre, nga talentet lokale deri te yjet ndërkombëtarë” thuhet më tutje për përmbajtjen e programit të sivjetmë.
Edicioni i 23-të me mbi 200 pjesëmarrës nga Kosova, Belgjika, Franca, Portugalia, Austria, Gjermania, Spanja, Italia dhe nga e gjithë Europa, do t’ofrojë një program të gjerë, duke filluar nga Koncertet: me artistët më të çmuar të skenave botërore dhe vendore; Diskutime: Panele diskutimi me tema të rëndësishme si qëndrueshmëria dhe praktikat mjedisore brenda industrisë duke synuar krijimin e një platformë për dialog ekspertësh dhe shkëmbim idesh.; Koncertet akusmatike & elektroakustike; Rrjetëzim: mundësi për rrjetëzim, bashkëpunim dhe krijim lidhjesh midis artistëve vendas, mysafirëve ndërkombëtarë, krijuesve të festivaleve dhe profesionistëve të industrisë; Programi Edukativ – punëtori dhe masterklasa, një mjedis dinamik dhe pasurues ku artistët, studentët dhe dashamirët e muzikës mund të bashkohen për të shkëmbyer ide, ndërtuar lidhje dhe frymëzuar njëri-tjetrin. Poashtu, Festivali do të përfshijë një gamë aktivitetesh, duke përfshirë programin tradicional ReMusica Junior për fëmijë, punëtori, programin ReNeë për artistë të rinj dhe shumë më tepër!
Kurse për artistët pjesëmarrës të këtij edicioni, organizatorët kanë shpalosë disa prej emrave, e ata janë: Petrit Çeku, Raquel Andueza, Elbenita Kajtazi, ReVocal Ensemble, Trio Elogio, Margherita Berlanda ./ KultPlus.com
Skupifestival në natën e tretë me radhë vazhdoi me shfaqjen teatrore nga CIE. Toula Limnaios nga Berlini i Gjermanisë, është e frymëzuar nga krijimtaria muzikore e Gustav Majer dhe i kushtohet “fëmijëve të pluhurit”, që në njëfarë mënyre jemi ne.
Ata janë të ngulitur thellë në kujtimet tona individuale dhe universal, në “staubkinder” (fëmijët e pluhurit), ne e lëmë veten të na dërgojnë në një botë absurde dhe konfuze. Një botë e ngjashme me tonën, më kritike në aspektet e së tashmes, në kompleksitetin e të sotshmes dhe kjo hapësirë e pasigurt e quajtur e ardhme. “Fëmijët e pluhurit” ku po kërkojnë një strehë, tokën ku këmbët e tyre qëndrojnë është e huaj për ta. Shqetësuese dhe poetike në të njëjtën kohë.
Ekziston një pikturë nga Pol Kle e quajtur “Engjulli i Ri”. Ajo përshkruan një engjëll që duket sikur do të largohet nga diçka që po e shikon , ai ndoshta nuk do të donte të zgjatej, të zgjonte të vdekurit dhe të bashkonte atë që është copëtuar.
Por një stuhi fryn nga parajsa e kap për krahët e tij aq të fortë, sa engjëlli nuk mund t’i mbyllë më. Kjo stuhi e shtyn atë në mënyrë të pashmangshme drejt së ardhmes, së cilës ai ia kthen shpinën, ndërsa grumbulli i rrënojave para tij rritet drejt qiellit. E ajo që ne e quajmë progres është kjo stuhia.
Sonte në natën e radhës, gjithashtu në teatrin shqiptar Shkup në ra 20:00, Skupifestival në program ka shfaqjen “Nizhinski” nga L’ Amphitheatro & Oh DA! Bukuresht, Rumani./KultPlus.com
Artur Milleri i lindur në Nju Jork, vije nga një familje e jahudive austriak që ishin mërguar në ShBA. Familja e tij humbi pasurin gjatë viteve të krizës ekonomike botërore. Nga viti 1934, Milleri studioj publicistiken dhe gjuhen dhe literaturën angleze pranë Universitetit të Miçigenit. Krahas studimeve ai punojë ndër të tjera edhe si reporter dhe ndihmës në labor. Pas përfundimit të studimeve më 1938, Milleri shkroi pjesë për dëgjim dhe pjesë aktrimi.
Më 1945 doli romani i tij Pika Kyçe i cili e bëri të njohur Millerin si tregimtar. Shpërthimin si dramaturg i solli drama e tij Të Gjithë Bijtë E Mij (1947): Një fabrikat makinash me dijeni dërgonte pjesë rezeve të prishura për forcat ajrore, dhe në këtë mënyrë shkakton rrëzimin e 21 avionëve dhe vdekjen e njësiteve ushtarake në to. vetëm vetëvrasja e të birit të tij shkakton që edhe ky të ndiejë vetën përgjegjës për të tjerët. Më 1949, Milleri arrin sukses botërorë me Vdekja e Tregtarit Udhëtar.
Në dramën e tij Shikimi Prej Urës (1955) ai tematizonë ngjarjen e xhelozisë në mileun italiano-amerikan të qarkut të limani të Nju Jorkut nën urën e Bruklinit. Ndërsa pjesa e tij Kujtimi Në Dy Të Hënat (1955) paraqet botën moderne të punishteve. Nga mesi i viteve 50-ta, Milleri citohet nga senatori Mek Karti (McCarth) iKomiteut për sjellje jo amerikane, dhe denucohet si mik i komunistëve. Një padi në të holla dhe burgim e ngrehur për shkak të mos pranimit që të fliste më vonë u tërhoq.
Më 1956 Milleri për herë të dytë martohet, këtë herë me Merlin Monron (Marilyn Monroe); për atë, ky shkroi më 1959 librin e filmit të Gjon Hustonit (John Huston) I Pashoqërueshëm (1961) – filmi i fundit si për Merlin Monron po ashtu edhe për Klark Gablesin (Clark Gables). Në dramën Pas Mëkatit (1964), Milleri lëkundet për përkushtimet qendrore të tij, pyetja e fajit dhe përgjegjësisë së individit dhe shoqërisë.
Figura e avokatit merret si pasqyrë vetëfigurimit të Millerit, me figurën Magi ai portretronë ish gruan e tij tani më të vdekur Merlin Monron. Në dramën Çmimi (1968) Milleri demonstron se si shkatërrohen marrëdhëniet njerëzore nëpërmjet këmbënguljes së arritjes së qëllimeve ekonomike egoiste. Më 1983, Milleri inskenon në Pekin në teatrin popullor me aktor kinez pjesën Vdekja e Tregtarit Udhëtar. Rreth kësaj pune ai ka botuar një ditarë. Përkrahë Tenesi Uiliamit (Tennesse Williams), Milleri merret si përfaqësuesi më i rëndësishëm i realizmit psikologjik amerikanë. / KultPlus.com
Në Laboratorin e Restaurimit të Veprave të Artit në DRTK Berat, ka nisur procedura restauruese e dy ikonave: Ikona “Shën Mëria” e gjetur në kishën e Shën Gjergjit në fshatin Libofshë të Qarkut Fier, me autorë vëllezërit Çetiri dhe ikona “Krishti” e gjetur po në Libofshë të Qarkut Fier, nga të njëjtët autorë.
Të dy ikonat që po i nënshtrohen këtij restaurimi janë pjesë e fondit të ikonave të Drejtorisë Rajonale të Trashëgimisë Kulturore Berat dhe ndërhyrjet po kryhen nga restauratorët e kësaj DRTK-je.
Procesi i ndërhyrjes restauruese do të kalojë nëpër këto faza: Konsolidimi i pikturës së ikonës, dezinfektim, pastrim dhe rivendosje e vernikut për mbrojtjen e pikturës së ikonës./atsh/KultPlus.com
Ora e Shkrimtarit me Ibrahim Kadriun, e cila u mbajt të mërkurën, më 16 tetor 2024, në Bibliotekën e Qytetit “Fan S. Noli” në Gjilan, ishte një aktivitet i rrallë kulturor, me pjesëmarrje të shkrimtarëve, miqve, bashkëpunëtorëve, lexuesve të shumtë të shkrimtarit.
Në holin e Bibliotekës, para derës të sallës së promovimeve, në rafte të bukura ishin vendosur pothuajse të gjitha veprat e Ibrahim Kadriut, të cilat krijonin një pamje të mrekullueshme për lexuesin e tyre dhe për vizitorët, por edhe një ndjenjë të veçantë dhe të paharruar për shkrimtarin, i cili e kishte kontaktin e parë me veprat e tij të ekspozuara në atë mënyrë.
Në fillim të fjalës së tij, poeti dhe studiuesi Sali Bashota, foli në pika të shkurtra për veprimtarinë letrare të Ibrahim Kadriut, duke vlerësuar poezinë, prozën, publicistikën e tij brenda një periudhe të gjatë kohore. Në mënyrë të veçantë përmendi kontributin e Ibrahim Kadriut në fushën e romanit, sidomos përkushtimin e tij në trajtimin e temave të ndryshme, duke e dalluar edhe vlerën letrare dhe estetike të romaneve të tij.
Prozatori dhe përkthyesi, Binak Kelmendi, foli për jetëshkrimin e autorit, duke thënë “se veprat e Ibrahim Kadriut, në mesin e tyre mbi njëzet vepra, janë botuar në njëmbëdhjetë gjuhë të ndryshme: frëngjisht, anglisht, italisht, suedisht, greqisht, turqisht, arabisht etj., ndërkaq romani më popullarizuar është “Misioni rus”, i cili është përkthyer frëngjisht, turqisht dhe kroatisht”.
Më tutje Kelmendi, tha se Ibrahim Kadriu “është i përfshirë mbi njëzet antologji të ndryshme dhe është nderuar me shumë çmime letrare, në mesin e të cilave edhe me çmimin “Romancier i vitit” për romanin “Pjella e dreqit” nga PEN Qendra e Shqipërisë, roman ky i cili është nderuar edhe me çmimin e Ministrisë së Kulturës të Kosovës, e cila e ka nderuar shkrimtarin edhe me çmimin për vepër jetësore “Azem Shkreli”.
Në fjalën e tij, Ibrahim Kadriu, shpalosi kujtime dhe përjetime, duke përfshirë një periudhë të gjatë kohore nga fillimet e krijimtarisë së tij letrare deri më sot, me ç’rast në mënyrë të veçantë i përmendi veprat e tij : “Kalorësi i Karadakut”, “Ethet e një dimri”, “Misioni rus”, “Varri i shitur në Damask” “Kapërcimi i ujit të madh”, pastaj veprat që trajtojnë aktualitetin real: “Kroi i ilaçit”, “Në Vajhall”, “Të vdekurit e gjallë”, “Ata dy të burgjeve” , “Vese në peshojë” etj., duke konstatuar
se “qasja në formën e pyetjes është interesante, sepse kërkohet përgjigjja në vetën e parë, një pyetje për zbërthim të dilemës rreth përkushtimit të shkrimit letrar pse shkruaj? Duke i dhënë vetes detyrë të përgjigjem, jam i vetëdijshëm se kjo pyetje edhe pse në esencë është e thjeshtë, synon për një përgjigje të ndërlikuar për të ardhur deri te saktësia e saj reale. Kur para dëshirës për kuptimin e një veprimi zë vend pse-ja, përgjigjja mbështetet në momentin e rrumbullakimit të një ideje që cilëson vlerë letrare e cila vjen si shprehje artistike, si formulim me nuanca adekuate arti që dallojnë nga shprehjet e zakonshme.”
Në vijim të paraqitjes së tij, në esenë “Si e shkruaj romanin”, Kadriu tha se “shkruaj sepse ndiej kënaqësi kur investoj mund për formimin e galerisë të personazheve që më rrinë gatitu dhe presin t’i sistemoj sipas karaktereve. Për ato karaktere unë jam Zot, derisa i fus nëpër situata dhe operoj me ta siç dua vetë; i shtyj andej-këndej, i bëj trima, por edhe idiotë. Askujt nuk i jap përgjegjësi. Veproj me ata siç dua vetë pa qenë i shtyrë nga ndonjë tutor. Ata, pra, personazhet, më japin vullnet, por ndodh edhe të më shqetësojnë e, nganjëherë, edhe më lëndojnë shpirtërisht, atëherë kur vjen në shprehje situata dramatike, siç ka ndodh në realitet, kur e kam zbërthyer një fragment romani”.
Gjithashtu, Ibrahim Kadriu, foli edhe për procesin krijues të veprave të tij me poezi, duke thënë se ”Unë shkruaj poezi, sepse e konsideroj si mjet të fuqishëm të shprehjes. Meqë poezisë i jap rëndësi, sepse bazohem në atë mendimin se poezia mund të trajtojë tema të ndryshme, nga dashuria dhe humbja, deri te politika dhe natyra, duke u bërë pasqyrë e shpirtit njerëzor, në aso pasqyre ku mund të shikojnë ose ndiejnë, edhe të tjerët të cilëve iu referohet poezia, domethënë lexuesve të sinqertë dhe të vërtetë. Shkruaj poezi, sepse ajo është një lloj forme e protestës dhe kritikës sociale”.
Në një atmosferë mjaft të përzemërt, shkrimtari Ibrahim Kadriu, iu përgjigj pyetjeve të shumta të pjesëmarrësve, në mesin e tyre, Izet Kallaba, Sarë Gjergji, Sabit Rrustemi, Nexhat Rexha, Qazim Azizi, Mehmedali Rexhepi, Lirije Osmani, etj., pyetje që ishin të ndërlidhura kryesisht me krijimtarinë tij, pastaj edhe me ambientin e Karadakut, personazhet reale, për formën e të shkruarit të reportazheve, kujtimet për shkrimtarët dhe miqtë e tij të penës etj.
Projekti Ora e Shkrimtarit është përkrahur nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit e Republikës së Kosovës./KultPlus.com
Me Rivierën e saj verbuese, qytetet e lashta dhe peizazhet spektakolare malore, nuk është çudi që ky vend ballkanik shumë shpejt po shndërrohet në një destinacion i preferuar turistik në Evropë, shkruan Dilvin Yasa në një artikull të botuar në revistën australiane “Escape”.
E vendosur në bregdetin e Adriatikut midis Kroacisë dhe Greqisë, Shqipëria ka një kulturë dhe histori magjepsëse dhe një bukuri natyrore të pacënuar.
Po mendoni të vizitoni Shqipërinë? Më poshtë kemi renditur disa rekomandime përpara se të nisni udhëtimin tuaj:
Monedha zyrtare mund të jetë leku shqiptar, por euro pranohet kudo.
Pavarësisht rritjes së turizmit, Shqipëria vazhdon të ketë çmime të përballueshme. Një vakt mishi për dy persona, duke përfshirë birrat, kushton 30 dollarë; një kafe rreth 1,50 dollarë; dhe 1 byrek 1 dollarë.
Shqiptarët janë të ngrohtë dhe mikpritës. Vendi mesdhetar është një destinacion i sigurt – dhe vendasit miqësorë bëjnë gjithçka për t’ju bërë të ndiheni i mirëpritur.
Ata kanë gjithë kohën e botës për të biseduar me ju, gjithashtu pa pritur asgjë në këmbim.
Gjatë vizitës tuaj në Shqipëri, provoni ushqimet si byrek, speca të mbushur, gjethe hardhie të mbushura me oriz, qofte apo spageti me mish të grirë.
Nëse nuk porosisni pjata tradicionale si qengji i pjekur – ju mund të zgjidhni midis të njëjtave pjata në çdo restorant, çdo ditë.
Ushqimin meksikan ose tajlandez, mund ta gjeni vetëm në Tiranë.
Ju do të gjeni një ëmbëlsirë specifike për çdo rajon që vizitoni – Kabuni – mish i qengjit i gatuar me oriz, rrush të thatë dhe kanellë, në Krujë dhe Oshaf – qumësht dele, puding fiku dhe kanellë, në Gjirokastër.
Puding orizi, veçanërisht në restorantin “Era” të Tiranës është i shkëlqyer dhe gjerësisht i disponueshëm kudo.
Qytetet e Shqipërisë janë kompakte përfshirë Tiranën dhe lehtësisht të kalueshme. Vishni këpucët tuaja më të rehatshme për ecje dhe vizitoni pikat turistike të vendit.
Ju rekomandojmë të vizitoni Shqipërinë pasi të ketë mbaruar piku i sezonit veror. Sigurohuni që aventura juaj shqiptare të përfundojë në fund të shtatorit.
Vizitoni vendin e bukur mesdhetar në tetor dhe do të zbuloni qytete kryesisht të qeta turistike pa turma njerëzish./atsh/KultPlus.com
Presidentja Vjosa Osmani ka pranuar me pikëllim lajmin për ndarjen nga jeta të ambasadores së parë të SHBA-së në Kosovë, Tina Kaidanow.
Ish-ambasadoren Kaidanow, Osmani e përshkruan si të guximshme e cila “që luajti një rol të thellë në shumë ngjarje kritike dhe historike para dhe pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës”.
“Pata nderin të punoja ngushtë me të dhe mësova shumë nga mençuria dhe përkushtimi i saj”, shkruan Osmani.
Postimi i plotë i presidentes Osmani:
Me pikëllim të thellë mësuam për ndarjen nga jeta të Ambasadores Tina Kaidanow, ambasadores së parë të SHBA-së në Republikën e pavarur të Kosovës dhe një mbështetëse e shquar e vendit tonë.
Tina ishte një udhëheqëse e guximshme dhe e guximshme që luajti një rol të thellë në shumë ngjarje kritike dhe historike para dhe pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës. Pata nderin të punoja ngushtë me të dhe mësova shumë nga mençuria dhe përkushtimi i saj.
Mendimet dhe ngushëllimet tona të përzemërta shkojnë për familjen, miqtë dhe kolegët e saj ndërsa ne të gjithë vajtojmë humbjen e saj./ KultPlus.com
Ja se si e sheh betejën mes të vërtetës dhe trillimeve, historiani dhe filozofi izraelit Yuval Harari në një intervistë për podkastin e Kara Swisher:
“Shumica e informacioniz nuk është e vërteta. E vërteta është një nëngrup shumë i vogël i të gjithë informacionit në botë. E vërteta është, para së gjithash, e kushtueshme.
Nëse do të shkruash një rrëfim të vërtetë për diçka, duhet të hulumtosh, duhet të grumbullosh prova, të kontrollosh faktet, të analizosh. Kjo është shumë e kushtueshme për sa i përket kohës, parave dhe përpjekjeve. Trillimi është shumë i lirë.
Thjesht shkruan gjërat e para që të vijnë në mendje. Gjithashtu, e vërteta është shpesh shumë e ndërlikuar sepse realiteti është i ndërlikuar. Ndërsa trillimi mund të bëhet i thjeshtë sa të duash.
Dhe njerëzit preferojnë histori zakonisht të thjeshta. Dhe e fundit, e vërteta mund të jetë e dhimbshme, qoftë e vërteta për mua personalisht, për marrëdhëniet e mia, për atë që u kam bërë njerëzve të tjerë, për veten time, apo kombe apo kultura të tëra. Ndërsa trillimin mund ta bësh sa të duash tërheqës, apo miklues.
Pra, në këtë garë midis së vërtetës dhe trillimit dhe fantazisë, e vërteta është në një disavantazh të madh.
Ti thjesht mund ta përmbytësh botën me informacione.
Shumica e informacioneve nuk do të jenë të vërteta. Dhe në këtë oqean informacioni, nëse nuk i jep të vërtetës një ndihmë, një avantazh, e vërteta tenton të fundoset. Dhe e kemi parë të përsëritet gjatë historisë, sa herë që njerëzit shpikin një teknologji të re informacioni”. /bota.al/ KultPlus.com
“Teatri është pafundësisht magjepsës sepse është shumë i rastësishëm, ashtu siç është vetë jeta”, është një thënie që na vjen nga dramaturgu i njohur amerikan Arthur Miller. Një e tillë do të vlejë edhe për shfaqjen më të re në Teatrin Kombëtar të Kosovës që njëkohësisht do të hap Festivalin e Teatrit Shqiptar “Moisiu” më 20 nëntor. Bëhet fjalë për dramën “Emira” të shkrimtarit me prejardhje arbëreshe, Anton Santori e cila vjen nën regjinë e Kushtrim Bekteshit e reduktimin e tekstit nga Doruntina Basha, shkruan KultPlus.
Tragjikomedia “Emira” është një prej 3000 fletë dorëshkrimeve që Santori ka lënë trashëgimi, dhe është cilësuar nga studiuesit si drama e parë shqipe në prozë që njihet deri më tani. Paraqet mes koloritesh mjaft të gjalla jetën e arbëreshëve me një të folme arbëreshe të krahinës Kalabrisë, me personazhe mjaft interesantë. Vepra flet për dy vajza të reja, Emira dhe Kallina, dashurojnë të njëjtin djalë, Mirianin, mirëpo atij i pëlqen Emira dhe jo Kallina, mirëpo këtë e ka lakmi dhe Kallo njeri cub e hajdut, që i vjen rrotull edhe Kallinës. Krahina është e trazuar nga hajdutët dhe përplasjet me rendin shtetëror, që po përpiqej të vendosej.
Për rolin e Emirës është përzgjedhur aktorja Qëndresa Jashari. Pjesa tjetër përbëhet nga aktorët si: Arta Selimi e cila interpreton rolin e Kalinës, Donald Shehu-rolin e Mirianit, Bujar Ahmeti atë të Kallonjerit, Edlir Gashi rolin e Albencit, Shengyl Ismajli rolin e Ligëreshës, Sheqerie Buçaj në rolin e Lipsisë, Neritan Liçaj në rolin e Gjergjit, Basri Lushtaku luna dy role – atë të Bardhiut dhe Vinçencit, e poashtu edhe Shpejtim Kastrati në dy role – atë të Kryekuqit dhe cubit Arkangjel, Muzbajdin Qamili do të vijë në rolin e cubit Ferdinand, Igli Zarka në rolin e Motmadhit, ndërsa aktorët e rinj Mentor Kurti, Abedin Alimi, Ermir Hoxhaj, Franc Bregu, Albrim Kryeziu, Art Pasha dhe Rrezon Zhinipotoku do të interpretojnë disa role në shfaqje, ku ata bartin barrën më të madhe të pjesëve të kënduara në Korin e Çunave, Djemtë e Valles, cubave.
Në një intervistë për KultPlus, regjisori Kushtrim Bekteshi ka shpalosur ende më shumë, lidhur me këtë shfaqje dhe procesin e saj deri në premierë.
Ideja për të sjellë dramën “Emira” i është sjellë vërdallë, ndoshta me një tendencë joshjeje, që regjisori e ka shpërfillur. Fillimisht e ka lexuar sipërfaqësisht si fragment lektyrë shkollore, pastaj si literaturë fakultative kur edhe atëherë nuk është merr seriozisht me të. Rreth pesë viteve më parë, regjisori vendosi që t’i rikthehej leximit të veprave nga dramaturgjia shqiptare që nga fillimet e deri në ditët e sotme, dhe drama “Emira” ia tërhoqi për herë të parë vëmendjen si një tekst potencial për ta inskenuar ndonjëherë në teatër.
Sipas tij, Santori, një prift arbëresh, këtë vepër e ka shkruar mes viteve 1864-1875 kur shkrimi i dramës në gjuhën shqipe sapo kishte nisur të bëhej një realitet i ri në letërsinë shqipe dhe me dhuntinë ose intuitën e tij artistike ka arritur të krijojë karaktere të qëndrueshme, të trajtojë një temë tejet intriguese me një strukturë dramaturgjike mjaft stabile.
Kur regjisorit i erdhi oferta që ai të bënte regjinë e shfaqjes në kuadër të festivalit mbarëkombëtar “Moisiu”, që është bashkëprodhimi i dytë mes Teatrit Kombëtar të Kosovës, Teatrit Kombëtar të Tiranës dhe Teatrit Shqiptar të Shkupit, ai pa hezitim e propozoi këtë dramë, që për rastësi ishte shqyrtuar në mesin e propozimeve edhe nga udhëheqësit e Teatrit Kombëtar të Kosovës, që këtë vit janë bartësit e realizimit të këtij projekti, dhe propozimi i tij u pranua menjëherë.
“Kam arsye se çfarë t’i them publikut të sotëm për përzgjedhjen e kësaj drame dhe mund të ndajë një shqetësim që besoj se pulson në secilin nga ne në kohën që po jetojmë. Drama është një histori dashurie dhe intrige në një kohë luftërash dhe anarkie. Ngjarja në vepër zhvillohet diku mes viteve 1862-1870, në një kohë kur luftërat (qoftë mes shteteve/mbretërive, qoftë luftëra civile për konsolidimin e shtet- kombeve) kishin shpërthyer gjithandej në territorin e Italisë së sotme, Amerikës, Amerikës Latine, Perandorisë së atëhershme Otomane. Me një fjalë, vatrat e luftës ishin ndezur pothuajse në gjithë globin, dhe personazhet e veprës së Santorit jetojnë në atë kohë, me frikën dhe ankthin e luftës në njërën anë dhe në anën tjetër nën terrorin e cubave të cilët plaçkitin, rekretojnë dhe vrasin. Ta përkthesh në kohën tonë, jetojmë në një realitet shumë të ngjashëm: agresioni rus në Ukrainë, konfliktet e armatosura në rritje në Lindjen e Mesme, tensionet e vazhdueshme që vijnë e dëgjohen si një jehonë nga e kaluara e afërt dhe si një kërcënim nga shteti i Serbisë ndaj Republikës së Kosovës, Bosnjë e Hercegovinës dhe Malit të Zi; pastaj paralajmërimet e shpeshta që vijnë nga kryeqendrat perëndimore për rritjen e ndikimit rus në Ballkan për krijimin e vatrave të reja të luftës në rajonin tonë, etj. e në anën tjetër grupet kriminale, krimi dhe korrupsioni që ende mbizotërojnë në gjithë rajonin, të gjitha këto – ngjashëm me atmosferën dhe realitetin në të cilin gjallërojnë personazhet e Santorit – domosdoshmërisht të krijojnë një gjendje ankthi dhe pasigurie si pasojë e një paqeje të brishtë dhe të paqëndrueshme në nënqiellin tonë dhe gjithë botën”, thotë regjisori Bekteshi për KultPlus.
Ai është i bindur se përmes temës që trajton teksti i Santorit, shfaqja do të komunikojnë natyrshëm me publikun e sotëm, meqë si parabolë do të përçojë tek publiku shumë asocime për tragjeditë dhe mbijetesën e kombit tonë në të kaluarën e largët dhe të afërt; për ndikimin direkt në jetët, mirëqenien dhe sigurinë tonë që ka pasur dhe ka çdo zhvillim dramatik në shtetet e fuqishme të globit, për të tashmen e pasigurtë dhe shpresën e shoqëruar me shumë dilema për një të ardhme me paqe afatgjate.
Shfaqja “Emira” do të hap Festivalin e Teatrit Shqiptar “Moisiu” më 20 nëntor dhe kjo për regjisorin Bekteshi është një privilegj më veti, një mundësi dhe një përgjegjësi e llojit që ai nuk e ka përjetuar më parë në karrierën e tij artistike. Ai e konsideron si një përgjegjësi të trefishuar, krahasuar me përgjegjësinë e të bërit shfaqje në produksion të një teatri të vetëm. Por, ai beson thellë se puna intensive me shumë përkushtim dhe dashuri që po bëhet me gjithë aktorët dhe gjithë ekipin autorial të shfaqjes, do të rezultojë me sukses.
Vepra “Emira” ka shumë pjesë të shkruara ku personazhet këndojnë dhe kjo ka ndikuar shumë që shfaqja të konceptohet si një dramë muzikore. Pos pjesëve në vargje që vetë autori i ka shkruar, në konceptin regjisorial të Bekteshit për shfaqjen, janë konsideruar si të domosdoshëm që disa pasazhe, monologë e dialogë të tekstit të zhvendosen apo të përshtaten në këndim, ngjashëm me operetë apo mjuzikëll.
Për këto ide, regjisori është duke bashkëpunuar me kompozitorin Memli Kelmendi, i cili duket se është duke bërë një punë të shkëlqyeshme në krijimin e një muzike origjinale për shfaqjen, gjithmonë duke ruajtur frymën apo stilin e muzikës arbëreshe. Sa i përket veçantive, regjisori Bekteshi na tregon se e veçanta e dukshme është bashkimi dhe bashkëpunimi i një ekipi të madh kreativ nga të gjitha hapësirat tona, që është edhe thelbi dhe qëllimi fisnik i vetë konceptimit të bashkëprodhimit të shfaqjeve në kuadër të festivalit mbarëkombëtar “Moisiu”.
Tashmë është përmbyllur procesi i provave të leximit në tavolinë. Tani, aktorët janë në fazën e shtruarjes së mizanskenës. Ata duket se janë duke ecur me një ritëm jashtëzakonisht të mirë. Ekipi i aktorëve që regjisori ka përzgjedhë konsiderohet i shkëlqyeshëm. “Shumë shpejtë kemi krijuar një besim të ndërsjellët dhe në çdo provë e takim mbizotëron një atmosferë dhe energji shumë e ngrohtë dhe pozitive. Jam i lumtur që bashkëpunoj me një ekip shumë dashamirës, të përkushtuar dhe shumë kreativ. Besoj se kjo sinergji dhe marrëdhënie kreative do të na ndjekë deri në premierë dhe pas saj. Ekipi i aktorëve përbëhet nga mosha të ndryshme dhe vijnë nga qytete të ndryshme të Kosovës, Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut. Secili prej tyre bart me vete një përvojë të veçantë, një entuziazëm të llojit të vet që reflektohet në punë dhe komunikim, dhe të gjithë bashkë sjellin një atmosferë të veçantë krijuese.”
Përpos aktorëve, regjisori Bekteshi qartazi është i kënaqur edhe me ekipin tjetër autorial të shfaqjes: kompozitorin Memli Kelmendi, skenografin Betim Zeqiri, kostumografen Iliriana Loxha Basha, koreografin Artan Ibërshimi, dramaturgen Doruntina Basha, e cila ka bërë një reduktim të tekstit voluminoz të Santorit duke ruajtur ekstraktin dramaturgjik, pa e cënuar tërësinë dhe vazhdimësinë e ngjarjes dhe pa shtuar pothuajse asnjë fjalë origjinale, pos ndonjë lidhëse foljore apo ndërhyrje në strukturën e fjalisë. Ai gjithashtu ka krijuar një bashkëpunim të shkëlqyeshëm me asistentin e regjisë Skender Podvorica, si dhe me inspicienten Nazmije Krasniqi.
Procesi i realizimit të shfaqjes ende është duke u zhvilluar dhe nuk kanë kaluar as dy javë të plota që kur kanë filluar me prova. Deri më tani, regjisori Bekteshi ka thënë se sfida më e madhe që është tejkaluar me sukses është ‘ndryshimi i rrjedhës së lumit’ ku ka krijuar shtratin teksti i autorit, ose me fjalë më konkrete: për dallim nga teksti i shkruar. Ekipi pritet t’i qaset shfaqjes me një interpretim bashkëkohor të temës, personazheve, raporteve, qëllimeve, stilit të lojës dhe ndërtimit të karaktereve, duke i ikur stereotipave bardh e zi dhe duke i nënshtresuar në nivele më të thella motivet, ngjyrimet dhe biografitë e personazheve.
Regjisori Bekteshi për momentin është duke e rijetuar vazhdimisht kënaqësinë e të bërit shfaqje.
“Më plotëson teatri dhe procesi i realizimit të shfaqjeve, e ndjej si nevojë të realizoj shfaqje dhe të artikulohem përmes këtij mediumi të veçantë dhe specifik për nga natyra e punës krijuese. Dhe sigurisht me çdo ekip aktorësh mësoj gjëra të reja, sfidohem me gjëra të reja dhe kënaqem e plotësohem me gjëra të reja. Sigurisht që përmbushem nga puna që po bëjmë bashkërisht me aktorët dhe gjithë ekipin realizues të shfaqjes”, thotë ai për KultPlus.
Sipas tij, rëndësia që kjo shfaqje të epet në TKK, duke qenë edhe drama e parë e gjuhës dhe letërsisë shqipe, është e madhe.
“Në mungesë të informacioneve që kam arritur t’i hulumtoj e gjej, kam menduar se kjo dramë e parë shqipe asnjëherë nuk është jetësuar në një teatër profesionist, dhe kur e kam propozuar, ndër të tjera, jam gëzuar edhe për faktin që më në fund kjo vepër e një autori arbëresh – për të cilin kemi shumë pak informacione e as një foto apo pikturë nuk kemi për ta njohur si është dukur – pra më në fund kjo vepër do të komunikojë me publikun tonë. Në disa intervista edhe e kam thënë gabimisht këtë konstatim se ky tekst nuk është jetësuar asnjëherë më parë, derisa shumë vonë e kuptova se drama “Emira” paska qenë e inskenuar një herë në vitet ’70 po në Teatrin Kombëtar të Kosovës. Ky fakt më gëzoi meqë vepra në një farë mënyre ka kaluar nëpër një laborator artistik ‘trajnimi’ dhe komunikimi me publikun, tanimë ka krijuar një përvojë skenike dhe tani do ta ketë më të lehtë ballafaqimin me publikun për herë të dytë. E për mua personalisht, sigurisht që ka rëndësi që shfaqja do të jepet në TKK, e sidomos që do të jetë bashkëprodhim mes tre teatrove kryesore në hapësirat shqiptare. Shto kësaj që do të jetë edhe hera e parë që unë angazhohem si regjisor në TKK, kjo jo në mungesë të ofertave që kam pasur më herët nga ky institucion, por në mungesë të teksteve që në periudhat që më janë ofruar (pa marrë parasysh që dy-tre herë kanë qenë tekste të dëshmuara botërisht) nuk më kanë ngacmuar dhe në atë periudhë nuk kam pasur çfarë të them me to. E në një rast tjetër, që ende e kujtoj me një shije të ithët, pas përgatitjesh dymujore dhe pas konsolidimit të gjithë ekipit për realizimin e shfaqjes “Elektrës i ka hije zija” nga Juxhin Onil, çuditërisht realizimi i shfaqjes u anulua dhe unë asnjëherë nuk mora një përgjigje apo një arsyetim të qëndrueshëm zyrtar se pse ndodhi kjo. Prandaj, po, ka rëndësi për mua që do ta kem premierën e parë timen në Teatrin Kombëtar të Kosovës, por më e rëndësishme se premiera, është rezultati që synoj ta arrij bashkë me gjithë ekipin dhe gjithë pjesëmarrësit e tjerë në realizimin e kësaj shfaqjeje.”
Fotografitë: Teatri Kombëtar i Kosovës. / KultPlus.com
PRINCI I VOGËL Prozë nga ANTOINE DE SAINT EXUPÉRY (1900-1944), përktheu PETRO ZHEJI
I
Kur isha gjashtë vjeç, pashë njëherë në një libër mbi Pyllin e Virgjër me titull: “Ngjarje të rrojtura” një figurë të jashtëzakonshme: një boa duke gëlltitur një bishë të egër. Ja një kopje e këtij vizatimi.
Në libër thuhej: “Boat e kullufitin prenë e tyre të gjithë njëherësh, pa e përtypur e mbllaçitur. Por pas kësaj nuk lëvizin dot dhe gjatë tërë gjashtë muajve sa vazhdon tretja flenë gjumë.”
Asokohe, mbaj mend, e vrisja goxha mendjen mbi ato sa ndodhnin e nuk ndodhnin në xhungël dhe bëra me një laps me ngjyrë vizatimin tim të parë. Vizatimin tim numër 1, që ishte ky:
Ua tregova kryeveprën time të mëdhenjve dhe i pyeta në kishin ndonjë çikë frikë kur e shikonin.
Po ata m’u përgjigjën: “E nga se duhet të kemi frikë, nga një kapelë?”
Po në atë vizatim nuk paraqitej aspak një kapelë, por një boa që kishte shkuar në bark një elefant dhe po e treste. Atëherë, që të mëdhenjtë të kuptonin për se qe fjala, thashë të vizatoja edhe të përbrendshmet e boas. Se të mëdhenjtë duan gjithmonë t’ua shpjegosh gjërat, se ndryshe nuk kuptojnë. Vizatimi im numër 2 ishte ky:
Po të mëdhenjtë më këshilluan të hiqja dorë nga vizatimi i boave, qofshin këto shkrehur e shtrirë a qofshin këto ngrehur e kutullaç dhe të merresha përkundrazi me gjeografinë, me historinë, me aritmetikën dhe me gramatikën. Dhe ja kështu ndodhi që unë braktisa që në moshën gjashtë vjeç një karrierë kaq të shkëlqyer, siç ishte ajo e piktorit. Më qe thyer zemra edhe nga dështimi i vizatimit numër 1 dhe nga ai i vizatimit numër 2 e kisha humbur krejt besimin në veten time. Të mëdhenjtë nuk kuptojnë dot vetë dhe është një punë e lodhshme për fëmijët që të rrijnë e t’u shpjegojnë përherë e ngaherë këtë e atë e të gjitha.
M’u desh, pra, të zgjidhja ndonjë zanat tjetër dhe fillova të mësoja kështu të ngisja aeroplanin. Dhe fluturova me të nga pak kudo nëpër botë. Dhe gjeografia, ç’është e vërteta, m’u desh e jo pak… Mësova të dalloja, me një të parë, Kinën nga Arizona. Dhe kjo, kur s’di natën nga t’ia mbash nga shkaku i errësirës, është një gjë që të hyn shumë në punë.
Dhe kështu pata rast gjatë jetës sime pata të ndeshesha me plot njerëz solidë e hijerëndë. Dhe kam jetuar një kohë të gjatë mes të mëdhenjve, duke pasur mundësi t’i shoh e t’i njoh nga afër. Por kjo nuk më shtyu dot prapë ta ndërroja mendimin që kisha për ta, nuk m’u dukën, shkurt, më të mirë!
Kur takoja ndonjë që ishte, sipas mendimit tim, ca më i esëllt e i kthjellët, i tregoja vizatimin tim numër 1, të cilin vazhdoja ta ruajtur akoma. Dhe këtë e bëja vetëm si biçim eksperimenti, për të parë, me fjalë të tjera, në ky njeri ishte apo jo i zgjuar, apo në ishte edhe ai njëlloj si të tjerët. Por ai, pavarësisht kush qe, do të më përgjigjej: “Është një kapelë.” Po atëherë edhe unë s’i flisja më as për boa, as për pyje të virgjëra, e as për yje. I vija pas qejfit. Dhe i flisja kështu për brixh, për golf, e ia vërtisja bisedën rreth politikës e rreth kravatave. Dhe atij i vinte mirë që ishte njohur kështu me një njeri kaq, po kaq të arsyeshëm. / KultPlus.com
Një repertor komplet premierë, ka përshkuar koncertin e mbrëmshëm të Korit të Filharmonisë së Kosovës, i cili u dha nën drejtimin e dirigjentit Sasho Tatarchevski, në Kishën “Shën Ndou”, koncert ky që njëherit shënoi edhe hapjen e sezonit 2024/2025, shkruan KultPlus.
Ishte e para vepra e Arvo Pärt- “Da pacem domine” që “ftoi” anëtarët e korit të futeshin në sallë, për të mbajtur koncertin me vepra të padëgjuara më parë. Renditja e pjesëtarëve të korit rreth e përqark sallës dhe audiencës përbënte një interpretim interesant akustik, që përveq një stili interpretues krijoji afërsi dhe lidhshmëri të madhe mes interpretuesve dhe publikut.
Pozicionimi i koristëve ndryshonte në një mënyrë krejt të natyrshme fluide nga vepra në vepër. Ndërsa zëri i tyre herë i ndarë në grupin e grave, e herë në të burrave, shpesh kombinohej për të dhënë maksimumin në një interpretim të përbashkët shpërthyes. Secila notë në këtë mbrëmje shpërfaqte një rrëfim, i cili përmes një kurioziteti të madh përthithej prej secilit pjesëmarrës.
Vepra “O magnum Misterium” e kompozitorit Hajrullah Syla u dha nën përcjelljen e tingujve të violonçelos, me të cilin performoi Antonio Gashi. Tingujt misterioz nga ky interpretim të ftonin pa nda në thellësi të veprës. Kurse lëvizjet skenike të dirigjentit Tatarchevski paraqitnin përmbajtje artistike e cila shprehej përmes gjuhës trupore, që bartej në kor, dhe prej andej në audiencën që qëndronte përballë tyre.
Ndërsa, vepra e Benjamin Britten “A hymn to the virgin”, ndau korin në dy pjesë. Pjesa dominuese e koristëve qëndronin në sallën interpretuese, përderisa një pjesë e tyre u zhvendos në katin e dytë të sallës. Interfetimi i zërave nga lartë-poshtë dhe poshtë-lartë paraqiste një moment sublim që ndërlidhej me vetë veprës dedikuar Virgjëreshës Mari, duke krijuar një imazh të përsosur shpirtëror.
Në koncert vepra e Ralph Vaughan- Williams- “The turtle dove” u dha si bashkëinterpretim me baritonin Safet Berisha, ndërsa vepra e Vlastimir Nikolovski- “Svrshuvachka” u soll si bashkëinterpretim nga sopranoja Kaltina Miftari dhe tenori Rizah Jahaj. Kurse vepra e Lorenc Antonit- “Çorapet e burrit” u dha për nderë të 115- vjetorit të lindjes së kompozitorit.
Veprat tjera që u dhanë në këtë mbrëmje ishin të kompozitorëve: Alfred Schnittke- “Three Sacred Hymns”, Manolo Da Rold- “Vi Adoro”, Ola Gjeilo- “Prelude” dhe Henryk Górecki- “Amen”.
Dirigjenti Sasho Tatarchevski u shpreh i lumtur që pati rast të bashkëpunojë me Korin e Filharmonisë së Kosovës, duke besuar që ky bashkëpunim të vazhdoj edhe në të ardhmen.
“Jam shumë i lumtur që e realizuam këtë koncert me njerëz profesional të korit. Me disa prej tyre jam takuar, dhe për disa kam dëgjuar në koncerte dhe ansamble. E kam dëgjuar Korin e Filharmonisë, e di që janë zëra të mahnitshëm me të cilët mund të realizohen programe serioze. Kam përzgjedhur një program që është i larmishëm por që nuk është i lehtë të këndohet. Shpresoj qe edhe audienca ta ketë pëlqyer dhe në të ardhmen të kemi mundësi që ta bashkëpunojmë në ndonjë projekt tjetër, përsëri”, ka thënë dirigjenti Tatarchevski.
Në një prononcim për KultPlus, sopranoja Kaltrina Miftari e cila në koncert u paraqit me një pjesë të veçantë interpretuese përvojën në realizimin e këtij koncerti e quajti fantastike.
Për mua si soliste, bashkëpunimi me dirigjentin Sasho Tatarchevski ishte kënaqësi e veçantë, dhe atmosfera e krijuar me korin e Filharmonisë së Kosovës ishte fantastike. Performanca sot ishte një shembull i bukur se si harmonia dhe uniteti në muzikë mund të ndikojnë në emocione, si për ne si artistë, ashtu si për publikun”, është shprehur Miftari.
Ndërsa sopranoja Elikona Hysaj- Shala u shpreh entuziaste për emocionet të cilat i mori nga publiku në koncertin e natës së mbrëmshme.
“Gjatë provave kemi pasur momente shumë të mira, shumë pozitive me dirigjentin i cili është i jashtëzakonshëm. Me punën e tij ka arritur t’ia rikthej një ngjyrim ndryshe të korit. Prandaj e komplimentoj dirigjentin i cili ka bërë një punë shumë të madhe. Është një eksperiencë shumë e mirë kur të kemi dirigjent të ndryshëm sepse eksperiencat dallojnë prej njëra tjetrës dhe ne arrijmë të ndryshojmë varësisht nga kërkesat e dirigjentëve. Më vjen mirë që sezonin i re e kemi hapur me një dirigjent jo vendorë për arsye që mbrëmjes dhe kalendarit artistik të Filharmonisë së Kosovës t’ia japim këtë freski”, ka përfunduar Hysaj- Shala./ KultPlus.com
Një nga dashuritë e zjarrta të Oscar Wide ishte Lord Alfred Bruce Douglas, një poet dhe gazetar britanik, pak i njohur, përveçse për zhurmën rreth marrëdhënies së tyre. Kjo dashuri e pamundur për kohën jetoi pak, por zjarrmërisht, sepse gjithçka u zbulua dhe u publikua në një odise gjyqësore, që përfundoi me burgosjen e Wilde.
Janar 1893, Babbacombe Cliff
Kjo është letra që Oscar i shkroi, pasi lexoi një nga sonetet e Lord Alfred.
Djaloshi im! Soneti yt është aq i këndshëm. Është mrekulli që ato buzët e tua të kuqe petal-trëndafilta janë krijuar, sa për çmendurinë e muzikës dhe këngës, aq edhe për marrëzinë e puthjes. Shpirti yt i praruar shëtit mes pasionit dhe poezisë. Jam i sigurt se Hiacinthi, që Apolloni deshi çmendurisht, ishe ti edhe atëherë në Greqinë e vjetër. Përse rri vetëm në Londër; pse nuk shkon në Salisburi? Shko, të lutem, të qetësosh duart në muzgun gri me gotikën përreth dhe eja pranë meje kur të duash. Këtij vendi të bukur i mungon veç ti, por si fillim shko në Salisburi. Me dashuri të përjetshme, si gjithnjë, I yti, Oscar
Data 27.12.1946 është një ditë e madhe për komunistët e Shqipërisë. Këtë ditë, me vendimet numër 388 dhe 389, Kuvendi Popullor, ratifikoi dy marrëveshje me Jugosllavinë “mike e motër”:
Marrëveshjes mbi bashkëpunimin ekonomik në mes të Republikës Popullore të Shqipërisë dhe të Republikës Federative Popullore Jugosllavisë, bërë në Beograd më 1.7.1946 dhe Traktatin mbi koordinimin e planeve ekonomike, bashkimin doganor dhe barazimin e monedhave, midis Republikës Popullore të Shqipërisë dhe Republikës Federative Popullore të Jugosllavisë”. nënshkruar në Beograd më 27.11.1946. Votimeve “historike” historike i parapriu një plenum i jashtëzakonshëm i Komitetit Qendror të Partisë Komuniste, më 18-20 dhjetor 1946. Po kujtojmë një pjesë të vogël nga fjala e Enver Hoxhës, i cili nuk tutej nga asgjë para marrëdhënieve me Jugosllavinë. Ndërsa kërkohej që shqiptarët e Kosovës të ulnin kokën e vëllazëroheshin me jugosllavët, vetë Hoxha i cilëson miq ata.
Pjesë nga fjala e Enver Hoxhës në plenumin e jashtëzakonshëm të 18-20 dhjetor 1946:
Me nënshkrimin e këtij akordi, tregoi se vendi ynë hyn në një fazë të re historike. Kjo për partinë tonë nuk është gjë e papritur. Këtë partia jonë e dinte. Për këtë udhëheqja e partia duhet të jenë të qartë për këtë akord si nga ana politike dhe ekonomike për ta zbatuar mirë këtë akord. Nëse konsiston ky akord? Të gjithë neve e dimë se me vajtjen tonë në Beograd u nënshkrua akord i një ndihme materiale si rrjedhim i kësaj do të kishte si rrjedhim edhe marrëdhënie ekonomike konsekuencë logjike e vijës së partisë sonë..Në lidhje me këtë, është edhe një çështje tjetër se unë mendoj se disa anëtarë partie që duan të na filozofojnë se mos thotë populli se ç’bëhet me Kosovën. Në rast se një anëtar partie e ka të qartë vijën, ai e ka të qartë edhe çështjen e Kosovës. Jugosllavia është më e avancuar se ne, interesi jonë është që ajo që jetë e fortë. A është në interesin tonë të kërkojmë Kosovën? Kjo nuk është progresive. Pra në këtë situatën, përkundrazi duhet të bëjmë ç’është e munduar të kosovarët të vëllazërohen në Jugosllavi. Tash vjen çështja këtu kur ne të kemi arrirë në socializëm, do të thotë se atje dhe këtu mbeturinat e kapitalizmit kanë ngrënë dru. Ahere në një situatë të tillë Kosova dhe të bashkohet me Republikën Socialiste të Shqipërisë. Kjo është vija, këtë na mëson marksizmi. Ne do ta shpjegojmë. Kush nuk e kupton ne kemi për detyrë ta luftojmë. Kur ne bëjmë një akord, hapim doganat, është një hap drejt socializmit e marrëdhënieve të Kosovës me popullin shqiptar. Populli i Kosovës i ka të gjitha liritë, ai ka marrë tokën, kanë shkolla, jemi miq më të mirë, forca e argumenteve tona është më e madhe. /KultPlus.com
Në mjediset e Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës, të mërkurën, Seksioni i Gjuhësisë dhe i Letërsisë promovoi botimet “Studimet për shqiptarët në Britaninë e Madhe dhe në vendet e Europës Veriore” dhe “Bota letrare” të autorit Muhamet Hamiti.
Botimet e fundit të Hamitit, të pranishmit i vlerësuan me një rëndësi të madhe, e për të njëjtat botime, Përparim Rama, kryetar i Komunës së Prishtinës ka vlerësuar se “Bota Letrare” e Muhamet Hamitit është një testament për fuqinë e letërsisë në ndërtimin e urave kulturore dhe nxitjen e mirëkuptimit ndërkombëtar.
“Puna e tij shërben si një frymëzim për studiuesit e ardhshëm dhe thekson rëndësinë e vazhdueshme të identitetit kulturor në një botë gjithnjë e më të ndërlidhur”, ka vlerësuar Rama.
Kurse vet autori i botimeve, Muhamet Hamiti është shprehë të jetë i nderuar se puna e tij është botuar prej AShAK
“Këtu ka shkrimtarë në zë, por edhe të tjerë që s’janë këtu, për të cilët kam pasur kënaqësinë të shkruaj. Leximet e mia kritike të një pjese të kësaj letërsie shqipe përmblidhen në këtë libër që rroket me letërsi të përgjithshme, angleze dhe shqipe, shpeshëherë në ndërlidhní. Janë pjesë e botës sime letrare”, ka thënë mes të tjerash Hamiti./ KultPlus.com
Dhoma ime është erëqetë, e përshpirtshme, një cigare, kaq mistike, saqë askush s’guxon të ngrejë qeranë ose të pyes për gruan time. Dje kur miza vdiq, unë kuptova pa kalendar, tetorin, një mësues vallëzimi që përkulet, ai don të më shesë mua tablo të vogla, të ndaluara. Për vizitë unë pres para derës. Posta ngjitet te xhami, jashtë, shiu lexon bashkë me mua. Brenda, dhoma ime është erëqetë, asnjë grindje mbi tapet, puthje të përpira nga orët, kurrë s’pengohemi, që të godasim gjurin, sepse gjithçka jepet, e përshpirtshme, një cigare, vertikalisht beson ajo, vertikalisht merimanga, një balancë, e ndjek pas çdo thellësi të madhe. Ne nuk do të dështojmë kurrë.
“Kolonia e Artistëve të Rinj Trekëndëshi Tiranë, Athinë Stamboll” bëri së bashku një grup artistësh nga Shqipëria, Prishtina, Greqia e Turqia të cilët krijuan e ekspozuan 20 vepra artistike.
Secili prej tyre përmes pikturës preku një tematikë të veçantë.
“Kolonia e Artistëve” promovon shkëmbimin kulturor dhe artistik, si dhe inkurajon krijmtarin dhe inovacionin artistik mes artistëve.
“Kënaqësi e veçantë që isha pjesë e kësaj kolonie dhe pata mundësi të njoh shumë artistë të mirë nga Shqipëria ashtu si dhe nga Turqia e Greqia. Ndamë eksperiencat tona, pash teknika të ndryshme, vërtet një kënaqësi e veçantë”-u shpreh Merita Maloku, artiste nga Prishtina.
“Kënaqësi që morëm pjesë në Koloni, ishte diçka e veçantë kontakti me artistë të rinj nga Greqia e Turqia, shkëmbyem eksperienca shumë pozitive”-u shpreh artisti Azen Kucana.
Artistët e huaj që u bënë pjesë e kolonisë, erdhën për herë të parë në Shqipëri dhe gjatë qëndrimit në vendin tonë realizuan veprat a tyre. Ardhja e tyre shërben dhe për promovimin turistik të Shqipërisë, e në vecanti të Tiranës.
“Hera e parë që vij në Tiranë, një kënaqësi e madhe që jam këtu. Një qytet fantastik me njerëz shumë të ngrohtë. Takova miq dhe koleg ballkanas dhe mësuam shumë nga njëri tjetri”-u shpreh Christos Baloukos, artist grek.
“Unë jam artist turk dhe është hera e parë që vij në Shqipëri. Ju keni një vend shumë të bukur. Arti i pikturës është një gjuhë ndërkombëtare, që na bënë bashkë”-u shpreh Ismail Atmali, artist turk./ Top Channel/ KultPlus.com
