Kryevepra e Picassos shitet për 139 milionë dollarë

Posted on by Kult Plus

Kryevepra e Pablo Picassos e vitit 1932, Femme a la Montre (Gruaja me orë), është shitur për 139 milionë dollarë, sipas qendrës për ankande Sotheby.

Kjo është vepra e dytë më e shtrenjtë që është shitur nga ky artist spanjoll.

Por, Femme a la Montre (Gruaja me orë) është bërë vepra e shitur më së shtrenjti në ankand këtë vit.

Në të artisti e ka portretizuar Marie-Therese Walter, modelen franceze me të cilin ka pasur lidhje dashurie, dhe e ka pasur frymëzim edhe për piktura tjera.

Fillimisht piktura është vlerësuar 120 milionë dollarë, para se të vendosej në shitje.

Kjo pikturë e artistit spanjoll ka qenë më parë në pronësi të koleksionistes së artit Emily Fisher Landau, e cila e ka blerë atë më 1968.

Vepra tani është blerë prej një blerësi anonim.

Femme a la Montre, është portret i Walterit, e ulur në një karrige që ngjan me fron mbretëror dhe e ka një prapavijë të kaltër.

E njohur si “muza e artë” e Picassos, Walter ka qenë 17-vjeçare, kur është takuar me Piccason 45-vjeçar në Paris, dhe e kanë nisur një lidhje sekrete, pasi ai ka qenë ende i martuar me Olga Khokhlovan, balerinë ukrainase.

Piktura që është shitur më së shtrenjti në autorësi të Piccasos është Gratë e Algjerit, në vlerë të 179.3 milionë dollarëve, më 2015.

I lindur në Mallaga më 1881 dhe i rritur në Barcelonë, Picasso është zhvendosur në Paris më 1904, dhe është bërë një prej artistëve më të rëndësishëm të shekullit 20.

Ai i ka pasur katër fëmijë dhe ka vdekur në jug të Francës më 1973, në moshën 92-vjeçare.

Ndonëse trashëgimia e tij kreative nuk është vënë kurrë në dyshim, në vjetët e fundit rriten dilemat për sjelljen e tij.

Ai është akuzuar për qasje mizore dhe shtrënguese. /REL/ KultPlus.com

Tre filma nga Kosova shfaqen në edicionin e 64-të të Festivalit Ndërkombëtar të Filmit në Selanik

Posted on by Kult Plus

Në edicionin e 64-të të Festivalit Ndërkombëtar të Filmit në Selanik, janë shfaqur disa filma nga Kosova por nuk kanë munguar as nga Shqipëria, përcjell KultPlus.

Ndër filmat që u shfaqën nga Kosova ishin:

1. Filmi i metrazhit te gjatë “Martesa”, me regjisore Blerta Zeqirin.

2. Filmi i metrazhit te shkurtër “Four Pills at Night”, regjisor Leart Rama.

3. Filmi i metrazhit të gjatë “House Keeping for Beginners”, regjisor Goran Stolevski.

Gjithashtu u shfaq filmi nga Shqipëria “A Cup Of Coffe and New Shoes On” regjisor Erenik Beqiri.

Pas shfaqjes së filmave, publiku pati mundësi të bëjë pyetje për regjisorët e filmave të cilët ishin të pranishëm. Komentet dhe reagimet nga publiku ishin të mrekullueshme.

Përveç filmave, dje u mbajt edhe Asambleja e përgjithshme e See Cinema Network, për të diskutuar zgjedhjen e projekteve që do të marrin mbështetjen e rrjetit për zhvillim.

Pjesë e Asamblesë së përgjithshme ishin shtetet ballkanike si: Kosova, Greqia, Bullgaria, Mali i Zi, Romania, Shqipëria, Cyprus dhe Maqedonia e Veriut

Kujtojmë se disa nga projektet e përzgjedhura ndër vite nga Kosova për përkrahje nga See Cinema Network ishin:

“Kthimi ne mal” regjia Antoneta Kastrati,

“Zana”, regjia Antoneta Kastrati,

“Gruaja e Shtepise”, regjisor Fatos Berisha,

“Koagolimi”, regjisor Noar Sahiti,

“Burek”, regjisor Ismet Sijarina dhe

“Looking for Venera”, regjisor Besnik Krapi. / KultPlus.com

Rënia e Murit të Berlinit, simboli i rënies së komunizmit në Evropë

Posted on by Kult Plus

34 vjet më pare, më 9 nëntor të vitit 1989, rrëzohej Muri i Berlinit, një ngjarje që është bërë simboli i rënies së komunizmit në Evropë.

Në fund të Luftës së Dytë Botërore, Gjermania u nda në katër zona ushtarake; zona franceze, britanike, amerikane dhe sovjetike, po ashtu edhe qyteti i Berlinit.

Nga viti 1945 deri në vitin 1961, rreth tre milion njerëz shkuan nga Gjermania Lindore dhe Berlini Lindor në perëndim. Muri u ndërtua për të penguar largimin e gjermano-lindorëve, duke u bërë kështu simboli i mungesës së lirisë së tyre.

Pak pas mesnatës së 13 gushtit 1961, qeveria u dha urdhër më shumë se 40 mijë ushtarëve dhe policëve gjermano-lindorë të bllokonin me tela me gjemba gjithë kufirin, duke lënë vetëm 13 pika kalimi për në Berlinin Perëndimor.

10 mijë kilometra tela u shtrinë në perimetrin prej 155 kilometrash të Berlinit Perëndimor. Muri u përfocua herë pas here dhe deri në vitin 1989 ai numëronte 45 mijë blloqe betoni, 259 qen kufiri dhe 302 kulla vëzhgimi.Në mbrëmjen e 9 nëntorit 1989, Muri i Berlinit u hap. Kufiri mes Gjermanisë Lindore dhe asaj Perëndimore, ku tanket e Traktatit të Varshavës dhe NATO-s qëndruan përballë njeri tjetrit për dekada me radhë, humbi kuptimin ashtu si dhe shteti socialist i Gjermanisë. 11 muaj pas rënies së Murit të Berlinit, Gjermania u ribashkua. / atsh / KultPlus.com

Presidentja Osmani merr pjesë në varrimin e ish-presidentit të Finlandës, Martti Ahtisaari

Posted on by Kult Plus

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, ka udhëtuar për në Finlandë. 

Me ftesë të qeverisë finlandeze, Presidentja Osmani krahas krerëve shtetëror nga vende të tjera të botës do të marrë pjesë në varrimin e ish-presidentit të  Finlandës dhe kryenegociatorit për statusin e Kosovës, Martti Ahtisaari. Në delegacionin shtetëror të Presidentes do të jetë edhe ish-Presidenti Fatmir Sejdiu.

Funerali i presidentit Ahtisaarit do të mbahet më 10 nëntor. / KultPlus.com

“Kosova, kantoni i 27-të i Zvicrës”, mediumi helvetik: 285,000 “schatzis’ flasin shqip në shtëpi

Posted on by Kult Plus

“Kosova dhe Zvicra: një marrëdhënie intensive”, është titulli i një artikulli që mediumi zviceran swissinfo.ch (SWI) ia ka kushtuar historisë së marrëdhënieve ndërmjet dy vendeve dhe popujve, kosovarëve dhe zviceranëve.

Për një kohë të gjatë kosovarët mbetën të padukshëm në Zvicër. Në vitet 1990 ata ishin viktima të stereotipeve raciste. Sot ka shumë lidhje. Një vështrim se si të dy vendet janë rritur së bashku.

Kosova ndonjëherë përshkruhet si kantoni i 27-të i Zvicrës. Në Kosovë jetojnë 1.8 milionë kosovarë dhe në Zvicër 250 mijë. Marrëdhëniet kanë qenë të ngushta që kur Zvicra luajti një rol kyç në pavarësinë e shtetit të ri në vitin 2008, shkruan SWI.

Lidhjet midis dy vendeve datojnë që nga përpjekjet e Zvicrës për të rekrutuar punëtorë nga ish-Jugosllavia në vitet 1960. Ndërmjet viteve 1965 dhe mesit të viteve 1970, nga 300 deri në 1,800 punëtorë në vit vinin në Zvicër nga rajonet më të varfra të Jugosllavisë – shumë prej tyre nga Kosova, ku zyra e punës thuhet se dërgonte njerëz direkt në Zvicër. Shumica prej tyre punonin në ferma këtu. Një baba ndiqej shpesh nga djali ose nipi i tij. U transplantuan të tëra pemë familjare.

Punëtorët e joshur në Zvicër nuk kishin ndërmend t’i sillnin familjet e tyre me vete. Që nga Perandoria Osmane, burrat kosovarë kishin shkuar jashtë vendit në kërkim të të ardhurave . “Gurbeti”, apo puna jashtë vendit, është ende temë e këngëve të hidhura: “Aman, aman, Gjermani, e shkreta Zvicër ti, më mashtrove në rini, që të kem gjithë kjo pasuri”, citon SWI një këngë të njohur gurbeti, të kënduar nga Edona Lalloshi, përcjell Express.

Pagat iu kthyen familjes së gjerë në Kosovë, të cilës ata donin t’i ktheheshin. Kosovarët në Zvicër, si të ashtuquajtur “punëtorë mysafirë”, kaluan nga një leje pune në tjetrën. Ata shpesh nuk ktheheshin me vite të tëra në vendlindje, nëse nuk ktheheshin fare. Në Zvicër, ata jetonin me modesti, kursim dhe maturi dhe ishin pothuajse të padukshëm. Vetë Kosova për një kohë të gjatë ishte vetëm përshkrim i një peizazhi – jo një shteti apo rajoni.

Kosova shfaqet në hartë

Në vitin 1981, studentët në Kosovë u revoltuan, fillimisht kundër ushqimit të tmerrshëm në mensë, pastaj që Kosova të bëhej një republikë e pavarur brenda shtetit multietnik të Jugosllavisë, e pavarur nga Serbia.

Në të njëjtin vit, 300 demonstrues në Cyrih bënë thirrje për Republikën e Kosovës. Ata denoncuan brutalitetin e shtetit jugosllav ndaj pakicës së tyre. “Aty ku jetoj unë, askush nuk e di që jam shqiptar – ne jemi shumë të kujdesshëm”, tha një aktivist në një intervistë në atë kohë me gazetën e majtë Wochenzeitung. Ai raportoi për hakmarrjet nga të cilat duhej të kishin frikë – nga burgu në torturë deri në vdekje.

Në Europë, konflikti i Kosovës me pjesën tjetër të Jugosllavisë u pa për një kohë të gjatë si një zhvendosje drejt stalinizmit të Shqipërisë fqinje. Ishte një mënyrë për ta reduktuar atë në terma të kuptueshëm për zviceranët. Në vitin 1984, një pjesëmarrës në një tubim tjetër u citua në një gazetë zvicerane: “Për ta vënë atë në një kontekst zviceran, ne thjesht duam kantonin tonë”.

Më 1 maj 1985, thirrjet për Republikën e Kosovës fitojnë mbështetje në Cyrih. Gertrud Vogler / Schweizerisches Sozialarchiv

Në vitet 1980, numri i azilkërkuesve kosovarë në Zvicër u rrit në mënyrë të vazhdueshme. Numrat nuk janë regjistruar saktësisht; Kosovarët figurojnë në statistika si jugosllavë. Përderisa fillimisht ishin aktivistët që u larguan, nga fundi i viteve 1980 kosovarët origjinalë në Zvicër filluan t’i sillnin familjet e tyre, edhe pse ky nuk ishte kurrë plani.

Situata dukej shumë e pashpresë që ata të ktheheshin në një afat të shkurtër. Në fund të viteve 1980, Slobodan Millosheviq, presidenti i fundit i Jugosllavisë para luftës civile, e shpalli Kosovën si fushëbetejë vendimtare në procesin e ndërtimit të kombit të Serbisë. Ai rrëmbeu të drejtën e rajonit për t’i menaxhuar punët në mënyrë autonome, të cilën e gëzonte që nga viti 1974. U shpall gjendja e jashtëzakonshme dhe u krijua një shoqëri me dy nivele.

Mediat kosovare u përshtatën, shkollat ​​tashmë mësonin sipas planprogramit serb dhe gjuha shqipe u margjinalizua. Qasja në sistemin e kujdesit shëndetësor u vështirësua për kosovarët dhe ata u detyruan të largoheshin nga ekonomia dhe administrata shtetërore – që në një vend socialist nënkuptonte papunësi dhe varfëri të vazhdueshme dhe të menjëhershme. Kushdo që dëshironte ta vazhdonte punën duhej të nënshkruante një deklaratë besnikërie ndaj shtetit serb, ndonëse pothuajse askush nuk mundi ta bënte këtë. Demonstratat masive kundër kësaj politike të aparteidit u shtypën brutalisht.

UÇK me uniforma zvicerane

Kosovarët themeluan shkollat, stacionet televizive dhe qendrat e tyre shëndetësore. U shfaq një shoqëri e tërë paralele, e mbështetur fuqimisht nga paratë e diasporës që derdheshin në një llogari zvicerane. Në vitin 1991, shteti i Kosovës u shpall, në mënyrë të njëanshme, për herë të parë. Por nuk mori asnjë njohje ndërkombëtare.

Pas luftërave jugosllave, Marrëveshja e Dejtonit i dha fund luftës në Bosnjë e Hercegovinë në vitin 1995. Por nuk u mor parasysh çështja e Kosovës. Ndarja nga Serbia ishte një perspektivë e largët. Për një kohë të gjatë, lufta për Kosovën e lirë u zhvillua në mënyrë jo të dhunshme nga Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK) e Ibrahim Rugovës.

Megjithatë, shtypja serbe dhe shoqëria e dyfishtë vazhduan pa pushim dhe kosovarët ndiheshin gjithnjë e më të papërfaqësuar nga strategjia paqësore e LDK-së. Në mesin e viteve 1990, Ushtria Çlirimtare e Kosovës (UÇK), doli nga zemërimi i shkaktuar, kryesisht në komunitetet rurale. Në të njëjtën kohë, u krijua një fond donacionesh i quajtur “Das Heimatland ruft” (Vendlindja thërret), të cilin diaspora e përdori për të mbledhur para për materiale lufte, ndër të tjera, përfshirë edhe në Zvicër. Disa herë, UÇK-ja madje thuhet se kishte veshur uniforma të ushtrisë zvicerane të blera këtu.

Konflikti me Serbinë arriti majën në vitin 1998. Në pranverën e vitit 1999, trupat serbe dëbuan një pjesë të madhe të kosovarëve. Gjithsej 13,000 njerëz vdiqën në konfliktin e viteve 1998 dhe 1999. Rreth 10,000 nga të vdekurit ishin kosovarë, dhe rreth 3,000 ishin serbë dhe anëtarë të grupeve të tjera të popullsisë. Dy vende fqinje, Shqipëria dhe Maqedonia, pranuan 670,000 nga 860,000 refugjatë. Mbi 43,000 aplikuan për azil në Zvicër. I vetmi vend që pranoi më shumë azilkërkues ishte Gjermania, e cila është 10 herë më e madhe dhe u dha strehim 53,000 njerëzve. Megjithatë, shumica e atyre që aplikuan për azil në vitin 1999 u kthyen pasi NATO bombardoi Serbinë nga marsi deri në qershor 1999.

Gjermanishtja zvicerane në Prishtinë

Në vitet 1990, kosovarët ikën në një Zvicër që ishte në recesion dhe po përpiqej t’i thoshte lamtumirën rendit të Luftës së Ftohtë.

Partia Popullore Zvicerane e krahut të djathtë, në veçanti, ishte në kërkim të armiqve të rinj. Qysh në vitin 1998, një protestë shpërtheu mbi një poster në Cyrih, në të cilin partia sulmoi një rrjet kontakti për shqiptarët e Kosovës, i krijuar për ta vënë komunitetin në rritje të refugjatëve në kontakt me njëri-tjetrin.

Posteri i Partisë Popullore Zvicerane, Cyrih, maj 1998. Keystone / Michele Limin

Në vitet 1990, padukshmërisë së kosovarëve i erdhi fundi – ata u bënë pjesë e retorikës politike dhe u përfol se ishin shpërndarës droge dhe njerëz me thika. Imazhi zviceran i diasporës kosovare është përmirësuar gjatë 20 viteve të fundit: pa lojtarë kosovarë si Xherdan Shaqiri apo Granit Xhaka, ekipi kombëtar i futbollit të Zvicrës vështirë se do t’i kalonte raundet preliminare dhe të gjitha partitë politike tani po përpiqen t’i përqafojnë kosovarët e natyralizuar.

Sipas shifrave të vitit 2021 nga Enti Federal i Statistikave, 285,000 njerëz në Zvicër flasin shqip në shtëpi. Shumica e tyre vijnë nga Kosova. Anasjelltas, nuk është e pazakontë të dëgjosh gjermanishten zvicerane në Prishtinë gjatë verës, kur “Schatzis”, siç quhen kosovarët gjermanishtfolës nga diaspora, vizitojnë shtëpinë e tyre të dytë. / KultPlus.com

U përkthye në 40-të gjuhë të botës, “Njeriu më i lumtur në botë”, promovohet sot në KultPlus Caffe Gallery

Posted on by Kult Plus

facebook sharing button

Sot, ditë e enjte, në orën 19.00, në mjediset e KultPlus Caffe Gallery në Prishtinë, do të mbahet takimi përkujtimor kushtuar 85 vjetorit të Kristallnacht, kur do të fillonin përndjekjet naziste kundër hebrenjve në Rajhun e Tretë gjerman, përmes promovimit të librit bestseller mbarëbotëror, të përkthyer në dyzet gjuhë anembanë globit (përfshirë botimin në shqip, me përkthim të Elvi Sidherit, nga Botimet JETA, Prishtinë), pas botimit në vitin 2020, “NJERIU MË I LUMTUR NË BOTË”, të autorit Eddie Jaku, të mbijetuarit nga kampet e shfarosjes naziste të Buchenwald-it dhe Auschwitz, pasi nazistët e patën arrestuar pikërisht në natën famëkeqe të Kristalnacht, në datën 9 nëntor të vitit 1938.

Eddie Jaku do t’u mbijetojë tërë përndjekjeve, torturave, maktheve dhe vdekjes së sigurt nga nazistët gjer në fund të llahtarit nazist, kur arratiset edhe nga marshimi i fundit i vdekjes. Pas mërgimit në Australi në vitin 1950, bashkë me të shoqen, një grua me prejardhje sefardite nga Selaniku, Eddie Jaku mbas disa dhjetëvjeçarësh, do të fillojë të flasë për të shkuarën e tij traumatike gjatë nazizmit, gjersa do të shndërrohet në njërin ndër themeluesit e Muzeut Hebraik të Sidnejit në Australi.

Libri “NJERIU MË I LUMTUR NË BOTË”, do të shkruhej nga Eddie Jaku në moshën 100 vjeçare, në vitin 2020, për t’ia lënë njerëzimit kujtimet dhe përvojat e tij, sa të dhimbshme, aq edhe të vyera nga Holokausti, ndërsa ai ndërron jetë në vitin 2021, pas botimit dhe suksesit planetar të këtij libri.

Në promovimin e këtij libri, do të jetë i pranishëm edhe përkthyesi i tij në shqip, Elvi Sidheri, ndërsa të pranishmit do të kenë rastin të shfletojnë këtë libër kaq të çmuar, duke bashkëbiseduar për Kristallnacht, Holokaustin dhe Eddie Jaku-n, e librin e tij, NJERIU MË I LUMTUR NË BOTË./ KultPlus.com

Gjirokastra jehonë në revistën kulturore amerikane “Aramco World”

Posted on by Kult Plus

Revista kulturore amerikane “Aramco World” ka publikuar një shkrim për qytetin e gurtë të Gjirokastrës.

Ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro ndau në rrjetet sociale shkrimin e botuar në këtë revistë, ndërsa theksoi se “Gjirokastra është bërë jehonë edhe në revistat kulturore amerikane”.

“S’ka si nis më bukur dita me diell me Gjirokastrën e zemrës në ballinën e numrit të fundit të revistës kulturore amerikane Aramco World me përshkrimet për qytetin e gurtë me zemra të buta, me magjepsjen nga muret e kështjellës te rrugicat e kalldrëmta në të cilat jehon isoja e këngës polifonike përmes portreteve të ndjera gjatë Festivalit Folklorik”, theksoi Kumbaro.

Ministrja Kumbaro u shpreh se “ruajtja e kësaj trashëgimie të mbrojtur nga UNESCO si pasuri botërore, që buron nga shpirti e përshkohet nga lotët, siç thotë edhe i madhi Arjan Shehu është si një thirrje zërash të mjeshtërve të saj”.

Ndërsa ministrja e Kulturës, Elva Margariti tha se “Festivali Folklorik i Gjirokastrës 2023 nuk ishte një edicion i jashtëzakonshëm, por kartolina më e bukur, që mbartte shpirtin e një kombi, servirur nga Ministria e Kulturës. Jehona e tij ka kaluar kontinentet, këtë e dëshmon dhe revista amerikane Armco World, që përshkruan mbresat e jashtëzakonshme”.

Për 8 ditë e netë feste në Gjirokastër, qyteti i gurtë u kthye nga 24 qershori deri më 1 korrik të këtij viti në kryeqendrën kombëtare të promovimit të vlerave të folklorit dhe traditës, artistike dhe të trashëgimisë kulturore. Në edicionin e XI të Festivalit Folklorik të Gjirokastrës artistë nga i gjithë vendi, diaspora e më gjerë  performuan në këtë qytet. Risia e këtij festivali ishte numri i madh i të rinjve që interpretuan në Festivalin Folklorik Kombëtar në Gjirokastër duke dëshmuar se sa brezat e rinj e duan dhe e përqafojnë muzikën folklorike.Ndërkohë që Gjirokastra vijon të jetë edhe një nga qytetet më të vizituara nga turistët vendas e të huaj./ atsh / KultPus.com

Avni Spahiu, Naime Beqiraj e Binak Kelmendi flasin sot për “Prishtina e Artit dhe Kulturës”

Posted on by Kult Plus

PEN Qendra e Kosovës këto ditë është duke e zhvilluar organizimin e mbrëmjeve njëjavore me titull “Prishtina e Artit dhe Kulturës”. Kjo javë kulturore e cila nisi më datë 6 nëntor do të zgjatë deri më 10 nëntor në KultPlus Caffe Gallery.

Gjatë këtyre mbrëmjeve kulturore po shpalosen trajtesa të ndryshme mbi kryeqytetin.

Sot, më datë 9 nëntor, do të trajtohen gjithashtu tri tema me interes për opinionin.

Me kumtesa do të paraqiten: Avni Spahiu – Kryeqyteti i maturuar në histori, Naime Beqiraj – Rrëfimet për Prishtinën dhe Binak Kelmendi – Institucionet e kulturës dhe të artit në Prishtinë.

Mbrëmja fillon në orën 17:00 dhe mbahet në  KultPlus Caffe Gallery.

Kujtojmë se kjo javë kulturore është mbështetur nga Drejtoria e Kulturës e Komunës së Prishtinës. / KultPlus.com

Elemente identitare dhe letrare të kryeqytetit u shpalosën në natën e dytë të ‘Prishtina e Artit dhe Kulturës’

Posted on by Kult Plus

Vjollca Duraku

Me temat ‘Prishtina ndërmjet kujtesës dhe harresës’, ‘Prishtina e Poetëve’ dhe ‘Tri vepra dhe tri variacione të  Prishtinës në letërsi’ është zhvilluar nata e dytë e javës kulturore që po mbahet nga Pen Qendra e Kosovës, shkruan KultPlus.

Dije Demiri- Frangu, Ibrahim Berisha dhe Osman Gashi ishin panelistët e radhës të ‘Prishtina e Artit dhe Kulturës’, të cilët përmes temave të tyre shpalosën për të pranishmit pjesë shumë interesante, kryesisht të padëgjuara më parë, që kishin të bënin me historikun dhe elementet identitare të kryeqytetit.

Në ambientet e qeta e të ngrohta të KultPlus Caffe Gallery, në kontrast me motin e ftohtë dhe me shi që mbretëronte jashtë kësaj hapësire, mbrëmja u hap nga moderuesi i mbrëmjes Sali Bashota, i cili pas fjalës hyrëse fjalën dhe lejen për prezantim ia kaloi panelistit Ibrahim Berisha.

Mbi temën ‘Prishtina ndërmjet kujtesës dhe harresës’, panelisti Berisha tha se deri tani ekzistojë 10 publikime në të cilat është e përfshirë Prishtina në kontekste të ndryshme.

“Janë dy monografi të veçanta për Prishtinën. Njëra është në vitin 1965 dhe tjetra 1978, por mund të them me dhimbje që në ato monografi nuk kemi të bëjmë aspak me Prishtinën e vërtetë, as në aspektin kulturor apo atë historik. Duhet pasur parasysh që kultura është materiale dhe jo materiale”, ka thënë Berisha para të pranishmëve që shumica ishin studentë të Universitetit të Prishtinës, nga Departamenti i Letërsisë.

Ndërsa sa i përket pluralizimit kulturor të Prishtinës, ai tha Prishtina ka qenë e pasur,  meqë ka pasur shumë tregtarë dhe pushtues qe kanë ardhur në këto treva, ku secili ka lënë dhe ka marrë diçka. Këtu ai përmend çifutët të cilët sollën zejen e orëndreqësit, dentistin e parë, farmacistin, shitësit e vajit, shtëpitë dy-katëshe si dhe një ves shumë të keq të pa aplikuar deri në atë kohë që qenë fajdet.

Në aspektin e harresës, Berisha përmend pushkatimin e 330 personaliteteve më në zë që ishin për kohën, nga ku edhe u stagnua përparimi i hovshëm i Prishtinës, e për të cilët nuk ekziston asnjë lloj monumenti që e kujton këtë ngjarje.

“Më 19- 22 nëntor 1944 është shkatërruar plotësisht identiteti shqiptar i Prishtinës, të gjitha familjet aristokrate janë shkatërruar, janë pushaktuar personalitetet më në zë:  Shyqri Beg Ramadani, Stake Mark Mirdita, Sylejman Beg Berisha, Fehmi Domaniku, Shefqet Begu, Mehmet Myezini , Haxhi Hysë Daka, Malush e Hamdi Kosova, Dukë Aga, Mustafë, Haxhi Agushi, Mahmud Efendia, Vehbi Batalli, Familja Vala e Siqani dhe kjo ka shkatërru shyllat kryesore të funksionimit të qytetit edhe në aspektin kulturor edhe në aspektin prodhues, shërbyes etj”, u shpreh ai, duke thënë më tej se edhe pasardhësit e atyre personaliteteve që kanë dhënë kontribut të çmuar duhet të trajtohen si pjesë e identitetit të Prishtinës.

Sipas tij, Prishtinën, kronistët e kohës e përshkruajnë si një qytet shumë të pasur me kopshte dhe vreshta ku: dudi, dardha, molla, ftoi, kajsia, dhe qershia ishin pemët qe karakterizonin qytetin, përderisa si shpend mitologjik njihej gugatja.

Ndërsa ‘Shurupi i Trëndafilave’ ka qenë pije shumë e rëndësishme në atë kohë, përderisa Korzorja kashpërfaqur një paraqitje fizike, ku statusi është shfaqur përmes veshjes dhe dukjes.

Fjala më pas iu kalua Dije Demirit Frangut, e cila e trajtoi temën “Prishtina në Letërsi”, e cila tha se shumica e tyre janë poezi të shkruara nga autorë të njohur të letërsisë tonë.

Ajo gjithashtu tha se ka edhe të atillë që duan ta nisin krijimtarinë e tyre me poezi për Prishtinën, ku vlen të ceket antologjia me poezi për Prishtinën me titullin ‘Prishtinë-Muza ime’ e shkruar në kohën e karantinës nga 40 autorë.

Sipas autores Demiri-Frangu, emri i Prishtinës në poezi për herë të parë u përmend në poemën e Lazar Siliqit të botuar më 1949, e cila poezi i dedikohej kujtimeve të kampit të përqendrimit të  Prishtinës gjatë Luftës së Dytë Botërore, ku Prishtina përshkruhej me tone të errëta dhe plotë trishtim.

Për të gjitha poezitë të cilat i ka lexuar Dija “Energjia e shkrimit në këto poezi përpos temës gjeneron edhe motive të ndryshme, shumica e poezive nuk mbartin ndonjë shenjë të këtij qyteti, e cila shenjë do të ishte pikë referuese, kështu që një numri të poezive, mund tua zëvendësojmë me çdo emër të çdo qyteti tjetër dhe poezia të qëndroj në këmbë, sepse Prishtina në to është minimaleske si përmbajtje”.

Ndërsa si autorët që i kanë  kushtuar poezi Prishtinës janë Visar Zhiti  me “Varret e Hebrenjëve në Prishtinë” dhe “Le të më lagë shiu i Prishtinës” Sabri Hamiti me dy poezi që titullohen “Prishtinë” dhe “Prishtina” dhe Pano Taçi me “Në fjetoren e Universitetit të Prishtinës”.

Autorë tjerë që i thurën vargje Prishtinës siç janë Basri Çapriqi, Binak Kelmendi, Sali Bashota, poeti arbëresh Zef Chiaramonte, Rahman Dedaj dhe Abdullah Konushevci, ku sipas Dijes, Prishtina është një qytet i shenjtë, ku secili autorë ka një raport dashurie e besimi në të, dhe është qyteti prej nga nis frymëzimi për ta.

I treti me radhë, para një publiku shumë të vëmendshëm prezantoi panelisti Osman Gashi i cili kishte analizuar tri vepra.  

“Një amerikane në Kosovë”, ishte një njëra ndër to, e Janet Reineck,  një antopologeje amerikane cila kishte qëndruar në Kosovë në vitet 1981 1997, e që sipas tij  në mënyrë të mrekullueshme përshkruan për jetën e saj në Kosovë, specifikisht jetën në Prishtinë dhe kontaktin e parë me studentët e Prishtinës:

“Shumica e fëmijëve shqiptarë ishin fëmijë fshati, të fortë, elastikë, me shpresë. Me pak ata marrin e  qira dhoma banime në bodrum, nga gjashtë veta në një dhomë , ku ia dalin duke ngrënë bukë me pasul. Ata vinin me autobus nga fshatrat e thella. Kur vinin në Prishtinë donin t’i shpëtonin inercionit dhe acarimit ekonomik të jetës së fshatit , me shpresë për të krijuar një të ardhme të re”, citoi Osmani.

Libri i saj ka informacione mbi doket, zakonet dhe traditat e kosovarëve dhe sipas panelistit Osmani nëse ëshytë dikush që e ka dhënë shpirtin për trashëgiminë e Prishtinës dhe Kosovës ajo është Jane Reineck, ku gjithçka ajo bëri ishte pa bujë , pa rrahje gjoksi dhe kërkesë për vëmendje.

Një lutje për Prishtinën e poetit Xhemajl Mustafa është po ashtu vepra tjetër për të cilën u fol,  në faqet e të cilit libër ka tenson, dhembshuri dhe trishtim, ku përshkruhet jeta në Prishtinë gtë kohës së luftës së vitit 1999.

Dhe libri “Prishtina” i Mehmet Krajës, ishte libri i tretë për të ilin u diskutua në këtë ngjaje. I botuar më 2018, mirëpo koha  e ngjarjeve që përshkruhen në roman lidhen me ditët e para pas përfundimit të Luftës në Kosovë dhe hyrjes së trupave të NATO-s.

“Ky roman duket se ka për qëllim të ironizojë me një kohë e realitet tranzicioni, ku sipas tij mbretëronin kaosi , rebelimet, abuzimet madje edhe të administratës ndërkombëtare ku gjuha e narratorit është e mprehtë e vrazhë”, përfundoi Gashi, duke i lënë radhë dhe një diskutimi me publikun, diskutim i cili pak më vonë u zhvendos e në pjesën e Glalerisë së Mediumit për të vazhduar gjerë e gjatë.

Takimi i radhës do të mbahet sot  në ora 17:00 ku panelistë do të jenë Avni Spahiu me temën “Kryeqyteti i maturuar në histori”, Naime Beqiraj me “Rrëfimet për Prishtinën” dhe Binak Kelmendi me “Institucionet e Kulturës dhe Artit në Prishtinë”/KultPlus.com

Pamje magjepsëse të fluturimit mbi Kalanë e Rozafës (VIDEO)

Posted on by Kult Plus

Kryeministri Edi Rama ka publikuar në rrjetet sociale pamje nga Kalaja e Rozafës në Shkodër.

“Pamje magjepsëse të fluturimit mbi Kalanë e Rozafës”, shkruan Rama krahas videos së publikuar.

Rikualifikimi i kalasë së Rozafës përmes ndriçimit, një investim i Ministrisë së Kulturës, e ka kthyer atë në një atraksion turistik, të vizitueshëm për turistët vendas dhe të huaj edhe në mbrëmje.

Kalaja e Rozafës është një prej atraksioneve kryesor turistik në Shkodër dhe këtë sezon turistik ka regjistruar  numër të lartë vizitorësh.

Vetëm gjatë muajit tetor kjo kala u vizitua nga 11679 persona.

Në muret rrethuese të kalasë, të cilat përfshijnë rreth 9 ha tokë, dallohen qartë ndërtimet e katër periudhave: e Balshajve (shek. XIV), zotërimi venecian (shek. XV), pushtimi osman (shek. XVI-XVII), dhe e Bushatlinjve (shek. XVIII-XIX). E ndërtuar gjatë Mbretërisë Ilire, përfaqësohet nga një legjendë që tregon mbajtjen e një premtimi, të Besës legjendare. / atsh / KultPlus.com

Një poezi

Posted on by Kult Plus

Poezi e shkruar nga Charles Bukowski (1920-1994)

një poezi është një qytet plot rrugë dhe puseta
plot me shenjtë, heronj, lypësa, të marrë,
plot me banalitet dhe me gjëra për t’u pirë,
plot me shi dhe bubullimë dhe me periudha
thatësire, një poezi është një qytet në luftë,
një poezi është një qytet që pyet një lavjerrës pse,
një poezi është një qytet që digjet,
një poezi është një qytet nën bombardime
sallat e saj të berberëve plot me sarhoshë cinikë,
një poezi është një qytet ku Zoti kalëron
nëpër rrugët si Lady Godiva,
ku qentë angullijnë natën, e bëjnë flamurin
t’ia mbathë; një poezi është një qytet me poetë,
për me tepër shumë të ngjashëm mes tyre
e lakmiqarë dhe plot me ankime…
një poezi është ky qytet tani,
50 mile nga asgjëja,
9, 09 e mëngjesit,
shija e pijes dhe e cigareve,
as policë as të dashuruar që enden rrugëve,
kjo poezi, ky qytet, që kyç dyert e veta,
i barrikaduar, pothuaj bosh,
i përzishëm pa lotë, i plakur pa mëshirë,
me malet plot shkëmbinj të ashpër,
me oqeanin si një flakë trumze,
një hënë e privuar nga madhështia,
një muzikë e lehtë dritaresh të thyera…

Miratohet plani i menaxhimit për basenet ujore të Erzenit dhe Ishmit

Posted on by Kult Plus

Këshilli i Ministrave miratoi sot planin e menaxhimit të baseneve  ujore Erzen dhe Ishëm për periudhën 2024-2029.

Sipas vendimit të miratuar në mbledhjen e qeverisë zbatimi i planeve të menaxhimit të basenit ujor Erzen dhe Ishëm fillojnë në vitin 2024.

Për zbatimin e këtyre vendimeve ngarkohen organet përgjegjëse për administrimin e burimeve ujore dhe të gjitha institucionet e përmendura në tekstin e këtyre planeve.

Këto vendime hyjnë në fuqi pas botimit në “Fletoren zyrtare”.

Territori i Shqipërisë, në funksion të menaxhimit të burimeve ujore, ndahet në shtatë basene ujore: baseni ujor Drin-Bunë, me qendër në Shkodër; baseni ujor Mat, me qendër në Lezhë; baseni ujor Ishëm, me qendër në Durrës; baseni ujor Erzen, me qendër në Tiranë; baseni ujor Shkumbin, me qendër në Elbasan; baseni ujor Seman, me qendër në Fier; baseni ujor Vjosë, me qendër në Vlorë./atsh/KultPlus.com

Dhjetë qytetet europiane me cilësinë më të mirë të jetës për momentin

Posted on by Kult Plus

Duke qenë se puna në telekomunikacion është bërë një opsion i zbatueshëm për shumë punëtorë në mbarë botën, aftësia për të përmirësuar cilësinë e jetës tuaj duket më e arritshme se kurrë.

Keni menduar të transferoheni në Evropë, por nuk mund të vendosni se ku? Ne e dimë, sfida është mjaft e madhe, por një studim i fundit nga Travel Far and Wide, mund të japë përgjigjen.

Më poshtë mund të gjeni 10 qytetet më të mira evropiane në të cilat mund të lëvizni nëse dëshironi të përmirësoni cilësinë e jetës tuaj.

Cyrih, Zvicër

Cyrihu siguron vendin e 10-të dhe është i pari nga katër qytetet zvicerane që përfshihen në listë. Lumturia atje është e dhënë, megjithatë kostoja e lartë e jetesës mund t’ju zhgënjejë. Çmimi mesatar për marrjen me qira të një apartamenti me një dhomë gjumi është 2000 franga zvicerane. Natyrisht që edhe paga mesatare mujore është e ngjashme, e cila është afër 6000-6500 franga.

Bazel, Zvicër

Në vendin e nëntë është një tjetër destinacion në Zvicër dhe më konkretisht Bazeli, i cili shpesh konsiderohet kryeqyteti kulturor i Zvicrës. Turma artistësh zbresin në qytet çdo vit për Art Basel, ku qyteti gjithashtu paraqet arkitekturë mahnitëse.

Aty mund të admironi ndërtesat e zbukuruara duke pirë kafe në brigjet e Rhein. Qiraja është dukshëm më e lirë në Bazel sesa në Cyrih, me 1400 franga. Megjithatë, duhet të dini se qyteti ka vlerësimin më të ulët për jetën e natës.

Vjenë, Austri

Vjena është i vetmi qytet austriak në listë dhe sigurisht jo qyteti evropian më i aksesueshëm për udhëtarët e përditshëm. Kostoja mesatare e marrjes me qira të një apartamenti me një dhomë gjumi është 867 euro, që është më e lira në listë. Nga ana tjetër, kostoja e përllogaritur mujore e jetesës është midis 3,000 dhe 3,200 euro.

Shtutgart, Gjermani

Qyteti i gjashtë më i madh në Gjermani është një tjetër destinacion popullor nëse kërkoni një cilësi më të mirë jetese. Qyteti merr notat kryesore për ecjen dhe një normë shumë të lartë për lumturinë dhe jetën e natës. Qyteti jugor gjerman është dukshëm më i lirë se homologët e tij zviceranë, por ka vlerësimin më të keq të sigurisë.

Kopenhagë, Danimarkë

Kryeqyteti danez është një destinacion gjithnjë e më popullor udhëtimi, miliona turistë e vizitojnë çdo vit. Megjithatë, sharmi i Kopenhagës qëndron edhe në ndjenjën e sigurisë që ndjen , dhe gjithashtu ka pikën më të lartë të lumturisë.

Mynih, Gjermani

Mynihu mund të ketë një reputacion si qyteti i partisë gjermane, falë miliona turistëve që mbërrijnë çdo vit për të përjetuar festimet e zhurmshme të Oktoberfest. Megjithatë, qyteti historik është gjithashtu një vend i mrekullueshëm për njerëzit që kërkojnë të zhvendosen. Indeksi i sigurisë është i lartë, jeta e natës shënon notat më të larta, ndërsa indeksi i lumturisë është gjithashtu pesë nga pesë .

Bern, Zvicër

Kryeqyteti i Zvicrës është në top 10 qytetet evropiane ku ia vlen të lëvizësh. Me siguri nuk do të habiteni nëse ju themi se ka pagat mesatare më të larta (rreth 6500 franga). Qiraja mesatare është pothuajse gjysma e asaj të Cyrihut, 1300 franga, ndërsa kostoja e jetesës është gjithashtu më e lirë.

Lozanë, Zvicër

Një gjë është e qartë: Zvicra mund të jetë vendi më i jetueshëm në Evropë për ata që kërkojnë një cilësi më të mirë jetese. Lozana shënon notat kryesore për lumturinë, jetën e natës dhe ecjen, ndërsa indeksi i sigurisë shënon 73.86. Nëse po mendoni të zhvendoseni atje, atëherë prisni një pagë mesatare mujore rreth 5500 franga dhe një kosto jetese rreth 3800 franga.

Helsinki, Finlandë

Helsinki është zyrtarisht qyteti më i mirë në Evropë për të lëvizur, me një rezultat 75.21 nga 100 për sigurinë e jetës dhe rezultatet më të mira për lumturinë dhe jetën e natës. Kostot e transportit publik janë çuditërisht të ulëta, ndërsa qiraja mesatare me një dhomë gjumi kushton mesatarisht 995 € në muaj , dukshëm më pak se shumë nga destinacionet e tjera në dhjetëshen e parë. Kostoja mujore e jetesës është afërsisht 2,671 euro, ndërsa paga mesatare është 3,200 euro./alsatm/KultPlus.com

Gjinushi: Arkeologjia, promovuese e vlerave të qytetërimit iliro-shqiptar

Posted on by Kult Plus

“Arkeologjia shqiptare në 75-vjetorin e krijimit të saj: arritje, risi dhe perspektiva”, titullohet konferenca e organizuar nga Akademia e Shkencave të Shqipërisë dhe Akademia e Shkencave dhe e Arteve të Kosovës.

Kryetari i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, Skënder Gjinushi në fjalën e tij tha se “arkeologjia shqiptare u institucionalizua si kërkim i specializuar me mbështetje shtetërore në vitin 1948, me ngritjen e të parit muze arkeologjik të vendit, që shenjon edhe kthimin e saj në vendin e vet. Me këtë vendim arkeologjia shqiptare u shndërrua në një shkencë të vërtetë dhe brenda dy dekadash u kapërcyen si romantizmi shkencor nga njëra anë, ashtu dhe shfrytëzimi i nëntokës shqiptare për të pasuruar muzetë e vendeve të mëdha, siç kishte ndodhur më parë me kulturën greke, egjiptiane, hebreje dhe hetite”.

Gjinushi foli për brezat e studiuesve të njohur arkeologë në Shqipëri, si Hasan Cekën, Selim Islamin, Frano Prendin, Skënder Anamalin, Eqrem Çabej, si dhe Muzafer Korkuti, Bep Jubani, Neritan Ceka, Aleksandra Mano, Aleksandër Dhima, Apollon Baçe, Aleksandër Meksi, etj.

“Brezi i parë i ndritur i themeluesve të arkeologjisë shqiptare, – theksoi akad. Gjinushi, – me Hasan Cekën, Selim Islamin, Frano Prendin e Skënder Anamalin, ka meritën historike që jo vetëm e mori në duart e veta zbulimin e qytetërimeve të lashta, por, siç u vlerësua prej studiuesve të huaj të ftuar në konferencën e dytë albanologjike kushtuar 500-vjetorit të Gjergj Kastriotit (1968), me arritjet e veta, bëri që arkeologjia shqiptare të hynte në shkencën arkeologjike evropiane nga porta e madhe. Ndërsa Eqrem Çabej, në Kuvendin I të Studimeve Ilire (1972), do të pohonte se arritja më e madhe e atij kuvendi ishte që u provua se arkeologjia e re shqiptare po ofronte me sukses argumente bindëse në favor të vërtetimit të tezave të mbrojtura në gjuhësi për lashtësinë e shqipes, burimin ilir të saj dhe vazhdimësinë historike-territoriale të pandërprerë këtu ku jemi.”

Kryetari i Akademisë së Shkencave, Gjinushi tha se “brezi i dytë i arkeologëve, me personalitete të tillë si Muzafer Korkuti, Bep Jubani, Neritan Ceka, Aleksandra Mano, Aleksandër Dhima, Apollon Baçe e Aleksandër Meksi, ka meritën që jo vetëm e lartësoi me tej arkeologjinë si dije, si shkencë konkurruese me albanologjinë që zhvillohej në Botë, e njëherësh si promovuese të vlerave të qytetërimit iliro-shqiptar jashtë vendit në një kohë izolimi, por, edhe, që ia ndërroi vendin e rolin arkeologjisë në kuadër të disiplinave të tjera albanologjike”.

Duke vlerësuar arkeologët aktualë, Gjinushi vuri në dukje se një brez i tretë i arkeologëve shqiptar, i formuar e i vetëformuar me kërkesa akademike evropiane, me lidhje të jashtme bashkëpunimi me jashtë dhe me teknologji të reja zbulimi, është duke e shpërfaqur në mënyrë të argumentuar në tërësi hartën arkeologjike të vendit, duke e shndërruar gjithnjë e më shumë hinterlandin, deri vonë disi të harruar, në përparësi të kërkimit.

Më tej Gjinushi foli për ndërthurrjen disiplinare të arkeologjisë me antripogjenetikën dhe analizat e ADN-së, filogjenetikën dhe inteligjencë artificiale që synojnë të shkojnë deri në burim të qytetërimeve, gjuhëve dhe kulturave; vlerësimi i kësaj përvoje, përvetësimi i saj dhe përditësimi me dijet bashkëkohore, është kusht për të mos mbetur prapa.

Gjinushi theksoi se “pavarësisht nga problemet që ka pasur e ka kërkimi shkencor tek ne, qoftë prej kufizimeve ideologjike apo nga labirinthet e tranzicionit, në këtë 75-vjetor mund të themi me bindje të plotë se ky kontribut dhjetravjeçar i Institutit të Arkeologjisë e i arkeologëve të të gjitha brezave, në bashkëpunim edhe me qendra nga më të njohurat dhe specialistë po aq të vlerësuar të arkeologjisë evropiane, ka bërë që shkenca shqiptare jo thjesht të dëshirojë e të pohojë vjetërsinë e lashtësinë mijëravjeçare të origjinës së popullit shqiptar, por t’i bazojë e vërtetojë ato me fakte e artifakte shkencore, në vend të afirmimeve entuziaste e amplifikuese amatoreske”.

Konferencën e përshëndeti dhe kryetari i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës,  Mehmet Kraja.

Kraja u ndal në përshkrimin e arkeologjisë në Kosovë, ku sipas tij ajo ka kaluar periudha të errëta, periudha kur dëshmia për vazhdimësinë ilire-shqiptare ndëshkohej herë me plumba, si në rastin e Gjeçovit, ose me helmim, si në rastin e antropologu hungarez Nemeshkeri, i cili supozohet se u helmua, pasi dërgoi një raport paraprak se Nekropoli Mesjetar i Vërmicës që dëshmonte për një popullsi josllave, me vazhdimësi nga shekulli II para epokës së re, V dhe VI në mesjetën e hershme dhe më vonë në shekujt IX-XI. Kjo vazhdimësi ilire-shqiptare në ish-Jugosllavi konsiderohej armiqësore, aq sa që mund të ndëshkohej edhe me vdekje.

Kraja vlerësoi edhe kontributin e At Shtjefën Gjeçovit, themeluesit të arkeologjisë shqiptare.

“Akademia e Kosovës do të kërkojë zyrtarisht nga institucionet e Kosovës, që viti 2024, i cili bie në 150-vjetorin e lindjes së Shtjefën Gjeçovit, të shpallet zyrtarisht si “Viti i Gjeçovit””, tha Kraja.

Konferenca do të vazhdojë punimet për dy ditë me radhë, ku arkeologë, studiues të trashëgimisë kulturore do të flasin për arritjet, risitë dhe perspektivat e arkeologjisë shqiptare./atsh/KultPlus.com

Rama: Zbulohet tuma e tretë në Himarë, paraqet elemente unikale arkitekturore

Posted on by Kult Plus

Pranë varrezës tumulare në Himarë përgjatë gërmimeve të muajit tetor u zbulua tuma e tretë, e cila paraqet elemente unikale të arkitekturës së ndërtimit të kodërvarreve.

Kryeministri Edi Rama ndau në rrjetet sociale momente nga puna e arkeologëve për zbulimin e kësaj tume.

Duke i konsideruar zbulime mbresëlënëse Rama tha se “objektet e zbuluara në to i përkasin periudhës së Hekurit të Hershëm (shek. XI-X p.Kr). Tumat prehistorike të Himarës konsiderohen si monumentet më befasuese të periudhës së Bronzit dhe Hekurit në bregdetin jonian”.

“Kultura e dokumentuar në to është e njëjtë me atë të pjesës tjetër të Ilirisë”, theksoi Rama.

Ndërsa ministrja e Kulturës, Elva Margariti tha se “gjatë gërmimeve u zbuluan edhe disa objekte arkeologjike, mes të cilave një enë balte dhe një majë heshte e periudhës së hekurit të hershëm (shek. XI-X p.Kr)”.

“Tuma ndodhet në shtratin e përroit të Korramit, për këtë arsye specialistët e Drejtorisë Rajonale të Trashëgimisë Kulturore Vlorë dhe Drejtorisë së Shërbimit Arkeologjik pranë Institutit Kombëtar të Trashëgimisë Kulturore tashmë po punojnë për konservimin dhe rimbulimin e strukturave dhe varreve të tumës, me qëllim shmangien e dëmtimeve të mundshme nga prurjet e përroit përgjatë muajve të dimrit”, theksoi Margariti.

Varreza u zbulua fillimisht në vitin 2018, në shtratin e përroit të Korramit, në verilindje të qytetit jonian.

Në pranverën e vitit 2018, me qëllim dokumentimin e varrezës dhe shpëtimin e materialit arkeologjik nga gërryerja e përroit, u krye faza e parë e gërmimit arkeologjik të shpëtimit, gjatë së cilës u zbulua një tumë e periudhës së Bronzit të Vonë dhe disa varre ciste. Në 2020 u zbulua një tumë e dytë, e cila konfirmoi ekzistencën e një varreze tumulare me vlera të jashtëzakonshme historike./atsh/KultPlus.com

Kryeministri Kurti udhëton për në Paris, merr pjesë në Forumin e Paqes

Posted on by Kult Plus

Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, ka udhëtuar për Francë, ku do të marrë pjesë në Forumin e Paqes që organizohet në kryeqytetin francez, Paris.

Me ftesë të Presidentit të Francës, Emmanuel Macron, i cili do ta bëjë edhe hapjen e Forumit, të enjten në mbrëmje kryeministri Kurti do të jetë pjesë e darkës me krerët e shteteve dhe qeverive pjesëmarrëse në këtë Forum, thuhet në njoftimin e Qeverisë.

Sipas njoftimi, të shtunën, më 11 nëntor, duke filluar nga ora 10:00, në kuadër të ditës së dytë të Forumit të Paqes, Kryeministri Kurti do të marrë pjesë në panelin e diskutimit me temën “Krijimi i paqes dhe ndërtimi i një bote më të sigurt”, ndërkohë që gjatë qëndrimit atje do të zhvillojë disa takime.

Ministri Çeku mirëpret ambasadorin e Austrisë, diskutojnë për shkëmbime kulturore

Posted on by Kult Plus

Ministri i Kulturës, Hajrulla Çeku ka takuar ambasadorin e ri të Austrisë në Kosovë, George Schnetzer.

“Ministri Çeku mirëpriti sot Ambasadorin e ri të Austrisë, George Schnetzer, për t’i uruar mirëseardhje në Kosovë. Biseduan për bashkëpunimin e ngushtë ndërmjet dy shteteve dhe për mbështetjen e vazhdueshme të Austrisë për Kosovën”, njofton MKRS.

Në njoftim thuhet se është diskutuar avancimi i bashkëpunimit, me fokus të veçantë në fushën e institucioneve të kulturës, muzeve dhe rritjen e shkëmbimit kulturor./KultPlus.com

‘Njerëzit e mëdhenj, nuk i futen kurrë politikës’

Posted on by Kult Plus

Thënie nga Albert Camus

Një shtyp i lirë, natyrisht, mund të jetë i mirë ose i keq, por, në mënyrën më të sigurtë, pa liri shtypi nuk do të jetë gjë tjetër veçse i keq.

Një ndërgjegje fajtore ka nevojë të rrëfehet. Një vepër arti është një rrëfesë.

Një njeri pa etikë është një bishë e humbur në këtë botë.

Ah, miku im, për këdo që është i vetmuar, pa Zot dhe pa mësues, pesha e ditëve është e lemerishme. 

Medet, pas njëfarë moshë, çdo njeri është përgjegjës për fytyrën e tij. 

Të gjitha bëmat e mëdha dhe mendimet e mëdha kanë një fillim qesharak. Veprat e mëdha shpesh kanë lindur në një qoshe rruge apo në derën rrotulluese të një restoranti.

Të gjitha revolucionet moderne kanë përfunduar në një përforcim të pushtetit të Shtetit. 

Intelektuali është dikush mendja e të cilit vështron veten e saj.

Kur bëhet 30 vjeç njeriu duhet ta njohë veten si në pëllëmbë të dorës, të dijë saktësisht të gjitha të metat dhe kualitetet, ta dijë sa larg ai mund të shkojë, të parathotë dështimet e tij – të jetë ai që është. Dhe, mbi të gjitha, t’i pranojë këto gjëra. 

Janë të bekuara zemrat që mund të lakohen; ato nuk do të thyhen kurrë. 

E çfarë është lumturia përveçse një harmoni e thjeshtë midis një njeriu dhe jetës që ai bën? 

Rregulli është që qeveria nuk ka ndërgjegje. Nganjëherë ka një politikë, por asgjë më shumë. 

Sharmi është një mënyrë për të marrë përgjigjen po kërkuar një pyetje të qartë.

Mos ju beso miqve kur ata të kërkojnë të jesh i ndershëm me ata.  E gjitha ç’duan ata është të mbajnë mendimin e mirë që ata kanë për veten e tyre.

Mos prit gjyqin e fundit – ai ndodh çdo ditë.

Mos ec pas meje; nuk jam prijës. Mos ec para meje ; nuk mund të të ndjek. Ec përkrah meje dhe ji miku im. 

Çdo akt rebelimi shpreh nostalgjinë për pafajësinë dhe një thirrje ndaj thelbit të qenies.

Çdo njeri ka nevojë për skllevër si për ajër të pastër. Të sundosh do të thotë të marrësh frymë, apo jo? Madje edh më të paprivilegjuarit duan të marrin frymë. Ata të shkallës më të ulët kanë skllevër gratë ose fëmijët e tyre.

Çdo revolucionar përfundon në shtypës ose në heretik. 

Liria nuk është gjë tjetër veçse një shans për të qenë më mirë.

Ai që dëshpërohet nga gjendja njerëzore është burracak, por ai që shpreson për të është budalla.

Si mund të jetë çiltërsia një kusht për miqësi? Shijimi i së vërtetës me çdo kusht është një pasion që nuk shpenzon asgjë. 

Sa e rëndë, sa e hidhur është të bëhesh njeri!

Unë di vetëm një detyrë, ajo është të dashuroj. 

 Në mes të dimrit e kuptova më në fund se brenda meje ishte një verë që nuk çrrënjoset.

Integriteti nuk ka nevojë për ligje.

Është normale të japësh pak nga jeta jote, në mënyrë që të mos e humbësh krejtësisht. 

Njeriu është një ide, dhe është një ide e vogël e çmuar sapo ia kthen shpinën dashurisë.  Njeriu është krijesa e vetme që nuk pranon të jetë çfarë është. / KultPlus.com

Ambasadori i BE në Kosovë: Për t’u hequr masat, Kosova duhet të punojë në tri fusha

Posted on by Kult Plus

Ambasadori i BE-së në Kosovë, Tomas Szunyog, foli për masat që BE-ja i ka marrë ndaj Kosovës, duke thënë se deklarata e BE-së fokusohet në tri fusha.

Szunyog tha se nga Kosova pritet shtensionimi i situatës, zgjedhjet lokale të parakohshme e themelimi i Asociacionit.

“Kjo deklaratë është shumë specifike se çka pritet nga Kosova. Shtensionimi në veri, zgjedhjet lokale në veri dhe angazhimi në dialog, duke përfshirë themelimin e Asociacionit. Prandaj, këto janë tri fusha që presim të ndërmerren hapa”.

“Sërish shpresojë që hapat të ndërmerren sa më shpejtë që është e mundur dhe që masat të mund të hiqen dhe që Kosova të mund të gëzojë potencialin jo vetëm nga mekanizmat ekzistues por po ashtu edhe nga plani i ri i rritjes”, tha Szunyog./klankosova/KultPlus.com

Ekzekutimi i poetit Fredriko Garsia Lorka, u bë viktimë e pafaj e një mekanizmi çnjerëzor

Posted on by Kult Plus

Nga Albert Vataj

Ai i pararendi kohës. Jetoi dhe u kacafyt ngadhnjyeshëm. U ndez dhe u shua si një flakë Prometeu në ato të pakta vite jetë, të cilat i mbushi përplot. Erdhi dhe iku, për të mbetur përgjithnjë depërtues me kungimin e tij poetik dhe andën krijuese të një shëmbëllimi përshkënditës të një shpirti flakatar. U ngul si një përmendore në historinë dhe memuarin e Granadës dhe Spanjës. Në të gjithë rrugën që përshkoi, mbeti ai. Nuk u pajtua kurrsesi me atë që i sëmbonin shpirtin dhe i lëndonin plagët. Përkundrazi, u përlesh, luftoi dhe u blatua në altarin e asaj çfarë ai besoi.

Pena në dorën e tij, ishte më shumë se një vetëtimë, kungimi i së cilës, zjarmoi fuqishëm natën e dyzimeve strukun në kthinat e trazuara të shpirtit. Krejt zemëratat e kohës së tij, kulmet e asaj brendie të tallazuar ndjenjash dhe pasionesh të stuhishme, janë mishërimi i përgjithmonshëm që la në shpirtrat tanë. Gjithherë me një hov revolte të ndezur në zemër dhe në vullnet.

Fredriko Garsia Lorka, si poet dhe dramaturg, por përmbikrejt, atë që ai ishte, atë që ai bëri, përfshi dhe luftën, poezia, vargu, fjala, metafora, fuqia shprehëse e atij kraharori gjëmimtar, mbetet akti më sublim i këtij kumtuesi, këtij kunguesi të kurajos për t’u sakrifikuar për çfarë beson.

Poezia ka bashkërendur me të krah për krah, duke iu bërë fill drite që përshkon këtë yrysh të mraztë, rol të cilin ai e veshi, jo se deshi, por se koha në të cilën fati e hodhi, ishte një gjithëpamje e marrë zjarr dhe ai kurrsesi nuk mund të hiqej mënjanë, apo të mëtonte përkorjen e përulësisë së nënshtrimit si një akt tragjizmi.

Ai nuk preferoi të ngrohej kur Granada, vendlindja e tij, lëngonte e digjej në zjarr dhe urrejtje, kur gjaku i revolucionit vadiste pemën shtatlartë të krenarisë, në kreshtën e së cilës, ai ishte dega që ngaste rrufetë dhe përleshej. Ai la gjurmë te thella në ndërgjegjen e kokës, mëtoi si pakkush tjetër gjithçkishte për atë që aspironte. Nuk heshti derisa u nda nga jeta. Edhe vetë vdekja e tij ishte më shumë se e tillë, sepse vetë jeta dhe shpirtëzimi, me të cilin ai ushqeu kohën në zgrip, mbartën përmasat e pavdekësisë.

***

Lorca ishte duke punuar me Aurelia-n dhe Bernarda Alba-n, në verën e vitit 1936, kur shpërtheu Lufta Civile Spanjolle. Më 16 gusht, ai u arrestua në Granada nga forcat nacionaliste, të cilat e urrenin homoseksualitetin dhe pikëpamjet e tij liberale, dhe u burgos pa gjyq. Natën e 18 ose 19 gushtit (data e saktë nuk është verifikuar kurrë), ai u çua në një kodër të largët jashtë qytetit dhe u qëllua.  Federico Garcìa Lorca  u qëllua nga një trupë frankoiste që i përkiste CEDA (një parti e krahut të djathtë e mbështetur nga Kisha Katolike) në moshën tridhjetë e tetë vjeçare. Poeti dhe dramaturgu i famshëm u bë viktimë e pafaj e një mekanizmi çnjerëzor. Ai ishte “fajtor” se guxoi të mendojë dhe të kishte orientim seksual ndryshe.

Dëshmitarët thonë se poeti shkoi drejt vdekjes duke qarë, një klithmë që ndoshta lindi nga hidhërimi i thellë që e kishte torturuar gjithmonë pjesën më të madhe të jetës së tij të shkurtër, i mbytur nga gjendja e tij e brendshme për të qenë i përjashtuar nga një shoqëri kastruese ndaj homoseksualëve dhe të tjerëve.

***

Behim në ndërmendjen për poetin e dramaturgun e madh, si në një kremte, për ta rikthyer dhe ribërë në sa të jetë e mundshmja përfytyrimin e kësaj madhështie dhe veçantie.

Ai u lind më 5 qershor 1898 në Fuente Vaqueros, një Fshat në Granda të Spanjë Fredriko Garsia Lorka për t’u  shuar tragjikisht në ikjen e tij si një martir i lirisë, më 19 Gusht 1936. Një vdekje me shumë të panjohura dhe plot hamendësime, në një farë mënyre ishte sintezë e vetë të gjallëve të Lorkas. Ai mbamendet si poet, shkrimtar, dramaturg, gjithashtu në jetëshkrimin e tij shënohet edhe veprimtaria si drejtor teatri. Fredriko Garsia Lorka është i njohur ndërkombëtarisht për pjesëmarrjen e tij në luftën civile spanjolle ku udhëhoqi forcat anti-fashiste për të penguar forcat Gjeneralit Francisco Franco.

Vetëm pas vdekjes së Frankos, për García Lorcan mund të diskutohen hapur në Spanjë. Kjo për shkak jo vetëm të censurës politike, por edhe të ngurrimit të familjes e cila dispononte dhe nuk lejonte publikimin e krijimeve të tij, një pjesë e cila ishte e papërfunduar. Ky ishte fati i një revolucionari, i një vullneti me tharm lirie, i një poeti dhe dramaturgu.

Libri i parë i poezive Garcia Lorkas u botua në vitin 1921, ku janë të përfshira krijimet që zanafillojnë qysh në vitin 1918, të zgjedhura me ndihmën e vëllait të tij Francisco që njihej me nofkën “Paquito” Ky rrugëtim fillimor shtrihej në një tematikë të larmishme, por që vlen të citohet interesimin dhe lëvrimi fetar që Lorka i bëri gufimit poetik. Për t’u pasuruar dhe hyjnizuar prej një zjarri krijues te poezitë për dashurinë dhe natyrën.

Kështu nisi kushtrimi i tij krijues. Ai i pararendi kohës. Jetoi dhe u kacafyt ngadhnjyeshëm me të. U ndez dhe u shua si një flakë Prometeu në ato të pakta vite jetë, të cilat i mbushi përplot jetë dhe veprim. Erdhi dhe iku, për të mbetur përgjithnjë depërtues me kungimin e tij poetik dhe andës krijuese të një shëmbëllimi përshkënditës të një shpirti flakatar. U ngul si një përmendore në historinë dhe memuarin e Granadës dhe Spanjës. Në të gjithë rrugën që përshkoi, mbeti ai. Nuk u pajtua kurrsesi me atë që i sëmbonte shpirtin dhe i lëndonte plagët. Përkundrazi, u përlesh, luftoi dhe u flijua. Pena në dorën e tij, ishte më shumë se një vetëtimë, kungimi i së cilës, shkënditi fuqishëm netët e dyzimeve të strukun në kthinat e trazuara të shpirtit. Krejt zemëratat e kohës së tij, kulmet e asaj zemre të tallazuar ndjenjash dhe pasionesh të stuhishme, janë mishërimi i përgjithmonshëm që la në shpirtrat e brezave, gjithherë me një hov revolte në brendi. Fredriko Garsia Lorka, si poet dhe dramaturg, por përmbikrejt asaj që bëri ai, përfshi dhe luftën, poezia mbetet akti më sublim i këtij kumtuesi. Ai ishte dhe do të mbetet përgjithmonë në memuarin e gjeneratave një poet. Edhe në dramë, ai ishte mëse i tillë. Poezia ka bashkërendur me të krah për krah, duke iu bërë fill drite që përshkon këtë yrysh të mraztë, rol të cilin ai e veshi, jo se deshi, por se koha në të cilën fati e hodhi, ishte një gjithëpamje e përfshirë nga flakët. Ai nuk preferoi të ngrohej kur Granada digjej. Ai nuk mund të mënjanohej kur vendlindja e tij, lëngonte, gjaku i revolucionit vadiste pemën shtatlartë të krenarisë, në kreshtën e së cilës, ai ishte dega që ngaste rrufetë dhe përleshej. Ai la gjurmë te thella në ndërgjegjen e kokës, mëtoi si pakkush tjetër gjithçkishte për atë që aspironte. Nuk heshti derisa u nda nga jeta. Edhe vetë vdekja e tij ishte më shumë se e tillë, sepse vetë jeta dhe shpirtëzimi, me të cilin ai ushqeu kohën në zgrip, mbartën përmasat e pavdekësisë.

Kryevepra e tij ishte ai vete, Federico, pohon Luis Bunuel.

Benedetto Croce thoshte se njeriu i sotem është me tepër pjellë e një ubi, sesa e një epoke, se emri i Granadës është i lidhur përgjithmonë me jetën dhe me veprën e poetit Federico Garsia Lorka, thotë Antonio Gallego Morell.

Duke u zhytur më thellë në zgafellat e mëtimeve për Fredriko Garsia Lorka, ndeshim në shtresime të çmuara dhe të befta. Qysh në fillimet e karrierës së tij, Federico Garsia Lorka pranoi të bëhej hero, simbol kombëtar. Poet besnik ndaj truallit të tij deri në pasojën e skajshme, ai mori pamjen e një Don Kishoti të ri, të kthyer nga aventurat, që kishte në damarë një gjak mizor, një ëndje të thellë, shpesh prej kalorësi, me një vdekje që niset përditë në udhëtime dasme. Klasik, por alogjik, shton Alain Bosquet, tradicional, por fantastik. Ai është gjenia e një vendi, e përqëndruar në një qenie të vetme – mospërfillëse, ekstremist, kontradiktor.

Që në moshën 30-vjeçare, Lorka u bë legjendë, ashtu si Servantesi në sytë e fshatarëve të Mances, një mishërim i kalorësit me fytyrë të vrerosur. I çmisheruar nga kjo legjendë, ishte e natyrshme që ai të zhdukej, kur nisi lufta vëllavrasëse: do të ishte fyerje për Spanjën që po sakrifikohej, të mos bënte theror poetin e saj të madh.

Garsia Lorka u bë martir i luftës dhe hyri ne radhën e fatlumëve si gjeniu unik i brezit të tij që ishte brez gjenish. Libri “Poeti në Neë York” shprehet si një kumt syrealist, por ai është më kozmopolit, po kështu, edhe përmbledhja “Romancero” nuk i përket letërsisë regjionaliste apo ekzotike, shton për të Francisco Umbral.

Ndërmendje për poetin

Përmendorja me e bukur për Lorken jane dy qiparisa në dyert e Granades. Ata i kishte mbjellë poeti dhe vellai i tij, Huerta de San Vincente, shtepia e mbuluar me lulevile ku banonte familja e tyre dhe kishte përballë Sierra Nevaden. Sot, këta drurë kanë një pamje vangogeske, pohon Jean-Francois Fogel, pa lidhje me mjedisin mizor: Një arë e vogël me misër, e rrethuar nga ndërtesa e lagjes së jashtme.

Garsia Lorka shquhet për një imagjinatë mitike. Ian Gibson, është i mendimit se kjo gjë shpjegon suksesin e tij në një bote të humanizuar. Ai na kujton lidhjen e dikurshme midis njeriut dhe natyrës.

Poezia e tij ishte dhe është dramatike dhe teatri i tij është gjithëpërfshirës në tragjiken ku rrokullisen jo vetëm fate individesh por dhe popujsh. Ai, me parmendën e shpirtit ka mjellë në historikun e letrave, atë fjalë të mbushur me mendim, muzikalitet dhe kërcim. Sepse ai është një dëshmi autentike i vendlindjes. Nuk mund të ishte ndryshe.

Po të kishte një zgjidhje, poezia do të mbetej në dashuritë prej të cilës do të ishte e pamundur të ndaheshe. Sinteza që bën më popullore dhe ultramodernen, krijon një simbioze të pazakontë. Kritika nuk njeh ndonjë rast tjetër të ngjashëm me të. Përzierja e muzikores dhe e poetikës, e antikes dhe e modernes, kurrë ndonjëherë nuk qe bërë kështu te një person i vetëm. Arti i Lorkës mbetet gjithnjë “ligjërim”, refuzim aktiv i ndarjes midis qenieve, dëshirë për të komunikuar. Te kjo dëshirë, ai shihte burimin e çdo arti, arsyen e shprehjen lirike.

Veprat e tij poetike kryesore jane: “Kënge” 1921; “Romanca cigane” 1928; “Poeme e kanto kondos” 1931; “Vajtim për Injacio Sances Mehijas” 1935; “Poeti ne Nju – Jork” 1940.

Gjithë krijimtaria e tij është ndërgjegjia dhe vetëdija e kohës dhe aspirata e krejt brezit. Ai ishte një sy vëzhgues dhe zemër reaguese. Ndjenja dhe pasioni, dashuria dhe liria, natyra dhe vendlindja, ishin idealet dhe tharmi që ngjizi atë vepër, të cilën e shpalojmë më shumë se si një regëtimë shpirti, si një dëshmi e kohë, të cilës ai i përkiste dhe për të cilën u desh të mos kursente asgjë, edhe atë që kishte më të shtrenjtë, jetën.

Erëtreguesi

Erë e jugut.
E nxirrë dhe përvëluese,
vjen mbi trupin tim,
e sjell farëza
të shkëlqyeshme
vështrimesh, lule
portokalli.

E kthen të kuqe hënën
I bën të ulërijnë
robërit plepa, por vjen
shumë vonë!
Unë e mbështolla natën e rrëfenjës sime
në raft!

Pa asnjë erë,
Qartë shiko!
Xhiro, zemër;
Zemër, xhiro.

Ajër i veriut,
ari i bardhë i erës!
vjen mbi trupin tim
drithëruar me aurora
boreale,
me të kepit të fantazmave
kapidanë,
që qeshin me të madhe
me Danten.
Oh shkëlqyes yjesh!
Por ti vjen
shumë vonë.
Çështja ime është mykur
Dhe unë e humba çelësin.

Pa asnjë erë,
Qartë shiko!
Xhiro, zemër;
Zemër, xhiro.

Puhi, xhuxha dhe erëra,
prej askundi,
mushkonjëri trëndafilash
me petale piramidale,
vrunduj shkëmbyes
në trungjet e ashpër,
flautë të shtrëngatës,
largohuni!
Ndër pranga mbërthyer
kujtesa ime,
është robëruar zogu
që skicoi me këngë
mbrëmjen.

Gjërat që shkojnë nuk kthehen kurrë,
gjithë bota e di,
në flladet e kthjellët të erërave
është padobi e qara.
Vërtet, plepo, mjeshtër i puhisë?
Është padobi e qara!

Pa asnjë erë,
Qartë shiko!
Xhiro, zemër;
Zemër, xhiro.

Zemër e re

Zemra ime, si një gjarpër
e ndërron lëkurën e saj,
e mbaj ja mu në dorë
plot me plagë dhe me mjaltë.

Mendimet që u mëkëmbën
në çerdhen tuaj, ku shkuan?
Po trëndafilat që dhanë aromë
Për Jezu Krishtin dhe Satanan’?

Mbështjellësi i gjorë e mbyti
Yllin tim mbrekullor!
Pergamen i dhimbshëm gri
I asaj që dashuroja por s’e dashuroj.

Shoh në ty fetus i shkencave,
mumje vargjesh dhe skelete
të pafajsive time antike
dhe romancave sekrete.

A t’ju var në murin
e muzeut tim të ndjesive,
tok me të ftohtin edhe terrin,
bebe gjumashe të ligësisë sime?

A t’ju përhap ndër pishat
-libër vuajtjesh i dashurisë time-
kështu të mësoni tringëllimat
që në agim i merr bilbili?

Këngë miturake

Ka pikla vese
në krahët e bilbilit,
pikla të kthjellta hëne
rrjedhur prej fytyrimit.

Mbi mermerin e burimit
puthja e ujrave,
ëndrra e yjeve kokëulur.

Vajzat e kopshtijeve
më thonë të gjitha ‘upafshim
kur kaloj. Këmbanat
dhe ato më thonë ‘upafshim.
Dhe pema puth
në mugëtirë. Unë
lotoj nëpër rrugë,
groteske, pa zgjidhje,
me trishtimin e Cyrano-s
dhe Qyijote-s
rifitoj
mundësi të pafunda
sa ritmi i orës.
I shoh bebëzat të thahen
me ti prekur zëri im
njollosur me dritë të përgjakur,
dhe në këngën time lirike
vesh zbukurimet e një kllouni
faqebardhë. Dashuria,
e bukura dhe e ëmbla fshihet
nën një merimangë. Dielli
si merimagë tjetër më mbulon
nën këmbët e tij të arta. Nuk
e gjej dot fatin tim,
se jam si vetë Dashuria,
shigjetat e të cilës janë lotë,
dhe torba e tyre zemra.

Do ti jap gjithë ç’kam
dhe lotoj dëshirën time
si fëmijë i braktisur
në rrëfenjën e harruar.

Pemë

Pemë!
Ç’qenë shigjetat tuaja
ranë nga kaltrimi?
Ç’luftëtarë të tmerrshëm ju lançuan?
Vallë ishin yjet?

Muzika juaj buron nga shpirti i zogjve,
prej syve të Zotit,
prej dëshirës së përkorë.
Pemë!
E njohin rrënjët tuaja të forta
zemrën time në tokë?

Madrigal

Unë të vështrova në sy
kur isha i mirë dhe djalë.
Duart e tua me ledhatuan
një puthje më pate falë.

(Orët mbajnë të njëjtën rënie,
dhe netët kanë të njëjtët yje.)

U hap zemra ime
si një lule nën qiell,
me petale dëshire
dhe thekë ëndrrash.

(Orët mbajnë të njëjtën rënie,
dhe netët kanë të njëjtët yje.)

Në këndin tim ngashërova
porsi princi i rrëfenjës
për të Artën Estrelita
që u largua nga ndeshjet.

(Orët mbajnë të njëjtën rënie,
dhe netët kanë të njëjtët yje.)

Unë prej teje jam larguar
I dashuruar pa e kuptuar.
Nuk e di si janë sytë tua,
Duart e tua as flokët e tua.
Vetëm më ka mbetur në ballë
Flutura e puthjes.

(Orët mbajnë të njëjtën rënie,
dhe netët kanë të njëjtët yje.)

Natësor

Kam shumë frikë
nga gjethet e vdekura,
në mes të fushave
mbuluar me vesë.
Do të fle tani;
dhe nëse nuk më zgjon,
do lë ndanë teje zemrën time të ngrirë.

“Kush fëshfërin ashtu,
aq larg?”
“Dashuri,
është era në dritare,
e dashura ime!”

Të stolisa gjerdanë
Me gurët e agimit.
Përse më braktis
Në këtë udhë?
Nëse ti shkon larg
Zogu im do qajë
Dhe vreshti i gjelbër
Nuk do të bëjë verë.

“Kush fëshfërin ashtu,
aq larg?”
“Dashuri,
është era në dritare,
e dashura ime!”

Ti kurrë s’do ta kuptosh
Sfinks bore,
Sa shumë që unë
Do të të dashuroja
Mëngjeseve
Kur rrebesh të binte
Dhe në degën e thatë
Të prishej foleja.

“Dashuri,
është era në dritare,
e dashura ime!” / KultPlus.com

‘Spaske pas një pikë mëshirë’, nga Nazmie Hoxha

Posted on by Kult Plus

Nazmie Hoxha ishte këngëtare e popullarizuar e muzikës popullore shqiptare në vitet 1970-2000. Ajo ka lidur më 25 tetor 1952 në Gjonaj të Hasit të Prizrenit dhe vdiq më 5 maj 2007 në Prishtinë.

KultPlus ju sjell këngën ‘Spaske pas nje pike meshire’:

S’paske pas nji pik mëshire
Qysh pësova unë ksi soj
Xhanëm aman
Qysh pësova unë ksi soj

S’pres prej teje far të mire
Veç me m’fol o njiher me goj
Xhanëm aman
Veç me m’fol o njiher me goj

Pse m’ke marrë ti kaq mëni e
S’çohet jeta me inat
Xhanëm aman
S’çohet jeta me inat

Fol me gojë o syn oj zi e
Mos ke frikë o se bën mëkat
Xhanëm aman
Mos ke frikë o se bën mëkat

Paske pas moj zemrën hekur
Qysh durove mori xhan
Xhanëm aman
Qysh durove mori xhan

Përveç teje nuk du tjetër
Trëndafil o në Elbasan
Xhanëm aman
Trënadafil o në Elbasan

Kur më than se u zemru xhanani
Mu ma mir t’më kishin vra
Xhanëm aman
Mu ma mir o t’më kishin vra

Si t’më çitnin prej Elbasanit
Nuk e ndroj o t’shkretën sevda
Xhanëm aman
Nuk e ndroj o t’shkretën sevda/KultPlus.com

Tri motrat Brontë

Posted on by Kult Plus

Me sa duket, familja Brontë i detyrohet shumë Jorkshirit dhe Hauorthit. Veçanërisht tri motrat Brontë: Sharlotë (Charlotte), Emili (Emily) dhe Anë (Anne), emrat e të cilave lidhen menjëherë me peizazhin e lagësht e të vrazhdë të lëndinave angleze.

A ju thonë gjë malet dhe gëmushat e shqopishtave?

A nuk thërresin titujt e romaneve më të famshëm të epokës viktoriane?

Po, sigurisht që po, por edhe jeta e përditshme dhe mbresat e tri vajzave të reja, tri motrave të bashkuara nga pasioni i përbashkët. Në të vërtetë, fshati që i mikpriti që fëmijë, Hauorthi, me kalimin e viteve u shndërrua në vend pelegrinazhi, po kështu edhe shtëpia e familjes dhe kisha ku punonte i ati, një reverend. Se ç’ndikim ka pasur peizazhi që shoqëroi rrugëtimin e jetës së tyre të shkurtër dhe natyra e vendit në krijimtarinë e tyre, është një pyetje që mund të marrë lehtësisht përgjigje. Ndikimi ka qenë i madh dhe, pavarësisht disa udhëtimeve dhe periudhave jashtë vendit, ato i kanë qëndruar gjithmonë besnike. nga ana tjetër, një fakt edhe më magjepsës ka të bëjë me artin që i bashkon. Secila prej tyre shprehet vetëm me fjalë dhe njëkohësisht njëra me tjetrën. Në fakt, në 1847, ato kanë gati 3 romanet e tyre kryesore: “Xhejn Er”, “Maja të stuhishme” dhe “Anjezë Grej” – njëherazi. Botimi, në harmoni të përsosur, ishte një fakt që i kishte ndodhur tashmë treshes, vetëm dy vjet më parë. Kishin vendosur të botonin poezitë e tyre, të cilat i kishin shkruar në fshehtësi të plotë dhe tejet personale. Përballë heshtjes së Emilisë, Sharlotë pranon një kompromis. Koleksioni mund të shohë dritën, por vetëm me një pseudonim.

Shkrimi me pseudonim: e përbashkëta artistike e motrave Brontë

Zgjedhja e emrit, nuk është e rastësishme. Secila supozon një emër, që nuk lë të nënkuptojë aspak atë realen, përveç shkronjës së parë: Sharlotë zgjedh “Currer” , Emili dhe Anë, bëhen “Ellis” dhe “Acton”. Të gjitha me mbiemrin Bell – “këmbanë” në anglisht, për të na sjellë ndërmend një poetikë të caktuar. Me pseudonimi qëllimisht bishtnuese për sa i përket gjinisë, pasi nuk specifikojnë nëse janë autorë apo autore dhe pikërisht për këtë pasiguri funksionojnë aq mirë. Botimi bëhet në një vëllim të vetëm, edhe për shkak të temave të përbashkëta: marrëdhëniet e njeriut me natyrën ose me hyjninë, trazimet e dashurisë dhe lavdërimi i lirisë. Marrëveshja mes tre Brontëve është evidente në disa përshkrime të peizazhit dhe në mbresat më shpirtërore. Shpesh dashuria bëhet vuajtje, nuk u kthehet në këmbim ose tradhtohet. Sa herë kërkojnë ngushëllim, tashmë në shtëpi – si Anjeza te poezia “Ngushëllim” –  në agimin e parë të ditës – si Sharlotë te “Mëngjesi”. Edhe Emili i bashkohet korit melankolik, duke gjetur strehë në livadhet e njohura.

“Do të shkoj atje ku do të më çojë natyra: / Nuk dua të zgjedh tjetër udhërrëfyes: / ku kopetë gri kullosin midis grigjave; / ku era fryn e tërbuar mbi mal”. (E. Brontë).

Natyra është e gjallë dhe manifestohet në praninë e tyre, por evokimi i hapësirave të shqopishtës dhe shkëlqimit të hënës, nuk ngjallin gjithmonë ndjenja mirëqenieje ose përkatësie. Ndonjëherë tek Emilia, vargjet e së cilës janë më komplekset, shpirti i njeriut është i stuhishëm dhe po ashtu edhe natyra, e cila lidhet me të në harmonizim. Pamjet e stuhisë dhe erës, që trondit lumenjtë dhe pyjet përsëriten shpeshherë. Përkundrazi, Zoti mund të shfaqet indiferent ndaj kërkesave, të cilat bëhen të kota dhe të pashprehshme.

Marrëdhënia midis motrave dhe natyra e Jorkshirit

Emili Brontë përqafon kontrastet: dashurinë dhe urrejtjen, jetën dhe vdekjen, realen dhe imagjinare, i deshifron dhe e pohon praninë e tyre në çdo formë jetike. Në vend të kësaj, poezia e Sharlotë dhe Anë Brontë, ka luhatje të dobëta. E lëshojnë veten në keqardhje dashurie dhe lutje melankolike, herë-herë shtrijnë dorën drejt lirisë dhe refuzojnë hallkat e burgosjes, të gjitha me një dozë më të vogël tensioni.

“Do të doja të bredhërija lirshëm,/ një dehje po ma pushton mendjen/ me mendimin për të shkuar larg/ në botët fantastike-gëzim i çuditshëm /që nuk duron dot të jetë i burgosur/erë më të lehtë perëndimore”. (Sh. Brontë) .

Karriera e tyre si poetesha është mjaft e shkurtër, ashtu si ekzistenca e tyre. Na lënë pak rreshta dhe preferojnë të shprehen me prozë. Megjithatë, në paraqitjet e përshtypjeve të tyre romantike, ato sjellin elemente dhe tema që do të kthehen edhe në romane, shumë më të famshme se poezitë. Si pasojë, njohja e këtij aspekti të letërsisë së motrave Brontë mund të jetë e dobishme si në fushën artistike, ashtu edhe në atë njerëzore, për një qasje në njohjen e gjendjes së tyre shpirtërore.

Virxhinia Ulf, në një shkrim publikuar në “The Guardian” më 1904, nuk e ka të vështirë t’i përcaktojë “sentimentale” udhëtimet në Jorkshir dhe shtëpinë-muze të tri shkrimtareve. Në rrëfim, ajo përmend vendet që ka vizituar dhe për secilin përjeton një emocion të ndryshëm, thuajse kaq të fortë. Edhe tek ajo, Hauorth provokon njëherazi ëmbëlsi dhe zymtësi, drithërimë dhe frikë. Edhe Ulf rijeton stuhitë e jetës së shkurtër, të motrave Brontë në Jorkshir./Konica.al/ KultPlus.com

‘Margjela’

Posted on by Kult Plus

Eranda Libohova është këngëtare shqiptare e cila ka lindur në Tiranë. Ajo ka një karrierë të bujshme muzikore, me mbi 10 albume me këngë shqipe. Ne spektaklin “Kënget e Shekullit” përzgjidhet në dhjetë këngetaret më të mira.

Moj Margjel, mori mal’sore,
ku po shkon me at’ kosore?
Ku po shkon moj tu vrapue?
A po vjen o vashë me mue,
se mas teje s’du’ me ngelë
O Margjel, o moj Margjel.

[Refreni]:
(O) Margjelo, mori Margjel,
çilma syrin që m’ke mshelë.
O Margjela e Malsisë,
thuja kangve t’çobanisë.

O Margjel, mori sojnike,
bija e Malsisë kreshnike,
mos t’l’shoj zemra moj sojnike
Trim’i mirë që shkon ai ere
Mendjen ty e ka gjith here
E nga shpres behet vere

Bislim Bislimi emërohet sekretar i përgjithshëm në MKRS-së

Posted on by Kult Plus

Bislim Bislimi është emëruar sekretar i përgjithshëm në Ministrinë e Kulturës, Rinisë dhe Sportit.

Propozimi për të u bë nga Zëvendësministri i Punëve të Brendshme, Blerim Gashani. Kundërkandidati kryesor i Bislimit ishte Arian Ahmeti.

“Për pozitën sekretar i përgjithshëm kanë aplikuar 8 kandidatë, ndërsa 3 prej tyre kanë hyrë në listë të ngushtë, pasi i kanë plotësuar kriteret e përcaktuara me konkurs. Pas vlerësimit profesional nga komisioni shtetëror i pranimit përmes testit me shkrim dhe intervistës, kandidatët fitues që janë vlerësuar mbi pragun 70% të pikëve janë Bislim Bislimi dhe Arian Ahmeti”, tha Gashani.

“Në pajtim me dispozitat ligjore dhe pas përzgjedhjes nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, propozojmë emërimin e z. Bislim Bislimi për pozitën sekretar i përgjithshëm në Ministrinë e Kulturës, Rinisë dhe Sportit për një mandat katër vjeçar”, shtoi ai./21Media