Sot janë bërë 7 vite nga vdekja e artistit Françesk Radi.
Françesk Radi (Tiranë, 13 shkurt 1950- 3 prill 2017) ishte këngëtar shqiptar nga Shqipëria. I përket brezit të artistëve të viteve `70 të shekullit XX. I cilёsuar si kantautori i parё shqiptar, ai solli risi nё muzikёn e lehtё moderne shqiptare.
Krijimtarija e tij që në fillesat e saj u shkëput nga formatet klasike të trajtimit të këngës së lehtë. Aranzhimi, struktura dhe shtjellimi i saj kanë tipare të qarta pop – rock të modelit anglo – amerikan, por dhe performanca e tij synonte të sillte ndërgjegjësim dhe ndryshime shoqërore.
Françesk Radi ishte njëherësh këngëtar – kantautor, kompozitor e instrumentist i shkëlqyer në kitarë, (dashuria për të cilën i lindi në moshën 5 vjeçare), e kitarë bass, kontrabas, piano, mandolinë e instrumente të ndryshme popullore si çifteli, sharki e tё tjera instrumente tё temperuar.
Si njohёs i mirё i tyre, i bёri pjesё tё krijimtarisё sё tij muzikore, duke bërë edhe muzik rock me çifteli.
Krijimtaria e tij e viteve `71 – `72 u kritikua për shfaqje të huaja dekadente – perëndimore moderniste. Françeskut iu hoq e drejta krijimtarise, skenës, e transmetimit radio – televiziv dhe e larguan nga Tirana. Ai u dërgua për ri-edukim në veri të vendit, në Fushë – Arrëz të rrethit të Pukës.
Për afro dy dekada iu hoq e drejta e pjesëmarjes në festivalin e këngës në Radio – Televizionin Publik Shqiptar, e vetmja medie vizive e kohës.
U rikthye në këtë skenë pas vitit 1991, që shënoi edhe rrëzimin e sistemit komunist në Shqipëri. Ai la pas një fond të pasur këngësh të muzikës lehtë, këngësh popullore të kënduara e të orkestruara prej tij dhe të risjella për kohën nën ritme të moderuara, ndër më të spikaturat.
Vlerësohet si kantautori me krijimtarinë më të pasur. Interpretimet e tij janë së pjesë e fondit “ Zëra të artë“ të muzikës shqiptare./ KultPlus.com
Në këtë pikturë të vitit 1750, Hogarth na ofron një version të zhurmshëm, kaotik, humoristik të ngjarjeve nga rebelimi jakobit i vitit 1745, pesë vjet më parë. Në krye të Tottenham Court Road, skaji verior i Londrës, Gardistët po mblidhen në përgatitje për marshimin e tyre në kampin në Finchley Common. Zhurma e jetës në Londër intensifikohet nga lajmi se ushtria pushtuese jakobite e ‘Bonnie Prince Charlie’ ka arritur në Derbi dhe ushtarët duhet të jenë në vend për të mbrojtur Londrën.
Piktura është e ndarë në vija morale. E majta e kanavacës përfaqëson Britaninë e shëndoshë, patriotike, protestante, të mishëruar në pirjen e ale në tavernën Adam & Eve dhe boksin burrëror, ndërsa e djathta është një thirrje vesesh. E keqja kryesore e paraqitur është jakobitizmi, lëvizja për të rikthyer Shtëpinë Katolike të Stuartit në fronin britanik. Diku tjetër në të djathtë të pikturës, një ushtar i dehur zgjatet për xhin, shitësit ambulantë që thërrasin mallrat e tyre grabiten dhe sulmohen, ndërsa prostitutat thërrasin lutje dhe lamtumirë ushtarëve që po largohen nga dritaret e një bordelloje, poshtë maceve që qajnë.
Në qendër të Marshimit të Gardës drejt Finchley-t është një grenadier i regjimentit të 1-të të rojeve të këmbës, i kapur në një moment pavendosmërie midis dy palëve – e kaluara dhe e tashmja, jeta dhe vdekja, detyra dhe dezertimi. E varur në krahun e Grenadierit, është e dashura e tij shtatzënë, e cila këndon një nga baladat patriotike që shet. Duke e tërhequr në krahun tjetër është një grua katolike që bërtet dhe tund propagandën jakobite – ndoshta një ish, duke i kujtuar atij besnikërinë e mëparshme.
William Hogarth ishte një artist kryesor britanik i shekullit të tetëmbëdhjetë. Ai njihet më së shumti sot për serinë e tij të pikturave të njëpasnjëshme si The Rake’s Progress dhe Marriage-a-la-Mode, të cilat ai i riprodhoi dhe i shiti si gdhendje, të cilat ishin dhe mbeten jashtëzakonisht të njohura. Puna e Hogarth-it lidhej drejtpërdrejt me botën përreth tij, jo si regjistrime të mirëfillta të vendeve apo ngjarjeve, por si koment kompleks politik, social dhe moral. Ai u përpoq të rriste vlerësimin për Artin Britanik, kështu që ai gëzonte të njëjtin nivel vlerësimi që gëzonin në atë kohë artistët nga Evropa kontinentale.
Hogarth përdori krijimtarinë e tij për të sjellë ndryshime shoqërore dhe për të drejtuar ndërgjegjësimin për shkaqe dhe çështje të veçanta. Mbështetja e tij për Spitalin Foundling ishte e pakursyer dhe praktike, qoftë duke përdorur aftësitë e tij artistike apo duke mbikëqyrur infermierët e lagur që kujdesen për fëmijët për Spitalin në Chiswick dhe përreth tij, ku ai kishte një shtëpi./Liberale.al/KultPlus.com
Një ekspozitë e re e punës së artistit britanik, Damien Hirst po mbahet në Chateau La Coste, një pasuri e verës pranë Aix-en-Provence.
Dhjetra skulptura dhe piktura, duke përfshirë ‘Histori Natyrore’, ‘Pikturat e Kopshteve Sekrete’ dhe pjesë të reja, si ‘Perandoresha’ janë paraqitur në ekspozitë.
Kjo ekspozitë është e para për pasurinë e verës që është shndërruar në një muze të hapur.
Profesori dhe artisti nga Podujeva, Faton Aliu, ka hapur ekspoditën e tij personale me 32 piktura në qytetin e Heiligenhaus në Gjermani.
Ilir Muharremi, kritik i artit
Njeriu është i lidhur me natyrën e portretizon atë në mënyrë madhështore mbas udhëzimeve të ndjenjave dhe mendjes. Shpirti influencohet nga qielli, fryma e lehtë që shkund gjethet nga pemët, malet që ngritën dhe valëviten pafund në kaltërsi duke e grisur atë, pra piktura e Faton Aliut është euridute e thellë, drita është transparente kontrast me hijen një vallëzim ngjyror, pra e verdha, e kuqja, portokallia, dalin nga instikti i tij shprehin një impresion dhe jo rastësisht veprat titullohen “Peizazhet impresive”.
Gjatë soditjes së kompozicioneve impresive e herë abstrakte dalngadalë vërejmë ajrin, lëvizjen herë të shpejtë e herë të ngadaltë, në qeill krijohet rrëmujë nga rrymat e ajrit derisa pemët lëvizin nën ritmin e tij. Gjithçka bëhet ngjyrë, ndjesi, arrin te infiniti, tejaklon të rëndomtën, shkon përjtej konkretës, arrinë në një gjithësi poetike ngjyrore sikur vargjet te Bodlerit.
Vërejë një peizazh impresiv me qiell të kuqërremtë të ngopur me ajër dhe lëvizje, duket si situatë mistike, që krijon ca relive të mugëta ndjenjash, sikur ngjyrat po kacafyten njëra me tjetrën (portokalli, e kuqe, e verdhë), të shpie në abstraksion formash nëse e ndajmë tokën me qiellin, të dyja në këtë kompozicion janë të bashkuara, toka me ngjyrat (kafe, e kuqe-kontrast, e bardh) krejt kjo nga teknika “akril në pëlhurë”. Gjithçka duket melodi e përfytyruar na trajtë hapësirash gjithmonë duke e ruajtur lirizmin, ëmbëlsinë dhe butësinë.
Loja e qiellit me tokën përmes koloritit bëhet mbret i imazhit pra ngjyrat në mënyrë të furishme të hedhura në telajo përmes kontrastit shpërfaqin forma që në dukje të parë vërehen si të ndryshme dhe vet mund t’i ëmërtosh. Në këtë duo piktori e mpleks shpirtin dhe botën e tij artistike në frymën moderne e abstrakte. Vërehet koloriti dikund edhe figuracioni, të dyja, te figuracioni gjejmë detaje të krijuara me imtësi, pedantëri, logjikë dhe estetikë. Drita është e fortë sikur te arti barok, një dramë, shqisë dhe parandjenjë.
Teksa përhumbëm në një kompozicion të kuq, në mes një dritë e bardh që t’i picërron sytë, vërejë shumë forma, lëvizje ajri, rretë si shqiponja duken grabitqare, të mprehta, si copëza akulli që shkrihen me shpejtësi dhe godasin pamëshirshëm tokën. Ndërsa, toka si një oqean i çmendur nga dallgët e mëdha përpin çdo materie që i kundërvihet. Spikatet një gamë e mbylltë e refleksioneve shpirtërore nën pasqyrimin e penelit me disa akcentime me çrast struktura koloristike formëson vet përmbajtjen e këtij kompozcioni dinamik, plot shpirt dhe jetë. Nën frymën e introduktit ekspresiv i evokon ngjarjet nga këto ambiente me një kolorit intensiv dhe me raporte kontrastive ku drita i potencon format kompozicionale të cilat reflektojnë ngjarjet natyrore. Në këtë kompozcion syri kuadron njolla të bardha në qiell, të shtrira në pafundësi drejt tejakalimit të vijës së horizontit, të përziera pak me gri, vjollcë në mes të qiellit si njolla, kënaqesh me ngjyrë e dritë. Këtë mision e ka piktura. Qielli dominon hapësirat e vispamjeve të maleve, i rrafshon duke krijuar relieve nga një perspektivë qiellore. Në këtë dikitomi implementohet edhe elementi i dritës difuze që deri në një masë shkrihet në vetë strukturën koloristike dhe bëhet pjesë përbërse e kompozimit.
Ja tek sodis edhe një peizazh tjetër i mbushur me ajër dhe frymë që lëkund e shkund gjithçka, vet qielli i veshur me re duket si rrënojë, me ngjyrë argjendi në shpirt pozicionohet si një medaljon i vlefshëm. Duket si fortunë ngjyrash, hijesh dhe në sfond një e bardh plot dritë thyen atë rrëmujën e të verdhës, jeshiles, portokallisë.
Në të gjitha punimet e Aliut vërehet elementi i ngjyrës, struktura koloristike të cilën shihet se autori ka vite e vite që e kultivon dhe padyshim ai ka arritur të lartësojë e të shprehë simbolikat gjithnjë nën gamën e impresionizmit, abstraktes dhe ekspresionizmit. Gjithnjë duke e zbatuar në këtë gamë koloristike edhe elementin e dritës, e cila buron nga shpirti i ekzaltuar i krijuesit dhe harmonizohet me elemente të tjera të kompozicioneve. Toka, qielli, degët, bimësia janë një kozmos ngjyrash në pikturat e Aliut.
“Edhe në ëndrrat më të bukura, njeriu nuk mund t’ia kalojë natyrës.”, shkruan Johann Wolfgang Von Goethe./KultPlus.com
Artisti shqiptar, Edison Pashko është pjesë e Orkestrës së Vjenës që prej vitit 2010, ndërsa që nga vitin 2013 është pjesë e Filarmonisë së Vjenës.
Ai ka përfunduar studimet në Akademinë e Arteve për të vijuar më tej në në vitin 1998 në Universitetin e Muzikës, në Graz.
Një vit më vonë përfundon studimet në Universitetin e Muzikës në Vjenë, dhe që prej këtij viti ai filloi si zëvendësues në Filarmoninë e Vienës për t’u bërë më pas anëtar i përhershëm./balkanweb/KultPlus.com
Ke parasysh “Krijimin e Adamit” të famshëm të Mikelanxhelos, “Lindja e Venusit” të Sandro Botticelli ose “Darka e Fundit” e Leonardo da Vinçit. Kur mendoni për narrativat vizuale madhështore të artit perëndimor të fillimit të njerëzimit – dhe të gjitha triumfet, bukurinë, tragjeditë dhe kuptimin e tij – ato ka të ngjarë të duken shumë të bardha.
Kjo sepse, për shekuj me radhë, traditat artistike të Rilindjes Evropiane kanë qenë autoriteti i temave të tilla. Ishte nga shekulli i 15-të deri në shekullin e 16-të që “arti filloi të shihej si një degë e dijes”, sipasBritannica , “i vlefshëm në vetvete dhe i aftë për t’i siguruar njeriut imazhet e Zotit dhe krijimet e tij, si dhe njohuri mbi pozicioni i njeriut në univers.”
Por artistja afro-kubane amerikane Harmonia Rosales është ndër ata që kërkojnë të ndryshojnë rrënjësisht këtë përqendrim të ideologjive perëndimore si standard. Një përzgjedhje e punës së saj në këtë drejtim është ekspozuar aktualisht në ekspozitën ” Harmonia Rosales: Master Narrative ” në Muzeun e Arteve të Bukura të Kolegjit Spelman në Atlanta. (Një version i ekspozitës u shfaq për herë të parë vitin e kaluar në Muzeun AD&A në Universitetin e Kalifornisë, Santa-Barbara.)
Nëpërmjet 20 pikturave në vaj dhe një instalacioni skulpturor në shkallë të gjerë, vepra e Rosales sfidon shikuesit të marrin në konsideratë universalitetin e krijimit përmes një lente diasporike të zezë. Ekspozita paraqet punë shtatëvjeçare, ndërsa Rosales ndërthur teknikat artistike dhe hegjemonitë e Mjeshtrave të Vjetër Evropianë, të fokusuar në krishterimin dhe mitologjinë greko-romake, me personazhet, temat dhe historitë e fesë Yorùbá.
Tradita e besimit Yorùbá përfshin një krijues suprem të quajtur Olodumare dhe një hierarki prej disa qindra hyjnish – orisha – që sundojnë kolektivisht mbi botën dhe njerëzimin. Me origjinë në Afrikën Perëndimore të paktën disa mijëra vjet më parë, njerëzve të skllavëruar u ndalohej të praktikonin besimin pasi shumë zotërinj skllevër të bardhë e perceptonin atë si të keqe dhe një kërcënim për bindjen që dëshironin.
Arti i Rilindjes i përjashtoi kryesisht njerëzit me ngjyrë, edhe pse u shfaq gjatë fazave të hershme të tregtisë së skllevërve transatlantik , e cila përfundimisht solli 10.7 milion burra, gra dhe fëmijë afrikanë në Amerikë – rreth 1.67 milion prej të cilëve ishin ndjekës Yorùbá.
Pra, pse t’i përqendroni njerëzit me ngjyrë në një formë arti që i izoloi ata, në vend që të krijoni një hapësirë krejtësisht të re për të përcjellë këtë “rrëfim mjeshtëror?” Për Rosales, mënyra më e mirë për të diversifikuar mediumin është të operosh nga brenda parametrave të tij.
“Sepse është ajo që është futur në rrjedhë. Unë jam duke u përpjekur të edukoj masat për një fe që ka qenë e fshehur për një kohë të gjatë, “tha Rosales. “Dua ta bëj atë shumë linear, të kuptueshëm dhe të tretshëm, në mënyrë që të zhytemi më thellë.”
“Unë jam duke marrë rrugën e shpejtë për t’u mësuar njerëzve se kush janë ata,” shtoi ajo. “Mënyra e vetme për ta bërë këtë është duke ri-imagjinuar disa imazhe të famshme.”
“Ajo që ajo po bën është ndryshe nga shumë njerëz që punojnë në figuracionin e Zi tani,” tha Liz Andrews, drejtore ekzekutive e Muzeut të Artit të Kolegjit Spelman, për punën e Rosales. “Kjo po rikuperon një histori që është goditur në mënyrë aktive.”
Duke gjetur dhuntinë e saj artistike
Me prejardhjen e saj të përzier, e cila përfshin gjithashtu rrënjët xhamajkane, Rosales tha se ajo “kurrë nuk u ndje sikur më mjaftonte asgjë” ndërsa rritej. Ajo nuk përshtatej në një kuti racore ose etnike dhe luftoi me dëshirën për të ndryshuar disa tipare fizike që shoqëria historikisht nuk i ka konsideruar tërheqëse – si flokët natyralisht kaçurrelë dhe të çuditshëm, të cilët, për vite me radhë, i drejtonte me relaksues kimikë të flokëve të dhuruar nga gjyshja e saj, ose bërrylat dhe gjunjët bëhen më të errët se pjesa tjetër e trupit të saj.
E rritur në Çikago, Rosales provoi dorën e saj në shkollën e artit, por nuk i pëlqyen kufizimet që ajo ndjeu se vendoste në instinktet e saj krijuese. Kështu, ajo e gjeti frymëzimin e saj në librat e artit, kërkimet dhe muzetë, ku mund të vëzhgonte nga afër pikturat për të studiuar teknikat – veçanërisht ato të artistëve të Rilindjes. “Kishte kohë (dhe) dashuri në artin e Rilindjes, dhe kjo shfaqet brenda veprës”, tha Rosales, duke e përshkruar atë si “korniza e bukurisë amerikane, perceptimi i së bukurës, gjithçka”.
Si një artiste autodidakte, Rosales fillimisht u bë e njohur pasi ndau pikturën e saj “The Creation of God” (foto më poshtë) në rrjetet sociale në 2017.
Në vitet që pasuan, Rosales ka parë punën e saj të ekspozuar në Muzeun Andy Warhol në Pittsburgh, Muzeun e Artit Bashkëkohor Afrikan të Diasporës në Brooklyn dhe Muzeun e Artit Memphis Brooks, mes vendeve të tjera.
Rimendimi i kushtëzimit
Kur Rosales lindi fëmijën e saj të parë, ajo kujtoi se ishte e emocionuar që kishte një “unë të vogël”, ashtu si në frikën e muzeve të artit – dhe veçanërisht artit të Rilindjes. Por kur Rosales e çoi për herë të parë vajzën e saj, atëherë 4 ose 5 vjeç, në një galeri që shfaqte vepra të asaj periudhe, ajo dështoi.
“Unë thashë, ‘Pse nuk të pëlqen kjo?’”, tha Rosales, duke iu referuar një portreti të veçantë. “Ajo shkon, ‘Ajo nuk më ngjan mua’.”
“Unë e ripashë (artin) me sy të pafajshëm, pa të gjitha manipulimet e ndryshme që shoqëria të bën për atë se si duhet të dukesh”, shtoi ajo. “Unë nuk dua që vajzës sime t’i bëhet shpëlarje truri si unë… dua që ajo t’i dojë flokët, lëkurën, buzët, hundën, gjithçka.”
Përveç krijimit të rrëfimeve madhështore në të cilat fëmijët e saj mund ta shohin veten, dëshira për të fuqizuar dhe përfaqësuar bukurinë dhe forcën e grave të zeza reflektohet gjithashtu në të gjithë veprën e Rosales.
“Doja të përshkruaja vizualisht gratë me ngjyrë, veçanërisht – sepse jam grua – si diçka me fuqi të pastër”, tha Rosales.
Shumë nga njerëzit në veprat e artit të Rosales kanë lëkurë të errët, shpesh me tone blu-zezë dhe nganjëherë elementë argjendi që japin natyrën e tyre madhështore, mitologjike.
Shikuar personalisht, figurat në pikturat e saj duken aq reale saqë mund t’i prekni ato. Ky efekt ishte i qëllimshëm, duke përqafuar një teknikë të përdorur nga Mjeshtrat e Vjetër Evropianë për pikturimin e lëkurës së bardhë në një mënyrë që e bënte atë të shkëlqente dhe të dallohej nga kanavacë; Ai përfshin shtresimin e shtresave të holla të bojës në mënyrë që ndriçimi të nxjerrë në pah karakteristika të ndryshme dhe të krijojë thellësi, tha Rosales. Ajo që është divergjente në lidhje me marrjen e Rosales është përzierja e ngjyrave të përfshira – një sërë kafe, të zeza, të kuqe, jeshile dhe blu – për të kapur diversitetin e toneve më të melanuara të lëkurës.
Është i përfaqësuar edhe diversiteti fizik i diasporës afrikane. Ka gra me kurba dhe të holla; njerëz me lëkurë më të çelur me flokë bjonde, albinizëm ose njolla; dhe personazhe me lëkurë kafe, me fije të kuqe dhe vitiligo, një gjendje që bën që pjesët e lëkurës të humbasin pigmentin ose ngjyrën kur shkatërrohen qelizat që prodhojnë melaninë.
“Duke vendosur perspektivën tonë në narrativën e madhe”
“Për shkak se ne u vramë ose u ndëshkuam, për të adhuruar perënditë e Yorùbá-it, ne duhej t’i fshihnim ato në këto maska të bardha për aq kohë sa, brez pas brezi, harruam se kush ishte në të vërtetë pas asaj maske,” tha Rosales për praktikën e ndjekësve të Yorùbá-it të përzierjes. perënditë e tyre me figura të rëndësishme katolike me kuptime të ngjashme, kështu që ata mund të adhuronin fshehurazi.
Ekspozita shqyrton këtë dinamikë në portrete si Rosales “Zonja e Regla”. Një pllakë për këtë pjesë në ekspozitën e Spelman shpjegon: “Virgjëresha Katolike e Regla, e vetmja figurë e Marisë së Zezë në Kubë, shpesh ngatërrohet me orisha Yemaya, nëna e të gjithëve dhe perëndeshë e oqeanit në kontinentin amerikan.”
Pjesa është një interpretim luksoz i Yemaya-s me draperie luksoze blu (e njëjta veshje e veshur shpesh nga Virgjëresha Mari), duke mbajtur vajzën e saj, Evën e mitur, në vend të Krishtit dhe e rrethuar nga lule të harlisura që lulëzojnë.
“Me kalimin e kohës, orishat dhe shenjtorët u shkrinë përmes një procesi të njohur si sinkretizëm fetar. Në pikturat e saj, Rosales aludon për këtë sinkretizëm kur përshkruan aurat (vetëdijen shpirtërore dhe fatet) e orishave si halo ari, një kujtesë e shenjtorëve tek të cilët ata u asimiluan, “shkroi Helen Morales, një profesore e UCSB që drejtoi kurimin. i “Master Narrative” në përsëritjen e tij të parë, në një katalog ekspozitë me të njëjtin emër.
“Ka një lloj tjetër sinkretizmi në punë në shumë prej pikturave të Rosales,” vazhdoi Morales. “Sinkretizmi këtu është gjithashtu gjenerues, duke sfiduar standardet tona të bukurisë dhe duke na inkurajuar të gjurmojmë ngjashmëritë, si dhe dallimet midis mitologjive greke, romake dhe yorùbá. Është pjesë e bujarisë së shpirtit dhe vizionit të dashur të Rosales që ajo në fund të fundit është po aq e interesuar për atë që na bashkon sa për atë që na ndan.”
Duke dashur t’i bartë emocionalisht fëmijët e saj të zhvendosur në toka të ndryshme gjatë tregtisë së skllevërve, legjenda e Yorùbá thotë se Yemaya u bë një me oqeanin dhe vlerësohet se shpëtoi popullin Yorùbá që i mbijetoi udhëtimit të tyre në anijet e skllevërve.
Yemaya është pasqyruar edhe në vepra të tjera në “Master Narrative”, si piktura “Ngjitja në ujëra”. Në një tjetër, “Yemaya Takon Erinlen”, aftësia e Yemaya-s për dëshirë përshkruhet teksa ajo bie në dashuri me peshkatarin hyjnor.
Pjesa titullare në ekspozitë është riinterpretimi skulpturor i Rosales-it të pikturës së famshme të Mikelanxhelos në tavanin e Kapelës Sistine. Skenat dramatike të veprave të artit të historive thelbësore biblike të krijimit kanë qëndruar prej kohësh si një histori vizuale e zhvillimit shpirtëror të njerëzimit. Për Rosales, ekspozita nuk do të ishte e plotë pa një rikrijim të saj.
“Nuk e dija se si do ta shfaqja atë,” tha Rosales për procesin krijues që përfundimisht u bë sulmi i saj i parë në skulpturë. “Ishte sikur, ‘OK, rikrijoni një tavan të kishës’, por kjo do të shkojë kundër gjithçkaje që them. Tavani i kishës është ai që na burgosi në fillim – aspekti i detyrimit të një feje që të gjithë ta ndjekin.
Në vend të kësaj, i shtrirë nëpër bykun konkave të një anijeje skllevërish të përmbysur, “Master Narrative” është një akt i guximshëm rikuperimi, duke u mbështetur në veprën e pasur të Rosales për të kapur krijimin e orishave dhe Tokës, njerëzit e saj dhe historitë e jetës së tyre.
Një temë e ngjashme gjendet në “Still We Rise”, një kompozim i madh i quajtur sipas poemës së Maya Angelou dhe i modeluar sipas afreskut të Michelangelo “The Last Judgment”, i cili mbulon murin e altarit të Kapelës Sistine. Lëkura e rrahur e Shën Bartolomeut, në pikturën e Mikelanxhelos, është zëvendësuar me një flamur konfederativ të djegur që sugjeron se ata të skllavëruar në Amerikë do të “dalin triumfues”.
Ekspozita e saj ndodh gjithashtu në mes të një momenti më të gjerë kulturor të zezakëve që rifitojnë vendin e tyre në histori dhe zotërojnë trashëgiminë e tyre, si dhe në kohën e kundërshtimit ndaj ritregimit të kësaj historie. Rosales tha se ajo nuk ka ndërmend që puna e saj të përdoret si një mjet për ose kundër njërës prej këtyre lëvizjeve, por është e lumtur nëse e shton këtë fuqizim.
“Pse po na sheh si politikë të perëndishëm?” Rosales argumentoi. “Pse shtimi i narrativave tona – apo edhe përpjekja për të ndryshuar historinë, ky themel që u ndërtua dhe nuk na përfshiu – është politik?”
“Unë thjesht e shoh atë si, po tregoj diçka që është pjesë e kulturës sime që do të doja të shihja më shumë”, shtoi ajo. “Këta janë fëmijët e mi dhe kur i lë të dalin në botë, ata vendosin se kush duan të bëhen.”
Edhe pse Rosales fillimisht pikturoi figurat për vajzën e saj, në fund “e gjeta veten”, tha ajo, “u bëra i fuqizuar për atë që jam. Secila prej këtyre (veprat e artit) tregon historitë e mia.”
“Harmonia Rosales: Master Narrative” është ekspozuar në Muzeun e Artit të Kolegjit Spelman në Atlanta deri më 2 dhjetor./cnn/KultPlus.com
Artisti italian Dario Gambarin ka përdorur një traktor për të krijuar një portret të Pablo Pikasos në djerrinë në Castagnaro, Verona.
Gambarin tha se ishte frymëzuar nga autoportreti i Picasso-s i vitit 1907 për të krijuar atë që ai thotë se është portreti më i madh i artistit spanjoll në botë.
Picasso vdiq më 8 prill 1973, në Mougins, Francë./klan/KultPlus.com
Në shikim të parë, punimet e Emanuele Dascanios duken sikur të ishin fotografi. Mirëpo, ky mendim ndërron sapo sheh artistin italian që merr lapsin në dorë dhe nis të vizatojë, duke shfaqur kështu aftësitë e tij të jashtëzakonshme artistike.
Portretet që ai realizon, disa prej të cilave i kanë marrë kohë deri në 780 orë për t’i përfunduar, përmbajnë një kombinim të grafitit dhe qymyrit, për të sjellë kështu kompozime hiperrealiste, përcjell KultPlus.
Dascanios shquhet për portretizim aq të detajuar sa që nuk harron të paraqesë çdo fije të flokut e çdo rrudhë, duke të dhënë përshtypjen se pamja është shkrepur nga aparati fotografik, shkruan My Modern Met.
Edhe pse puna e Dascanios është bashkëkohore, ajo përmban edhe elemente klasike. Subjektet që portretizohen nga dora e tij, ngjajnë me pikturat e Caravaggio, artistit të njohur të shekullit të 16-të.
Piktori italian Gianluca Corona, i ka mësuar atij teknikat e vajit të mjeshtrave të vjetër që punonin gjatë Rilindjes. Që atëherë Dascanio i ka përkthyer këto aftësi në vepra monokromatike që padyshim mashtrojnë syrin me saktësinë e tyre ekstreme. / KultPlus.com
Haki Misini mbetet një nga zërat më të mirë të muzikës rok në vitet e 70’ta në Kosovë. Të gjithë e besuan që zëri i tij do të vazhdojë të dëgjohej edhe për shumë vite, për atë e ndalën forcat serbe ku tash e 22 vite më parë edhe e vranë, shkruan KultPlus.
Haki Misini u vra vetëm pak orë para se të nënshkruhej marrëveshja për bombardimet e NATOS-s dhe kjo ishte dhimbja më e madhe.
Misini atë kohë vepronte në grupin MAK, ku gjithashtu një tjetër anëtar i grupit, Mehmet Tupella u vra gjatë luftës duke bërë kështu që zëri i këtij grupi tashmë të dëgjohet vetëm përmes këngëve të tyre që kanë mbetur pjesë e historisë së muzikës kosovare.
Thuhet që gjëja e fundit që Haki Misini mori nga shtëpia e tij prej nga ku e nxorën forcat serbe, janë cigaret me të cilat do të largohet për të mos u kthyer më i gjallë pranë familjes.
Trupi i tij e i disa personave të tjerë u gjetën në vitin 2005 në Suhodoll të Mitrovicës, dhe pas kësaj eshtrat e tij prehen në varrezat e tokës së Kosovës.
“Moj e mira te pojata”, “Tri gota”, “Në syrin tënd pash një lot” , “Idila verore”, “Qenke rritë moj s’të zen këmisha”, janë këngët që edhe sot vazhdojnë të dëgjohen e interpretohen nga artistë të ndryshëm.
Rok grupi MAK u formua në vitin 1973 dhe si grup ka funksionuar deri në vitin 1978. Gjashtë anëtarët e këtij grupi ishin: Haki Misini, Mehmet Tupella, Rexhep Ismajli-Bulli, Halil Bajraktari, Sedat Isufi dhe Xhevdet Gashi. Grupi “MAK”, konsiderohet pionier i rok muzikës kosovare dhe ka merita të mëdha për popullarizimin e rok muzikës në vend. /KultPlus.com
Një dizajner nga Italia, i quajtur Emanuele Abrate, ka “zbuluar” fontet e disa prej logove më të famshme në botë.
S’ka dyshime se logotipet janë shumë të rëndësishme për kompanitë. Kjo është arsyeja pse emrat e disa prej logove më të famshme në botë janë menduar mirë para se të krijohen, edhe pse mund të duken të thjeshta.
Shpesh, thjeshtësia është thelbësore.
Përzgjedhja e tipit të logove dhe fontit të duhur është thelbësore dhe duhet mirë për t’u kombinuar edhe me ngjyrën.
Disa prej markave më të famshme në botë, kanë përdorur fontet e njohura si Helvetica, Arial, dhe Gotham, ndërsa të tjerët krijojnë modelet e tyre të zakonshme, shpesh të bazuara ose të frymëzuara nga fontet klasike.
Dizajneri grafik italian, Abrate, ka publikuar fontet që kanë përdorur Adidasi, Twitteri, The North Face, Zara, Microsoft, TikTok, Instagram e shumë të tjera. /KultPlus.com
Artisti i njohur me emrin, I Am I, ka realizuar një performancë artistike para Gjykatës Kushtetuese, shkruan KultPlus
Me titullin e performancës “REMEMBER,REMEMBER THE 6TH OF OCTOBER. “V FOR VOTE”, artisti në fjalë ka shprehu revoltën e tij ndaj vendimit të Gjykatës Kushtetuese për formimin e Qeverisë së re.
“Koncepti ndërlidhet me shprehjen e revoltës artistike në mënyrë protestuese ndaj vendimit të Gjykatës Kushtetuse të pseudo-Presidentit për formimin e “qeverisë së re”, gjegjësisht shkeljen dhe vjedhjen e vullnetit qytetarë të zgjedhjeve të 6 Tetorit 2019, si avokim për zgjedhje të reja”, ka thënë artisti. / KultPlus.com
Duke folur gjatë një interviste së bashku me mikun dhe partnerin e tij të biznesit Jimmy Iovine, producenti i famshëm dhe themeluesi i N.W.A. Dr. Dre, foli për famën në epokën e mediave sociale dhe tregoi pse nuk është adhurues i tyre, shkruan revista NME.
“Kur filloi fama ime, me siguri do t’i urreja mediat sociale nëse do të ekzistonin atëherë”, tha Dr. Dre për revistën GQ. “Shkatërrohet një lloj mistike. Më pëlqen pritja. Nuk kam nevoj që çdokush të dijë secilën minutë ku jam dhe çka bëj. Apo çka do të bëj. Ka ekzistuar një misticizëm që vinte me muzikën dhe pritja se çka do të ndodhë ishte argëtuese”.
Ndërsa miku i tij Iovine tha: “Mendoj se tani fama është më e rëndësishme se që ka qenë, pëlqimet në faqet e rrjeteve sociale etj. Ndërsa përpara, muzika e re dhe puna kanë qenë marketingu i vetëm”.
Gjatë intervistës, Dr. Dre dhe Iovine diskutuan për planet e nisjes së shkollës së tyre të mesme private.
Muajin e kaluar albumi debutues i Dr. Dre “The Cronic”, i publikuar në vitin 1992, u publikua në të gjitha platformat për dëgjim online, transmeton Koha. / KultPlus.com
Imagjinata është më e rëndësishme se dija, ka thënë Einstein. Teksa dituria është e përcaktuar, imagjinata nuk njeh kufij. Dhe kjo thënie është veçanërisht e vërtetë për individë kreativë si ky artist i talentuar nga Turqia.
Huseyin Sahin i ka ngritur kufijtë e asaj që është e mundur me krijimet e tij të këndshme, ndërkaq Bright Side shkruan se janë të mahnitur nga imagjinata e tij verbuese.
Në mënyrë që t’ua tërheqë vëmendjen njerëzve rreth problemit të ndotjes globale, artisti rrugor nga Portugalia, Artur Bordalo, llogaria e së cilit në Instagram ka mbledhur më shumë se 200 mijë ndjekës, filloi të krijojë skulptura të mahnitshme nga plehrat.
Ai e pranon se i përket një gjenerate që është konsumatoristë dhe lakmitare, që krijon shumë mbeturina dhe ndotje.
Ai krijon skulptura nën moton “bërlloku i një njeriu është therësi i një njeriu tjetër”, duke i bërë ata nga objektet që mund t’i dëmtojnë kafshët që ai krijon.
Më poshtë i ndajmë më ju disa prej kryeveprave të tij të krijuara nga plehrat. Klan Kosova / KultPlus.com
Nëse analizojmë konceptin në katalog dhe veprën si imazh tredimensional kemi një disharmoni ndërmjet asaj çka shkruan dhe asaj çfarë shohim. “E dija se një ditë do të bëhesha kërcimtar”, titullohet vepra fituese e artistit Dardan Zhegrova në ekspozitën kolektive të fotografisë “Çmimi Gjon Mili 2017”, që u mbajt në Galerinë kombëtare të Kosovës në Prishtinë. Kjo vepër së pari nuk është fotografi ashtu siç kërkohet në këtë ekspozitë, por “instalacion”, ndoshta kemi një përzierje ndërmjet kërkesës së konceptit kuratorial: “Hiperimazhi! Imazhet brenda dhe jashtë ekraneve tona”.
Në katin e dytë, menjëherë në hyrje në anën e majtë ndodhet një pëlhurë e gjelbër e varur në mur dhe e shtrirë në dysheme, në fillim të pëlhurës është një mbajtëse partiturash. Por në vend të partiturave aty janë vendosur polaroid për ekspres-fotografi. Në fotografi nuk mund të shohësh asgjë, përveç reflektimit të dobët të vetvetes, thjeshtë monotoni dhe asgjë estetike, ngaqë vet shikuesi nganjëherë mund të bëhet përcaktuesi i veprës, por ku mbetet logjika shkencore e thellë e artistit? Thjeshtë një asgjë, fotografi të pazhvilluara dhe të pa ndikuara. Mos të harrojmë se arti provokon, por asgjënë s’mund ta quaj provokim.
Duket si studio e vogël e improvizuar, por duhet ndarë improvizimin dhe realitetin e skenës. Te shumë aktorë thuhet se nëse improvizojnë mbeten vetëm improvizues e jo aktor.
Tjetra, titulli në art, libër, punim shkencor është pjesa kryesore që lidhet me tekstin ose punimin. Ky titull i pavarur krejtësisht me imazhin, shprehë një dobësi analitike nga vetë artisti. Nëse jemi artist nuk do të thotë se nuk jemi vetëkritik dhe analitik ndaj kronologjisë, lidhshmërisë konceptuale. Këtu fare s’ka kronologji, kuptim me atë “E dija se një ditë do të bëhesha kërcimtar”. Ku është ajo që dëshmon kërcimtarin? Para se të botohen tekstet rreth shpjegimit të punimeve duhet të analizohen thellësisht a korespodojnë me atë çfarë thuhet në tekst, apo diçka tjetër është teksti e diçka tjetër është vepra. Teksti mos të jetë një letërsi e kotë me të meta poetike apo si tendencë e shprehjes estetike tekstuale. Ja koncepti origjinal nga katalogu:
“E dija se një ditë do të bëhesha kërcimtar”.
Puna e dija se një ditë do të bëhesha kërcimtar përbëhet nga pesëdhjetë filma Fuji, një stendë muzikore, dhe një sfond kryesor Chroma, një model që përdoret zakonisht për të xhiruar film, në të cilin mbivendosen imazhe të palëvizshme dhe të lëvizshme në postprodukt. Nuk ka asnjë kontribut personal ose përpjekje nga ana e artistit. E paraqitur si një skulpturë dhe/ose skenë (filmi, fotografie apo edhe skenë teatri), ku audienca mund të ndërveprojë me të dhe mbi të, puna bëhet një deklaratë që mund të zhduket dhe të mbetet vetëm si kujtim. Zhegrova është i interesuar të hulumtojë saktësisht këtë proces të ndarjes vizuale (‘ndarja me’), të krijimit dhe zhdukjes – në këtë rast, shtresat e punës (nga artisti) dhe reflektimi (nga audienca) po mbivendosen me njëra-tjetrën, duke mjegulluar definicionin e ‘punës’ dhe atë të ‘imazhit të autorit’, që është ajo që epoka e medias dhe ekonomia jonë dixhitale po prodhon vazhdimisht në një nivel global”.
Asgjë nuk arsyetohet me titullin me atë se si e kuptoj që do bëhet kërcimtar. Më mirë do ti shkonte se “E dija se një ditë do të bëhesha kameraman”…
Juria e përberë nga Eleni Laperi, Vahida Nimanbegu dhe Afrim Spahiu zgjodhën fituesin, kurse në ekspozitë kishte artist ndërkombëtarë, dhe është dashur bile së paku njëri prej jurisë me qenë ndërkombëtar./ KultPlus.com
