43 vite nga vdekja e nobelistit Eugenio Montale

Eugenio Montale ishte një poet, prozator, redaktor dhe përkthyes italian dhe fitues i Çmimit Nobel në Letërsi në 1975, shkruan KultPus.

Montale ka lindur në Xhenova. Familja e tij ishin tregtarë të produkteve kimike (i ati furnizonte firmën e Italo Svevo). Mbesa e poetit, Bianca Montale, në Cronaca famigliare (“Kronika familjare”) e 1986 portretizon karakteristikat e përbashkëta të familjes si “brishtësi nervore, drojë, koncizitet në të folur, një tendencë për të parë më të keqen në çdo ngjarje, një sens humori të caktuar”.

Montale ishte më i vogli nga gjashtë djemtë. Ai kujtoi:

Ishim një familje e madhe. Vëllezërit e mi shkuan në scagno [“zyra” në gjenovez]. Motra ime e vetme kishte një arsim universitar, por unë nuk kisha një mundësi të tillë. Në shumë familje ekzistonte një marrëveshje e pashprehur që më i vogli të lirohej nga detyra për të mbajtur mbiemrin.

Në vitin 1915 Montale punoi si kontabilist, por u la i lirë të ndiqte pasionin e tij letrar, duke frekuentuar bibliotekat e qytetit dhe duke ndjekur mësimet private të filozofisë së motrës së tij Marianna. Ai studioi edhe këndim operistik me baritonin Ernesto Sivori.

Montale ishte kryesisht autodidakt. Duke u rritur, imagjinata e tij u kap nga disa shkrimtarë, duke përfshirë Dante Alighieri, dhe nga studimi i gjuhëve të huaja (veçanërisht angleze), si dhe peizazhet e Ligurisë Levante (“Lindore”), ku ai kaloi pushimet me familjen e tij.

Gjatë Luftës së Parë Botërore, si anëtar i Akademisë Ushtarake të Parmës, Montale kërkoi të dërgohej në front. Pas përvojës së shkurtër të luftës si oficer këmbësorie në Vallarsa dhe Luginën e Pusterit, ai u kthye në shtëpi në vitin 1920.

Vepra poetike

Montale shkroi më shumë se dhjetë antologji me tekste të shkurtra, një revistë të përkthimit të poezisë, plus disa libra me përkthime në prozë, dy libra me kritikë letrare dhe një me prozë fantazi. Krahas punës së tij imagjinative, ai ishte një bashkëpunëtor i vazhdueshëm në gazetën më të rëndësishme italiane, Corriere della Sera, për të cilën ai shkroi një numër të madh artikujsh mbi letërsinë, muzikën dhe artin. Ai shkroi gjithashtu një parathënie për “Komedinë Hyjnore” të Dantes, në të cilën ai përmend besueshmërinë e Dantes, mprehtësinë dhe imagjinatën e tij të paanshme. Në vitin 1925 ishte nënshkrues i Manifestit të Intelektualëve Antifashistë. Vetë politika e Montales ishte e prirur drejt liberalizmit të Piero Gobetti dhe Benedetto Croce. Ai kontribuoi në revistën letrare të Gobettit Il Baretti.

Vepra e Montale, veçanërisht përmbledhja e tij e parë me poezi Ossi di seppia (“Kockat e sepjes”), e cila u shfaq në vitin 1925, e shfaq atë si një antifashist që ndihej i shkëputur nga jeta bashkëkohore dhe gjeti ngushëllim dhe strehë në vetminë e natyrës.

Një poezi e famshme e Ossi di seppia përfundon me këto dy vargje:

Codesto solo oggi possiamo dirti, ciò che non siamo, ciò che non vogliamo.

Përkthyer në: Vetëm këtë mund t’ju themi sot, atë që nuk jemi, atë që nuk duam.

Peizazhi mesdhetar i Ligurisë së lindjes së Montales ishte një prani e fortë në këto poezi të hershme: ato i dhanë atij një lloj “izolimi personal” përballë ngjarjeve dëshpëruese rreth tij. Këto poezi theksojnë vetminë dhe ndjeshmërinë e tij personale me gjërat “të vogla” e “të parëndësishme”, apo me horizontin, detin. Sipas Montale, natyra është “e ashpër, e pakët, verbuese”. Në një botë të mbushur me disfata dhe dëshpërim, vetëm natyra dukej se zotëronte dinjitet – njëlloj siç përjeton lexuesi në leximin e poezive të tij.

Antikonformizmi i poezisë së re

Montale u transferua në Firence në 1927 për të punuar si redaktor për botuesin Bemporad. Firence ishte djepi i poezisë italiane të asaj epoke, me vepra si Canti orfici nga Dino Campana (1914) dhe tekstet e para nga Ungaretti për revistën Lacerba. Poetë të tjerë si Umberto Saba dhe Vincenzo Cardarelli ishin vlerësuar shumë. Në vitin 1929 Montale iu kërkua të ishte kryetar i Bibliotekës Gabinetto Vieusseux, një post nga i cili u përjashtua në vitin 1938 nga qeveria fashiste. Në këtë kohë, poezia e Montales ishte një reagim kundër stilit letrar të regjimit fashist. Ai bashkëpunoi me revistën Solaria dhe (duke filluar nga viti 1927) frekuentoi kafenenë letrare Le Giubbe Rosse (“Xhaketat e kuqe”) në Piazza Vittoria (tani Piazza della Repubblica). Duke e vizituar kafenenë shpesh disa herë në ditë, ai u bë një figurë qendrore midis një grupi shkrimtarësh atje, duke përfshirë Carlo Emilio Gadda, Arturo Loria dhe Elio Vittorini (të gjithë themeluesit e revistës). Shkroi pothuajse për të gjitha revistat e rëndësishme letrare të kohës.

Ndonëse i penguar nga problemet financiare dhe konformizmi letrar e social i imponuar nga autoritetet, Montale botoi në Firence antologjinë e tij më të mirë, Le casei (“Occasions”, 1939). Nga viti 1933 deri në vitin 1938 ai pati një lidhje dashurie me Irma Brandeis, një studiuese hebreje-amerikane e Dantes, e cila herë pas here vizitonte Italinë për periudha të shkurtra. Pasi ra në dashuri me Brandeis, Montale e përfaqësoi atë si një figurë ndërmjetëse si Beatrice e Dantes. Le casei përmban aludime të shumta për Brandeis, i quajtur këtu Clizia (një senhal). Franco Fortini vlerësoi Ossi di seppia të Montales dhe Le casei-n si shenjën e lartë të poezisë italiane të shekullit të 20-të.

T.S. Eliot, i cili ndante admirimin e Montales për Danten, pati një ndikim të rëndësishëm në poezinë e tij në këtë kohë; në fakt, poezitë e reja të Eliot ia tregoi Montales nga Mario Praz, i cili më pas jepte mësim në Mançester. Koncepti i korrelativit objektiv të përdorur nga Montale në poezinë e tij, ndoshta është ndikuar nga T. S. Eliot. Në vitin 1948, për ditëlindjen e gjashtëdhjetë të Eliot-it, Montale kontribuoi me një ese festive të titulluar “Eliot and Ourselves” në një koleksion të botuar për të shënuar këtë rast.

Disharmonia me botën

Nga viti 1948 deri në vdekjen e tij, Montale jetoi në Milano. Pas luftës, ai ishte anëtar i Partisë liberale të Azione. Si kontribues në Corriere della Sera, ai ishte redaktor muzikor dhe raportoi gjithashtu nga jashtë, duke përfshirë Izraelin, ku shkoi si reporter për të ndjekur vizitën e Papa Palit VI atje. Punimet e tij si gazetar janë mbledhur në Fuori di casa (“Jashtë shtëpisë”, 1969).

La bufera e altro (“Stuhia dhe gjëra të tjera”) u botua në vitin 1956 dhe shënon fundin e poezisë më të vlerësuar të Montales. Këtu figurës së tij Clizia i bashkohet La Volpe (“Dhelpra”), bazuar në poeten e re Maria Luisa Spaziani me të cilën Montale pati një lidhje gjatë viteve 1950. Megjithatë, ky vëllim paraqet edhe Clizia, e trajtuar në një sërë poezish si një lloj perëndeshë-zogu që sfidon Hitlerin. Këto janë disa nga poezitë e tij më të mëdha.

Veprat e tij të mëvonshme janë Xenia (1966), Satura (1971) dhe Diario del ’71 e del ’72 (1973). Poezia e mëvonshme e Montale është e turpshme dhe ironike, duke menduar mbi reagimin kritik ndaj veprës së tij të mëparshme dhe mbi botën që ndryshon vazhdimisht rreth tij. Satura përmban një elegji prekëse për gruan e tij Drusilla Tanzi. Ai gjithashtu shkroi një seri poezish prekëse për Clizia pak para vdekjes së tij. Fama e Montale në atë moment ishte shtrirë në të gjithë botën. Ai kishte marrë diploma nderi nga Universitetet e Milanos (1961), Kembrixhit (1967), Romës (1974) dhe ishte emëruar Senator për Jetë në Senatin Italian. Në vitin 1973 iu dha Kurora e Artë e Mbrëmjeve strugane të Poezisë në Strugë, SR Maqedoni.[10] Në vitin 1975 mori çmimin Nobel për Letërsinë.

Montale vdiq në Milano në 1981.

Në vitin 1996, u shfaq një vepër e quajtur Ditari pas vdekjes (Diario postumo) që pretendohej se ishte ‘përpiluar’ nga Montale para vdekjes së tij, me ndihmën e poetes së re Annalisa Cima; kritiku Dante Isella mendon se kjo vepër nuk është autentike. Joseph Brodsky ia kushtoi esenë e tij “Në hijen e Dantes” poezisë lirike të Eugenio Montale. / KultPlus.com

26 vite nga vdekja e Azem Hajdarit, simbol i fillimit të epokës demokratike në Shqipëri

Më 11 Mars 1963, në Bajram Curr lindi Azem Hajdari, drejtuesi i lëvizjes studentore në vitet 1990-1991 që çoi në rënien e komunizmit në Shqipëri, shkruan KultPlus.

Ai më pas u bë politikan i Partisë Demokratike të Shqipërisë. Z. Hajdari simbolizon fillimin e epokës demokratike në Shqipëri.

Ishte anëtar i parlamentit shqiptar dhe Kryetar i Komisionit Parlamentar të Mbrojtjes.

Ai u vra në Tiranë më 12 shtator 1998. / KultPlus.com

Privatësia

José Saramago

Në fund të minierës ma sekrete
Në brendësi të thelbit të frutit që ha
Në dridhjen e notës ma diskrete
Në guaskën e përdredhun që lshon zâ

N’shtresën ma t’dendun që piktura mund t’ketë
Në venën ku gjaku ma shumë gurgullon,
Në fjalën që për ma së shumti butësi flet
Në rranjën që fshihet sa ma thellë që shkon.

Në heshtjen ma të thellë të ksaj pauze
Në të cilën jeta shndrrohet në përjetësi
Kërkoj dorën tande, t’ia zgjidh nyjen ksaj kauze
Me dashtë, pa besu’, ma n’fund, këtë privatësi.

Përktheu: Orjela Stafasani

Kurti takon ekipin Paralimpik të Kosovës: T’i bashkojmë forcat e le t’i nxisim talentet që të arrijnë majat e sportit

Kryeministri i vendit, Albin Kurti, mori pjesë në ngjarjen e organizuar me rastin e pjesëmarrjes së Kosovës për herë të parë në Lojërat Paralimpike “Paris 2024”.

Gjatë kësaj ngjarje, Kurti shprehu mirënjohjen e thellë ndaj garuesit të Kosovës, paraatletin Grevist Bytyçi, i cili mori pjesë në Lojërat Paralimpike “paris 2024”, në garën e vrapimit 1 mijë e 500 metra në kategorinë T46, të cilën ai e mbylli në pozitën e 15-të.

“Kryeministri Kurti përmendi edhe mbështetjen që ka ofruar dhe vazhdon të ofrojë Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, e cila me anë të investimeve të saj ka për qëllim rritjen dhe zhvillimin e sportit paralimpik, teksa shtoi se  nga ky vit ka filluar edhe mbështetja për federatat e reja paralimpike. ‘Angazhimi institucional është thelbësor në rritjen dhe zhvillimin e këtij sport”.

“Ai shtoi se përveç rritjes së ndjeshme të buxhetit vjetor të organizatës, nga ky vit ka filluar edhe mbështetja për federatat e reja paralimpike, e ku totali i buxhetit të të dyjave arrin gjithsej 320 mijë euro për vitin 2024”, thuhet në njoftimin e qeverisë, transmeton Klankosova.tv.

Tutje, Kurti tha se duhet fuqizim i përpjekjeve, bashkim i forcave e nxitje për talentet që të arrijnë majat e sportit.

Taylor Swift mbështet Kamala Harris për presidente të SHBA

Ylli amerikan i pop-it, Taylor Swift deklaroi se  mbështet kandidaten presidenciale demokrate, Kamala Harris në zgjedhjet e ardhshme në SHBA.

Menjëherë pasi një debati televiziv midis Harris dhe kandidatit republikan, Donald Trump, ajo hyri në Instagram për të bërë publike mbështetjen e saj.

“Unë do të jap votën time për Kamala Harris dhe Tim Walz në zgjedhjet presidenciale 2024”, shkroi Swift.

Ajo po votonte për Harris “sepse ajo lufton për të drejtat dhe kauzat, besoj se ka nevojë për një luftëtare për t’i mbrojtur ato”.

“Unë mendoj se ajo është një udhëheqëse e palëkundur, e talentuar dhe besoj se mund të arrijmë shumë më tepër në këtë vend nëse udhëhiqemi nga qetësia dhe jo kaosi”, shtoi Swift

Swift shtoi se ajo ishte “shumë e emocionuar dhe e impresionuar” nga përzgjedhja e Walz nga Harris si kandidate.

“Kam bërë kërkimin tim dhe kam bërë zgjedhjen time. Hulumtimi juaj është i juaji për ta bërë dhe zgjedhja është e juaja për ta bërë”, u tha ajo fansave të saj.

Swift tha se ajo u nxit të bënte postimin, pasi u bë e vetëdijshme për përhapjen e dezinformatave rreth saj.

“Kjo më solli në përfundimin se duhet të jem shumë transparente në lidhje me planet e mia aktuale për këto zgjedhje si votuese. Mënyra më e thjeshtë për të luftuar dezinformimin është e vërteta”, shkroi ajo.

Ajo nënshkroi postimin, i cili shfaqte një foto të këngëtares duke mbajtur një mace.

“Taylor Swift, zonja mace pa fëmijë”, një referencë ndaj komenteve përçmuese të bëra nga kandidati republikan për zëvendëspresident, JD Vance, për gratë pa fëmijë.

Në vitin 2023, një postim në Instagram nga Swift që u kërkoi fansave të saj të siguroheshin se ishin regjistruar për të votuar, shkaktoi një rekord 35 252 regjistrimesh të reja.

Ajo ka mbështetur më parë presidentin amerikan Joe Biden në fushatën presidenciale 2020./atsh/ KultPlus.com

Sterjo Spasse për vdekjen e Nonda Bulkës

“Me ilaçe dhe me humor do të luftoj demonin”

Pardje, më 14 nëntor 1972, në orën 20:10’ vdiq në spitalin e Onkologjisë në Tiranë i shumëdashuri i ynë NONDA BULKA, një nga figurat e mëdha të kulturës dhe letërsisë sonë, prijësi i shquar, krahë përkrah me Migjenin, i letërsisë përparimtare të viteve ‘30. Në minutat e fundit të jetës, pranë tij u ndodhën Qefserja, e shoqja, Sterjovica ime, Qiroja dhe e shoqja e të vëllait të Nondës, Gabrielit, vdekur edhe ai dy vjet më parë.

Unë me Zisën dhe Shelin arritëm në spital pas gjysmë ore. Që atë natë, të veshur nga Sterjovica e nga dy infermiere, kufomën e shpumë në shtëpinë e tij. (Sterjovica e qau si të qante vëllain e saj, e ligjëroi si dinte të ligjëronte ajo si një amanet që kishte prej tij. Ilinden Spasse).

Në këto momente të vështira të jetës së tij, bashkë me Zisën, i kemi qëndruar shumë afër Nondës: dy vjet më parë jemi interesuar me Zisën, që të nisej për kura jashtë shtetit. Vajti në Bukuresht e pas dy-tri muajve u kthye i përmirësuar. Mirëpo, nuk vajti gjatë. Pas shtatë muajve u keqësua. Përsëri u nis për në Bukuresht, më 21 prill të këtij viti e ndejti gjer më 4 korrik. Në aeroport, kur zbriti na u duk i përmirësuar e optimist. U gëzua se hyri në apartamentin e ri, që nuk i gëzohej dot. Dhe dy muajt e parë dilte nga shtëpia dhe pothuajse përditë vinte tek ne; bënim muhabet, pinim nga një kafe e nuk i gëzohej dot nipit tim, Arian e mbesave. Kemi bërë për kujtim disa fotografi në oborrin e shtëpisë sime bashkë edhe me Zisa Cikulin e këto janë fotografitë e tij të fundit. Në një fotografi ka dalë vetëm me nipin e Arian në krahë. Në një tjetër me Ilon… Fotografi të dhimbshme janë edhe ato që kemi dalë më 2 janar 1972 në shtëpinë e tij me të e Qefseren, me Zisën e Shelin, me Fatmirin e Besën, me Llazarin e Erietën dhe me mua e Sterjovicën. Një kujtim këto nga poeti dhe fotografi Vasil Koçi.

Dy muajt e fundit i rralloi vizitat në shtëpinë tonë: vinte dy-tri herë në javë. Por, një muaj e gjysmë para vdekjes, nuk luajti nga shtrati. Një ditë, me kurajë të madhe, u ngrit nga krevati dhe bëmë një shëtitje deri në Krujë me iniciativën e Behar Shtyllës. Ishte dhe Zisa. E kaluam shumë mirë. Pastaj, të nesërmen, i kënaqur shumë nga shëtitja, përsëri ra në shtrat. Pas disa ditësh u bë një ceremoni e vogël në zyrat e revistës “Hosteni”, ku iu dorëzua Urdhri “Naim Frashëri” i Klasit të parë për aktivitetin e tij gazetaresk. Ishim disa shokë. Gjithsej 10 veta: Dashnor Mamaqi, Dhimitër Shuteriqi, Zisa Cikuli, Fatmir Gjata, Petro Marko, Niko Nikolla, Dhionis Bubani, Aleksandër Banushi, Zef Bumçi etj.

Pasi iu dorëzua Urdhri i Presidiumit të Kuvendit Popullor tha: “Me ilaçe dhe me humor do të luftoj demonin, që më ka kapur për grykë”. Dhe demoni ishte kanceri, që e kish kapur nën gjuhë e prej të cilit vdiq në spital, ku u dergj gati një muaj e ca.

Me Zisën i kemi vajtur çdo ditë, herë paradreke, herë pasdreke. E ngrinim pakëz, e mbështetnim në jastëkët dhe ia bënim: “A pimë nga një cigare?”. Dhe kjo “A pimë një cigare?” na ishte bërë zakon, si të thonim: “A pimë një kafe?”. Se kafen e duhanin që i pinte aq shumë, tani i kishte rralluar fort. Kafe nuk piu fare në spital. Kurse nga 60 cigare që pinte në ditë, dy javët e fundit arriti në dy. Njërën nga këto e pinte kur i shkonim me Zisën. I pëlqente t’i flisnim ne e ai vetëm të dëgjonte. I flisnim për politikën e jashtme, për luftën në Vietnam e për piratët e ajrit., veç gjërave të brendshme. Javën e fundit ra shumë dhe rregullën “A pimë nga një cigare?” tre ditët e fundit e lamë. Në këto ditë na zgjaste dorën, deshte të thoshte diçka, por nuk tha asgjë.

Një ditë para vdekjes, qëllova disa çaste vetëm për vetëm. Më foli greqisht t’i afrohem. Iu afrova, por në atë moment hyri kunata e tij, e po greqisht më tha: “Ajo kupton!” – dhe kështu i mbeti fjala përgjysmë. Nuk di çfarë deshte të thoshte. (Përpara disa kohe, ai i kish lënë amanet Sterjos, që Qefserja të martohej patjetër. Mund të ishte kjo edhe një përsëritje e këtij amaneti. Ilinden Spasse)

Varrimi u bë në orën 14:30’ të datës 15. XI. 1972 në varreza e Sharrës. Pjesëmarrja në varrim ishte shumë e madhe. Katër autobusë e më shumë se 20 vetura, përveç shumë njerëzve që nuk erdhën dot nga mungesa e mjeteve të komunikacionit.

Kjo pjesëmarrje e gjerë ishte mirënjohja më e madhe, që i shprehën Nondës si Qytetar i shquar, si Arsimtar i shquar e më fort si Shkrimtar i shquar.

Tiranë, 14 nëntor 1972/Hejza/ KultPlus.com

‘As pasuria, as luksi, por qetësia dhe puna ju japin lumturinë’

Thomas Jefferson (1743 – 1826) ishte autori kryesor i Deklaratës së Pavarësisë dhe më vonë shërbeu si Presidenti i tretë i Shteteve të Bashkuara nga viti 1801 deri më 1809.

Për lexuesit tanë sjellim një koleksion me thëniet më briliante të Jefferson:

“Demokracia do të mbarojë ditën kur do të taksohen ata që duan të punojnë për të mbajtur ata që duan të rrinë”

“Një Ligj i të Drejtave është diçka të cilin njerëzit ia kërkojnë çdo qeveri dhe të cilin asnjë qeveri nuk duhet ta refuzojë ose ta vonojë.”

“Një burracak është shumë më tepër i prirur të grindet se çdo njeri shpirtmirë.”

“Një trup i fuqishëm e bën mendjen të fuqishme.”

“Një qeveri e zgjuar dhe kursimtare, e cila do t’i lërë njerëzit të lirë që t’i rregullojnë vetë prodhimet dhe vlerat, dhe të mos ua marrë nga goja bukën që kanë fituar – ky është përkufizimi i një qeverie të mirë.”

“Reklamat janë e vetmja e vërtetë që përmban një gazetë.”

“E gjitha për çfarë tiranitë kanë nevojë për të mbijetuar është që njerëzit me të vetëdijë të lartë të heshin.”

“Gjithashtu duhet ta ngulitim në mendje parimin e shenjtë se, ndonëse vullneti i shumicës në të gjitha rastet merr rëndësi, për të qenë i drejtë, duhet të jetë i arsyeshëm; se të gjitha pakicat zotërojnë të drejtat e tyre të barbarta, të cilat ligji i barbartë duhet t’i mbrojë, dhe shkelja e tij do të ishte shtypje.”

“Gjithmonë mbaji gjërat nga doreza e lëmuar.”

“Një shoqëri njerëzish të cilët nuk grinden me njëri tjetrin është një gjë e cila nuk ka ekzistuar kurrë, që nga perandoria më e madhe tek mëhalla më e vogël e katundit.”

“Armiku përgjithësisht thotë dhe beson çfarë dëshiron ai.”

“Një mik i lënduar është më i hidhur se të gjithë armiqtë.”

“Ashtu si thonë armiqtë tanë, ne mund të arsyetojmë si njerëz, prandaj le t’iu tregojmë atyre se mund të luftojmë gjithashtu si njerëz.”

“Ji i sjellshëm me të gjithë, por hape zemrën vetëm me pak prej tyre.”

“Trupi i sëmurë është i padurueshëm, por më i padurueshmi nga të gjitha gjërat njerëzore është trupi pa mendje.”

“Librat përbëjnë kapital. Një bibliotekë është jetëgjatë sa edhe një shtëpi, me qindra vjet. Pra librat nuk janë një artikull konsumi, por një kapital. Dhe shpesh, në rastin e njerëzve profesionistë, është i vetmi kapital.”

“Miqësia është e çmueshme, jo vetëm në hije, por edhe në dritën e jetës, dhe falë qeverisjes së mirë të miqësisë pjesa më e madhe e jetës sonë është dritë.”

“Bëj tregti me të gjitha vendet, aleancë me asnjërin, kjo duhet të jetë motoja jonë.”

“Pushtimi nuk është në parimet tona. Është i papajtueshëm me qeverinë tonë.”

“Shtyrja për më vonë është më e pëlqyeshme se gabimi.”

“Ndryshimi i opinionit është i dobishëm në religjion. Disa sekte kanë zyrën e Censorit – ndaj njëri – tjetrit.”

“Mos e kafsho karremin e kënaqësisë, gjersa ti e di se përtej ti është grepi.”

“A do ta dish se kush je? Mos pyet. Veprimet do ta përvijojnë dhe përkufizojnë se kush je.”

“Mos fol për çfarë ke bërë apo për çfarë ke ndërmend të bësh.”

“Arsimoje dhe informoje krejt masën e popullit…Ata janë e vetmja mbështetje e sigurt e ruajtjes së lirisë sonë.”

“Ndriçoi njerëzit përgjithësisht, dhe tirania e shtypja e trupit dhe mendjes do të shuhen sikurse shpirtërat e ligj në agimin e ditës.”

“Gabimet e opinionit mund të tolerohen atje ku arsyeja lihet e lirë t’i luftojë ato.”

“Secili qytetar duhet të jetë një ushtar. Kështu bënin grekët dhe romakët, dhe duhet të bëhet kështu në çdo shtet të lirë.”

“Cdo qeveri degjeneron kur iu besohet vetëm sundimtarëve të popullit. Populli është i vetmi rrëzues i tyre.”

“Përvoja ka treguar se njeriu është e vetmja kafshë që e ha dikë të llojit të vet, sepse unë nuk mund të gjej një term më të butë për të përkufizuar sjelljen e të pasurit ndaj të varfërit.”

“Përvoja ka treguar se madje edhe format më të mira të qeverive të cilave iu është besuar pushteti, me kohë dhe ngadalë janë shndërruar në tirani.”

“Për një popull që është i lirë dhe dëshiron të jetë i tillë, një polici e armatosur mirë dhe e organizuar mirë do të ishte siguria e tij më e mirë.”

“Forca është parimi vital dhe prindi i afërt i despotizimit.”

“Miqësia është një tjetër emër për aleancën me marrëzitë dhe fatkeqësitë e të tjerëve. Pjesa jonë e halleve është e mjaftueshme: pse atëherë vullnetarisht hyjmë në ato të të tjerëve?”

“Ai që di më së shumti, e di sa pak ai di.”

“Ai që di më pak është më pranë së vërtetës, se ai mendja e të cilit është e mbushur me rrena dhe gabime.”

“Historia në përgjithësi na informon ne vetëm sa e keqe është qeveria.”

“Ndershmëria është kapitulli i parë në librin e mençurisë.”

“Sa shumë dhimbje na kanë kushtuar ne ligësitë që nuk ndodhën kurrë.”

“Unë e urrej luftën dhe e shoh atë si ndëshkimin më të madh të njerëzimit.”

“Unë jam një epikurian. I konsideroj doktrinat burimore (jo të interpretuaraI të Epikurit si thelb të gjithçkaje racionale në filozofinë morale të cilën grekët dhe romakët na e lanë trashëgim.”

“Jam shokuar kur më thanë se në Shtetet e Bashkuara të Amerikës shitja e një libri mund të bëhet temë e një hetimi, dhe e një hetimi kriminal gjithashtu.”

“Unë besoj se çdo mendje njerëzore ndjen kënaqësi kur i bën mirë tjetrit.”

“Unë nuk mund të jetoj pa librat.”

“Unë nuk blej asnjë gazetë dhe nuk lexoj asnjë gazetë një muaj, dhe pastaj e ndiej veten pafundësisht më të lumtur.”

“Mendoj se më i lumturi është ai për të cilin bota flet më pak, mirë apo keq.”

“Nuk kam synim të qeveris njerëz; është një detyrë e dhimbshme dhe e pagratshme.”

“Unë nuk druaj se rezultati i eksperimentit tonë do të jetë që njerëzve t’iu besohet ta qeverisin veten pa një padron.”

“Unë kam parë mjaft një luftë, sa që nuk dua më të shikoj një luftë tjetër kurrë.”

“Unë jam betuar në alatarin e Zotit të kem armiqësi të përjetëshme kundër çdo forme të tiranisë mbi mendjen e njeriut.”

“Unë shpresoj se zgjuarsia jonë do të rritet bashkë me fuqinë tonë, dhe të na mësojë ne se, sa më pak ta përdorim fuqinë tonë, aq më të mëdhenj do të jemi.”

“Mua më pëlqejnë më shumë ëndërrat e së ardhmes se historia e së kaluarës.”

“Unë kurrë nuk e konsiderova një ndryshim opinioni në politikë, në religjion, në filozofi si shkak për t’u larguar nga një mik.”

“Unë kurrë, me fjalë as me veprime, nuk do të përkulem përballë intolerancës as nuk do të pranoj të drejtën e hetimit ndaj opinioneve religjioze të të tjerëve.”

“Unë pranoj se nuk jam miqësor ndaj një qeveri shumë energjike. Ajo është gjithmonë shtypëse.”

“Unë parashikoj të ardhmen e lumtur të amerikanëve nëse ata mund të parandalojnë qeverinë nga shkatërrimi i sindikatave nën pretekstin se po kujdesen për to.”

“Unë mendoj si romakët: se gjenerali i sotëm duhet të jetë nesër një ushtar po të jetë nevoja.”

“Më kapin drithmat për vendin tim kur mendoj se Zoti është i drejtë; se drejtësia e tij nuk mund të flejë gjithmonë.”

“Jam i vendosur në kërkimin e dijes, pa u druajtur kurrë se kërkimi i së vërtetës dhe arsyes pavarësisht në çfarë rezultati mund të çojnë, dhe në rrëzimin e çdo autoriteti që iu del pengesë atyre në rrugë.”

“Më mirë do të pranoja të papriturat e lirive të tepërta se zvogëlimin e tyre.”

“Nëse një komb pret që të jetë injorant dhe i lirë, në një shtet të qytetëruar, ai pret diçka që nuk ka qenë kurrë dhe nuk do të jetë kurrë.”

“Nëse ka një parim më thellë të rrënjosur në mendjen e çdo amerikani, ai është që ne kurrë nuk do të bëjmë diçka nëpërmjet pushtimit.”

“Në çdo vend dhe në çdo kohë, kleri ka qenë armiqësor ndaj lirisë.”

“Nga pikëpamja e stilit, noto në drejtim të rrymës; nga pikëpamja e parimit, qëndro si shkëmb.”

“Injoranca është më e pranueshme se gabimi, dhe është më larg së vërtetes ai që nuk beson në asgjë se ai që beson në diçka të gabuar.”

“Mua nuk më lëndon fqinji im nëse thotë se janë njëzet zota apo se nuk është asnjë një Zot.”

“Është më mirë gjithmonë të mos kesh fare ide sesa të kesh ide të rreme; dhe të mos besosh në asgjë, sesa të besosh në mënyrë të gabuar.”

“As pasuria, as luksi, por qetësia dhe puna ju japin lumturinë.”

“Religjioni ynë duhet të lexohet në jetët tona dhe jo në fjalët tona.”

“Nuk duhet të ketë asnjë autoritet i cili të mos jetë përgjegjës para popullit.”

“Njerëzimi është më shumë i prirur të vuajë sesa të luftojë për t’i larguar format me të cilat janë mësuar.” /KultPlus.com

53 studentë përfitojnë mbështetje studimore jashtë vendit

Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit ka njoftuar se ministri Çeku ka takuar disa nga përfituesit e sivjetmë të thirrjes së Ministrisë së Kulturës për mbështetje studimore jashtë vendit.

“Bashkë diskutuan për rrugëtimin e tyre, fushat e studimit dhe kontributin që mund të japin për vendin tonë pas përfundimit të studimeve.

Këtë vit, nga kjo thirrje kanë përfituar 53 studentë për të ndjekur studimet në nivele të ndryshme, nga bachelor deri në post-doktoratë, në disa prej universiteteve më prestigjioze botërore”, ka njoftuar ministria.

Sipas saj, programi i bursave synon të krijojë profesionistë të rinj në profile deficitare në fushën e artit, trashëgimisë kulturore dhe sportit.

“Studentët po ndjekin programe të ndryshme, duke përfshirë regji teatri, gazetari sportive, konservim, skenografi të teatrit e operës, histori arti e arkeologji. Ata po studiojnë në vende të ndryshme si Gjermani, Itali, SHBA, Francë, Slloveni, Spanjë, Holandë, Belgjikë, Skoci, Angli, Zvicër dhe Estoni”, njofton MKRS.

Komedia ‘Krimi është i imi’ vjen premierë në teatrin ‘Migjeni’ në Shkodër

Një komedi premierë po vjen në teatrin “Migjeni”, këtë fundjavë, nën regjinë e Driada Dervishit.

Kryebashkiaku i Shkodrës, Benet Beci, i uroi suksese, trupës që do të interpretojë “Krimi është i imi” dhe tha se, pas një sezoni veror mbushur me koncerte, radhën e ka teatri.

“Krimi është i imi” do të shfaqet më 13, 14 dhe 15 shtator në teatrin “Migjeni” të Shkodrës.

Do të ngjiten në skenë disa nga aktorët më të talentuar: Linda Jarani, Olta Daku, Rudina Dembacaj, Neritan Liçaj, Jozef Shiroka, Pjerin Vlashi, Nikolin Ferketa, Romir Zalla, Merita Smaja,  Fritz Selmani, me pjesëmarrjen e veçantë të Besnik Çinarit.

“Krimi është i imi” është një komedi e përshtatur sipas tekstit së George Bell e Louis Verneuil dhe nga skenari i filmit me regji të François Ozon. Kjo komedi është pjesa e tretë e një triologjie komedish që frymëzohet nga gratë dhe u kushtohet grave. Në këtë trilogji bëjnë pjesë komeditë “Vazo kineze”, “8 gratë”, (e cila është vënë në teatrin “A.Z. Çajupi” duke u shfaqur mbi 40 herë) dhe “Krimi është vetëm i imi”./atsh/ KultPlus.com

‘Mosbindja është themeli i vërtetë i lirisë. Të dëgjueshmit janë skllavë’

Thënie nga autorë të ndryshëm!

 “Akoma është e lirë për shpirtrat e mëdhenj jeta e lirë. Vërtet, ai që pak zotëron aq më pak zotërohet, andaj bekuar qoftë varfëria.” – Friedrich Nietzsche

“Brengosu për ato që i thonë të tjerët dhe gjithmonë do të jesh i burgosuri i tyre.” – Lao Tzu

“Një ditë ju do të jeni mjaftueshëm i vjetër për të filluar përsëri leximin e përrallave.” – C.S. Lewis

“Gjëja më tragjike në botë është kur njeriu i gjenialitetit nuk është edhe njeri i nderit.” – George Bernard Shaw

“S’ka pasuri që do ta vë në paqe me veten njeriun e keq.” – Platoni

“Ata që mund të heqin dorë nga liria thelbësore për të fituar pak siguri të përkohshme, nuk e meritojnë as lirinë e as sigurinë.” – Benjamin Franklin

“Simptoma e parë e dashurisë së vërtetë tek një burrë, është ndruajtja, ndërsa tek një grua, guximi.” – Victor Hygo

“Të mendosh është e vështirë, prandaj shumica e njerëzve gjykojnë.” – Carl Gustav Jung

“Kur do të kesh një mik, duhet të jesh gati të luftosh për të; dhe për të luftuar, duhet të jesh i aftë për të qenë armik.” – Friedrich Nietzsche

“Mos shko andej nga të dërgon shtegu, por në vend të kësaj shko andej ku s’ka shteg dhe lëre një gjurm.” – Ralph Waldo Emerson

“Para se të niseni në udhëtimin e hakmarrjes, hapini dy varre.” – Confucius

“Sa herë që të gjithë pajtohen me mua, e ndjej se jam diçka gabim.” – Oscar Wilde

“Plagët morale e kanë këtë karakteristikë – ato mund të fshihen, por ato kurrë nuk mbyllen; gjithmonë të dhimbshme, gjithmonë të gatshme të gjakosin sa herë që preken. Ato mbesin të freskëta dhe të hapura në zemër.” – Alexandre Dumas

“Mosbindja është themeli i vërtetë i lirisë. Të dëgjueshmit janë skllavë.” – Henry David Thoreau

“Zoti është dhimbja e frikës nga vdekja.” – Fyodor Dostoyevsky /KultPlus.com

Përurohen dy libra të Sami Pirajt në bibliotekën `Hivzi Sulejmani`

Pas përvojës së gjatë me gazetarinë e kulturës, me theks të veçantë atë të muzikologjisë shqiptare dhe të huaj, kompozitori Sami Piraj ka mbledhur disa prej atyre shkrimeve të veta botuar ndër vite dhe i ka botuar në librin “Jeta muzikore në Kosovë 1990 – 1999, periudha e deinstitucionalizimit”, të cilin libër Biblioteka “Hivzi Sulejmani” e Prishtinës e ka paraqitur para publikut.

Përveç këtij libri, ditë më parë është publikuar edhe vepra tjetër e Pirajt, “Imazhe muzikore”.

Përurimi i këtyre dy librave mblodhi shumë miq dhe dashamirë të tij në bibliotekën “Hivzi Sulejmani”, të cilët përcollën një video të punuar për këtë ngjarje me disa nga punimet e publicistit Piraj.

Drejtoresha e bibliotekës “Hivzi Sulejmani”, Naime Beqiraj, e cilësoi Pirajn kronikan dhe zë kritik i cili për rreth 40 vjet, përveç si kompozitor, është shquar në qenësinë kulturore shqiptare me shkrimet analitike në fushat e të gjitha zhanreve të muzikës. Samiu u zhvillua si publicist në Rilindjen e viteve ’80, asokohe kur mediumi i vetëm ditor i Kosovës pasurohej çdo ditë me vlerësime kritike e shkrime të përzgjedhura të pjesëtarëve të saj, emra të shquar të letërsisë dhe kulturës shqipe si: Musa Ramadani, Ymer Shkreli, Mehmet Kraja, Binak Kelmendi, Ramadan Musliu, Ibrahim Berisha, Xhemail Mustafa, Abdullah Konushevci, Gani Mehmetaj, Jusuf Buxhovi etj.

Për veprat folën edhe autoritete muzikore, duke i cilësuar kontribute të çmueshme në fushën informimit të kësaj periudhe dhe literaturës së gjinisë së këngës përcjellë me piano.

Periudha e viteve 1990-1999 cilësohet periudhë e errët në të gjitha sferat e jetës për shqiptarët në Kosovë. Pas aplikimit të masave të dhunshme në institucionet kulturore, arsimore, informative dhe përgjithësisht në të gjitha fushat e jetës te ne, u krijuan rrethana dhe kushte të vështira për shqiptarët. Shuarja e institucioneve dhe dëbimi masiv i shqiptarëve nga vendet e punës, rezultoi me vështirësi të shumta dhe të mëdha në jetën e përgjithshme. Informimi u vështirësua shumë pas mbylljes së Radiotelevizionit të Prishtinës dhe gazetës “Rilindja”. Kjo ishte temë e trajtimit të panelistëve: Ahmet Bella, muzikolog, me banim në Malmo të Suedisë, Elife Podvorica Jashari, profesoreshë e solokëndimit, Kushtrim Jakupi, etnomuzikolog dhe Visar Munishi, etnomuzikolog, të cilët i referoheshin shkrimeve të botuara në gazetën e atëhershme “Bujku”.

Trajtimi i deinstitucionalizimit të jetës muzikore, që rrodhi nga shkrimet e botuara në gazetën “Bujku” të autorit Sami Piraj, gazetar i rubrikës së kulturës në të përditshmen “Rilindja”, u cilësua si kontribut i rëndësishëm për informimin e asaj periudhe dhe dokumentimin e ngjarjeve në librin “Jeta muzikore 1990-1999.”. Kurse libri tjetër “Imazhe muzikore” paraqet, po ashtu, një kontribut në sferën e pjesëve të kompozuara në periudhat e ndryshme kohore e që gjithsesi e pasurojnë literaturën muzikore të formave kamertale.

Trump dhe Harris shtrëngojnë duart për herë të dytë brenda pak orësh

Ndonëse nuk ishin takuar asnjëherë më parë më njëri-tjetrin përpara debatit presidencial, Donald Trump pati një tjetër shtrëngim duarsh brenda pak orësh me kandidaten demokrate Kamala Harris.

Këtë herë, dy kandidatët për Shtëpinë e Bardhë u takuan në ceremoninë përkujtimore që u mbajt në Nju Jork në nder të viktimave të sulmeve terroriste të 11 shtatorit.

I pranishëm në këtë aktivitet ishte dhe presidenti aktual i Shteteve të Bashkuara, Joe Biden dhe kreu i demokratëve në Senat, Chuck Schumer, teksa Trump shoqërohej nga kandidati i tij për zv.president J.D. Vance.

Më herët gjatë ditës, Trump dhe Harris u përballën në një debat të ashpër televiziv përpara zgjedhjeve, që për shumë media tregoi një epërsi të kandidates demokrate karshi manjati

Konjufca: Shqipëria dhe Kosova s’mund të bëjnë pa njëra-tjetrën

Kryekuvendari Galuk Konjufca ka shpërndarë pamje nga takimi i sotëm me homologen e tij nga Shqipëria, Elisa Spiropali.

Konjufca tha se në këtë takim u rikonfirmuar tradita e vjetër e bashkëpunimit vëllazëror.

“Shqipëria dhe Kosova s’mund të bëjnë pa njëra-tjetrën, e të dyja bashkë mund të arrijnë gjithçka për të mirën e të dy vendeve dhe kombit tone”, tha ai.

Rama ndan pamje nga Thethi i mbushur me turistë

Thethi është shndërruar në një destinacion turistik mjaft të preferuar për turistët vendas dhe të huaj.

Kryeministri Edi Rama, ndau sot fotografi nga vizitorë vendas e të huaj që kanë zgjedhur të vizitojnë Parkun Kombëtar të Thethit edhe gjatë muajit shtator.

Thethi është kthyer prej vitesh në një nga pikat më të rëndësishme turistike të veriut të Shqipërisë.

Vitet e fundit, në Theth janë shtuar strukturat mikpritëse. Në shumicën e rasteve, jane kullat e vendasve të kthyera në bujtina, që kanë pritur vizitorë nga të gjitha anët e globit.

Parku Kombëtar, i themeluar në vitin 1966, mbulon 2630 ha (26,3 km2) dhe është vendosur në qendër të Alpeve shqiptare, duke përfshirë pjesën më të madhe të Luginës së Shalës. Parku është themeluar për të mbrojtur ekosisteme të ndryshme, biodiversitetin dhe trashëgiminë kulturore dhe historike të rajonit.

Organizata ndërkombëtare IUCN (Unioni për Ruajtjen e Natyrës) e ka vlerësuar Thethin si park të Kategorisë II, i vlerësuar veçanërisht si zonë e rëndësishme për shpendët e bimësinë. Në 2017 Thethi u shpall Qendër Historike e Mbrojtur.

Kryesisht turistët e huaj që vizitojnë Thethin, preferojnë të përshkojnë një shteg që kalon në lartësinë 1795 metrave, për të shkuar në Valbonë ose anasjelltas. Ndërsa fshati shtrihet në lartësinë 850 metra mbi nivelin e detit. Si shumica e Alpeve shqiptare, parku mbizotërohet nga shkëmbinj gëlqerorësh dhe dolomitesh./atsh/ KultPlus.com

Ministri Çeku: Le të shijojmë magjinë e kinemasë përgjatë pesë ditëve të mbetura të festivalit PriFest

Mbrëmë, ka filluar edicioni i 16-të i PriFest – Prishtina International Film Festival.

Ministri i Kulturës, Hajrulla Çeku me këtë rast ka thënë se ky festival ndër vite ka sjellë në Prishtinë filma të jashtëzakonshëm, duke frymëzuar edhe bashkëpunime kulturore përtej kufijve.

Ministri Çeku me tej i ka ftuar të gjithë adhuruesit e filmit që të shijojnë magjinë e kinemasë përgjatë pesë ditëve të mbetura të festivalit.

“Mbrëmë, edicioni i 16-të nisi me një të tillë, premierën botërore të filmit ‘Lejlek’ nga regjisori Isa Qosja.

I gëzuar që këtë vit PriFest, tashmë i njohur për promovimin e kinematografisë vendore dhe ndërkombëtare gëzon mbështetje financiare tre vjeçare nga Ministria e Kulturës”, është shprehur ai./ KultPlus.com

‘Opera në rrota’, iniciativa e RLIOF rrugëton në gjashtë qytete

Festivali Ndërkombëtar Operistik “Rame Lahaj” do të ofrojë mbrëmje operistike në gjashtë qytete të Kosovës, të quajtur “Opera në rrota”.

Istogu, Peja, Gjakova, Gjilani, Mitrovica e Prishtina janë në listën e vendeve të koncerteve që nisin nga 15 shtatori deri më 20 shtator.

“Jemi të lumtur të zbulojmë artistët që me artin e tyre do të bëjnë ‘Operën në Rrota’ të shëtisë në trojet tona. Përkushtimi dhe arti i tyre do të jetësojnë magjinë e operës dhe tingujve të kompozitorëve të shquar”, thuhet në njoftimin e RLIOF.

Artistët Laura Lila, Kaltrina Miftari, Anita Kërhanaj, Safet Berisha, Harris Bajraktari,  Uresa Ahmeti dhe Edon Shileku janë emrat që do të performojnë.

“Së bashku, ata do të prezantojnë një repertor të zgjedhur me kujdes të kryeveprave operistike, duke siguruar që çdo notë dhe tekst të prekë zemrat e audiencës sonë të re”, vazhdon njoftimi.

‘Më mirë të hash rrush se sa dajak’

Rifat Kukaj

Ti një kokërr unë një kokërr
mos më quaj plak
sepse s’kam deshirë aspak
që të bëhem plak zemerak
e të t’rrah me dajak
më mirë me quaj plakush
kështu rimohet me rrush
e rrushin e do gjithkush
e trillojmë një kalavesh
që i thonë edhe vile
e mirremi vesh
dhe e ndajmë pa hile
ti një kokërr
unë një kokërr
ti një kokërr
unë një kokërr
mos u nxito, kalaveshi është i madh
ti një kokërr
unë një kokërr
ti një kokërr
unë një kokërr
deri te kokrra e fundit
ti më sheh me lakmi drejt në sy
unë e marr e ta jap ty
prandaj më mire më quaj plakush
se sa plak
më mirë të hash rrush
se sa dajak/ KultPlus.com

Statuja prej bronzi e Mbretëreshës Elizabeth dhe princit Philip ndez shumë reagime, kritikët thonë se nuk iu përngjan atyre

Një skulpturë e re prej bronzi e mbretëreshës Elizabeth II dhe princit Philip ka ngjallur shumë reagime të kritikëve, të cilët janë shprehur se nuk iu përngjan fare atyre.

Vepra e artit u zbulua në Antrim Castle Gardens në Irlandën e Veriut të premten, që u porosit nga Këshilli i Bashkësisë Andrim dhe Newtownabbey

Këshilltarja e Antrim dhe Newtownabbey, Vera McWilliam, i tha BBC News NI se duhet të jemi të sinqertë dhe të themi se nuk i ngjan mbretëreshës në asnjë formë.

Një banor tjetër vendas Richard, i cili kishte shkuar për të pare statujën me gruan e tij, tha për media se ishte me të vërtetë i zhgënjyer.

Nadine Jasper ndau një foto të bustit të Mbretëreshës, duke shkruar: “A do ta dinit se kjo ishte mbretëresha e ndjerë nëse nuk jua thoja?/KultPlus.com

Ministri Çeku ka emëruar Këshillin e ri të Librit

Ministri Çeku ka emëruar Këshillin e ri të Librit, i cili përbëhet nga 11 anëtarë, përfaqësues të institucioneve të rëndësishme kulturore dhe arsimore të vendit, si dhe ekspertë të fushës.

Këshilli drejtues i cili ka mandat 4 vjeçar ka këtë përbërje: Jehona Shyti, Bekim Sarnadraxha, Faton Berisha, Nysret Krasnigi, Adem Zejnullahu, Eronida Ismajli, Arber Rrahmani, Leontina Gega Musa, Agim Vinca, Nerimane Kamberi dhe Qerim Ondozi.

Sot u zhvillua takimi i parë njoftues me ta, ndërsa ministri Çeku u shprehu mbështetjen e plotë të MKRS për punën e tyre të rëndësishme në vitet e ardhshme.

Ekspertiza dhe përkushtimi i këtij Këshilli do të kontribuojë në zhvillimin e mëtejmë të kulturës së librit në Kosovë./ KultPlus.com

Premiera botërore ‘Lejlek’ me regji të Isa Qosjes hap siparin e edicionit të 16-të të PriFest

Vjollca Duraku

Një mot me shi që s’kishte të ndalur, nuk ishte aspak pengesë për organizatorët e Prishtina International Film Festival- “PriFest”, për të mbledhur në konak edhe kësaj radhe artistët e teatrit dhe kinematografisë, për të çelë siparin e edicionit të 16-të me radhë, i cili këtë herë po mbahet në ambientet e Kino Armatës, shkruan KultPlus.

Premiera botërore e filmit “Lejlek” ishte ngjarja e parë që e shënoi hapjen e këtij festivali, i cili do të zgjasë për gjashtë ditë. Me regji të Isa Qosjes, kjo premierë botërore kishte zgjuar interesimin e mysafirëve të shumtë cilët u gjendën pranë kinemasë në dy orare, në atë të orës 19:30 dhe 21:30.

“Lejlek” është një film i cili paraqet jetën, mendësinë, kulturën dhe traditat e një fshati të thellë të Malit të Zi, banorët e së cilit fshat kanë emigruar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Filmi në përgjithësi paraqet jetën sfiduese për tre gra të cilat jetojnë në këtë zonë.

“Suta”, të cilin rol në mënyrë brilante e solli aktorja e njohur Arta Dobroshi, është një grua së cilës i vdes burri, ku përveç mërzisë për bashkëshortin asaj i duhet t’i rezistoj edhe presionit të vjehrrës së saj për tu martuar me binjakun autik të burrit tashmë të ndjerë. Si një grua e bukur në ato anë, asaj i duhej të shtypte energjinë e saj feminine, dhe nga fundet e fustanet të kalonte komplet në një energji mashkullore për t’iu shpëtuar ngacmimeve që mund t’i vinin në burrat e tjerë të fshatit, si dhe kunati i saj autik.

Shtrirja e saj mbi çati të shtëpisë, shënonte një moment të prehjes së shpirtit të saj, pasi vetëm atëherë ishte më pranë qiellit, e lirë, në botën e saj dhe larg mendësisë së rrethit ngulfatës në të cilin jetonte, duke i ikur edhe barrës kryesore që ajo tashmë e kishte mbi supe, praninë e kunatit të saj autik, të cilin rol në mënyrë mjeshtërore e kishte sjellë Donat Qosja. Roli i këtij personazhi “me nevoja të veçanta”, brenda vetes plot kreativitet, shpërfaqte mospërputhjen realitetit të tij me rregullat e shoqërisë dhe mjedisit në të cilin që jetonte.

Kurse Vezirja dhe Dranja janë gratë e një burri, i cili me gruan e dytë katolike ishte martuar duke e blerë nga babai i saj, pasi me gruan e parë nuk pati mundësi të kishte fëmijë. Jasemi (Shkumbin Istrefi) ishte një burrë i cili e kishte primatin e njeriut kryesor në familje. Kurse elementet si vetmija dhe ndrojtja e gruas së parë, pastaj xhelozia, inatet dhe lojërat ndaj njëra tjetrës për të “poseduar” burrin secila për vete, si dhe detyrimi për të bashkëjetuar, pasi burri i tyre vendosi të largohej, u sollën po ashtu jashtëzakonisht bukur nga aktoret Flonja Kodheli dhe Doresa Rexha.

Bjeshka, si sinonim i jetës së thellë, tërhiqte një paralele mes bashkëjetesës së fesë islame dhe katolike, tragjedisë dhe komedisa, një jete të prapambetur dhe të evoluar, ku teknologjia dhe lejleku ishin sinonim në kontrast i bartjes së informacioneve në dy realitete të ndryshme të botës. Paraqitja e një lejleku në atë zonë paralajmëronte ngjarje të papritura, kryesisht negative. Përderisa shtrirja e internetit prej shteteve perëndimore të zhvilluara, paraqiste një formë të sofistikuar të bartjes së informacionit nga një kontitnent tjetër, si ai në rastin e dy prindërve të moshuar të cilët pas shumë vitesh mund të komunikonin me djalin e tyre në Amerikë, përmes “Skype”.

Kumrije Hoxha dhe aktori tashmë i ndjerë Mirush Kabashi, vetëm përmes “Skype”-it mund ta shihnin imazhin e djalit të tyre, i cili për shumë vite jetonte në Amerikë. Brenga kryesore e tyre ishte kthmi i djalit të tyre (që i përkiste komunitetit LGBTI), për ta martuar me një vajzë të fshatit. Përmes ekranit ata kishin parë ndryshimin e djalit të tyre mirëpo, në mungesë informacioni për ndryshimet globale, prindërit nuk ishin të vetëdijshëm saktësisht për zgjedhjen që djali i tyre kishte bërë  në jetë.

Publiku e shijoi filmin dhe  performancën e mrekullueshme të të gjithë aktorëve për 97 minuta. Aktorët që morën pjesë në filim ishin: Arta Dobroshi, Donat Qosja, Shkumbin Istrefi, Arben Bajraktaraj, Flonja Kodheli, Doresa Rexha, Mirush Kabashi, Kumrije Hoxha, Zyliha Miloti, Luan Jaha, Selman Jusufi, Safete Rogova, Gentian Anastasi dhe Besa Tusha.

Filmi “Lejlek” është bashkëprodhim i Malit të Zi dhe Kosovës, i cili është përkrahur nga Qendra Kinematografike e Kosovës.

Në këtë ceremoni nuk kishte se si të mungonte edhe përkujtimi për regjisoren e ndjerë Vjosa Berisha, e cila për vite me radhe kishte qenë organizatore e festivalit dhe në përgjithësi një promotore e zhvillimit të filmit në vend.

Për të nderuar veprën e saj para se të fillonte premiera, u interpretua një këngë për të dhe Xhevdet Bajrën nga Shpëtim Sinani dhe Alban Nimani. Organizatorët e Festivalit u shprehën krenarë në nisje të “Prifest”, pasi sipas tyre Prishtina për një javë do të shëndrrohet në qytet të filmit, ku pjesëmarrës do të jenë edhe kineastë rajonal dhe evropian.

Drejtori i Festivalit “PriFest”, Fatos Berisha, në fjalimin e shkurtër të ceremonisë hapëse iu uroi mirëseardhje të gjithë të pranishmëve, duke i ftuar të shijojnë filmin premierë botërore i cili do të gjendej vetëm pas pak në ekranin gjigand të kinemasë.

Kurse Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, në fjalimin e tij e përkujtoi regjisoren Vjosa Berisha, duke thënë që falë angazhimit të saj “Prifest” është një ndër organizimet filmike më të rëndësishme të Kosovës.

“Është një nder i madh të jem sonte këtu me ju, për të festuar këtë ngjarje të jashtëzakonshme, kulturore. “PriFest” është bërë një ndër zhvillimet më të rëndësishme Kosovën e pasluftës. Ky sukses është fryt i përkushtimit dhe vizionit të atyre që organizojnë dhe të gjithë neve që marrim pjesë. Padyshim që kontributi në angazhimin dhe përkushtimin e artistes Vjosa Berisha duhet ta kujtomë e përkujtojmë sa herë që mblidhemi për Prifest. Mungesa e sj vazhdon dhe rritet porsi “Prifest”-i.

Kryeministri Kurti me tej potencoi se Filmi është shpallur interes shtetëror dhe si i tillë do të ketë investime dhe rregullime të infrastrukturës së këtij sektori të rëndësishëm të artit.

“Sivjet nga Qendra Kinematografike e Kosovës janë përkrahur plotë 35 projekte filmike me shumë prej 1. 4 milionë euro. Është duke u punuar për përmirësimin infrastrukturor të kinemave publike, në fillim në kinemanë “Jusuf Gërvalla” në Pejë, “Lumbardhi” në Prizren si dhe “Kino Armata” në Prishtinë. Gjithashtu janë mbështetur shtatë filmbërës të rinjë për të vazhduar studimet e tyre në shtetin e Pragës”, ka thënë Kryeministri.

Ndërsa, drejtoresha e  Qendrës Kinematografike të Kosovës, Blerta Zeqiri, u shpreh e lumtur që edhe këtë vit vazhdojnë të jenë partnerë të “Prifest”, duke i ofruar festivalit mbështetje siç tha ajo me aq kapacitet sa ka QKK.

“Faleminderit shumë Fatos! Ne jemi vërtetë shumë, shumë të kënaqur që këtë vit do të kemi gjashtë filma që do të shfaqen në Prishtina International Film Festival- “PriFest”. Janë gjashtë filma që janë mbështetur nga Qendra Kinemtografike e Kosovës. Ne jemi të lumtur dhe krenarë që industria filmike është duke u rritur”, ka thënë drejtoresha Zeqiri duke potencuar se këtë vit do të organizohet  edhe një platformë me Workshop-e për aktorët si bashkëpunim me Filmmakers Europe, “PriFest” dhe  Universitetin të Prishtinës.

PriFest do të vazhdojë të mbahet deri më 15 shtator, në Kino Armata, në Prishtinë./ KultPlus.com

Ag Apolloni në Tuz e Podgoricë, do të promovohen dy libra të autorit

Shkrimtari Ag Apolloni do të prezantojë krijimtarinë e tij letrare edhe për audiencën e Malit të Zi, shkruan KultPlus.

Sipas një njoftimi bëhet e ditur se Ag Apolloni do të bëj promovimin e romanit “Kësulëkuqja, përrallë për të rritur” në Tuz, përkatësisht në Panairin e Pestë të Libri, takim që do të mbahet më 12 shtator prej orës 20:00.

Kurse në Podgoricë do të bëhet promovimi i romanit tjetër të Apollonit “Një fije shprese, një fije shkrepëse”, dhe ky promovim do të mbahet më 13 shtator në ora 21:00, ngjarje kjo që do të mbahet në kuadër të Festivalit të Librit Bashkëkohor./ KultPlus.com

Zëri i gruas shqiptare në fetivalin ndërkombëtar të Ceralia-s

Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit bëri me dije se, Shqipëria është e ftuar si vend mik në festivalin Ceralia, ku një pjesë e eventeve dhe takimeve do të jenë mbi historinë dhe kulturën shqiptare.

Festivali Cerealia është një traditë 14-vjeçare, e cila i ka rrënjët prej antikitetit të vjetër romak. Një festival që synon të rritë vetëdijen mbi rëndësinë e tokës, kulturave vendase si dhe rizbulimin e zakoneve të vjetra të harruara në kohë.

Këtë vit, festivali do të nisë më datën 14 shtator dhe përkrah fushave të tjera si gastronomia, muzika, kostumografia do të jetë edhe letërsia shqipe. Ky festival përfshin një hapësirë të caktuar për realizimin e shkëmbimit kulturor, atë të basenit mesdhetar ku fton kulturat përreth të bëhen pjesëmarrëse duke krijuar kështu një pluralizëm kulturor.

Në takimin e datës 24 shtator, të ftuara do të jenë dy autore shqiptare, poetja Olimbi Velaj dhe Eliza Çobo, të cilat nën moderimin e Anna Lattanzit nga “Albania Letteraria” do të flasin dhe diskutojnë mbi rolin e gruas në kulturën shqiptare, mes të shkuarës dhe të tashmes. Po ashtu përgjatë takimit është planifikuar të ketë ndërhyrje me interpretime nga aktorja Anita Pagano. Ky takim vendos në qendër të vëmendjes letërsinë shqipe, fugurën e gruas shqiptare në letërsi, por edhe vetë autoret femra, të cilat kanë shkruar për gruan dhe rolin e saj në shoqëri./atsh/KultPlus.com

Një jetë me muzikën, Sami Piraj prezanton librin për periudhën 1990-1999

Pas përvojës së gjatë me gazetarinë e kulturës e me theks të veçantë atë të muzikologjisë jo vetëm shqiptare, por edhe të huaj, kompozitori Sami Piraj ka mbledhur disa nga shkrimet e tij me ndikim dhe i ka botuar ditë më parë në librin “Jeta muzikore në Kosovë 1990 – 1999, periudha e deinstitucionalizimit” të cilën Biblioteka e Prishtinës “Hivzi Sulejmani” e kishte zgjedhur për ta paraqitur para publikut të kryeqytetit.

Përveç këtij libri, po kështu, ditë më parë u publikua edhe vepra tjetër e Pirajt “Imazhe Muzikore”.

Publikimi i këtyre librave kishte mbledhur auditor të zgjedhur të cilët përcollën një video të punuar enkas për këtë ngjarje me disa nga punimet e shquara të publicist Piraj.

Drejtoresha e bibliotekës “Hivzi Sulejmani” Naime Beqiraj e cilësoi Pirajn si kronikan dhe zë kritik i cili për rreth 40 vite, përveç si kompozitor është shquar në qenësinë kulturore shqiptare me shkrimet e tij analitike në fushat e të gjitha zhanreve të muzikës.

Samiu u zhvillua si publicist në Rilindjen e viteve ’80, asokohe kur mediumi i vetëm ditor i Kosovës pasurohej çdo dite me vlerësime kritike e shkrime të përzgjedhura të pjesëtareve të saj, emra te shquar të letërsisë dhe kulturës shqipe si: Musa Ramadani, Ymer Shkreli, Mehmet Kraja, Binak Kelmendi, Ramadan Musliu, Ibrahim Berisha, Xhemail Mustafa, Abdullah Konushevci, Gani Mehmetaj, Jusuf Buxhovi, etj.

Për veprat refruan edhe figura të njohura të fushës së muzikës, duke e cilësuar si kontribut në fushën informimit të kësaj periudhe dhe literaturës së gjinisë së këngës përcjellë me piano.

Periudha e viteve 1990- 1999, cilësohet si periudhë e errët në të gjitha sferat e jetës për shqiptarët në Kosovë. Pas aplikimit të masave të dhunshme në institucionet kulturore, arsimore, informative dhe përgjithësisht në të gjitha fushat e jetës te ne, u krijuan rrethana dhe kushte të vështira për shqiptarët. Shuarja e institucioneve dhe dëbimi masiv i shqiptarëve nga vendet e punës, rezultojë me vështirësi shumë të theksuara në jetën e përgjithshme. Informimi u vështirësua shumë, pas mbylljes së Radiotelevizionit të Prishtinës, gazetës “Rilindja”, duke u mbyllur një dritare e rëndësishme kulturore e informative.

Kjo ishte temë e trajtimit të panelistëve: Ahmet Bella muzikolog nga Malmo e Suedisë, Elife Podvorica – Jashari – profesoreshë e solokëndimit, Kushtrim Jakupi – etnomuzikolog dhe Visar Munishi – etnomuzikolog, duke iu referuar shkrimeve të botuara në gazetën e atëhershme “Bujku”.

Trajtimi i deinstitucionalizimit të jetës muzikore, që rrodhi nga shkrimet e botuara në gazetën “Bujku” të autorit Sami Piraj, gazetar i rubrikës dhe kulturës në të përditshmen “Rilindja”, u cilësua si kontribut relevant në informimin e asaj periudhe dhe dokumentimin e ngjarjeve në librin “Jeta Muzikore 1990-1999..”.

Kurse libri tjetër “Imazhe Muzikore” paraqet poashtu një kontribut në sferën e pjesëve të kompozuara në periudhat e ndryshme kohore e që gjithsesi e pasurojnë literaturën muzikore të formave kamertale./ KultPlus.com

Përurohet Qendra për Trajtimin e Qenve Endacakë, kryetari Rama: Problemi i qenve endacakë në kryeqytet po zgjidhet

Kryetari i Prishtinës, Përparim Rama, ka njoftuar se sot kanë përuruar Qendrën për Trajtimin e Qenve Endacakë.

Rama ka njoftuar se kjo qendër do të ketë një rol të rëndësishëm në sigurinë e qytetarëve.

“Sot përuruam Qendrën për Trajtimin e Qenve Endacakë. Kjo Qendër do të ketë një rol të rëndësishëm në sigurinë e qytetarëve tanë duke reduktuar numrin e qenve në rrugë dhe duke u kujdesur për mirëqenien e tyre. Qendra është furnizuar me pajisje moderne dhe ka të punësuar veterinarin, dy teknikë veteriner si dhe stafin tjetër mbështetës”, ka njoftuar Rama.

Tutje, Rama ka njoftuar se bartja e qenve endacakë nga rrugët e kryeqytetit në këtë qendër, do të fillojë shumë shpejt.

“Qentë do të mbahen në pjesën e strehimit deri në adoptimin e tyre. Siç është në dijeni opinioni, qentë të cilët adoptohen do të trajtohen falas në këtë Qendër për tërë jetëgjatësinë e tyre, si dhe pronarët do të marrin nga 50 euro në muaj për secilin qen të adoptuar nga Kryeqyteti”, ka shkruar kryetari Rama.

Në njoftim, i pari i kryeqytetit i ka bërë thirrje Qeverisë së Kosovës që të bëj prioritet trajtimin e problemit të qenve endacakë në nivel të Kosovës, duke mbështetur komunat me resurse financiare dhe të tjera./KultPlus.com