Organizatat Durrësi Aktiv dhe MuZEH Lab organizuan trajnimin “Interpretimi i Trashëgimisë dhe Tregimi i Historive”.
Ky aktivitet u zhvillua si pjesë e projektit “Trashëgimia Epidamn: Lidhja mes të shkuarës dhe të ardhmes”, në kuadër të programit të granteve EU4Culture, i financuar nga Bashkimi Evropian dhe i zbatuar nga UNOPS në partneritet me Ministrinë e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit.
Pjesëmarrësit, gjatë këtij aktiviteti eksploruan teknika mbi tregimin e historive, zhvilluan ushtrime praktike dhe shëtitën në “Shtegun e dyerve të vjetra” të Durrësit, duke rijetësuar historinë.
Gjatë aktivitetit u diskutua mbi tema që përfshijnë fuqinë e tregimit të historive në përvojat e trashëgimisë, rëndësinë e interpretimit në ruajtjen e identitetit kulturor si dhe për krijimin e shtigjeve ndërvepruese dhe përfshirëse të trashëgimisë. /KultPlus.com
Poezia ‘Interpretimi i natës’ nga Jean-Joseph Rabearivelo
Do të vijë një ditë kur ndonjë poet i ri Do të lexojë vjershat tua të pamundura Për të njohur librat tu Të rrallë si lulet e nëntokës Librat tu të shkruar për disa miq Ai do të të lexojë Në hijen e gjirit Në dritën drithëruese të zemrës së tij përmes së cilës do të rrahë zemra jote
Ai nuk do të të kërkojë Në dallgët e mëdha Plot humbella detare pa rreze dielli As në rërë e as në tokën e kuqe As nën shtigjet e mbuluara me leshterikë Të cilët përhapen në të gjitha anët Deri tek toka e të gjallëve Të verbër e të shurdhër që nga zanafilla e Botës
Ai do të ngrisë kokën Dhe do të kuptojë që në kaltërsinë e qiellit I ngatërruar në yjet dhe në erërat është ngritur varri yt.
Kanë kaluar pesë vjet që kur bota u përball me pandeminë e COVID-19, e cila ndryshoi rrënjësisht jetën e miliarda njerëzve dhe sfidoi sistemet shëndetësore në çdo cep të globit. Virusi, i cili u shfaq në fund të vitit 2019 në Wuhan të Kinës, u përhap me shpejtësi, duke shkaktuar një krizë shëndetësore. Në mars të vitit 2020, Organizata Botërore e Shëndetësisë shpalli COVID-19 si pandemi, duke detyruar shumicën e vendeve të vendosnin masa të rrepta kufizuese.
Kosova konfirmoi rastin e saj të parë me COVID-19 më 13 mars 2020, dhe menjëherë autoritetet vendosën masa të ashpra për të frenuar përhapjen e virusit.
Kufizimet në lëvizje, mbyllja e shkollave, ndalimi i grumbullimeve dhe ndërprerja e aktiviteteve ekonomike krijuan një situatë të panjohur për qytetarët. Sistemi shëndetësor, i cili tashmë përballej me sfida të shumta, u gjend nën një presion të madh për të trajtuar pacientët e infektuar dhe për të siguruar pajisjet mjekësore të nevojshme.
Gjatë pandemisë, Kosova ka regjistruar mbi 270 mijë raste të konfirmuara me COVID-19 dhe më shumë se 3,200 viktima. Numri real i të infektuarve dhe viktimave mund të jetë edhe më i lartë, duke marrë parasysh rastet e paidentifikuara.
Një nga sfidat më të mëdha gjatë pandemisë ishte procesi i vaksinimit
Kosova filloi fushatën e vaksinimit në mars të vitit 2021, fillimisht me furnizime të kufizuara, duke u mbështetur në donacione dhe mekanizmat ndërkombëtarë si COVAX.
Deri në vitin 2023, vetëm rreth 60% e popullsisë kishte marrë të paktën një dozë të vaksinës./ KultPlus.com
Dielli herët depërtoi ndër dej! Si mbas nji cipe të hollë mendimi E ndriti rrugën tonë nga lindja E këndej.
Erdhi koha e zgjimit! Nji rreze e vetme përpara Mbi mur Ndriti dhena t’panjehuna përmbas, mungullim bimësie e filiza shum me krena gacash përmaje: rreziqe!/ KultPlus.com
Figura pionere e Hadi Shehut është sinonim i zhvillimeve të rëndësishme në skenën tonë të kulturës teatrore, kinematografike e televizive ku ka lënë gjurmë të mëdha si aktor dhe themelues i Teatrit profesionist të Gjakovës që sot me të drejtë bartë emrin e tij. Humbje kjo për kulturën e teatrit dhe kinematografinë e Kosovën të cilës tash i mungon një personalitet i çmuar me kontribut të pandalshëm.
Ai ka drejtuar Teatrin profesionist të Gjakovës prej 1981 – 1996 dhe prej vitit 1999 – 2006, e me mbi 170 role, kariera e tij si aktor ka përfshirë teatrin, filmin dhe mediumin televiziv.
Në mes të kësaj veprimtarie kolosale me role në Teatrin e Gjakovës, Teatrin Kombëtar, Teatrin Kombëtar të Tiranës, dhe në Teatrin e Pejës veçohen: – “Fisheku në pajë” (Gjeloshi), “Epoka gara Gjyqit” (Sulejman Vokshi), “Pjata e drunjtë” (Lon Denisoni), “Dragoi i Dragobisë” (Bajram Curri),”Pirrua” (Pirrua), ”Armiku i popullit” (Dr. Stokmani), “Monserati” (Monserati), “Halili e Hajria” (Halili), ndër të tjera.
Hadi Shehu gjithashtu ka shkëlqyer në role filmike si “Si të vdiset” (1972), “Kur pranvera vonohet” (1979), “Era dhe Lisi” (1979), “Gjurmë të bardha” (1980), “Përroi vërshues” (1983), “Pikniku” (1986), “Era e mollës” (1995), “Kur shpirti ndërron jetë” (2001), “Azem Galica” (2011) dhe poashtu në video-filmat “Buka e hidhur”, “Rruga pa kthim”, “Fantazmat lodrojnë”, “Vrasësit bëjnë dasëm natën”, etj.
Veprimtaria e tij e bujshme është shpërblyer me çmime të ndryshme si “Shpërblimi i Dhjetorit”, “Medalja e Punës”, “Çmimi për të Arriturat Artistike” (Beograd) për rolin e Betim Kosovës në filmin “Kur pranvera vonohet”, “Shenja e Artë” (Trebinje), si dhe me mirënjohje të shumta në festivale të ndryshme.
Ai është nderuar poashtu me “Çmimi për Vepër Jetësore” (2005) nga Kuvendi Komunal i Gjakovës, “Statuja e Nënë Terezës” në spektaklin televiziv “Me shumë dashuri” (2008) në Tiranë (Shqipëri), “Medalja Presidenciale e Meritave” (2013) nga Presidenca e Republikës së Kosovës, “Çmimi Kombëtar për Vepër Jetësore” (2012) nga MKRS.
Kontributi i tij per zhvillimin e kulturës Kosovare në profilet e teatrit dhe kinematografise do të mbetet si një prej shembujve më të fuqishëm për tu pasuar nga gjeneratat e reja. /KultPlus.com
Autostrada Biennale dhe Qendra Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren (QRTK) kanë formalizuar një bashkëpunim të ri me synimin për të promovuar dhe ri-funksionalizuar në mënyrë inovative objektet me vlerë të trashëgimisë kulturore.
Ky memorandum përcakton angazhimin e përbashkët për ta shndërruar trashëgiminë kulturore në një hapësirë të gjallë ndërveprimi, ku arti bashkëkohor dhe historia e qytetit ndërthuren për të frymëzuar krijimtari dhe zhvillim social.
Në kuadër të këtij bashkëpunimi, gjatë edicionit të pestë të Autostrada Biennale kuruar nga Erzen Shkololli, i cili do të mbahet nga 5 korriku deri më 5 tetor 2025, do të organizohen një sërë aktivitetesh, përfshirë ekspozita, vizita grupore dhe programe edukative, me qëllim të angazhimit të komunitetit lokal dhe profesionistëve të fushës.
“Vazhdimi i bashkëpunimit me Autostrada Biennale është një hap i natyrshëm në përpjekjet tona për të integruar trashëgiminë kulturore të Prizrenit në një nivel më të gjerë dhe ndërkombëtar. Ky bashkëpunim ka treguar se lidhja midis artit bashkëkohor dhe trashëgimisë kulturore mund të krijojë një sinergji të fuqishme, e cila ka pasur një ndikim të thellë në zhvillimin e qytetit dhe në forcimin e lidhjeve tona me komunitetin global”, është shprehur drejtori i QRTK Prizren, Samir Hoxha.
Ndërkohë, Leutrim Fishekqiu, bashkëthemelues dhe drejtor ekzekutiv i Autostrada Biennale, e cilësoi këtë memorandum si një mundësi për të promovuar trashëgiminë kulturore përmes artit bashkëkohor dhe për të forcuar bashkëpunimin ndërmjet institucioneve publike dhe organizatave kulturore.
“Ky bashkëpunim na jep mundësinë të eksplorojmë mënyra të reja se si arti bashkëkohor mund ta sjellë trashëgiminë kulturore më pranë njerëzve. Përmes projekteve të përbashkëta, do të punojmë që këto hapësira të mos jenë vetëm kujtesë e së kaluarës, por edhe pjesë e përvojës së përditshme kulturore, të hapura dhe të afërta me komunitetin”, u shpreh ai/KultPlus.com
Fjalët e fundit që shkroi Martin Camaj pesë ditë para se të shuhej, më 12 mars të vitit 1992 në moshën 67-vjeçare.
Të dashun miq e vëllazën shqiptarë, intelektualë, artistë dhe mbarë populli shqiptar, përshëndetjet e mija ju janë drejtue të gjithëve.
Gëzohem pa masë se keni vendosur të vlerësoni veprën time: Ky vlerësim na afron. Bátë burrninë të më shtini në rreshtin tuej. Ndonëse të ndamë për një gjysmë shekulli, unë jam i jueji e ju jeni të mijt.
Të enjten, me datë 13 mars, duke filluar nga ora 17:00, do të mbahet diskutimi “Kontributi i Grave Queer në Kauzën Feministe”.
Në këtë diskutim, që do të mbahet në Bubble Pub, do të jetë në qendër të vëmendjes roli dhe kontributi i grave në kauzën feministe.
Në panel do të jenë aktivistja Rajmonda Sylbije, regjisorja Arlinda Morina dhe gazetarja Dafina Halili.
“Ky event organizohet nga Indefinite Institute në partneritet me CEL Kosova, në kuadër të projektit Women’s History Month, pjesë e fushatës ndërkombëtare #AccelerateAction – International Women’s Day 2025″, thuhet në njoftim./KultPlus.com
Instituti i Arkeologjisë (IA), pjesë e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë dhe Agjencia Italiane e Bashkëpunimit për Zhvillim (AICS) nënshkruan memorandum mirëkuptimi për planin e konservimit të objekteve të zbuluara dhe projektin e ngritjes së Qendrës Multifunksionale në Parkun Arkeologjik të Bylisit, ku përfshihen qytetet antike Bylis dhe Klos.
Memorandumi i mirëkuptimit u nënshkrua nga drejtoresha e Zyrës Rajonale të AICS-së Stefania Vizzaccaro dhe Adem Bunguri, drejtori i Institutit Arkeologjik, pjesë e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë.
Ky memorandum ka si objekt vendosjen e marrëdhënieve të bashkëpunimit tekniko-shkencor mes palëve, në kuadër të realizimit te projektit të BE-së për Parkun Arkeologjik Bylis dhe Klos, orientuar nga turizmi me fokus trashëgiminë kulturore.
Agjencia Italiane e Bashkëpunimit për Zhvillim do të bashkëpunojë dhe koordinojë informacionin, arkivin dhe asistencën teknike në veprimtaritë në terren, të cilat i shërbejnë AICS-së dhe nënkontraktorëve apo partnerëve si ndihmë për hartimin e projekteve në respekt të të drejtave të autorëve që kanë zhvilluar veprimtarinë arkeologjike në Bylis.
Në ceremoninë e rastit të zhvilluar në Institutin e Arkeologjisë, kryetari i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë akad. Skënder Gjinushi falënderoi Bashkimin Europian për mbështetjen dhe për investimet edhe në drejtim të zhvillimit të kërkimit shkencor në Shqipëri dhe veçanërisht për investimet për pasqyrimin e trashëgimisë kulturore të vendit tonë.
Gjinushi shprehu kënaqësinë që pas negociatave të vazhdueshme, një projekt kaq i rëndësishëm, siç është kthimi i Bylisit në një Qendër Multifunksionale, do të bëhet me kooperacionin italian.
“Kjo është një marrëveshje model, për të cilën vetë Instituti i Arkeologjisë dhe punonjësit e tij janë më se të interesuar, sepse pritet që puna e tyre shumëvjeçare të jetë sa më e aksesueshme dhe e ekspozuar ndaj publikut te gjerë. Si rrjedhojë, realizimi i projektit në bashkëpunim me Institutin e Arkeologjisë për pjesën shkencore është mënyra më e mirë për të rivlerësuar dhe pasqyruar gjerësisht trashëgiminë tonë. Siti arkeologjik i Bylisit është një nga sitet kryesore, krahas atyre më të njohura të vendit, si Butrinti e Apolonia. Kështu që në zbatim të kësaj marrëveshjeje Bylisi do zërë vendin që i takon, duke shërbyer si pikë referimi për studime, kërkime dhe për promovimin e trashëgimisë sonë arkeologjike”, theksoi Gjinushi.
Gjinushi u shpreh më tej se pas realizmit të projektit për muzeun qendror të Bylisit, Akademia e Shkencave e Shqipërisë do të mirëpresë edhe bashkëpunime të tjera në të ardhmen, me perspektivën për t’i dhënë dimensionet e duhura edhe Muzeut Arkeologjik pranë Institutit Arkeologjik, pjesë e ASHSH-së, këtu në Tiranë.
Drejtoresha e Zyrës Rajonale të AICS-së, Stefania Vizzaccaro, shprehu entuziazëm për memorandumin, të cilin e vlerësoi si një hap thelbësor për realizimin e projektit të ngritjes së Qendrës Multifunksionale në Parkun Arkeologjik të Bylisit. Ajo tha se projekti në thelb synon zhvillimin ekonomik vendor drejtuar nga turizmi, por që gjithmonë përqendrohet tek trashëgimia kulturore.
Drejtoresha e Zyrës Rajonale të AICS-së njoftoi të pranishmit se projekti do të realizohet me fondet e BE-së, të cilat arrijnë shifrën 6.15 milionë euro.
Ajo falënderoi kryesinë e Akademisë së Shkencave për bashkëpunimin dhe veçanërisht kryetarin e ASHSH-së Skënder Gjinushi, zv.kryetarin Vasil Tole, si dhe Adem Bungurin e Gëzim Hoxhën për punën e çmuar në bashkëpunimin për konsultimin e projekteve të konservimit dhe të hartimit të strategjive për Qendrën Multifunksionale të Bylisit.
Me këtë rast ajo vlerësoi kontributin për dekada me radhë të punës kërkimore të Institutit Arkeologjik që ka krijuar një trashëgimi të pasur njohurish e praktikash të suksesshme e ekspertizash shkencore, të cilat do të kontribuojnë në mënyrë ekskluzive në këtë projekt.
Pas nënshkrimit të memorandumit u zhvillua një vizitë në muzeun dhe fondin arkivor të Institutit Arkeologjik./atsh/KultPlus.com
Këshilli i Ministrave deklaroi “Pasuri Kulturore të Paluajtshme” zonat arkeologjike “A” dhe “B” të qytetit të Lezhës, sipas hartës së zonifikimit dhe koordinatave gjeografike të përcaktuara.
Gjithashtu u miratua plani për ruajtjen, mbrojtjen dhe administrimin e këtyre zonave dhe u ngarkua Agjencia Shtetërore e Kadastrës për regjistrimin e këtij vendimi, në përputhje me ligjin nr.111/2018, “Për kadastrën”.
Autoriteti Shtetëror për Informacionin Gjeohapësinor u ngarkua të publikojë hartat e qendrës historike dhe zonës mbrojtëse në Gjeoportalin Kombëtar.
Me këtë vendim, shfuqizohet vendimi nr.728, datë 1.9.2010, i Këshillit të Ministrave, “Për shpalljen e zonave arkeologjike “A” dhe “B” të qytetit të Lezhës, ndërkohë që për zbatimin e këtij vendimi u ngarkuan Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit dhe Bashkia Lezhë./atsh/KultPlus.com
Në kuadër të projektit “Edukim përmes Artit”, Ansambli Popullor i Këngëve dhe Valleve ka përcjellë për muaj me radhë vlerat e kulturës dhe traditës shqiptare tek brezi i ri.
Në përmbyllje të këtij programi, artistët e Ansamblit Popullor, së bashku me brezat e rinj të talentuar, do të sjellin nesër (13 mars), në skenën e TKOBAP-së, një mbrëmje kushtuar pasurisë sonë folklorike.
Nga veriu në jug, tradita do të bashkojë në një skenë të vetme: Shkollën Kombëtare të Baletit, Qendrën Kombëtare të Kulturës për Fëmijë, Shkollën “Qemal Stafa”, Shkollën “Ismail Qemali”, Shkollën “Gramoz Palushi”, International Dance Academy Albania, Virtuozët e vegjël, ALBA FOLK, Liceun Artistik “Jordan Misja”, trupën e valles dhe korin e Ansamblit Kombëtar.
Ansambli Popullor i Këngëve dhe Valleve premton një mbrëmje të veçantë, ku arti dhe tradita vijnë së bashku për të vijuar brez pas brezi./atsh/KultPlus.com
Mbrëmjen e djeshme në mjediset e organizatës “Tek bunkeri” u shfaq filmi “Lamerica” i regjisorit Gianni Amelio, një film që na rikthen në Shqipërinë e viteve ’90, kur shumë shqiptarë ëndërronin një jetë më të mirë matanë detit.
Pas filmit u zhvillua një bisedë me regjisorin Pirro Milkani, një nga figurat më të rëndësishme të kinemasë shqiptare, i cili ka sjellë disa prej filmave të suksesshëm të viteve ’70-’80, por gjithashtu ai është edhe një nga aktorët e filmit. Biseda hapi një reflektim mbi periudhën që filmi trajton dhe ndikimin e saj në shoqërinë shqiptare.
Ky projekt u financua nga Bashkimi Evropian, pjesë e programit të EU4Culture, zbatuar nga UNOPS në partneritet me Ministrinë e Ekonomisë Kulturës dhe Inovacionit.
I vlerësuar me Golden Osella për Regjinë më të Mirë në Festivalin e Filmit në Venecia dhe zgjedhur si përfaqësuesi i Italisë për Çmimet Oscar, ky film përçon një histori të thellë mbi identitetin, zhgënjimin dhe shpresën.
Filmi vendos përballë pasqyrimit të një kohe kur mijëra shqiptarë kërkonin një të ardhme më të mirë, dhe në fund, mbetet një reflektim mbi fatin e përbashkët të njerëzve në kërkim të një vendi që shpesh ekziston vetëm në ëndrra./atsh/KultPlus.com
Më 12 mars të vitit 1891 lindi reformatori i arsimit shqiptar, Mirash Ivanaj (12 mars 1891 – 23 shtator 1953).
Ivanaj ishte një personalitet i shquar në kohët kur jetoi e punoi por jehona e veprimtarisë dhe e përpjekjeve të dalluara të tij, sidomos në fushën e Arsimit, do të ndihej më shumë në vitet që do të pasonin edhe pse i harruar dhe mbase për shumë shqiptarë i panjohur deri në ditët e sotme.
Mirash Ivanaj, lindur në Podgoricë, ridhte nga një familje patriotike prej viseve shqiptare të Malit të Zi. Studimet e larta i kreu me anën e një burse në Universitetin e Romës, ku fitoi dy diploma, për letërsi-filozofi dhe jurisprudencë duke përfunduar me rezultate të shkëlqyera pavarësisht jetesës së vështirë prej bursisti në shtet të huaj.
Në këtë kohë Ivanaj zotëronte afro dhjetë gjuhë të huaja. Në vitin 1923, u vendos në Shkodër ku themeloi, bashkë me të vëllain, Martinin, revistën “Republika” si një mjet për të shpalosur idetë e lirisë, demokracisë dhe të atdhedashurisë në realitetin e ndërlikuar shqiptar dhe për të ndriçuar me idetë republikane me të cilat ishte njohur e formuar në Itali, botën shqiptare në përgjithësi dhe politikën në veçanti.
Në vitin 1932, u bë pjesë e politikës dhe e jetës parlamentare. Projektligji i 11 prillit 1933 që u quajt “Reforma Ivanaj”, u sulmua jo vetëm në shtypin e kohës, por edhe në arenën ndërkombëtare, duke u bërë subjekt gjykimi i Gjykatës Ndërkombëtare të Hagës, si rrjedhojë e kyçjes së shkollave fetare në vend.
Pushtimi italian do të sillte largimin e Ivanajt nga Shqipëria drejt Lindjes së Mesme. Në vitin 1945 do të rikthehej në tokën mëmë, pas garancisë së qeverisë së re për pushimin e procesit gjyqësor kundrejt tij. Emri i tij, si pjesë e listës së intelektualëve, do të përfshihej në listat e sigurimit të kohës. Si rezultat, “Profesori” do të arrestohej më 15 maj 1947.
U akuzua si mbështetës i regjimit të shkuar si edhe bashkëpunëtor i anglo-amerikanëve. U dënua me 7 vjet heqje lirie dhe në prag të përfundimit të dënimit, humbi jetën në burg./atsh/KultPlus.com
Akademia e Shkencave e Shqipërisë, përmes rrjeteve sociale promovoi disa prej botimeve të fundit të saj. Bëhet fjalë për tri vepra të reja: dy nga fusha e historisë së artit dhe një nga mjekësia, të cilat i shtohen kolanës së botimeve të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë.
“Veshjet tradicionale në artin pamor shqiptar” me autor piktorin e mirënjohur Abaz Hado, është botim i ASHSH, në vitin 2024.
Vepra, me 291 faqe, synon të pasurojë me informacionin e nevojshëm njohjen, ndikimin, bashkëpunimin dhe pasurimin e artit pamor me bukurinë, larminë dhe pasurinë e veshjes tradicionale. Ajo ka përmbledhur në mënyrë selektive veprat kryesore të artit shqiptar, prej mbi 150 vjetësh, por dhe më parë, ku qartësisht është i dukshëm ndikimi nga vlerat, fryma dhe larmia e artit popullor.
Sipas recensentes së këtij botimi, Afërdita Onuzi, ky studim afron analizën konkrete, duke sjellë konkluzione mbi atë produkt tashmë të krijuar, si formë origjinale e artit pamor, përmes së cilës ka shprehur një unitet etnik kombëtar.
Një tjetër botim interesant është “Piktura e kishave e shekujve V-XV në Shqipëri” me autore Dhorka Dhamon. Edhe ky është një botim i ASHSH, i vitit 2024.
Në një studim prej 295 faqesh, Dhamo sjell pikturën mesjetare shqiptare, në të cilin lexuesi do të informohet për monumentet kryesore të pikturës që mbushin muret e kishave e manastireve në periudhën e sipërpërmendur. Ky botim u vlen studiuesve, historianëve të artit, bizantinologëve anembanë botës, studentëve e promovuesve të turizmit kulturor në Shqipëri.
Dy recensentët e botimit, Aleksandër Meksi dhe Pirro Thomo, kanë vlerësuar veprën për trajtimin që i bën artit kishtar në të gjitha shfaqjet e tij gjinore e tipologjike, në mozaikë, miniatura, ikona etj. Sipas tyre, analizat për monumente të veçanta shoqërohen me një material të bollshëm ilustrues dhe nga një bibliografi e pasur, që i bën bindëse përfundimet e arritura. Informacioni i shumanshëm që përftohet, si dhe gjuha e kuptueshme e përdorur, bën që monografia të jetë e vlefshme jo vetëm për specialistët e fushës, por dhe për opinionin e gjerë shoqëror të interesuar për njohjen e pasurisë kulturore të vendit. Gjithashtu, ajo mund të shërbejë edhe për hartimin e teksteve mësimore për studentët e degëve përkatëse.
Një botim i këtij viti i Akademise së Shkencave është “Protokollet e trajtimit sistemik të kancerit” me autorë Bledi Kreka dhe Manika Kreka Face.
Libri prej 446 faqesh është konceptuar në kapituj lehtësisht të kuptueshëm për mjekët dhe stafet mjekësore, renditur sipas peshës specifike të çdo patologjie, trajton 17 neoplazitë më të shpeshta në adultët: kanceri i gjirit, i pulmonit, i traktit digjestiv, i gjakut, i aparatit urogjenital, të lëkurës.
Ky manual, sipas recensentes dr. Anila Kristo, është një instrument i mirë pune për onkologët mjekësorë dhe personelin infermieror në spitalin onkologjik, onkopediatri dhe në qendrat e trajtimit me kimioterapi në spitalet rajonale./atsh/KultPlus.com
Muzeu Kombëtar i Fotografisë “Marubi” ka publikuar programin vjetor të ekspozitave për vitin 2025, duke premtuar një sezon me aktivitete të shumta dhe të larmishme.
Ekspozita më e afërt në kalendar është “Venus” e cila nis në datën 20 mars dhe do të qëndrojë e hapur deri më 1 qershor 2025.
Kjo ekspozitë e kuruar nga Lek Gjeloshi, është rezultat i një kërkimi të gjatë në koleksionet e Dedë Jakovës, Gegë Marubit dhe Pjetër Rraboshtës. Repertorin e tyre fotografik, në një moment të caktuar, e përshkon prania e një skulpture: hyjnisë antike, Venusit, e cila kundron e palëvizshme disa ngjarje që, njëherë e njëkohë u zhvilluan në oborrin e një shtëpie të rëndësishme qytetëse, ku edhe u dokumentuan ngjarje të përveçme dhe ndryshimet e forta politike.
Projekti i ekspozitës mbështetet nga Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit.
Ndërkohë ekspozita që parashikohet të çelet në qershor për të qëndruar deri në shtator 2025, titullohet “Pazari i humbur i Shkodrës- Ringjallja e një kujtese”, me kuratore Kim Knoppers dhe që mbështetet nga MEKI, Muzeu Etnografik, Ambasada Holandeze, Ambasada e Hungarisë, Instituti i Antropologjisë dhe Arkivi Qendror Shtetëror i Filmit.
Nga shtatori deri në nëntor, “Marubi” do t’i ofrojë publikut një tjetër ekspozitë, “Drejt shtëpisë”. Ekspozita vjen si prodhim i artistëve nga programi i rezidencës së Art House School, kuruar nga: Niovi Zarampouka-Chatzimanou, Luçjan Bedeni, Tea Paci, Zef Paci.
“Olbania” do të përmbyllë ekspozitat e këtij viti, madje do të jetë e pranishme edhe në 2026-ën. Ekspozita nga Alterazioni Video çelet në nëntor 2025 – shkurt 2026 dhe do të kurohet nga Sara Dolfi Agostini, në bashkëpunim me MEKI-n dhe Institutin Italian të Kulturës./atsh/KultPlus.com
Mahir Domi dijetar me mendje të kthjellët një nga shembujt tipikë të intelektualit shqiptar.
Prof. Mahir Domi gjithnjë do të kujtohet si dijetar me horizont të gjerë e njeri me zemër të pastër, me mendje të kthjellët e pa paragjykime, me fjalë të ngrohtë dashamire dhe me kurajë intelektuale dhe me integritet moral. Ky dijetar është një nga shembujt tipikë të intelektualit shqiptar që, edhe kur arrin t’i përkasë krejt kombit, e mban qendrën shpirtërore të rëndesës te mjedisi shoqëror e njerëzor i vendlindjes. Mahir Domi mbeti gjithë jetën një bir i Elbasanit, ashtu si edhe një varg intelektualësh të tjerë të mirënjohur që i ka dhënë kombit shqiptar ky qytet i përmendur për dije, arsim e atdhesi – për ta thënë me një fjalë të A. Xhuvanit. Në shoqëri me bashkëvendësit e brezit të vet sikur tjetërsohej, bëhej gazmor e i qeshur, sikur nuk ishte më ai profesori serioz që kurdo e kudo do të bluante në mendje ndonjë problem shkencor që e mundonte. M. Domi erdhi në jetë më 12 mars 1915, në prag të Ditës së Verës, si shtetas i shtetit të porsalindur shqiptar, por që nuk qe ngritur dot ende më këmbë. Në korrik të atij viti, po në Elbasan, do të vinte në jetë edhe Dhimitër Shuteriqi, shkrimtari dhe studiuesi i njohur i letërsisë, edhe ai anëtar themelues i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë. Jeta e brezit të tyre është e ndërthurur me ëndrrat, me shpresat entuziaste e me zhgënjimet e hidhura, që ndërkëmbeheshin sipas rrethanave të brendshme e të jashtme. Por ai brez e shtrëngoi fort flamurin e idealeve të Rilindjes Kombëtare dhe Shqipërisë së mitur i dha mendjen e kthjellët dhe energjitë rinore për të përballuar furtunat e kohës. M. Domi mori një formim të shëndoshë në Liceun Kombëtar Francez të Korçës dhe gjatë studimeve të larta në Grënoblë të Francës (1937-1941) për filologji klasike dhe franceze u bë pjesëmarrës aktiv i rretheve të studentëve me ideale demokratike, që kundërshtuan pushtimin italian dhe morën pjesë në demonstrime e veprimtari antifashiste si në Francë, ashtu dhe në Shqipëri. Për këto Mahir Domi dhe një varg intelektualësh të tjerë, provuan dhe internimin në kampin e përqendrimit të Porto Romanos (pranë Durrësit).
Në vitet e para pas luftës (1945-1947) M. Domi ishte drejtor i Normales së mirënjohur në Elbasan.
Më pas kaloi në Ministrinë e Arsimit, në drejtorinë e teksteve e të programeve mësimore (1947-1950). Atje kreu një punë cilësore dhe themelvënëse së bashku edhe me shkrimtarin Sterjo Spasse. Të dy ishin të lidhur me një miqësi kolegjiale të çiltër, të qëndrueshme e prekëse. Brezi im, që u ul në bankat e shkollës së mesme më 1951, dhe të tjerët më pas vijimisht, deri nga fundi i viteve ’60, morën njohuri të gjera për letërsinë europiane nga tekstet e përpiluara nga M. Domi e S. Spasse, duke nisur me letërsinë klasike greko-latine, e në vijim me Rilindjen, Klasicizmin, Iluminizmin, Romantizmin e Realizmin. Këto tekste të hartuara me qartësi e me metodikë të admirueshme jepnin një pamje mjaft të qartë të historisë së drejtimeve e rrymave letrare, të parimeve krijuese e të përfaqësuesve më të shquar të tyre. Ato kanë qenë njëkohësisht edhe antologji me pjesë të zgjedhura nga autorët përkatës. Nëpërmjet tyre disa breza nxënësish të shkollave tona të mesme në vitet ‘50-’60 dhe në Kosovë e Maqedoni në vitet ’70-’80, kur u ribotuan dhe u përdorën ato tekste atje, njohën dhe admiruan një letërsi të madhe, formuan kulturën e tyre të përgjithshme letrare. Për sa i takon letërsisë shqipe, mund të them se prof. M. Domi nuk kishte lënë autor pa lexuar dhe ishte në gjendje të gjykonte për karakteristikat kryesore të veprimtarisë letrare të tyre.Me këto cilësi ai u bë njëri ndër hartuesit dhe njëkohësisht redaktorët kryesorë të veprës “Historia e letërsisë shqipe” (vëll. I e II), që u botua nga Instituti i Historisë dhe i Gjuhësisë i Universitetit të Tiranës në vitet 1959-1960, si përpjekje e parë për të hartuar një histori të letërsisë e të mendimit letrar shqiptar. Në këtë vepër M. Domi shkroi pjesën e letërsisë së vjetër shqipe dhe redaktoi pjesën më të madhe të letërsisë së Rilindjes Kombëtare, autorët e së cilës i njihte me hollësi. Letërsinë M. Domi e vështronte si element të rëndësishëm të historisë së mendimit e të kulturës së një populli dhe në këtë drejtim ai ishte gjurmues i zellshëm. E përmenda që në fillim këtë anë të veprimtarisë së prof. M. Domit në fushën e letërsisë shqipe dhe në hartimin e teksteve shkollore të letërsisë së huaj, sepse ai tani njihet kryesisht si gjuhëtar dhe vlerat e punës së tij në fushën e letërsisë në vitet ’50-’60 mbeten pak si në hije ndaj vlerave të veprimtarisë së gjerë në fushën e gjuhësisë.Duhet theksuar ndërkaq se prirja e tij ndaj letërsisë ka lidhje të ngushtë edhe me dy drejtime të veprimtarisë në gjuhësi: së pari, me çështjet e normës letrare (veçanërisht në fushën e drejtshkrimit) dhe, së dyti, me sintaksën: në të dyja këto drejtime studimesh ai u mbështet shumë si në letërsinë e mëparshme, ashtu edhe në letërsisë e re të pasluftës. Ai e shihte letërsinë si farkën e përpunimit e të kristalizimit të normës letrare në tërësinë e saj. Si një nga lexuesit më të zellshëm e më të vëmendshëm të letërsisë shqipe, ai ishte njëkohësisht një nga vrojtuesit e mprehtë të risive, po edhe të mangësive gjuhësore të saj. Kur kaloi nga Ministria e Arsimit në Institutin e Shkencave më 1950, M. Domi pati dy detyra kryesore, të lidhura njëra me tjetrën: fjalorin e gjuhës shqipe dhe drejtshkrimin. Kur u nda nga jeta K. Cipoja (kryetar i komisionit hartues) në janar 1952, fjalori kishte përfunduar, por nuk kishte arritur njësinë dhe njëtrajtësinë e brendshme; veç kësaj ishte vërejtur se mungonin mjaft fjalë të nevojshme dhe, nga ana tjetër, ishin përfshirë jo pak fjalë, të cilat nga kuptimet e përhapja do t’i takonin një fjalori më të madh. M. Domit i ra barra kryesore për rishikimin dhe redaktimin tërësor të veprës.
Domi ka pasur një rol qendror në përpunimin dhe stabilizimin e rregullave të drejtshkrimit.
Atij i detyrohet hopi cilësor nga drejtshkrimi i vitit 1951 te drejtshkrimi i botuar më 1956, por i përpunuar prej tij më 1953 e 1954 dhe i zbatuar te “Fjalori i gjuhës shqipe” (1954), i cili shërbeu edhe si fjalor drejtshkrimor deri në daljen e fjalorit të parë drejtshkrimor të mirëfilltë (1976). Me këtë rast le të përmendim se dallimet e drejtshkrimit të sotshëm (d.m.th. të vitit 1973) nga drejtshkrimi i vitit 1956 nuk janë të shumta. Prandaj nuk është as e saktë e as e drejtë të flitet për drejtshkrimin e botuar pas Kongresit si për diçka krejt të re. Lidhja e M. Domit me shkollën ka qenë e vijueshme, e pashkëputur. Ajo u bë edhe më e fortë me themelimin e Universitetit të Tiranës më 1957, kur ai u ngarkua si përgjegjësi i parë i katedrës së gjuhës shqipe (1957-1962) dhe mori përsipër lëndën e rëndësishme të sintaksës, për të cilën kishte botuar edhe tekstin e shkollave të mesme. Sintaksa u bë fusha kryesore e punës së tij për shqipen e sotme, ku ai solli ide e vështrime të reja dhe material të pasur, sidomos nga letërsia. M. Domi ndiqte me vëmendje trajtesat sintaksore të gjuhëve të ndryshme, sidomos të rusishtes, të frëngjishtes, të rumanishtes, po edhe të gjuhëve të tjera, duke u përpjekur të sillte në gjuhësinë tonë risitë e kësaj disipline e duke nxitur përpunimin e një mendimi të ri në gjuhësinë tonë. Ai shtroi si detyrë të dorës së parë përshkrimin sa më të plotë të strukturës dhe të semantikës sintaksore të shqipes, prandaj, edhe kur nisej për të hartuar një kapitull teksti, përfundonte gati në një studim monografik.Me gjithë vështrimet e ndryshme për një varg çështjesh të sintaksës, ai ishte bashkëpunues shembullor me kolegët e fushës, si S. Floqi, S. Prifti etj. Te zhvillimi i sintaksës M. Domi shihte një anë thelbësore të zhvillimit të gjuhës në tërësi dhe njëkohësisht një pasqyrim të zhvillimit intelektual dhe të integrimit të shprehjes sonë gjuhësore në sisteme më të gjera e më të përpunuara. Në fushën e gramatikës ai e orientoi punën drejt trajtesave monografike, mbi të cilat do të mbështetej vepra përgjithësuese normative “Gramatikë e gjuhës shqipe” e tipit teorik e përshkrues, që do të paraqiste kategoritë dhe strukturën gramatikore kryesisht të shqipes së sotme letrare. Si kryeredaktor i kësaj vepre komplekse M. Domi diti të organizojë grupin hartues dhe të drejtojë diskutimin paraprak të një vargu çështjesh problemore. Kësaj vepre i priu ngritja e Kartotekës së gramatikës me disa qindra mijëra skeda, që dolën nga vjelja sistematike e qindra veprave letrare e të gjinive të tjera, përsëri nën drejtimin dhe me pjesëmarrjen e tij. M. Domi ka qenë i bindur për rëndësinë e shumanshme të njohjes së plotë e sa më të hollësishme të ligjërimeve dialektore të shqipes, qoftë për studimet diakronike, qoftë për studimet në fushën e gjuhës së sotme.Ai luftoi me këmbëngulje për të zgjeruar sektorin (asnjëherë kjo nuk ka qenë punë e lehtë) dhe ndërtoi një program shumëvjeçar për të mbuluar gjithë territorin e vendit me skica e monografi dialektore. Diskutimet e punimeve dialektologjike nën drejtimin e tij dhe përfundimet e relacionet vjetore që nxirrte ai, kanë qenë një shkollë kualifikimi jo vetëm për ne të brendshmit, por edhe për një varg bashkëpunëtorësh të jashtëm. Ai ideoi edhe serinë “Dialektologjia shqiptare”, që u botua në vitet 1971-2005 (7 vëllime me rreth 3300 faqe gjithsej) krahas dhjetëra punimeve dialektologjike të botuara në revistën shkencore të Institutit. Kjo veprimtari e ndikoi për zhvillimin e hulumtimeve dialektologjike edhe në Kosovë e në Maqedoni. Kështu, me kujdesin dhe nën drejtimin e tij, dialektologjia shqiptare pati një rritje jo vetëm sasiore (numri i punimeve dhe numri i hulumtuesve), por edhe cilësore, duke kaluar nga monografitë përshkruese në punime përgjithësuese ose për çështje problemore. Të gjitha këto hapën rrugën për të ndërmarrë një vepër përgjithësuese e cilësore si “Atlasi dialektologjik i gjuhës shqipe” në dy vëllime e me mbi 1000 faqe. Vepra u hartua në vitet ’80, por u botua më 2007-2008. M. Domi ka shkruar parathënien paraqitëse e arsyetuese; gjejmë këtu një dëshmi tjetër për lidhjen e tij të ngushtë me letërsinë, kur citon shkrimtarin e shek. XIX Charles Nodier, akademik i Francës, që ka shkruar: “Kushdo që nuk ka hulumtuar me kujdes të folmet e gjuhës së vet, nuk e di këtë veçse përgjysmë.” Me këtë bindje për vlerën e madhe të fjalës së popullit, ai bashkë me mikun e tij të rinisë e të zemrës, të paharruarin Qemal Haxhihasani, redaktuan me kujdes fjalorin e fjalëve e të shprehjeve popullore që kishte lënë Aleksandër Xhuvani në copa skedash dhe e botuan pjesë-pjesë në “Studime filologjike”, gjithsej rreth 600 faqe. M. Domi ka ndihmesa të rëndësishme edhe në fushën e historisë së gjuhës shqipe. Ai dha lëndën e morfologjisë historike në Universitet dhe hartoi tekstin e saj, shkroi artikuj kumtesa e referate për çështje të marrëdhënieve të shqipes me ilirishten, për formimin e gjuhës shqipe dhe prejardhjen e saj, për marrëdhëniet dhe ngjashmëritë e shqipes me rumanishten, për evolucionin historik të strukturës gramatikore, për çështje të toponimisë së lashtë etj
Domi ka qenë i mirëpritur në Prishtinë e në Shkup.
Vizitat dhe ligjëratat e tij atje përbënin ngjarje. Kolegët dhe studentët e rrethonin me një dashuri prekëse dhe përpiqeshin të përfitonin sa më shumë. Gjithmonë tregonte shumë dashamirësi ndaj tyre dhe kthehej përherë i ngazëllyer. M. Domi është edhe një nga gjuhëtarët shqiptarë më të njohur në botën e jashtme. Kishte marrëdhënie të drejtpërdrejta me mjaft kolegë në lindje e në perëndim dhe në botën arbëreshe. Ka botuar një varg artikujsh në revista e përmbledhje studimesh me njohje ndërkombëtare dhe ka përfaqësuar e nderuar albanologjinë tonë në disa kongrese e veprimtari shkencore ballkanike e europiane. Në çdo rast përpiqej të sillte sa më shumë informacion të dobishëm nga veprimtaritë ku merrte pjesë dhe diskutonte se çfarë mund të bënim edhe sipas përvojave që kishte njohur. Ndiqte me rregull të rejat në ballkanistikë e në gjuhësi përgjithësisht dhe mbante herë pas here informacione në institut, të cilat i botonte në shtypin shkencor. Njeri sistematik e i rregullt mbante gjithnjë një ditar pune, ku shënonte me shpjegime të shkurtra punët e tij të ditës. Ditarët e tij me të dhënat e pasura e të përpikta janë një kronikë e vyer për historinë e shkencave filologjike në Shqipëri.
Domi kishte një varg cilësish të admirueshme në personalitetin e në karakterin e tij.
Ishte kurdoherë i pakursyer për të dhënë ndihmesën e tij në punë nga më të ndryshmet. Ngarkohej me detyra në lloj-lloj komisionesh e forumesh dhe i kryente me përpikëri. Nuk dinte të thoshte jo, dhe kjo mirësi ndaj të tjerëve e shmangte nga punët që kishte në duar. Më 1965 në Institutin e Gjuhësisë dhe të Letërsisë u organizua një konferencë për të shënuar 50-vjetorin e tij. Mbaj mend se auditori i madh në katin e tretë të Fakultetit qe mbushur plot edhe me pedagogë e studentë.Fjalën e rastit e mbajti Eqrem Çabej. Duke folur për kolegun dhe mikun, të cilit i detyrohej shumë, ai vërejti (edhe me njëfarë qortimi për ta vënë pak në sedër) se “profesor Domit i mungon edhe doza më e vogël e egoizmit, ose e egotizmit, për ta thënë me një fjalë të Stendhalit.” Ndërkaq duhet njohur se autoriteti i tij i padiskutueshëm si përgjegjës i Sektorit të gramatikës e të dialektologjisë (që ishte atëherë sa gjithë Instituti i Gjuhësisë e i Letërsisë sot), por edhe në Institut, në Fakultet, në Universitet e në rrethe të tjera shoqërore e zyrtare, buron edhe nga ky tipar i karakterit të tij. M. Domi ka ditur të ruante, edhe në rrethana të vështira, frymën e kolegjialitetit e të bashkëpunimit dhe atmosferën pozitive të punës në sektorin që drejtonte.
Vepra shkencore e Mahir Domit është pasuri kombëtare. Ashtu si edhe vepra e themeluesve të tjerë të kësaj Akademie, ajo ka zbritur në fondin e artë të thesarit të shkencës e të kulturës sonë dhe shërben si një garanci për qëndrueshmërinë e vlerave shkencore të sotme. Por ndryshe nga ari i thesarit të shtetit që vetëm duhet të ruhet me kujdes, fondi i artë i shkencës duhet të bëhet sa më i njohur, në radhë të parë nëpërmjet botimeve të denja me kritere dhe me cilësi akademike. Lumturisht, në rastin e veprës shkencore të Mahir Domit këtë detyrë e ka marrë përsipër akademia e Shkencave dhe po e kryen me sukses një redaksi e përbërë nga nxënësit dhe kolegët e tij, prof. Enver Hysa, prof. Seit Mansaku e prof. Remzi Përnaska. Vëllimet I (2013) e II (2016) të “Veprës” përmbajnë studimet sintaksore të M. Domit, vëllimi III (2018) përmban tekstin e sintaksës për shkollat e mesme (sipas botimit të vitit 1957). Teksti është një shembull i përkryer për parashtrimin e qartë e metodik të strukturës sintaksore të gjuhës shqipe, me ilustrime nga pjesët më të bukura e më edukative të shkrimtarëve shqiptarë. Breza të tërë nxënësish kanë fituar njohuri të plota e të sakta për ndërtimin e fjalisë e të periudhës, për të parashtruar qartë, rrjedhshëm e bukur mendimet, çka është edhe detyra kryesore praktike e mësimit të sintaksës në shkollë. Ndërkaq redaksia e lartpërmendur vijon punën për vëllimet e tjera të trashëgimisë shkencore të prof. Mahir Domit. /KultPlus.com
Drejtori i ri i Teatrit Kombëtar të Operas, Baletit dhe Ansamblit Popullor është zgjedhur Aulon Naçi, përcjell KultPlus.
Naçi ka një karrierë të pasur dhe të spikatur në fushën e muzikës dhe kompozicionit. Ai ka përfunduar studimet në Konservatorin “J. Tomadini” në Udine, Itali, duke u diplomuar me maksimumin e notave dhe me titullin nderi. Më pas, ka vazhduar specializimin në Belgjikë, si asistent lektor në Konservatorin Mbretëror të Brukselit për një vit.
Veprat e tij janë interpretuar dhe pritur me entuziazëm në një gamë të gjerë vendesh, përfshirë Shqipërinë, Kosovën, Italinë, Austrinë, Greqinë, Kanadanë, Holandën, Belgjikën, Rumaninë, Slloveninë dhe shumë të tjera. Ai ka udhëhequr artistikisht aktivitete të shumta brenda dhe jashtë vendit, duke bashkëpunuar me emra të njohur të panoramës muzikore kombëtare dhe ndërkombëtare, si ansamble dhe solistë. Disa nga bashkëpunimet më të njohura janë me Korin e Filarmonisë së Kosovës dhe solistët e Orkestrës së “Teatro Alla Scala”.
Aulon Naçi ka marrë çmime të ndryshme si kompozitor dhe kontribues në muzikë përfshirë rikthimin e tij në vendlindje si “Albanian Excellence”, “Vela Latina” dhe “Krenaria e qytetit të Vlorës”. Në vitin 2023, ai u përzgjodh për të marrë pjesë në programin prestigjioz LEAD Albania, modeluar sipas programit White House Fellows në SHBA. Po ashtu, në maj 2024, ai përfundoi programin Emerging Leaders në Harvard Kennedy School duke u aftësuar në aspektet menaxheriale dhe të lidershipit.
Në vitin e fundit, Naçi ka kontribuar edhe si këshilltar pranë Ministrisë së Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit. Gjithashtu prej 8 vitesh është angazhuar si pedagog në Universitetin e Arteve në Tiranë, Fakultetin e Muzikës për degën e kompozicionit duke dhënë kontributin e tij për ngritjen e kapaciteteve të talenteve të reja.
Përzgjedhja u bë një Juri, përmes një procesi konkurrimi platformash, të zyrtarizuar me miratim nga Këshilli i Ministrave, me propozim të Ministrit të Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit – MEKI./ KultPlus.com
“La Femme” është albumi që përfshinë 21 vepra të 21 kompozitoreve gra, e që nëpërmjet këtij albumi po emocionon publikun mexosopranoja Flaka Gornaci, e një emocion të tillë së fundi dha për audiencën e Spanjës, edhe atë në dy performanca të ndara, një në Alicanet e një Valencia.
Me “La Femme” Goranci është prezantuar tashmë në disa shtete, por Spanja mbetet vend debutues për artisten Goranci e cila ka shijuar performancën e saj para adhuruesve spanjollë.
Duket se kjo pritje e ka lënë pa fjalë edhe vetë Gorancin, e cila emocionin e përjetuar atje, sipas saj e ka të pamundur ta shpreh me fjalë.
“Pas koncerteve debutuese në Alicante dhe Valencia, me programin “La Femme” që sjell vepra të njohura, më pak të njohura dhe hite nga gra kompozitore nga e gjithë bota, që i realizuam bashkë me dirigjentin Ignacio Vidal dhe ansamblin Casa Mediterraneo, e kam pothuajse të pamundur të gjej fjalët e duhura për të përshkruar emocionet, atmosferën dhe reagimet e jashtëzakonshme të publikut”, shprehet Goranci .
Ajo edhe pak ditë pasi e ka përfunduar këtë paraqitje e kujton se me sa ngrohtësi e përqafuan programin, duke marrë dy herë ovacione të gjata përgjatë koncertit. “Diçka kaq e rralë, ishte vërtet mbresëlënëse”, ka vijur Gornaci.
Kjo pritje për mexosopranon Goranci është edhe vulë për projektin e saj “La Femme”, projekt që ka punuar më shumë përkushtim. Ajo është shprehur tejet e lumtur që ky projekt edhe në prezantimet e mëhershme, por edhe në Spanjë po kuptohet shumë mirë nga audienca, gjë që sipas saj kjo është më se e rëndësishme për një artist.
“Ndihem krenare, jo vetëm si interprete, por edhe si krijuese dhe producente e këtij koncepti dhe projekti”, ka thënë për fund Goranci.
Flaka Goranci përpos paraqitjeve jashtë vendit, ajo herë pas here po rikthehet edhe në Kosovë në paraqitje të ndryshme, duke qenë e pranishme me projekte edhe në Shqipëri./ KultPlus.com
Krijimtaria e aktores që theu të gjitha tabutë e kohës
Nga Isak N. Bilalli
Mejreme Berisha, nuk është thjesht një emër i përveçëm, respektivisht një punonjëse, e cila ka shërbyer një kohë të gjatë në një institucion kulturor, por një figurë emblematike që ka bërë shërbesë jetësore, të realizuar me shumë pietet në avancimin e vlerave kulturore në Teatrin e Qytetit.
Në teatër, ajo mbahet si një nga aktoret më të spikatura, me një arsenal të gjerë rolesh të interpretuara, e cila me dashurinë e saj, për skenën, ka arritur te konsiderohet si ikona e Teatrit të Qytetit. Aq sa është aktorja më e dalluar e teatrit, Mejremja është grua – simbol e qytetit të Gjlanit, që fushëveprimtarinë e saj e ka zhvilluar në shërbim te avancimit kulturor në çfarëdo lloj aktiviteti artistik që kanë organizuar institucionet kulturore komunale, rajonale dhe kombëtare ndër dekada.
Kjo është aktorja që theu të gjitha tabutë dhe klishetë e kohës dhe, duke qenë e tillë me specifikat e veta, është dëshmi e gjallë e përballjes direkte e të resë me të vjetrën, krijimtaria e së cilës, ndjek një nga rrugëtimet më të vështira dhe më sfidueset që një femër artiste mund te përballet. Këto lloj sfidash dhe vështirësish, në kohën e tashme, konsiderohen më të drejtë si jo-imagjinare, marrë për bazë stigmatizimin dhe paragjykimet që kanë dominuar në kohën kur Mejremja filloi dhe vendosi emrin e saj në listën e krye-kontributorëve të teatrit e të artit në Gjilan. Ishin vitet e rinisë së saj, vite të cilat Teatri i Qytetit po konsolidohej dalë nga dalë duke grumbulluar rreth vetes regjisorë, aktorë e dramaturgë Gjilanas që ishin shkolluar dhe kishin krijuar përvojë në shkollat dhe teatrot Jugosllave të kohës. Atë botë, vitet ’70-ta, kishte një mungesë të theksuar për aktorët femra, kohë në të cilën Mejremja merr guximin për t’ dal stuhive te kohës përballë krejt e vetme. Ne atë interval kohor ajo mori guximin t’i bashkohej plejadës se artistëve që shtruan themelet e shtëpisë që quhet teatër, por mos të harrojmë që përfshirja e saj ishte tabu temë e veprim për shumicën absolute, sepse në atë ishte e paimagjinueshme që një femër të gëzonte integritet profesional në shpalosjen e vlerave artistike në skenë.
Ne këtë kontekst, pyetjen qe ia adresova aktores Berisha, për hir të së vërtetës, m’u desh ta drejtoja me një dozë abiguiditeti dhe kurreshtje se si ka arritur te guxojë si 17 vjeçare të ndjek ëndrrën për t’u bëre aktore teatri? Ajo m’u përgjigj me një fjali, duke zbërthyer thjesht dhe bukur narracionin që unë prisja të ishte i gjatë: Jo të gjithë e kuptojnë rrugën që ndjek, mos e kthe kokën qe t’ju japësh shpjegime atyre qe nuk të kuptojnë…
Ishte sentenca e mësipërme zgjidhja e të gjitha zgjidhjeve, përgjigje që në vetvete ngërthen, para së gjithash dashurinë dhe pasionin e fortë që Mejremja e ka pasë dhe vazhdon ta ketë për teatrin, skenën, artin, të bukurën, për të cilën nuk e kurseu asnjëherë kontributin e saj, sado i vogël të ketë qenë, pavarësisht roleve që i janë besuar.
Me tutje Mejremja shpjegon me shumë modesti se dikush duhej thyer akullin dhe duhej mbytur paragjykimet me qëllimin e vetëm qe teatri dhe aktivitetet artistike, të ishin shtylla kurrizore e zhvillimit kulturor të shqiptarëve. Ne këtë kontekst ajo shpjegon që kishte edhe vajza të tjera të guximshme që ndiqnin të njëjtën ëndërr si: Xhevahire Murtezi, Shpresa Vokshi, Bedrije Rexhepi e të tjera, të cilat vinin me një elan dhe me një dashuri të pakushtëzuar për skenën, të cilat tok lanë gjurmë në zhvillimin e artit e teatrit në Gjilan. Pa përjashtim, Mejremja kishte miqësi, kolegialitet dhe afrimitet me të gjithë, por bashkëpunimi me Xhevahiren, e cila u nda nga jeta në pikun e karrierës, është cilësuar si nga duetet potenciale më të bukura që i bashkonte pasioni i madh për skenën.
Rrugëtimi profesional i Mejremes, dëshmon që ajo u formësua duke u bëre shtyllë kurrizore e teatrit, trajektore që shpeshherë ka prekur kufijtë e të pamundurës. Ky rrugëtim, duhet që në njëfarë forme të admirohet dhe vlerësohet si kontribut ekzemplar që meriton të ngritet deri në nivelet e falënderimit më të lartë shtetërorë. Për ta përshkruar, karrierën jetësore të Mejremes, është shumë e domosdoshme të ndalemi për të kuptuar arsyet apo shkakun kryesor se pse dhe si Mejremja arriti të prek majat e suksesit në karrierë, respektivisht kush e ndihmoi të arrinte këtu ku është sot?
Personi për të cilin flasim është profesor Nagip Berisha, bashkëshorti i Mejremes, një intelektual, piktor i kompletuar, artist, edukator e humanist, që ishte katalizatori dhe frymëzuesi që në çdo instancë e mbështeti të shoqen. Nuk mund të mos e takoja profesor Berishën dhe të merrja përshtypjet e tija për karrierën e së shoqes për shumë arsye; së pari, kam qenë nxënës i tij dhe kam ushqyer gjithmonë konsideratën maksimale si një nga mësuesit dhe pedagogët më të shquar të kohës dhe, së dyti, kureshtja për të mësuar formulën se si ky çift ka arritur t’i jap aq shumë kulturës Gjilanase.
Mejremja, në sytë e profesor Berishës, vazhdon të jetë dashuria e tij e jetës, e dashuruar njëlloj në artin dhe skenën, plot talent dhe ambicie për t’i dhuruar publikut sa me shumë art e kulturë. Ai ndjen një zbrazëtirë sa i përket karrierës së Mejremes, sepse me fillimin e trazirave të shpërbërjes së Jugosllavisë, karriera e saj u gjet në udhëkryq sepse institucioni, ku ajo punonte, u gjend në një formë paralize. Mejremja dhe e gjithë plejada e aktorëve të teatrit, nuk mund të krijonin lirshëm dhe ishin të shtyrë të vepronin në rrethana mbijetese, sepse shfaqjet teatrale kërkonin angazhim gjithëpërfshirës jo një lloj siç është krijimtaria në pikturë që mund të shprehesh individualisht.
Me pas, krahasova shënimet e marra nga Merjemja dhe rezultonte e njëjta gjë: Mejremja pohonte që pa profesorin nuk mund të imagjinohet një arritje e tillë artistike, sepse i shoqi, përveç se ishte bashkëshort i veçantë ështe para se gjithash një artdashës i madh, tek i cili prevalon respekti dhe mirëkuptimi human. Kjo relatë unike përkon si një histori e bazuar në ngjarje të vërtetë që mbase nesër të jetë një love story për të dëftuar këtë histori dashurie e një çifti që i bashkoi më shumë dashuria për artin dhe në shërbim të artit.
960,1280,0,0.45,-1
Si e filloi Mejreme Berisha rrugëtimin për t’u bërë figure emblematike e Teatrit të Qytetit?
Shkëndijat e para të dellit dhe guximit artistik të saj, dallohen që në adoleshencë të hershme nga mosha 12-13 vjeçare, kur Mejremja ishte figurë e pazëvendësueshme si recitatore e dalluar në nivel konkurrimi ndër shkollash dhe kompeticionesh letrare në Komunë.
Recitimi i bukur, të shprehurit artistik në poezi, potenciali i saj interpretativ, e bënë që artdashësit e kohës ta shihnin Mejremen me një të ardhme të ndritur, por askush nuk pandehte se ajo do bëhej pjesë e trupës së teatrit aq shpejt dhe aq natyrshëm. Historia e përfshirjes se Mejremes në teatër dhe realizimi i rolit të saj të parë, lidhet me përpëlitjet e regjisorit Muharrem Shahiqi në vitin 1976, i cili atë botë po vinte në skenë shfaqjen “Dasëm në Lufte” të autorit Minush Jero. Bartëse e rolit kryesor të femrës ishte Xhevahire Murtezi, e cila krahas roleve në teatër, ishte edhe anëtare eminente e ansamblit të valleve dhe në kohën kur duhej të jepej premiera e shfaqjes ishte paracaktuar gjithashtu pjesëmarrje e ansamblit në Rusi të cilën pjesëmarrje valltarja Murtezi duhej doemos ta ndiqte. Kjo përplasje në agjendë e kishte vënë në siklet të madh regjisorin Shahiqi, i cili nuk kishte pasë alternativë tjetër përveç se ta ftonte Mejremen që ta zëvendësonte rolin kryesor, respektivisht ta punonte rolin një recitatore që nuk kishte shkelur asnjëherë në skenë. Guxim i pashoq i regjisorit dhe i aktores së re, të cilët, së bashku në afat rekord realizojnë këtë sfidë enigmatike që në njëfarë forme ishte bileta hyrëse përmes portës së madhe për Mejremen, e cila natyrshëm mori tagrin si aktore meritore në Teatrin e Qytetit.
Kjo nuk është histori e zakonshme, ku një regjisor bën një zëvendësim të aktores dhe vihet në repertor shfaqja që është planifikuar, sipas një plan-programi të rregullt, por këtu është fillimi i një historie të pazakontë, në të cilin, artistja e re Mejreme Berisha, me këtë rol përfaqëson Kosovën në kompeticionin e teatrove në nivel Republikan në Kullë të Vojvodinës të kohës dhe shpërblehet me medaljonin e artë. Aspak e rëndomtë dhe as rastësore që kjo vajzë e re Gjilanase të stoliset me rolin e parë në skenë me mirënjohje nga nivelet më të larta artistike te kohës ne ish Jugosllavi. Falë këtyre arritjeve madhore, ajo zë vend si punonjëse e rregullt ne vitin1980, si aktore me kohë të plotë në Teatrin e Gjilanit aktivitet që vazhdon ta ushtrojë edhe sot.
Nga roli i parë, ajo nuk iu nda asnjë moment teatrit.
Për Mejremen, aq sa ka qenë mbresëlënëse mënyra e rrufeshme, se si ajo i bashkohet trupës së teatrit po aq frymëzues dhe i paharruar mbetet roli i parë, të cilin ajo e realizoi duke e cilësuar si më të veçuarin, në karrierën e saj. E gjitha kjo, lidhet me atë momentin kur artisti del në skenë për herë të parë dhe mbështillet me një magji që shoqërohet nga një aure e gjatë – e gjithë jetës në skenë.
Ajo vazhdon ta ndjejë magjinë që vetëm skena ia dhuron artistit, ndjenjën e mahnitshme duke filluar nga roli i parë dhe në çdo rol tjetër, ndjenjë e pa-përshkruar që artistit të vërtetë asnjëherë nuk i ndahet kjo aure.
Jeta në skenë dhe për skenën, ka edhe anën tjetër të medaljes që krahas ndjenjës së pa-përshkruar të krenarisë e madhështisë, është një nga detyrat më të zorshme që mund t’i ngarkohet njeriut, sepse duhet të lexosh brendinë e karakterit dhe ta pasqyrosh në skenë në dimensionin dhe thellësinë e duhur. Për ta servuar mesazhin, tek publiku në kohërat e më hershme ka pasë censurim të fortë dhe diktim nga lart që pushteti i asaj kohe ka ngulmuar në burgosjen e mendjes dhe mbajtjes peng të zhvillimit kulturor të shqiptarëve dhe për ta hequr qafe këtë lloj prange është dashur punë e madhe në teatër.
Sa ishte e vështirë të realizojë role në të shkuarën?
“Puna në teatër, është tejet e vështirë. Në vartësi të kohërave, shumë shpesh provat e tavolinës i mbanim në kushte të vështira me një ngrohëse që të ngrohte njërin krah por merdhiheshe nga pjesa tjetër, e kur punohej mizanskena sikur ishte pak më mirë sepse edhe lëvizje në skenë” ishte një përshkrim shumë domethënës që e shkoqita nga biseda me të, rrëfenjë, e cila dëfton dimensionin e vështirësive që ajo dhe aktorët janë përballur me kushte ekstreme për të prodhuar diçka që publiku e shijon për një orë a pak më shumë.
Mejremja, kujton me nostalgji që ato kohëra të vështira, në të cilat ajo dhe e gjithë plejada e aktorëve kanë punuar me pasionin më të madh në botë, gjithmonë me ambicien dhe qëllimin e përbashkët madhor në krijimin e një trupe të dinjitetshme dhe profesioniste që mbron vlerat letrare e kombëtare.
Askush, nga kjo kastë aktorësh, nuk ka pasë ambicie personale për t’i bërë promocion vetes si aktor/e më i dalluar se tjetri, por qëllimi ishte i përbashkët, që avancimi artistik të ishte në shërbim të një evolucioni kulturor dhe, këtë objektiv e ka arritur Mejremja bashkë me trupën e Teatrit te Qytetit, duke u bërë të dalluar në nivel krahinor, republikan e federativ të kohës. Kur jemi tek të arriturat e institucionit, Mejremja kujton me mallë dhe nostalgji të theksuar rolin e saj respektivisht shfaqjen “Princi i hijeve” të Teatrit të Gjilanit, shfaqje, e cila mori pothuajse të gjitha çmimet në festivalin e teatrove të ish Jugosllavisë. “Në atë kohë është punuar me pasion shumë të madh, gjithmonë me ambicien se do të realizohet objektivi madhor dhe në… “Teatri i Gjilanit” ia arritëm së bashku të jemi referencë e arritjeve më të mëdha profesionale të kohës”, pohon Mejremja.
Që nuk iu nda asnjë moment teatrit e skenës dëshmon historiografia e saj, por tejet interesante dhe e pazakontë është dalja në skenë e saj në shfaqjen “Certifikata e kurorezimit” me 07 mars të vitit (?) vetëm tre ditë pasi lind fëmijën e saj. Ky rast dëfton forcën e saj të pazakontë si dhe vullnetin për të realizuar zotimet e saja të dhëna. Po aq sa është frymëzuese kjo histori, është edhe inspiruese për gjithë ata artdashës e kolegë që e njohin Mejremen në mënyrën, se si ajo i bashkon dy dashuritë e saj: familjen dhe skenën në shërbim të artit dhe të së bukurës. Në këtë kontekst, nuk mund të lihet pa u elaboruar shfaqja/diadrama “Nata e Elverit”, ku ajo luan me të birin Kreshnikun në të cilën shfaqje gjejmë një mishërim artistik dhe emocional të një nëne që në skenë nxjerr në sipërfaqe nuanca të thella dashurie për të birin (e skenës). Publiku dhe kritika e ka vlerësuar lart realizimin e kësaj shfaqje, në veçanti për faktin se me këtë rol, Kreshniku diplomon në Akademinë e Arteve, Prishtinë, por Mejremja e kujton si rol me barrë të shumëfishtë, në të cilin kryqëzoheshin sfidat dhe arritjet familjare, në të cilën cilësi duhet të kujdesesh më fort për partnerin në skenë se sa për veten. Për me shumë, thelbi i shfaqjes prek kufij të paprekshëm në të cilën trajtohet edhe vrasja si formë e shprehjes së dashurisë për t’i shpëtuar vdekjes, përgjegjësi skenike që është shumë e rendë për t’u realizuar, e cila mishërohet me emocione të forta.
Role nga me te ndryshmet qe lënë gjurme te pashlyera
Mejreme Berisha, i takon llojit te aktorëve që ka pasë fatin të luaj role nga më të ndryshmet dhe i është përshtatur sikur specifikës së karakterit, por edhe moshës. Si e re, ka luajtur shumë role të plakave dhe, edhe në moshë të madhe, ka arritur shumë sukses të realizojë role të të rejave në moshë. Ky universializëm është mundësuar nga fakti se Mejremja ka pasë dhe e ka aftësinë e transformimit të plotë në skenë, për të cilin fenomen ajo shprehet se “Artisti duhet të konformohet në skenë në vartësi të rolit që duhet ta luaj”.
Kur jemi te varietetet e roleve, është me interes për ta theksuar për publikun të përmendet një nga shfaqjet kryevepër të saj, monodrama “Vdekja e një mbretëreshe” e realizuar në dy etapa të ndryshme, ta quajmë historike, ku jepen vështrime të ndryshme perceptive, referuar momentumeve. Kjo shfaqje është realizuar ne vitin 1998 (periudhë në vigjilje të luftës) nën regjinë e Hajdar Paçaradës dhe më pas ështe realizuar sipas konceptit regjisorial të Muharrem Sylejmanit ne vitin 2006.
“Vdekja e një mbretëreshe”1998, e punuar në kushte ekstreme reprezaljesh psikologjike dhe vuajtjesh njerëzore i është servuar publikut si forcë e motiv për të vazhduar me rezistencë, është pritur me ovacione të forta nga publiku, nëpër sallat e improvizuara nëpër fshatra të Gjilanit si një thirrje për bashkim e rezistencë, të cilën vetëm Mejremja ka ditur ta shpalos me shumë dinjitet.
Por, në mënyrën e vet, tekstit i njëjtë “Vdekja e një mbretëreshe” i 2006-shës, ka arritur të përcjell mesazhin e kohës që të jetë një thirrje dhe reflektim në njohjen e vujatjeve shekullore që ka përjetuar populli ynë. Të dy këto mesazhe të forta, të etapave të ndryshme, Mejremja ka arritur t’i përcjell në mënyrën më brilante të mundshme, për të cilën punë ajo stoliset dy herë:
-Në vitin 1998, si aktorja më e mirë ne Festivalin “Flaka e janarit” më 1998 dhe
-Në vitin 2006 çmimi special për interpretim në Festivalin Ballkanik të Teatrove në Korçë.
Mejreme Berisha, gruaja e hekurt e teatrit
Për aktoren e Gjilanit viti 2022, ishte një nga vitet më të vështira të jetës së saj, vit i një tërmeti të madh jetësor dhe vit i një përplasje titanike me sëmundje që Mejremja si në çdo përballje, arriti të mposht suksesshëm. Arsyeja e elaborimit nuk është e karakterit informativ pa shkas por është e nevojshme të trajtohen shkaqet e mirëfillta të kurës që ajo ka përdorur gjatë trajtimit që nga faza fillestare deri tek trajtimi kimioterapik.
Shumica e njerëzve, me diagnozë të ngjashme, lënë gjithçka anash dhe merren vetëm me trajtim mjekësor, por Mejremja ka bërë të kundërtën. Gjatë kohës kur diagnostifikohet ishte e përfshirë në dy projekte teatrale madje në role jo episodike: në shfaqjen “Gënjeshtër pas gënjeshtre” të regjisores Sevdije Ajeti dhe në diadramën e Shkelzen Berishës, me të cilët arriti dakordësinë që të vazhdonte punën pa pushim vetëm se të ngadalsohej ritmi i punës për shkak të terapisë që shkaktonte lodhja e rraskapitjes të vazhdueshme.
Me besimin në Zot, Mejremja ka ndjekur provat dhe vetëm ditën kur ka pranuar kimioterapinë, ka pushuar, ndërsa të nesërmen ka qenë prezente në prova. Vullneti dhe dashuria për jetën dhe për teatrin, ishin kura qe ajo të mposhtte këtë sëmundje të rëndë. “Në asnjë moment nuk mendoja për pasojat e sëmundjes, sepse mendjen e kisha në shfaqje dhe i kisha dhënë komandën e duhur trurit tim që unë do punoja në këto shfaqje një soj siç kam punuar në çdo projekt teatral ”- Shprehet ajo, duke qenë e bindur që Zoti ishte me të dhe puna është ilaç i gjithçkaje.
Mejremja vazhdon të punojë dhe jetojë në teatër, edhe pse mosha dalëngadalë po i afrohet pensionimit ajo nuk mendon të përkalojë në publik për të parë shfaqje por do të vazhdojë të qëndrojë në skenë për të na dhuruar më shumë emocione si aktore tashme e pa-zavendësuar. / KultPlus.com
Shumica e këtyre qyteteve, 13, janë në Indi, vendin me popullsinë më të madhe në botë, ku rritja e shpejtë ekonomike mbështetet kryesisht në përdorimin e qymyrit dhe ku qindra miliona njerëz jetojnë në qytete të mbushura me trafik dhe ndotje.
Katër qytete të tjera janë në Pakistanin fqinj, një është në Kinë dhe një tjetër në Kazakistan. Vetëm një qytet jashtë Azisë është në këtë listë: N’Djamena, kryeqyteti i Çadit në Afrikën Qendrore – i cili është emëruar si vendi me ndotjen më të keqe të ajrit.
Ndërkohë, qytetet me ndotjen më të keqe në Amerikën e Veriut ishin të gjitha në Kaliforni.
Raporti nga IQAir, një kompani zvicerane që monitoron cilësinë e ajrit global, shqyrtoi veçanërisht materien e grimcave të imëta, ose PM2.5, një nga ndotësit më të vegjël dhe më të dëmshëm. PM2.5 vjen nga burime si djegia e karburanteve fosile, stuhitë e pluhurit dhe zjarret e egra.
Grimcat shkaktojnë irritim dhe inflamacion dhe janë lidhur me probleme të frymëmarrjes dhe sëmundje kronike të veshkave. Ekspozimi mund të shkaktojë kancer, goditje në tru ose infarkte dhe është lidhur me një rrezik më të madh për depresion dhe ankth. Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) thotë se nivelet mesatare vjetore të PM2.5 nuk duhet të kalojnë 5 mikrogramë për metër kub.
Byrnihat, një qytet industrial në veri-lindje të Indisë, regjistroi një koncentrim PM2.5 prej 128.2 vitin e kaluar – më shumë se 25 herë standardi i OBSH-së.
Dymbëdhjetë qytete të tjera në listën e 20 më të ndoturave janë në Indi. Kryeqyteti i saj, Nju Delhi, u rendit si kryeqyteti më i ndotur në botë për të gjashtin vit radhazi, me një koncentrim PM2.5 prej 91.8. Raporti gjithashtu përfshiu gjashtë qytete satelitë – Faridabad, Loni, Delhi, Gurugram, Noida dhe Greater Noida – duke i renditur ato gjithashtu në listë.
Vetëm vitin e kaluar, një mbulesë e dendur tymi mbuloi Delhin, duke ndërprerë fluturimet, duke bllokuar pamjen e ndërtesave dhe duke i shtyrë autoritetet të shpallnin një “emergjencë mjekësore”. Megjithatë, përgjithësisht, India – vendi me popullsinë më të madhe në botë me 1.4 miliardë njerëz – ra nga vendi i tretë në të pestin në krahasim me vitin e kaluar, sipas raportit.
Por raporti thekson se ndotja e ajrit “mbetet një barrë e madhe shëndetësore… duke reduktuar shpresën e jetës me rreth 5.2 vjet”. Fqinjët e Indisë, Bangladeshi dhe Pakistani – të cilët kanë së bashku rreth 400 milionë banorë – ishin vendet e dyta dhe të treta më të ndotura në botë përsa i përket molekulave të PM2.5, sipas raportit.
Kina – që dikur mbante vendin e parë në renditjet globale të ajrit më të ndotur – ka shënuar një përmirësim të vogël, sipas raportit. Mesatarja vjetore kombëtare e PM2.5 në Kinë ka rënë nga 32.5 mikrogramë për metër kub në 31, me përmirësim të cilësisë së ajrit në qytetet e mëdha si Pekin, Shangai, Chengdu, Guangzhou dhe Shenzhen, tha raporti.
Kina është prodhuesi më i madh i dioksidit të karbonit në botë, por vitet e fundit ka zhvilluar një fushatë kundër ndotjes së ajrit, sidomos në qytetet që kanë nxitur rritjen e saj ekonomike, dhe ka shtuar ndjeshëm prodhimin e energjisë diellore dhe erë./ KultPlus.com
Instituti Albanologjik-Prishtinë ka botuar librin shkencor “Shkrime për letërsinë” të Dr. Gëzim Aliut, bashkëpunëtor i lart shkencor në Degën e Letërsisë-IAP, njëkohësisht dhe shkrimtar e prozator i njohur dhe i vlerësuar lartë nga kritika e specializuar dhe lexuesi i tashëm shqiptar.
“Shkrime për letërsinë” është një përmbledhje e punimeve studimore për shkrimtarë të ndryshëm e të vlershëm shqiptarë, për çështje dhe fenomene të veçanta të narratologjisë, dhe probleme të ndjeshme të albanologjisë dhe kulturës.
Recensues të këtij libri janë Dr. Fadil Grajçevci dhe Dr. Meliza Kransiqi, lektor i tij është Dr. Naim Berisha, ndërsa radhitjen kompjuterike dhe ballinën e ka realizuar Endrit Aliu.
“Shkrime për letërsinë” është libri i nëntë i autorit./ KultPlus.com
