Shkrimtari Jusuf Buxhovi përmes një postimi ne facebook, e ka vlerësuar lartë shkrimtarin Lutfi Lepaja, me rastin e botimit të një kompleti me katër vepra, ku të përfshira ka poezi, tregime, ese dhe kritikë.
Këto gjini letrare të përfshira në këtë komplet, Buxhovi thotë se kanë vënë në pah diapazonin e shkrimtarit e po ashtu edhe stilin letrar mbi qasjen ironike, si një emblemë dalluese të autorit.
Buxhovi e cilëson të qëndrushëm vlerësimin e kritikutletrar Adem Gashit i cili thotë se: ‘Lutfi Lepaja vjen në letërsi, në mos i vetmi, pothuesje nga të rrallët, si nga një bunker misterioz mbushur me ironi e cinizëm. Ai shpërfill e tallet me jetën e me vdekjen, me dashurinë e urrejtjen, me njerëz miq e me miqtë-armiq, me botën e sendeve e të kafshëve’, është shprehur ai.
Buxhovi i qëndron pas edhe vlerësimit të Ramë Oracës për Lepajën kur thotë se: “në themel të dilemës syë këtij shkrimtari qëndron konflikti mes konkretes dhe të përgjithshmes , aktuales dhe të përjetshmes, pavarësisht nga rrethanat e veprës së tij.”
Krahas poezisë dhe prozës të botuara në këtë komplet, Lepaja sjell edhe qasjen eseistike ndaj proceseve dhe fenomeneve socio-kulturore si dhe vlerësime kritike për veprat e autorëve të ndryshëm.
Më poshtë gjeni postimin e plotë të Jusuf Buxhovit:
Shkrimtari ynë i njohur, Lutfi Lepaja, së voni doli me kompletin prej katër veprash, ku përfshihen: “Poezitë apo vargjet”, “Tregime dhe anekdota”,”Esetë apo qasje” si dhe”(Meta)kritika”. Kompleti, si i tillë (poezi, teregime, ese dhe kritka), në njëfarë mënyre, përfaqëson kornizën e “bredhjes” së autorit nëpër zhanret e ndryshme të letërsisë, ku ai për më shumë se një gjysmë shekulli ka krijuar individualitetin letrar mbi qasjen ironike, si një emblemë dalluese. Andaj, është i qëndrueshëm vlerësimi i kritikut letrar Adem Gashit se “Lutfi Lepaja vjen në letërsi, në mos i vetmi, pothuesje nga të rrallët, si nga një bunker misterioz mbushur me ironi e cinizëm. Ai shpërfill e tallet me jetën e me vdekjen, me dashurinë e urrejtjen, me njerëz miq e me miqtë-armiq, me botën e sendeve e të kafshëve”. Me këtë rast i rëndësishëm për portretizimin sa më të shkurtër të veprës së Lepajës është edhe vlerësimi i Ramë Oracës se “në themel të dilemës syë këtij shkrimtari qëndron konflikti mes konkretes dhe të përgjithshmes , aktuales dhe të përjetshmes, pavarësisht nga rrethanat e veprës së tij.”
Në këtë komplet, krahas poezisë dhe prozës së përzgjedhur, Lepaja sjell edhe qasjen eseistike ndaj proceseve dhe fenomeneve socio-kulturore si dhe vlerësime kritike për veprat e autorëve të ndryshëm, me çka krijuesi dioptrisë krijuese (poezi-prozë) ia bashkangjet edhe atë vrojtuese-kritike, me çka kompletohet portreti i një shkrimtari kreativ në planin individual po edhe atë esejistik./KultPlus.com
Shkirmtari, historiani dhe publicisti Jusuf Buxhovi, duke kujtuar themelimin e LDK-së, pikërisht në 32 vjetorin e themelimit, ka publikuar listën e nismëtarëve, ku e sjell të plot KultPlus.
DOKUMENT:
Këshilli nismëtar për themelimin e Lidhjes Demokratike të Kosovës:
1.Jusuf Buxhovi, shkrimtar dhe gazetar
2.Dr. Zekeria Cana, historian
3.Milazim Krasniqi, shkrimtar
4.Ajri Begu, ekonomist, shkrimtar
5.Dr. Ibrahim Rugova, studiues i letërsisë
6.Bujar Bukoshi, mjek
7.Fehmi Agani, profesor
8.Ibrahim Berisha, gazetar
9.Mehmet Kraja, shkrimtar dhe gazetar
10.Ali Aliu, kritik letrar
11. Dr. Zenel Kelmendi, mjek
12.Ramiz Kelmendi, shkrimtar
13. Akademik Idriz Ajeti
14.Akademik Dërvish Rozhaja
15.Akademik Mark Krasniqi
16.Profesor Anton Çetta
17.Zenun Çelaj, gazetar
18.Mustafa Radoniqi, avokat
19.Basei Çapriqi, shkrimtar
20.Xhemail Mustafa, gazetar
21. Jusuf Bajraktari, historian
22 Hysen Matoshi, gazetar
23. Neshet Nushi, ndërmarrësë
(Renditja në listë sipas nënshkrimeve)./ KultPlus.com
Shkrimtari dhe historiani Jusuf Buxhovi bashkë me botuesin dhe donatorin Milaim Abdullahu, vizitoi dje shkollën fillore “Engjëll Jak Gjoni” në Novosellë të Eperme, ku i ati, Aziz Buxhovi – veteran i arsimit, kishte qenë mësuesi i parë i kësaj shkolle në vitin 1950.
Me këtë rast bibliotekës së shkollës si dhe arsimtrëve iu dhuruan 200 libra nga veprat më të reja: “Shënimet e Gjon Nikollë Kazazi”, “Mona”, “Dosja B” si dhe veprat historiografike “Kosova – histori e shkurtër” dhe “Dardania”.
Veprimtarinë donatore prej 500 librash, autori do ta vazhdojë këto ditë edhe në Ponoshec dhe Junik, ku në vitet 1949 dhe 1953, Aziz Buxhovi kishte shërbyer si mësues./KultPlus.com
Romani „Jeniçeri i fundit“ pikën nistore narrative e ka në ngjarjen e njohur të fundiviteve te tridhjeta të shekullit XIX-të, kohën kur jo vetëm se bëhet çthurjja e formacionit të jeniçervë, por edhe zhdukja fizike e elementeve të fundit, të cilave i takon edhe personazhi i romanit
Vepra letrare e Jusuf Buxhovit, që nga fillimi e deri tek botimet me të reja, merret me relievizim tematik të historisë. Duke qenë se historia paraqitet si një matricë tematike dhe se e mbizotëron tematikisht pjesën më të madhe të veprës së këtij autori, ajo shkon përtej masës tmatizuese, sepse inkorporimi i historisë brenda një narracioni kaq të gjerë doemos se vjen duke u shtrirë përmes modaliteteve të tjera strukturore dhe kuptimore brenda tekstit letrar. Trajtimi i temës së historisë nga vepra në vepër dhe thellimi në historinë, qoftë si dokument apo ngjarje nga kontinuumi kohor, historia bëhet edhe si një lloj i arkitektonikës mendore, që zakonisht priremi ta quajmë „filozofi të historisë“. Prania e një arkitektonike të tillë e të menduarit ka bërë që ajo të jetë si një çelës në interpretimin e fenomeneve, madje edhe një si lloj mekanizmi anticipiues për kontunuumin historik për fenomenet e ardhshme. Edhe romani më i ri „Jeniçeri i fundit“ po ashtu ne qëndër të narracionit ka historinë, një insert nga historia, çfarë është çthurjja e formacionit të njohur ushtarak roman, jeniçerëve, dhe rolin e shtresës shqiptare brenda këtij formacioni‘ Roman për vetën dhe për historinë që përsëritet Romani „Jeniçeri i fundit“ pikën nistore narrative e ka në ngjarjen e njohur të fundiviteve te tridhjeta të shekullit XIX-të, kohën kur jo vetëm se bëhet çthurjja e formacionit të jeniçervë, por edhe zhdukja fizike e elementeve të fundit, të cilave i takon edhe personazhi i romanit. Nëse përjashtohet perkufizimi tjetër i romanit që vjen nga titulli i dytë, „Libër për vetveten“, romanin edhe kohë edhe si narracion e vë në një bazë alegorike, atëherë segmenti kronologjik i rrëfimit shtrihet brenda një periudhe të shkurtër, faza e fundit jetësore e jeniçerit që kthehet në vendlindje në moshën e thyer, duke u transformuar nga një ushtarak në një mendimtar. Tjetër gjë është se autori bën digresione në rrëfim , përdor mekanizma të shumtë që shërbejnë si katalizatorë narrativë, herë duke e vënë në perspektiva të ndryshmë narrative, ku më shumë mbizotëron rrëfimi nga perspektiva e sinkronicitetit, domethënë bartje lienare e veprimit në kohën aktuale, por që përshkohet më shumicë nga introspekcioni, retrospekcioni dhe aspektet dhe trajtat e tjera kohore të narracionit. I gjithë romani rrëfehet nga e ashtuquajtura „ich-form“ kajzeriane, që domethënë një rrëfim në vetën e parë, e cila i mundeson personazhit-narrator të rrëfejë për aktualitetin e kohës kur zhvillohet ngjarja, për shthurrjen e rendit të jeniçerëve dhe për vazhdimin e krizës, së pari me plojën e madhe që bëhet ndaj përfaqësuesve të formacioneve të fundit, për të vazhduar me procesin e dekompozimit të perandorisë otomane, të shkaktuar nga një krizë që nxitet nga fuqitë e mëdha sa edhe nga paaftësia e një sajese të vjetruar perandorake, e cila e kishte mbaruar misionin e vet në historinë e botës. Personazhi narrator kthehet në vendlindje, në nje teqe të rrethinës së Gjakovës, ku duhet të merret me riorganizimin e strukturës administrative të rendit të bektashinjve. Kështu që rendi i ri, ai i proviniencës shpirtërore, që i zë vendin atij ushtarako-administrativ, është ambienti i ri brenda të cilave krijohen raporte të reja dhe zbërthehen raportet e vjetruara, duke gjetur analogjitë dhe diferencat, analogjitë në planin e ideve dhe të mendësisë, që i ka karakterizuar edhe formacionin e jençerëve, dhe, diferencat në mjetet e ekzekutimit të ideve. Nga personazhi narrator mësojmë ndikimin e politikës edhe në botën shpirtërore, në gjithë strukturën organizative të jetës së teqesë dhe në nivelet e ndryshme të këtij organizimi. Prandaj, analogjikisht me situatën e sotme, të cilën e jetojmë, si një situatë e një gjendjeje të ndërmjeme apo, si jemi mësuar ta quajmë tranzicion, edhe rendi i jeniçerëve i nënshtroihet një gjendjeje të tillë, ku konfuziteti prodhon situata të paparashikuara aq që sa më shumë zhvillohet narracioni aq më shumë diferencohen karakteret dhe shtresëzimet e ndkimeve politike dhe procesi i militarizimit të ndërgjegjes: profilet e karaktereve që kanë kuotimin e një vazhdimësie të një kontinuiteti të dijes dhe të një morali suprem. Brenda këtij konstelacioni raportesh duhet vështruar personazhet: (krye) personazhi-narrator, Sheh Bani, Baba Qazimi, kryepersonazhi referencial Baba Bektashi, etj., në një anë, dhe përfaqësuesit e formacionit të ri: Sadri Çaushi, Sheh Nura, Sheh Hima, etj, që përfaqsojnë formacionin e ndërgjegjes së politizuar dhe të instrumentalizuar politkisht.
Retrospekcioni historik
Rrëfimi romanor i „Jeniçerit të fundit“ dallon për një rrëfim paralel apo binar: në njërën anë është kredhja, shtëgëtimi i personazhit narrator nëpër ndërgjegjen e tij, nëpër domenet e njohjes dhe të empirisë që e ka fituar në jetë. Kur bredh nëpër ndërgjgjen e vet zakonisht ato janë nëpër kujtimet e fëmijërisë dhe ky shtëgëtim dallon për një identifikim të shenjave të mbetura nga kujtimet e hershme, ku shfaqen pamje të ndryshme, imazhe që lidhen me situata të fuqishme, gjendje që mbase një studiues të kritikës tematike të tipit te Zhan Pol Veberit, do të cilësonte si një „motiv obsesiv“ në përsëritje. Zakonisht këtoi janë shenja të ambientit, por edhe shenja të kujtesës, domethënë të brendshme, shenja të komunkimit, çfarë është gjuha si fenomen. Kthimi në këto gjendje e bën personazhin narrator që të kridhet në një refleksion, në një preokupim obsesiv, si ndodh obsesionimi meç gjuhën, që duke u kredhur sa më thell në këtë fenomen aq më shumë zbret tek thelbi i saj, duke e shndërruar këtë refleksion në një lloj filozofie të gjuhës. Kështu autori i kthehet shenjave të para të perceptuara në fëmijëri dhe kuptimeve të tyre, duke kërkuar atë agjensin e brendshëm që shpjegon pse janë ato të tilla. Shenja të kësaj burimësie janë: guri, gjarpëri,shtëpia, ëma, vëllau etj. duke veçuar ndër to edhe shenjat e tjera primordiale, indiciet e para të kupotimit në shenjë. Duke hulumtuar ndër këto sedimente të gjuhës autori shkon në lashtësi , në historinë e gjuhës, në aktin e saj të lindjes dhe duke ndjekur indiciet e kuptimeve të para ai ndjek edhe krijimin e rethit të simboleve. Mirëpo kërkimi i thelbit të gjuhës, kuptimin e thellë të saj dhe shtresimeve të aspekteve simbolike ai do ta gjejë identitetin individual po aq sa edhe kolektiv ngase gjuha e kalon kufirin individual, meqë është mjet social në komunkim. Në rrëfim nuk kemi një shfaqje simpliciste të temës, por një shtresëzim idesh, një shpalim paralel edhe të historisë së gjuhës, edhe të historisë së organizimit të shoqërisë, por gjithnjë duke iu referuar një pike nistore: prirjen evokative të njeriut të sotem dhe sentimentin për një koha të shkuar e cila është karakterizuar për dijen e lashtë, të asaj dijeje që një kohë ishte e komunikueshme për njeriun, por së voni të përjashtuar rreptësisht nga shkaku i mbylljes së atij kanali të komunkimit.
Morfologjia e rrëfimit
Romani „Jeniçeri i fundit“ dallon edhe për morfologjinë narrative, domethënë për trajjtat e rrëimit dhe funksionin e tyre brenda rrëfimit integral. Fabulimi romanit zhvillohet në një, do të thoshim, eneterier të minimalizuar, që domethënë se aksoni romanor është i rudimentuar deri në maksimum. Pjesa më ë madhe e dramës, që ndodh në roman është drama e brendshme e presonazhiot-narrator, drama e ndërgjegjes. Dilemat e tij morale shoqërohen me përpjekjet për ta aktivizuar një mbetje sado të vogël të dijeve të lashta, të besimeve të vjetra, të historisë dhe të identitetit të lashtë etnik që ka kaluar në procese të ndryshme, duke qenë njëkohësisht një identitet etnik komplementar, ngase nga çdo kohë merr nga dicka dhe jep nga vetja shumëçka. Prandaj personazhi kridhet në evokacionin e fënijërisë, ku kërkon identitetin vetiak, por me shumë se gjithe kjo, refuzimi i një rendi të ri mendor, emocional, moral, refuzim ky i një gjendjeje të krizës, që tashmë është permanencë e sjelljes kolektive, përbën atë boshtin fabular të romanit. Pra në pah del një rrëfim sinkretik, i gërshetuar, ku bashkëdyzohen pikëpamje të ndryshme, por që bazamenti është ai i vjetri, një rrëfim që herë bëhet i drejtpërdrejtë e herë kalon në rrafshin e simbolizues, sa nga ajo simbolikë që me të parën bien në sy gërshetimi i reales me irealen, domethënë shkëputja e simboleve nga një realitet konkret empirik dhe gjuhësor. Nuk ka ndryshe se si të kuptohen simbolet e tipit: Kështjella e Pasqyrave, e Territ, e Rrethit, e Hijes etj. Në këtë roman, që është një reflkeksion në sinkronicitet, në rrjedhë dhe në ngutje për ta kapur kohën vijuese, autori ka arritur të shkrijë një dije kolosale të fushave të ndryshme, që nga filozofia e historisë, filozofia e gjuhës, teosofia, kosmogonia, paleolinguistika, por edhe nga dijet e lashta , gjurmet rudimentare e të cilavë kanë mbetur që nga „Opus hermetica“ të Hermes Trismegistit.
Alegoria e rrëfimit
Romani „Jeniçeri i fundit“ ka edhe një titull të dytë, që e thamë diku më herët, :“Libër për vetveten“, që është narracionin e vë në një paralelizëm, nga një refleksion të tipit të gërshetuar e zbret në një plan përsonalzues, ngase na thotë se ky është rrëfim për veten, rrëfim nga shpirti, në fakt një alegori që bën të identifikohet në disa pika përsonazhi narrator me vetë autorin. Vija e protestës ndaj një gjendje të ndërmjeme, ndaj një tranzicioni që do të përmbyllet me një të keqe të re, por jo më një të re produktive, ku vlerat dijeve të vjetra të „gjakut të dijes“ dhe „dijes së gjakut“ do të jenë në vendet e veta që e kanë krijuar në kontinuitetin e gjatë të ekzistences historike të etnisë shqiptare, përfundon në një ekstrem tragjik: në përjashtimin e gjithë asaj trashëgëmie e veçanërisht të përsonazhit nga jeta shoqërore, madje me anatemën e të çmendurit. Prandaj ky rrëfim duhet të lexohet edhe si një alegorezë politike që lidhet me një realitet konkret çfarë është ky yni, i përditshmi.
Thënë shkurt; i gjithë refleksioni dhe narracioni i këtij romani është thellësiht një përpjekje për ta ndërtuar një rrefim – katarsë, domethënë të bëjë një katarsis moral të lexuesit, por edhe të shoqërisë, me shpresë se i pastruar moralisht do të hapë një përcepcion të ri e me këtë edhe një faqe të re të historisë.
(Recension i lexuar Konferencën Ndërkombëtare „Mbi Letërsinë dhe Krijimtarinë Letrare“ në Universitetin e Europës Jug-Lindore (UEL), Tetovë, 25. 04. 2014, në kuadër të së cilës u bë edhe promovimi i romanit më të ri të Jusuf Buxhovit ‚Jeniçeri i fundit‘)./KultPlus.com
KUVENDI I KAÇANIKUT – GURTHEMEL I SHTETIT TË KOSOVËS
Kuvendi i e Kaçanikut vuri në binarët historik shtetndërtimin e Kosovës, si proces të natyrshëm dhe të pandalshëm pas shpalljes së Deklaratës Kushtetuese të 2 korrikut 1990. Kështu, Kushtetua e Kaçanikut legjitimoi një realitet politik në përputhje me vullnetin demokratik të qytetarëve të Kosovës të shprehur në referendumin për pavarësi në shtator të vitit 1991, i pasuar nga zgjedhjet e para parlamentare dhe presidenciale në maj të vitit 1992 prej nga do të dalë Parlamenti i parë plural si dhe Qeveria e Republikës së Kosovës, e cila organizoi pushtetin paralel si formë e rezistencës institucionale për tetë vite, në kuadër të së cilës, krahas arsimit, kulturës, shëndetësisë dhe ekonomisë, u përfshi edhe mbrojtja dhe vetëmbrojtja si formë e rezistencës së armatosur kundër okupimit, që do të pasqyrohet me shfaqjen e “Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës”.
Ky zhvillim historik, mbi të cilin u ndërtua shtetësia e Kosovës, do të konfirmohet ndërkombëtarisht, më 17 shkurt 2008, me shpalljen e pavarësisë së Kosovës.
Me këtë rast duhet theksuar se neni 1 i kushtetutës së Kaçanikut, Kosovën e definoi „ shtet demokratik i Kombit shqiptar dhe i pjesëtarëve të kombeve të tjera dhe i pakicave kombëtare, të shtetasve të vetë; serbëve, muslimanëve, malazezëve, kroatëve, turqve, romëve e të tjerëve që jetojnë në Kosovë”./KultPlus.com
“…Unë, Gjon Nikollë Kazazi, i biri i Pjetrit, i lindun në Gjakovë në ditën e dytë të motit të madh njëmijë e shtatëqind e dy, me ndjenjën e përulësisë ma të thellë para të Madhit si dhe të përgjegjësisë së plotë që ka njeriu për të vërtetën, duhet të dëshmoj rreth një të keqe të madhe që na ka ra mbi kokë…
Na pra, i madh e i vogël, nga dita e sotme, i jemi nënshtrue një rrethimi të tmerrshëm, që vjen fare papritun me kërcënimin që të mbesim të shkëputun përgjithmonë nga bota…
Ky kërcënim lidhet me shfaqjen e murtajës për të cilën thuhet se ndodhet midis nesh, sado që ajo ende nuk ashtë dëshmue…
Sprovat e Zotit janë të mirëseardhuna dhe të mirëprituna, por shumëçka që këtu lidhet me sëmundjen, len me dyshue se ajo ashtë pjellë e ligësisë së robit…
Me gjithë që, me kohë çdo gja ka me u sqarue, na duhet me gjetë forcë për me i ba ballë të ligës që vjen nga robi, ngaqë këtë e kemi për detyrë pa marrë parasysh rreziqet me të cilat ballafaqohemi…
Në këtë rrugë kemi për detyrë për me ushqye shpresën, por edhe për me gjetë mundësitë që çojnë deri të zgjimi i ndjenjës së kundërvënies së ligës që na kërcënon deri në asgjasim…
Nuk kemi me e pasë të lehtë, por nuk kemi shtegdalje tjetër…
Natën e mirë, trishtim, por edhe shpresë…”
Shënimin e vendosa te vargjet “Lutjet e Mëngjesit” nga Katekizmi:
“Po të falem o Zot i vërtetë,
e po të bindem,
e po të due me gjith zembër.
Po të falem nderës
se më ke kriuom
e më ke çperblem e më ke ruojtun këtë natë
prej ndonji mortje së pakujtueshme.
Ty, o Zot po t’i falinj gjith(a) kujtimet e mija
e po të lutem të më ruojsh sod
e për gjithë her
prej gjith fajesh e mpkatesh…”
(Shkëputje nga romani “Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit”, 1982.)
Kryengritja shqiptare e verës së vitit 1912 e drejtuar nga Hasan Prishtina, mbas luftimeve të vazhdueshme në pjesën më të madhe të vilajetit të Kosovës, me ç’rast një nga një nga kryengritësit u morën Prizreni, Gjakova, Peja, Ferizaj dhe së fundi Prishtina, detyroi Perandorinë Osmane që të niste bisedimet me udhëheqësit shqiptarë të kryengritjes. Bisedimet e filluara në Prishtinë dhe mandej të bartura në Shkup midis Hasan Prishtinës dhe gjeneralit Ibrahim Pasha (me origjinë shqiptare) zgjatën disa ditë dhe kishte rrezik që nga zvarritja të shpërqendronin radhët e kryengritësve shqiptarë. Hasan Prishtina dhe liderët tjerë shqiptarë morën vendim që për ta sjellë Ibrahim Pashën para aktit të kryer, të marshojnë në Shkup. Më 11 gusht filloi depërtimi i kryengritësve shqiptarë nga disa drejtime me ç’rasat disa mija kryengritës të nesërmen hynë në Shkup. Me këtë rast njësitë ushtarake osmane u futën në kazermat e Shkupit si edhe ato përreth (në Tetovë dhe Kumanovë), ndërsa kryengritësit u pritën me entuziazëm nga shkupjanët. Nga 12 shkurti deri më 19 shkurt, kur do të nënshkruhet marrëveshja e quajtur Katëmbëdhjetë pikëshi i Hasan Prishtinës me gjeneralin Ibrahim Pasha, kryengritësit shqiptarë mbikëqyrnin Shkupin. Liruan të burgosit dhe u përkujdesën për rregullin dhe qetësinë në qytet dhe rrethinë, por nuk organizuan administratën autonome të përcjellë edhe me pushtetin vendor. Futja e kryengritësve shqiptarë në Shkup solli lëvizje dramatike në Stamboll, ngaqë Sulltani shpërndau parlamentin të dominuar nga xhonturqit, që dalloheshin për politikë antishqiptare, ndërsa të nesërmen rrëzoi edhe qeverinë xhonturke, e cila u zëvendësua nga një e pavarur e drejtuar nga Gazi Myftar Pasha (përndryshe ithtarë i një marrëveshjeje me shqiptarët për bashkimin e katër vilajeteve shqiptare në një, siç kërkohej nga kryengritësit).
Me gjithë ndikimin që pati futja e kryengritësve shqiptarë në Shkup (sipas vlerësimeve të huaja rreth gjashtë mijë, ndërsa sipas disa historianëve tridhjetë mijë) për kahun e bisedimeve që përfunduan me marrëveshjen e 19 gushtit, si e arritur e madhe ushtarake, që mund të quhet edhe historike, mbeti pa epilogun e duhur politik (krijimin e vilajetit autonom shqiptar ose shpalljen e pavarësisë së Shqipërisë), ngaqë liderët e kryengritjes shqiptare nuk ia dolën që të pajtoheshin mes veti se fitoret në planin ushtarak në vilajetin e Kosovës dhe veçmas futja e kryengritësve në kryeqendrën e vilajetit, në Shkup, të përcilleshin me ngritjen e institucioneve autonome (administratës) dhe të pushtetit vendor në to në nivel të vilajetit me çka Perandoria Osmane, për të neutralizuar shpalljen eventuale të shtetit të pavarur shqiptar në Shkup, do të detyrohej që të pranonte kërkesat e kryengritësve për vilajetin shqiptar nga katër sosh, që praktikisht krijonte të ashtuquajturën Shqipëri Osmane, si fazë kalimtare për shtetin shqiptar në rrethanat e tërheqjes së Perandorisë Osmane nga pjesa evropiane.
Nga këndvështrimi historik, depërtimi i kryengritësve shqiptarë në Shkup, vënia nën mbikëqyrje si dhe tërheqja e asqerit osman në kazerma, mund të konsiderohet depërtim për trysni politike, por jo edhe çlirim, ngaqë nuk u përcoll as me rrëzimin e pushtetit osman e as me ngritjen e institucioneve autonome në të gjitha nivelet.
Kjo sjellje do të përsëritet edhe në verën e vitit 2001, kur njësitë e UÇK-së, për tre muaj bënë një luftë tejet të suksesshme (vunë nën mbikëqyrje pjesën më të madhe të etnisë shqiptare në Maqedoni), madje edhe rrethuan Shkupin dhe hynë në një pjesë të tij (Haraqinë), por nuk ndërtuan institucionet në viset e çliruara. Kjo edhe solli te marrëveshja e Ohrit, ku kapitali ushtarak, u shpenzua për qëllime politike, të cilat nuk ishin në përputhje me kërkesat që u proklamuan me fillimin e saj: Maqedonia federate (me dy njësi: atë shqiptare dhe maqedone) si dhe arritja e statusit të popullit shtetformues, pra të barabartë!./KultPlus.com
Kur hapa sytë e mjegulluar nga perdja, në kërkim të majës së Sukës prej nga për herë të fundit do ta përjetoja thellësinë e Rekës, shikimin ma zuri pamja e dervish Lytës. “Rrugëtimi yt merr fund këtu”, më tha. Desha t’i thosha se ai nuk ishte rrugëtim por fund i një dështakut, që kërkon ngushëllim nga maja e Sukës… Sikur të ma kuptonte mundimin, më tha se në maje të Sukë nuk ka as fllad shpirti e as çlodhje mendjeje. “Atje mbahet mexhlisi i korbave… Merren vesh për hisen e kermave që lënë kasapët skaj lumit… Thonë se kjo shpëton vendin nga përhapja e dergjës së lakmisë, që e ka përfshirë prej kohësh… Nuk e ditke këtë?…” Çfarë t’i thosha atij që kur më fliste ashtu po më kthehej në korb që po ma kërkonte zemrën pa pikë gjaku… Kjo sikur më ngushëlloi… Dhe, ku mbylla sytë e po bëhesha gati që ta ndjeja sqepin e korbit në trup, dervish Lyta, po më thoshte se do të mbetesha kërmë ngaqë kisha sëmundjen e territ. “Korbat nuk hanë rropullitë e atyre që kanë iletin as shërbëtorë e as kryeneç… Kërkojnë vetëm cofëtina…”
PËRBALLJE ME SËMUNDJEN, NË VEND TË FSHEHJES PREJ SAJ…
Lam Mula erdhi i brengosur. U ul te mani i vjetër dhe po shikonte në drejtim të majës së Pashtrikut, sikur të kërkonte ndonjë përgjigje nga bardhësia e borës në majat e saj, që shkrepnin rrezatim vezullues gjithandej hapësirës deri te Bjeshkët e Nemuna. E dija se kishte hallin e sëmundjen që tashmë përhapej me të madhe në gjithë vendin, ndërkohë që ne kishin filluar fshehtas mbrojtjen me anën e grrithjës, që kryenin plakat e malësisë te plemet e Lamit në Orize. “Mos po e përhapim më shumë?”, tha gjithë dyshim. “Po bëjmë diçka, vëlla… Edhe nëse nuk del ashtu si presim, së paku nuk mund të qahemi se kemi bërë sehir apo jemi fshehur prej saj për t’u kthyer në pjesë të turmës së frikësuar deri në palcë, që nëpërmes mbylljes, humb shpresën për jetën…” Si rëndom, për t’ia hequr dyshimet që na mundonin të gjithëve në ato rrethana tepër të rënda, zura t’i flas për epidemitë që vinin e shkonin, por nuk ia kishin dalë të shfarosnin njerëzimin ngaqë ilaç kishte paraqitur përballja e hapur me to dhe jo ikja prej tyre me arsyetime të ndryshme që nuk paraqesin tjetër pos nënshtrim ndaj saj… Thashë se kjo ka edhe çmimin e vet, që nuk mund t’i iket, por jetës ia ruan vazhdimësinë…
(Shkëputje nga “Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit”, 1982)
Brenda territorit të Kosovës ekziston një
tabelë me mbishkrimin “Republika e Serbisë- Kosova dhe Metohija”. Ky skandal e
ka shtyrë historianin e njohur Jusuf Buxhovi të reagoj menjëherë përmes një statusi
në Facebook, shkruan KultPlus.
“Realiteti i ynë sot: Agresioni i
Serbisë në Kosovë si edhe krekosja e politikanëve tanë për Kosovën 100% shtet”,
ka shkruar ai në Facebook.
Kjo tabelë është e vendosur në hyrje të komunës me shumicë serbe, Zubin
Potok, në veri të vendit.
Institucionet e vendit ende nuk kanë reaguar diçka rreth kësaj çështje. / KultPlus.com
