Poezi nga Ismail Kadare
Edhe kur kujtesa ime e lodhur
Ashtu si ato tramvajet e pasmesnatës
Vetëm në stacionet kryesore do të ndalojë,
Une ty s’do të harroj.
Do të kujtoj
Mbrëmjen e heshtur, të pafund të syve të tu,
Dënesën e mbytur, rrëzuar mbi supin tim
Si një dëborë e pashkundshme.
Ndarja erdhi
Po iki larg teje…
Asgjë e jashtëzakonshme,
Veç ndonjë nate
Gishtat e dikujt do të mpleksen në flokët e tu
Me të largëtit gishtat e mi, me kilometra të gjatë…/ KultPlus.com
Në një epokë ku errësira përpiqej të mbytte gjithçka njerëzore, historia e Alice Herz-Sommer ngrihet si një dritë që nuk u shua kurrë, një himn i heshtur, i luajtur në tastierat e një pianoje mes tmerrit në ferrin nazist.
E lindur në Pragë në vitin 1903, në një botë që i jepte frymë kulturës dhe mendimit, Alice u rrit në një familje intelektuale ku muzika nuk ishte thjesht zbavitje, por frymëmarrje. Ajo shquhej si një pianiste klasike me një ndjeshmëri të rrallë, dhe pa e ditur, përgatitej për të përballuar një stuhi që do ta fuste njerëzimin në kapitullin më të errët të historisë së tij moderne.
Në vitin 1943, në një kohë kur e gjithë Evropa përgjaket nga makineria naziste, Alice, vetëm 18-vjeçare, deportohet në Auschwitz. Por, në vendin ku gjithçka ishte ndërtuar për të zhveshur njeriun nga dinjiteti, ajo gjeti një mënyrë për të mos e humbur kurrë thelbin e vet, muzikën.
U bë pjesë e Orkestrës së Grave në kamp, një ansambël i përdorur nga nazistët për qëllime propagandistike. Muzikantet përshëndetnin me melodi të burgosurit që hynin drejt seleksionimit dhe vdekjes, një ironi tragjike, që në vend të heshtjes së natyrshme të dhimbjes, mbulonte mizorinë me nota. Por në këtë absurditet, Alice e ktheu çdo performancë në një akt mbijetese.
Për të, tastiera nuk ishte thjesht një vegël: ishte rruga për të mos u bërë asnjëherë robe e kampit. Çdo tingull që nxirrte ishte një kundërshtim i heshtur ndaj shfarosjes.
“Muzika më shpëtoi jetën”, do të thoshte më vonë. Dhe në ato orë të errëta, ajo nuk luante vetëm për të kënaqur rojet, por për të kujtuar vetes, dhe të tjerëve, se bukuria ekziston ende, se shpirti mund të këndojë edhe kur trupi është nën peshën e persekucionit dhe panikun e asgjesimit.
Pas çlirimit, ajo nuk u kthye kurrë në një jetë të zakonshme, sepse ajo nuk kishte qenë kurrë një qenie e zakonshme. E shpërngulur në Izrael dhe më pas në Londër, ajo vijoi të mësonte, të luante, të jetonte. Në çdo nxënës që i mësonte piano, i dhuronte një copëz nga ajo dritë që ajo kishte ruajtur gjallë në errësirën e Auschwitzit.
Në vitet e vona të jetës, historia e saj preku mijëra zemra përmes dokumentarit “The Lady in Number 6”. Alice nuk fliste për urrejtje; ajo fliste për bukuri, për muzikë, për falje dhe për dashuri ndaj jetës, edhe kur ajo kishte qenë shpirtrobëruar.
Vdiq në vitin 2014, në moshën 110-vjeçare, si më e moshuara e të mbijetuarve të Holokaustit. Por në të vërtetë, ajo nuk vdiq kurrë, ajo vazhdon të jetojë në çdo frymë që beson te muzika si shërim, në çdo njeri që zgjedh të mos i nënshtrohet errësirës.
Sepse historia e Alice Herz-Sommer nuk është vetëm një rrëfim i mbijetesës, është një simfoni e shpirtit njerëzor, që nuk pranon të heshtë.
Përgatiti: Albert Vataj/ KultPlus.com
Hafsa Zyberi është këngëtare shqiptare e cila i takon brezit të Fitnete Rexhës, Nexhmije Pagarushës, Vaçe Zelës, Fatime Sokolit, etj.
Gjatë karrierës së saj këndoi dhe kultivoi me një pasion të madh këngët e Shqipërisë së Mesme.
Disa prej këngëve të cilat ajo i këndoi ndër vite janë: Hajde Moj Malenake, S’paske Pas Një Pikë Mëshirë, Si Më Ke Sytë Më Ke Vetullat, Të Du Moj Goce E Vogel, Ti Pelqeva Ato Sy, Unë Ty Moj Të Kam Dashte, Kënga E Shoqënisë, Balluket E Tuja, Çohuni Djema Shaloni Atin, Këngë Për Kajo Karafilin, Kumuri Qafëbardhë, Kur Ke Qenë Një Herë E Re, Lum E Lum Se Ja Mërrina, Më Shikon Më Buz Në Gaz, Moj Thëllënxa Mitare, Mun Te Ara Kë Tagjia, Në Bash Të Qejfit E T’muhabetit, Rrallë Kam Pa Ksoj Bukurie etj.
KultPlus ju sjell një interpretim të saj “Rrallë Kam Pa k’so Bukurie”:
Ndërsa shumë turistë zgjedhin të vijnë në Shqipëri për të zbuluar bukurinë e plazheve mesdhetare pa turma vizitorësh, ju gjithashtu mund të përjetoni një qëndrim vërtet magjepsës në qytetin e lashtë të Gjirokastrës, shkruan Mina Elwell në revistën amerikane të udhëtimeve “Islands”. Besohet se njerëzit kanë banuar në këtë qytet që nga viti 2000 p.e.s.
Ndërsa jeni duke ecur nëpër qytet – do të keni ndjesinë e kthimit pas në kohë, pasi të eksploroni muret e Kalasë së shekullit VI, xhaminë osmane – të ndërtuar në vitet 1400 – dhe Pazarin historik që daton pothuajse tre shekuj më parë.
Shqipëria është një nga destinacionet më të përballueshme në Evropë dhe Gjirokastra nuk bën përjashtim.
Mënyra më e lehtë dhe zakonisht më e lirë për të shkuar në Gjirokastër me linjë ajrore – është të fluturoni për në Korfuz, të merrni një traget për në Shqipëri (zakonisht kushton rreth 35 dollarë) dhe pastaj të merrni autobusin nga Saranda në Gjirokastër (rreth 5 dollarë). Nëse po udhëtoni nga kryeqyteti, Tirana, do t’ju duhen rreth tre orë e gjysmë me makinë ose autobus për të arritur në Gjirokastër.
Gjatë sezonit veror, Gjirokastra frekuentohet nga një numër i madh turistësh. Temperaturat mund të arrijnë mbi 37 gradë Celsius. Rekomandohet të vizitohet gjatë vjeshtës, për të shijuar atmosferën e qetë të “Qytetit të Gurtë”.
Turistët do të kenë mundësinë të marrin pjesë në Festivalin Kombëtar të Folklorit – i cili mbahet çdo pesë vjet – pasi vera në Gjirokastër ofron shumë muzikë, valle dhe ushqim.
Si është të vizitosh “Qytetin e Gurtë” të Gjirokastrës?
Lart në male, qyteti i Gjirokastrës është një vend unik, plot me arkitekturë osmane, rrugë me kalldrëm dhe një Kala madhështore – që pothuajse duket sikur është rritur natyrshëm nga shkëmbinjtë shkëmborë shqiptarë.
Harqet prej guri të Kalasë dhe pamjet e maleve ia vlejnë të vizitohen. Sapo të hyni brenda, do të shihni edhe dy muze historikë interesantë. Vizita në Kalanë e Gjirokastrës kushton rreth 5 dollarë dhe rreth 3 dollarë shtesë për të parë muzetë.
Ju mund të mësoni gjithçka rreth historisë së qytetit dhe Kalasë – e cila shërbeu si një burg i tmerrshëm për të burgosurit politikë. Gjithashtu, mund të vizitoni disa shtëpi të mrekullueshme prej guri.
Eksploroni “Shtëpinë e Zekatëve” të viteve 1800 për të zbuluar tavanet e saj të përpunuara, muret e pikturuara dhe dritaret mbresëlënëse prej qelqi me ngjyra. Mund ta vizitoni për më pak se 5 dollarë.
Mos humbisni një shëtitje në Urën e Ali Pashës. Dikur, kjo urë e lartë prej guri ishte pjesë e sistemit të ujësjellësit të qytetit, por sot është një shteg që vizitorët mund ta eksplorojnë.
Do t’ju duhet të ecni për rreth gjysmë ore për të arritur atje. Kjo është mënyra perfekte për të shijuar peizazhin përreth qytetit.
Shijoni kuzhinën vendase të Gjirokastrës
Ekzistojnë shumë ushqime të shijshme për të provuar në Gjirokastër, por mezja që nuk duhet të humbisni është Qifqi, Qoftet me oriz kanë një aromë menteje dhe janë një specialitet i qytetit. Gjithashtu, provoni byrekun e mbushur me mish dhe djathëra; mishin e pjekur në skarë dhe çajin e malit.
Për një vakt të paharrueshëm në Gjirokastër, shkoni në Pazarin e Vjetër, në qytetin e vjetër, ku do të gjeni shumë restorante dhe kafene.
Shumë hotele dhe bujtina me mëngjes në Gjirokastër ofrojnë vakte të shijshme falas në mëngjes si pispili, reçel fiku dhe ëmbëlsira.
Shumë prej tyre janë të drejtuara nga familjarët, dhe aty mund të shijoni një vakt të gatuar në shtëpi, duke ju mundësuar një nga përvojat më autentike të kuzhinës mesdhetare gjatë udhëtimit tuaj./euronews/ KultPlus.com
Në skenën e Eurovision 2025 në Bazel mbrëmjen e djeshme, Shqipëria u përfaqësua nga grupi ‘Shkodra Elektronike’ që interpretoi këngën “Zjerm”, një krijim unik që bashkoi elementë të muzikës elektro-pop me motive tradicionale shqiptare.
Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja reagoi me një postim në rrjetet sociale, në të cilin u shpreh se “Shkodra Elektronike rrëmbeu zemrat e publikut anembanë, duke u votuar si një nga performancat më të preferuara të këtij Eurovisioni”.
“Beatriçe dhe Kolë sollën në skenë jo vetëm muzikë, por një valë të pastër emocionesh që preku zemrat e miliona shikuesve duke e ngritur artin shqiptar në nivelet më të larta! Për ne, ata janë fituesit sepse nderuan Shqipërinë përgjatë gjithë këtij rrugëtimi, me dinjitet, pasion dhe klas! Bravo! Krenohemi me ju”, u shpreh Gonxhja.
Austria u shpall fituese e Eurovision 2025, ndërsa Shqipëria u rendit e 8-ta me 218 pikë, nga të cilat 173 pikë erdhën nga publiku./atsh/ KultPlus.com
Katër vite më parë ka vdekur kompozitori i shquar shqiptar dhe ish-profesori i Universitetit të Prishtinës, Fahri Beqiri, në moshën 85-vjeçare.
Fahri Beqiri u lind në vitin 1936 në qytetin e Mitrovicës. Rrugëtimin e tij profesional e filloi në shkollën e mesme të muzikës në Prizren për t’i vazhduar studimet në Akademinë e Muzikës në Beograd. Në vitin 1970 Beqiri diplomoi në drejtimin e kompozimit, me poemën e tij të njohur simfonike “Skënderbeu”, vepër debutuese simfonike jo vetëm për krijimtarinë e këtij kompozitori por në tërë krijimtarinë e re simfonike kosovare e shqiptare në përgjithësi.
Si përfaqësues i gjeneratës së dytë të kompozitorëve shqiptarë të Kosovës dhe ndër kompozitorët e parë profesionist në vend, kontributi i tij i menjëhershëm lidhet me punën pedagogjike fillimisht në Shkollën e Lartë Pedagogjike, ku pjesë përbërëse e saj ishte edhe Dega e Muzikës e më pas me hapjen e Fakultetit të Artit Muzikor kaloi atje dhe deri në vitin 2011 ishte i angazhuar në procesin e mësimdhënies.
Fahri Beqiri, kompozitor i veprave korale si Erdh Misiti, Migjenit, Kënga e rinisë, Madrigali i Ibrit plak, Moj e mira, Shkoj e vij flutrim si zogu, këngë këto të cilat i gjejmë edhe në repertorin e zhanreve të tjera muzikore, duke rritur edhe më tepër popullaritetin e tyre.
Beqiri kompozitori i Scherzo’s, Allaturka-s e më pas edhe i veprave si kuinteti frymor dhe sonatës për klarinetë të cilat së bashku me poemën simfonike “Skënderbeu” u emëruan nga muzikologjia kosovare si vepra me vlerë antologjike. Në tërë opusin e tij krijues, fokus kryesor Beqiri kishte transformimin kreativ artistik të idiomit kombëtar.
Krahas punës së suksesshme krijuese më vlera artistike të ngritura e të qëndrueshme në kohë, Fahri Beqiri shquhet për aktivizmin e pashoq në jetën muzikore në Kosovë.
Ishte drejtues i institucioneve më të rëndësishme të kulturës në vend, nga Shoqata e Kompozitorëve të Kosovës tek Radio Prishtina e ansambli nacional i këngëve dhe valleve “Shota”. Ai është themelues i festivaleve si “Takimet e talentëve të Kosovës”, “Akordet e Kosovës” dhe “Kosovarja këndon”, kryeredaktor në Radio Prishtinë, dirigjent i korit dhe orkestrës frymore në Mitrovicë, tërë aktiviteti i tij është i lidhur ngushtë me organizimin, promovimin e muzikës në vend. Padyshim, dominimi i vlerave të trashgëmisë sonë shpirtërore dallojnë Beqirin për fanatizmin e tij të jashtzakonshëm në ruajtjen dhe promovimin e vlerave të muzikës sonë autoktone – shqiptare dhe ngritjen e saj në nivelin më të lartë artistik.
Puna e tij pedagogjike, artistike dhe krijuese, është dekoruar me dhjetëra mirënjohje komunale, krahinore, federative dhe së fundmi është nderuar me medaljen Presidenciale të meritave si dhe çmimi kombëtar për vepër jetësore “Niketë Dardani”. / KultPlus.com
Poezi nga Dritëro Agolli
Kur dashuroheshim në kohën tonë,
Kur tretesha dhe digjesha për ty,
Nga njeri-tjetri letrat vinin vonë,
Kalonte dhe një muaj apo dy.
Po ndofta dashuria mbahej gjallë,
Se zjarrin mbanin letrat në udhëtim
Me bicikletë a mushkë apo me kalë
Në vapë e shi, dëborë dhe thellim.
Kur dashuroheshim në kohën tonë
Me zor na vinin letrat fshat-qytet
Nuk kishim nëpër dhoma telefonë
Dhe në ëndërr s’kishte faks dhe internet.
Megjithatë më mirë që nuk kishte
As telefon as internet, as faks,
Se fjalë e nisur shpejt dhe mund ta vriste
Një dashuri të vjetër për një çast./ KultPlus.com
Poezi nga Charles Baudelaire
Rruga rreth e rrotull zjente e zhurmonte.
Veshur në të zeza në dhimbje madhështore,
një grua shkoi duke tundur plot salltanet,
kindet e dantellat e fustanit të saj të gjatë
Po pija në mejhane i përhumbur, tapë e ekstravagant
kur ajo kaloi para meje, me kembë prej statuje e fisnike
si shqiponjë. E, thellë në sytë e saj, qiell gri ku lind urugani,
pashë embëlsinë që magjeps e epshin që vret…
Ish një vetëtimë verbuese e pastaj u bë… natë!
O bukuri kalimtare që më bëre të fluturoj me krahë,
vallë, s’do të shoh më, në këtë jete a në eternitet?
Ajo iku e humbi mes turmës! S’do t’a shihja kurrë!
Nuk dija ku vinte e as ajo s’dinte ku shkoja unë.
Por, oh, qeshë i bindur! Po, qeshë i sigurtë!
Ajo do ish gruaja që do të kisha dashuruar…/KultPlus.com
Poezi nga Dylan Thomas
Pashë në ëndër gjenezën time nën djersët e gjumit, duke çpuar
Lëvoren që rrotullohej, të fortë si muskuli
I një motori në trapano, duke u transportuar
Te shëmbëllimi dhe te trari i nervit.
Prej gjymtyrësh të bëra me përmasa krimbi, i hequr qafe
Prej mishit kryeneç, i limuar
Nga të gjitha veglat e barit, metal
Prej diejsh në natën që njerëzit shkrin.
Trashëgimtar i venave ku valon pika e dashurisë,
E shtrenjtë në kockat e mia një qenie, unë
Bëra xhiron e globit të trashëgimisë sime, udhëtim
Në klasë të parë, te njeriu që u ingranua gjatë natës.
Pash në ëndër gjenezën time dhe prapë vdiqa, shrapnel
I ngulur në zemrën në lëvizje, e grisur
Në plagën e qepur dhe erë e mpiksur, vdekje
Me maskë në gojën që gëlltiti gazin.
Esnaf në vdekjen time të dytë dallova lartësitë,
Vjelje thikash dhe bimësh helmuese, ndryshk
Gjaku im mbi të vdekurit e temperuar, duke forcuar
Luftën time të dytë për tu shkëputur nga bari.
Dhe në lindjen time ishte infektues pushteti, i dyti
Rresureksion i skeletit dhe
Veshje e re për shpirtin lakuriq. Virilitet
Rrodhi nga e dhimbshmja dhimbje.
Pashë në ëndër gjenezën time nën djersët e vdekjes, i rënë
Dy herë në detin që ushqen, jo më i freskët
Në ujin e kripur të Adamit derisa, shëmbëllim
I një force të reje njerëzore, unë të kërkoj diellin.
KultPlus.com
“Pos brengave të mundshme, një nga shkaqet më njohura të palumturisë, është zilia. Zilia, do të thosha, është njëra ndër pasionet më të përgjithshme dhe më të thella të njeriut.
Ajo mund të hetohet lehtë te fëmijët para se të mbushin një vit dhe çdo pedagog kësaj duhet t’i kushtojë kujdesin më të hollë. Në shfaqjen më të vogël të afrisë ndaj një fëmije në dëm të tjetrit, hetohet menjëherë dhe nuk durohet. Kushdo që ka punë me fëmijë, duhet domosdo që kur ndan, të jetë i drejtë deri në fund, i përkryer, i ashpër dhe i pandryshueshëm.
Mirëpo fëmijët vetëm pak më tepër e zbulojnë lakminë dhe xhelozinë e tyre se sa të rriturit. Ky emocion është njësoj mbizotërues midis fëmijëve dhe të rriturve.
Midis damave mesatare të çmuara, zilia luan një rol jashtëzakonisht të madh. Nëse uleni në metro dhe ndodh që pranë vagonit të kalojë ndonjë grua e bukur e veshur mirë, shikojini sytë e grave të tjera. Do ta vëreni se secila prej tyre, me përjashtim të mundshëm të atyre që janë të veshura më mirë, e vështrojnë atë grua me shikim smirëzi dhe do të përpiqen të gjejnë diçka që është nënçmuese për të.
Dëshira për skandale është shprehje e kësaj smire të përgjithshme: edhe çfarëdo tregimi kundër gruas tjetër besohet menjëherë pa fakt bindës. Moralizimi i shumëfishtë i shërben po këtij qëllimi: u’a kanë zili atyre që bëjnë mëkat, kurse në të njejtën kohë e konsiderojnë se është virtyt të dënohen ato për mëkatet e tyre. Ky lloj i veçantë i virtytit është sigurisht shpërblim i vetvetes.
Saktësisht po kjo gjë, ndërkaq, mund të vëheret plotësisht edhe ndër burra, me përjashtim se gratë i konsiderojnë rivale të gjitha gratë e tjera, kurse burrat si rregull e kanë këtë ndjenjë vetëm ndaj burrave të profesionit të njejtë.”/filozofia.al
– Bertrand Russell, “Pushtimi i lumturisë”
Poezi e shkruar nga Dritëro Agolli.
Shumë ujë gri, shumë qiej gri,
Gri në dritare, gri në vetmi.
Ikin lejlekët larg në arrati,
Shumë ujë gri, shumë qiej gri.
Pikojnë strehët melankoli,
Shumë strehë gri, shumë pika gri.
Postjer përtaci vjen në shtëpi
Me pallto gri, me letra gri.
Hesht pas dritares maçoku i zi,
Gazeta hapet me tituj gri.
Gri në dritare, gri në vetmi,
Ikin lejlekët larg në arrati…
Ndërsa shumë turistë zgjedhin të vijnë në Shqipëri për të zbuluar bukurinë e plazheve mesdhetare pa turma vizitorësh, ju gjithashtu mund të përjetoni një qëndrim vërtet magjepsës në qytetin e lashtë të Gjirokastrës, shkruan Mina Elwell në revistën amerikane të udhëtimeve “Islands”.
Besohet se njerëzit kanë banuar në këtë qytet që nga viti 2000 p.e.s.
Ndërsa jeni duke ecur nëpër qytet – do të keni ndjesinë e kthimit pas në kohë, pasi të eksploroni muret e Kalasë së shekullit VI, xhaminë osmane – të ndërtuar në vitet 1400 – dhe Pazarin historik që daton pothuajse tre shekuj më parë.
Shqipëria është një nga destinacionet më të përballueshme në Evropë dhe Gjirokastra nuk bën përjashtim.
Mënyra më e lehtë dhe zakonisht më e lirë për të shkuar në Gjirokastër me linjë ajrore – është të fluturoni për në Korfuz, të merrni një traget për në Shqipëri (zakonisht kushton rreth 35 dollarë) dhe pastaj të merrni autobusin nga Saranda në Gjirokastër (rreth 5 dollarë).
Nëse po udhëtoni nga kryeqyteti, Tirana, do t’ju duhen rreth tre orë e gjysmë me makinë ose autobus për të arritur në Gjirokastër.
Gjatë sezonit veror, Gjirokastra frekuentohet nga një numër i madh turistësh. Temperaturat mund të arrijnë mbi 37 gradë Celsius.
Rekomandohet të vizitohet gjatë vjeshtës, për të shijuar atmosferën e qetë të “Qytetit të Gurtë”.
Turistët do të kenë mundësinë të marrin pjesë në Festivalin Kombëtar të Folklorit – i cili mbahet çdo pesë vjet – pasi vera në Gjirokastër ofron shumë muzikë, valle dhe ushqim.
Si është të vizitosh “Qytetin e Gurtë” të Gjirokastrës?
Lart në male, qyteti i Gjirokastrës është një vend unik, plot me arkitekturë osmane, rrugë me kalldrëm dhe një Kala madhështore – që pothuajse duket sikur është rritur natyrshëm nga shkëmbinjtë shkëmborë shqiptarë.
Harqet prej guri të Kalasë dhe pamjet e maleve ia vlejnë të vizitohen. Sapo të hyni brenda, do të shihni edhe dy muze historikë interesantë.
Vizita në Kalanë e Gjirokastrës kushton rreth 5 dollarë dhe rreth 3 dollarë shtesë për të parë muzetë.
Ju mund të mësoni gjithçka rreth historisë së qytetit dhe Kalasë – e cila shërbeu si një burg i tmerrshëm për të burgosurit politikë.
Gjithashtu, mund të vizitoni disa shtëpi të mrekullueshme prej guri.
Eksploroni “Shtëpinë e Zekatëve” të viteve 1800 për të zbuluar tavanet e saj të përpunuara, muret e pikturuara dhe dritaret mbresëlënëse prej qelqi me ngjyra. Mund ta vizitoni për më pak se 5 dollarë.
Mos humbisni një shëtitje në Urën e Ali Pashës. Dikur, kjo urë e lartë prej guri ishte pjesë e sistemit të ujësjellësit të qytetit, por sot është një shteg që vizitorët mund ta eksplorojnë.
Do t’ju duhet të ecni për rreth gjysmë ore për të arritur atje. Kjo është mënyra perfekte për të shijuar peizazhin përreth qytetit.
Shijoni kuzhinën vendase të Gjirokastrës
Ekzistojnë shumë ushqime të shijshme për të provuar në Gjirokastër, por mezja që nuk duhet të humbisni është Qifqi,
Qoftet me oriz kanë një aromë menteje dhe janë një specialitet i qytetit.
Gjithashtu, provoni byrekun e mbushur me mish dhe djathëra; mishin e pjekur në skarë dhe çajin e malit.
Për një vakt të paharrueshëm në Gjirokastër, shkoni në Pazarin e Vjetër, në qytetin e vjetër, ku do të gjeni shumë restorante dhe kafene.
Shumë hotele dhe bujtina me mëngjes në Gjirokastër ofrojnë vakte të shijshme falas në mëngjes si pispili, reçel fiku dhe ëmbëlsira.
Shumë prej tyre janë të drejtuara nga familjarët, dhe aty mund të shijoni një vakt të gatuar në shtëpi, duke ju mundësuar një nga përvojat më autentike të kuzhinës mesdhetare gjatë udhëtimit tuaj./atsh/KultPlus.com
Thënie nga Bertrand Russell:
“Dashuria është shumë më tepër se sa dëshira për marrdhënie seksuale; ajo është mjeti kryesor për të ikur nga vetmia e cila i prek meshkujt dhe femrat përgjatë pjesës më të madhe të jetës së tyre.”
“Jeta e mirë inspirohet nga dashuria dhe udhëhiqet nga dija.”
“Shpresat ekstreme janë të lindura nga mjerimet ekstreme.”
“Njerëzit janë të lindur injorantë, jo budallenjë. Ata i bënë budallenjë edukimi.”
“Dehja është vetvrasje e përkoshme.”
“Martesa për gruan është mënyra më e zakonshme e jetesës dhe sasia e përgjithshme e seksit të padëshiruar, e duruar nga gruaja, me shumë gjasë është shumë më e madhe në martesë se sa në prostitucion.”/KultPlus.com
Nën ritmet e muzikës, këngëve dhe valleve, si edhe me pjesëmarrjen e jashtëzakonshme të disa prej artistëve më të njohur shqiptarë dhe grupeve të huaja artistike, qyteti bregdetar i Vlorës çeli dje zyrtarisht, sezonin turistik 2025.
Në një koncert madhështor, ku performoi këngëtari Ylli Limani, por edhe grupe artistësh nga e gjithë bota, qytetarë të shumtë, turistë të huaj, por edhe artdashës ishin të pranishëm në shëtitoren në Lungomare ku ishte ngritur edhe skena e koncertit.
Kryebashkiaku i Vlorës, Ermal Dredha, u shpreh se aktivitetet hapëse të sezonit turistik nisin me “Miss Summer World”, ku përpos koncertit madhështor i cili u mbajt të shtunën në mbrëmje, janë parqshikuar edhe plot aktivitete të tjera përgjatë gjithë Lungomares.
“Ndaj, mos mungoni, eja të gjithë të bashkohemi dhe të festoni me ne”, tha Dredha.
Në Vlorë, turizmi gjithëvjetor është karakteristikë kryesore e zhvillimit të këtij qyteti bregdetar, ku vizitorë të shumtë vendas dhe të huaj shijojnë kulinarinë e qytetit bregdetar, por edhe peizazhet e mrekullueshme të Labërisë.
Edhe ditën e sotme, në Vlorë do të vazhdojnë aktivitetet artistike në kuadër të çeljes zyrtare të sezonit turistik për këtë vit, ndërsa pjesë e ofertës turistike janë edhe muzetë, kultura, kulinaria dhe tradita në të gjitha dimensionet e saj.
Koncerti i mbrëmjes së djeshme kulmoi me një spektakël të jashtëzakonshëm fishekzjarresh, ndërsa surpriza të tjera i presin sot qytetarë vlonjatë dhe turistët e shumtë që ndodhen në këtë qytet bregdetar./atsh/KultPlus.com
S’kam fuqi më as të trishtohem
Jemi anije pa spirancë
Mes erërave të egra të kundërta.
Peshqit Ilafazanë shurdhojnë qiellin
Më jepni ju një copë ironie,
Se nuk e gjej dot në veten time,-
Një copëz ironie
Sa gjysmëz e krahut të zogut,-
Të mbrohem nga shirat e verdhë
Të predikimeve të apostujve të lajthitur.
Të gjithë na kanë faj dhe askush:
Deshëm të krijohemi në asgjësimin tonë
Tani gjithë dritaret e shpirtit
Janë hapur, bymyer e kalbur
Nga shirat e lotëve,-
Dhe s’mbyllen më dot.
Mund të hyjë kush të dojë. /KultPlus.com
Nga Kanadaja në Katar, përgatituni të frymëzoheni nga disa prej arkitekturës më mahnitëse në botë.
Këto muze, ose ndërtesa ekstravagante moderne ose rrënoja mistike mesjetare ose stacione treni të konvertuara, janë vepra arti në vetvete dhe do t’ju lënë të mahnitur, transmeton KultPlus.
Musée d’Orsay, Paris
Këtu, ju do të gjeni koleksionin më të madh në botë të veprave të artit të respektuara nga impresionistët dhe post-impresionistët. Dikur një stacion hekurudhor, Musée d’Orsay, fillimisht i njohur si Gare d’Orsay, është një nga shembujt më të shkëlqyer të lëvizjes franceze të arteve të bukura me shumë tipare origjinale të ruajtura.
Muzeu i Historisë Natyrore, Londër
Miliona njerëz vizitojnë çdo vit Muzeun e Historisë Natyrore në Londër. Çdo dhomë është një gëzim për tu vizituar pasi pikturat dhe gdhendjet e kafshëve, florës dhe faunës janë të vendosura në të gjithë tavanet, muret dhe madje edhe shtyllat e muzeut.
Muzeu Guggenheim, New York
Muzeu Solomon R. Guggenheim në New York është një nga ndërtesat më të njohura për shkak të arkitekturës së tij spirale unike. Muzeu është një nga ndërtesat e firmës së arkitektit të famshëm Frank Lloyd Wright, ndërsa disa lehtë do të argumentonin se është padyshim perlë e tij, dhe iu deshën 16 vjet për ta ndërtuar. Forma e ndërtesës lejon që puna e jashtëzakonshme dhe e thellë që ajo mban – dhe me të cilën përputhet në mënyrë të përsosur – të përjetohet në një mënyrë krejtësisht të ndryshme, duke u paraqitur në një shteg të vazhdueshëm nga maja në fund të ndërtesës.
Guggenheim Bilbao, Bilbao
Kjo ndërtesë e Frank Gehry vlerësohet globalisht si një nga ndërtesat më të spikatura të fundit të shekullit të 20 -të dhe kombinon një sukses kritik dhe atë popullor, diçka jashtëzakonisht e rrallë në botën e arkitekturës. Muzeu strehon një koleksion të veprave të artistëve spanjollë dhe ndërkombëtarë dhe pasqyron historinë detare të Bilbaos duke sugjeruar anije dhe peshore peshku përmes modelit të tij.
Muzeu Hanoi, Hanoi
Kjo ndërtesë në dukje që kundërshton gravitetin është në thelb një piramidë e përmbysur dhe është ndërtuar për të festuar përvjetorin mijëvjeçar të Hanoi. Pak ndërtesa dhe monumente më të gjera në krye sesa në fund kanë arritur sukses në një shkallë kaq të jashtëzakonshme.
Muzeu Royal Ontario, Toronto
Në Amerikën e Veriut, Muzeu Royal Ontario i Torontos ka qenë prej kohësh një nga muzetë më të njohur. E projektuar nga Daniel Libeskind, kjo ndërtesë e rrënuar dekonstruktive u ndërtua si një shtrirje në ndërtesën origjinale.
Shtëpia dhe Kopshtet e Monet, Giverny
Ajo që e bën “Fondacionin Claude Monet” kaq tërheqës është se kur hyn, vizitori transportohet menjëherë në kryeveprat goditëse dhe elegante të piktorit. Kjo është një ndërtesë që përfiton shumë nga fakti që Monet punoi gjerësisht duke përshkruar kopshtet e tij, të cilat, së bashku me shtëpinë, janë ruajtur në një standard të lartë në mënyrë që t’i ofrojnë vizitorit një pasqyrë unike në bota e artistit -një botë me ngjyra, heshtje dhe bukuri të shkëlqyer kombëtare.
Muzeu Historik Shtetëror i Moskës, Moskë
E ndërtuar në shekullin XIX, kjo është një ndërtesë e jashtëzakonshme neo-ruse. Ngjyra e tij e ndritshme, e kuqe e gjakut e bën atë një pjesë të përsosur për t’u ulur në Sheshin e Kuq së bashku me ndërtesat e tjera me ngjyra të gjalla të Moskës. Duke ndjekur historinë ruse nga koha parahistorike e deri më sot, vlerësohet se muzeu mban një koleksion të objekteve që arrijnë në miliona.
Muzeu Hedmark, Hamar
Ky është më shumë një koleksion i muzeve dhe ndërtesave sesa një muze i vetëm. Ajo që e veçon Hedmark nga muzetë e tjerë rajonalë ose të përkohshëm të këtij lloji është ajo që nganjëherë quhet “katedralja e dyfishtë”. Ndërtesa është një kombinim i bukur i rrënojave të katedrales mesjetare dhe një serë që mbyll rrënojat dhe i mbron ato.
Luvri, Paris
Luvri është zyrtarisht muzeu më i vizituar në botë. Një ndërtesë që u zgjerua ndër shekuj, muzeu është shtëpia e disa prej veprave më monumentale të artit të bëra ndonjëherë, si “Mona Lisa” e Da Vinçit dhe “Venus de Milo”. Themelet origjinale të kalasë mesjetare janë të dukshme nga kripta dhe piramida e saj e dukshme prej qelqi u ndërtua në vitin 1989, ndërsa piramida e saj e përmbysur u përfundua në 1993.
Muzeu i Artit Islam, Doha
Projektuar nga I.M. Pei, arkitekti i famshëm gjithashtu përgjegjës për piramidën e Luvrit, ndërtesa e Muzeut të Artit Islamik është frymëzuar nga arti islamik që përmban. Është i pari i këtij lloji në Shtetet Arabe, por muze të tjerë i janë bashkuar që në vende si Kajro dhe Ghazni.
Muzeu Dali, Shën Petersburg, Florida
Muzetë që përqendrohen në paraqitjen e punës së një artisti të vetëm janë të ngarkuar me detyrën e strehimit të punës së artistit në një ndërtesë që flet absolutisht për ta. Muzeu Dali është ndoshta ai që ka më shumë sukses në atë përpjekje. Edhe pse struktura kryesore ka një formë kubike mjaft standarde, është qelqi dhe çeliku që duket se derdhen nga ndërtesa si një material i shkrirë i një lloji – shumë si orët e shkrirjes në “Qëndrueshmëria e kujtesës” – që me të vërtetë i jep muze karakterin e tij Dali. Kjo shtesë surreale në bregun perëndimor të Floridës jeton absolutisht me famën e mjeshtrit të Surrealizmit. / KultPlus.com
Gustav Mahler (7 korrik 1860 – 18 maj 1911) ishte një kompozitor romantik austro-bohemian dhe një nga dirigjentët kryesorë të brezit të tij, përcjell KultPlus.
Si kompozitor, ai vepronte si një urë midis traditës austro-gjermane të shekullit të 19-të dhe modernizmit të fillimit të shekullit të 20-të.
Ndërsa gjatë jetës së tij, statusi i tij si dirigjent u vendos pa diskutim, muzika e tij personale fitoi popullaritet të gjerë vetëm pas periudhave të mohimit të përkohshëm, që përfshinin ndalimin e performancave të tij në shumicën e Evropës gjatë kohës naziste.
Pas vitit 1945, krijimet e tij u rindërtuan nga një brez i ri dëgjuesish. Mahler pastaj u bë një nga kompozitorët më të shpërthyeshëm dhe të regjistruar të të gjitha kohërave, një pozicion që ai e ka mbajtur në shekullin e 21.
I lindur në Bohemi (që në atë kohë ishte pjesë e Perandorisë Austriake) në një familje hebrenjsh, i cili fliste gjermanisht, tregoi talentin e tij muzikor qysh në moshë të re. Pas diplomimit nga Konservatori i Vjenës në vitin 1878, ai mori një radhë postesh dirigjuese që u rritën në rëndësi në sallat e operas të Europës, që kulmuan me emërimin e tij në vitin 1897 si drejtor i Operës së Gjykatës së Vjenës (Hofoper).
Gjatë dhjetë viteve të tij në Vjenë, Mahler – i cili ishte konvertuar në katolicizëm për të siguruar postin – përjetoi një opozitë dhe armiqësi të rregullt nga shtypi antisemit. Megjithatë, prodhimet e tij inovative dhe insistimi për standarde të larta performimi siguruan reputacionin e tij si një nga dirigjentët më të mëdhenj të operas, veçanërisht si interpretues i veprave skenike të Wagnerit, Mozartistëve dhe Çajkovskit.
Në fund të jetës së tij, ai ishte drejtor i shkurtër i Operas Metropolitan të New York-ut dhe Filarmonisë së New York-ut./KultPlus.com
18 maji është Dita Ndërkombëtare e Muzeut. Kjo është një festë globale që thekson rolin jetik që luajnë muzetë në shkëmbimin kulturor, edukimin dhe zhvillimin e komunitetit.
Organizuar çdo vit nga Këshilli Ndërkombëtar i Muzeve (ICOM), dita inkurajon muzetë në mbarë botën të angazhohen me komunitetet e tyre përmes ngjarjeve dhe aktiviteteve të veçanta.
Dita Ndërkombëtare e Muzeut u krijua në vitin 1977 nga ICOM për të rritur ndërgjegjësimin për rëndësinë e muzeve në shoqëri. Çdo vit, një temë specifike zgjidhet për të pasqyruar çështjet apo sfidat aktuale me të cilat përballen muzetë. Për vitin 2025, tema është “E ardhmja e muzeve në komunitetet që ndryshojnë me shpejtësi”, duke u fokusuar në mënyrën se si muzetë mund të përshtaten dhe të lulëzojnë mes ndryshimeve sociale, teknologjike dhe mjedisore.
Këshilli Ndërkombëtar i Muzeve sugjeron mënyra të ndryshme për t’u angazhuar në këtë ditë:
Shteti i Austrisë është shpallur fitues i Festivalit Evropian të Këngës- “Eurovizion 2025”.
Sonte në Bazel të Zvicrës është mbajtur finalja e madhe e “Eurovisionit”, në të cilin festival kanë garuar gjithsej 26 shtete.
Në “Eurovizion 2025” Shqipëria është përfaqësuar nga Shkodra Elektronike me këngën “Zjerm”, e cila nga kjo garë është radhitur në vendin e tetë, me gjithsej 218 pikë të grumbulluara. / KultPlus.com
Flonja Haxhaj
Në mbrëmjen e djeshme, në Teatrin Kombëtar të Kosovës, skena u kthye në një fushë beteje të heshtur por të ngarkuar emocionalisht, ku një pikturë tërësisht e bardhë vuri në lëvizje tensionet më të thella mes tre miqve të vjetër. Nën regjinë e Bashkim Ramadanit, komedia “Art” e dramaturges franceze Yasmina Reza, vepër e shkruar në vitin 1994, solli përpara publikut kosovar një rrëfim ironik për artin, vlerat personale dhe krisjet e padukshme të një shoqërie të vjetër, përcjell KultPlus.
Në qendër të shfaqjes janë tre personazhe, Sergjio (Ylber Bardhi), një pasionant i artit modern që blen një pikturë minimaliste në vlerë prej 200 mijë euro, një pëlhurë madhe, e bardhë me disa vija paksa më të zbehta, Mark (Ard Islami), mik i vjetër që reagon me tallje e zemërim ndaj këtij veprimi dhe Ivan (Butrint Lumi), që përpiqet të ruajë baraspeshën mes dy miqve, duke u kthyer në viktimë të përpjekjes për pajtim.
Piktura, një simbol bosh, apo edhe ‘personazhi i katërt’ i kësaj shfaqje bëhet shkaku për të shpalosur shumë më tepër se debatet rreth artit. Përplasjet e Sergjios dhe Markut zbulojnë çarje më të thella, sfidat e identitetit, mendimet negative për njëri – tjetrin, mungesën e mirëkuptimit dhe ego që dalin në pah nën maskën e humorit e talljes, por edhe të përplasjes. Ivan, ndërkohë, i lëkundur mes palëve, është një pasqyrë e njeriut të zakonshëm që përpiqet t’i shmangë konfliktet, por që përfundon duke u zhytur në to edhe më thellë, ose mbase, ai që e pëson më së shumti.
Gjatë shfaqjes, publiku pati mundësinë të ndjekë një larmi formash shprehëse, nga dialogjet e ngarkuara emocionalisht mes dy personazheve, te monologët e sinqertë ku aktorët i drejtohen drejtpërdrejt publikut, e deri te diskutimet e përbashkëta mes tre shokëve. Çdo moment dramatik apo komik kishte zanafillën te piktura, një objekt i vetëm por që shërbeu si nxitës i përplasjeve të mendimeve dhe të marrëdhënieve të tyre.
Momente të shumta të kësaj shfaqjeje shkaktuan të qeshura në publik. Përveç kësaj, ironia, situatat absurde dhe ndërveprimi mes aktorëve bëri që përveç si një shfaqje komike, të ngacmojë përvojën e gjithësecilit në atë se sa të sinqertë jemi në raport me marrëdhëniet tona.
Pas premierës, regjisori Bashkim Ramadani tha për KultPlus se ndjehet i lumtur që është ftuar nga Teatri Kobëtar i Kosovës për të vënë në skenë këtë shfaqje, teksti i së cilës, iste i njohur për Ramadanin. Për regjisorin, vepra nuk është vetëm një komedi mbi një pikturë të bardhë, por një eksplorim i thellë i identitetit, pasigurive dhe dinamikave të miqësisë.
“Për këtë tekst më ka thirrur Teatri Kombëtar për ta inskenuar. Këtë tekst e kam njohur qysh në kohën e studimeve. Që atëherë më ka ngacmuar dhe ka qenë pjesë e planeve të mia, madje edhe si mundësi për shfaqje diplome. Megjithatë, ndoshta nuk ka qenë koha e duhur atëherë për ta inskenuar.Tani, kur erdhi ftesa nga Teatri Kombëtar, jam ndjerë shumë mirë, për shkak se e kam njohur tekstin dhe më ka tërhequr qysh atëherë. Por tani, pasi jam marrë më shumë me të, mendoj se kemi depërtuar në pikat ku është dashur të depërtojmë”, thotë Ramadani, duke shtuar se ndonëse mund të duket si një parody e artit të sotëm, as autorja, e as trupa e TKK-së, nuk e kanë pasur si qëllim.
“Nuk është një parodi tipike. Jasmina Reza e quan një komedi tragjike. Flet më shumë për raportet mes njerëzve sesa për artin. Arti merret si referencë, por më pas, kur e shohim më thellë, e kuptojmë që vepra flet për diçka shumë më të rëndësishme, për identitetin, për atë se çka jemi, si e shohim veten, si ndërtojmë marrëdhënien me shokun, si e projektojmë veten te tjetri, si një pasqyrë që fillon të thyhet, dhe nuk na jep më refleksin tonë në tjetrin”, përfundoi Ramadani.
Ndërkaq, aktori Butrin Lumi, i cili në shfaqje portretizon rolin e Ivanit, tha për KultPlus se ndjehet i kënaqur që ka pasur mundësinë të punojë me Teatrin Kombëtar të Kosovës, veqanërisht me këtë shfaqje.
“Dua t’i falënderoj dy partnerët e mi të mrekullueshëm, Ylberin dhe Ardin, si dhe regjisorin, Bashkimin. Po ashtu, falënderoj edhe të dy drejtorët artistikë dhe përgjegjësin e produksionit për mundësinë që më dhanë të jem pjesë e këtij projekti. Shfaqja, besoj se sonte shkoi shumë mirë dhe publiku e priti me entuziazëm. Ne kemi mbajtur prova intensive për më shumë se një muaj e gjysmë, duke punuar çdo ditë deri në ardhjen e ditës së premierës”, theksoi Lumi për KultPlus.
Në rolin e Sergjios, aktori Ylber Bardhi ishte një ndër shtyllat kryesore të ndërtimit të shfaqjes.Pas përfundimit të shfaqjes, Bardhi ndau përvojën e tij me KultPlus, duke folur për procesin intensiv të punës, bashkëpunimin me kolegët dhe qasjen që kishte ndaj ndërtimit të karakterit.
“Ka qenë një punë e gjatë, rreth pesë apo gjashtë javë me punë të përditshme. Por është kënaqësi të luash në një shfaqje të tillë, sepse kjo është një vepër që vë në pah karakterin. Është një shfaqje që mbështetet shumë te aktori dhe, për mua, ka qenë kënaqësi të jem pjesë e kësaj kaste, sidomos së bashku me Ard Islamin dhe Butrint Lumin. Me Butrintin është hera e parë që po punoj, dhe kemi kaluar shumë mirë gjatë këtij procesi. Që nga fillimi kemi diskutuar se si t’i japim tipare sa më të plota personazhit, duke tentuar të përfshijmë anë të ndryshme të një njeriu,pra, probleme të ndryshme që mund t’i përjetojë një person”, tha Bardhi duke shtuar tutje se secili prej tyre kanë sjellë nga një veçori ose problematikë specifike, duke e çuar personazhin deri në një nivel shumë personal./KultPlus.com
Sapo kanë përfunduar performancën e tyre përfaqësuesit e Shqipërisë “Shkodra Elektronike”, të cilët ishin të fundit në listën e interpretimeve.
Paraqitja dhe prezantimi i tyre elektrizoi skenën, ku edhe brohoritjet vazhdonin të përcillnin këngën në sfond.
CNN– mediumi prestigjioz amerikan një ditë më parë e ka renditur këngën “Zjerm” të Shkodrës Elektronike si këngën më të mirë të edicionit të sivjetmë të “Eurovisionit”, i cili po mbahet në Bazel të Zvicrës.
Në një artikull kushtuar Festivalit Evropian të Këngës, ku ishin të radhitura 26 këngët finaliste, CNN në krye të listës e ka pozicionuar Shqipërinë.
Dy yjet e Shkodrës Elektronike janë cilësuar si “dyshja më e papritur” e “Eurovisionit”.
Këngëtarja Beatriçe Gjergji ka thënë se “Eurovisioni” në fakt nuk është lloj i muzikës së tyre. Por pikërisht kjo ka bërë që Shqipëria të ketë përparësi për shkak të mosngjashmërisë me asnjë këngë tjetër, po merr vëmendjen e merituar nga fansat.
“Nëse beson në llojin e muzikës që do, ndoshta mund të ndodhë diçka”, ka thënë Gjergji. /
Vjollca Duraku
Mbrëmë, në skenën e Chopin Piano Fest në natën e katërt të edicionit të 15-të ka interpretuar “magjistari i tastierës”, pianisti Istvan Lajko, shkruan KultPlus. Një mënyrë e veçantë interpretimi e solistit hungarez ka sjell magjinë e tingujve të muzikës klasike, përmes prekjeve të buta dhe elegante të tasteve bardh e zi, që krijonin përshtypje se po prekej shpirti i pianos.
Një mjeshtëri e rrallë si kjo, përqëndronte vëmendjen e audiencës në çdo sekondë, për të cilën gjë ai është shpërblyer në konkurse ndërkombëtare si: Granx Prix- Çmimi i Parë dhe dy çmime speciale në Konkursin Ndërkombëtar për Piano Listz- Bartok- Ligeti. Lajko është dekoruar edhe me titullin Kalorës i Kulturës Universale.
Tingujt e kompozitorit Sergei Rachmaninoff në veprën “Variations on a theme of Corelli op.42” emetoheshin rrallë fillimisht, duke të dhënë mundësinë për të shijuar muzikën mes heshtjes së tingujve. Këta tinguj dërgonin në një botë ku mbretëronte një harmoni absolute, ku tingulli ndriçonte esencën e secilit pjesëmarrës.
Kurse, tingujt e autorit Franz Schubert “3 Piano Pieces D.946” emetoheshin me një interval më të shpejtë. Një kolonë e tingujve që dilnin nga lëvizjet milimetrike të pianistit “me duar prej pambuku” krijonte jehona të vazhdueshme që i jepnin gjallëri mbrëmjes. Ndërkaq, në veprën e Franz Listz “Variations on a Theme of Bach-“weinen, Klagen, Sorgen, Zagen” S. 180” njëra dorë e solistit dhuronte ndjeshmëri që thehej sa herë që tingujt me tone të larta përshkonin sallën me shpejtësi.
Veprat “3 Petrarch Sonnets S. 161/ 4- 6” dhe “Hugarian Rahpsody No.15 S. 244/15” të kompozitorit Listz ishin të fundit që u dhanë në këtë mbrëmje magjike me tinguj që përcillnin, ndjeshmëri, dashuri dhe harmoni në skenën e festivalit më të madh të muzikës klasike në vend.
Pas koncertit, në një prononcim për media artisti Istvan Lajko ka thënë se për të tretën herë në Prishtinë ka përjetuar një përvojë të jashtëzakonshme.
“Me kënaqësi e kam pranuar ftesën për pjesëmarrje në festival nga Lejla dhe Besa. Jam këtu për të tretën herë me radhë, pas viteve 2014 dhe 2019. Koha e kaluar këtu është e mrekullueshme. Është një qytet i jashtëzakonshëm, një publik i mrekullueshëm dhe ka ushqime fantastike. Koncerti pati një program të vështirë, por shpresoj që kam arritur të përçoj te publiku atë që kam dashur. Sonte ishte një audiencë shumë entuziaste, kështuqë jam shumë i lumtur që përjetova momente të mrekullueshme në skenë” ka thënë artisti Lajko.
Në një prononcim për KultPlus, drejtoresha artistike e festivalit, Lejla Pula ka thënë se interpretimi i pianistit Lajko në mbrëmjen e së premtes ka dhënë kulminacion në virtuozitetin pianistik.
“Unë personalisht dhe tërë ekipa jonë jemi shumë të lumtur që këta artistë pranojnë të vijnë në festivalin “ Chopin…”. Ju pëlqen kjo sallë dhe këto kushte që janë të improvizuara. Vërtetë po krijohet një atmosferë e bukur. Publiku është i mrekullueshëm, dëgjon me vëmendje dhe mundohet ta përjetojë muzikën. Ata janë një nivel i artistëve që vërtetë e nxisin këtë përjetim. Sonte ishte Lajko, ka qenë edhe herë të tjera në “Chopin…”. Është mik i yni nga Hungaria, i cili punon në tri universitete në Evropë. Është i mrekullushëm. Është një pianist i cili luan në tërë botën. Ju e patë është vërtetë i jashtëzakonshëm”, ka thënë drejtoresha Lejla Pula, duke komentuar interpretimin e tij të jashtëzakonshëm dhe misionin e festivalit “Chopin”.
“Unë jam e lumtur që përsëri kishim mundësi të shijojmë muzikimin e tij. Kjo lojë pianistike, me këtë tingëllimë kaq të pastërt, të kristaltë, vërtetë është kulminacion në virtuozitetin pianistik. Jam shumë e lumtur që sonte kishte studentë të Pianos, të cilët janë kënaqur duke e ndëgjuar veprën posaqërisht veprën e Listz, por edhe veprën e Rachmaninoff. Këto janë perla të literaturës pianistike. Ky është edhe synimi ynë. Unë si pianiste mendoj që misioni jonë i organizimit pikërisht është ky: që ti sjellim këto vlera në Prishtinë, në mënyrë që Prishtina të frymojë si një kryeqytet i cili kultivon edhe vlera të mirëfillta shumë të larta të muzikës klasike”, ka thënë Lejla Pula.
Koncerti i radhës i Chopin Piano Fest mbahet më 20 maj me pianistin Nathanaël Gouin, në ora 20:00, në Amfiteatrin e Bibliotekës Universitare./ KultPlus.com
Flonja Haxhaj
Mbrëmjen e djeshme, në kuadër të festivalit ndërkombëtar të letërsisë ‘Polip’, në Teatrin Oda u mbajt një diskutim i thellë me autorët dhe aktorët e shfaqjes “Hija e gjatë e Alois Brunner”, e cila hapi këtë festival me premierën e saj kosovare. Paneli përbëhej nga Mudar Alhaggi, Wael Kadour dhe Mohamad Al Rashi dhe u moderua nga Alban Beqiraj.
Diskutimi, që pasoi premierën e natës së hapjes, nuk u ndal vetëm te struktura dhe përmbajtja e shfaqjes, por u shtri në reflektime personale mbi përvojën e të qenit refugjat në Gjermani dhe Francë.
Mudar Alhaggi, dramaturgu i shfaqjes, ndau për herë të parë mënyrën se si historia e kriminelit nazist Alois Brunner që për dekada jetoi i lirë në Siri i kishte zgjuar interes të veçantë, për shkak të një paralelizmi të hidhur.
“E mbaj mend sikur të kishte ndodhur së fundmi, në vitin 2020, ndoshta 2021, kur për herë të parë dëgjova për historinë e Alois Brunner. Ajo që më tërhoqi më së shumti vëmendjen ishte fakti se bëhej fjalë për një kriminel lufte gjerman që ishte arratisur në Siri, pra ai ishte një lloj refugjati. Dhe unë jam një refugjat në Gjermani, një refugjat sirian në Gjermani”, tha Alhaggi duke shtuar se ajo që e shtyu më thellë në këtë projekt ishte një pyetje thelbësore që, sipas tij, shënjoi të gjithë procesin krijues.
“Vendosëm të bëjmë një shfaqje për Alois Brunner. Po pse po e bëjmë këtë? Pse duam të bëjmë një shfaqje për Alois Brunner? Kjo pyetje na udhëhoqi gjatë gjithë procesit deri në fund fare, deri në momentin e premierës që e patëm në Gjermani”, tha Alhaggi
Ndërkohë, Mohamad Al Rashi, një nga aktorët dhe bashkëpunëtorët në këtë projekt, ndau përvojën e vështirë dhe komplekse të ndërtimit të karakterit të Brunnerit figurë historike por njëherësh e mjegullt, në kufijtë midis reales dhe imagjinares.
“Për mua, por edhe për ne si partner, na u duk paksa e tepruar kur unë kalova, le të themi, te personazhi i Alois Brunner. Dhe patëm një diskutim të madh: a është ky me të vërtetë Alois Brunner, apo është imagjinatë? U përballëm me këtë problem edhe për shkak të gjuhës, sepse ai është i huaj, një refugjat. Por pastaj zbuluam se ai flet arabisht shumë mirë. Kështu që arritëm në këtë karakter pak të ekzagjeruar, sepse për ne, sigurisht, ai është një kriminel. Dhe u përballëm me pyetjen: a duhet ta paraqesim atë si një qenie njerëzore apo si një karakter djallëzor? Kështu që, po, arrita në këtë pikë – as krejtësisht njeri, as krejtësisht djall”, u shpreh Al Rashi.
Ndërsa Wael Kadour vlerësoi bashkëpunimin me regjisorin Omar Elerian, si pjesë kyçe e zhvillimit dramaturgjik dhe regjisorial të shfaqjes.
“Që nga faza e shkrimit, kemi pasur shumë takime në Zoom përpara se të fillonin provat, e pastaj pesë javë prova intensive. Dhe siç e thamë, Omar Elerian ka dhënë kontribut të madh edhe sa i përket dramaturgjisë. Gjatë javës së parë, dhjetë ditëve të para të provave, kur unë dhe Mudari thjesht e vumë tekstin në mur dhe e lexuam të gjithin, bëmë zgjedhjet në mënyrë kolektive – kjo për mua ishte një përvojë shumë e pasur. Kur vërtet shikon një regjisor me përvojë dhe shumë të talentuar, i cili është jashtëzakonisht i hapur për të diskutuar, për të folur, për të rishikuar mendimin e tij çdo mëngjes, në skenë. Omar ishte gjithashtu shumë i qartë në zgjedhjen e tij për të qenë vërtet minimalist, duke punuar shumë më tepër me aktorët sesa me skenografinë”, theksoi Kadour.
Më tutje, dramaturgu Mudar Alhaggi, foli edhe për vështirësitë që hasin ata si refugjatë teksa bëjnë teatër, duke pasur gjithmonë pas vetes hijen e asaj se çka ka ndodhur dhe po ndodhë në
Siri.
“Ndërsa po punonim në këtë projekt, dhe në përgjithësi kur bëjmë teatër, gjithmonë e ndjekim çfarë po ndodh në botë, çfarë po ndodh në Siri, në Palestinë, në Evropë. Thjesht ndjekim lajmet dhe ajo na çon në një ndjenjë dëshpërimi, në një pikë ku nuk ka më shpresë, ku gjithçka duket pa kuptim. Kështu që ndonjëherë mendon, ndoshta është frikshme të vazhdosh kështu. Dhe unë e shoh që ndoshta ndihmon për të lexuar historinë ndryshe, ose jo ndryshe, por në një mënyrë ku lidhim ngjarjet me njëra-tjetrën, lidhim të kaluarën me të tashmen. Këtë e përmenda edhe në fund të shfaqjes mbrëmë, kur thashë: “Unë jam këtu në Gjermani sepse jam refugjat – sepse isha qytetar në një vend, në një shtet të kontrolluar nga një diktator që ishte këshilluar nga Brunner. Dhe Brunner-i ndoshta ndihmoi, ndoshta më shumë se thjesht ndihmoi, në ndërtimin e sistemit të sigurisë në Siri. Që është pikërisht ai sistem që shkatërroi vendin, shkatërroi njerëzit”, tha Mudar Alhaggi
Ndërkaq, aktori Wael Kadour, shpalosi përvojën personale, duke theksuar që ndjehen gjithmonë sikur kanë humbur shpresën dhe të drejtën për një jetë më të mirë.
“Dua të them, përgjigjja ime për këtë pyetje do të ishte shumë personale. Ashtu siç e përmendi edhe Modar, për mua, dhe besoj se mund të flas edhe në emër të kolegëve të mi, veçanërisht pas viteve 2020 dhe 2021, pas pandemisë dhe pas luftës në Ukrainë, dhe pas gjithë këtij fenomeni të “lodhjes nga Siria”, kur të gjithë thjesht harruan çfarë po ndodhte në atë pjesë të botës. Pra, ne që jemi emigrantë apo në mërgim në Evropë, jemi harruar dhe kemi humbur krejtësisht, tani po flas vetëm për veten time, kam humbur plotësisht çdo shpresë për një ndryshim në jetën time personale apo politike në vendin tim. Dhe siç po thosha, në ushtrimet tona shumë personale, kur flisnim për veten, sepse në atë periudhë koh, midis pandemisë dhe pak para rënies së regjimit, isha në një gjendje shumë të vështirë personale, duke përdorur antidepresivë. Dhe mes gjithë kësaj, po bëja këtë jetë paralele të provave për shfaqjen. Për mua, ndjehej sikur po humbja të drejtën për një jetë më të mirë, sikur gjithçka kishte marrë fund”, u shpreh Kadour.
E pas këtij diskutimi, u hap edhe pjesa ku pjesëmarrësit patën mundësi të bëjnë pyetje e të shtojnë komente rreth shfaqjes por edhe rreth përvojës personale të filmbërësve sirianë./KultPlus.com
Nga Aurenc Bebja*, Francë – 10 Maj 2025
Kur arsimtari, përkthyesi dhe poeti Beqir Haçi (1907 – 1990) shkruajti letrën në vijim, sigurisht që nuk e dinte për fatin tragjik që do t’i rezervohej vite më vonë nga regjimi komunist. Revista amerikane “Junior Red Cross News” botoi në shtator të 1922, në faqen n°16, letrën e tij kur ai ishte një djalosh 14 vjeçar, përmbajtjen e të cilës, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Të dashur të Rinj,
Jo shumë kohë më parë, në vendin e vogël malor të Shqipërisë ishte një festë kombëtare, kur në Tiranë u hapën punimet për ndërtimin e një ndërtese të përhershme për Shkollën Profesionale Shqiptare (Albanian Vocational School) – një shkollë e bërë e mundur falë ndihmës së dhënë nga Kryqi i Kuq Amerikan për të Rinj. Kryeministri dhe zyrtarë të tjerë të Kabinetit ishin të pranishëm, si dhe diplomatë të vendeve të huaja, sepse ishte një rast i rëndësishëm. Shqipëria ishte e shtypur nga turqit për 500 vjet para Luftës Botërore dhe i ishte mohuar shkolla e saj. Të shpërndarë nëpër male në fise, këta pasardhës të ilirëve të lashtë jetonin me pushkë dhe pistoleta gjithmonë pranë dhe shpesh luftonin mes tyre… Këtu filloi shkolla profesionale e Shqipërisë. Grupi muzikor amerikan, nga Worcester, Massachusetts, ishte i pranishëm dhe gjallëroi ceremoninë.
Shkolla Profesionale Shqiptare, në një godinë të përkohshme, ka rreth një vit që ekziston, me amerikanë të aftë që ju përfaqësojnë ju, Të Rinj, në krye të saj. Gjashtëdhjetë e katër djemtë që ndjekin këtë shkollë erdhën nga tetë krahina të Shqipërisë, janë anëtarë të fiseve të ndryshme dhe po mësojnë idealet e shërbimit dhe vullnetit të mirë që janë më të lartat në mendjet e Të Rinjve të vërtetë. Kur të largohen nga kjo shkollë, ata do të jenë të përgatitur t’i shërbejnë vendit të tyre si mësues dhe udhëheqës mendimi. Tetë prej tyre janë paraqitur në këtë faqe. Pas tyre do të shihni flamujt e Shteteve të Bashkuara dhe të Shqipërisë duke u valëvitur së bashku.
Në mbyllje të semestrit të parë, djemtë shkruan ese rreth shkollës. Për këto ese u ndanë pesë çmime, të cilat janë në formën e letrave drejtuar Të Rinjve amerikanë. Beqir Haçi quhet djali që fitoi çmimin e parë dhe letra e tij dëshmon për vlerën e madhe të këtij lloji të punës së Të Rinjve.
“Të dashur të Rinj”, shkruan Beqiri në anglisht, “unë jam një djalë shqiptar katërmbëdhjetë vjeç. Shqipëria, siç mund ta dini, është një shtet i vogël i vendodhur në pjesën perëndimore të Gadishullit Ballkanik. Populli i këtij shteti, megjithëse pak i njohur, vjen nga një racë shumë e vjetër. Shumë shkrimtarë të mëdhenj thonë se ky popull është më i vjetri në Gadishullin Ballkanik. Arsyeja pse Shqipëria është kaq e prapambetur është se fqinjët e saj nuk e kanë lënë kurrë të qetë, por gjithmonë janë përpjekur ta zotërojnë atë. Me shumë thirrje drejtuar shteteve më të mëdha të Evropës, me luftëra dhe me revolucione, Shqipëria fitoi pavarësinë e saj. Duke qenë e shkatërruar dhe e zotëruar nga të huajt për shumë vite, ajo u bë e varfër. Ajo i thirri të gjithë botës për ndihmë, por askush nuk tregoi mëshirë përveç fëmijëve të kujdesshëm përtej Atlantikut.”
I gjithë populli shqiptar, burra dhe gra, djem dhe vajza, janë shumë mirënjohës ndaj jush, Junior-ë — Nxënës të mirë. Për mirësinë e madhe që po u tregoni njerëzve të tyre, fushat, pyjet, malet, liqenet dhe lumenjtë e Shqipërisë duket se janë të lumtur. E gjithë Shqipëria po falënderon Zotin për të mirat që u keni dhënë juve, Të Rinj. Të gjithë e shohin se nga Shkolla Profesionale Shqiptare, e cila mbështetet falë ndihmës tuaj, do të dalin djem me arsim të mirë, të ditur dhe të aftë për të zbuluar dhe zhvilluar pasurinë e vendit, e cila tani është e fshehur. Do të dalin djem që do të qëndrojnë larg gënjeshtrës dhe vjedhjes, që do të dinë dhe do të bëjnë vetëm të drejtën.* * * E falënderoj Zotin që kam pasur fatin e mirë të vij në këtë shkollë. Mësoj shumë gjëra të mëdha dhe të dobishme. Në nëntë muaj kam mësuar ta përdor anglishten pothuajse aq mirë sa gjuhën time.”
Beqiri përshkruan atë që ka mësuar në matematikë, vizatim mekanik, fizikë dhe gjeografi dhe vazhdon :
“Gjërat më të mira që kam mësuar janë si ta mbaj veten të pastër, si të sillem, si të jem mik me të gjithë dhe si t’i respektoj prindërit dhe mësuesit e mi. Kam mësuar gjithashtu disa nga lojërat tuaja, si bejsbollin dhe basketbollin. * * * Kur erdha këtu peshoja 37 kilogramë. Tani peshoj 44.
Shpresojmë që një ditë të jemi në gjendje t’jua shpërblejmë bujarinë. Me këtë ndihmë, jini të sigurt, fëmijë të dashur, se do të bëhemi një popull i ri, i frymëzuar nga idealet e “Shërbimit dhe Miqësisë”, për pjesën tjetër të botës. E mbyll letrën time duke shpresuar se do të na përgjigjeni shpejt dhe se do të na falni për gabimet tona.
Me dashuri për të gjithë anëtarët e Kryqit të Kuq për të Rinj.”
Pra, kjo është në të vërtetë “Letra e Beqir Haçit për ju” dhe jo e redaktorit ! Dhe Beqiri flet për veten e tij, për gjashtëdhjetë e tre shokët e tij nxënës, për të gjithë shqiptarët dhe për të gjithë kauzën e Kryqit të Kuq për të Rinj./ KultPlus.com
